०२६ अङ्गदयौवराज्याभिषेकः

क्लिन्नवाससमार्द्रवाससम् । शाखामृगमहामात्रा वानरबलप्रधानाः ॥ ४।२६।१५ ॥

कार्याणि राजकार्याणि । यथाविधि जातो राज्याभिषेकाभिषिक्तः ॥ ४।२६।६,७ ॥

स्वामिसंबन्धं वानरस्वामित्वसंबन्धम् । सुग्रीवस्य राज्याभिषेकेणेति शेषः ॥ ४।२६।८१० ॥

अभिषिच्यताम् । मदाज्ञया त्वयेति शेषः ॥ ४।२६।११,१२ ॥

यतो ज्येष्ठस्य ज्येष्ठः सुतो विक्रमेण ज्येष्ठस्य सदृशश्च, तस्माद्यौवराज्ये योग्यः ॥ ४।२६।१३ ॥

सीतान्वेषणोद्योगं सुग्रावस्यालक्ष्याह– पूर्वो ऽयमिति । ये चत्वारो वार्षिकसञ्ज्ञकाः प्रवृत्तास्तेषामयं पूर्व इति योजना ॥ ४।२६।१४,१५ ॥

युक्तमारुता मारुतेन युक्तेत्यर्थः । अस्यां स्थास्यामीति शेषः ॥ ४।२६।१६ ॥

यत यतस्व । एष नः समय इति आश्विने ऽतियत्नारम्भरूपः सङ्केत इत्यर्थः ॥ ४।२६।१७२० ॥

मूर्ध्रा प्रणम्य नम्रीभूय वसुधायां दण्डवत्पतिताः । उत्थाप्य वसुधायां पतिता इति शेषः ॥ ४।२६।२१ ॥

प्रविष्टं भीमविक्रान्तमिति “प्रविश्य त्वभिनिष्क्रान्तम्” इति पाठे प्रविश्यान्तःपुरगतशोकादिकं दृष्ट्वा ऽभिषेकाय तु पुनर्निष्क्रान्तं प्रतिनिवृत्तं सभामागतमित्यर्थः ॥ ४।२६।२२२४ ॥

क्षीरवृक्षप्ररोहा अधोजटाः ॥ ४।२६।२५ ॥

गन्धान्गन्धद्रव्याणि ॥ ४।२६।२६,२७ ॥

सभालम्भनमनुलेपनद्रव्यम् । तदेवाह– गोरोचनमित्यादि ॥ ४।२६।२८,२९ ॥

ततः कुशेति । अनेनाग्निसाध्यकर्माधिकारं तेषां दर्शयति । मनुष्यसदृशसर्वव्यवहाराद्वेदज्ञत्वाच्च ॥ ४।२६।३०,३१ ॥

मन्त्रैः स्थापयित्वा । “वसवस्त्वा गायत्रेण च्छन्दसा” इत्यादिमन्त्रैरासने स्थापयित्वेत्यर्थः ॥ ४।२६।३२ ॥

अप आहृत्य मिलिताः कृत्वा विमलं जलं कुम्भेषु निधायेति संबन्धः ॥ ४।२६।३३ ॥

महर्षिविहितेन बौधायनादिविहितेन ॥ ४।२६।३४३६ ॥

हृष्टाः प्रचुक्रुशुः किलकिलाशब्दं कृतवन्तः ॥ ४।२६।३७३९ ॥

तादृशे तत्रवर्तिनि । अभिषिक्ते सुग्रीवे ऽङ्गदे च, तत्र किष्किन्धायां वर्तिनि वर्तमाने सतीत्यर्थः ॥ ४।२६।४०४२ ॥

इति श्रीरामाभिरामे श्रीरामीये रामायणतिलके वाल्मीकीय आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे षड्विंशः सर्गः ॥ ४।२६ ॥