०३९ सहाय्यकरणनिराकरणम्

ಮಾರೀಚನು ರಾವಣನಿಗೆ ಪುನಃ ಸಮಜಾಯಿಸಿದುದು

ಏವಮಸ್ಮಿ ತದಾ ಮುಕ್ತಃ ಕಥಂಚಿತ್ತೇನ ಸಂಯುಗೇ ।
ಇದಾನೀಮಪಿ ಯದ್ವತ್ತಂ ತಚ್ಛಣುಷ್ವ ಯದುತ್ತರಮ್ ॥

ಈ ಪ್ರಕಾರ ಆಗ ನಾನು ಹೇಗೋ ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನ ಕೈಯಿಂದ ಬದುಕುಳಿದೆ. ಅನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ನೀನು ಕೇಳು.॥1॥

ರಾಕ್ಷಸಾಭ್ಯಾಮಹಂ ದ್ವಾಭ್ಯಾಮನಿರ್ವಿಣ್ಣಸ್ತಥಾ ಕೃತಃ ।
ಸಹಿತೋ ಮೃಗರೂಪಾಭ್ಯಾಂ ಪ್ರವಿಷ್ಟೋ ದಂಡಕಾವನೇಮ್ ॥

ಶ್ರೀರಾಮನು ನನ್ನ ಅಂತಹ ದುರ್ದೆಶೆ ಮಾಡಿದ್ದರೂ ನಾನು ಧೈರ್ಯಗೆಡಲಿಲ್ಲ. ಒಂದುದಿನ ಮೃಗರೂಪಧಾರೀ ರಾಕ್ಷಸರಿಬ್ಬರೊಡನೆ ನಾನೂ ಮೃಗರೂಪಧರಿಸಿ ದಂಡಕಾರಣ್ಯಕ್ಕೆ ಹೋದೆ.॥2॥

ದೀಪ್ತಜಿಹ್ವೋ ಮಹಾದಂಷ್ಟ್ರಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣಶೃಂಗೋ ಮಹಾಬಲಃ ।
ವ್ಯಚರನ್ ದಂಡಕಾರಣ್ಯಂ ಮಾಂಸಭಕ್ಷೋ ಮಹಾಮೃಗಃ ॥

ನಾನು ಮಹಾಬಲಶಾಲಿ ಆಗಿಯೇ ಇದ್ದೆ, ನನ್ನ ನಾಲಿಗೆ ಬೆಂಕಿಯಂತೆ ಉರಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಕೊರೆದಾಡಿಗಳು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದು, ಕೊಂಬುಗಳು ತಿಕ್ಷಣವಾಗಿದ್ದವು. ಮಹಾಮೃಗ ರೂಪದಿಂದ ಮಾಂಸವನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾ ದಂಡಕಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ.॥3॥

ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರೇಷು ತೀರ್ಥೇಷು ಚೈತ್ಯವೃಕ್ಷೇಷು ರಾವಣ ।
ಅತ್ಯಂತಘೋರೋ ವ್ಯಚರಂಸ್ತಾಪಸಾಂಸ್ತಾನ್ ಪ್ರಧರ್ಷಯನ್ ॥

ರಾವಣ! ನಾನು ಭಯಂಕರ ರೂಪ ಧರಿಸಿಕೊಂಡು ಅಗ್ನಿಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಜಲಾಶಯಗಳ ಸೋಪಾನಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವ ವೃಕ್ಷಗಳ ಕೆಳಗೆ ಕುಳಿತಿರುವ ತಪಸ್ವಿಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ.॥4॥

ನಿಹತ್ಯ ದಂಡಕಾರಣ್ಯೇ ತಾಪಸಾನ್ ಧರ್ಮಚಾರಿಣಃ ।
ರುಧಿರಾಣಿ ಪಿಬಂಸ್ತೇಷಾಂ ತನ್ಮಾಂಸಾನಿ ಚ ಭಕ್ಷಯನ್ ॥

ದಂಡಕಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ತಪಸ್ವಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದು ಅವರ ರಕ್ತವನ್ನು ಕುಡಿಯುತ್ತಾ ಮಾಂಸವನ್ನು ತಿನ್ನುವುದೇ ನನ್ನ ಕೆಲಸವಾಗಿತ್ತು.॥5॥

ಋಷಿಮಾಂಸಾಶನಃ ಕ್ರೂರಸ್ತ್ರಾಸಯನ್ ವನಗೋಚರಾನ್ ।
ತಥಾ ರುಧಿರಮತ್ತೋಽಹಂ ವ್ಯಚರಂ ದಂಡಕಾವನಮ್ ॥

ಕ್ರೂರ ಸ್ವಭಾವದ ನಾನು ಋಷಿಗಳ ಮಾಂಸವನ್ನು ತಿನ್ನುತ್ತಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹೆದರಿಸುತ್ತಾ ರಕ್ತಪಾನ ಮಾಡಿ ಉನ್ಮತ್ತವಾಗಿ ದಂಡಕಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸತೊಡಗಿದೆ.॥6॥

ತದಾಽಹಂ ದಂಡಕಾರಣ್ಯೇ ವಿಚರನ್ ಧರ್ಮದೂಷಕಃ ।
ಆಸಾದಯಂ ತದಾ ರಾಮಂ ತಾಪಸಂ ಧರ್ಮಮಾಶ್ರಿತಮ್ ॥

ವೈದೇಹೀಂ ಚ ಮಹಾಭಾಗಾಂ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಚ ಮಹಾರಥಮ್ ।
ತಾಪಸಂ ನಿಯತಾಹಾರಂ ಸರ್ವಭೂತಹಿತೇ ರತಮ್॥

ಈ ಪ್ರಕಾರ ಆಗ ದಂಡಕಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಾ ಧರ್ಮವನ್ನು ಕಲಂಕಿತಗೊಳಿಸುವ ಮಾರೀಚನಾದ ನಾನು ತಪಸ್ವೀ ಧರ್ಮವನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿದ ಶ್ರೀರಾಮ, ವಿದೇಹನಂದಿನಿ ಸೀತೆ ಹಾಗೂ ಮಿತಾಹಾರೀ ತಪಸ್ವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಹಿಡಿತದಲ್ಲಿ ತತ್ಪರನಾದ ಮಹಾರಥಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಇವರ ಬಳಿಗೆ ಹೋದೆ.॥7-8॥

ಸೋಽಹಂ ವನಗತಂ ರಾಮಂ ಪರಿಭೂಯ ಮಹಾಬಲಮ್ ।
ತಾಪಸೋಽಯಮಿತಿ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಪೂರ್ವವೈರಮನುಸ್ಮರನ್ ॥

ಅಭ್ಯಧಾವಂ ಸುಸಂಕ್ರುದ್ಧಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣಶೃಂಗೋ ಮೃಗಾಕೃತಿಃ ।
ಜಿಘಾಂಸುರಕೃತಪ್ರಜ್ಞಸ್ತಂ ಪ್ರಹಾರಮನುಸ್ಮರನ್ ॥

ವನಕ್ಕೆ ಬಂದಿರವ ಮಹಾಬಲಿ ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ‘ಇವನೊಬ್ಬ ತಪಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ’ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಅವನನ್ನು ಅವಹೇಳನ ಮಾಡುತ್ತಾ ನಾನು ಹಿಂದಿನ ವೈರವನ್ನು ಪದೇ-ಪದೇ ಸ್ಮರಿಸುತ್ತಾ ಅತ್ಯಂತ ಕುಪಿತನಾಗಿ ಅವನ ಕಡೆಗೆ ಓಡಿದೆ. ಆಗ ನಾನು ಮೃಗರೂಪದಂತೆ ಇದ್ದು, ಕೊಂಬುಗಳು ಚೂಪಾಗಿದ್ದವು. ಅವನ ಹಿಂದಿನ ಪ್ರಹಾರವನ್ನು ನೆನೆದು ನಾನು ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬೇಕೆಂದು ಬಯಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಬುದ್ಧಿಯು ಶುದ್ಧವಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಅವನ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಮರೆತುಹೋಗಿದ್ದೆ.॥9-10॥

ತೇನ ತ್ಯಕ್ತಾಸ್ತ್ರಯೋ ಬಾಣಾಃ ಶಿತಾಃ ಶತ್ರುನಿಬರ್ಹಣಾಃ ।
ವಿಕೃಷ್ಯ ಸುಮಹಚ್ಚಾಪಂ ಸುಪರ್ಣಾನಿಲತುಲ್ಯಗಾಃ ॥

ನಾವು ಮೂವರು ಬರುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಶ್ರೀರಾಮನು ತನ್ನ ಧನುಸ್ಸನ್ನೆಳೆದು ಗರುಡ ಮತ್ತು ವಾಯುವಿನಂತೆ ಶೀಘ್ರಗಾಮಿ ಹಾಗೂ ಶತ್ರುವಿನ ಪ್ರಾಣಹರಣ ಮಾಡುವಂತಹ, ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ಮೂರು ಬಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟನು.॥11॥

ತೇ ಬಾಣಾ ವಜ್ರಸಂಕಾಶಾಃ ಸುಘೋರಾ ರಕ್ತಭೋಜನಾಃ ।
ಆಜಗ್ಮುಃ ಸಹಿತಾಃ ಸರ್ವೇ ತ್ರಯಃ ಸನ್ನ ತಪರ್ವಣಃ ॥

ಬಾಗಿದ ಗಂಟುಳ್ಳ ಆ ಮೂರು ಬಾಣಗಳು ವಜ್ರದಂತೆ ದುಸ್ಸಹ, ಅತ್ಯಂತ ಭಯಂಕರ ಹಾಗೂ ರಕ್ತವನ್ನು ಕುಡಿಯುವಂತಹವಾಗಿದ್ದವು. ಅವು ಒಟ್ಟಿಗೆ ನಮ್ಮ ಕಡೆಗೆ ಬಂದವು.॥12॥

ಪರಾಕ್ರಮಜ್ಞೋ ರಾಮಸ್ಯ ಶಠೋ ದೃಷ್ಟಭಯಃ ಪುರಾ ।
ಸಮುತ್ಕ್ರಾಂತಸ್ತತೋ ಮುಕ್ತಸ್ತಾವುಭೌ ರಾಕ್ಷಸೌ ಹತೌ ॥

ನಾನಾದರೋ ಶ್ರೀರಾಮನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ತಿಳಿದಿದ್ದೆ ಮತ್ತು ಹಿಂದೊಮ್ಮೆ ಅವನ ಭಯವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದ್ದೆ. ಶಠತೆಯಿಂದ ನೆಗೆದು ಓಡಿ ಹೋದೆ. ಓಡಿದ್ದರಿಂದ ನಾನೇನೋ ಬದುಕಿದೆ ಆದರೆ ನನ್ನ ಜೊತೆಗಿನ ಆ ರಾಕ್ಷಸರು ಸತ್ತು ಹೋದರು.॥13॥

ಶರೇಣ ಮುಕ್ತೋ ರಾಮಸ್ಯ ಕಥಂಚಿತ್ಪಾಪ್ಯ ಜೀವಿತಮ್ ।
ಇಹ ಪ್ರವ್ರಾಜಿತೋ ಯುಕ್ತಸ್ತಾಪಸೋಽಹಂ ಸಮಾಹಿತಃ ॥

ಈ ಸಲ ಶ್ರೀರಾಮನ ಬಾಣದಿಂದ ಹೇಗೋ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿ ನನಗೆ ಹೊಸ ಜೀವನ ದೊರೆಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಸಂನ್ಯಾಸ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಎಲ್ಲ ದುಷ್ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಸ್ಥಿರಚಿತ್ತದಿಂದ ಯೋಗಾಭ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ತತ್ಪರನಾಗಿ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ತೊಡಗಿರುವೆ.॥14॥

ವೃಕ್ಷೇ ವೃಕ್ಷೇಚ ಪಶ್ಯಾಮಿ ಚೀರಕೃಷ್ಣಾಜಿನಾಂಬರಮ್ ।
ಗೃಹೀತಧನುಷಂ ರಾಮಂ ಪಾಶಹಸ್ತಮಿವಾಂತಕಮ್ ॥

ಈಗ ನನಗೆ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವೃಕ್ಷದಲ್ಲಿ ನಾರುಮಡಿ, ಮೃಗಚರ್ಮ, ಮತ್ತು ಧನುಸ್ಸನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಶ್ರೀರಾಮನೇ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಾನೆ. ಅವನು ನನಗೆ ಪಾಶಧಾರೀ ಯಮನಂತೆ ತೋರುತ್ತಾ ಇರುವನು.॥15॥

ಅಪಿ ರಾಮಸಹಸ್ರಾಣಿ ಭೀತಃ ಪಶ್ಯಾಮಿ ರಾವಣ ।
ರಾಮಭೂತಮಿದಂ ಸರ್ವಮರಣ್ಯಂ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ಮೇ ॥

ರಾವಣ! ನಾನು ಭಯಭೀತನಾಗಿ ಸಾವಿರಾರು ರಾಮರನ್ನು ಹಿಂದೆ-ಮುಂದೆ ನಿಂತಿರುವಂತೆ ನೋಡುತ್ತೇನೆ. ಈ ಇಡೀ ವನವು ನನಗೆ ರಾಮಮಯವಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿದೆ.॥16॥

ರಾಮಮೇವ ಹಿ ಪಶ್ಯಾಮಿ ರಹಿತೇ ರಾಕ್ಷಸೇಶ್ವರ ।
ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸ್ವಪ್ನಗತಂ ರಾಮಮುದ್ ಭ್ರಮಾಮಿ ವಿಚೇತನಃ ॥

ರಾಕ್ಷಸರಾಜನೇ! ನಾನು ಏಕಾಂತದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಂಡಾಗ ನನಗೆ ಶ್ರೀರಾಮನದೇ ದರ್ಶನವಾಗುತ್ತದೆ. ಕನಸಿನಲ್ಲೂ ಶ್ರೀರಾಮನನ್ನು ನೋಡಿ ಭ್ರಾಂತನಾಗಿ ಚೇತನಾರಹಿತನಂತಾಗುತ್ತೇನೆ.॥17॥

ರಕಾರಾದೀನಿ ನಾಮಾನಿ ರಾಮತ್ರಸ್ತಸ್ಯ ರಾವಣ ।
ರತ್ನಾನಿ ಚ ರಥಾಶ್ಚೈವ ವಿತ್ರಾಸಂ ಸಂಜನಯಂಚಿ ಮೇ ॥

ರಾವಣ! ರತ್ನ, ರಥ ಮೊದಲಾದ ರಕಾರದಿಂದ ಇರುವ ಹೆಸರನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಲೇ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭಯ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವಷ್ಟು ನಾನು ರಾಮನಿಂದ ಭಯಭೀತನಾಗಿರುವೆನು.॥18॥

ಅಹಂ ತಸ್ಯ ಪ್ರಭಾವಜ್ಞೋ ನ ಯುದ್ಧಂ ತೇನ ತೇ ಕ್ಷಮಮ್ ।
ಬಲಿಂ ವಾ ನಮುಚಿಂ ವಾಪಿ ಹನ್ಯಾದ್ಧಿ ರಘುನಂದನಃ ॥

ನಾನು ಅವನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿದ್ದೇನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಶ್ರೀರಾಮನೊಂದಿಗೆ ನೀನು ಯುದ್ಧಮಾಡುವುದು ಎಂದಿಗೂ ಉಚಿತವಲ್ಲ ಎಂದೇ ನಾನು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ರಘುಕುಲನಂದನ ಶ್ರೀರಾಮನು ಬಲಿ ಅಥವಾ ನಮೂಚಿಯವರನ್ನು ವಧಿಸಬಲ್ಲನು.॥19॥

ರಣೇ ರಾಮೇಣ ಯುದ್ಧಸ್ವ ಕ್ಷಮಾಂ ವಾ ಕುರು ರಾವಣ ।
ನ ತೇ ರಾಮಕಥಾ ಕಾರ್ಯಾ ಯದಿ ಮಾಂ ದ್ರಷ್ಟುಮಿಚ್ಛಸಿ ॥

ರಾವಣ! ನಿನಗೆ ಇಚ್ಛೆ ಇದ್ದರೆ ರಣಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡು ಅಥವಾ ಅವನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಿಬಿಡು, ಆದರೆ ನನ್ನನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿ ನೋಡಲು ಬಯಸುವೆಯಾದರೆ ನನ್ನ ಎದುರಿಗೆ ಶ್ರೀರಾಮನ ಚರ್ಚೆ ಮಾಡಬೇಡ.॥20॥

ಬಹವಃ ಸಾಧವೋ ಲೋಕೇ ಯುಕ್ತಾ ಧರ್ಮಮನುಷ್ಠಿತಾಃ ।
ಪರೇಷಾಮಪರಾಧೇನ ವಿನಷ್ಟಾಃ ಸಪರಿಚ್ಛದಾಃ ॥

ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಯೋಗಯುಕ್ತರಾಗಿ ಕೇವಲ ಧರ್ಮಾನುಷ್ಠಾನದಲ್ಲೇ ತೊಡಗಿದ್ದ ಅನೇಕ ಸಾಧು-ಸತ್ಪುರುಷರು ಬೇರೆಯವರ ಅಪರಾಧದಿಂದಲೇ ಪರಿಕರದೊಂದಿಗೆ ನಾಶವಾಗಿ ಹೋಗುವರು.॥21॥

ಸೋಽಹಂ ಪರಾಪರಾಧೇನ ವಿನಶ್ಯೇಯಂ ನಿಶಾಚರ ।
ಕುರು ಯತ್ತೇ ಕ್ಷಮಂ ತತ್ತ್ವಮಹಂ ತ್ವಾಂ ನಾನುಯಾಮಿ ವೈ॥

ನಿಶಾಚರನೇ! ನಾನೂ ಕೂಡ ಹೇಗೋ ಬೇರೆಯವರ ಅಪರಾಧದಿಂದ ನಾಶವಾಗಬಲ್ಲೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ನಿನಗೆ ಉಚಿತವಾದುದನ್ನು ಮಾಡು. ನಾನು ಈ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಸಹಾಯಕನಾಗಲಾರೆ.॥22॥

ರಾಮಶ್ಚ ಹಿ ಮಹಾತೇಜಾ ಮಹಾಸತ್ತ್ವೋ ಮಹಾಬಲಃ ।
ಅಪಿ ರಾಕ್ಷಸಲೋಕಸ್ಯ ನ ಭವೇದಂತಕರೋಽಪಿ ಹಿ ॥

ಏಕೆಂದರೆ ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನು ದೊಡ್ಡ ತೇಜಸ್ವೀ, ಮಹಾ ಆತ್ಮಬಲದಿಂದ ಸಂಪನ್ನ ಹಾಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಸಮಸ್ತ ರಾಕ್ಷಸ ಜಗತ್ತನ್ನು ಸಂಹಾರ ಮಾಡಬಲ್ಲನು.॥23॥

ಯದಿ ಶೂರ್ಪಣಖಾಹೇತೋರ್ಜನಸ್ಥಾನಗತಃ ಖರಃ ।
ಅತಿವೃತ್ತೋ ಹತಃ ಪೂರ್ವಂ ರಾಮೇಣಾಕ್ಲಿಷ್ಟ ಕರ್ಮಣಾ ।
ಅತ್ರ ಬ್ರೂಹಿ ಯಥಾತತ್ತ್ವಂ ಕೋ ರಾಮಸ್ಯ ವ್ಯತಿಕ್ರಮಃ ॥

ಶೂರ್ಪಣಖಿಯ ಕುರಿತಾದ ಪ್ರತೀಕಾರ ಮಾಡಲು ಜನಸ್ಥಾನ ನಿವಾಸಿ ಖರನು ಮೊದಲಿಗೆ ಶ್ರೀರಾಮನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದನು ಹಾಗೂ ಅನಾಯಾಸ ಮಹತ್ಕರ್ಮ ಮಾಡುವ ಶ್ರೀರಾಮನ ಕೈಯಿಂದ ಸತ್ತುಹೋದನು. ಎಂದಾಗ ನೀನು ಸತ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳು ಇದರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಾಮನ ಅಪರಾಧವೇನಿದೆ.॥24॥

ಇದಂ ವಚೋ ಬಂಧುಹಿತಾರ್ಥಿನಾ ಮಯಾ
ಯಥೋಚ್ಯಮಾನಂ ಯದಿ ನಾಭಿಪತ್ಸ್ಯಸೇ ।
ಸಬಾಂಧವತ್ಸ್ಯಕ್ಷ್ಯಸಿ ಜೀವಿತಂ ರಣೇ
ಹತೋಽದ್ಯ ರಾಮೇಣ ಶರೈರಜಿಹ್ಮಗೈಃ ॥

ನೀನು ನನಗೆ ಬಂಧುವಾಗಿರುವೆ. ನಾನು ನಿನ್ನ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಈ ಮಾತನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಹೋಗುವ ಶ್ರೀರಾಮನ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಘಾಸಿಗೊಂಡು ನೀನು ಬಂಧು ಬಾಂಧವರ ಸಹಿತ ಪ್ರಾಣಗಳನ್ನು ಬಿಡಬೇಕಾದೀತು.॥25॥

ಶ್ರೀ ವಾಲ್ಮೀಕಿವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಅರಣ್ಯಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಮೂವತ್ತೊಂಭತ್ತನೆಯ ಸರ್ಗ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಯಿತು.॥39॥