विश्वास-प्रस्तुतिः
किञ्च -
शैवं पाशुपतञ् चैव
बौद्धम् अप्य् आर्हतं तथा ।
कापालं पञ्चरात्रञ् चेत्य्
एवं पाषण्डता स्मृतेः ॥
Buitenen
48. Moreover, the Saivite, Pasupata, Buddhist, Jainist, Kāpālika and Pañcarātra teachings are traditionally known as heretical.
नरसिंहः
To be identified.
मूलम्
किञ्च -
शैवं पाशुपतञ्चैव बौद्धमप्यार्हतं तथा ।
कापालं पञ्चरात्रञ्चेत्येवं पाषण्डता स्मृतेः ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
वैदिकं तान्त्रिकं चेति
विभाग-करणाद् अपि ।
गम्यते पञ्चरात्रस्य
वेद-बाह्यत्व-निश्चयः ॥
Buitenen
On the basis of the distinction between Vedic and Tantric
we arrive at the conclusion that Pañcarātra is outside the Veda.
नरसिंहः
Vide Anandasamhitā ch. XIII, folios 43b-44a :
athāto devasyārcanaṁ dvividhaṁ śruņu । [sic]
vaikhānasaṁ pañcarātraṁ vaidikaṁ tantrikaṁ kramāt ॥
tayor vaikhānasaṁ śreṣṭhamaihikāmuṣmikapradam ।
The (Mahā) Sanatkumārasaṁhitā draws a distinction among the Vaiṣṇava-mantras in terms of Vaidika Tāntrika and Vaidika-tāntrika.
Cf. ṛṣirātra IX. 35:
vaidikaṁ tāntrikaṁ caiva tathā vaidikatāntrikam ।
mantratrayaṁ krameṇoktam…….. ॥
Cf. Vasiṣṭahasaṁhitā XIII. 16b-17a:
Vaidikaṁ tāntrikaṁ caiva tathā vaidikatāntrikam ।
miśritaṁ vaidikaṁ mantraiḥ tasmāt vaidikatāntrikam ॥
Hārita in his Dharmaśāstra, says: srutiśca dvividhā, vaidikī tantrikī ca (Quoted in the Liṅgadhāraṇacandrikā, p. 240).
मूलम्
वैदिकं तान्त्रिकं चेति विभागकरणादपि ।
गम्यते पञ्चरात्रस्य वेदबाह्यत्वनिश्चयः ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
शैवं पाशुपतं सौम्यं
लागुडञ्च चतुर्विधम् ।
तन्त्र-भेदः समुद्दिष्टः
सङ्करं न समाचरेत् ॥
इति ।
Buitenen
“Tantra is of four kinds: Saiva, Pasupata, Saumya and Laguḍa;
thus are described the divisions of Tantra;
one should not confuse them.”
नरसिंहः
The Vaikhānōsāgamas call the Vaikhānasa and the Pāñcarātra systems “saumya” and “āgneya” respectively. Cf. Kāśyapajñānakāṇḍa, P.171:
vaikhānasaṁ saumyam; āgneyaṁ pāñcarātram.
See also Vimānārcanākalpa, paṭala 77, P.467:
vaiṣṇavaṁ dvidvidhaṁ, vaikhānasaṁ pāñcarātram iti; vaikhānasaṁ vaidikaṁ, vaidikairarcitam aihikāmuṣmikaphalapradam; pāñcarātramāgneyaṁ avaidikam āmuṣmikaphalapradam; saumyaṁ sarvatra saṁpūjyam.
Cf. also Bhāgavata XI. 27. 7, 49:
vaidikastāntriko miśra iti me trividho makhaḥ ।
trayāṇāmipsitenaiva vidhinā māṁ samarcayet ॥
evaṁ kriyāyogapathaiḥ pumān vaidikatāntrikaiḥ ।
arcayannubhayataḥ siddhim matto vindatyabhipsitam ॥
It may be noted that such a division is found even among the Śaivāgamas. Thus, the Vāyu Saṁhitā of the Śivapurāṇa (uttarabhāga XXIV. 177-178) says:
śivāgamo’pi dvidvidhaḥ śrauto’śrautaśca saṁsmṛtaḥ ।
śrutisāramayaḥ śrautaḥ svatantra itarassmṛtaḥ॥ (Quoted in Liṅgādhāraṇacandrikā, P.290).
Also see Śaivasiddhānta P.43:
Āgamas are of two kinds: Śrauta and Aśrauta. The Śrautāgamas are dependent upon the Vedas and are full of their essence; not so the Aśrauta. The former Āgamas are accepted but not the latter. The aśrauta-āgamas have been declared by the Lord in order to delude some people. These Āgamas are Vāma, Pāśupata, Lākula, Bhairava, etc.
मूलम्
शैवं पाशुपतं सौम्यं लागुडञ्च चतुर्विधम् ।
तन्त्रभेदः समुद्दिष्टः सङ्करं न समाचरेत् ॥ इति , ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
तथा -
भाक्तं भागवतञ्चैव
सात्त्वतं च त्रिधा मतम् ।
इत्य् एवं तन्त्रभेदोक्तिः
पञ्चरात्रेऽपि दृश्यते ॥
Buitenen
Likewise:
“There are three distinct doctrines, the Bhakta, the Bhagavata and the Satvata;”
this description of the divisions of Tantra is also found in Pancarātra.
मूलम्
तथा -
भाक्तं भागवतञ्चैव सात्त्वतं च त्रिधा मतम् ।
इत्येवं तन्त्रभेदोक्तिः पञ्चरात्रेऽपि दृश्यते ॥