पवनदूताख्यम्

[[पवनदूताख्यम् Source: EB]]

[

पवनदूताख्यम्

अस्ति श्रीमतिअखिलवसुधासुन्दरे चन्दनाद्रौ

गन्धर्वाणाम्कनकनगरी नाम रम्यस्निवासस् ।

हैमैस्लीलाभवनशिखरैसम्बरम्व्यालिखद्भिस्

धत्ते शाखानगरगणनाम्यस्सुराणाम्पुरस्य । । १

तस्मिनेका कुवलयवती नाम गन्धर्वकन्या

मन्ये जैत्रम्मृदु कुसुमतसपिआयुधम्या स्मरस्य ।

दृष्ट्वा देवम्भुवनविजये लक्ष्मणम्क्षोणिपालम्

बाला सद्यस्कुसुमधनुषस्संविधेयीबभूव । । २

बाल्येषुआलीषुअपि मनसिजम्साअनभिव्यञ्जयन्ती

पाण्डुक्षामा कतिचितनयत्कातरा वासराणि ।

गन्तुम्देशान्तरमथ मधौअन्यथाएव प्रवृत्तम्

गाढोत्कण्ठा मलयपवनम्सप्रणामम्ययाचे । । ३

त्वत्तस्प्राणास्सकलजगताम्दक्षिणस्त्वम्प्रकृत्या

जङ्घालम्त्वाम्पवन मनससनन्तरम्व्याहरन्ति ।

तस्मातेव त्वयि खलु मया सम्प्रणीतसर्थिभावस्

प्रायस्भिक्षा भवति विफला नएव युष्मद्विधेषु । । ४

वीक्ष्यावस्थाम्विरहविधुराम्रामचन्द्रस्य हेतोस्

यातस्पारम्पवन सरिताम्पत्युसपिआञ्जनेयस् ।

तत्तातस्याप्रतिहतगतेस्यास्यतस्ते मदर्थम्

गौडी क्षोणी कति नु मलयक्ष्माधरात्योजनानि । । ५

तत्रावश्यम्कुसुमसमये स त्वया शीलनीयस्

सान्द्रोद्यानस्थगितगगनप्राङ्गणस्गौडदेशस् ।

तत्मेअवस्थाम्कथय नृपतेस्जीवनत्राणहेतोस्

प्रादुर्भावस्त्रिजगति खलु त्वादृशानाम्परार्थस् । । ६

हृत्वाअनर्घ्यम्परिमलमितस्चन्दनानोकहानाम्

तूर्णम्तावत्विसृज मलयोपत्यकाकाननानि ।

यावत्नएते निधुवनकलाकेलिभाजस्भुजङ्गास्

भोगव्याजात्चुलुकचुलुकम्मत्सरास्त्वाम्पिबन्ति । । ७

श्रीखण्डाद्रेस्परिसरमतिक्रम्य गव्यूतिमात्रम्

गन्तव्यस्ते किमपि जगतीमण्डनम्पाण्ड्यदेशस् ।

तत्र ख्यातम्पुरमुरगमितिआख्यया ताम्रपार्ण्यास्

तीरे मुग्धक्रमुकतरुभिस्बद्धरेखे भजेथास् । । ८

सम्भोगान्ते श्लथभुजलतानिःसहानाम्वधूनाम्

व्याधुन्वन्तसनुचितकवरीभारमव्याजमुग्धम् ।

अस्मिन्सद्यस्श्रमजलनुदस्सौधजालैसुपेत्य

प्रत्यासन्नास्मलयमरुतस्तालवृन्तीभवन्ति । । ९

क्रीडाशैलम्भुजगनगरीयोषिताम्कौतुकम्चेत्

सेतुम्यायास्जलधिकरिणस्शृङ्खलादाम दीर्घम् ।

भाति स्नेहातवनितनयाजीवनाश्वासहेतोस्

लङ्काद्वीपम्प्रहितसिव यस्बाहुसेकस्पृथिव्यास् । । १०

क्रुध्यद्गौरीकरकिशलयाकृष्टचूडासुधांशोस्

द्रक्ष्यसिउच्चैस्कुलमकलुषम्तत्र रामेश्वरस्य ।

मध्यम्यत्र त्रिवलिविषमम्वारसीमन्तिनीनाम्

हस्तोत्कम्पम्कथयति विधेस्सृष्टकाञ्चीपदस्य । । ११

लीलागारैसमरनगरस्यापि गर्वम्हरन्तीम्

गच्छेस्काञ्चीपुरमथ दिशस्भूषणम्दक्षिणस्यास् ।

नक्तम्यत्र प्रहरिकसिवौज्जागरम्नागराणाम्

कुर्वन्पाणिप्रणिहितधनुस्जायते पञ्चबाणस् । । १२

आभ्रम्लीलाविहसितमिव श्यावतामभ्युपेते

सद्यस्फेनव्यतिकरमिषादर्पयतिअंशुकान्तम्(?) ।

अम्भःक्रीडाकुतुकरभसभ्रष्टचीनोत्तरीये

यन्नारीणामुरसि सुबला वीचिहस्तैस्सखीइव । । १३

मन्ये मोक्षस्कठिनसुरतायासलब्धस्य तूर्णम्

दुष्प्रापस्ते पवन भविता चोलसीमन्तिनीभ्यस् ।

के वा तासामलकरचनालीननीलीसनाथे

गण्डाभोगे मलयजपयःपिच्छिले न स्खलन्ति । । १४

हित्वा काञ्चीमविनयवतीभक्तरोधोनिकुञ्जाम्

ताम्कावेरीमनुसर खगश्रेणिवाचालकूलाम् ।

कान्ताश्लेषातपि खलु सुखस्पर्शमिन्दुत्विषसपि

स्वच्छम्भिक्षाप्रवणमनससपिअम्बु यस्यास्लघीयस् । । १५

या गङ्गाइव प्रकृतिसुभगा जायते केरलीनाम्

केलिस्नाने कुचमलयजैस्पाण्डिमानम्दधाना ।

शश्वद्गोत्रस्खलनजनितत्रासलोलस्य सिन्धोस्

उद्वीचिभ्रुस्चरणपतनप्रेमवाचाम्रसज्ञा । । १६

तस्यास्लीलासरितसिव तास्स्रोतसि श्रोणिदघ्ने

तोयक्रीडाम्यदि विदधते दाक्षिणात्यास्तरुण्यस् ।

वीचिक्षेपैस्स्तनपरिसरेषुअस्तहारेषु तासाम्

मुक्ताजालम्रचय ततपाम्बिन्दुभिस्कुन्दगौरैस् । । १७

स्निग्धश्यामम्गुरुभिसुपलैस्पर्वतम्माल्यवन्तम्

पश्येसुत्तम्भितमिव पुरस्केशपाशम्पृथिव्यास् ।

तत्राद्यापि प्रतिझरजलैस्जर्जरास्प्रस्थभागास्

सीताभर्तुस्पृथुतरशुचस्सूचयन्तिअश्रुपातान् । । १८

रम्योपान्तम्सरलतरुभिस्माण्डकर्णस्सरस्तत्

गच्छेस्पञ्चाप्सरसिति हृतप्रौढतापम्मघोनस् ।

यत्राद्यापि त्रिदशतरुणीमुग्धसंगीतिमाला

पूर्वप्रेमोपगतहरिणश्रेणिमुत्कण्ठयन्ति । । १९

क्रीडाशोकक्रमुकबहुलारामरम्योपकण्ठास्

सम्पत्स्यन्ते पथि पथि तव प्रीतये प्रस्थितस्य ।

पीनोत्तुङ्गस्तनभरनमत्पामरीप्रेमलोभात्

निर्विच्छेदभ्रमितपथिकास्पल्लयस्पल्वलिन्यस् । । २०

अन्ध्रान्हित्वा जनपदवधूगाढगोदावरीकान्

कालिङ्गस्यानुसर नगरीम्नाम ताम्राजधानीम् ।

सम्भोगान्ते मुकुलितदृशाम्तत्र वाराङ्गनानाम्

अङ्गग्लानिम्हर परिपतन्केलिवातायनेषु । । २१

खेलद्वीचिप्रचयरचितानेकसोपानरेखम्

तीरम्यायास्फलभरनमत्पूगमालम्पयोधेस् ।

गायन्तीनाम्श्रवणसुभगम्तत्र सिद्धाङ्गनानाम्

स्थाने स्थाने जनय शनकैस्तानशब्दानुवादान् । । २२

कुञ्जक्रीडत्त्रिदशतरुणीकेलिनिश्वासवातैस्

ग्लायद्वल्लीकिशलयरुचस्निर्विशेस्विन्ध्यपादान् ।

पश्यन्वक्त्राणिअनतिचतुरव्याधसीमन्तिनीनाम्

माद्यद्गन्धद्विरदरसितत्रासलोलेक्षणानि । । २३

स्वेच्छारम्यम्विहर विहगव्याकुलोत्तुङ्गवृक्षे

विन्धोत्सङ्गप्रणयिनि वने मानवत्यसपि यत्र ।

संजायन्ते रहसि करिणाम्क्रूरमाकर्ण्य शब्दम्

भर्तुस्कण्ठे प्रणिहितभुजावल्लयस्भिल्लयोषास् । । २४

स्वैरक्रीडारसिकशबरीसिक्तरोधोनिकुञ्जाम्

गच्छेस्रेवामभिनवशुकश्यामवंशीवनेन ।

मन्यन्ते यत्परिसरभुवि प्रौढसीमन्तिनीनाम्

लीलामानग्रहमपि रतेसन्तरायम्युवानस् । । २५

लीलाम्नेतुम्नयनपदवीम्केरलीनाम्रतेस्चेत्

गच्छेस्ख्याताम्जगति नगरीमाख्यया ताम्ययातेस् ।

गाढाश्लिष्टक्रमुकतरवस्प्राङ्गणे नागवल्ल्यस्

बालाम्यत्र प्रियतमपरीरम्भमध्यापयन्ति । । २६

गङ्गावीचिप्लुतपरिसरस्सौधमालावतंसस्

यास्यतिउच्चैस्त्वयि रसमयस्विस्मयम्सुह्मदेशस् ।

श्रोत्रक्रीडाभरणपदवीम्भूमिदेवाङ्गनानाम्

तालीपत्रम्नवशशिकलाक्ॐअलम्यत्र याति । । २७

तस्मिन्सेनान्वयनृपतिना देवराज्याभिषिक्तस्

देवस्सुह्मे वसति कमलाकेलिकारस्मुरारिस् ।

पाणौ लीलाकमलमसकृत्यत्समीपे वहन्त्यस्

लक्ष्मीशङ्काम्प्रकृतिसुभगास्कुर्वते वाररामास् । । २८

यातस्यऊर्ध्वम्धनपतिगनेनएव गौरैसगारैस्

पश्येस्तस्मिन्नगरमनघम्चारु चन्द्रार्धमौलेस् ।

यत्रानेकप्रियनखपदव्याजतस्वाररामास्

भर्तुस्भूषाशशधरकलाचिह्नमङ्के वहन्ति । । २९

तत्रानर्घ्यम्रघुकुलगुरुम्स्वर्णदीतीरदेशे

नत्वा देवम्व्रज गिरिसुतासंविभक्ताङ्गरम्यम् ।

याते यस्मिन्नयनपदवीम्सुन्दरभ्रूलतानाम्

प्रौढस्त्रीणाम्गलति रमणप्रेमजन्माभिमानस् । । ३०

तत्क्षेत्रम्च त्रिदिवसरितम्चान्तरा सेवनीयस्

श्रीबल्लालक्षितिपतियशोबान्धवस्सेतुबन्धस् ।

आरूढानाम्त्रिदिवतटिनीस्नानहेतोस्जनानाम्

यत्र द्वेधाअपिअमरनगरी सन्निकृष्टा विभाति । । ३१

गङ्गाम्फेनस्तबकमुकुरम्वीचिहस्ते वहन्तीम्

सेवेथास्तामथ परिसरप्रौढहंसावतंसाम् ।

प्रत्यावृत्य व्रजति जलधौ प्रेयसि प्रेमलोला

कर्तुम्केशग्रहमिव किमपिउद्धता या विभाति । । ३२

तोयक्रीडासरसनिपतत्सुह्मसीमन्तिनीनाम्

वीचीधौतैस्स्तनमृगमदस्श्यामलीभूय भूयस् ।

भागीरथ्यास्तपनतनया यत्र निर्याति देवी

देशम्यायास्तमथ जगतीपावनम्भक्तिनम्रस् । । ३३

संसर्पन्तीम्प्रकृतिकुटिलाम्दर्शितावर्तचक्राम्

तामालोक्य त्रिदशसरितस्निर्गतामम्बुगर्भात् ।

मा निर्मुक्तासितफणिवधूशङ्कया कातरस्भूस्

भीतस्सर्वस्भवति भुजगात्किम्पुनस्त्वादृशस्यस् । । ३४

क्रीडन्तीनाम्पयसि रभसात्तत्र लीलावतीनाम्

वीचीहस्तैस्रचय कुचयोसंशुकस्रंसनानि ।

सद्यस्तासामपि च रमणालोकनव्याकुलानाम्

यान्तु क्रीडामसृणहसितानिउत्तरीयाञ्चलत्वम् । । ३५

स्कन्धावारम्विजयपुरमितिउन्नताम्राजधानीम्

दृष्ट्वा तावत्भुवनजयिनस्तस्य राज्ञसधिगच्छेस् ।

गङ्गावातस्त्वमिव चतुरस्यत्र पौराङ्गनानाम्

सम्भोगान्ते सपदि व्तनोतिअङ्गसंवाहनानि । । ३६

यत्सधानामुपरि वडभीशालभञ्जीषु लीनास्

सुस्निग्धासु प्रकृतिमधुरास्केलिकौतूहलेन ।

उन्नीयन्ते कथमपि रहःपाणिपङ्केरुहाग्रस्पर्शोद्गच्छत्पुलकमुकुलास्सुभ्रुवस्वल्लभेन । । ३७

स्निग्धश्यामारमणमणिभिस्बद्धमुन्धालवालास्

पौरस्त्रीभिस्क्रमुकतरवस्रोपितास्प्राङ्गणेषु ।

यत्रायत्नोपगतसलिलैस्नक्तमासिक्तमूलास्

नापेक्षन्ते परिजनवधूपाणिविश्राणिताम्भस् । । ३८

गङ्गाश्लेषप्रकृतिविमले पालिते तेन राज्ञा

जाता लोकद्वितयविगलद्भीतयस्यत्र पौरास् ।

बालाभ्यसथ प्रणयकलहैस्रूढकोपाङ्कुराभ्यस्

विचस्यन्ति भ्रुकुटिरचनाचारुभीमाननाभ्यस् । । ३९

आत्तम्कर्णात्प्रणिहितपदम्साञ्जनैसश्रुलेशैस्

बद्धम्तापग्लपितबिसिनीतन्तुना बन्धनेन ।

यत्र स्त्रीणामधररुचकन्यस्तसिन्दूरमुद्रम्

तालीपत्रम्प्रणयिनि जने प्रेमलेखत्वमेति । । ४०

भर्तुस्स्वैरम्सुरतजनितस्वेदबिन्दून्विनेतुम्

यत्र स्नेहातगणितजिनग्लानिभिस्मुग्धदारैस् ।

सीधोत्सङ्गे शशधररुचस्तन्तुजालप्रविष्टास्

व्याकृष्यन्ते रुचिरचमरीबालभारभ्रमेण । । ४१

वृद्धोष्माणस्स्तनपरिसरास्कुङ्कुमस्याङ्गरागास्

दोलास्केलिव्यसनरसिकास्सुन्दरीणाम्समूहास् ।

क्रीडावाप्यस्प्रतनुसलिलास्मालतीदाम रात्रिस्

स्त्यानज्योत्स्ना मुदमविरतम्कुर्वते यत्र यूनाम् । । ४२

भ्राम्यन्तीनाम्तमसि निबिडे वल्लभाकाङ्क्षिणीनाम्

लाक्षारागास्चरणगलितास्पौरसीमन्तिनीनाम् ।

रक्ताशोकस्तबकललितैस्बालभानोस्मयूखैस्

नऽलक्ष्यन्ते रजनिविगमे पौरमार्गेषु यत्र । । ४३

रत्नैस्मुक्तामरकतमहानीलसौगन्धिकाद्यैस्

शङ्कैस्बालावलयरचनाबन्धुभिस्विद्रुमैस्च ।

लोपामुद्रारमणमुनिना पीतनिःशेषवारस्

श्रीःसर्वस्वम्हरति विपदम्यत्र रत्नाकरस्य । । ४४

मूकीभूताम्मरकतमयीम्हारयष्टिम्दधानास्

यस्मिन्बालास्मृगमदमसीपिच्छिलेषु स्तनेषु ।

चेतोवर्तिस्मरहुतवहम्दीपितम्स्नेहपूरैस्

कृत्वा यान्ति प्रियतमगृहानन्धकारे घनेअपि । । ४५

नीतम्यत्नातविनयलिपेस्पत्रतामायताक्ष्या

निर्गच्छन्त्यस्सपदि हृदयम्क्षालयित्वाइव यत्र ।

कान्ते पादप्रणयिनि मिलत्कज्जलश्यामलानाम्

उन्मुच्यन्ते नयनपयसाम्श्रेणयस्मानिनीभिस् । । ४६

अग्रे तेषाम्व्यपगतमदस्स्थातुमेवासमर्थस्

दृष्ट्वा कान्तिम्कुसुमधनुषस्का कथा विक्रमस्य ।

सुभ्रूलीलाचतुरनयनक्षेपरम्यैस्विलासैस्

यस्मिन्यातास्ततपि सुदृशाम्किंकरत्वम्युवानस् । । ४७

त्वयिआसीनि मनसिजगुरौ यत्र सारङ्गनेत्रास्

संदृश्यन्ते रचितचतुरोद्यानदोलाविलासास् ।

अभ्यस्यन्त्यस्सरभसमिव व्य्ॐअकान्तारयानम्

कन्दर्पस्य त्रिदिवयुवतीम्जेतुकामस्य सेनास् । । ४८

प्रासादानाम्दिनपरिणतौ गर्भम्दग्धागुरूणाम्

जालोद्गीर्णस्सजलजलदश्यामलस्यत्र धूमस् ।

सद्यःक्रीडाकुतुकरभसारूढपौरीमुखेन्दुज्योत्स्नासंगप्रसृमरतमःश्रेणिशङ्काम्तनोति । । ४९

व्यर्थीभूतप्रियसहचरीचारुवाचाम्निशीथे

रोषातस्त्रीकृतकुवलयोत्तंसविस्रंसिमाल्यम् ।

यूनाम्यत्र प्रणयकलहम्केलिहर्म्याग्रभाजाम्

इन्दुस्प्रत्यादिशति सविधीभूय शश्वत्करेण । । ५०

तत्र स्वेच्छारतिविनिमये चएअव्सीमन्तिनीनाम्

कर्णस्रंसि प्रकृतिसुभगम्केतकीगर्भपत्रम् ।

उत्पश्यन्ति व्यतिकरचलत्कुण्डलाघट्टनाभिस्

भिन्नम्साक्षातिव मुखविधोस्खण्डमेकम्विदग्धास् । । ५१

वाचस्श्रोत्रामृतमनुगतभ्रूविलासास्कटाक्षास्

रूपम्हस्तोच्चयसमुचितम्स्निग्धमुग्धास्च हावास् ।

यातम्लीलाञ्चितमकृतकम्यत्र नेपथ्यमेतत्

पौरस्त्रीणाम्द्रविणसुलभा प्रक्रिया भूषणम्च । । ५२

पुञ्जीभूतम्जगतिव ततस्सप्तकक्ष्यानिवेशैस्

रम्यम्यायास्भवनमवनीमण्डलाखण्डलस्य ।

यत्सौधानाम्शिखरिसुहृदाम्मूर्ध्नि विश्रान्तमेघे

विद्युल्लेखा वितरति मुहुस्वैजयन्तीविलासम् । । ५३

स्निग्धश्यामैसिव विरचिता दारितैसिन्द्रनीलैस्

व्यापी तस्मिनवनिवनितारम्यर्ॐआवलीइव ।

यस्यास्तीरे विहरदनतिप्रौढसीमन्तिनीनाम्

मन्ये लीलागतिषु गुरवस्राजहंसास्भवन्ति । । ५४

देवम्साक्षात्मनसिजमिव प्राप्तराज्याभिषेकम्

सेवेथास्त्वम्व्यथितसमये चामरग्राहिणीभिस् ।

यस्य स्निग्धस्फुरदसिलतास्फारगत्या जलानाम्

लब्धस्सख्ये रिपुकुलवधूलोचनैस्संविभागस् । । ५५

यस्याउत्सुक्यातसमसमरालोकनोन्मादभाजाम्

स्वर्गस्त्रीणामपरिगणितस्रस्तचेलाञ्चलानाम् ।

मन्ये धाराचतुरतुरगोत्खातरेणुप्रतानस्

सद्योलग्नस्स्तनकलशयोसन्तरीयत्वमेति । । ५६

भुग्नग्रीवम्भुजबिसलतासक्तवक्त्राम्बुजाभिस्

ससयम्सेनान्वयनृपसिति त्रासकौतूहलाभ्याम् ।

विष्वक्पीतस्कुवलयदलश्रेणिदीर्घैस्कटाक्षैस्

पौरस्त्रीभिस्सपदि नगरीविद्रवे विद्विषाम्यस् । । ५७

बद्धाक्रान्दास्विहगरुदितैस्बिभ्रती चैतसीइव

क्रीडागारे सुचिरलिखितामाकृतिम्वल्लभस्य ।

प्रौढारामा यदरिनगरी सौधसंजातदूर्वाजालव्याजातलकपटलीम्दूरनम्राम्बिभर्ति । । ५८

क्रीडारोषे सुतनुचरणाहन्यमानस्य पत्युस्

प्रत्युद्गच्छत्पुलकपटलेनापि बाधाम्दधाना ।

भ्राम्यसिअद्रेस्वनभुवि कथम्क्रूरदर्भाङ्कुरायाम्

एवंप्रायस्यदरिनगरीशारिकाणाम्विलापस् । । ५९

तस्मिन्काले क्वचितपि स चेत्वासरस्य त्रिभागम्

राजा शक्तस्गमयति रहस्चिन्तयनन्तरायान् ।

संदेशस्मे न पवन तदा किंचितावेदनीयस्

कार्योत्तप्ते मनसि लभते नावकाशम्विलासस् । । ६०

आसाद्यातस्कमपि समयम्स्ॐय वक्तुम्विविक्ते

देवम्नीचैस्विनयचतुरस्कामिन्प्रक्रमेथास् ।

अपिअन्येषु प्रणयिभिसभिव्यञ्जितस्कार्यभागस्

सिद्धिम्गन्तुम्प्रभुसवसरे किम्पुनस्पार्थिवेषु । । ६१

श्रीखण्डाद्रेस्वसति शिखरे कसपि गन्धर्वलोकस्

तत्रास्तिएका कुवलयवती नाम मान्याअङ्गनानाम् ।

दूतम्तस्यास्कलय मलयोपत्यकामारुतम्माम्

कामिद्वन्द्वम्घटयति मिथस्विप्रयुक्तम्यसेकस् । । ६२

जित्वा देव त्वयि सरभसम्दाक्षिणात्यान्क्षितीशान्

प्रत्यावृत्ते मलयकटकात्चित्तमादाय तस्यास् ।

दूरम्याते कमितरि वृथा वृत्तिसस्यैति तस्यास्

बाष्पोत्पीडा सपदि पदवीम्संरुरोधईक्षणस्य । । ६३

विन्यस्याग्रम्भुवि चरणयोस्कौतुकोत्तम्भिताक्षी

त्वत्सम्पर्कप्रकृतिसुभगामुन्नतग्रीवमाशाम् ।

उत्पश्यन्ती किमपि सुतनुस्लक्ष्यते सौधशृङ्गात्

उद्भिन्नाश्रुस्थगितमसकृत्त्वत्समीपम्यियासुस् । । ६४

यस्मिन्काले नयनविषयम्साहसिनियाअसि नीतस्

सारङ्गाक्ष्यास्सकलललनालोचनानन्दकारिन् ।

जाने तस्मात्प्रभृति जनितस्वान्तसंतापखेदा

सा रम्येषु क्वचितपि न विश्वासमेकान्तमेति । । ६५

मुष्टिग्राह्यम्किमपि विधिना कुर्वता मध्यभागम्

मन्ये बाला कुसुमधनुषस्निर्मिता कार्मुकाय ।

राजनुच्चैस्विरहजनितक्षामभावम्वहन्ती

जाता सम्प्रतिअह सुतनुस्सा च मौर्वी लताइव । । ६६

कीदृक्कान्तस्कथय तरले वर्तते यस्तवान्तर्

यत्नातित्थम्सुभग बहुशस्पृष्टयाआलीजनेन ।

निःश्वस्यौच्चैस्कथमपि तया स्तम्भिताश्रुप्रवाहा

न्यस्ता दृष्टिस्लिखितमदने भित्तिभागे गृहस्य । । ६७

धत्ते सद्यस्त्वदुपगमितप्रेमलेखभ्रमम्सा

तालीपत्रे प्रियसहचरीकर्णपाशच्युतेअपि ।

किम्च क्रीडाशुकमपि मुहुस्पृच्छति त्वत्प्रवृत्तिम्

गाढोद्भूतस्क्व खलु गणयतिअन्वयम्तुअर्थिभावस् । । ६८

नौत्तंसत्वम्दृशमपि नयतिउत्पले बद्धकोपा

माल्यैस्क्लान्ता न भुजलतिकामपिअसौ संवृणोति ।

पद्मोद्विग्नाशृदयनिहितात्तापसम्पत्तिहेतोस्

आलीहस्तातपि च सहसा मीलिताक्षी बिभेति । । ६९

अभ्यस्यन्ती सरसकुसुमस्वस्तरोस्प्रान्तसुप्ता

शुष्यत्पङ्कप्रकरसफरीसम्भ्रमोद्वर्तितानि ।

धाराबाष्पम्नयननलिनीनालताम्चऽनयन्ती

मन्ये बाला गमयति पुनस्सा कथंचित्दिनानि । । ७०

अन्तस्तापम्तुहिनपयसामपिअनुच्छिद्यमाप्य

त्वत्तस्बालास्मलयजरजःस्रोतसामपिअसाध्यम् ।

धत्ते निन्दाम्कुसुमविशिखेअत्यन्तसादृश्यमूढा

सुस्थाअपि स्यात्किमुत विरहव्याकुलास्विभ्रमिण्यस् । । ७१

द्वेषस्क्रीडाविपिनवसतौ चन्दनाम्भोनिषेधस्

प्रत्याख्यानम्सरसनलिनीतालवृन्तानिलस्य ।

जातस्तस्याम्कथमपि सखीबुद्धिजस्त्वद्वियोगे

मूर्छावेगव्यपगमविधेसेषसेव प्रकारस् । । ७२

धत्ते द्वेषम्शशिनि कुरुते न ग्रहम्केशहस्ते

दूरे हारम्क्षिपति रमते निन्दया चन्दनस्य ।

वक्तुम्देव त्वयि परमसौ स्वामवस्थाम्कथंचित्

गाढोद्वेगा नयति कविताचिन्तया वासराणि । । ७३

आदौ यातस्नयनपदवीम्स्तम्भयन्पक्ष्ममालाम्

चुम्बन्गण्डस्थलभुवमथो पीतबिम्बाधरोष्ठस् ।

कुर्वन्कण्ठग्रहमपि कुचोत्सङ्गशय्याशयानस्

तस्यास्बाष्पस्किमिव न खलु त्वद्वियोगे करोति । । ७४

शारङ्गाक्ष्या जनयति न यत्भस्मसातङ्गकानि

त्वद्विश्लेषे स्मरहुतवहस्श्वाससंधुक्षितसपि ।

जाने तस्यास्स खलु नयनद्रोणिवाराम्प्रभावस्

यत्वा शश्वत्नृप तव मनोवर्तिनस्शीतलस्य । । ७५

शान्तप्राये रजनिसमये किंचितामीलिताक्षी

प्राप्य स्वप्ने कथमपि पुरस्त्वामतिप्रौढरागा ।

श्लिष्यन्ती स्वाम्तनुमनुपदम्विप्रबुद्धाअथ बाला

लज्जालोलम्बलयति मुखम्सा सखीनाम्मुखेषु । । ७६

चन्द्रात्रम्यामुपवनभुवम्दूरतस्द्वेष्टि बाला

नऽलापम्च क्वचन कुरुते सार्धमालीजनेन ।

रक्षाहेतोस्स्मरविशिखतस्केवलम्सा वराकी

धत्ते लीलाफलकमुरसि त्वत्प्रतिच्छन्दशोभि । । ७७

विन्यस्यन्ती शशिनि नयने दुर्दिनैसश्रुवाराम्

धाराश्वासैस्बकुलकुसुमामोदमाघ्रातुकामा ।

शुश्रूषस्च भ्रमरविरुतम्मूर्छया रक्षिताअसौ

वीक्ष्यावस्थाम्कसिव करुणाकातरस्स्यात्न तस्यास् । । ७८

चेतोवृत्तिस्स्फुरति करुणा विप्रयोगे विरागस्

कोपावेशस्कुसुमविशिखे नित्यमात्मनिअवज्ञा ।

इत्थम्स्वाङ्गे स्थितमिव समालम्ब्य चित्रा वराकी

त्वयिएकान्तस्थिरविरचितम्भावमाविष्करोति । । ७९

प्राकालापास्प्रतिमुहुसपि प्रेमरम्यास्सखीनास्

त्वजिएकान्तव्यपगतदये संगमाशाअपि नएव ।

तस्यास्चिन्ताम्विरहजनिताम्नाथ विस्मारयन्ती

मूर्छाएवएका भवति सततम्जीवितालम्बनाय । । ८०

तस्यास्राजननुभवमनासाद्यहस्तावरोधात्

गण्डाभोगे नयनसलिलस्रोतसा क्षालितसपि ।

प्रत्यासन्नस्स्तनपरिसरे चेतसा त्वाम्वहन्त्यास्

प्रालेयांशुस्नृपतिककुदच्छत्रभङ्गीम्बिभर्ति । । ८१

यातस्कृच्छ्रात्तुहिनसमयस्सम्प्रति त्वत्सकाशात्

आगच्छन्तीम्पवनलहरीमपिअनासादयन्त्यास् ।

कस्सन्नद्धे परभृतवधूकेलिवाचाललोले

चैत्रे तस्यास्कथय सुभग प्राणरक्षाभ्युपायस् । । ८२

भूयस्भूयस्प्रविशति मनस्दारुणे मन्मथाग्नौ

मग्नम्बाष्पाम्भसि नयनयोस्द्वन्द्वमिन्दीवराक्ष्यास् ।

तस्यास्राजनतनुविरहव्याकुलायास्तपस्वी

जातस्भस्मच्छुरितसिव स क्षामपाण्डुस्कपोलस् । । ८३

राजनुर्वीवलयवनिताकामुक त्वत्सकाशात्

आशातन्तुस्भवतु सुदृशस्दुर्लभस्प्रेमतन्तुस् ।

कष्टात्कष्टम्पुनरिदमहो स्वप्नसंकेतदूती

निद्राअपिअस्यास्क्षणमपि न यत्नेत्रसीमानमेति । । ८४

प्रत्यावृत्तास्स्तनपरिसरात्चन्दनस्फीतमूर्तेस्

श्वासासेव स्मरहुतवहोद्दीपनैकप्रगल्भास् ।

तामुत्कण्ठाकुलितहृदयाम्खेदयन्ति प्रकामम्

सम्प्राप्यन्ते मलयपवनैसेवमेवायशांसि । । ८५

त्वद्वक्त्रानुस्मरणरसिका कातरा च प्रकामम्

ज्योत्स्नासेकैस्द्विजपतिमधिक्षेपपात्रम्करोति ।

किम्च द्वेष्टि त्रिदशभिषजौ सुन्दर त्वाम्विचिन्त्य

प्रायेणएवम्भवति विधुरासन्नमृत्योस्मनीषा । । ८६

सा वैरस्यातसितनयना हेमतालीदलानाम्

प्रत्याख्यानात्प्रकृतिसुभगम्कर्णपाशम्बिभर्ति ।

तद्गात्राणाम्किमपि सहसा दुर्बलत्वम्विचिन्त्य

त्यक्तम्त्रासात्गुणमिव मनोजन्मना कार्मुकस्य । । ८७

अपिआजन्मप्रभृतिसुहृदस्चन्दनस्यापराधात्

अध्यास्ते सा न खलु मलयोपत्यकाकाननानि ।

किम्च द्वेषातुपरि मदनस्यैव सर्वाङ्गतन्वी

बद्धावेशा मनसि रतये नावकाशम्ददाति । । ८८

लीलोद्याने वितरति दृशम्यत्नसंरुद्धबाष्पा

सान्द्रे चन्द्रार्चिषि निविशते चन्दनाभ्यक्तगात्री ।

क्रीडावापीम्मरुतभिमुखम्धावति व्याकुलाअसौ

किम्वा नार्यस्रमणविरहे साहसम्नऽचरन्ति । । ८९

यातास्कण्ठस्थलमपि घनश्वासमात्रावशेषास्

तामुत्कण्ठाप्रतनुमसवस्सर्वथा न त्यजन्ति ।

लब्ध्वा कण्ठप्रणयमथवा तादृशमङ्गनानाम्

शक्तस्त्यागे कसिव भुवने चेतसा विच्युतसपि । । ९०

क्षीणस्तापस्वपुषि विगता नेत्रयोसश्रुधारा

विश्रान्तानि क्रमकृशतनोसङ्गविक्षेपणानि ।

इत्थम्शान्ते विरहजनिते व्याधिरागे मृगाक्ष्यास्

श्वासस्तस्यास्परमुपचितस्निर्वृतेसन्तरायस् । । ९१

लीलोद्याने परभृतवधूपञ्चमैस्पीड्यमाना

ताम्यन्मूर्तिस्मलयमरुता केलिवातायनेषु ।

सा नएकत्र क्वचितपि पदम्कातराक्षी विधत्ते

यत्सत्यम्न त्रिभुवनमपि प्रीतये दुःखितानाम् । । ९२

सा सर्वत्राप्रतिहतगतिस्विद्यया सतिअपि त्वाम्

प्रत्याख्यानात्सुभग सहसा बिभ्यती नाभ्युपैति ।

राजानशि प्रकृतिरसवच्चेतससपिअन्यनारीम्

रूढप्रेमप्रबलवनिताभीरवस्नो लसन्ति । । ९३

तस्यास्तीव्रस्मरहुतभुजा दह्यमानाङ्गयष्टेस्

न्यस्तम्सद्यस्स्तनपरिसरे चन्दनम्शोषमेति ।

उक्तैस्किम्वा बहुभिसपदारोपितस्वान्तवृत्तेस्

त्वयिआयत्तस्कुवलयदृशस्जीवरक्षाप्रकारस् । । ९४

इतिआख्याते पुलकिततनुस्मेदिनीपुष्पकेतुस्

प्रत्युत्थाय प्रणयसुभगम्गाढमाश्लिष्यति त्वाम् ।

वाक्यैसेभिस्करुणमसृणैस्क्ॐअलत्वम्भजन्ते

ग्रावाणसपि प्रकृतिसरसस्किम्पुनस्तादृशस्यस् । । ९५

सद्यस्कृत्वा पवन विनयातञ्जलिम्मूर्ध्नि किंचित्

वक्तव्यससौ रहसि भवता मद्गिरा गौडराजस् ।

त्वत्तस्श्रोष्यतिअवहितमनास्ससनुरक्ताङ्गनानाम्

जायन्ते हि प्रणयिनि सुधावीचयस्वाचिकानि । । ९६

पार्श्वे पश्चातपि च पुरतस्दर्शयनात्मरूपम्

व्यक्तम्देव त्वमसि जगतामीश्वरस्शार्ङ्गपाणिस् ।

तत्माम्भक्तिप्रवणमनसम्नानुगृह्णासि कस्मात्

कायव्यूहम्रचयितुमलम्नापरस्कैटभारेस् । । ९७

सौधोत्सङ्गे मुकुलितदृशम्तत्सखीनाम्पुरस्तात्

मामासाद्य त्वमयमकृथास्गोचरे यत्न वाचाम् ।

तत्कुर्वीथास्सुभग न सताम्गर्हणीया यथा स्याम्

कन्याम्लोके न खलु सुधियस्दूषयित्वा त्यजन्ति । । ९८

वृत्ते गौरीपरिणयविधौ पीवरप्रीतिभाजा

सृष्टस्यैव त्रिपुरजयिना पुष्पकेतिस्नवस्य ।

राजनस्तु प्रणयचतुरस्दूरतस्प्रेमबन्धस्

पुण्येन स्याम्तव चरणयोस्केन संवाहनेअपि । । ९९

संदेशसयम्मनसि निहितस्कच्चितायुष्मता मे

किम्वा भूयस्त्वयि विरचितैसङ्ग भिक्षाप्रकारैस् ।

पारार्थ्यैकप्रवणमनसस्त्वद्विधास्बाष्पमिश्रान्

आपन्नानाम्न खलु बहुशस्काकुवादान्सहन्ते । । १००

दन्तिव्यूहम्कनकलतिकाम्चामरम्हैमदण्डम्

यस्गौडेन्द्रातलभत कविक्ष्माभृताम्चक्रवर्ती ।

श्रीधोयीकस्सकलरसिकप्रीतिहेतोस्मनस्वी

काव्यम्सारस्वतमिव महामन्त्रमेतत्जगाद । । १०१

गोष्ठीबन्धस्सकलकविभिस्वाचि वैदर्भरीतिस्

वासस्गङ्गापरिसरभुवि स्निग्धभोग्या विभूतिस् ।

सत्सु स्नेहस्सदसि कविताचार्यकम्भूभुजाम्मे

भक्तिस्लक्ष्मीपतिचरणयोसस्तु जन्मान्तरेअपि । । १०२

यावत्शम्भुस्वहति गिरिजासंविभक्तम्शरीरम्

यावत्जैत्रम्कलयति धनुस्कौसुमम्पुष्पकेतुस् ।

यावत्राधारमणतरुणीकेलिसाक्षी कदम्बस्

तावत्जीयात्कविनरपतेसेष वाचाम्विलासस् । । १०३

कीर्तिस्लब्धा सदसि विदुषाम्शीतलक्षोणिपालास्

वाक्संदर्भास्कतिचितमृतस्यन्दिनस्निर्मितास्च ।

तीरे सम्प्रतिअमरसरितस्क्वापि शैलोपकण्ठे

ब्रह्माभ्यासे प्रयतमनसा नेतुमीहे दिनानि । । १०४

श्रीधोयीकविराजविरचितम्पवनदूताख्यम्काव्यम्समाप्तम् ।

***************************************************

]