००७ राम-सुतीक्ष्णसंवादः

ಸೀತಾ-ರಾಮ-ಲಕ್ಷ್ಮಣರು ಸುತೀಕ್ಷ್ಣರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಬಂದುದು, ಮುನಿಗಳೊಡನೆ ಸಂಭಾಷಣೆ ನಡೆಸಿ ಅವರಿಂದ ಸತ್ಕೃತರಾಗಿ ರಾತ್ರಿ ಅಲ್ಲಿಯೇ ತಂಗಿದುದು

ರಾಮಸ್ತು ಸಹಿತೋ ಭ್ರಾತ್ರಾ ಸೀತಯಾ ಚ ಪರಂತಪಃ ।
ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಸ್ಯಾಶ್ರಮಪದಂ ಜಗಾಮ ಸಹ ತೈರ್ದ್ವಿಜೈಃ ॥

ಪರಂತಪನಾದ ಶ್ರೀರಾಮನು ಲಕ್ಷ್ಮಣ-ಸೀತೆಯೊಂದಿಗೆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರ ಜೊತೆಗೆ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣ, ಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದ ಕಡೆಗೆ ನಡೆದನು.॥1॥

ಸ ಗತ್ವಾ ದೂರಮಧ್ವಾನಂ ನದೀಸ್ತೀರ್ತ್ವಾ ಬಹೂದಕಾಃ ।
ದದರ್ಶ ವಿಮಲಂ ಶೈಲಂ ಮಹಾಮೇರುಮಿವೋನ್ನ ತಮ್ ॥

ಬಹುದೂರದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸಿ, ಅಗಾಧ ಜಲದಿಂದ ತುಂಬಿದ ಅನೇಕ ನದಿಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಅವರು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ ಮೇರುಗಿರಿಯಂತೆ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರವಾದ, ನಿರ್ಮಲವಾದ ಒಂದು ಪರ್ವತವನ್ನು ನೋಡಿದರು.॥2॥

ತತಸ್ತದಿಕ್ಷ್ವಾಕುವರೌ ಸತತಂ ವಿವಿಧೈರ್ದ್ರುಮೈಃ ।
ಕಾನನಂ ತೌ ವಿವಿಶತುಃ ಸೀತಯಾ ಸಹ ರಾಘವೌ ॥

ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದುವರಿದು ಆ ಇಬ್ಬರೂ ಇಕ್ವಾಕ್ಷುಕುಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠವೀರ ರಘುವಂಶೀ ಸಹೋದರರು ಸೀತೆಯೊಂದಿಗೆ ನಾನಾ ಪ್ರಕಾರದ ವೃಕ್ಷಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಒಂದು ವನಕ್ಕೆ ತಲುಪಿದರು.॥3॥

ಪ್ರವಿಷ್ಟಸ್ತು ವನಂ ಘೋರಂ ಬಹುಪುಷ್ಪಫಲದ್ರುಮಮ್ ।
ದದರ್ಶಾಶ್ರಮಮೇಕಾಂತೇ ಚೀರಮಾಲಾಪರಿಷ್ಕೃತಮ್ ॥

ಆ ಘೋರ ವನವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ಶ್ರೀರಾಮನು ಏಕಾಂತ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆಶ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಅಲ್ಲಿಯ ವೃಕ್ಷಗಳು ಧಾರಾಳ ಫಲ-ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದು, ಒಣಹಾಕಿದ ನಾರುಮಡಿಗಳಿಂದ ಆ ಆಶ್ರಮದ ಶೋಭೆ ಹೆಚ್ಚಿತ್ತು.॥4॥

ತತ್ರ ತಾಪಸಮಾಸೀನಂ ಮಲಪಂಕಜಟಾಧಾರಿಣಮ್ ।
ರಾಮಃಸುತೀಕ್ಷ್ಣಂ ವಿಧಿವತ್ ತಪೋಧನಮಭಾಷತ ॥

ಅಲ್ಲಿ ಆಂತರಿಕ ಮಲದ ಶುದ್ಧಿಗಾಗಿ ಪದ್ಮಾಸನ ಹಾಕಿ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣ ಮುನಿಗಳು ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಶ್ರೀರಾಮನು ಆ ತಪೋಧನ ಮುನಿಯ ಬಳಿಗೆ ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ ಹೋಗಿ ಈ ಪ್ರಕಾರ ಹೇಳಿದನು.॥5॥

ರಾಮೋಽಹಮಸ್ಮಿ ಭಗವನ್ ಭವಂತಂ ದ್ರಷ್ಟುಮಾಗತಃ ।
ತನ್ಮಾಭಿವದ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಮಹರ್ಷೇ ಸತ್ಯವಿಕ್ರಮ ॥

ಸತ್ಯಪರಾಕ್ರಮಿ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಮಹರ್ಷಿಯೇ! ಪೂಜ್ಯರೇ! ನಾನು ರಾಮನಾಗಿದ್ದು ಇಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ದರ್ಶಿಸಲು ಬಂದಿರುವೆನು, ಆದ್ದರಿಂದ ನೀವು ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಿರಿ.॥6॥

ಸ ನಿರೀಕ್ಷ್ಯತತೋ ಧೀರೋ ರಾಮಂ ಧರ್ಮಭೃತಾಂ ವರಮ್ ।
ಸಮಾಶ್ಲಿಷ್ಯ ಚ ಬಾಹುಭ್ಯಾಮಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ॥

ಧರ್ಮಾತ್ಮರಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠನಾದ ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀರಾಮನ ದರ್ಶನ ಪಡೆದು ಧೀರ ಮಹರ್ಷಿ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣರು ತನ್ನ ಎರಡೂ ತೋಳುಗಳಿಂದ ಅವನನ್ನು ಆಲಂಗಿಸಿ ಈ ಪ್ರಕಾರ ಹೇಳಿದರ.॥7॥

ಸ್ವಾಗತಂ ತೇ ರಘುಶ್ರೇಷ್ಠ ರಾಮ ಸತ್ಯಭೃತಾಂ ವರ ।
ಆಶ್ರಮೋಽಯಂ ತ್ವಯಾಽಽಕ್ರಾಂತಃ ಸನಾಥ ಇವ ಸಾಂಪ್ರತಮ್ ॥

ಸತ್ಯವಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ರಘುಕುಲಭೂಷಣ ರಾಮ! ನಿನಗೆ ಸ್ವಾಗತವು. ಈಗ ನಿನ್ನ ಪಾದಸ್ಪರ್ಶದಿಂದ ಈ ಆಶ್ರಮವು ಸನಾಥವಾಯಿತು.॥8॥

ಪ್ರತೀಕ್ಷಮಾಣಸ್ತ್ವಾ ಮೇವ ನಾರೋಹೇಽಹಂ ಮಹಾಯಶಃ ।
ದೇವಲೋಕಮಿತೋ ವೀರ ದೇಹಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಮಹೀತಲೇ ॥

ಮಹಾಯಶಸ್ವೀ ವೀರನೇ! ನಾನು ನಿನ್ನ ಪ್ರತೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲೇ ಇದ್ದೆ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಇಷ್ಟರವರೆಗೆ ಈ ಪೃಥ್ವಿಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಶರೀರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ, ಇಲ್ಲಿಂದ ದೇವಲೋಕ (ಬ್ರಹ್ಮಧಾಮ)ಕ್ಕೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ.॥9॥

ಚಿತ್ರಕೂಟಮುಪಾದಾಯ ರಾಜ್ಯಭ್ರಷ್ಟೋಽಸಿ ಮೇ ಶ್ರುತಃ ।
ಇಹೋಪಯಾತಃ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥ ದೇವರಾಜಃ ಶತಕ್ರತುಃ ॥

ನೀನು ರಾಜ್ಯದಿಂದ ಭ್ರಷ್ಟನಾಗಿ ಚಿತ್ರಕೂಟಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಇರುವುದನ್ನು ನಾನು ಕೇಳಿದ್ದೆ. ಕಾಕುತ್ಸ್ಥನೇ! ಇಲ್ಲಿಗೆ ಶತಕ್ರತು ದೇವೇಂದ್ರನು ಬಂದಿದ್ದನು.॥10॥

ಉಪಾಗಮ್ಯ ಚ ಮೇ ದೇವೋ ಮಹಾದೇವಃ ಸುರೇಶ್ವರಃ ।
ಸರ್ವಾನ್ ಲ್ಲೋಕಾನ್ ಜಿತಾನಾಹ ಮಮ ಪುಣ್ಯೇನ ಕರ್ಮಣಾ ॥

ಆ ಮಹಾದೇವತೆ ದೇವೇಶ್ವರ ಇಂದ್ರನು ನನ್ನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದು - ನೀವು ನಿಮ್ಮ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಗಳಿಂದ ಸಮಸ್ತ ಶುಭ ಲೋಕಗಳ ಮೇಲೆ ವಿಜಯ ಪಡೆದಿರುವಿರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದನು.॥11॥

ತೇಷು ದೇವರ್ಷಿಜುಷ್ಟೇಷು ಜಿತೇಷು ತಪಸಾ ಮಯಾ ।
ಮತ್ಪ್ರಸಾದಾತ್ಸಭಾರ್ಯಸ್ತ್ವಂ ವಿಹರಸ್ವ ಸಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ॥

ಅವನು ಹೇಳಿದಂತೆ ನಾನು ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಯಾವ ದೇವರ್ಷಿ ಸೇವಿತ ಲೋಕಗಳ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕಾರ ಪಡೆದಿರುವನೋ, ಆ ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ನೀನು ಸೀತೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಸಹಿತ ವಿಹಾರ ಮಾಡು. ನಾನು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಆ ಎಲ್ಲ ಲೋಕಗಳನ್ನು ನಿನ್ನ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.॥12॥

ತಮುಗ್ರತಪಸಂ ದೀಪ್ತಂ ಮಹರ್ಷಿಂ ಸತ್ಯವಾದಿನಮ್ ।
ಪ್ರತ್ಯುವಾಚಾತ್ಮವಾನ್ ರಾಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಿವ ವಾಸವಃ ॥

ಇಂದ್ರನು ಬ್ರಹ್ಮದೇವರ ಬಳಿ ಮಾತನಾಡಿದಂತೆಯೇ ಮನಸ್ವೀ ಶ್ರೀರಾಮನು ಆ ಉಗ್ರತಪಸ್ವೀ, ತೇಜಸ್ವೀ ಹಾಗೂ ಸತ್ಯವಾದೀ ಮಹರ್ಷಿಗೆ ಈ ಪ್ರಕಾರ ಉತ್ತರಿಸಿದನು.॥13॥

ಅಹಮೇವಾಹರಿಷ್ಯಾಮಿ ಸ್ವಯಂ ಲೋಕಾನ್ಮಹಾಮುನೇ ।
ಆವಾಸಂ ತ್ವಹಮಿಚ್ಛಾಮಿ ಪ್ರದಿಷ್ಟಮಿಹ ಕಾನನೇ ॥

ಮಹಾಮುನೇ! ಆ ಲೋಕಗಳನ್ನಾದರೋ ನಾನೇ ನಿಮಗೆ ದೊರಕಿಸಿಕೊಡುವೆನು. ಈಗಲಾದರೋ ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ- ಈ ವನದಲ್ಲಿ ನಾನು ವಾಸಿಸಲು ಎಲ್ಲಿ ಕುಟೀರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಿ? ತಾವು ತಿಳಿಸಿರಿ.॥14॥

ಭವಾನ್ ಸರ್ವತ್ರ ಕುಶಲಃ ಸರ್ವಭೂತಹಿತೇ ರತಃ ।
ಆಖ್ಯಾತಂ ಶರಭಂಗೇನ ಗೌತಮೇನ ಮಹಾತ್ಮನಾ ॥

ನೀವು ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಹಿತದಲ್ಲಿ ತತ್ಪರರೂ ಹಾಗೂ ಇಹಲೋಕ-ಪರಲೋಕದ ಎಲ್ಲ ಸಂಗತಿಗಳ ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ನಿಪುಣರೂ ಎಂದು ಗೌತಮ ಗೋತ್ರಿಯ ಮಹಾತ್ಮಾ ಶರಭಂಗರು ನನಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದರು.॥15॥

ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ರಾಮೇಣ ಮಹರ್ಷಿರ್ಲೋಕವಿಶ್ರುತಃ ।
ಅಬ್ರವೀನ್ಮಧುರಂ ವಾಕ್ಯಂ ಹರ್ಷೇಣ ಮಹತಾಯುತಃ ॥

ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಆ ಲೋಕ ವಿಖ್ಯಾತ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಬಹಳ ಹರ್ಷದಿಂದ ಮಧುರವಾಗಿ ಇಂತೆಂದರು .॥16॥

ಅಯಮೇವಾಶ್ರಮೋ ರಾಮ ಗುಣವಾನ್ ರಮ್ಯತಾಮಿತಿ ।
ಋಷಿಸಂಘಾನುಚರಿತಃ ಸದಾ ಮೂಲಲೈರ್ಯುತಃ ॥

ಶ್ರೀರಾಮಾ! ಈ ಆಶ್ರಮವು ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯಿಂದ ಅನುಕೂಲವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ನೀನು ಇಲ್ಲೇ ಸುಖವಾಗಿ ವಾಸಿಸು. ಇಲ್ಲಿ ಋಷಿಗಳ ಸಮುದಾಯವು ಸದಾ ಬಂದು ಹೋಗುತ್ತಾ ಇರುತ್ತದೆ. ಫಲ-ಮೂಲಗಳೂ ಸದಾ ಸುಲಭ ವಾಗಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ.॥17॥

ಇಮಮಾಶ್ರಮಮಾಗಮ್ಯ ಮೃಗಸಂಘಾ ಮಹೀಯಸಃ ।
ಅಹತ್ವಾ ಪ್ರತಿಗಚ್ಛಂತಿ ಲೋಭಯಿತ್ವಾಕುತೋಭಯಾಃ ॥

ಈ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹಿಂಡು ಹಿಂಡಾಗಿ ಜಿಂಕೆಗಳು ಬಂದು ತಮ್ಮ ರೂಪ, ಕಾಂತಿ ಹಾಗೂ ನಡಿಗೆಯಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೂರೆಗೈದು, ಯಾರಿಗೂ ಕಷ್ಟಕೊಡದೆ ಇಲ್ಲಿಂದ ಹೊರಟು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾರಿಂದಲೂ ಭಯ ವಿರುವುದಿಲ್.॥18॥

ನಾನ್ಯೋ ದೋಷೋ ಭವೇದತ್ರ ಮೃಗೇಭ್ಯೋಽನ್ಯತ್ರ ವಿದ್ಧಿ ವೈ।
ತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ವಚನಂ ತಸ್ಯ ಮಹರ್ಷೇರ್ಲಕ್ಷ್ಮಣಾಗ್ರಜಃ ॥
ಉವಾಚ ವಚನಂ ಧೀರೋ ವಿಗೃಹ್ಯ ಸಶರಂ ಧನುಃ ।

ಈ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಜಿಂಕೆಗಳ ಉಪದ್ರವವಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ದೋಷಗಳಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ನೀನು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿ. ಮಹರ್ಷಿಯ ಈ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮಣಾಗ್ರಜ ಧೀರ ವೀರ ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀರಾಮನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಧನುರ್ಬಾಣಗಳನೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಹೇಳಿದನು.॥19½॥

ತಾನಹಂ ಸುಮಹಾಭಾಗ ಮೃಗಸಂಘಾನ್ ಸಮಾಗತಾನ್ ॥

ಹನ್ಯಾಂ ನಿಶಿತಧಾರೇಣ ಶರೇಣಾನತಪರ್ವಣಾ ।
ಭವಾಂಸ್ತತ್ರಾಭಿಷಜ್ಯೇತ ಕಿಂ ಸ್ಯಾತ್ ಕೃಚ್ಛ್ರತರಂ ತತಃ ॥

ಮಹಾಭಾಗರೇ! ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವ ಉಪದ್ರವಕಾರೀ ಜಿಂಕೆಗಳನ್ನು ನಾನು ಹರಿತವಾದ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಕೊಂದು ಹಾಕಿದರೆ, ಅದರಿಂದ ತಮಗೆ ಅಪಮಾನವಾದೀತು. ಹೀಗಾದರೆ, ಇದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಷ್ಟದ ಸಂಗತಿ ನನಗೆ ಬೇರೆ ಏನು ಇರಬಲ್ಲದು.॥20-21॥

ಏತಸ್ಮಿನ್ನಾಶ್ರಮೇ ವಾಸಂ ಚಿರಂತು ನ ಸಮರ್ಥಯೇ ।
ತಮೇವಮುಕ್ತ್ವೋಪರಮಂ ರಾಮಃ ಸಂಧ್ಯಾಮುಪಾಗಮತ್ ॥

ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಈ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಮಯ ಇರಲು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ಮುನಿಯ ಬಳಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ಮೌನನಾದ ಶ್ರೀರಾಮನು ಸಂಧ್ಯೋಪಾಸನೆಗಾಗಿ ಹೊರಟುಹೋದನು.॥22॥

ಅನ್ವಾಸ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮಾಂ ಸಂಧ್ಯಾಂ ತತ್ರ ವಾಸಮಕಲ್ಪಯತ್ ।
ಸುತೀಕ್ಷ್ಣ ಸ್ಯಾಶ್ರಮೇ ರಮ್ಯೇ ಸೀತಯಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣೇನ ಚ ॥

ಸಂಧ್ಯಾ ಕಾಲದ ಸಂಧ್ಯೋಪಾಸನೆ ಮಾಡಿ ಶ್ರೀರಾಮನು ಸೀತೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಣರೊಂದಿಗೆ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಮುನಿಯ ಆ ರಮಣೀಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲೇ ವಾಸಿಸಿದನು.॥23॥

ತತಃ ಶುಭಂ ತಾಪಸಯೋಗ್ಯಮನ್ನಂ
ಸ್ವಯಂ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣಃ ಪುರುಷರ್ಷಭಾಭ್ಯಾಮ್ ।
ತಾಭ್ಯಾಂ ಸುಸತ್ಕೃತ್ಯ ದದೌ ಮಹಾತ್ಮಾ
ಸಂಧ್ಯಾನಿವೃತ್ತೌ ರಜನೀಂ ಸಮೀಕ್ಷ್ಯ॥

ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲ ಕಳೆದು ರಾತ್ರೆಯಾದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸುತೀಕ್ಷ್ಣರು ಸ್ವತಃ ತಪಸ್ವಿಗಳು ಸೇವಿಸಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ಶುಭ ಅನ್ನವನ್ನು ತಂದು ಆ ಇಬ್ಬರೂ ಪುರುಷ ಶಿರೋಮಣಿಗಳಿಗೆ ಬಹಳ ಸತ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದರು.॥24॥

ಶ್ರೀ ವಾಲ್ಮೀಕಿವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಅರಣ್ಯಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಏಳನೆಯ ಸರ್ಗ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಯಿತು.॥7॥