०२६ ताटकावधः

ಶ್ರೀರಾಮನಿಂದ ತಾಟಕಾವಧೆ

ಮುನೇರ್ವಚನಮಕ್ಲೀಬಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ನರವರಾತ್ಮಜಃ ।
ರಾಘವಃ ಪ್ರಾಂಜಲೀರ್ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ದೃಢವ್ರತಃ ॥

ಮುನಿಯ ಉತ್ಸಾಹ ಭರಿತ ಈ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ದೃಢವ್ರತನಾದ ರಾಜಕುಮಾರ ಶ್ರೀರಾಮನು ಕೈಮುಗಿದು ಉತ್ತರಿಸಿದನು.॥1॥

ಪಿತುರ್ವಚನನಿರ್ದೇಶಾತ್ ಪಿತುರ್ವಚನಗೌರವಾತ್ ।
ವಚನಂ ಕೌಶಿಕಸ್ಯೇತಿ ಕರ್ತವ್ಯಮವಿಶಂಕಯಾ ॥

ಅನುಶಿಷ್ಟೋಽಸ್ಮ್ಯಯೋಧ್ಯಾಯಾಂ ಗುರುಮಧ್ಯೇ ಮಹಾತ್ಮನಾ ।
ಪಿತ್ರಾ ದಶರಥೇನಾಹಂ ನಾವಜ್ಞೇಯಂ ಹಿ ತದ್ವಚಃ ॥

ಪೂಜ್ಯರೇ! ಅಯೋಧ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನ ತಂದೆ ಮಹಾತ್ಮಾ ದಶರಥ ರಾಜರು ಇತರ ಗುರುಜನರ ನಡುವೆ ನನಗೆ ಹೀಗೆ ಉಪದೇಶವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರು - ಮಗು! ನಾನು ಹೇಳುವುದರಿಂದ, ಪಿತೃವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿ ಗೌರವವನ್ನಿಡಲು ನೀನು ಕುಶಿಕನಂದನ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ಸಂಶಯ ಬಿಟ್ಟು ಪಾಲಿಸು. ಎಂದೂ ಮಾತಿನ ಅವಜ್ಞತೆ ಮಾಡಬೇಡ.॥2-3॥

ಸೋಽಹಂ ಪಿತುರ್ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶಾಸನಾದ್ಬ್ರಹ್ಮವಾದಿನಃ ।
ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ನ ಸಂದೇಹಸ್ತಾಟಕಾವಧಮುತ್ತಮಮ್ ॥

ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ತಂದೆಯ ಆ ಉಪದೇಶದಂತೆ ಬ್ರಹ್ಮವಾದೀ ಮಹಾತ್ಮರಾದ ತಮ್ಮ ಆಜ್ಞೆಯಿಂದ ತಾಟಕಾವಧೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮವೆಂದು ತಿಳಿದು ಮಾಡುವೆನು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವೇ ಇಲ್ಲ.॥4॥

ಗೋಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹಿತಾರ್ಥಾಯ ದೇಶಸ್ಯ ಚ ಹಿತಾಯ ಚ ।
ತವ ಚೈವಾಪ್ರಮೇಯಸ್ಯ ವಚನಂ ಕರ್ತುಮುದ್ಯತಃ ॥

ಗೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಹಾಗೂ ದೇಶದ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ನಾನು ನಿಮ್ಮಂತಹ ಅನುಪಮ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಮಹಾತ್ಮರಾದ ನಿಮ್ಮ ಆದೇಶವನ್ನು ಪಾಲಿಸಲು ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯಿಂದ ಸಿದ್ಧನಿದ್ದೇನೆ.॥5॥

ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಧನುರ್ಮಧ್ಯೇ ಬದ್ಧ್ವಾ ಮುಷ್ಟಿಮರಿಂದಮಃ ।
ಜ್ಯಾಘೋಷಮಕರೋತ್ತೀವ್ರಂ ದಿಶಃ ಶಬ್ದೇನ ನಾದಯನ್ ॥

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ಶತ್ರುದಮನ ಶ್ರೀರಾಮನು ಧನುಸ್ಸನ್ನು ಭದ್ರವಾಗಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಜೋರಾಗಿ ಧನುಷ್ಟಂಕಾರ ಮಾಡಿದನು. ಆ ಶಬ್ದದಿಂದ ಎಲ್ಲ ದಿಕ್ಕುಗಳು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿದವು.॥6॥

ತೇನ ಶಬ್ದೇನ ವಿತ್ರಸ್ತಾಸ್ತಾಟಕಾವನವಾಸಿನಃ ।
ತಾಟಕಾ ಚಸುಸಂಕ್ರುದ್ಧಾ ತೇನ ಶಬ್ದೇನ ಮೋಹಿತಾ ॥

ಆ ಶಬ್ದದಿಂದ ತಾಟಕಾವನದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳೂ ನಡುಗಿಹೋದವು. ತಾಟಕೆಯೂ ಕೂಡ ಆ ಧನುಷ್ಟಂಕಾರದಿಂದ ಮೊದಲಿಗೆ ಕಿಂಕರ್ತವ್ಯ ಮೂಢಳಾದಳು. ಆದರೆ ಮತ್ತೆ ಯೋಚಿಸಿ ಅತ್ಯಂತ ಕ್ರೋಧಗೊಂಡಳು.॥7॥

ತಂ ಶಬ್ದಮಭಿನಿಧ್ಯಾಯ ರಾಕ್ಷಸೀ ಕ್ರೋಧಮೂರ್ಛಿತಾ ।
ಶ್ರುತ್ವಾ ಚಾಭ್ಯದ್ರವತ್ ಕ್ರುದ್ಧಾ ಯತ್ರಃ ಶಬ್ದೋ ವಿನಿಃಸೃತಃ ॥

ಆ ಶಬ್ದವನ್ನು ಕೇಳಿದ ಆ ರಾಕ್ಷಸಿಯು ಕ್ರೋಧದಿಂದ ಮೂರ್ಛಿತಳಾದಳು. ಮತ್ತೆ ಆಕೆಯು ಶಬ್ದ ಕೇಳಿ ಬಂದ ದಿಕ್ಕನ್ನ ಹಿಡಿದು ರೋಷಪೂರ್ವಕ ಓಡಿದಳು.॥8॥

ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ರಾಘವಃ ಕ್ರುದ್ಧಾಂ ವಿಕೃತಾಂ ವಿಕೃತಾನನಾಮ್ ।
ಪ್ರಮಾಣೇನಾತಿವೃದ್ಧಾಂ ಚ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಸೋಽಭ್ಯಭಾಷತ ॥

ಆಕೆಯ ಶರೀರ ಬಹಳ ಎತ್ತರವಾಗಿತ್ತು, ಮುಖಾಕೃತಿಯು ವಿಕೃತವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಕ್ರೋಧ ತುಂಬಿದ ಆ ವಿಕರಾಳ ರಾಕ್ಷಸಿಯ ಕಡೆಗೆ ನೋಡಿ ಶ್ರೀರಾಮನು ಲಕ್ಷ್ಮಣನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ-॥9॥

ಪಶ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಯಕ್ಷಿಣ್ಯಾ ಭೈರವಂ ದಾರುಣಂ ವಪುಃ ।
ಭಿದ್ಯೇರನ್ ದರ್ಶನಾದಸ್ಯಾ ಭೀರೂಣಾಂ ಹೃದಯಾನಿ ಚ ॥

ಲಕ್ಷ್ಮಣನೇ! ನೋಡು ಈ ಯಕ್ಷಿಣಿಯ ಶರೀರ ಹೇಗೆ ದಾರುಣ ಹಾಗೂ ಭಯಂಕರವಾಗಿದೆ. ಈಕೆಯ ದರ್ಶನದಿಂದ ಹೇಡಿ ಮನುಷ್ಯನ ಹೃದಯ ಒಡೆದುಹೋದೀತು.॥10॥

ಏತಾಂ ಪಶ್ಯ ದುರಾಧರ್ಷಾಂ ಮಾಯಾಬಲ ಸಮನ್ವಿತಾಮ್ ।
ವಿನಿವೃತ್ತಾಂ ಕರೋಮ್ಯದ್ಯ ಹೃತಕರ್ಣಾಗ್ರನಾಸಿಕಾಮ್ ॥

ಮಾಯಾಬಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕಾರಣ ಈಕೆ ಅತ್ಯಂತ ದುರ್ಜಯಳಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ನೋಡು, ನಾನು ಈಗ ಈಕೆಯ ಕಿವಿ ಮತ್ತು ಮೂಗನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಂತೆ ವಿವಶಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವೆನು.॥11॥

ನ ಹ್ಯೇನಾಮುತ್ಸಹೇ ಹಂತುಂ ಸ್ತ್ರೀಸ್ವಭಾವೇನ ರಕ್ಷಿತಾಮ್ ।
ವೀರ್ಯಂ ಚಾಸ್ಯಾ ಗತಿಂ ಚೈವ ಹವ್ಯಾಮಿತಿ ಹಿಮೇ ಮತಿಃ ॥

ಇವಳು ತನ್ನ ಸ್ತ್ರೀ ಸ್ವಭಾವದಿಂದಾಗಿ ರಕ್ಷಿತವಾಗಿದ್ದಾಳೆ; ಆದ್ದರಿಂದ ಈಕೆಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ನನಗೆ ಉತ್ಸಾಹವೇ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ. ಈಕೆಯ ಬಲ ಪರಾಕ್ರಮ ಹಾಗೂ ಗಮನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಾಶಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದು ನನ್ನ ವಿಚಾರವಾಗಿದೆ. (ಅರ್ಥಾತ್ ಈಕೆಯ ಕೈ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಬಿಡುವೆನು.॥12॥

ಏವಂ ಬ್ರುವಾಣೇ ರಾಮೇ ತು ತಾಟಕಾ ಕ್ರೋಧಮೂರ್ಛಿತಾ ।
ಉದ್ಯಮ್ಯ ಬಾಹೂ ಗರ್ಜಂತೀ ರಾಮಮೇವಾಭ್ಯಧಾವತ ॥

ಶ್ರೀರಾಮನು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವಂತೆಯೇ ಕ್ರೋಧೋನ್ಮತ್ತ ತಾಟಕೆಯು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಳು. ಕೈಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಾ ರಾಮನ ಕಡೆಗೆ ನುಗ್ಗಿದಳು.॥13॥

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಸ್ತು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿರ್ಹುಂಕಾರೇಣಾಭಿಭರ್ತ್ಸ್ಯ ತಾಮ್ ।
ಸ್ವಸ್ತಿ ರಾಘವಯೋರಸ್ತು ಜಯಂ ಚೈವಾಭ್ಯಭಾಷತ ॥

ಇದನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮರ್ಷಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ತಮ್ಮ ಹುಂಕಾರದಿಂದ ಆಕೆಯನ್ನು ಗದರಿಸಿ ಹೇಳಿದರು- ರಘುಕುಲದ ಇವರಿಬ್ಬರು ರಾಜಕುಮಾರರ ಕಲ್ಯಾಣವಾಗಲಿ ಇವರಿಗೆ ವಿಜಯವಾಗಲೀ.॥14॥

ಉದ್ ಧುನ್ವಾನಾ ರಜೋ ಘೋರಂ ತಾಟಕಾ ರಾಘವಾವುಭೌ ।
ರಜೋಮೇಘೇನ ಮಹತಾ ಮುಹೂರ್ತಂ ಸಾವ್ಯಮೋಹಯತ್ ॥

ಆಗ ತಾಟಕೆಯು ಆ ಇಬ್ಬರು ರಘುವಂಶಿ ವೀರರ ಮೇಲೆ ಭಯಂಕರ ಧೂಳನ್ನು ಹಾರಿಸಲು ತೊಡಗಿದಳು. ಅಲ್ಲಿ ವಿಶಾಲ ಮೋಡಗಳು ಮುಸುಕಿದಂತೆ ಧೂಳು ತುಂಬಿಹೋಯಿತು. ಅದರಿಂದ ಆಕೆಯು ಮುಹೂರ್ತಕಾಲ ರಾಮ ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ವಿಹ್ವಲಗೊಳಿಸಿದಳು.॥15॥

ತತೋ ಮಾಯಾಂ ಸಮಾಸ್ಥಾಯ ಶಿಲಾವರ್ಷೇಣ ರಾಘವೌ ।
ಅವಾಕಿರತ್ಸು ಮಹತಾ ತತಶ್ಚುಕ್ರೋಧ ರಾಘವಃ ॥

ಬಳಿಕ ಮಾಯೆಯನ್ನು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಅವಳು ಇಬ್ಬರೂ ಸಹೋದರರ ಮೇಲೆ ಕಲ್ಲಿನ ಮಳೆಗರೆದಳು. ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ರಘುನಾಥನು ಆಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕ್ರೋಧಗೊಂಡನು.॥16॥

ಶಿಲಾವರ್ಷಂ ಮಹತ್ತಸ್ಯಾಃ ಶರವರ್ಷೇಣ ರಾಘವಃ ।
ಪ್ರತಿವಾರ್ಯೋಪಧಾವಂತ್ಯಾಃ ಕರೌ ಚಿಚ್ಛೇದ ಪತ್ರಿಭಿಃ ॥

ರಾಮನು ಬಾಣಗಳಿಂದ ಕಲ್ಲಿನ ಮಳೆಯನ್ನು ನಿವಾರಿಸಿ, ತನ್ನತ್ತ ಧಾವಿಸಿಬರುವ ನಿಶಾಚರಿಯ ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಹರಿತವಾದ ಬಾಣಗಳಿಂದ ಕತ್ತರಿಸಿ ಹಾಕಿದನು.॥17॥

ತತಶ್ಛಿನ್ನಭುಜಾಂ ಶ್ರಾಂತಾಮಭ್ಯಾಶೇ ಪರಿಗರ್ಜತೀಮ್ ।
ಸೌಮಿತ್ರಿರಕರೋತ್ ಕ್ರೋಧಾದ್ಧೃತಕರ್ಣಾಗ್ರನಾಸಿಕಾಮ್ ॥

ಎರಡು ಭುಜಗಳು ತುಂಡಾದ್ದರಿಂದ ಬಳಲಿದ ತಾಟಕೆಯು ಅವರ ಬಳಿ ನಿಂತು ಜೋರಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸಿದಳು. ಇದನ್ನು ನೋಡಿ ಸುಮಿತ್ರಾಕುಮಾರ ಲಕ್ಷ್ಮಣನು ಕ್ರೋಧಗೊಂಡು ಆಕೆಯ ಕಿವಿ, ಮೂಗನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿ ಬಿಟ್ಟನು.॥18॥

ಕಾಮರೂಪಧರಾ ಸಾ ತು ಕೃತ್ವಾ ರೂಪಾಣ್ಯನೇಕಶಃ ।
ಅಂತರ್ಧಾನಂ ಗತಾ ಯಕ್ಷೀ ಮೋಹಯಂತೀ ಚ ಸ್ವಮಾಯಯಾ ॥

ಆದರೆ ಆ ಯಕ್ಷಿಣಿಯು ಇಚ್ಛಾರೂಪಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರದ ರೂಪಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ತನ್ನ ಮಾಯೆಯಿಂದ ಶ್ರೀರಾಮ-ಲಕ್ಷ್ಮಣರನ್ನು ಮರಳುಗೊಳಿಸುತ್ತಾ ಅದೃಶ್ಯಳಾದಳು.॥19॥

ಅಶ್ಮವರ್ಷಂ ವಿಮುಂಚಂತೀ ಭೈರವಂ ವಿಚಚಾರ ಸಾ ।
ತತಸ್ತಾವಶ್ಮವರ್ಷೇಣ ಕೀರ್ಯಮಾಣೌ ಸಮಂತತಃ ॥

ದೃಷ್ಟ್ವಾಗಾಧಿಸುತಃ ಶ್ರೀಮಾನಿದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ।
ಅಲಂ ತೇ ಘೃಣಯಾ ರಾಮ ಪಾಪೈಷಾ ದುಷ್ಟಚಾರಿಣೀ ॥

ಯಜ್ಞವಿಘ್ನಕರೀ ಯಕ್ಷೀ ಪುರಾ ವರ್ಧೇತ ಮಾಯಯಾ ।
ವಧ್ಯತಾಂ ತಾವದೇವೈಷಾ ಪುರಾ ಸಂಧ್ಯಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥
ರಕ್ಷಾಂಸಿ ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲೇ ತು ದುರ್ಧರ್ಷಾಣಿ ಭವಂತಿ ಹಿ ।

ಈಗ ಅವಳು ಭಯಂಕರ ಕಲ್ಲುಗಳ ಮಳೆ ಸುರಿಸುತ್ತಾ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸತೊಡಗಿದಳು. ಶ್ರೀರಾಮ-ಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲೆಡೆಗಳಿಂದ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ಶಿಲಾವೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಗಾಧಿನಂದನ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ನುಡಿದರು - ಶ್ರೀರಾಮಾ! ಈಕೆಯ ಮೇಲೆ ನೀನು ದಯೆ ತೋರುವುದು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿದೆ. ಈಕೆ ಭಾರೀಪಾಪಿಣಿ, ದುರಾಚಾರಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಾಳೆ. ಯಾವಾಗಲೂ ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ವಿಘ್ನವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾಳೆ. ಇವಳು ತನ್ನ ಮಾಯೆಯಿಂದ ಪುನಃ ಪ್ರಬಲವಾಗುವ ಮೊದಲೇ ಕೊಂದು ಹಾಕು. ಈಗ ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲ ಸಮೀಪಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಮೊದಲೇ ಕಾರ್ಯವಾಗಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ, ಸಂಧ್ಯಾ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಕ್ಷಸರು ದುರ್ಜಯರಾಗುತ್ತಾರೆ.॥20-22½॥

ಇತ್ಯುಕ್ತಃ ಸ ತು ತಾಂ ಯಕ್ಷೀಮಶ್ಮವೃಷ್ಟ್ಯಾಭಿವರ್ಷೀಮ್ ॥
ದರ್ಶಯನ್ ಶಬ್ದವೇಧಿತ್ವಂ ತಾಂ ರುರೋಧ ಸ ಸಾಯಕೈಃ ।

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಶ್ರೀರಾಮನು ಶಬ್ದವೇಧಿ ಬಾಣದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಾ ಬಾಣವನ್ನು ಹೂಡಿ ಶಿಲಾವೃಷ್ಟಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಆ ಯಕ್ಷಿಣಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲ ಕಡೆಯಿಂದಲೂ ಬಂಧಿಸಿಟ್ಟನು.॥23½॥

ಸಾ ರುದ್ಧಾ ಬಾಣಜಾಲೇನ ಮಾಯಾಬಲಸಮನ್ವಿತಾ ॥
ಅಭಿದುದ್ರಾವ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಂ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಚ ವಿನೇದುಷೀ ।

ತಾಮಾಪತಂತೀಂ ವೇಗೇನ ವಿಕ್ರಾಂತಾಮಶನೀಮಿವ ॥
ಶರೇಣೋರಸಿ ವಿವ್ಯಾಧ ಸಾ ಪಪಾತ ಮಮಾರ ಚ ।

ಅವನ ಬಾಣ ಸಮೂಹದಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಮಾಯಾ ಬಲಯುಕ್ತ ಆ ಯಕ್ಷಿಣಿಯು ಜೊರಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಾ ಶ್ರೀರಾಮಲಕ್ಷ್ಮಣರ ಮೇಲೆ ಎರಗಿದಳು. ಇಂದ್ರನು ಪ್ರಯೋಗಿಸಿದ ವಜ್ರದಂತೆ ವೇಗವಾಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಆಕೆಯನ್ನು ನೋಡಿ ಶ್ರೀರಾಮನು ಒಂದು ಬಾಣದಿಂದ ಆಕೆಯ ಎದೆಯನ್ನು ಸೀಳಿಬಿಟ್ಟನು. ಆಗ ತಾಟಕಾ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಸತ್ತುಹೋದಳು.॥24-25½॥

ತಾಂ ಹತಾಂ ಭೀಮಸಂಕಾಶಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಸುರಪತಿಸ್ತದಾ ॥
ಸಾಧು ಸಾಧ್ವಿತಿ ಕಾಕುತ್ಸ್ಥಂ ಸುರಾಶ್ಚಾಪ್ಯಭಿಸಮಪೂಜಯನ್ ।

ಆ ಭಯಂಕರ ರಾಕ್ಷಸಿಯು ಸತ್ತುಹೋಗಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡು ದೇವೇಂದ್ರಾದಿ ದೇವತೆಗಳು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಾ ಅವನನ್ನು ಹೊಗಳಿದರು.॥26½॥

ಉವಾಚ ಪರಮಪ್ರೀತಃ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷಃ ಪುರಂದರಃ ॥
ಸುರಾಶ್ಚ ಸರ್ವೇ ಸಂಹೃಷ್ಟಾ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಮಥಾಬ್ರುವನ್ ।

ಆಗ ಸಹಸ್ರಾಕ್ಷ ಇಂದ್ರನು ಹಾಗೂ ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸನ್ನರಾಗಿ ಹರ್ಷೋತ್ಫುಲ್ಲರಾಗಿ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರಲ್ಲಿ ನುಡಿದರು.॥27½॥

ಮುನೇ ಕೌಶಿಕ ಭದ್ರಂ ತೇ ಸೇಂದ್ರಾಃ ಸರ್ವೇ ಮರುದ್ಗಣಾಃ ॥
ತೋಷಿತಾಃ ಕರ್ಮಣಾನೇನ ಸ್ನೇಹಂ ದರ್ಶಯ ರಾಘವೇ ।

ಕುಶಿಕನಂದನ! ಮುನಿಯೇ! ನಿಮಗೆ ಮಂಗಳವಾಗಲಿ, ತಮ್ಮ ಈ ಕಾರ್ಯದಿಂದ ಇಂದ್ರಾದಿ ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳಾದ ನಾವು ಸಂತುಷ್ಟಗೊಂಡಿರುವೆವು. ಈಗ ರಘುಕುಲ ತಿಲಕ ಶ್ರೀರಾಮನ ಮೇಲೆ ಸ್ನೇಹ ತೋರಿರಿ.॥28॥

ಪ್ರಜಾಪತೇಃ ಕೃಶಾಶ್ವಸ್ಯ ಪುತ್ರಾನ್ ಸತ್ಯಪರಾಕ್ರಮಾನ್ ॥
ತಪೋಬಲಭೃತೋ ಬ್ರಹ್ಮನ್ ರಾಘವಾಯ ನಿವೇದಯ ।

ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋತ್ತಮನೇ! ಸತ್ಯಪರಾಕ್ರಮಿಗಳಾದ ಹಾಗೂ ತಪೋಬಲದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪ್ರಜಾಪತಿ ಕೃಶಾಶ್ವನ ಅಸ್ತ್ರರೂಪ ಧಾರೀ ಪುತ್ರರನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿಸಿರಿ.॥29½॥

ಪಾತ್ರಭೂತಶ್ಚ ತೇ ಬ್ರಹ್ಮಂಸ್ತವಾನುಗಮನೇ ರತಃ ॥
ಕರ್ತವ್ಯಂ ಸುಮಹತ್ಕರ್ಮ ಸುರಾಣಾಂ ರಾಜಸೂನುನಾ ।

ವಿಪ್ರವರ! ಇವರು ನಿನ್ನ ಅಸ್ತ್ರದಾನಕ್ಕೆ ಸುಯೋಗ್ಯ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ನಿಮ್ಮನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ (ಸೇವಾ-ಸುಶ್ರೂಷೆಯಲ್ಲಿ) ತತ್ಪರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ರಾಜಕುಮಾರ ಶ್ರೀರಾಮನಿಂದ ದೇವತೆಗಳ ಮಹಾಕಾರ್ಯವು ನೆರವೇರುವುದಿದೆ.॥30½॥

ಏವಮುಕ್ತ್ವಾಸುರಾಃ ಸರ್ವೇ ಜಗ್ಮುರ್ಹೃಷ್ಟಾ ವಿಹಾಯಸಮ್ ॥
ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರಂ ಪೂಜಯಂತಸ್ತತಃ ಸಂಧ್ಯಾ ಪ್ರವರ್ತತೇ ।

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳು ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರನ್ನು ಪ್ರಶಂಸಿಸುತ್ತಾ ಸಂತೋಷವಾಗಿ ಆಕಾಶಮಾರ್ಗದಿಂದ ಹೊರಟು ಹೋದರು. ಬಳಿಕ ಸಂಧ್ಯಾಕಾಲವಾಯಿತು.॥31½॥

ತತೋ ಮುನಿವರಃ ಪ್ರೀತಸ್ತಾಟಕಾವಧತೋಷಿತಃ ॥
ಮೂರ್ಧ್ನಿ ರಾಮಮುಪಾಘ್ರಾಯ ಇದಂ ವಚನಮಬ್ರವೀತ್ ।

ಅನಂತರ ತಾಟಕಾವಧೆಯಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟರಾದ ಮುನಿವರ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರು ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನ ಮಸ್ತಕವನ್ನು ಆಘ್ರಾಣಿಸಿ ಅವನಲ್ಲಿ ಇಂತೆಂದರು.॥32½॥

ಇಹಾದ್ಯ ರಜನೀಂ ರಾಮ ವಸಾಮ ಶುಭದರ್ಶನ ॥
ಶ್ವಃ ಪ್ರಭಾತೇ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಸ್ತದಾಶ್ರಮಪದಂ ಮಮ

ಶುಭದರ್ಶನ ರಾಮಾ! ಇಂದಿನ ಇರುಳನ್ನು ಇಲ್ಲೇ ಕಳೆಯುವಾ. ನಾಳೆ ಬೆಳಗ್ಗೆ ನಮ್ಮ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಹೋಗೋಣ.॥33½॥

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಹೃಷ್ಟೋ ದಶರಥಾತ್ಮಜಃ ॥
ಉವಾಸ ರಜನೀಂ ತತ್ರ ತಾಟಕಾಯಾ ವನೇ ಸುಖಮ್ ।

ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿದ ದಶರಥನಂದನ ಶ್ರೀರಾಮನು ಸಂತಸಗೊಂಡನು. ಅವರು ತಾಟಕಾವನದಲ್ಲೇ ಇದ್ದು ಆ ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ತುಂಬಾ ಸುಖವಾಗಿ ಕಳೆದರು.॥34½॥

ಮುಕ್ತಶಾಪಂ ವನಂ ತಚ್ಚ ತಸ್ಮಿನ್ನೇವ ತದಾಹನಿ ।
ರಮಣೀಯಂ ವಿಬಭ್ರಾಜ ಯಥಾಚೈತ್ರರಥಂ ವನಮ್ ॥

ಅದೇ ದಿನ ಆ ವನವು ಶಾಪಮುಕ್ತವಾಗಿ ರಮಣೀಯ ಶೋಭೆಯಿಂದ ಸಂಪನ್ನನಾಗಿ, ಚೈತ್ರರಥ ವನದಂತೆ ಕಂಗೊಳಿಸಿತು.॥35॥

ನಿಹತ್ಯ ತಾಂ ಯಕ್ಷಸುತಾಂ ಸ ರಾಮಃ
ಪ್ರಶಸ್ಯಮಾನಃ ಸುರಸಿದ್ಧಸಂಘೈಃ ।
ಉವಾಸ ತಸ್ಮಿನ್ಮುನಿನಾ ಸಹೈವ
ಪ್ರಭಾತವೇಲಾಂ ಪ್ರತಿಬೋಧ್ಯಮಾನಃ ॥

ಯಕ್ಷಕನ್ಯೆ ತಾಟಕೆಯನ್ನು ವಧಿಸಿ ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನು ದೇವತೆಗಳ ಹಾಗೂ ಸಿದ್ಧ ಸಮೂಹದ ಪ್ರಶಂಸೆಗೆ ಪಾತ್ರನಾದನು. ಅವನು ಪ್ರಾತಃಕಾಲವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಾ ವಿಶ್ವಾಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ತಾಟಕಾವನದಲ್ಲಿ ನಿವಾಸ ಮಾಡಿದನು.॥36॥

ವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷ ರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಬಾಲಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತಾರನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು. ॥26॥