०१५ पुत्रकामेष्टिः रावणवधचिन्ता

ಋಷ್ಯಶೃಂಗರು ದಶರಥನಿಂದ ಪುತ್ರಿಕಾಮೇಷ್ಟಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಸಿದುದು, ದೇವತೆಗಳ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಂತೆ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರು ರಾವಣನ ವಧೋಪಾಯವನ್ನು ಹುಡುಕಿದುದು, ಮಹಾವಿಷ್ಣು ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಆಶ್ವಾಸನೆ ಇತ್ತುದು

ಮೇಧಾವೀ ತು ತತೋ ಧ್ಯಾತ್ವಾ ಸಕಿಂಚಿದಿದಮುತ್ತರಮ್ ।
ಲಬ್ಧಸಂಜ್ಞಸ್ತತಸ್ತಂ ತು ವೇದಜ್ಞೋ ನೃಪಮಬ್ರವೀತ್ ॥

ಮಹಾತ್ಮಾ ಋಷ್ಯಶೃಂಗರು ದೊಡ್ಡ ಮೇಧಾವಿಗಳು ಮತ್ತು ವೇದಗಳನ್ನು ಬಲ್ಲವರು ಆಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಧ್ಯಾನಸ್ಥರಾಗಿ ಮುಂದಿನ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಬಹಿರ್ಮುಖರಾಗಿ ರಾಜನಲ್ಲಿ ಇಂತೆಂದರು-॥1॥

ಇಷ್ಟಿಂ ತೇಽಹಂ ಕರಿಷ್ಯಾಮಿ ಪುತ್ರೀಯಾಂ ಪುತ್ರಕಾರಣಾತ್ ।
ಅಥರ್ವಶಿರಸಿ ಪ್ರೋಕ್ತೈರ್ಮಂತ್ರೈಃ ಸಿದ್ಧಾಂ ವಿಧಾನತಃ ॥

ಮಹಾರಾಜನೇ! ನಿನಗೆ ಪುತ್ರರು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುವಂತಹ ಅಥರ್ವವೇದದ ಮಂತ್ರಗಳಿಂದ ನಾನು ಪುತ್ರೇಷ್ಟಿ ಎಂಬ ಯಜ್ಞ ಮಾಡುವೆನು. ವೇದೋಕ್ತ ಅನುಷ್ಠಾನ ಮಾಡಿದಾಗ ಆ ಯಜ್ಞವು ಖಂಡಿತವಾಗಿ ಸಫಲವಾಗುವುದು.॥2॥

ತತಃ ಪ್ರಾಕ್ರಮದಿಷ್ಟಿಂ ತಾಂ ಪುತ್ರೀಯಾಂ ಪುತ್ರಕಾರಣಾತ್ ।
ಜುಹಾವಾಗ್ನೌ ಚ ತೇಜಸ್ವೀ ಮಂತ್ರದೃಷ್ಟೇನ ಕರ್ಮಣಾ ॥

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ಆ ತೇಜಸ್ವೀ ಋಷಿಯು ಪುತ್ರಪ್ರಾಪ್ತಿಯ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪುತ್ರಕಾಮೇಷ್ಟಿ ಎಂಬ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಶ್ರೌತವಿಧಿಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಆಹುತಿಗಳನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು.॥3॥

ತತೋ ದೇವಾಃ ಸಗಂಧರ್ವಾಃ ಸಿದ್ಧಾಶ್ಚ ಪರಮರ್ಷಯಃ ।
ಭಾಗಪ್ರತಿಗ್ರಹಾರ್ಥಂ ವೈ ಸಮವೇತಾ ಯಥಾವಿಧಿ ॥

ಆಗ ದೇವತೆಗಳು, ಸಿದ್ಧರು, ಗಂಧರ್ವರು, ಮಹರ್ಷಿಗಳು ವಿಧಿಗೆ ಅನುಸಾರ ತಮ್ಮ-ತಮ್ಮ ಭಾಗವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಆ ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರಿದರು.॥4॥

ತಾಃ ಸಮೇತ್ಯ ಯಥಾನ್ಯಾಯಂ ತಸ್ಮಿನ್ ಸದಸಿ ದೇವತಾಃ ।
ಅಬ್ರುವಂಲ್ಲೋಕಕರ್ತಾರಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ವಚನಂ ತತಃ ॥

ಆ ಯಜ್ಞ-ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಶಃ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸೇರಿದ (ಬೇರೆಯವರ ದೃಷ್ಟಿಗೆ ಅದಶ್ಯರಾಗಿದ್ದು) ಎಲ್ಲ ದೇವತೆಗಳು ಲೋಕ ಕರ್ತಾ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವರಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರಕಾರ ನುಡಿದರು.॥5॥

ಭಗವಂಸ್ತ್ವತ್ಪ್ರಸಾದೇನ ರಾವಣೋ ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸಃ ।
ಸರ್ವಾನ್ನೋ ಬಾಧತೇ ವೀರ್ಯಾಚ್ಛಾಸಿತುಂ ತಂ ನ ಶಕ್ನುಮಃ ॥

ಭಗವಂತರೇ! ರಾವಣನೆಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ತಮ್ಮ ವರ ಪ್ರಸಾದ ಪಡೆದು ತನ್ನ ಬಲದಿಂದ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೆ ಬಹಳ ಕಷ್ಟ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ನಮ್ಮ ಪರಾಕ್ರಮದಿಂದ ಅವನನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಲು ನಾವು ಸಮರ್ಥರಾಗಿಲ್ಲ.॥6॥

ತ್ವಯಾ ತಸ್ಮೈವರೋ ದತ್ತಃ ಪ್ರೀತೇನ ಭಗವಂಸ್ತದಾ ।
ಮಾನಯಂತಶ್ಚ ತಂ ನಿತ್ಯಂ ಸರ್ವಂ ತಸ್ಯ ಕ್ಷಮಾಮಹೇ ॥

ಸ್ವಾಮಿ! ತಾವು ಒಲಿದು ಅವನಿಗೆ ವರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿರುವಿರಿ. ಆಗಿನಿಂದ ನಾವು ಆ ವರವನ್ನು ಗೌರವಿಸುತ್ತಾ ಅವನ ಎಲ್ಲ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಸಹಿಸುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದೇವೆ.॥7॥

ಉದ್ವೇಜಯತಿ ಲೋಕಾಂಸ್ತ್ರೀನುಚ್ಛ್ರಿತಾನ್ ದ್ವೇಷ್ಟಿದುರ್ಮತಿಃ ।
ಶಕ್ರಂ ತ್ರಿದಶರಾಜಾನಂ ಪ್ರಧರ್ಷಯಿತುಮಿಚ್ಛತಿ ॥

ಅವನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳನ್ನೂ ಭಯಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆ. ಆ ದುಷ್ಟಾತ್ಮನು ಯಾರು ಶ್ರೇಷ್ಠಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾರೋ ಅವರೊಂದಿಗೆ ದ್ವೇಷವಿರಿಸುತ್ತಾನೆ; ದೇವೇಂದ್ರನನ್ನೂ ಸೋಲಿಸಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತಿರುವನು.॥8॥

ಋಷೀನ್ ಯಕ್ಷಾನ್ಸಗಂಧರ್ವಾನ್ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಸುರಾಂಸ್ತದಾ ।
ಅತಿಕ್ರಾಮತಿ ದುರ್ಧರ್ಷೋ ವರದಾನೇನ ಮೋಹಿತಃ ॥

ಅವನು ಗರ್ವದಿಂದ ಉನ್ಮತ್ತನಾಗಿ ಋಷಿಗಳನ್ನು, ಯಕ್ಷರನ್ನು, ಗಂಧರ್ವರನ್ನು, ಅಸುರರನ್ನು, ಬ್ರಾಹ್ಮಣರನ್ನು ಪೀಡಿಸುತ್ತಾ, ಅವರನ್ನು ಅಪಮಾನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.॥9॥

ನೈನಂ ಸೂರ್ಯಃ ಪ್ರತಪತಿ ಪಾರ್ಶ್ವೇ ವಾತಿ ನ ಮಾರುತಃ ।
ಚಲೋರ್ಮಿಮಾಲೀ ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಸಮುದ್ರೋಽಪಿ ನ ಕಂಪತೇ ॥

ರಾವಣನು ಪ್ರವಾಸಕ್ಕೆ ಹೊರಟಾಗ ಸೂರ್ಯನು ತಾಪವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಗಾಳಿಯು ಅವನ ಬಳಿ ಜೋರಾಗಿ ಬೀಸುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ತಾಲ ತರಂಗಗಳುಳ್ಳ ಸಮುದ್ರರಾಜನೂ ಅವನನ್ನು ಕಂಡು ಶಾಂತನಾಗುತ್ತಾನೆ.॥10॥

ತನ್ಮಹನ್ನೋ ಭಯಂ ತಸ್ಮಾದ್ರಾಕ್ಷಸಾದ್ ಘೋರದರ್ಶನಾತ್ ।
ವಧಾರ್ಥಂ ತಸ್ಯ ಭಗವನ್ನುಪಾಯಂ ಕರ್ತುಮರ್ಹಸಿ ॥

ಆ ಭಯಂಕರ ರಾಕ್ಷಸನಿಂದ ನಮಗೆ ಭಯ ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಭಗವಂತನೇ! ಅವನ ವಧೆಗಾಗಿ ನೀವು ಯಾವುದಾದರೂ ಉಪಾಯವನ್ನು ಅವಶ್ಯವಾಗಿ ಮಾಡಬೇಕು.॥11॥

ಏವಮುಕ್ತಃ ಸುರೈಃ ಸರ್ವೈಶ್ಚಿಂತಯಿತ್ವಾ ತತೋಽಬ್ರವೀತ್ ।
ಹಂತಾಯಂ ವಿದಿತಸ್ತಸ್ಯ ವಧೋಪಾಯೋ ದುರಾತ್ಮನಃ ॥

ತೇನ ಗಂಧರ್ವ ಯಕ್ಷಾಣಾಂ ದೇವತಾನಾಂ ಚ ರಕ್ಷಸಾಮ್ ।
ಅವಧ್ಯೋಽಸ್ಮೀತಿ ವಾಗುಕ್ತಾ ತಥೇತ್ಯುಕ್ತಂ ಚ ತನ್ಮಯಾ ॥

ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಯೋಚಿಸಿ ನುಡಿದರು - ದೇವತೆಗಳಿರಾ! ಆ ದುರಾತ್ಮನ ವಧೆಯ ಉಪಾಯ ನನಗೆ ಹೊಳೆದಿದೆ, ಕೇಳಿರಿ. ಅವನು ವರವನ್ನು ಬೇಡುವಾಗ - ನಾನು ಗಂಧರ್ವ, ಯಕ್ಷರು, ದೇವತೆಗಳು, ರಾಕ್ಷಸರು ಇವರಾರ ಕೈಯಿಂದಲೂ ಸಾಯದಂತೆ ವರವನ್ನು ಕೊಡು ಎಂದು ಬೇಡಿದ್ದನು. ನಾನೂ ‘ತಥಾಸ್ತು’ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಅವನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯನ್ನು ಮನ್ನಿಸಿದ್ದೆ.॥12-13॥

ನಾಕೀರ್ತಯದವಜ್ಞಾನಾತ್ ತದ್ ರಕ್ಷೋ ಮಾನುಷಾಂಸ್ತದಾ ।
ತಸ್ಮಾತ್ಸಮಾನುಷಾದ್ವಧ್ಯೋ ಮೃತ್ಯುರ್ನಾನ್ಯೋಽಸ್ಯ ವಿದ್ಯತೇ ॥

ಮನುಷ್ಯರನ್ನಾದರೋ ಅವನು ತುಚ್ಛರೆಂದು ತಿಳಿದು, ಅವರನ್ನು ಅವಹೇಳನ ಮಾಡುತ್ತಾ, ಅವರಿಂದ ತಾನು ಅವಧ್ಯ ನಾಗುವ ವರವನ್ನು ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈಗ ಮನುಷ್ಯನ ಕೈಯಿಂದಲೇ ಅವನ ವಧೆಯಾಗುವುದು. ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲಾರರು.॥14॥

ಏತಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರಿಯಂ ವಾಕ್ಯಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಸಮುದಾಹೃತಮ್
ದೇವಾ ಮಹರ್ಷಯಃ ಸರ್ವೇಪ್ರಹೃಷ್ಟಾಸ್ತೇಽಭವಂಸ್ತದಾ ॥

ಬ್ರಹ್ಮದೇವರು ಹೇಳಿದ ಈ ಪ್ರಿಯವಾದ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ಆಗ ಸಮಸ್ತದೇವತೆಗಳು, ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಸಂತೋಷಗೊಂಡರು.॥15॥

ಏತಸ್ಮಿನ್ನಂತರೇ ವಿಷ್ಣುರುಪಯಾತೋ ಮಹಾದ್ಯುತಿಃ ।
ಶಂಖಚಕ್ರಗಾದಾಪಾಣಿಃ ಪೀತವಾಸಾ ಜಗತ್ಪತಿಃ ॥

ವೈನತೇಯಂ ಸಮಾರುಹ್ಯ ಭಾಸ್ಕರಸ್ತೋಯದಂ ಯಥಾ ।
ತಪ್ತಹಾಟಕಕೇಯೂರೋ ವಂದ್ಯಮಾನಃ ಸುರೋತ್ತಮೈಃ ॥
ಬ್ರಹ್ಮಣಾ ಚ ಸಮಾಗತ್ಯ ತತ್ರ ತಸ್ಥೌ ಸಮಾಹಿತಃ ।

ಆಗಲೇ ಮಹಾತೇಜಸ್ವಿಯಾದ, ಶಂಖ-ಚಕ್ರ ಗದಾಪಾಣಿಯಾದ, ಜಗತ್ಪತಿಯಾದ, ಪೀತಾಂಬರಧಾರಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಮಹಾವಿಷ್ಣು ಪುಟಕ್ಕೆ ಹಾಕಿದ ಚಿನ್ನದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಕೇಯೂರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಸೂರ್ಯದೇವನು ಮೋಡದ ಮೇಲೇರಿ ಬರುವಂತೆ ಗರುಡವಾಹನನಾಗಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿದನು. ಆಗ ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳು ಅವನನ್ನು ವಂದಿಸಿದರು. ಮಹಾವಿಷ್ಣುವು ಬ್ರಹ್ಮದೇವರೊಡನೆ ಆ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ವಿರಾಜಮಾನನಾದನು.॥16-17½॥

ತಮಬ್ರುವನ್ಸುರಾಃ ಸರ್ವೇ ಸಮಭಿಷ್ಟೂಯ ಸಂನತಾಃ ॥
ತ್ವಾಂ ನಿಯೋಕ್ಷ್ಯಾಮಹೇ ವಿಷ್ಣೋ ಲೋಕಾನಾಂ ಹಿತಕಾಮ್ಯಯಾ ।

ಆಗ ಸಮಸ್ತ ದೇವತೆಗಳು ವಿನೀತರಾಗಿ ಅವನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾ ಹೇಳಿದರು-ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿ ಪರಮೇಶ್ವರನೇ! ನಾವು ಮೂರು ಲೋಕಗಳ ಹಿತದ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ನಿನ್ನ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಮಹತ್ಕಾರ್ಯದ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರಿಸುತ್ತಿದ್ದೇವೆ.॥18½॥

ರಾಜ್ಞೋ ದಶರಥಸ್ಯ ತ್ವಮಯೋಧ್ಯಾಧಿಪತೇರ್ವಿಭೋ ॥

ಧರ್ಮಜ್ಞಸ್ಯ ವದಾನ್ಯಸ್ಯ ಮಹರ್ಷಿ ಸಮತೇಜಸಃ ।
ಅಸ್ಯ ಭಾರ್ಯಾಸು ತಿಸೃಷು ಹ್ರೀಶ್ರೀಕೀರ್ತ್ಯುಪಮಾಸು ಚ ॥

ವಿಷ್ಣೋ ಪುತ್ರತ್ವಮಾಗಚ್ಛ ಕೃತ್ವಾಽಽತ್ಮಾನಂ ಚತುರ್ವಿಧಮ್ ।
ತತ್ರ ತ್ವಂ ಮಾನುಷೋ ಭೂತ್ವಾ ಪ್ರವೃದ್ಧಂ ಲೋಕ ಕಂಟಕಮ್ ॥
ಅವಧ್ಯಂ ದೈವತೈರ್ವಿಷ್ಣೋ ಸಮರೇ ಜಹಿ ರಾವಣಮ್ ।

ಪ್ರಭೋ! ಅಯೋಧ್ಯೆಯ ಅರಸು ದಶರಥನು ಧರ್ಮಜ್ಞನೂ, ಉದಾರನೂ, ಮಹರ್ಷಿಗಳಂತೆ ತೇಜಸ್ವಿಯೂ ಆಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವನಿಗೆ ಹ್ರೀ, ಶ್ರೀ, ಕೀರ್ತಿ - ಈ ದೇವಿಯರಂತೆ ಮೂವರು ರಾಣಿಯರಿದ್ದಾರೆ. ಮಹಾವಿಷ್ಣುವೇ! ನೀನು ನಾಲ್ಕು ಸ್ವರೂಪನಾಗಿ ರಾಜನ ಮೂವರು ರಾಣಿಯರ ಗರ್ಭದಿಂದ ಪುತ್ರರೂಪದಿಂದ ಅವತರಿಸು. ಹೀಗೆ ಮನುಷ್ಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀನು ಪ್ರಕಟನಾಗಿ, ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಅವಧ್ಯನಾದ, ಜಗತ್ತಿಗೆ ಪ್ರಬಲ ಕಂಟಕಪ್ರಾಯನಾದ ರಾವಣನನ್ನು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಂದುಬಿಡು.॥19-21½॥

ಸ ಹಿ ದೇವಾನ್ಸಗಂಧರ್ವಾನ್ಸಿದ್ಧಾಂಶ್ಚ ಋಷಿಸತ್ತಮಾನ್ ॥
ರಾಕ್ಷಸೋ ರಾವಣೋ ಮೂರ್ಖೋ ವೀರ್ಯೋದ್ರೇಕೇಣ ಬಾಧತೇ ।

ಆ ಮೂರ್ಖ ರಾಕ್ಷಸ ರಾವಣನು ವರಬಲ ಪರಾಕ್ರಮದಿಂದ ದೇವತೆಗಳು ಗಂಧರ್ವ, ಸಿದ್ಧ, ಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಹರ್ಷಿ ಇವರಿಗೆ ಬಹಳ ಕಷ್ಟಕೊಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.॥22½॥

ಋಷಯಶ್ಚ ತತಸ್ತೇನ ಗಂಧರ್ವಾಪ್ಸರಸಸ್ತಥಾ ॥
ಕ್ರೀಡಂತೋ ನಂದನವನೇ ರೌದ್ರೇಣ ವಿನಿಪಾತಿತಾಃ ।

ಆ ರೌದ್ರ ನಿಶಾಚರನು ಋಷಿಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ನಂದನವನದಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಡಿಸುವ ಗಂಧರ್ವ, ಅಪ್ಸರೆಯರನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಕೆಡಹಿ ಬಿಟ್ಟಿರುವನು.॥23½॥

ವಧಾರ್ಥಂ ವಯಮಾಯಾತಾಸ್ತಸ್ಯ ವೈ ಮುನಿಭಿಃ ಸಹ ॥
ಸಿದ್ಧ ಗಂಧರ್ವಯಕ್ಷಾಶ್ಚ ತತಸ್ತ್ವಾಂ ಶರಣಂ ಗತಾಃ ।

ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಮುನಿಗಳ ಸಹಿತ ನಾವೆಲ್ಲರೂ, ಸಿದ್ಧರೂ, ಗಂಧರ್ವರೂ, ಯಕ್ಷರೂ, ದೇವತೆಗಳೂ ಅವನ ವಧೆಗಾಗಿ ನಿನಗೆ ಶರಣು ಬಂದಿರುವೆವು.॥24½॥

ತ್ವಂ ಗತಿಃ ಪರಮಾ ದೇವ ಸರ್ವೇಷಾಂ ನಃ ಪರಂತಪ ॥
ವಧಾಯ ದೇವಶತ್ರೂಣಾಂ ನೃಣಾಂ ಲೋಕೇ ಮನಃ ಕುರು ।

ದೇವದೇವನಾದ ಪರಂತಪನೇ! ನೀನೇ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರಿಗೆ ಪರಮಗತಿಯಾಗಿರುವೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ದೇವದ್ರೋಹಿಗಳನ್ನು ವಧಿಸಲು ನೀನು ಮನುಷ್ಯಲೋಕದಲ್ಲಿ ಅವತರಿಸಲು ನಿಶ್ಚಯ ಮಾಡು.॥25½॥

ಏವಂ ಸ್ತುತಸ್ತು ದೇವೇಶೋ ವಿಷ್ಣುಸ್ತ್ರಿದಶಪುಂಗವಃ ॥

ಪಿತಾಮಹಪುರೋಗಾಂಸ್ತಾನ್ಸರ್ವಲೋಕನಮಸ್ಕೃತಃ ।
ಅಬ್ರವೀತ್ತ್ರಿದಶಾನ್ ಸರ್ವಾನ್ ಸಮೇತಾನ್ ಧರ್ಮ ಸಂಹಿತಾನ್ ॥

ದೇವತೆಗಳು ಹೀಗೆ ಸ್ತುತಿಸಿದಾಗ ಸರ್ವಲೋಕವಂದಿತ ದೇವೇಶ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವು ಅಲ್ಲಿ ನೆರೆದ ಸಮಸ್ತ ಬ್ರಹ್ಮಾದಿ ಧರ್ಮಪರಾಯಣ ದೇವತೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತೆಂದನು.॥26-27॥

ಭಯಂ ತ್ಯಜತ ಭದ್ರಂ ವೋ ಹಿತಾರ್ಥಂ ಯುಧಿ ರಾವಣಮ್ ।
ಸುಪುತ್ರಪೌತ್ರಂ ಸಾಮಾತ್ಯಂ ಸಮಂತ್ರಿಜ್ಞಾತಿಬಾಂಧವಮ್ ॥

ಹತ್ವಾ ಕ್ರೂರಂ ದುರಾಧರ್ಷಂ ದೇವರ್ಷೀಣಾಂ ಭಯಾವಹಮ್ ।
ದಶ ವರ್ಷ ಸಹಸ್ರಾಣಿ ದಶ ವರ್ಷಶತಾನಿ ಚ ॥
ವತ್ಸ್ಯಾಮಿ ಮಾನುಷೇ ಲೋಕೇ ಪಾಲಯನ್ ಪೃಥಿವೀಮಿಮಾಮ್ ।

ದೇವತೆಗಳಿರಾ! ನಿಮಗೆ ಮಂಗಳವಾಗಲಿ. ನೀವು ಭಯವನ್ನು ಬಿಡಿರಿ. ನಾನು ನಿಮ್ಮ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ರಾವಣನನ್ನು ಮಕ್ಕಳು, ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳು, ಅಮಾತ್ಯ, ಮಂತ್ರಿ, ಬಂಧು ಬಾಂಧವರ ಸಹಿತ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಂದುಹಾಕುವೆನು. ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಭಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಆ ಕ್ರೂರ, ದುರ್ಧರ್ಷ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿ ನಾನು ಹನ್ನೊಂದು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಈ ಪೃಥ್ವಿಯನ್ನು ಪಾಲಿಸುತ್ತಾ ಮನುಷ್ಯ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ವಾಸಮಾಡುವೆನು.॥28-29½॥

ಏವಂ ದತ್ತ್ವಾ ವರಂ ದೇವೋ ದೇವಾನಾಂ ವಿಷ್ಣುರಾತ್ಮವಾನ್ ॥
ಮಾನುಷೇ ಚಿಂತಯಾಮಾಸ ಜನ್ಮಭೂಮಿಮಥಾತ್ಮನಃ ।

ದೇವತೆಗಳಿಗೆ ಹೀಗೆ ವರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವು ಮನುಷ್ಯ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ತನ್ನ ಜನ್ಮಭೂಮಿಯ ಕುರಿತು ವಿಚಾರ ಮಾಡಿದನು.॥30½॥

ತತಃ ಪದ್ಮಪಲಾಶಾಕ್ಷಃ ಕೃತ್ವಾಽಽತ್ಮಾನಂ ಚತುರ್ವಿಧಮ್ ॥
ಪಿತರಂ ರೋಚಯಾಮಾಸ ತದಾ ದಶರಥಂ ನೃಪಮ್ ।

ಅನಂತರ ಕಮಲನಯನ ಶ್ರೀಹರಿಯು ತನ್ನನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಸ್ವರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ದಶರಥನನ್ನು ಪಿತನನ್ನಾಗಿಸಲು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿದನು.॥31½॥

ತತೋ ದೇವರ್ಷಿಗಂಧರ್ವಾಃ ಸರುದ್ರಾಃ ಸಾಪ್ಸರೋಗಣಾಃ ॥
ಸ್ತುತಿಭಿರ್ದಿವ್ಯರೂಪಾಭಿಸ್ತುಷ್ಟುವುರ್ಮಧುಸೂದನಮ್ ।

ಆಗ ದೇವತೆಗಳು, ಋಷಿಗಳು, ಗಂಧರ್ವರು, ರುದ್ರನು ಹಾಗೂ ಅಪ್ಸರೆಯರು ದಿವ್ಯ ಸ್ತೋತ್ರಗಳಿಂದ ಭಗವಾನ್ ಮಧುಸೂದನನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸಿದರು.॥32॥

ತಮುದ್ಧತಂ ರಾವಣಮುಗ್ರತೇಜಸಂ
ಪ್ರವೃದ್ಧದರ್ಪಂ ತ್ರಿದಶೇಶ್ವರದ್ವಿಷಮ್ ।
ವಿರಾವಣಂ ಸಾಧುತಪಸ್ವಿಕಂಟಕಂ
ತಪಸ್ವಿನಾಮುದ್ಧರ ತಂಭಯಾವಹಮ್ ॥

ಅವರು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾರೆ - ಪ್ರಭೋ! ರಾವಣನು ಬಹಳ ಉದ್ಧಂಡನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವನ ತೇಜ ಅತ್ಯಂತ ಉಗ್ರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಹಾಗರ್ವಿಷ್ಠನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ದೇವೇಂದ್ರನನ್ನು ಸದಾ ದ್ವೇಷಿಸುತ್ತಾನೆ. ಮೂರೂ ಲೋಕಗಳನ್ನು ಅಳುವಂತೆ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ. ಸಾಧುಗಳಿಗೆ, ತಪಸ್ವಿಗಳಿಗೆ ಅವನು ದೊಡ್ಡ ಕಂಟಕಪ್ರಾಯನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ತಪಸ್ವಿಗಳನ್ನು ಭಯ ಪಡಿಸುವ ಆ ಭಯಾನಕ ರಾಕ್ಷಸನ ಬೇರನ್ನೇ ಕಿತ್ತುಬಿಡು.॥33॥

ತಮೇವ ಹತ್ವಾ ಸಬಲಂ ಸಬಾಂಧವಂ
ವಿರಾವಣಂ ರಾವಣಮುಗ್ರಪೌರುಷಮ್ ।
ಸ್ವರ್ಲೋಕಮಾಗಚ್ಛ ಗತಜ್ವರಶ್ಚಿರಂ
ಸುರೇಂದ್ರ ಗುಪ್ತಂ ಗತದೋಷಕಲ್ಮಷಮ್ ॥

ಉಪೇಂದ್ರನೇ! ಇಡೀ ಜಗತ್ತನ್ನು ಪೀಡಿಸುತ್ತಿರುವ ಆ ಉಗ್ರ ಪರಾಕ್ರಮಿ ರಾವಣನನ್ನು ಸೈನ್ಯ, ಬಂಧು-ಬಾಂಧವರ ಸಹಿತ ನಾಶಗೊಳಿಸಿ, ದೇವತೆಗಳ ಬಾಧೆಯನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೋಗಲಾಡಿಸಿ, ದೇವೇಂದ್ರನಿಂದ ಸುರಕ್ಷಿತವಾದ, ರಾಗ-ದ್ವೇಷಾದಿ ದೋಷಗಳಿಂದ ವಿಮುಕ್ತವಾದ ವೈಕುಂಠಲೋಕಕ್ಕೆ ಆಗಮಿಸು.॥34॥

ವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷ ರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಬಾಲಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಹದಿನೈದನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು. ॥15॥