೨ ಜೀವಸರ

[शरीरात्मनाद खण्डनॆ]

यो मे हस्तादि र्वत्यवयवनिवहाद्दाति भिन्नस्स एकः

प्रत्येकं चेतन बहुरिद कलहो नीतरागो न जातः ।

आरु विध द्रव्यगळल्लि प्रकृति मत्तु काल ऎम्ब ऎरडु जड द्रव्यगळ निरूपणॆय अनन्तर जीव, ईश, नित्यविभूति, धर्मभूतज्ञानवॆम्ब नाल्कु विध अजडद्रव्यगळ पैकि मॊदलनॆयदाद जीव निरूपणॆयन्नु प्रारम्भिसुत्तारॆ. जीवनु ‘देहे यमनःप्राणधीभोsन्यः’ ऎन्दु शरीर, इन्द्रिय, मनस्सु, प्राण मत्तु बुद्दि इवुगळिगिन्तलू भिन्न नादवनॆन्दु निरूपिसलु, मॊदलु शरीरक्किन्तलू जीवनु भिन्ननु ऎम्बु दन्नु निरूपिसुत्तारॆ.

मे हस्तादि, वर्ष इति अवयवनिनहात् भिन्नः यः भाति स एक- नन्न कै’ ‘नन्न कालु’ ऎन्दाग ‘नानु’ ऎम्ब जीवात्मनिगिन्तलू कै कालु

मुन्ताद अवयवगळु भिन्नवागिरुवन्तॆ ‘नन्न शरीर’ ऎम्ब अनुभववू बरुवुदरिन्द अवयवगळ समुदायरूपवाद शरीरक्किन्तलू बेरॆयागि यावनु तोरुत्तिरुववनो अवने ऒब्ब अखण्ड जीवनु.

जीव

प्रत्येकं चेतन इह बहुः कलहः- शरीरवे ऎन्दरॆ शरीरद अवयवगळल्लि प्रतियॊन्दरल्लू चैतन्य उण्टॆ, इल्लवॆ? प्रतियॊन्दवयवदल्लू चैतन्यवन्नु ऒप्पिदरॆ चैतन्यवुळ्ळवने चेतननु अथवा जीवनाद्दरिन्द ई लोकव्यवहारगळल्लि ऒन्दु शरीरदल्लि अनेक जीवरन्नॊप्पबेकागिबरुवुदरिन्द ऒन्दु राज्यदल्लि अनेक राजरु इद्दन्तॆ परस्पर अभिप्रायभेदादिगळिन्द सदा परस्पर जगळ अनिवार्यवागुत्तदॆ. परस्पर रागद्वेषादिगळिल्लदारण अभिप्रायभेदवे आगली, तन्मूलक वाद जगळगळे आगली आगुवुदिल्लवॆन्दरॆ नीतरागः न जात-रागादिगळे प्रवृत्तिगॆ कारणवाद्दरिन्द अवु इल्लदिद्दरॆ जन्मक्कू सम्भवविल्ल. जन्म ऎत्तिरुवुदरिन्द रागादिगळु इद्दे इरबेकु. तन्मूलक जगळादिगळू अनिवार्यवे.श्लोक 2]

जीवसर

87

[शरीरातिरिक्त आत्मनल्लि प्रमाण]

  • 72 -

स्याब्यास् चर्मदृष्टरयमहमिति धीर्देह एवात्मजुष्टे

निष्ट लोहपिये हुतवहमतिवदकाख्यातिमूला ।

अवयवगळिगॆ प्रत्येक चैतन्यवन्नु ऒप्पदॆ, अवयवियाद शरीरदल्लि मात्र अदन्नु ऒप्पि ई दोषवन्नु परिहरिसबहुदादरू, प्रत्येक अवयवगळल्लि इल्लदिरुव ऒन्दु गुण अवयवसमुदायरूपवाद अवयवियल्लि बरलु साध्यविल्लद्दरिन्द शरीरदल्लू चैतन्य इल्लदे होगबेकागुत्तदॆ.

तत्सङ्घातातिरिक्त पि अवयविनि तेष्ट सिद्धा मतिः कथं स्यात् अवयवगळिगिन्तलू अवयवि अतिरिक्त ऎन्दॊप्पिदरू अव यविय गुणक्कॆ अवयवगुणवे कारणवाद्दरिन्द अवयवगळल्लि इल्लदिरुव ऒन्दु गुण अतिरिक्तवाद अवयवियल्लू काणिसिकॊळ्ळलु हेगॆ साध्य? इदल्लदॆ तत् सङ्घातत्यादिभिः घटवत् अचित् स्यात् आ शरीर सङ्घातरूपवागिरुवुदु मुन्ताद कारणगळिन्द घटदन्तॆ अचेतनवे

आगबेकागुत्तदॆये हॊरतु चेतनवागलु साध्यविल्ल. नन्न शरीर’ ऎम्ब अनुभवदिन्द शरीरक्किन्तलू ‘नानु’ ऎम्ब जीव बेरॆयादरॆ नन्न आत्मनु ऎम्ब अनुभववू इरुवुदरिन्द ‘नानु’ ऎम्बुवनु आत्मनु आगलारनॆन्दरॆ “ममात्म इति तु अगत्या-शरीरवे आत्मनु ऎम्बपक्षदल्लू ई अनुभव हॊन्दुवुदिल्ल कारण `नन्न आत्मनु’ ऎम्ब प्रतीतियन्नु इब्बरू अनिवार्यवागि गौणवॆन्दु ऒप्पबेकागुवुदरिन्द, उत्तर इब्बरिगू समान. अन्दरॆ इल्लि आत्मनु ऎम्बुदक्कॆ ‘मनस्सु’ ऎन्दु अर्थवे हॊरतु ‘जीव’ ऎन्दर्थवल्ल. अथवा ‘नन्न’ ऎम्ब षष्ठि विभक्तिगॆ कॆलवु कडॆयल्लि ‘अभेदवे? अर्थवॆन्दु ‘राहोः शिरः’ इत्यादिगळल्लि ऎल्लरू ऒप्पिरुवुद रिन्द इल्ल अभेदवे अर्थवागलु तडॆयिल्ल. आद्दरिन्द जीवनु

शरीरक्किन्तलू भिन्नने । १ ।

पामररु शरीरवन्ने आत्मनॆन्दरू आत्मनु शरीरातिरिक्तने ऎन्दु निरूपिसुत्तारॆ. चर्मदृष्टः अस् अयमहं’ इतिधीः निष्ट लोहपि हुतवहमतिवत् आत्मजुष्टे दॆहे एव भेदकाख्याति

88

[श्लोक 73

[इन्द्रियादिगळू आत्मनल्ल]

  • 73-

बाह्या पे

आत्मा तदखिलविषयप्रत्यभिज्ञा तुरैक्यात्

कर्तुः स्मृत्यादिकार्यॆ करणमिति मनॆ मानसिद्धन्ततोन्यत् ।

मूला स्याद्या

विवेकविल्लद पामरनिगॆ ई ‘नानु’ ऎम्ब बुद्दि, चॆन्नागि कायिसिद कब्बिणद गुण्डिनल्लि ‘बॆङ्कि’ ऎम्ब बुद्दियन्तॆ परस्पर वैलक्षण्यक्कॆ कारणवाद अंशगळु काणदिरुव निमित्त आत्मनिन्द कूडिद शरीरदल्ले बन्दरू चिन्तॆयिल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, अविवेकिगॆ गॊत्तागदिद्दरू,

नः शुत्यर्थापत्तिभिश्च सर्वदोषोक्षिताभिः श्रुतिभिरसि च देहानराक्षमः संविदानन्दरूपः देही विदितः -वैदिकराद नमगॆ श्रुतियल्लि हेळिरुव पुनर्जन्म वृत्तान्तादिगळु शरीरक्किन्तलू बेरॆयाद आत्मनिल्लदिद्दरॆ साध्यविल्लवॆम्ब कारणदिन्दलू, सकल दोष विमुक्तवाद स्पष्टश्रुतिगळिन्दलू ई देह होदरू मत्तॊन्दु देहवन्नु सेरुवन्तह ज्ञानानन्दरूपियाद देहातिरिक्त अत्मनु इरुवनॆम्बुदु निश्चितवागिदॆ.

शरीरक्किन्तलू बेरॆयाद आत्मन अनुभव सामान्यवागि लोकदल्लि बरुवुदु अपरूप. इन्तह गहनवाद विषयगळल्लि नम्म अनुभवक्किन्तलू शास्त्रवन्नु प्रमाणवागि ऒप्पुवुदे मेलु. शास्त्रगळल्लि ‘पुण्यः पुण्यन कर्मण भवति, पापः पापेन’ ऎन्दु पुण्यमाडिदवनु पुण्यजन्म वन्नॆत्तुत्तानॆ, पापमाडिदवनु पाप जन्मवन्नॆत्तुत्तानॆ ऎन्दु पुण्य पापगळन्नु बण्णिसिदॆ. शरीरवे आत्मनादरॆ ई अर्थ हॊन्दुवुदिल्ल. हीगॆ श्रुतवाद अर्थद निर्वहणॆयु शरीरक्किन्तलू बेरॆयाद आत्म निल्लदे साध्यविल्ल. इदु श्रुत्यर्थापत्ति. इदरन्तॆ नित्य नित्यानां “न जायते प्रियते वा’ इत्यादिगळल्लि आत्मनिगॆ जनन मरणविल्लवॆन्दु हेळिदॆ. आद्दरन्द शरीरक्किन्तलू आत्मनु अतिरिक्तनॆम्बुदु शास्त्रसिद्ध ॥ २ ।

हीगॆ आत्मनिगॆ शरीरातिरिक्तत्ववन्नु हेळि इन्द्रियादतिरिक्तत्ववन्नु हेळुत्तारॆ. इन्द्रियगळु बाह्यन्द्रिय अन्तरिन्द्रिय ऎन्दु ऎरडु विध. इवुगळल्लि आत्मा तदितरविषयप्रत्यभिज्ञातुः ऐक्यात् बाह्या क्षेभ्यः अन्यः-चक्षुरिन्द्रियदिन्द नोडिद्दन्नु त्वगिन्द्रियदिन्द मुट्टिदाग “नोडिद्दन्ने मुट्टुत्तिद्देनॆ’ ऎम्ब प्रत्यभिज्ञॆयन्नु पडॆयुववनु ऒब्बने आगबेकागुवुदरिन्द चक्षुरादिबाहेन्द्रियगळिगिन्तलू आत्मनु भिन्ननु.

e

श्लोक 3]

जीवसर

89

यावनु नोडुवनो अवनिगे स्मरणॆ बरुत्तदॆ. नोडुव वनॊब्बनु स्मरिसिकॊळ्ळुववनु मत्तॊब्बनु ऎम्बुदु यारू ऒप्पतक्क द्दल्ल. नोडिद्दन्ने मुट्टुत्तेनॆ’ ऎम्बल्लि नोडुववनु, मुट्टुववनु इब्बरू ऒब्बरे ऎम्बुदु स्पष्ट. इन्द्रियवे आत्मनादरॆ - नोडुववनु चक्षुरिन्द्रिय, मुट्टुववनु त्वगिन्द्रियवाद्दरिन्द ई ऐक्यप्रत्यभिज्ञॆ बरलु साध्यवे इल्ल. आद्दरिन्द बाहेन्द्रियगळिगिन्तलू आत्मनु बेरॆ ऎम्बुदु स्पष्ट.

कर्तुः स्मृत्यादिकार्यॆ करणं मनः मानसिद्धं इति ततः अन्यत् मनस्सु आत्मनिगॆ स्मृति मुन्ताद कार्यगळिगॆ करणवॆन्दे प्रमाणदिन्द सिद्धवाद्दरिन्द आत्मनिगिन्तलू मनस्सु भिन्नवे आगबेका गुत्तदॆ. बण्ण मुन्तादवुगळ प्रत्यक्षक्कॆ करणवागि चक्षुरादि इन्द्रियगळन्नु ऒप्पुवन्तॆ ‘स्मरणॆ’ ऎम्ब कार्यक्कॆ करणवागिये मनस्सन्नु ऒप्पुवुद रिन्द करणवागि प्रमाण सिद्धवाद मनस्सन्नु कर्तवाद आत्मनॆन्दु हेळलु साध्यविल्ल.

-

प्राणाः सङ्घातरूपाः वपुरुदितनयात् ध्रुवं न चेत यन्ने पञ्चप्राणगळॆन्दु प्रसिद्धवाद प्राणवायुगळू सह “शरीरवे आत्मनु’ ऎम्ब पक्षदल्लि प्रतिपादितवाद ‘प्रत्येक चैतन्यवॆ? समुदायदल्लि चैतन्यवॆ?’ इदु मुन्ताद न्यायदिन्दले खण्डितवा गिय चेतननागलारवु.

ज्ञानं च ज्ञातृधर्मः, अपि च वः क्षणिक, तेन अस्य न आत्मभावः-ज्ञानवन्तु ज्ञातावाद आत्मन धर्म. अदु

हेगॆ अत्म नागलु साध्य? मत्तॆयू सह निमगॆ अदु क्षणिक. आद कारण ई ज्ञान आत्मनागलु साध्यविल्ल.

विज्ञानवन्नु आत्मनॆन्दु बौद्धरु हेळुवुदरिन्द ई दूषणॆयन्नु हेळलागिदॆ. वास्तविकवागि ‘नानु अरियुत्तेनॆ’ इत्यादियागि अवनु ज्ञानक्कॆ आश्रयने हॊरतु केवल ज्ञानवे आत्मनागलारनु. सिद्धान्तदल्लि आत्मनन्नु ज्ञानस्वरूपनॆन्दु ऒप्पिदरू अवनु ज्ञानक्कॆ आश्रयनू सह ऎन्दु ऒप्पुवुदरिन्द ई दोष बरुवुदिल्ल. हीगॆ अत्मनु देहेन्द्रिय मनःप्राणबुद्दिगळिगिन्तलू भिन्ननॆन्दु सिद्धवायितु ॥ ३ ॥

90

-74-

[आत्मनु ज्ञानाश्रयनु

00

सिद्धान्तदल्लि ऒन्दु शङ्कॆगॆ समाधान- यस्य पक्षे धीः नित्या, सैन् इन्द्रिया बहुधा अर्थषु प्रसरति, तेन आत्मा अजाग ळ स्तन इव इह किमिन स्वीक्रियेत याव सिद्धान्तदल्लि ज्ञान नित्यवो, आ ज्ञानवे इन्द्रियादिगळ मूलक अनेक विधवागि प्रसरिसु तिदॆयो, आ पक्षदल्लि आ कारणदिन्द आ ज्ञानक्कॆ आश्रयनाद आत्मवन्नु

आ आ गॊण्डॆयन्तॆ निष्पलवागि ई निम्म सिद्धान्तदल्लि एतक्कागि ऒप्पबेकु?

शङ्कॆ, वैशेषिकरिगॆ ज्ञान अनित्यवाद्दरिन्द पारलौकिक व्यवहार क्कागि नित्यनाद आत्मनन्नु ऒप्पबेकाद्दु अनिवार्य. सिद्धान्तदल्लि ज्ञान नित्यवाद्दरिन्द ई अनिवार्यतॆ इरुवुदिल्ल. ज्ञानक्कॆ विषय सम्बन्धा दिगळन्नु ऒप्पुवुदरिन्द सविकारत्व बन्दरू भाट्टमतदन्तॆ आत्मनिगॆ नाश प्रसक्तियू इल्ल. आद्दरिन्द ज्ञान ऒन्दे इरुवुदु, अदे आत्मनु, अवन्हा भेददिन्द विषयगळॊन्दिगू सम्बन्धिसुवुदु ऎन्दु ऒप्पिदरॆ सर्वकार्य निर्वाहवागुवुदरिन्द धर्मभूत ज्ञानक्किन्तलू प्रत्येकवाद आत्मनन्नु ऒप्पबेकाद आवश्यकतॆ एनिदॆ?

समाधान आत्मतत्वं कल्पं चेत्, तत्र युक्ता लाघवं कथयितुं उचितं-आत्मनॆम्ब वस्तुवन्नु युक्ति बलदिन्द सिद्ध पडिसि दागले, आत्मनन्नु ऒप्पदिद्दरॆ लाघव ऎन्दु हेळुवुदु युक्तवादीतु. यस्य सा नित्या, तानपि निगममितः अस्य गौरनं न भारः याव सिद्धान्तियु ज्ञानवॆम्ब धर्मवू नित्य; आ ज्ञानक्कॆ आश्रयनाद आत्मनू नित्यनॆन्दु वेददिन्द सिद्धपडिसुवनो,

अन्तह सिद्धान्तिगॆ ई गौरव हॊरॆयल्ल. नम्म बुद्धियिन्द कल्पिसिदागले इन्तह लाघव गौरव विचारक्कॆ अवकाशविरुत्तदॆ. श्रुतियिन्दले इदन्नु सिद्धपडि सुववरिगॆ इदु प्रश्नातीतवॆन्दभिप्राय.

आत्मनिगॆ सङ्कोच विकासगळन्नु ऒप्पिदरॆ घटादिगळन्तॆ आत्मनू ऎन्दू एकरूपनागिरलारद कारण आत्मस्वरूप पुरुषार्थवागलारदु.

श्लोक 5]

-

75 –

जीवसर

[आत्मनु ज्ञानस्वरूपनु मात्रनल्ल]

91

ज्ञानत्वं वक्ति पुंसः श्रुतिरिह न पुनर्बुद्दि मात्र पुरस्कृं प्रत्यक्षादेः प्रकोपादनुगतकथने ज्ञानमर्थप्रकाशः । स्वस्यॆवात्मा तु सिद्धिं मतिरनुभवति स्वान्ययोस्सिद्धि भावं ज्ञातुर्जाड्य प्रसण्णवुदसनविषया ज्ञानवाकयोs पि॥ आद्दरिन्द निर्विकारनाद आत्मनन्नू अवनिगॆ ज्ञानवॆम्ब धर्मवन्नू ऒप्पिये ई दोषवन्नु परिहार माडबेकागिरुवुदरिन्द आत्मनु अजागळस्थ स्तननल्ल ॥ ४ ॥

आत्मनन्नु ज्ञान स्वरूपनॆन्दु ऒप्पबेकाद अगत्यवेनु ? ज्ञान स्वरूपनाद मेलॆ मत्तॆ ज्ञानाश्रयनु हेगॆतानॆ आगुवनु ? ज्ञान ज्ञानक्कॆ आश्रयवागुवुदुण्टॆ? इत्यादि प्रश्नॆगळिगॆ उत्तरवन्नु हेळुत्तारॆ. इह श्रुतिः पुंसः ज्ञानत्वं व्यक्ति-ई विषयदल्लि ‘एष हि द्रष्टा विज्ञानात्मा पुरुषः ? ऎम्ब श्रुति अत्मनु ज्ञानस्वरूपनॆन्दु हेळुत्तदॆ. प्रत्यक्षादेः प्रकोपात् बुद्धि मात्र पुरस्कृं न पुनः व्यक्ति- प्रत्यक्षादि प्रमाणगळ विरोध बरुवुदरिन्द आत्मनु ज्ञानस्वरूप मात्रने हॊरतु ज्ञानाश्रयनल्ल ऎन्दु हेळुत्तिल्ल.

‘एष हि द्रष्टा’ ऎम्ब वाक्य दर्शनादिगळन्नु माडुव लोकप्रसि नादवनन्नु हेळि, अवनु ‘विज्ञानात्मा’ ऎन्दु ज्ञानस्थ रूपनॆन्दु हेळुत्तदॆ. ज्ञानस्वरूपनागियू, ज्ञानाश्रयनागियू इरुवुदरल्लि याव विरोधवू बरुवुदिल्लवाद्दरिन्द ऎरडन्नू श्रुतियु हेळुवुद रल्लि अभ्यन्तरविल्ल.

ऎरडन्नू ज्ञान स्वरूपवॆन्दु हेळलु हेगॆ साध्यवॆन्दरॆ -अनुगत कथने अर्थप्रकाशः ज्ञानं ऎरडू ज्ञासरूपवॆम्बुदक्कॆ ऎरडक्कू अन्वयवागुव रीतियल्लि हेळुवुदादरॆ, यावुदन्नादरू प्रकाशपडिसु वुदे ज्ञान ऎन्दु हेळबहुदु. हीगॆ ऎरडक्कू साम्यविद्दरू आत्मातु स्वस्थ्यव सिद्धिं अनुभवति आत्मवन्तु तन्न स्वरूपवन्नु मात्र अदु प्रकाशपडिसिकॊळ्ळुवुदे हॊरतु मत्तॊन्दन्नु तिळियपडिसु वुदिल्ल. मतिः स्वान्ययोः सिद्धिभावं अनुभवति - ज्ञान तन्नन्नू तन गिन्तलू बेरॆयाद घटादिविषयगळन्नू तिळियपडिसुत्तदॆ. ज्ञान मायोsपि ज्ञातुः जाड्य प्रसङ्गव्यदसनविषया

-

92

-76-

[आत्मन स्वप्रकाशत्व]

[ श्लोक 6

आत्मा सैनैव सिद्धत्यहमिति निगमैर्यञ्ज्योतिरुक्त स्वापेsप्यस्य स्वसिद्धावशयिषि सुखमित्य क्षता प्रत्यभिज्ञा ।

आत्मनु ज्ञान स्वरूपनु मात्र ऎन्दु हेळुव “ विज्ञानघन ऎव इत्यादि श्रुतिगळू आत्मनल्लि यावरीतियल्लू जडांशद प्रसक्तिये इल्ल ऎम्बुदन्नु हेळुत्तवॆये हॊरतु ज्ञानाश्रयत्नवन्नु निषेधिसुवुदिल्ल.

अल्लि दृष्टान्तवागि उप्पिनहरळन्नु कॊट्टिदॆ. अदरल्लि उप्पुरस इल्लदिरुव भाग हेगॆ इरुवुदिल्लवो, हागॆ आत्मनल्लू ज्ञानशून्यवाद जडभाग यावुदू इल्ल ऎन्दु स्पष्टवागि सिद्धिसुवुदरिन्द मेलॆ हेळिद अर्थवन्नु स्वीकरिसुवुदे प्रामाणिक ॥ ५ ॥

आत्मनु स्वयम्प्रकाशनादरॆ शास्त्रवेद्यनागलु हेगॆ साध्य? तन्न इरुविकॆयल्लि यावुदु बेरॆ प्रमाणवन्नपेक्षिसुवुदिल्लवो, अदे स्वयं प्रकाश, आत्मनु श्रुतिगम्यनादरॆ जडनागबेकागुत्तदॆ ऎम्ब समस्यॆयन्नु परिहरिसुत्तारॆ- यत् निगमैः स्वयं ज्योतिः उक्तः- ‘अत्रायं पुरुषः स्वयं ज्योतिर्भवति ” ऎन्दु उपनिषत्तिनल्लि आत्मनन्नु स्वय प्रकाशनॆन्दु हेळिरुवुदरिन्द, आत्मा ‘अहं’ इति सैनैव सिद्धति आत्मनु ‘नानु’ ऎन्दु तन्न इरुविकॆयन्नु ताने तोरिसिकॊळ्ळुत्ता स्वयम्प्रकाशनागुत्तानॆ. ‘अहं’ ऎम्ब अनुभव जगत्तिनल्लि ऎल्लरिगू इद्दरू वैशेषिकादिगळु आत्मनु स्वयम्प्रकाशनॆन्दु ऒप्पदॆ इरुवु दरिन्द ई अनुभव आत्मन स्वयम्प्रकाशत्वदल्लि प्रमाणवागलारदॆम्ब संशयबन्दरॆ श्रुतियू इदक्कॆ प्रमाणवॆन्नुत्तारॆ. ऒन्दे विषयदल्लि अनेक प्रमाणगळु प्रवृत्तिसबहुदॆम्बुदु सिद्धान्तसमतवागिरुवुदरिन्द श्रुतियू आत्मन स्वयम्प्रकार्शदल्लि प्रमाणवागुत्तदॆ.

आत्मनु स्वयम्प्रकाशनादरॆ, अवनु नित्यनादकारण सदा तोरुत्तिर बेकागुत्तदॆ. हागादरॆ निद्रावस्थॆयल्लि ‘ननगॆ एनू गॊत्तागलिल्ल’ ऎम्ब अनुभवविरुवुदरिन्द आग आत्मनु तोरुत्तिल्लवॆन्दे हेळबेकॆम्बुदन्नु निराकरिसुत्तारॆ. अस्य स्वसिद्ध स्वापेsपि ‘सुखं आशयिषि’ इति प्रत्य भिज्ञा अक्षता इवनु निद्रावस्थॆयल्लू स्वयम्प्रकाशनाद्दरिन्दले ‘नानु सुखवागि निद्रॆ माडिदॆ’ ऎम्ब प्रत्यभिज्ञॆ ऎच्चरवाद मेलॆ अभाधितवागिये उळियुत्तदॆ.

-

श्लोक 7]

जीवसर

93

[आत्मनु प्रत्यक् पदार्थ]

77

प्रत्यं वुंसि केचित् स्वविषयधिषणाधारतामात्र माहुः स्व सैनैव भानं तदिति समुचितं ततस्सिद्धिसिद्ध ।

अ प्रत्यभिज्ञॆ मानसवाद अनुभववे एतक्कॆ आगबारदॆन्दरॆ, चेतश्च अन्यानपेक्षं मतियु न हि भवेत् – मनस्सु सह इतर सहाय यावुदू इल्लदॆ ज्ञानवन्नु हुट्टिसलु समर्थवागुवुदिल्ल. निद्रॆयल्लि ज्ञान सामग्रिगळु यावुदू इरुवुदिल्ल. इद्दरॆ ज्ञान हुट्टुत्ता इरबेकागुत्तदॆ, निद्रॆ बरलु साध्यवे इल्ल. आद्दरिन्द आ अनुभव मानसिकवागलु साध्यविल्ल.

मनस्सु बाह्य विषयदल्लि प्रवृत्तिस बेकादरॆ मात्र इतर इन्द्रिया दिगळ सहायवन्नु अपेक्षिसुवुदे हॊरतु ऒळगिन सुखादि विषयगळल्लि अदक्कॆ बेरॆ यावुदर सहायवू बेकिल्ल. आद्दरिन्द आ अनुभव मानसिकवे. इदल्लदॆ, निद्रॆय कालदल्लि दुःख यावुदू इल्लद मात्रक्कॆ सुख इरुवन्तॆ तोरुवुदे हॊरतु वास्तविकवागि आवाग याव सुखवू इल्ल. आद्दरिन्द आ प्रत्यभिज्ञॆयिन्द आत्मन स्वयम्प्रकाशत्व सिद्धिसुवुदिल्लवॆन्दरू

किञ्च वेदान्तदृष्टा एषः ज्ञानात् धीवत् स्वविषय

ति धिषणानिर्वपेक्षस्व सिद्धि मत्तॆयू वेदान्तदल्लि हेळिरुवदरिन्द ई जीवनु ज्ञानस्वरूपनाद्दरिन्द ज्ञानदन्तॆये तन्न विषयवाद मत्तॊन्दु ज्ञानदिन्द तन्न इरुविकॆयन्नु तोरिसदे ताने तन्न इरुविकॆयन्नु तोरिसि कॊळ्ळुत्तानॆ. लोकदल्लि घटादिगळु ज्ञानक्कॆ गोचरवादागले * अवुगळिवॆ “ ऎन्दु नमगॆ गॊत्तागुत्तदॆ. इवन्न ’ जडवस्तु’ ऎन्नुत्तारॆ. वेदान्तिगळिगॆ आत्मनु जडनल्लवाद्दरिन्द तन्न इरुविकॆगॆ मत्तॊन्दन्नु निरीक्षॆ सदे ताने प्रमाणवागुवनु. हीगॆ स्वयम्प्रकाशनादरू श्रुतिवेद्यनू आगुवुदरल्लि अभ्यन्तरविल्ल ॥ ६ ॥

6

મારો

प्रत्यक परागळ स्वरूपवन्नु विवरिसुत्तारॆ केचित् पुंसि प्रत्यकं स्वविषयधिषणाधारतामात्रं आहुः तार्किकरु मुन्ताद कॆलवरु तन्न विषयक ज्ञानक्कॆ ताने आधारवागिरुवुदु मात्रवे आत्मनल्लिरुव प्रत्यक्ष्यवॆन्दु हेळुत्तारॆ. आदरॆ, तप्पितस्सिद्धिसिद्धे ୧୫ स्वस्थॆ सैनैव भानं तत् इति समुचितं आत्मनु स्वयं प्रकाश

94

[श्लोक 7

प्रत्यम् स्वापेक्षयाsसौत्वमयमिति मितः तरैः स्वस्य बुद्दा

भातं नित्यं पर जडमजडमपि स्यातरागर्थ एव ॥ ७ ॥

नॆम्बुदु निश्चितवागिरुवुदरिन्द तनगोस्कर तन्निन्दले तन्नन्नु तोरिसि कॊळ्ळुवुदे प्रत्यवॆम्बुवुदे युक्तवादद्दु. अस् स्वापेक्षया प्रत्यम् - प्रत्यक्ष पदार्थवाद ई आत्मनु ‘नानु’ ऎन्दु तनगॆ मात्र तोरुत्तिरुवने हॊरतु इतररिगल्ल. स्वतरैः स्वस्वबुद्धा ‘त्वं’ ‘अयं’ इति मितः - तनगिन्तलू बेरॆयवर दृष्टियिन्दन्तु ‘नीनु,इवनु’ ऎन्दे तोरुत्तिरुवने हॊरतु, ‘नानु’ ऎन्दु तोरुवुदिल्ल. नित्यं पर भातं जडं, अजडमपि परागर्थ एव स्यात् - जड पदार्थवागलि ज्ञानवागलि - मत्तॊन्दक्कॊस्करवे सदा तोरुत्तिरु वुदु पाक्षदार्थवे आगुत्तदॆ. आत्मनु कॆलवु

-

समय आयं’ ऎन्दु तोरिदरू अहं’ ऎम्ब अनुभववू अवनिगॆ इरुवुदुदरिन्द “पर एव भासमानत्वं’ ऎम्ब परा बरुवुदिल्ल.

स्वयं प्रकाशवाद वस्तुवन्ने ऒप्पद तार्किकरु आत्मनु स्वयं प्रकाशनल्लवॆन्दु हेळुवरु. अवैतिगळु स्वयम्प्रकाशत्व, प्रत्यक मत्तु अजडत्व ई मूरू आत्ममात्रवृत्तिधर्मगळु, इदक्कॆ विरुद्ध वागि स्वयम्प्रकाशवागदे इरुवुदे जड मत्तु पराक् ऎन्नुत्तारॆ.

सिद्धान्तदल्लि धर्मभूत ज्ञान, नित्यविभूति ऎरडू स्वयम्प्रकाश, मत्तु अजडवादरू प्रत्यक्षदार्थवल्ल. आद्दरिन्द प्रत्यक्ष स्वयम्प्रका शत्व ऎरडू पर्यायवल्ल. हीगॆये परा जडत्व ऎरडू पर्याय वल्ल. वस्तुगळ प्रकाशदल्लि यावुदरिन्द प्रकाशिसुत्तिदॆ, यारिगागि प्रकाशिसुत्तदॆ ऎन्दु ऎरडु अंश अडगिदॆ. अन्दरॆ प्रकाशक्कॆ साधन एनु? प्रकाशद फल पडॆयुववनु यारु? तन्निन्दले तानु प्रकाशिसुवुदु स्वयम्प्रकाशत्व, तनगागिये तानु प्रकाशिसुवुदु प्रत्यक्ष्य वस्तुगळ तोरिकॆयॆल्लवू आत्मनिगागिये आगुवुदरिन्द अवु पराक् वस्तुगळे. आदरॆ ई ग्रन्थद आरम्भदल्लि प्रत्यक्, पराक् ऎम्ब विभाग वन्नु अजडक्कॆ हेळिरुवुदरिन्द ई परा

पर स्वतः भासमानं पराक्’ स्व

परतः भासमानं जडं’ स्वतः

“पर

लक्षणगळन्नु हेळबेकु.

जड

जडसाधारणवल्ल. इदरिन्द स्वतः भासमान प्रत्यक् भासमानं अजडं’

ऎन्दू

श्लोक 8]

-78-

जीवसर

[ज्ञानादिगळु अन्तःकरणद धर्मवल्ल]

95

बोव्हा कर्ता च भोक्ता दृढनवगमितःप्रत्यगर्थःप्रमाणॆ

कर्तत्याभाववादे स्वयमिह भगवानान्यपर्यन्त गायत् । कर्ता शास्त्रार्थवातिषु च स पराधीन आभाषि सूत्रॆ

कर्मप्रवाहैर्यतनविषमता सर्वतस्तानिगीता ॥

चित्र

सविशेषात्मवादवन्नु निरूपिसुत्तारॆ. प्रत्यगर्थ बोद्दा कर्ता भोक्ताच प्रमाणै दृडं अवगमितः - आत्मनु ज्ञानाश्र यनु, कर्तनु मत्तु सुख दुःखगळन्नु अनुभविसुवनॆन्दु प्रत्यक्षादि सकल प्रमाणगळिन्दलू अल्लगळॆयलागदन्तॆ निश्चितनागिरुवनु. इह कर्तत्वाभाववादे तु भगवान् स्वयं अन्यपर्यं अगायत् - आत्मनु कर्तनल्ल ऎम्ब गीतॆय मातिगू सह बेरॆ तात्पर्यवन्नु श्रीकृष्ण भगवन्तने स्वयं गीतॆयल्लि तिळिसिरुवनु. शास्त्रविहितवाद कार्य गळ फलवन्नु अवने अनुभविसुवुदरिन्द अवने कर्तनू आगुत्तानॆ. स च कृतिषु पराधीनः सूतैः आभाषि - कर्तनादरू अवनु पूर्ण स्वतन्त्रनल्ल, परमात्मन अधीनने आगिरुवनॆन्दु ‘परात्तु तत् श्रुते इत्यादि सूत्रगळिन्द प्रतिपादितवागिदॆ. इवनु पराधीननादरू चिः कर्म प्रवाहैः यतन विषमता सर्वतन्त्रा निगीता- जीवात्मर अनादियाद कर्म प्रवाह परस्पर विलक्षणवागियू विचित्र वागियू इरुवुदरिन्द इवन प्रयत्नगळू विचित्रवागिरुत्तवॆयॆम्ब अंशवू ऎल्ला दार्शनिकरिगू सम्मतवागिदॆ.

निर्विशेषातिगळु आत्मनन्नु ज्ञानस्वरूपनॆन्दु ऒप्पिदरू अवनल्लि ज्ञानेच्छाप्रयत्नादि धर्मगळन्नु ऒप्पुवुदिल्ल. वैशेषिकरु ज्ञानवन्नु अत्मन धर्मवॆन्दु ऒप्पिदरू अवनु ज्ञानस्वरूपनॆन्दु ऒप्पुवुदिल्ल. दैति गळु आत्मनु ज्ञानस्वरूपनुमात्र, ज्ञानादि गुणगळु अन्तःकरणधर्म ऎन्नुवरु. सिद्धान्तदल्लि आत्मनु ज्ञानस्वरूपनू, ज्ञानादिधर्मगळिगॆ आश्रयनू आगिरुत्तानॆ. लोकदल्लू शास्त्रदल्लि तानु माडिद कर्मगळ फलवन्नु ताने अनुभविसुत्तानॆ ऎम्बुदू कर्मगळन्नु यावनु माडु तानॆयो अवनल्ले ज्ञानवू इरुत्तदॆ ऎम्बुदू स्पष्टवाद विषय. आद्द रिन्द ज्ञानेज्ञाप्रयत्नगळू कर्म फलानुभववू ऒब्बनल्ले इरुत्तवॆ. आदरॆ परमात्मने जगत्तिनल्लि नडॆयुत्तिरुव सर्व कार्यगळिगू मूल

96

  • 79-

[पुरुष प्रयत्नद साफल्य ]

[श्लोक 9

यक्षव्यं तन्न न स्याद्यदभवितृ न तद्यत कोट्यापि सिद्धत्

दैधापिव्यर्थयत्ना नर इतियदि न स्पोक्तियादिबाधात् । यद्यतेनैव भव्य भवति यतनतः तत्सहेतूपनीतात्

दुस्साधायत्नलभ्य प्रति यदि यतते तत्रष्णल्य मिष्टं ॥ कारणनॆम्बुदु आस्तिकर सिद्धान्तवागिरुवुदरिन्द जीवात्मनु कर्तनल्ल ऎन्दु गीतॆयल्लि हेळिदॆ. परमात्मने सकल

कार्यगळिगू कारणनादरू

आया चेतनर विचित्र कर्मगळु सहकारिकारणगळागिरुवुदरिन्द जीवात्मर ज्ञानेच्छाप्रयत्नादिगळल्लि तारतम्यवू इरुत्तदॆ ॥ ८ ।

परमात्मने सकलकार्यगळिगू कारणनादरॆ चेतनर प्रयत्नक्कॆ एनु आवश्यकतॆयिदॆ ? ऎम्ब संशयवन्नु परिहरिसुत्तारॆ, यत् भव्यं तत् न स्यादिति - ऒन्दु कार्य अगबेकॆन्दु विधि अथवा परमात्मन इच्छॆ इद्दरॆ आ कॆलस नावु सुम्मनिद्दरॆ आगुवुदिल्लवॆन्दु हेळलु साध्यवे इल्ल, अदु आगिये तीरबेकागुत्तदॆ. यत् अभवितृ, तत् यत्न कोट्यापि न सिद्धत्. द्वेधापि नरः व्यर्थयत्ना याव कार्य आगुवुदक्कॆ विधि अथवा परमात्मन इच्छॆ इल्लवो, आ कार्य नावु कोटॆ प्रयत्न माडिदरू आगलु साध्यवे इल्ल. हीगॆ ऎरडु रीतियल्लू मनुष्यर प्रयत्नगळॆल्लवू व्यर्थवे आगुत्तवॆ. मूरनॆय रीतियन्तु इल्ल. आद्दरिन्द मनुष्यर प्रयत्नक्कॆ स्थानवेनु ? यदि, सोक्तियन्नादिबाधात् न हीगॆन्दरॆ, तन्न मातु मत्तु प्रयत्नगळिगेने ई वाद विरुद्धवाद्ददरिन्द इदु सरियल्ल. सकल प्रयत्नगळू व्यर्थ ऎन्दु हेळिकॊण्डु ई वादादि गळुन्नु माडलु हेगॆ साध्य ?

वस्तुस्थिति एनु ? ऎन्दरॆ – कॆळगॆ हेळिद ऎरडु रीतिगळिगिन्तलू मूर नॆय रीतियिरुवुदरिन्द मनुष्य प्रयत्नक्कॆ स्थानविदॆ. हेगॆन्दरॆ - यत् यत्तेनैव भवं, तत् स्वहेतूपनीतात् यतनतः भवति यावुदु नम्म प्रयत्नदिन्दले आग बेकॆन्दु विधि अथवा परमात्मन इच्छॆ इरुवुदो, अदु तनगॆ तानागिये नम्मल्लि प्रयत्नवन्नु हुट्टिसि अदरिन्द आगुत्तदॆ. दुस्साधायत्नलभ्य प्रति यदि यतते, तत्र नैफूल्यं इष्टं - हिन्दॆ हेळिद ऎरडु पक्षवाद-आगलु अवकाशविल्लद, नम्म प्रयत्नविल्लदॆ स्वयं आगबल्ल कार्यगळिगॆ प्रयत्न पट्टरॆ, अल्लि मानवन प्रयत्नक्कॆ स्थानविल्लवॆम्बुदे नमगू सम्मत.श्लोक 10]

80-

जीवसर

[जीवनानात्म समर्थनॆ]

97

भिन्ना जीवास्कृतस्सु प्रतिनियततया धीघ्रतीच्छासुखादे चेतोभेदाद्यवस्था न तु भवति यथा देहबाह्याक्षभे बात् । नित्यान्सिभिनांश जीवान् कथयति निगनस्तद्दि नोपाधित स्टात् आत्मातश्रुतीनामितरहृदयता तत्र तत्व सिद्धा ॥ १० ॥

e

आगिये आगुवुदु, आगलु साध्यवे इल्लद्दु, नावु प्रयत्न पट्टरेने आगबल्लद्दु ऎन्दु कार्यगळु मूरु विधवागि विधि अथवा परमात्मन इच्छॆ इरुत्तदॆ. मॊदलॆरडरल्लि मानवन प्रयत्नगळु विफलवादरू मूरनॆय दरल्लि अदु सफलवागुवुदरिन्द मानवन प्रयत्नक्कॆ स्थानविद्दे इरुत्तदॆ. फलदिन्दले ई विषयवन्नु मानवनु अरिय बेकागिरुवुदरिन्द अवनु सहजवागिये प्रयत्नशीलनागुत्तानॆ. आद्दरिन्द विधिवाददल्लागलि, परमा ताधीनवाददल्लागलि याव दोषवू इल्ल ॥ ९ ।

हीगॆ जीवात्मन स्वरूपवन्नु निरूपिसिद मेलॆ ई जीव ऒब्बनॆ ? अनेकवॆ ? ऎम्ब संशयवन्नु परिहरिसुत्तारॆ. धीतीच्छासुखादे प्रतिनियततया जीवाः स्वतः भिन्नाः स्युः – बुद्धि, स्मरणॆ, इच्छॆ, सुख, दुःख, जनन, मरण मुन्तादवुगळु प्रतियॊब्बरिगू भिन्न भिन्नवागिरुवुदरिन्द जीवात्मरॆल्लरू स्वयवागिये भिन्नभिन्नरागिये इरु वरु. देहबाह्याकभेदात् व्यवस्थायथा न भवति, तथा चेतो भेदात् व्यवस्था न तु भवति - देहभेदमात्रदिन्दागलि, चक्षुरादि बान्द्रियभेददिन्दागलि ई व्यवस्थॆ हेगॆ साध्यविल्लवो, हागॆये आन्तरिन्द्रियवाद मनस्सॆम्ब अन्तःकरणभेद मात्रदिन्दलू ई व्यवस्थॆ सरिहोगुवुदिल्ल. निगमः जीवान् नित्यान् भिन्नांश कथयति, तत् उपाधितः न हि स्यात् - वेदवू सह ‘नित्य नित्यानां चीतनश्वेत नानां ’ ऎन्दु जीवात्मरु नित्यरु परस्परभिन्नरॆन्दु स्पष्टवागि हेळुत्तदॆ. अदु उपाधियिन्द आगुवुदॆन्दु हेळलु साध्यवे इल्ल. अनेकत्व व्यव हार औपाधिकवादरॆ नित्यत्वव्यवहारवू औपाधिकवॆन्दु हेळबेकागुत्तदॆ. आग आत्मनिगॆ नाशवन्नु ऒप्पबेकागुत्तदॆ. अद्दरिन्द ‘नित्यानां बहूनान्त ऎम्ब ऎरडन्नू सहजवॆन्दे ऒप्पबेकाद्दरिन्द आत्मरु अनेकरे इरुवरु.

आत्माद्तश्रुतीनां इतरहृदयता तत्र तव सिद्धा “अयमात्मा ब्रह्म’ ‘तत्त्वमसि’ (अहं ब्रह्मास्मि’ इत्यादियागि

7

98

  • 81

-

[जीवब्रह्मरिगॆ भेदाभेद निरास

[श्लोक

जीवाः पृथ्यादिभूतेषणव इव मिथो भेदवनःस्वतो

सन्मात्रब्रह्मभागास्तदिह नियतयस्सुता इत्ययुक्तं । ऐक्य स्याक्षतत्पादनवधि च सति ब्रह्मणि स्यादवं

मी

11

सत्यं तचेत्यभिज्ञॆर्बहिरगणि मृषावादतोऽ ष पक्षः ॥ जीवनिगॆ ब्रह्मा भेदवन्नु हेळुवुदरिन्द ऒब्बने आत्मनिरुवनॆन्दरॆ, श्रुति गळिगॆ बेरॆ तात्पर्य अल्लल्ले निश्चितवागिदॆ. ई अभेदनिर्देश शरीर शरीरिभाव मूलकवागि बन्दिदे ऎम्बुदन्नु बुद्धिसरदल्लि समर्थिसलागिदॆ.

सम

आकाश ऒन्दे आगिद्दरू घटादिगळ भेददिन्द भिन्नभिन्नदन्तॆ तोरु इदॆ. घट ऒडॆदु होदरॆ ऎल्ला आकाशवू ऒन्दागुत्तदॆ. इदरन्तॆ आत्मनु ऒब्बने आदरू अन्तःकरणभेददिन्दले सुखदुःखादि व्यवस्थॆगळन्नु र्थिसबहुदॆन्दु अदैतिगळु हेळुत्तारॆ. इदु सरियल्ल. केवल शरीर भेददिन्दागलि केवल चक्षुरादि बाहेन्द्रिय भेददिन्दागलि सुखदुःखादि व्यवस्थॆयन्नु समर्थिसलु हेगॆ साध्यविल्लवो, अदरन्तॆ अन्तरिन्द्रिय वाद मनस्सु अथवा अन्तःकरण भेदमात्रदिन्दलू इदन्नु समर्थिसलु साध्यवे इल्ल. आक्षेप समाधानगळु इवॆल्लक्कू ऒन्दे आगिरुत्तवॆ. ऎल्ल क्किन्तलू मुख्यवागि आत्मनु ऒब्बने आदरॆ मोक्षपायानुष्ठान, तन्मूलकमुक्ति, उळिदवरिगॆ संसार इत्यादि बन्ध मोक्ष व्यवस्थॆये

इल्लदे होगुत्तदॆ. आद्दरिन्द आत्मरु स्वतः आनेकरिद्दारॆ ॥ १ ।

--

यादव प्रकाशर पक्षवन्नु निराकरिसुत्तारॆ- पृथादिभूतेषु अणव इव सन्मात्रब्रह्मभागः अमी जीवाः स्वतः मिथोभेद नन्नः; तत् इह नियतयः सुस्थिताः पृथिव्यादि भूतगळल्लि पर माणुगळु स्वतः परस्पर भिन्नवागियू, मूलपृथिविगिन्त भिन्नवागियू इरुवन्तॆ ई जीवरू सह सन्मात्ररूपवाद ब्रह्मन अंशगळु, मत्तु परस्परभिन्नरु. आद्दरिन्द ई पक्षदल्लि सुखदुःखादिव्यवस्थॆगळु बन्ध मोक्षादिव्यवस्थॆगळु ऎल्लवू सुव्यवस्थितवागिरुत्तवॆ.

इति अयुक्तं, ऐक्यस्यापि अक्षतात् सति ब्रह्मणि अनवधि अव्यदं च स्यात् ऎम्बुदू सरियल्ल. जीव जगत्तिगू ब्रह्मनिगू भेददन्त अभेदवू सुरक्षितवागिरुवुदरिन्द सद्रूपवाद ब्रह्मदल्लि जीव मत्तु जगत्तिनल्लिरुव ऎल्लॆयिल्लद दोषगळु बरुत्तवॆ. तम्म सत्यं इति मृषावादतोsपि एषः पक्ष अभिज्ञॆ बहिः अगणि सर्वसत्यत्व

श्लोक 12]

--

82

-

जीवसर

[अनेक शरीरक ऐकात्म(एकजीव)वाद खण्डनॆ]

66

देहादॆर्निगीतं निखिलमसि मयाह्यात्मवञ्च पुंस्ता

सर्व जीवा अहं सुर्न यदि भवति ते गौरवादीत्यसारं । श्रुत्यध्यक्षादि बाधातृ सजति च तदा तत्तदैक्यं घटादे

पक्षादेर्वादिनोश्चत्यलमिह कलस्तज्जिगीवादिमूलैः ॥ वन्नू ऒप्पिरुवुदरिन्द जगन्मथ्यात्ववन्नु हेळुव पक्षक्किन्तलू ई पक्ष

हेयवॆन्दु विवेकिगळिन्द परिगणितवागिदॆ.

जगन्मथ्यात्ववाददल्लि दोषगळॆल्लवू मिथ्ययागुवुदरिन्द ब्रह्मन नित्यशुद्धत्व रक्षितवागुत्तदॆ. ई भेदाभेदवाददल्लि अदक्कॆ अवकाशविल्ल वाद्दरिन्द ई पक्ष अत्यन्त हेयवागुत्तदॆ ॥ ११ ।

8

ऒब्बने आत्मनिरुवनॆम्ब वादवन्नु ‘ऐकात्मवाद’ ऎन्नुत्तारॆ. इदरल्लि ऎरडु पक्षगळिवॆ. (1) अनेक शरीरगळिद्दु ऎल्लक्कू ऒब्बने आत्मनिरुवनॆम्बुदु ऒन्दु पक्ष, (2) ऒन्दे ऒन्दु शरीरदल्लि ऒब्बनु आत्मनिरुवनु. उळिद शरीरगळॆल्लवू केवल तोरिकॆमात्र ऎम्बुदु मत्तॊन्दु पक्ष. ईग मॊदलनॆय पक्षवन्नु निराकरिसुत्तारॆ -विगीतं निखिलमसि देहाद्य मया हि आत्मवत् विवादक्कॆ ऒळगागिरुव ऎल्ला शरीरगळू ई नन्न देहदन्तॆ देहवागिरुव कारण नन्निन्दले आत्मनन्नु पडॆदिवॆ. पुंस्मात् सर्वॆ जीवाः अहं स्युः - मत्तॆय आत्मराद कारण सकल आत्मरू नाने, न यदि, ते गौरवादि भवति हीगल्लदिद्दरॆ अनेक आत्मरन्नु ऒप्पुवुदरिन्द निनगॆ गौरव दोष बरुत्तदॆ.

023

इति, श्रुत्यध्यक्षादिबाधात् असारं ऎन्दु हेळुवुदु शास्त्र मत्तु प्रत्यक्ष विरुद्धवाद्दरिन्द सरियल्ल. तदा च घटादे तत्तदैक्यं प्रसजति- प्रत्यक्षादि विरोधविद्दरू लाघवतर्कदिन्द ऎल्ला जीवरू ऒन्दागुवन्तॆ इल्लि इरुव घटवू, अल्लिरुव घटवू घटवागिरु वुदरिन्द ऒन्दे आगुत्तदॆ ऎन्दू हेळबहुदाद्दरिन्द ऎल्ला घटगळू ऒन्दे आगबेकागुत्तदॆ. इदन्नू ऒप्पिदरॆ, पक्षादेः ऐक्यं प्रसजति पक्ष साध्य हेतुगळिगू ऐक्यवन्नु ऒप्पबेकागुत्तदॆ. हीगॆ पक्ष सपक्षमुन्ताद भेदगळू इल्लदे होगबेकागुत्तदॆ. वादिनो ऐक्यम्प्रसजति वादि प्रतिवादिगळिगू ऐक्यवन्नु ऒप्पुबेकागुत्तदॆ. इदन्नू ऒप्पिदरॆ, इह तज्जिगीषादिमलै कलहैः अलं- प्रतिवादियन्नु जयिसुवुदक्को

23

100

तत्त्वमुक्काकलाप

[श्लोक 13

  • 83- [एकशरीरक ऐकात्म (एकजीव) वादद खण्डनॆ] साविदं ब्रह्म जीवस च न बहुतनुर्नेतरे सन्नि जीवा स्वप्पादेकस्य लोके बहुविधपुरुषाध्यासनद्विश्वकप्तिः । नेतः प्राक्कॆ मुक्तान परमपि सतु प्राप्ति श्रेय एकः मायोत् बन्धमोक्षानिति च मतमसर्वमानोपरोधात् ई वाग्युद्दादिगळॆल्लवन्नू निल्लिसबेकागुत्तदॆ ऒब्बने आत्मनादरॆ वादि मत्तु प्रतिवादिगळॆम्ब भेदविरुवन्तिल्ल. आद्दरिन्द ऒब्बरन्नु मत्तॊब्बरु जयिसुवुदॆम्बुदक्कू प्रसक्तियिरुवुदिल्ल ॥ १२ ।

ऎरडनॆय ऐकात्मवादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ- साविद्यं ब्रह्म जीवः अविद्यॆयिन्द कूडिद ब्रह्मवे जीवनागुत्तदॆ. स च न बहु तनुः अवनिगॆ ऒन्दे ऒन्दु शरीरवे हॊरतु अनेक शरीरगळिरुवुदिल्ल. इतरे जीवाः न सनि बेरॆ बेरॆयागि अनेक जीवरुगळु इल्ल. एकस्य स्वप्पात् बहुविधपुरुषाध्यासवत् लोके विश्वक प्ति

  • ऒब्ब तन्न स्वप्नदल्लि कल्पितवागि अनेकरन्नु नोडुवन्तॆ लोकदल्लू केवल कल्पितवागिये ऎल्ल व्यवहारगळू नडॆयुत्तवॆ.

d

कनसन्नु नोडुववनॊब्बने वास्तविकवागिद्दरू स्वप्नदल्लि अनेक जनरु मत्तु वस्तुगळन्नु काणुवुदु, परस्पर विलक्षणवागि व्यवहरिसुवुदु मुन्तादवु सर्वानुभवसिद्ध, ई लोकदवारगळॆल्लवू हीगॆये यावनो ऒब्बन कनसिनन्तॆ नडॆयुत्तिरुत्तवॆ.

ad

हीगॆ जीवनु ऒब्बने इरुवुदरिन्द, इतः प्राक् केsपि न मुक्ता इदक्कॆ मॊदलु यारू मुक्तियन्नु पडॆदिल्ल. परमपि सतु एकः श्रेयः न प्राकृति इदक्कॆ अनन्तरवू यावनॊब्बनू मुक्ति यन्नु हॊन्दुवुदू इल्ल. हीगॆ, बन्धमोक्ष मायोत् संसार बन्ध मोक्ष इवॆल्लवू केवल मायॆयिन्द तोरिकॆ मात्रवे हॊरतु वास्तविकवागि इवु यावुदू इल्ल. इति च मतं, सर्व मानोपरोधात् असत् ऎम्ब ई पक्षवू सह सकलविध प्रमाण गळिगू विरुद्धवागिरुवुदरिन्द समञ्जसवादुदल्ल ॥ १३ ।

ऐकात्मवाददल्लि उपदेशानुपपत्तियन्नु विवरिसुत्तारॆ- गुरु शिष्य भाववन्नु ऎल्ला पक्षदवरू ऒप्पिद्दारॆ. आत्मनु ऒब्बने इरुवनु ऎम्ब ई पक्षदल्लि अविद्यॆयिन्द जीवनॆनिसिकॊण्डिरुव उपहितब्रह्म, शुद्ध वाद ब्रह्म, अविद्यॆ ऎम्ब मूररल्लि उपदेशमाडुवनु यारु?

श्लोक 14]

-

जीवसर

84- [ऐकात्म (एकजीव) वाददल्लि उपदेशानुपपत्ति]

శ్రీ

101

स्वस्य सैनोपदेशो न भवति न परब्रह्मणा निष्कळत्वात् नाविद्या चेतयित्रि स्वतनुसमधिकं वर्ष निर्जिवमात्र । कश्चित्तं ब्रवीतीत्ययमुपनिपतानिरुम्मुच्यते चेत्

ताकृगान्तिः पुरा पि ह्यभवति न ते किं तदै वैष मुक्तः ॥

बिम्ब प्रतिबिम्बवाद खण्डनॆ

85-

तोयाधारेषु दोषाकर इव बहुपाधिषु ब्रह्म शुद्धं छायापन्नं विशेषान् भवति तनुभूतस्ततः तिच्छन्द भूता जीवनु ऒब्बने आद्दरिन्द, स्वस्य सैन उपदेशः न भवति ऒब्बनु तनगॆ ताने उपदेश माडिकॊळ्ळलु साध्यविल्ल. निष्कळाट् न पर ब्रह्मणा [उपदेशः] अविद्यॆय सम्बन्धवे इल्लदिरुव परब्रह्म निष्क्रियवाद कारण, उपदेश माडलु साध्यविल्ल. अचेतयि अविद्या न अविद्यॆ अचेतनवाद कारण उपदेश माडलु शक्यविल्ल. स्वतनुसमथिकं वर्ष निर्जिवं आत्म तन्न शरीरक्किन्तलु बेरॆ शरीरदल्लि ऎल्लू तनगिन्तलू बेरॆयाद जीवनिल्ल ऎन्दु हेळुत्तीयॆ! आद्द रिन्द ई देहदल्लिरुववनिगॆ आ देहदल्लिरुववनु उपदेश माडुत्तानॆ ऎन्दु हेळुवुदक्कू अवकाशविल्ल. कश्चित् तम्मं ब्रवीति इति उपनि पतान्तिः उन्मुच्यते चेत् ऎल्लवू भ्रान्तिसिद्धवे आदरू आ उपदेशदिन्द ऒब्बनु ननगॆ तत्त्ववन्नु उपदेशिसुत्तानॆ’ ऎम्ब भ्रान्ति यन्नु पडॆदवनु मुक्तनागुत्तानॆ ऎन्दरॆ ताक् भाः पुरा पि हि अभवत् इति तदैव एषः ते किं न मुक्त गुरु शिष्य परम्परॆ अनादिकालसिद्धवाद्दरिन्द इन्तह भ्रान्ति हिन्दॆये अनेकरिगॆ आगिद्दरिन्द, निन्न पक्षदल्लि आवागले ईगिन ई जीवात्मनु एतक्कॆ मुक्ति यन्नु पडॆयलिल्ल ? एकजीववाददल्लि आगिन जीवात्मनिगू ईगिन जीवात्म निगू भेदविल्लद्दरिन्द आगले इवनू मुक्तनागि बिट्टिरुवुदरिन्द ईग मत्तॆयू आ भ्रान्तिय अवश्यकतॆयादरू एनिदॆ? ऒट्टिनल्लि एकजीव वाददल्लि बन्ध मोक्षादिव्यवस्थॆ यावुदन्नू निरूपिसलिक्कागुवुदिल्ल । १४ ।

मेलॆ हेळिद दोषगळन्नु परिहार माडुव उद्देशदिन्द जीवनु परमात्मन प्रतिबिम्ब ऎन्दु हेळुव वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ. शुद्धं ब्रह्म तोयाधारेषु दोषाकर इव बहुदोपाधिषु छाया

102

[श्लोक 15

इत्य व्यत्यन्तदुःस्तं प्रसजति च तदा जीवनाशो… पवर्गः

छायाच्छायावदैक्कं न भजति न च तद्दर्शनं ब्रह्मण पन्नं ‘सत्’ विशेषान् भजते - नित्यशुद्धवाद परब्रह्म अनेक विध जलाशयगळल्लि चन्द्रनन्तॆ अनेकविध उपाधिगळल्लि प्रतिबिम्बितवागि वैलक्षण्य गळन्नु हॊन्दुत्तदॆ. त नुभ्रतः तत्पतिच्छन्द भूताः

आद्दरिन्द जीवरॆल्लरू परब्रह्मन प्रतिबिम्बरूपरागुत्तारॆ. इत्यपि अत्यन्तदुःस्थं ऎम्बुदू सह अत्यन्त असमर्भनीय. तदा च जीवनाशः अपवर्ग प्रसजति- आवाग जीवात्मन नाशवे अवनिगॆ मोक्षवागबेकागुत्तदॆ. जीवनु ब्रह्मदॊन्दिगॆ ऐक्यहॊन्दुवने हॊरतु नाशवागुवुदिल्ल ऎन्दरॆ छाया छायावदैक्यं न भजति-प्रतिबिम्बवू बिम्बवू ऒन्दु आगु वुदे इल्ल. ब्रह्मणः तद्दर्शनं च न भवति ज्ञानादनुभववू इल्लद कारण प्रतिबिम्बदर्शन विल्ल. आद्दरिन्द प्रतिबिम्ब कल्पनॆयू शक्यविल्ल.

नानाविधवाद

जलाशयगळल्लि चन्द्र

-

शुद्द परब्रह्मनिगॆ

अदक्कॆ बरलु साध्य

प्रतिबिम्बिसिदाग ऒन्दे

चन्द्र अनेकवागि काणुत्तदॆ. जलाशयगळ स्वच्छतॆय तारतम्यक्कॆ तक्कन्तॆ चन्द्र कॆलवल्लि स्वच्छवागियू कॆलवल्लि मलिनवागियू कॆलवल्लि चलिसुवु दागियू कॆलवल्लि निश्चलवागियू अनेक विध तारतम्यदिन्द आ प्रतिबिम्ब गळु तोरुत्तवॆ. आया जलाशयगळु बत्ति होदाग आ प्रतिबिम्बगळू मरॆयागुत्तवॆ. इदरन्तॆ नित्यशुद्धवाद परब्रह्मवू सह अनेकविध विचित्र अतःकरणगळल्लि प्रतिबिम्बतवागि अनेक ऎन्दॆनिसिकॊळ्ळुत्तदॆ, परस्पर विलक्षणगळागियू तोरुत्तदॆ. इवे जीवपदार्थ. उपाधिगळाद अन्तः करणगळु नशिसिदाग प्रतिबिम्ब बेरॆयागि काणिसिकॊळ्ळदे बिम्बदॊन्दिगॆ ऐक्यवन्नु हॊन्दुत्तदॆ. इदे मुक्ति ऎम्बुदु ई प्रतिबिम्बवादद सार.

आदरॆ उपाधि नशिसिदाग प्रतिबिम्बवू नशिसुवुदु लोकानुभव सिद्धवे हॊरतु ई प्रतिबिम्ब ऎल्लो इरुव बिम्बदॊन्दिगॆ होगि ऐक्यवन्नु हॊन्दुत्तदॆ ऎम्बुदु अनुभवविरुद्द. इदरिन्द उपाधिनाशवादाग प्रति बिम्बरूपजीवनाशवे मोक्ष ऎन्दागुत्तदॆ. तन्न नाशक्कागि ताने यारू प्रयत्नपडलाररु.

प्रतिबिम्बवॆम्बुदु केवल तोरिकॆ मात्रवे आगिरुत्तदॆ. आद्दरिन्द बेरॆयागि तोरुत्तिद्द जीवनु मुक्तियल्लि हागॆ तोरुवुदिल्ल. इदे

श्लोक 16]

-86-

जीवसर

[आत्मनित्यत्व निरूपणॆ

103

एकं ब्रह्मव नित्यं तदितरदखिलं तत्र जन्मादिभागि त्याज्या तं तेन जीवोs चिदिन जनिमानित्यन चोद्यं । तन्नित्यत्वं हि साङ्ग श्रुतिशतपठितं सृष्टिवादः पुनः स्यात् देहादिद्वारतो सैत्य वहितननसामाविर करस्यं ॥ १६ ॥

‘ऐक्य’द तात्पर्यवाद्दरिन्द ‘जीवनाश’ ऎम्बुदक्कॆ अवकाशविल्लवॆन्दरु निशॆषवाददल्लि ई तोरिकॆ यारिगॆ ?

हेगॆ ? ऎम्बुदुन्नु निरूलुपिसलु साध्यविल्ल. ऎल्ला विधवाद अविद्यावादवन्नू मुन्दिन सरदल्लि विस्तारवागि निरासदाडलागिदॆ ॥ १५ ।

-

ब्रह्मदत्तपक्षवन्नु निराकरिसुत्तारॆ. बह्म एकमेव नित्यं ब्रह्म ऒन्दे सदा ऎन्दू इरुवुदु. तदितरत् अखिलं तत्र जन्मादिभाक्, अदक्किन्तलु भिन्नवाद जगत्तॆल्लवू अल्लिन्दले हुट्टि अल्ले लयवागुत्तदॆ. इति आम्मातं ऎन्दु ’ सदेव सौम्मेदमग्र आसीत् एकमेवाद्वितीयं ब्रह्म’ इत्यादि श्रुतिगळल्लि हेळिदॆ. तेन जीवोs पि अचिदिन जनिमान् आद्दरिन्द जीवनू सह जडवस्तुविनन्तॆ उत्पन्ननागुत्तानॆ. इति अनधैत् चोद्यं ऎम्बुदू सह वेदवन्नु सरियागि कलियदवन सोजिगवे आगु इदॆ. तन्नित्यत्वं साङ्ग श्रुतिशतपठितं हिजीवनु नित्यनॆन्दु अनेक वेद वेदाङ्गगळॆल्लवू स्पष्टवागि सारुत्तवॆ. अस्य सृष्टिवादः पुनः देहादि द्वारतः स्यात् - ‘प्रजापतिः प्रजा असृजत ’ इत्यादिगळल्लि जीवनू उत्पन्ननागुत्तानॆ ऎन्दु हेळुवुदन्तु ई जीवनिगॆ शरीर सम्बन्धद निमित्त वागि आगबहुदु. इति अवन्तननसां ऐकरस्यं आविरस्ति - हीगॆ सावधानवागि नोडुववरिगॆ ऎल्ला श्रुतिवाक्यगळिगू परस्पर समन्वय स्वयंवेद्यवागुवुदु.

लौकिक अथवा पारलौकिकवाद सकलव्यवहारगळिगू जीवात्मने केन्द्र वागि इरुवनु. जीवात्मन अस्तित्ववन्नु सरियागि समर्थिसलारद दर्शन दिन्द मानवनिगॆ याव उपयोगवू आगुवन्तिल्ल. जीवात्मनिगू उत्पत्ति मत्तु नाशवन्नु ऒप्पिदरू, अवनु केवल तोरिकॆ मात्रवे हॊरतु जीववॆम्ब वस्तुवे इल्लवॆन्दु हेळिदरू ऐहिकामुक व्यवहार गळिगू इवुगळन्नु हेळुव नूरारु शास्त्रगळिगू एनु गति? ई रामानुज सिद्धान्तदल्ले ऎल्ला श्रुतिगळिगू समन्वय साध्य ॥ १६ ॥

104

  • 87-

[आत्मानित्यत्ववाददल्ल अनुपपत्ति

(श्लोक 17

सैर्यं चेन्नाभ्युपेतं भवभूति न भवेदैहिकार्थ प्रवृत्ति देहान तु धर्म पथि निरुपधिका विश्व वृत्तिर्न सिद्धत् । आकल्प स्थायिपक्षे कृतमफलतया मुक्तिमार्गोपदेशै आमोक्षस्सायितायां श्रुतिरनभिमुखी पूरुषार्थ चतुर्थे

जीवात्मन नित्यत्वद आवश्यकतॆयन्नु निरूपिसुत्तारॆ. भवभूति सैर्यं न अभ्युपेतं चेत्, ऐहिकार्थ प्रवृत्ति न भवेत् जीवनु प्रतिक्षणवू नशिसि बेरॆ बेरॆ हुट्टुत्तिरुत्तानॆ ऎन्दु हेळुव क्षणिक वाददल्लि ई लोकदल्ले अनन्तरकालद ऒन्दु फलक्कागि ईग यारू प्रयत्न पडलु साध्यवे इल्ल.

इदक्कागि, देहानष्टे तु धर्मै पथि निरुपधिका विश्व वृत्तिः न सिद्धत् - ऒन्दु जन्मदल्लि ऎत्तिद शरीर इरुववरॆगॆ आत्मनु इरुवनु ऎन्दु हेळिदरॆ, कॆळगिन दोष बरदिद्दरू परलोकद फलोद्देशदिन्द धार्मिकवाद मार्गदल्लि जगत्तिनल्लि ऎल्लरल्लू कण्डुबरुव प्रवृत्तिगळॆल्लवू असमर्थनीयवागुत्तवॆ. अवरॆल्लरू दड्डरु, नानॊब्बने बुद्धिवन्तनु’ ऎन्दु हेळुवुदु अहङ्कारद फलवे आगुवररिन्द अहङ्कारिय निर्णय

श्वसनीयवागुवन्तिल्ल.

विश

इदक्कागि, आकल्प स्थायिपक्षे, अफलतया मुक्तिमार्गॊ पदेशः कृतं प्रळयकालदवरॆगॆ जीव इरुत्तानॆ ऎन्दु हेळिदरॆ हिन्दिन दोष परिहारवादरू, प्रळयदल्लि जीव नशिसुवुदरिन्द मोक्ष पडॆयुवनॊब्बनिल्लद कारण मोक्षेपायगळन्नु उपदेशिसुव मोक्ष शास्त्रगळॆल्लवू निरर्थकवागुत्तवॆ.

इदक्कागि, आमोक्षस्थायितायां चतुर्थे पुरुषार्थ शुत्रिः अनभिमुखि- मोक्षवन्नु पडॆयुववरिगॆ जीव इद्दरे साकल्लवॆ ? ऎन्दरॆ, मोक्षवॆम्ब नाल्कनॆय पुरुषार्थ विचारदल्लि मोक्ष दल्लि जीवनिरुवदिल्लवादरॆ श्रुति इदक्कॆ प्रतिकूलवागिदॆ. ‘सैन रूपेणाभि निष्टद्यतॆ, ऎन्दु शुत्रि मोक्षदल्लि जीवात्मन निज स्वरूपद आविर्भाव वागुत्तदॆ ऎन्दु हेळुवुदे हॊरतु मोक्षदल्लि जीवात्मने इरुवुदिल्ल वॆन्दु हेळुवुदिल्ल. आद्दरिन्द जीवनु ऎन्दू इरतक्क ऒन्दु तत्त्ववे आगुत्तदॆ ॥ १७ ।

श्लोक 18]

88-

जीवसर

[जीवात्मन विभुत्व निराकरणॆ

105

व्यापास्सर्वत्र जीवास्सु खतदितरयोस्तत्‌तपलम्भात् निर्वाह्य देहगत्या गतिरिह वितथा तद्व तोs पीति चॆन्न । प पञ्चाग्नि विद्याप्रकृतिवु भविनां स्वस्वरूपेण सिद्धं यातायातप्रकारं श्रुतिरगतिरिमां लाघवोक्तिं शृणोतु॥

e

जीवनित्यवन्नु हेळिद मेलॆ अवन परिमाणवन्नु प्रतिपादिसुत्ता, जीवात्मनु विभु ऎम्ब वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ सुखतदितरयोः तत्र तत्र उपलम्भात् जीवाः सर्वत्र व्याप्ता-जीवात्मन सुखदुःखा नुभवगळु देश विदेशादिगळल्लू नडॆयबेकागिरुवुदरिन्द जीवरु जगत्तिन ऎल्ला कडॆयल्लू व्यापिसिरुत्तारॆ. अन्दरॆ अवरु विभुपरिमाणवुळ्ळव रागुत्तारॆ. ऒन्दु प्राणि ऒन्दु कडॆगॆ होदाग जीवनू अल्लिगॆ होगु वुदरिन्द अल्लल्लि अवनिगॆ सुखाद्यनुभवगळु आगुवुदरल्लि तडॆयिल्लवॆन्दरॆ, देहगत्या निर्वाह ‘सति’ इह ततोsपि गतिः नितथा प्रत्यक्षसिद्ध वाद शरीरगमन मात्रदिन्दले ऎल्ला कडॆयल्लि सुखाद्यनुभवगळन्नु समर्थिसलु साध्यविरुवाग शरीर मत्तु जीव इब्बरिगू गमनवन्नु ऒप्पुवुदु निरर्थक. अद्दरिन्द जीवात्मरु विभुपरिमाणवुळ्ळवरे.

इति चेत् न हीगॆन्दरॆ अदु सरियल्ल. पञ्चाग्नि

विद्या प्रभ तिवु भविनां स्वस्वरूपेण सिद्धं यातायातप्रकारं व्यक्ति अगतिः श्रुतिः इमां लाघवोक्तिं शृणोतु - पञ्चाग्नि विद्यॆ मुन्ताद ब्रह्मविद्यॆगळल्लि जीवात्मरिगॆ तम्म निज स्वरूपदिन्दले पर लोक गमनागमनगळन्नु प्रतिपादिसुव बेरॆ रीतियल्लि निर्वहिसलु शक्यविल्लद श्रुतिगळु निन्न ई लाघव युक्तिय मातुगळन्नु केळलि!

शरीरद गमनवन्नु ऎल्लरू ऒप्पले बेकागिरुवुदरिन्द प्रत्येकवागि आत्मनिगॆ गमनवन्नु ऒप्पुवुदु गौरवदोषग्रस्तवागुत्तदॆ ऎम्बुदु पूर्वपक्षिगळ मूलयुक्ति. सिद्धान्तदल्लि नम्म बुद्धियिन्द इदन्नु निर्णयिसलु हॊरटागले ई लाघव गौरव प्रश्नॆ एळुत्तदॆ. श्रुतियल्लि जीवात्मर परलोक गमनागमनगळु स्पष्टवागि प्रतिपादितवागिरुवाग ई लाघव प्रश्नॆ एळुवुदिल्ल. अष्टु मात्रवल्लदॆ स्पष्टार्थकवाद श्रुतिगळ अर्थवन्नु कॆडिसुवुदे गौरवादि दूषग्रस्तवागुत्तदॆ. आद्दरिन्द अ जीवात्मरु विभुपरिमाणदवरल्ल ॥ १८ ।

106

89-

[जीवविभुत्व साधक अनुमान निरास

[ 0 = 19

अव्यापितै पि पुंसोsभिमतबहुवपुःप्रेरणे यौगवद्यं ज्ञानव्याप्रॊपपन्नं बहुषु च वपुषोंs शेषु निर्वाह एषः। यच्चादृष्टं क्रियां स्वाश्रययुजि तनुतेन्यत्रतद्गुणा, दित्येतद्ध साध्यं विभुन इह हि तप्पह्मणः प्रीतिकोप् ॥ १९ ॥

परिमाणवन्नु विभु, अणु, मध्यम ऎन्दु मूरु विधवागि विङ्गडिस बहुदु. जीवनु मध्यमपरिमाणदवनादरॆ ‘मध्यम परिमाणवुळ्ळ वस्तु गळॆल्लवू अनित्य’ ऎम्ब नियमविरुवुदरिन्द जीवनू अनित्यनागबेकागुत्तदॆ. अवनु अणुपरिमाणनॆन्दरॆ, शरीरदल्लि अवनु ऎल्लो ऒन्दु मूलॆयल्लिर बेकागुवुदरिन्द ऒन्दे समयदल्लि शरीराद्यन्त सुखदुःखानुभवगळु आगदे होगबेकागुत्तदॆ. इदल्लदॆ सौभल्यादि ऋषिगळु तपोबलदिन्द ऒन्दे समयदल्लि अनेक शरीरगळन्नु स्वीकरिसि सुखवन्ननुभविसिदरॆम्बुदु असाध्यवागुत्तदॆ. आत्मनु विभुवादरॆ ई ऎल्ल दोषगळन्नू परिहरिसुवुदु सुलभ ऎम्ब शङ्कॆगॆ उत्तरवन्नु कॊडुत्तारॆ

पुंसः अव्यापितै पि अभिमतबहुपपुःप्रेरणे यौगपद्यं ज्ञानाप्पा उपपन्न ऒन्दे समयदल्लि अनेक शरीरगळन्नु स्वीकरिसि अवुगळन्नु तन्न इष्टदन्तॆ नडॆसुवुदु अवन ज्ञानद प्रसरण विशेषदिन्द साध्यवागुत्तदॆ. वपुषः बहुषु अंशेषु च एषः निर्वाहः अणुवाद जीवनु ई शरीरदल्लि ऒन्दे समयदल्लि अनेक अवयवगळ प्रेरणॆयन्नू ई ज्ञानद व्याप्तियिन्दले समर्थिसलु साध्य. आद्द रिन्द जीवात्मनु विभुवागबेकाद आवश्यकतॆ एनिल्ल.

अदृष्ट तम्मद्गुणत्यात् स्वाश्रययुजि अन्यत्र क्रियां

तनुते अदृष्ट, धर्माधर्मगळु अथवा पुण्यपापगळु क्रियाहेतु वाद गुणवाद्दरिन्द गुरुत्वदन्तॆ तनगॆ आधारवाद वस्तुविन सम्बन्धवुळ्ळ मत्तॊन्दु वस्तुविनल्लि तन्न क्रियॆयन्नु हुट्टिसुत्तदॆ, इति यच्च’ एतत् सिद्ध साध्यं ऎम्ब अनुमान प्रयोगवू सह सिद्ध साधन दोषयुक्त वागुत्तदॆ. तत् इह विभुनः ब्रह्मणः प्रीतिकोप् हि - आ अदृष्ट विभुवाद परमात्मन अनुग्रह मत्तु निग्रहगळे आगुत्तदॆ.

जीवात्मर विभुत्ववन्नु मत्तॊन्दु रीतियल्लि वैशेषिकरु साधिसुत्तारॆ. अनुमानद आकार-अदृष्टं स्वाश्रयसंयुक्त एव द्रव्यानरे स्टक्रियांश्लोक 19]

जीवसर

107

जनयतः, क्रियाहेतुगुणत्वात्, गुरुत्ववत्. इदर तात्पर्य लोकदल्लि नडॆयुत्तिरुव सकल कार्यगळिगू जीवात्मर अदृष्टवू कारण वर्गदल्लि सेरुत्तदॆ. कारण ऎल्लो इद्दु कार्य ऎल्लो आगलु साध्यविल्ल वाद्दरिन्द अवॆरडू ऒन्दॆडॆ सेरले बेकु. इल्लदिद्दरॆ इल्लिरुव कारणदिन्द देशान्तरदल्लि कार्यवागबेकागुत्तदॆ. प्रकृत ई ऊरिनल्लिरुव ऒब्बनिगॆ देशविदेशगळल्लू अनुकूल आथवा प्रतिकूलवाद कार्यगळु नडॆयुत्तिरु इवॆ. अवुगळिगू इल्लिरुव जीवात्मन अदृष्टवे कारण. कार्यहुट्टुव कडॆयल्ले कारणवू इरबेकॆम्ब नियमविरुवुदरिन्द, जीवात्मनु अणुवागि ई शरीरदॊळगॆ मात्र अडकवादरॆ अदृष्ट आत्मनन्नु बिट्टु बेरॆ कडॆगॆ होगलु साध्यविल्लद्दरिन्द अदुवू ई शरीरदॊळगे सीमितवागबेकागु तदॆ. देशान्तरदल्लि नडॆयुव ई जीवसम्बन्धियाद कार्यगळिगू अदृष्टक्कू याव रीतियाद सम्पर्कवू इल्लदिरुवुदरिन्द इवॆरडक्कू कार्यकारणभाववन्नु समर्थिसलु साध्यवे इल्ल.

भारवाद वस्तुवन्नु नूकिदाग अदु मत्तॊन्दन्नु चलिपिसुवुदु प्रत्यक्षसिद्ध. भार तनगॆ आधारवाद द्रव्यद सम्बन्धवुळ्ळ वस्तुविनल्लू चलनॆयन्नु हुट्टिसुत्तदॆ ऎम्बुदन्नु अनुभवदिन्द ऒप्पबेकु. इदरन्तॆ अदृष्टवू तनगॆ आधारवाद आत्मन सम्बन्धविद्द जागदल्ले सुखदुःखा दिगळन्नु ष्टुसबेकु. आत्मनु विभुवादरॆ मात्र, देश विदेशगळिगू अवन सम्बन्ध इरुवुदरिन्दलू अवन अदृष्ट अवन जॊतॆयल्ले इरुवुदरिन्दलू कार्य कारणगळिगॆ परस्पर सम्पर्क बरुवुदरिन्द कार्यकारणभाव समर्थनीयवागुत्तदॆ. आद्दरिन्द जीवात्मनन्नु विभु ऎन्दु ऒप्पले बेकु. इदु तार्किकर वाद.

सिद्धान्त कार्यकारणगळिगॆ परस्पर सम्पर्कविरबेकु ऎम्बुदु सत्य. ऎल्लॆडॆयल्लू इरुव परमात्मने जीवात्मर अदृष्टक्कू देशदेशान्तरदल्लि नडॆयुव अवन कार्यगळिगू सम्पर्क माध्यमवागि इरुवुदरिन्द जीवा तनु अणुवादरू, इवन पुण्यपापगळु इवनल्ले इद्दरू, इवन कार्य गळु ऎल्लि बेकादरू नडॆयबहुदु. परमात्मनु कर्माध्यक्षनु. अवरवरु माडुव सत्कर्मदुष्कर्मगळिगॆ तक्कन्तॆ परमात्मनु अनुग्रह अथवा निग्रह सङ्कल्पगळन्नु माडुत्तानॆ. आद्दरिन्द कॊनॆयहन्तदल्लि परमात्मन अनुग्रह निग्रहसङ्कल्पगळे पुण्यपापस्थानदल्लि इरुत्तवॆ. आदरिन्द अवुगळन्ने

108

  • 90-

[जीवविभुत्वाङ्गीकार निष्पल]

[श्लोक 20

इष्टं प्रादेशिकत्वं विभुमु जनिमतां बुद्धिशब्दादिकानां तेनादृष्टञ्च तादृ यदि तव सुखाद्याश्रयव्यापकं स्यात् । तस्मात्त प्रदेशान्वयवति जनयें फलं यत्ननीत्या भ्रातृन्यादौ च पीडां न घटियितुमलं किं विभुतेन भोकुः॥ पुण्यपापरूपवॆन्दु हेळुवुदरल्लि औचित्यविदॆ. हीगॆ जीवात्मरु अणु वादरू याव तॊन्दरॆयू बरुवुदिल्ल । १९ ।

जीवात्मनु विभुवादरू कॊनॆगॆ नम्म मार्गवन्ने आश्रयिसबेकागु तदॆ ऎन्नुत्तारॆ, - विभुषु जनिमतां बुद्धि शब्दादिकानां प्रादेशि कत्वं इष्टं - विभुवाद आत्म मत्तु अकाशदल्लि ज्ञान मत्तु शब्दादि गुणगळु ऒन्दु कडॆयल्ले हुट्टुत्तवॆ ऎन्दु निमगू सम्मतवष्टॆ. तेन अदृष्टं च ताक् आद्दरिन्द अदृष्टवू सह आत्मनल्लि एकदेशदल्लि मात्र हुट्टबेकागुत्तदॆ. न यदि तव सुखादि आश्रय व्यापकं स्यात् इल्लदिद्दरॆ - अदृष्ट एकदेशदल्लि हुट्टदे पूरा आत्मनल्ले हुट्टिदरॆ आवाग सुखादिगळू ई शरीरद ऒळगडॆमात्र हुट्टदॆ हॊरगडॆयल्लू विभुवाद जीवात्मनिरुवुदरिन्द हुट्टबेका गुत्तदॆ. तस्मात् तत् स्वप्रदेशान्वयवति स्वं फलं यत्न नीत्या जनयेत् - हीगॆ अदृष्ट, शरीरद ऒळगडॆयल्लि मात्रवे तन्न कार्यवन्नु हुट्टिसबेकागिरुवुदरिन्द प्रयत्न ऎम्ब गुण शरीरद ऒळगडॆ मात्र कार्यकारियागुवन्तॆ, अदृष्टवू तानु हुट्टिद जाग वाद शरीरदॊळगिरुव आत्मनल्लि मात्रवे तन्न कार्यवाद सुखादि गळन्नु हुट्टिसलु साध्यवे हॊरतु देशविदेशगळल्लि कार्यगळन्नु हुट्टि सलु साध्यविल्ल. इदरिन्द, भ्रातृव्यादौ च पीडां घटयितुं न అలం - दूरदल्लिरुव शत्रुविनल्लि दुःखवन्नू, मित्रनल्लि सुखवन्नू अदृष्ट हुट्टिसलु समर्थवल्ल. आद्दरिन्द, भोकुः विभुतेन किं जीवात्मनु विभुवादरू एनु प्रयोजन ?

जीवात्मनु विभुवॆन्दु ऒप्पिदरू देशान्तरदल्लि नडॆयुव कार्य गळिगू इवन अदृष्टक्कू कार्यकारणभाववन्नु निरूपिसलु शक्यवे इल्ल. हेगॆन्दरॆ, आकाशदल्लि शब्द ऎल्लो ऒन्दु कडॆयल्लि हुट्टुवन्तॆ आत्मनु विभु वादरू अवनल्लि हुट्टुव ज्ञानादिगुणगळु ई शरीरद ऒळगडॆयिरुव आत्मनल्लि हुट्टुववे हॊरतु, शरीरद हॊरगडॆयल्लिरुव आत्मनल्लि

श्लोक 21]

-

91-

जीवसर

[जीवविभुत्ववाददल्लि ऒन्दु अनुपप]

109

स्वादृष्टोपार्जितत्वाद्विभुषु यदवदग्रहादेर्व्यवस्थां तट्टॆवं निर्निमित्रं तत इह न कथं सर्वतस्सर्वभोगः हुट्टुवुदिल्ल. इदन्नु अवरू ऒप्पिरुत्तारॆ. इन्तह गुणगळन्नु अव्याप्य वृत्ति गुणगळॆन्नुत्तारॆ. शरीरद ऒळगडॆ हुट्टुव प्रयत्नवॆम्ब गुण तन्न शरीकावयवगळ चलनॆयन्नु माडिसबहुदे हॊरतु हॊरगडॆयल्लिरुव वस्तुगळल्लि अदु चलनॆयन्नु स्वतः हुट्टिसुवन्तिल्ल. हीगॆ अदृष्टवू सह शरीरदॊळगिन आत्मदेशदल्लि सुखदुःखादिगळन्नु हुट्टिसबहुदे हॊरतु ऎल्लो देशान्तरदल्लि सुखादिगळन्नु हुट्टिसलु साध्यविल्ल. आद्दरिन्द जीवा त्मनिगॆ विभुपरिमाणवन्नु ऒप्पिदरू अवर उद्देश सिद्धिसुवन्तिल्ल ॥ २० ।

23

जीवात्मनु विभुवादरॆ ऎल्ला जीवात्मरू विभुवाद्दरिन्द ऎल्ला शरीरदॊळगू ऎल्ला जीवात्मरू व्यापिसि इरबेकागुत्तदॆ. हागादरॆ इदे इवन शरीर, अदल्ल ऎम्ब व्यवस्थॆ हेगॆ ? ऎन्दु प्रश्निसिदरॆ, यावन अदृष्टविशेषदिन्द याव शरीररचनॆयागिरुवुदो, अदे अवन शरीर, उळिदद्दल्ल ऎन्दु अवरु समर्थिसुत्तारॆ. इदु साध्यविल्लवॆन्दु निरूपि सुत्तारॆ- विभुषु स्वादृपार्जितात् विग्रहादेः व्यवस्थां यत् अवदन् तच्च एवं निर्निमित्तं विभुवाद जीवात्मरल्लि अवरवर शरीर अवरवर अदृष्टदिन्द सम्पादिसल्पट्टिद्दरिन्द व्यवस्थितवागिरुत्तदॆ ऎन्दु याव व्यवस्थॆयन्नु हेळिरुवरो, आ व्यवस्थॆयू सह हिन्दॆ हेळिद रीतियल्लि असमर्थनियवे आगुत्तदॆ. शरीरद रचनॆगॆ मॊदलु विभुवाद जीवात्मनल्लि हुट्टिद अदृष्ट ऎल्लि बेकादरू तन्न कार्यवन्नु हुट्टिस बल्लद्दॆन्दु हेळुवुदरिन्द ई शरीरमात्रवे इवन अदृष्टदिन्द बन्दिदे, अदल्ल ऎन्दु व्यवस्थॆ माडुवुदु तानॆ हेगॆ साध्य ! ऎल्ला जीवरू ऎल्ला कडॆयल्लि व्यापिसिरुवन्तॆ, ऎल्लर अदृष्टवू ऎल्ला कडॆयल्लू तन्न कार्य वन्नु हुट्टिसबल्लद्दे आगुत्तदॆ. तत इह सर्वतः सर्वभोगः कथं

आद्दरिन्द ई जीव विभुवाद्दल्लि ऎल्ला अदृष्टगळू ऎल्लरिगू ऎल्ला विध सुखदुःखादिगळन्नु एतक्कॆ कॊडुत्तिल्ल. आद्दरिन्द ई जीवविभुत्व वाद समर्थनीयवल्ल.

जीवनु अणुवादरू परमात्मन अनुग्रहनिग्रहगळिन्दले ऎल्लवन्नु समर्थिसिदरॆ परमात्मनु ऎल्लरिगू समाननाद्दरिन्द सुखदुःखादितार

110

[श्लोक 22

आराध्यॆ विश्व साक्षिण्यनुगुणफलदे त्वस्ति राजादिनीतिः तत्साम्यभोगसाम्यं न हि भवति यथाकर्म भोगप्रदानात् ।

[जीवात्मनु अणु ऎम्बुदरल्लि प्रमाण]

  • 92

देहान र्मात्रदृष्टः पृथगिह विषयप्राणजीवोत्न मोक्त

भूवाक्यानुसारादणुरिति वचने तादृशोपाध्यनु ।

तम्यगळु हेगॆ साध्य ? ऎम्ब शङ्कॆगळिगॆ उत्तर हेळुत्तारॆ आराध्यॆ विश्व साक्षिणि अनुगुण फलदे [सति] राजादिनीतिः अस्ति - सर्वकर्म समाराध्यनू, समकर्मसाक्षियू आद परमात्मनु अवरवर कर्मक्कॆ तक्कन्तॆ फलगळन्नु कॊडुत्तिरुव विषयदल्लि लोकदल्लि राजाधिराजर न्याय वन्नु नावु नोडबहुदु. हीगे, तान, यथाकर्म भोग प्रदानात् भोगसाम्यं न हि भवति परमात्मनु ऎल्लरिगू समनादरू अवरवरु माडिद कर्मक्कॆ तक्कन्तॆ सुखदुःखादिगळन्नु कॊडुवुदरिन्द सुखदुःखतारतम्य बरुवुदरल्लि याव अड्डियू इल्ल.

धर्मिष्ठनू दक्षनू आद ऒब्ब राजनु तन्न प्रजॆगळ हितक्कागि ऎल्लरिगू अवरवरिगॆ तक्कन्तॆ अनेक कर्तव्यगळन्नू, कर्तव्य परिपालनॆगॆ तक्क फलवन्नू, कर्तव्यभ्रष्टरिगॆ तक्क दण्डनॆयन्नू व्यवस्थॆ माडिरुत्तानॆ. प्रजॆगळु कर्तव्यवन्नु परिपालिसिदाग अदक्कॆ तक्क ऒळ्ळॆय फलवन्नु अनुभविसुत्तारॆ. कर्तव्यभ्रष्टरादाग अदक्कॆ तक्क शिक्षॆयन्नु अनुभविसु त्तारॆ. प्रजॆगळु परस्पर हॊडॆदाडिदाग राजने मध्यवर्तियागि दण्डनॆयन्नु विधिसुत्तानॆ. आदरॆ राजनन्नु पक्षपातियॆन्दू क्रूरनॆन्दू यारू हेळुवुदिल्ल, इदे न्यायवन्ने विश्वपतियागि जगत्तिन योग क्षेमवन्नु वहिसिकॊण्डिरुव परमात्मन विचारदल्लि नोडबहुदु ॥ २१ । ईग जीवात्मन विभुत्वदल्लि दोषवन्नु हेळि अवनु अणुपरिमाण नॆम्बुदक्कॆ प्रमाणवन्नु हेळुत्तारॆ

--

देहानर्मात्रदृष्टः तन्न शरीरद ऒळगडॆयल्लि मात्रवे तन्न इरुविकॆयन्नु प्रतियॊब्बरू स्पष्टवागि अनुभविसुत्तिरुवुदरिन्दलू, -इह पृथक् विषयिप्राणजीवोत्तमोक्त - मरण कालदल्लि “एष आत्मा निष्कामति’ इत्यादि श्रुतिगळल्लि प्राणादिगळन्तॆ जीवात्मनिगू प्रत्येकवागि ई शरीरदिन्द हॊरडुवुदन्नु हेळिरुवुदरिन्दलू, भूयोवाक्यानुसारात् – अनेक श्रुतिगळिगॆ अनुसारवागियू,

श्लोक 23]

जीवसर

111

ईशादाराग्रमाडो हैवर इति भिदावर्णनात्मन्हवाक्यात् व्यापुर्जातिधर्मप्रतिहतिविनिवृत्तादिमात्रेण जीवे ॥२२॥ [जीवनु शरीरक्कॆ परिमाणदवनल्ल]

  • 93

नात्मा देहानुरूपं विविधपरिणतिर्निनि्रकारोक्ति बाधात् स्थूलोs हं र्मू जातं सुखमिति च मतिस्तस्य देहात्ममोहात् । अणुरिति वचने तादृशोपाध्यनु

“एष म आत्मा हृदयेsणीयान्’, ऎन्दु परमात्मनन्नु ‘अणु’ ऎन्दु हेळिदरू “अन्वर्हदये’ ऎन्दु हृदयदॊळगॆ इरुवुदरिन्द परमात्मनु अणु वागिरुवनॆन्दु अणुत्ववन्नु औपाधिकवॆन्दु हेळिरुवन्तॆ जीवात्मन अणुत्वक्कॆ उपाधियन्नु हेळदॆ इरुवुदरिन्द अदु सहजवॆन्दु गॊत्तागु वुदरिन्दलू आराग्रमा ह्यवरः इति ईशात् भिदावर्णनात् “आराग्र मात्र’ इत्यादि श्रुतियिन्द परॆमात्मनिगिन्तलू जीवात्मनिगॆ अणुत्वदिन्द वैलक्षण्यवन्नु हेळिरुवुदरिन्दलू, -स्पन्दवाक्यात् ‘पुरीतति शेते’ इत्यादि वाक्यगळिन्द निद्राकालदल्लि जीवनु पुरीतन्नाडि यल्लि सेरिरुत्तानॆ’ ऎन्दु शरीरदॊळगू चलनॆयन्नु हेळिरुवुदरिन्दलू जीवे व्यापुक्ति जातिधर्मप्रतिहतिविनिवृत्यादिमात्रेण “स चाननाय कल्पते’ ऎन्दु जीवनिगॆ हेळिरुव विभुत्व जीवजातिय वस्तु ऎल्लॆडॆयल्लू इरुवुदरिन्दलू, अवन धर्मवाद ज्ञान सर्ववन्नु व्यापिसबल्लद्दादुदरिन्दलू, अतिसूक्ष्मनाद अवनु ऎल्लियू तडॆयिल्लदे प्रवेशिसबल्लनॆम्ब अर्थदल्लि ग्रहिसतक्कदु.

00

“जगत्तिनल्लि ऎल्ला कडॆयल्लू मानवनु इरुत्तानॆ’ ऎन्दु हेळिदाग मानवन विभुत्व तोरदॆ मानव जातियवनु यावनादरू ऒब्बनु ऎल्लू इद्दे इरुत्तानॆ ऎन्दु अर्थवागुत्तदॆ. हीगे तस्यात्मपरदेहेषु सतोपि’ (ई देह आदेह ऎल्लदरल्लू अवनिद्दरू इत्यादि वाक्यगळिगॆ जीवजातिय वस्तु ऎल्ला शरीरदल्लू इरुत्तदॆ ऎन्दर्थ.

“स चाननाय कल्पते’ ऎम्बुदु अवन धर्मवाद ज्ञान ऎल्लवन्नू व्यापिसबल्लद्दु ऎम्बर्थदल्लि बन्दिदॆ. ‘नित्यस्सर्वगतः’ ऎम्बल्लि अवनु गाजिनल्लि प्रवेशिसबल्ल ऎम्बर्थदल्लि ‘सर्वदल्लू इरुववनु’ ऎन्दु हेळिदॆ. आद्दरिन्द जीवात्मनु अणुवे हॊरतु विभुवल्ल ॥ २२ ।

जैन मतवन्नु निराकरिसुत्तारॆ निर्विकारोक्ति बाधात् आत्मा देहानुरूपं विविधपरिणतिः न-जीवात्मनु निर्विकारनु’ ऎन्दु

112

93

[श्लोक 24

माने ॥

नानादेहश्च योगी प्रसजति भिदुरः पुंसि देहप्रमाणे मुक्त देहात्ययात्सा त्रिमितिविरहस्ततयुक्त -94- [जीवनिगॆ नियतवाद परिमाणद आवश्यकतॆ] निर्मुक्तन्मते स्यात थमपरिमितो नित्यमूर्ध्व० प्रधावन् देहः कश्चिदानीनु यदि नियतप्पात्तु तन्निघ्न तास्य । हेळुव श्रुतिविरुद्धवादुदरिन्द जीवात्मनु शरीरक्कॆ तक्कन्तॆ परिमाण वन्नु हॊन्दुववनल्ल. तस्य देहात्ममोहात् “अहं स्थूलः “मर्धि सुखं जातं’ इति चमति-आ जीवनु, देहवे तानु ऎन्दु भ्रमिसिरुवुदरिन्दले ‘नानु दप्पवागिद्देनॆ’ नन्न तलॆयल्लि सुखवागिदॆ, कालिनल्लि नोवागिदॆ’ इत्यादि अनुभववागुत्तदॆ. आत्मनु दप्पनागदिद्दरू, आत्मन धर्मवाद सुखादिगळु शिरस्सु पादादिगळल्लि बरलु साध्यविल्लद्दरू ‘शरीरवे तानु’ ऎन्दु भ्रमिसिरुवुदरिन्द ई व्यवहारगळु नडॆयुत्तवॆ.

इदल्लदॆ, पुंसि देहप्रमाणे च [सति] नानादेहः योगी भिदुरः प्रसजति – जीवनु शरीरवन्नु परिमाणवन्नुळ्ळवनादाग ऒब्ब योगि तन्न योगप्रभावदिन्द अनेक शरीरगळन्नु स्वीकरिसिदाग अवनु अनेक खण्डगळागि आगबेकागुत्तदॆ.

इदल्लदॆ, मुक्त देहात्ययात्, अस्य माने तत्रयुक्त [सति] परिमितिविरहः स्यात् मुक्तिकालदल्लि देह कळॆदु होगुवु दरिन्द इवन परिमाण देहक्कॆ तक्कन्तॆ आगुवुदादरॆ, इवनु याव परि माणवू इल्लदवनागबेकागुत्तदॆ. आत्मनु द्रव्यवर्गक्कॆ सेरिरुवुदरिन्द परिमाण रहितनागलु साध्यविल्ल ॥ २३ ।

संसारदशॆयल्लि जीवन परिमाण अवन शरीरक्कॆ तक्कन्तॆ इद्दरू मुक्तिकालदल्लि अवनु विभुवागि आगलि ऎन्दरॆ - ते निर्मुक्त अपरिमितः कथं नित्यं ऊर्ध्व० प्रधावन् स्यात् - सततोर्ध्व गमनवे मुक्ति’ ऎन्दु हेळुव निम्म मतदल्लि मुक्तात्मनु विभुवादरॆ विभु पदार्थक्कॆ चलनादि क्रियॆगळु बरलु साध्यविल्लवाद्दरिन्द अवनु हेगॆ सततवागि मेलक्कॆ होगुत्तिरलु साध्य?

तदानीमसि कश्चित् देहः यदि नियतः, अस्य तु तन्निष्ट ता

स्यात् इदक्कागिये आगलू ऒन्दु देह अवनिगॆ तप्पिद्दल्लवॆन्दरॆ आग आ शरीरद परिमाणवे इवनिगॆ इरबेकागुत्तदॆ, विभुत्व बरलु साध्यवे इल्ल

श्लोक 25]

जीवसर

113

इच्छातो देहमेकं निशति स परिष्कृत्यर्थमेवेति हास्यं

तस्मादात्माकनीत्या परिमितिरिह सा स्थायिनी या विमुक्त । [जीवात्मनिगॆ मुक्तिप्राप्तर्हतॆ]

  • 95 -

कर्माविद्यादिच

प्रतिपुरुषमहानादिचित्र प्रवाहे तत्तत्काले विपक्तिर्भवति हि विविधा सर्वसिद्धानॆसिद्धा ! तल्लब्ध स्वावकाशप्रथमगुरुकृपागृह्यमाणः कदाचित्

मुक्तिश्वर्या सम्पन्निधिरसि भविता कश्चिदित्थं विपश्चित् ॥ सः परिमित्यर्थमेव एकं देहं इच्छातः निशति इति हास्यं - मुक्तनु तनगॆ परिमाणवन्नु सम्पादिसि कॊळ्ळुवुदक्कागिये तन्न इष्टदन्तॆ ऒन्दु शरीरवन्नु स्वीकरिसुवनु ऎन्दु हेळुवुदु हास्यास्पद.

शरीर स्वतः पुरुषार्थवागलारदु. सुखादि भोगक्कागि शरीर परिग्रह युक्तवादरू, नीवु मुक्तियल्लि सुखादिगळन्नु ऒप्पिल्लवाद्दरिन्द परिमाणक्कागि शरीर परिग्रह माडुत्तानॆ ऎम्बुदु हास्यास्पदवष्टॆ.

तस्मात् आत्माकनीत्या या विमुक्त स्वायिनी, सा इह परि मितिः [स्यात्] आद्दरिन्द नम्म युक्तियन्तॆ मुक्तियल्लू उळियु वन्तॆ ऒन्दु स्थिरवाद परिमाणवन्नु जीवात्मनल्लि ऒप्पबेकॆ हॊरतु, शरीरानुगुण परिमाणवन्नु ऒप्पुवुदु सरियल्ल ॥ २४ ॥

जीवात्मन स्वरूपादि विचारवन्नु मुगिसि परमपुरुषार्थवाद मुक्तिय विचारवन्नु निरूपिसलु प्रारम्भिसुत्तारॆ. अदरल्लि ‘नाभुक्तं क्षीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि’ इत्यादि शास्त्रगळिन्द कर्मचक्र निल्ललु अव काशवे इल्लवॆन्दु तोरुवुदरिन्द मुक्तिगॆ हेगॆ सम्भव? ऎम्ब शङ्कॆयन्नु परिहरिसुत्तारॆ इह कर्माविद्यादिच प्रतिपुरुषं अनादिचित्र प्रवाहे [सति] सर्वसिद्धानॆसिद्धा विविधा तत्तत्काले विपक्ति भवति हि– ई संसारदल्लि तानु माडिद कर्मदिन्द अविद्यॆ, इदरिन्द रागद्वेषादिगळु, इदरिन्द मत्तॆ कर्मगळु ऎन्दु ई चक्र प्रतियॊब्ब जीविगू अनादि कालदिन्द विश्रित रीतियल्लि प्रवहिसुत्तिद्दरू, ई कर्मगळ विचित्र परिपाकवन्नु ऎल्ला सिद्धान्तदवरू ऒप्पुवुदरिन्द, कालविशेषदल्लि कर्म परिपक्ववागि मुमुक्षुवागलु साध्यविरुत्तदॆयष्टॆ !

इत्थं कश्चित् विपश्चित् कदाचित् तल्लल्ल स्वावकाशप्रथम गुरुकृपागृह्यमाणः मुक्तिश्वर्या सम्पन्निधिरसि भविता

8

114

  • 96-

[जीवात्मनिगॆ मुमुक्षेत्पत्ति क्रम

[श्लोक 26

कृच्छात्संवर्तकष्टापगमजनितस्तूलदेहस्य जनॆ

जाग्रतृस्सु मुप्तिर्मरणमथ मृतेरर्धसम्पद्ध शास्त्रुति सर्वं दुःखान्न कारस्थगितमिह सुखं त्वत्र खद्योतकल्प

त्या शुद्धाशयास्तन्निरवधिकसुखां निर्विविक मुक्तिं ॥ हीगॆ ऒब्ब विवेकि ऒन्दु समय मुमुक्षुवागलु, इदक्कागिये कायु तिद्द परमकृपाळुवाद परम गुरुवाद परमात्मन कृपॆगॆ अवनु पात्रनागि, क्रमक्रमवागि परमपुरुषार्थवाद मोक्षपर्यन्तवाद सुखवन्नु हॊन्दुववनागुत्तानॆ.

विचित्र कर्मप्रवाहदल्लि यावुदो ऒन्दु पुण्यविशेषदिन्द संसारि जीवनिगॆ सहवासादिगळु दॊरॆयुत्तदॆ. इदरिन्द मत्तष्टु पुण्य सञ्च यवागि परमात्मन कृपॆगॆ पात्रनागुत्तानॆ. इदरिन्दागि इवनु ब्रह्म विद्यानिष्ठनागुत्तानॆ. कॊनॆगॆ परमात्म साक्षात्कारदिन्द सञ्चितकर्मगळु नाशवागि मुन्दिन कर्मगळिन्द निर्लिप्तनागि, प्रारब्ध कर्म मुगियुत्ता सर्वकर्मबन्धगळिन्दलू इवनु मुक्तनागुत्तानॆ.

मोक्षदल्लि जीवनिगॆ कर्मगळिन्द सम्पूर्णबिडुगडॆ सिक्कुवुदरिन्दलू इदे इवन अमूल्य सुखरूपवागिरुवुदरिन्दलू मुक्तिश्वर्य ‘सम्पन्निधि’ शब्दगळु प्रयुक्तवागिवॆ ॥ २५ ।

जीवात्मनिगॆ मुमुक्षॆ बरुव क्रमवन्नु विवरिसुत्तारॆ कृच्छात् संवर्तकष्टाद्य परमजनितस्तूलदेहस्य जनोः जाग्रत्, स्वप्नः, सुषुप्ति, मरणं, अथ मृतेः अर्धसम्पद्धशाः सः हेगो महाकोशदिन्द प्रळयकालद कार्गत्तलॆरूपवाद अनर्थगळु तॊलगि जगतृष्टियिन्दागि ई स्थूलशरीरवन्नु हॊन्दि स्वल्पमट्टिगॆ चैतन्यविकास वन्नु पडॆद ई संसारिजीवनिगॆ जागृदवस्थॆ, स्वप्नावस्थॆ, सुषुप्तवस्थॆ, मरणावस्थॆ इष्टु मात्रवल्लदॆ अर्धमरणरूपवाद मूर्छावस्थॆ मुन्तादवुगळु अलॆगळॆन्तॆ बरुत्तले इरुत्तवॆ.

इह सर्वं दुःखान कार स्थगितं इल्लि ऎल्लवू दुःखवॆम्ब कग्ग तलॆयिन्द व्याप्तवागिदॆ. अत्र सुखं तु खद्योतक ई संसार दल्लि सुखवादरू मिनुकुहुळद प्रकाशक्कॆ समानवागिद्दु, दुःखद भागवे हॆच्चागिरुवुदु. शुद्धाशयाः तत् त्या निरवधिकसुखां मुक्तिं निर्विविक्ष हीगॆ परिशुद्धान्तःकरणराद विवेकिगळु ई दुःख

له

श्लोक 27]

-97-

जीवसर

[नित्य संसारि पक्षद विमर्शॆ]

115

कचेन्नित्य बद्ध किमयमहमिति स्यानुमुकोरुपेक्षा मैनं युक्त मुक्तिर्भवति दृढमिति प्रत्ययावृ

नो चेताममुक्तः किमहमिति न केs पद्य मुक्ता यतेरन् सर्गस्थित्यादिसत्यनिरतिरत इत्यवमेके : न्यथा

॥ २७ ॥

राशि मिश्रित अत्यल्प सुखवन्नु त्यजिसि अपरिमित सुखरूपवाद मुक्ति यन्नु पडॆयलु इच्चिसुत्तारॆ. इवरे मुमुक्षुगळु,

सांसारिक सुख सुखाभासरूप, अथवा अत्यल्प, दुःखमिश्रित, दुःखमूल, दुःखहेतु इत्याद्यनुभवगळन्नु पडॆदु इदरिन्द निर्विण्ण नाद जीवने मुमुक्षुवागुत्तानॆ ॥ २६ ।

जीववर्गवन्नु बद्ध, मुक्त, नित्यमुक्त ऎन्दु मूरु विधवॆन्दु हेळुवरु. कर्मपरवशरु बद्दरु, इदरिन्द बिडुगडॆ हॊन्दिदवरु मुक्तरु. ऎन्दू कर्मपरवशरागदे इरुव अनन्यगरुडविष्टक्सॆनादिगळु नित्यमुक्तरु. इवरे नित्यसूरिगळु.

नित्यमुक्तरिरुवन्तॆ नित्यबद्धरू अथवा नित्यसंसारिगळू उण्टॆन्दू, आद्दरिन्द जीववर्गवन्नु नाल्कागि विङ्गडिस बेकॆन्दू कॆलवरु हेळुत्तारॆ. ई ऎरडु पक्षगळन्नु इल्लि विमर्शिसुत्तारॆ. नित्य बद्धः कश्चित् चेत् “अयं अहं किं’ इति मुमुको उपेक्षा स्यात् नित्यसंसारि इद्दरॆ ‘आ नित्यसंसारि नानागिरबहुदॆ ?’ ऎम्ब संशय ऎल्लरिगू सहज वाद्दरिन्द मोक्षदल्लि इच्छॆ बन्दरू अदक्कागि प्रयत्न पडलु इच्छिसरु. आद्दरिन्द नित्यसंसारिगळु यारू इल्ल, ऎल्लरिगू मोक्षार्हतॆ इदॆ.

इदन्नु निराकरिसुत्तारॆ - ‘युक्तस्य मुक्तिः दृढं भवति’ इति प्रत्ययात् तत्पक्के एवं मा -नानु अर्हनादरॆ ननगॆ मोक्ष खण्डित दॊरॆयुवुदु’ ऎम्ब विश्वासदिन्द मोक्षक्कागि प्रयत्निस बहुदाद्द रिन्द ई वाद सरियल्ल.

नो चेत्, ‘अहं अन्य मुक्तः किं स्यां’ इति केsपि अद्य मुक्त न यतेरन् इदन्नु ऒप्पदिद्दरॆ, ऒट्टागि ऒन्दे समयदल्लि ऎल्लरू मुक्ति हॊन्दलु साध्यविल्लवाद्दरिन्द क्रमवागिये ऎल्लरू मोक्ष हॊन्दबेकागुत्तदॆ. आवाग कॊनॆयल्ले ऒब्बनु मुक्तियन्नु हॊन्दुवनु. ईवाग ‘कॊनॆयल्लि मुक्तियन्नु हॊन्दुववनु नाने आगिरबहुदॆ?’

116

  • 98-

तत्त्व मुक्ताक

कलाप

[त संसारि पक्षदल्लि उपपति प्रदर्शन

[श्लोक 28

निशेषात्मासवर्गॆ विरतविहरणॆ विश्वकर्ता तदा स्यात्

नित्यं चेsपि दुःख्यॆरुपधिकदयाहानिरति चेन्न । पक्षः पूर्वो यदि स्याद्वि हरणविरतिः स्वच्छया नैव दोषः शिष्टे पक्षे निरुद्दा निरुपधिकदया कुत्र चिन्नित्यमस्तु ॥ २८ ॥ ऎम्ब संशय बन्दरॆ ईग मुक्तिगागि प्रयत्न पडुवुदरिन्द प्रयोजनविल्ल वॆन्दु भाविसि यारू ईग मुक्तिगागि प्रयत्न पडदॆ इरबेकागुत्तदॆ. अतः सर्गस्थित्यादिसत्यनिरतिः -हीगॆ कॆल जीवरु नित्यसंसारिगळागिरु वुदरिन्दले सृष्टि स्थित्यादि कार्यगळु निरन्तरवागि नडॆदुकॊण्डु बरलु साध्यवागिदॆ. हीगल्लदॆ ऎल्लरू मोक्षार्हरादल्लि यावत्तादरू ऒन्दु दिन ऎल्लरू मोक्षवन्नु सेरिबिट्ट मेलॆ संसारि जीवरे उळियुवुदिल्ल वाद्दरिन्द ई जगत्तिन सृष्टि नडॆयुव बगॆतानॆ एनु ? इवं एके कॆलवरु हीगॆ हेळुत्तारॆ. अन्य अन्यथा – मत्तॆ कॆलवरु नित्यसंसारि

  • गळु इल्लवे इल्ल, ऎल्लरिगू मोक्षार्हतॆ उण्टॆन्दु हेळुत्तारॆ ॥ २७ ।

ई ऎरडु पक्षवन्नू विमर्शिसुत्तारॆ-निषात्मापवर्गॆ तदा विश्व कर्ता निरतविहरणः स्यात् - ऎल्ला आत्मरू मोक्षवन्नु सेरि बिट्टरॆ आवाग जगतृष्टादि लीलाविहारवु निन्तुहोगबेकागुत्तदॆ. सृष्टि प्रळय परम्परॆगॆ कॊनॆये इल्लवॆन्दु ‘धाता यथापूर्वमकल्पयत्’ इत्यादि श्रुति हेळुवुदरिन्द इदु सरियल्ल.

कोs पि नित्यं दुःखेत् चेत् अस्य निरुपधिकदयाहानि ऎन्दू मोक्षक्कॆ होगदॆ सदा ऒब्ब जीवनु दुःखदल्ले नरळुवनॆन्दरॆ परमात्मनु अपार करुणाशालि ऎम्बुदक्कॆ धक्कॆ बरुत्तदॆ. आद्दरिन्द इदुवू सरियल्ल.

हीगॆ ऎरडु पक्षदल्लू दोषविरुवन्तॆ परिहारवू समवे आगुत्तदॆ. ऎन्दु प्रदर्शिसुत्तारॆ पूर्वः पक्ष यदि स्यात्, स्वच्छया विहरण विरतिः नैव दोषः ऎल्लरू मोक्षक्कॆ ऒन्दु दिन होगुवरु ऎम्ब मॊदलनॆय पक्षवन्नु ऒप्पिदरॆ परमात्मनु तन्न इष्टदन्तॆये विहारवन्नु निल्लिसुव स्वातन्त्र्य वन्नू हॊन्दिरुवुदरिन्द सृष्टादि व्यवहारगळु निन्तरॆ एनु दोष ? शिष्टे पक्षे निरुपधिकदया कुत्र चित् नित्यं निरुद्धा अस्तु नित्यसंसारिगळु उण्टॆम्ब पक्षदल्लि परमात्मन अपार करुणॆयू अवन इच्छॆयिन्दले कॆल जीवर विषयदल्लि ऎन्दू प्रसरिसदॆये इरलि!श्लोक 29]

-99-

33

जीवसर

[भक्तिये मोकोपाय

117

भक्तिर्मुक्तरुपायः श्रुतिशतविहितस्सा च धीः प्रीतिरूपा तन्निष्टक्कॆ निलेच्छादुपधिविरहितं कर्म वर्णाश्रमादे। ज्ञानध्यानादिनाचां समफलविषया सैव युक्ता प्रतिष्ठा सामान्य स्समानप्रकरण पठिता पर्यवस्यॆ शेषे ॥२९॥ ऎल्लवू परमआप्तनू पूर्णस्वतन्त्रनू आद परमात्मन इच्छॆयन्ने अवलम्बिसिरुवुदरिन्द नावु इदरल्लि माडुवुदक्कॆ एनिल्ल ऎन्दु भाव.

हीगॆ युक्तिवादगळु समानवागिद्दरू ऎल्लरिगू मोक्षार्हतॆ उण्टॆ; इल्लवॆ ? ऎम्बुदे इल्लि मूलभूत प्रश्नॆये हॊरतु, ऎल्लरू मोक्ष वन्नु पडॆयुवरॆ, इल्लवॆ ? ऎम्बुदु प्रश्नॆयल्ल.

अर्हतॆ इद्दमात्रक्कॆ मोक्षवन्नु पडॆदे पडॆयुत्तारॆ ऎन्दर्थवल्ल.

यावत्तादरू ऒन्दु दिन ऎल्लरू होदमेलॆ सृष्टादिगळिगॆ एनु गति ऎम्ब प्रश्नॆगॆ- काल अनन्तवागिरुवन्तॆ, ब्रह्माण्डगळू अनन्तवागिरु वुदरिन्द अल्लिन जीववर्गगळिगू मितिये इल्लद्दरिन्द आ प्रश्नॆ मक्कळ प्रश्नॆ ऎम्बुदे इदक्कॆ सरियाद उत्तर

इदल्लदॆ, जीवात्मस्वरूपदल्लि तारतम्यविल्लद्दरिन्द कॆलवरु मात्रवे मुक्तियोग्यरु ऎन्दु विङ्गडिसुवुदु साध्यवे इल्ल ॥ २८ ।

मोक्षार्हतॆयन्नु हेळिद मेलॆ मोक्षपायवन्नु हेळुत्तारॆ श्रुतिशतविहितः मुक्तरुपायः भक्ति - अनेक श्रुतिगळु भक्तिये मुक्तिगॆ उपायवॆन्दु हेळुत्तवॆ. सा च प्रीतिरूपा धीः दॊड्डव रल्लि हुट्टुव प्रीतिरूपवाद ज्ञानवे भक्तियागुत्तदॆ. फलेच्छादुपधि विरहितं वर्णाश्रमादेः कर्म तन्निष्ट भवति स्वर्गादि फलदल्लि इच्छॆयिल्लदॆ केवल भगतिगागिये माडुव वर्णाश्रमधर्मगळिन्द आ भक्तिहुट्टुत्तदॆ. ज्ञानध्यानादिनाचां समफलविषया सैव प्रतिष्ठा युक्ता - उपनिषत्तुगळल्लि मोक्षेपायगळन्नु हेळुव “ज्ञान”, ‘ध्यान’ ‘उपासनॆ’ मुन्ताद पदगळगॆ ऒन्दे अर्थवन्नु हेळुवुदु आवश्यकवागिरुवुदरिन्द ‘भक्ति’ ऎम्ब अर्थदल्ले आ पदगळ पर्यवसान वागुवुदे युक्त. समानप्रकरणपठिता सामान्यक्तिः विशेषे पर्यवत् ऒन्दे प्रकरणदल्लि बरुव सामान्यवाचकवाद ज्ञानादि पदगळु भक्तिरूप ज्ञानविशेषार्थदल्ले कॊनॆगाणुववॆम्बुदु पूर्व मीमांसान्यायसिद्धवागिदॆ.

118

-100-

[भक्ति स्वरूप निरूपणॆ

[श्लोक 30

ध्यानादुका ध्रुवानुस्मृतिरिह विहिता ग्रमोक्षाय सैव सृष्टा दृष्टि स्तथैव श्रुतफलविषया सेवनादुपास्तिः ।

वेदान्तिगळल्ले मोक्षसाधन यावुदॆम्बुदरल्लि विवादविदॆ. ‘तमेव विदित्वाsति मृत्युमेति, नान्यः पन्ना विद्यते’ ऎन्दु हेळिरुवुदरिन्द ज्ञानवे मोक्षसाधन ऎन्दु ऎल्लरू ऒप्पुत्तारॆ. आदरॆ उपनिषत्तुगळल्लि ऒन्दॊन्दु प्रकरणदल्लि ऒन्दॊन्दु विधवागि ज्ञान, उपासनॆ, दर्शन, स्मृति इवुगळन्नु मोक्षसाधनवॆन्दु हेळिदॆ. हीगॆ साधन अनेकवादरॆ मुक्तिरूपफलवू अनेकवागि अवुगळल्लि परस्पर तारतम्य अनिवार्यवे आगुत्तदॆ. कॊनॆगॆ ‘कर्मसाध्यवाद स्वर्गादिगळु तारतम्यदिन्द कूडिरुवु दरिन्द परमपुरुषार्थवागलारदु’ ऎम्ब न्याय इल्लिगू आन्वितवाग बेकागुत्तदॆ ऎम्बुदे प्रश्नॆ.

विवर्तातिगळु मुक्तियल्लि पर मुक्ति, अपर मुक्ति ऎन्दु ऎरडु प्रकारवन्नु ऒप्पि, परमुक्तिगॆ दर्शनवे साधन, अपरमुक्तियल्लि तारतम्यविरुवुदरिन्द ऒन्दॊन्दरल्लि उपासनॆ, ध्यानमुन्ताद ऒन्दॊन्दु साधनवागुत्तदॆ ऎन्दु समर्थिसुत्तारॆ.

आदरे सिद्धान्तिगळु इदन्नॊप्पुवुदिल्ल. अवर दृष्टियिन्द परमुक्ति यन्नु प्रतिपादिसुव भूमविद्यॆ मुन्ताद अनेक ब्रह्मविद्यॆगळल्लि ‘उपा सितव्यः’ ऎन्दे विधि इरुवुदरिन्द ई विभाग सरियल्ल. इदल्लदे परमुक्ति यन्नु हेळुव तैत्तिरीयदल्लि ‘ब्रह्मविदाज्योति’ ऎन्दु हेळिदॆये हॊरतु ‘दर्शन’ पदविल्ल. सामान्य शब्दवाद ‘वेदन’ पदक्कॆ ‘दर्शन’रूप विशेष पर्यवसानवन्नु ऒप्पुवुदादरॆ इदे न्यायदिन्द ऎल्ला वाक्यगळिगू भक्ति पर्यायवाद ‘उपासनॆ’यल्लि पर्यवसानवन्नु ऒप्पि सामरस्यवन्नु सम्पादिसुवुदे युक्त. मुन्दिन श्लोकदल्लि इदन्ने विवरिसुत्तारॆ ॥ २९ । सिद्धान्तदल्लि सर्वश्रुतिसामरस्यवन्नु प्रतिपादिसुत्तारॆ इह ध्यानाद्युक्ता ध्रुवा नुस्मृतिः गनि मोक्षाय विहिता - ‘ध्यान’ मुन्ताद शब्दगळिन्द स्मृतिसन्ततिरूपवाद उपासनॆये मोक्षक्कॆ साधनवॆन्दु ‘स्मृतिलम्भे सर्वग्रनां विप्रमोक्षः’ इत्यादि शास्त्रगळिन्द विहितवागिदॆ. सैव स्पष्टा श्रुतफलविषया दृष्टि- मुक्तिगॆ कारण वाद आ स्मृतिये सुस्पष्टाकारवन्नु ताळिदाग दर्शन रूपवन्नु ताळु वुदरिन्द ‘दृष्टवः’ ऎम्बुदू सरि होगुत्तदॆ. तथैव सेवनात्

అల

श्लोक 30]

S

जीवसर

119

क्या पैं विद्युपास्कोर्व्यतिकरितगिरा भक्ति मेवाह गीता सर्वं तद्विति मात्र फलवति विफलं तेन सैवं विशिष्टा ॥ ३० ॥ उपास्ति - हागॆये आ स्मृति परमात्म सेवारूपवू आगुवुदरिन्द समानवाद फलवन्नु उळ्ळद्दागि ‘उपासनॆ’ ऎन्दॆनिसिकॊळ्ळुत्तदॆ.

e8

क्यापि व्यतिकरितगिरा विद्युपास्को ऐक्यं ऒन्दु प्रकरणदल्लि ‘उपासनॆ’ पदक्कॆ ‘वेद’ ऎन्दू ‘वेद’ पदद स्थानदल्लि ‘उपासीत’ ऎन्दू बदलिसि बदलिसि प्रयोगिसिरुवुदरिन्द ‘ज्ञान’ ‘उपासनॆ’ ऎल्लवू ऒन्दे ऎम्बुदु स्पष्टवागुत्तदॆ.

-

संवर्गविदॆ मुन्ताद ऒन्दे प्रकरणदल्लि (छा - ४ - १) - ‘यस्त द्वेव यत्नवेद’ ऎन्दु ज्ञानवाचकवाद ‘वेद’ पददिन्द प्रारम्भिसि, ‘यां देवतामुपास्ट्’ ऎन्दु उपासनॆ पदवन्नू प्रयोगिसिरुवुद रिन्द मोक्षहेतुवाद ज्ञान उपासनॆ ऎरडू ऒन्दे ऎम्बुदु स्पष्टवागुत्तदॆ.

गीता भक्तिमेव आह – भगवद्गीतॆ भक्ति

भगवद्गीतॆ भक्ति ऒन्दे मोक्ष साधनवॆन्दु हेळुत्तदॆ. वित्तिमात्र फलवति सर्वं तत् विफलं ज्ञान ऒन्दे मोक्ष साधनवॆन्दरॆ इन्तह ऎल्ल वाक्यवू अर्थशून्यवाग बेकागुत्तदॆ. तेन एवं विशिष्टा सा [र मोक्षाय विहिता]- आद कारण ई रीतियल्लि दर्शनाकारवन्नु ताळिद विशिष्ट स्मृतिरूपवाद उपासनात्मक भक्तिये मोक्षसाधनवॆन्दु शास्त्रविहितवागिदॆ.

e

ई पक्षदल्ले सकल श्रुतिस्मृतिगळ समन्वय साध्य. तैलधारॆयन्तॆ ऒन्दे समनागिरुव स्मृति परम्परॆये उपासनॆ. स्मृतियू ज्ञान विशेष. ई स्मृति तनगॆ अत्यन्त प्रियवाद वस्तुविषयकवागि गाढ वादाग दर्शनद आकारवन्ने ताळुवुदु लोकानुभवसिद्ध. हीगॆ ‘दर्शनदिन्दले मोक्ष’ ‘ज्ञानदिन्दले मोक्ष’ ‘स्कृतियिन्दले मोक्ष “उपासनॆयिन्दले मोक्ष’ ‘ध्यानदिन्दले मोक्ष’ इत्यादि नानाविध श्रुति गळु ऒन्दे विषयवन्ने अनेक शब्दगळिन्द हेळुवुदरिन्द याव श्रुतिगू विरोध बरुवुदिल्ल ऎम्बु मात्रवल्ल; सकल श्रुतिगळिगू समन्वयवू अगुवुदु. आद्दरिन्द भक्तिये मोक्षसाधन । ३० ।

प्राप्यवाद परब्रह्मवू ऒन्देयागि, इदक्कॆ साधनवू ऒन्देयादरॆ उपनिषत्तुगळल्लि विविध ब्रह्मविद्यॆगळन्नु हेळलु हेगॆ शक्य? ऎम्ब प्रश्नॆगॆ

120

[श्लोक 31

101

-

[ब्रह्मविद्या प्रभेदगळु]

विद्याः पञ्चाग्नि वैश्वानरदहरमधुन्याससतॊर्वसञ्ज्ञाः नाना शब्दादिभेदात्तुलितफलतया तद्विकल्पश्च शिष्टः । कर्मज्ञानाख्ययोगौह परभजनाधिक्रियार्थ् स्वदृष्टा धर्मवर्णाश्रमाणां त्रयमिदननदन् सेतिकर्तव्यताकं उत्तर कॊडुत्तारॆ - पञ्चाग्नि वैश्वानर दहर मधु न्यास सत्यर्व सञ्ज्ञा विद्या शब्दादिभेदात् नाना - पञ्चाग्नि विद्यॆ, वैश्वानरविद्यॆ, दहरविद्यॆ, मधुविद्यॆ, न्यासविद्यॆ, सद्विद्यॆ इदु मॊदलाद हॆसरुगळन्नुळ्ळ ब्रह्मविद्यॆगळॆल्लवू अदरदर हॆसरु, अदरल्लि विषयवागुव परमात्मन गुणगळु मुन्तादवुगळु बेरॆबेरॆयागुवुदरिन्द भिन्नभिन्नवे अगुत्तवॆ, ऒन्दल्ल. तुलितफलतया तद्विकल्पश्च शिष्ट-इवॆल्लक्कू फलवाद ब्रह्मप्राप्ति ऒन्दे रीतियल्लिरुवुदरिन्द ऎल्ल विद्यॆगळन्नू ऒब्बनु माड बेकागिल्ल, अवरवर अभिरुचियन्तॆ यावुदादरॊन्दन्नु माडिदरॆ साकॆन्दु ‘विकल्प’ शास्त्रविहितवागिदॆ.

इह कर्मज्ञानाख्ययोग् तु स्वदृष्टि परभजनाधि क्रियार्थि- ई मुमुक्षुविन विषयदल्लि कर्मयोग मत्तु ज्ञान योगगळन्तु आत्मावलोकन मूलक भक्तियोगवॆम्ब परविद्यॆय अनुष्ठानक्कॆ अर्हतॆयन्नु सम्पादिसि कॊडुत्तवॆ.

इदं त्रयं वर्णाश्रमाणां धर्मैः सेतिकर्तव्यताकं अवदन्-ई कर्मयोग, ज्ञानयोग, भक्तियोग, मूरक्कू अवर वर वर्णाश्रमधर्मगळु अङ्गवागिरुत्तवॆन्दु शास्त्रकाररु हेळिद्दारॆ.

उपासनॆयल्लि विषयवाद परमात्मनु ऒब्बने आदरू अवनु अनन्तगुण सागरनु, ऎल्ला गुणगळन्नरियलु

यारिगू साध्यविल्ल. परिपूर्ण ब्रह्मपासनॆ अथवा ज्ञानदिन्दले परिपूर्ण ब्रह्मप्राप्ति यागुवुदॆन्दरॆ, यारिगू ऎन्दू साध्यविल्ल आद्दरिन्द अवरवर शक्ति, अभिरुचि मुन्तादवुगळिगॆ तक्कन्तॆ कॆलकॆल गुणगळन्नु मुन्दिट्टु कॊण्डे अवनन्नु उपासिसबेकु. इदरिन्द ब्रह्मविद्यॆगळु अनेकगळागु इवॆ. आदरू ऎल्लदरल्लू परमात्मने उपास्यनागुवुदरिन्द ऎल्लरू अवनन्ने तलुपुत्तारॆ. इदे मुक्ति. आद्दरिन्द ई ब्रह्मविद्यॆगळॆल्लक्कू फल ऒन्दे आगुत्तवॆ. आद कारणवे यावुदादरॊन्दु उपासनॆयन्नु

श्लोक 32]

-

102-

जीवसर

[काम्यविद्यॆ मत्तु प्रतीकोपासनॆ

121

विश्वानर्यातत्त्वं स्वयमिह चिरचिद्विग्रर्वा विशिष्टं

यस्यामालम्मनं सा भवभयशमनी वीतरागस्य विद्या । यसूपा यथोक्तं तदितरदखिलं ब्रह्मदृष्टा स्वतो ना नैतस्य ब्रह्मनाडोद्धतिरपि न पदर्चिरादिन मोक्षः ॥३२॥ माडिदरॆ साकु, ऎल्लाविधवाद उपासनॆगळन्नु प्रतियॊब्बरू माडबेकाद अगत्यविल्ल. मॊदलु कर्मयोग ज्ञानयोगगळ अनुष्ठानदिन्द आत्माव लोकनवॆम्ब हन्तवन्नु पडॆदिरुववने ई परब्रहोपासनॆयन्नु माडुवु दक्कॆ अर्हनागुत्तानॆ. ई ऎल्ला अवस्थॆगळल्लू वर्णाश्रम धर्मगळु आया योगक्कॆ अङ्गवागि इद्दे इरुत्तवॆ ॥ ३१ ।

उपनिषत्तुगळल्लि हेळिरुव ब्रह्मविद्यॆगळल्लि काव्य - अकाम्य ऎम्ब विभागवन्नु हेळुत्तारॆ- इह यस्यां स्वयं विश्वानर्यामितत्वं चिदचिन्नि ग्रहैः विशिष्टं ना आलनं, सा भवभयशमनी नीत रागस्य विद्या - ई उपनिषत्तुगळल्लि हेळुव याव ब्रह्मविद्यॆयल्लि स्वरूपतः परब्रह्मवेआगलि, चेतन अथवा अचेतन शरीरक परब्रह्मवे आगलि विषयवागिरुवुदो, आ विद्यॆये विरक्तनिगॆ संसार भयवन्नु निवारिसि मुक्तियन्नु कॊडुव परब्रह्मविद्यॆयागुत्तदॆ.

यस्तु,तदितरत् अखिलं ब्रह्मदृष्टा स्वतो ना यथोक्तं उपास्ते, एतस्य ब्रह्मनाड्या उद्धतिः न, अर्चिरादिः पदवी न मोक्षs पि न-यावनन्तु ब्रह्मव्यतिरिक्तवाद ऎल्लावस्तुगळन्नु ब्रह्म भावनॆयिन्दागलि, आ भावनॆ इल्लदे केवल आया वस्तुगळन्नागलि शास्त्रदल्लि हेळिरुवन्तॆ उपासनॆ माडुवनो इवनिगॆ ब्रह्मनाडिद्दारा शरीरदिन्द निर्माणवू इल्ल. अर्चिरादि मार्गवू इल्ल, मोक्षवू इल्ल. अवनु आया उपनॆगॆ तक्क फलवन्नु पडॆयुत्तानॆ.

उपनिषत्तुगळल्लि प्रतिपाद्यवाद उपासनॆगळु, मोक्षार्थोपा सनॆगळु, कामोपासनॆगळु ऎन्दु ऎरडु विधवागिवॆ. मॊदलनॆयदन्नु ब्रह्मविद्यॆगळु ऎन्नुत्तारॆ. इदु केवल परमात्मन उपासनॆ, चेतन शरी रक परमात्मपासनॆ, अचेतन शरीरक परमात्मपासनॆ ऎन्दु मूरु विध ई मूरुविध उपासनॆयन्नु माडुववरिगू सुषुम्ना नाडि मूलक निर्याण, अर्चिरादि मार्ग, परमात्म प्राप्तिरूप मोक्ष इवॆल्लवू समान. इतर फलार्थक उपासकरिगॆ ई मूरू इरुवुदिल्ल,

122

[श्लोक 33

  • 103 - [ज्ञान कर्म समुच्चय वादद विमर्शॆ] स्वानध्यानप्रसूतं दुरितनपनुद योगिनस्सत्यशुद्ध सर्वो वर्णादिधर्ममदममुखवन्निपत्योपकारी विद्यां चेत्यादिवाs प्यनुकथितमिदं नैकवाक्यानुरोधात् कर्मापेक्षाभिसं कचन निवृणुते तत्समुच्चित्यवादः ॥

ऎरडनॆ

इतर फलक्कागि माडुव उपासनॆगळल्लू चिदचिद्दस्तुगळल्लि ब्रह्म भावनॆयिन्द माडुव उपासनॆ, केवल चिदचिद्वस्तुगळ उपासनॆ ऎन्दु ऎरडु विध इदॆ. मॊदलनॆयदु ‘स य एतमेवं वायुं दिशां वस्सं वेद न पुत्ररोद रोदिति’ (वायुवन्नु दिक्कुगळ वत्सवॆन्दु उपासिसु वनु पुत्रशोकपीडितनागुवुदिल्ल) इत्यादि कामोपासनॆगळु. यदु ‘मनो ब्रह्मत्युपासीत’ ऎन्दु मनस्सन्ने ब्रह्मवॆन्दु भाविसि माडुव उपासनॆगळु. इवुगळन्नु प्रतीकोपासनॆ अथवा दृष्टिविधि ऎन्नु त्तारॆ. इवुगळिगॆ सुषुम्ना नाडियिन्द निष्कान्ति, अर्चिरादिगति, परमात्म प्राप्ति यावुदू इरुवुदिल्ल, अल्लल्ले बेरॆ फलगळन्नु हेळिदॆ । ३२ ।

e

हिन्दॆ (31 नॆ श्लोक) भक्तियोगरूपवाद ब्रह्मविद्यॆगॆ वर्णाश्रम धर्मगळु अङ्गवागुत्तवॆन्दु हेळिद्दन्नु विवरिसुत्तारॆ. सानध्यान प्रसूतं दुरितं अपनुदन् वर्णादिधर्मः सर्वः योगिन सत्य शुद्ध पिति

शमदममुखव सन्निपत्योपकारी[भवति अन्तः करणद तमस्सिनिन्द हुट्टिद पापवन्नु होगलाडिसुवुदरिन्द वर्णाश्रम धर्मगळॆल्लवू भक्तियोगनिष्ठनिगॆ अन्तःकरणशुद्धियन्नु माडुवुदरिन्द शमदमादि गुणगळन्तॆ भक्तियोगवन्नु पोषिसुत्तवॆ. विद्यां चेत्यादि वाक्यs पि नैकवाक्यानुरोधात् इदं अनुकथितं ‘विद्यां चाविद्यां च यस्तद्वेदोभयं सह’ ऎम्ब वाक्यवू सह उळिद अनेक वाक्यगळिन्द सिद्धवाद ई अर्थवन्नु हेळुत्तदॆ. कचन तत्समुच्चित नादः कर्मापेक्षाभिसं निवृणुते कॆलवु कडॆयल्लि ‘हतं ज्ञानं क्रियाहीनं हता चाज्ञानिनां क्रिया’ इत्यादि वाक्यगळु ज्ञान कर्म ऎरडुगळन्नू ऒट्टागि आवश्यकवॆन्दु हेळिदरू, आ वाक्यक्कॆ ज्ञान मातु सालदु, ज्ञानक्कॆ कर्म अङ्गवादकारण अत्यावश्यक ऎम्ब अभिप्रायवे हॊरतु ऎरडू समानवागि मोक्ष कारणवॆन्दर्थवल्ल.

-

मोक्षसाधनद विचारदल्लि मुख्यवागि ऒन्दु विवादविदॆ. ज्ञान मात्रवे मोक्षसाधन, कर्मक्कू मोक्षक्कू याव सम्बन्धवू इल्लऎम्बुद

श्लोक 34]

जीवसर

123

104 - [ज्ञान कर्मक्कॆ अङ्गवॆम्ब पक्षद निराकरणॆ संस्कारः कर्मकर्तुन भवति विहितं मुक्तये ज्ञानमत् नातत्कर्महोs 2० न च सदसकता प्रयाणानुवृत्तं

अण्णं तस्यासनाद्यं प्रणिधिसमुचित देशकालप्रभेद् इताद्यं साङ्गयोगप्रकरणविततं सूत्रभाष्यादिषक्तं ॥ शाङ्करर पक्ष, कर्म मत्तु ज्ञान ऎरडू ऒट्टागि मोक्षसाधन ऎम्बुदु भास्करर पक्ष.. इदन्नु समसमुच्चय पक्षऎन्नुवरु. कर्मदिन्द प्रतिबन्धक पापनिवृत्तियागुत्तदॆ, ज्ञानदिन्द मोक्ष बरुत्तदॆ ऎम्बुदु यादवप्रका शर पक्ष. इदन्नु साध्यद्विकसाधनद्विपक्ष ऎन्नुवरु. ज्ञानवे मोक्षसादन. आदरॆ परमात्म साक्षात्कारानन्तर माडुव कर्मगळिन्द मुक्तिय आनन्द दल्लि हॆच्चिन विकासवुण्टागुत्तदॆ ऎम्बुदु वैतिगळ पक्ष.

सिद्धान्तदल्लि ज्ञानवे मोक्षसाधन. आदरॆ ज्ञानक्कॆ कर्म अङ्गवा गुत्तदॆ. इदन्नु अङ्गाङ्गिभाव समुच्चय पक्ष ऎन्नुत्तारॆ. कर्मगळिन्द चित्तशुद्धियागुत्तदॆ ऎन्दु हेळिदरू चित्तशुद्धियू ज्ञानवू अविनाभू तगळाद्दरिन्द कॊनॆयवरॆगू कर्मगळु अनिवार्यगळे आगुत्तवॆ ॥ ३३ ॥

माडुव

निरीश्वर मीमांसकर वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ. मुक्तये विहितं अन्यत् ज्ञानं कर्मकर्तुः संस्कारः न भवति मुक्तिगागि विहितवाद कर्मक्किन्तलू विलक्षणवाद ज्ञान कर्मगळन्नु जीवात्मन संस्कार रूपवागलारदु. ऒन्दु निर्दिष्ट

ऒन्दु निर्दिष्ट फलक्कागि विहित वादद्दु बेरॆ मत्तॊन्दक्कॆ अङ्गवागलू साध्यविल्ल. न च सकृत् (विहितं)-इदल्लदॆ, ई ज्ञान ऒन्दु सल अनुष्ठानदिन्दले फलवन्नु कॊडुव कर्मदन्तॆ आगदॆ अनेक सल माडबेकाद्दु. “अनेक सल’ ऎन्दरॆ, असकृत्तु आप्रयाणानुवृत्तं ई शरीरदिन्द जीव हॊरडुव वरॆगू माडबेकादद्दु. साङ्ग योगप्रकरणविततं तस्य अं आसनाद्यं, प्रणिधिसमुचित देशकालप्रभेद् इत्याद्यं सूत्र भाष्यादिषु उक्तं साङ्गयोग शास्त्रदल्लि विस्तारवागि हेळिरुव आ ज्ञानक्कॆ (उपासनॆगॆ) अङ्गवाद आसनादिगळु, चित्तैकाग्रक्कॆ अनुकूलवाद देशविशेष कालविशेष इत्यादिगळु सूत्रभाष्यादिगळल्लि प्रतिपादितवागिवॆ.

उपनिषद्भागक्कॆ प्रत्येकवाद स्थानवे इल्ल. पूर्व काण्डदल्लि हेळि रुव यज्ञादि कर्मगळन्नु माडुव चेतनर स्वरूपवन्नु इदु प्रतिपा

124

[श्लोक 35

  • 105 - [पारमै कान्त्यक्कॆ वर्णाश्रम धर्मगळु विरोधिगळल्ल] ब्रह्मण्य कान्यभाजां मुहुरनुकथितो मोक्षधर्मपवर्ग

तस्मान्मानामरेज्ञा न भवति परभङ्गमित्य युक्तं । ऐप्रातर्दनादिप्रथितनयविदामन्तरात्मकल

ष्टक्केनादिप्रयोगॆखिलमपि विभुः कर्म भुङ्केस एकः॥ दिसुत्तदॆ. परब्रह्मादि पदगळू सह अनेक कर्मानुष्ठानगळिन्द उन्नत स्थानवन्नु गळिसिद जीवात्मनन्ने हेळुत्तवॆये हॊरतु प्रत्येकवाद पर मात्मनिरुवुदन्नु हेळुवुदिल्ल. इदरिन्द तन्न निजस्वरूप परिज्ञान दॊन्दिगॆ कर्मगळन्नु माडबेकॆम्बुदु उपनिषत्तुगळ तात्पर्य. आद्द रिन्द आत्मज्ञान कर्मकर्तनाद जीवनिगॆ ऒन्दु रीतिय संस्कार विशेष वागुत्तदॆ ऎन्दु निरीश्वरवादिगळाद पूर्व मीमांसकरु हेळुत्तारॆ.

e

सिद्धान्तदल्लि पूर्वोत्तर मिमांसगळन्नु ऒन्दे शास्त्रवॆन्दु हेळि दरू उत्तर भागक्कॆ पूर्वभाग अङ्गवागबहुदे हॊरतु पूर्वभागक्कॆ उत्तरभाग अङ्गवागलु साध्यविल्ल. उत्तरभाग प्रतिपाद्यवाद पर मात्मन स्वरूप कर्मकर्तवाद जीवात्मनिगिन्तलू अत्यन्त विलक्षवॆन्दू स्वयं पुरुषार्थ रूपवॆन्दू समन्वयाधिकरणदल्लि समर्थिसलागिदॆ. आद्दरिन्द उपनिषत्पतिपाद्यवाद आत्मनु कर्म शेषभूतनू अल्ल. उपनिषत्तुगळु कर्मकाण्ड शेषगळू अल्ल. कर्मगळु ज्ञानक्कॆ हेगॆ अङ्ग वागलु साध्यवॆम्बुदन्नु मुन्दिन श्लोकदल्लि विमर्शिसलागिदॆ ॥ ३४ ॥

पूर्वकाण्ड प्रतिपाद्यवाद कर्मगळु ज्ञानक्कॆ अङ्गवागलु साध्य विल्ल ऎम्ब आक्षेपवन्नु निराकरिसुत्तारॆ मोक्षधर्मे ब्रह्मणि ऐकान्यभाजां अपवर्गः मुहुः अनुकथितः मोक्षधर्मदल्लि ‘तेषामेकानः श्रेष्ठाः ते चैवानन्यदेवताः’ इत्यादिगळल्लि परमात्म नॊब्बनल्ले निष्ठॆयुळ्ळवरिगॆ मात्रवे मोक्ष दॊरकुवुदॆन्दु अनेक बारि हेळिदॆ. तस्मात् नानामरेज्या परभक्षं न भवति आद्दरिन्द इन्द्र, अग्नि, सूर्य मुन्ताद अनेक देवताराधन रूपवाद वर्णा श्रम धर्मगळु परमात्मभक्तिरूपवाद ब्रह्म विद्यॆगॆ अङ्गवागलु साध्यविल्ल.

इत्यपि अयुक्तं ऎन्दु हेळुवुदू सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ- ऐन्द्रीप्रार्तनागि प्रथित नयविदां अग्निना दिप्रयोगेनु अन्तरात्मक लक्ष्मीषु अखिलमपि कर्म स एकः विभुः भुं

श्लोक 36]

जीवसर

[कर्मगळ फल त्याज्यवे हॊरतु कर्मगळु त्याज्यवल्ल]

125

त्यागतैविध्यमुक्ता स्वमतमिह जगौ सात्त्विकं त्यागमशः तस्माद्वर्णाश्रमादित्य जनमपदृशां तामसं मोहमूलं। ऐन्द्रेन्याय मत्तु प्रातर्दन न्याय मुन्ताद प्रसिद्ध न्यायद तम्म वन्नु अरितिरुववरिगॆ अग्नि इन्द्रादि शब्दगळु सर्वान्तर्यामियाद पर मात्मनन्ने बोधिसुत्तवॆम्ब अरिवु इरुवुदरिन्द इवरु माडुव सकल कर्मगळिन्दलू सर्वान्तर्यामियाद आ परमात्मनॊब्बने पूज्यनागु तानॆ, नाना देवता पूजॆयागि आगुवुदिल्ल.

शङ्कॆ-बेरॆ याव फलवन्नू उद्देशिसदे बेरॆ यारन्नू भजिसदे परमात्मनॊब्बनन्ने उपासनॆ माडुवुदे ब्रह्मविद्यॆ. इन्तह ब्रह्मविद्या निष्ठरन्नु परमैकान्तिगळु ऎन्नुत्तारॆ. नित्यनैमित्तिक कर्मरूपवाद वर्णा श्रम धर्मगळॆल्लवू अग्नि, इन्द्र, सूर्य, प्रजापति मुन्ताद अनेक देवतॆगळ पूजारूपवॆम्बुदु आया मन्त्रगळिन्दले स्पष्टवागुत्तदॆ. नित्य नैमित्तक कर्मगळिगॆ प्राजापत्य लोकद प्राप्ति फलवॆम्बुदु अल्लल्ले स्पष्ट. आद्दरिन्द ब्रह्मपासनॆयू वर्णाश्रम धर्मानुष्ठानवू परस्पर विरुद्धवाद्दरिन्द हिन्दॆ (31 नॆ श्लोक) हेळिद्दु हेगॆ सरियागुवुदु?

-

समाधान - पूर्वमीमांसॆयल्लि ‘इ’ पदक्कॆ गार्ह पत्राग्नि अर्थवॆन्दु हेळिरुव ‘ऐन्द्रि’ न्यायदिन्दलू, उत्तरमीमांसॆयल्लि मुमुक्षु दृष्टियल्लि ई ऎल्ला पदगळू सर्वान्तर्यामियाद परमात्म नन्नू बोधिसुत्तवॆ ऎन्दु हेळुव “प्रतर्दन विद्या’ न्यायदिन्दलू इन्द्रादिपदगळु परमात्मनन्ने बोधिसुत्तवॆ. ब्रह्मपासकन दृष्टि यल्लि ‘अग्नि’ ऎन्दरॆ अग्नि देवन अन्तर्यामियाद परमात्मने आगुत्तानॆ, अगादि पूजॆ परमात्मन पूजॆये आगुत्तदॆ. ब्रह्मपासकरल्लदवरिगॆ मात्र अग्निपूजॆ अग्निपूजॆये आगुत्तदॆ, परमात्मन पूजॆयागुवुदिल्ल. आद्दरिन्द अवरिगॆ आया देवतापूजॆय फल दॊरॆयुत्तदॆ, मोक्षवल्ल. हीगॆ वर्णाश्रमधर्मगळु अधिकारि भेददिन्द इतरफलकवू ब्रह्मविद्याङ्गवू आगुवुदरल्लि अभ्यन्तरविल्ल. ई विषय ३८ नॆय श्लोकदल्लि स्पष्ट ॥ ३५ ।

वर्णाश्रम धर्मगळु ब्रह्मपासकनिगॆ सर्वथा त्याज्य ऎन्दु हेळुव वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ. ईशः इह त्याग तैविध्यमु- भगवन्तनु ई विषय क्या सात्त्विकं त्यागं स्वमतं जगौ

दल्लि - सात्त्विक, राजस, तामस ऎन्दु त्याग मूरु विधवॆन्दु हेळि,

-

126

[श्लोक 36

8

योगारूढस्य कर्मच्यवननपि तदा सह्यमर्थवा योगं त्वत्याश्रमिभ्यः परममिति वचो न मोक्षाश्रमेण॥ इदरल्लि सात्त्विक त्यागवे तनगॆ सम्मतवॆन्दु गीतॆयल्लि हेळिदनु. तस्मात् अपद्धतां वर्णाश्रमादित्य जनं मोहमूलं तामसं आद्दरिन्द तप्पु तिळुवळिकॆयन्नुळ्ळ कॆलवरु वर्णाश्रमगळन्नु त्यजिसुवुदु अज्ञानमूलक मत्तु तामसवागुत्तदॆ.

मत्तु तामसवागुत्तदॆ. योगारूढस्य तदा कर्मच्यवनमसि अङ्ग्यर्थवाः सह्यं समाधियल्लि नॆलसिदवनिगॆ . आ समयदल्लि कर्म कळचिबिद्दरू, कर्मगळु विद्यॆय अङ्गवाद्दरिन्द अङ्गियाद ब्रह्मविद्यॆय फलानुभवदल्लि अवनु मुळुगिरुव कारण कर्म त्यागवॆनिसुवुदिल्ल.

श्वेताश्वतरश्रुतियल्लि अत्याश्रमि’ ऎम्ब पद वर्णाश्रमगळन्नु बट्टिरुवरु ऎम्ब अर्थवन्नु कॊडुवुदरिन्द ब्रह्मविद्यॆगॆ वर्णाश्रम धर्म अङ्गवल्ल ऎन्दु हेळुवुदु सरियल्लवॆन्नुत्तारॆ. अत्याश्रमिभ्यति परमं’ इति वचस्तु मोक्षाश्रमेण योगं व्यक्ति- अत्याश्र मिभ्यः परमं’ ऎम्ब श्रुतियू सह सन्न्यासाश्रमवन्नु हेळुवुदे हॊरतु वर्णाश्रम रहितरन्नु हेळुवुदिल्ल.

“अत्याश्रमेभ्यः’ ऎन्दिद्दरॆ अवरु हेळुव अर्थ बरुत्तित्तु. आदरॆ “अत्याश्रमिभ्यः’ ऎन्दु इरुवुदरिन्द, अतिशयितः आश्रमः – अत्याश्रमः सः एषां अस्तिति अत्याश्रमिणः ऎन्दे बिडिसबेकु. अतिशब्दः प्रशं सायां’ ऎन्दु कोश प्रसिद्धवाद्दरिन्द उत्तमाश्रमिगळु - सन्न्यासिगळु ऎन्दे अर्थ. आदुदरिन्द वर्णाश्रमत्याग शास्त्र सम्मतवल्ल.

भगवद्गीतॆय १८ नॆय अध्यायदल्लि नियतस्य तु सन्न्यासः कर्मणो नोपपद्यते । मोहात्तस्य परित्यागः तामसः परिकीर्तितः ऎन्दु नित्यकर्मगळ त्यागवन्नु ‘तामसत्याग’ ऎन्दु हेळि, ‘कार्यमित्यव यत् कर्म नियतं कुरुतेऽ र्जुन । सङ्गं त्या फलं चैव स त्यागः साको मतः’ ऎन्दु ‘नानु कर्ता, ऎम्ब भावनॆयन्नू, फलदल्लि आसक्तियन्नू बिडबेके हॊरतु कर्मवन्नु बिडबारदॆन्दु साकत्याग वन्नु विवरिसि हेळिदॆ. इदे भगवन्तनगॆ सम्मतवॆन्दु यज्ञदानतपः कर्मन त्याज्यं … मतमुत्तमं’ ऎन्दु स्पष्टवागिहेळिदॆ. आदुदरिन्द वर्णाश्रम धर्मगळु ब्रह्मविद्यॆगळिगॆ अङ्गवागुवुदरिन्द यावजीव माडतक्कवे आगुत्तवॆ । ३७ ॥श्लोक 37]

जीवसर

127

  • 107 - [ऎल्ला आश्रमदवरिगू ब्रह्मविद्यॆयल्लि अधिकार समान तुर्यॊ निष्कृष्ट मोक्षाश्रम इति कथितस्तेन नानेषु विद्या शास्त्रादिव्याहतेश्चत्यसदिह गुणिनां सर्वतो मुक्त धीतेः। यावजीवं द्वितीयाश्रमवति पुनरावृत्य भावोs धीतः त्यावमुक्तं भवति तु चरमे योग्यताधिक्य मात्र

-

हिन्दॆ हेळिद श्वेताश्वतर श्रुतियल्लि सन्न्यासिगळिगॆ ब्रह्मविद्यॆयन्नु उपदेशिसिरुवुदरिन्द अवरिगॆ मात्रवे ब्रह्मविद्यार्हतॆ इरुवुदु, उळिद वरिगिल्ल ऎम्ब वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ- तुर्यः निष्क मोक्षा श्रमः इति कथितः - सन्न्यासवॆम्ब नाल्कनॆय आश्रम ऒन्दे असाधारण वागि ‘मोक्षाश्रम’ ऎन्दु हेळिल्पट्टिदॆ. तेन अन्वेषु विद्यान आद्दरिन्द उळिद आश्रमगळल्लि ब्रह्मविद्यॆय प्रसक्तियिरुवुदिल्ल. शानादि व्याहतेश - इदल्लदे गृहस्थाश्रमदल्लि गृहकृत्यद जवाब्दारियिन्दागि शान्तिभङ्ग बरुव सम्भवविरुवुदरिन्द सन्न्यासाश्रमदवरिगॆ मात्रवे ब्रह्म विद्यॆयल्लि अधिकार, उळिदवरिगॆ इल्ल. इति, गुणिनां सर्वतः मुक्त धीतेः असत् – ऎन्दु हेळुवुदु आत्मगुणसम्पन्नरॆ ऎल्लरिगू मोक्ष वन्नु हेळिरुवुदरिन्द समञ्जसवल्ल.

P

‘यस्य तु संस्काराणामेकदेशोऽ पि अथ चाष्टावात्मगुणाः स ब्रह्मणः सायुज्यं सलोकतां गच्छति’ ऎन्दु आत्मगुणगळे मुख्यवागि मोक्षक्कॆ कारणवॆन्दु स्पष्टवागि हेळिरुवुदरिन्द आश्रमक्कू मोक्षक्कू याव सम्बन्धवू इल्ल.

यावजीवं द्वितीयाश्रमवति

पुनरावृत्यभावॊs पि

अधीतः - मत्तॆयू सह छान्दोग्यदल्लि ‘कुटुम्बे शुचा देशे स्वाध्या यमधीयानः धार्मिकान् विदधत्’ ऎन्दु प्रारम्भिसि ‘सुखव वर्त यन् यावदायुषं ब्रह्मलोकमभिसम्पद्यते न च पुनरावर्तते’ ऎन्दु कॊनॆयवरॆगू गृहस्थाश्रमदल्ले इरुववनू मुक्तियन्नु पडॆयु तानॆ, मरळि बरुवुदिल्लवॆन्दु स्पष्टवागि हेळिदॆ. त्याज्यश्च निव मुक्तं-गृहस्कोपि विमुच्यते’ इत्यादि स्मृतिगळल्लू हीगॆये हेळिदॆ आद्दरिन्द सन्न्यासिगॆ मात्रवे ब्रह्मविद्यॆयल्लि अधिकार ऎम्बुदु सरियल्ल.

हागादरॆ सन्न्यासाश्रमक्कॆ ‘मोक्षाश्रम’ ऎम्ब हॆसरु हेगॆ बन्तु ऎन्दरॆ चरमे योग्यताधिक्य मात्रं तु भवति - कॊनॆय आश्रम

-

128

  • 108 -

[नित्य मत्तु काम्य कर्मगळ वैलक्षण्य

[श्लोक 38

यन्नित्यं तन्न काव्यं तदपि न तदिति स्थापिते कर्मभेदे- S पैकं विद्याश्रमाङ्ग० भवति हि विनियुक्तनरेणोपपत्तेः । तत्रानुष्ठानतं विदुषि तु घटते कर्तकला भेदात् प्राजापत्यादिलोकार्थिनि च तदितरो नर्थरोधाय तद्वान् ॥

वाद सन्न्यासाश्रमदल्लि उळिद आश्रमगळिगिन्तलू अर्हतॆ हॆच्चागिदॆ. ऎन्दु बेकादरॆ हेळुवुदरल्लि अभ्यन्तरविल्ल.

सन्न्यासिगळिगॆ बेरॆ कर्तव्यगळिल्लदिरुवुदरिन्द ब्रह्मविद्यॆय साधनॆगॆ हॆच्चिन बाह्य आनुकूल्यविरुवुदरिन्द अदन्नु ‘मोक्षाश्रम’वॆन्दु करॆ दरू, ब्रह्मविद्यॆ बाह्यक्किन्तलू आन्तर आनुकूल्यगळन्ने हॆच्चु अवलम्बिसि इरुवुदरिन्द आ आनुकूल्यविरुववरॆल्लरिगू ब्रह्मविद्यार्हतॆ मत्तु मोक्ष प्राप्तियल्लि याव तडॆयू इल्ल॥ ३७ ॥

e

वर्णाश्रमधर्मगळु विद्याङ्गवॆन्नुवुदरल्लि मत्तॊन्दु संशय वन्नु परिहरिसुत्तारॆ - यत् नित्यं तत् काव्य-सन्ध्यावन्दनादि रूपवाद नित्यकर्मगळु ऎन्दू काम्यकर्मगळागलारवु. तदपि न तत्

हागॆ चित्रादि काव्यकर्मगळू नित्यकर्मवागलारदु. इति कर्म भेदे स्थापितेsपि एकं हि विनियुक्त नरेण उपपत्तेः विद्या श्रमां भवति हीगॆ ऎरडक्कू भेदविद्दरू, ऒन्दे नित्यकर्मक्कॆ प्रयोग भेददिन्द नित्यानित्य काव्यत्व ऎरडू हॊन्दुवुदरिन्द ब्रह्म विद्यॆ मत्तु आश्रम ऎरडक्कू अङ्गवागलु साध्य.

‘सर्वभो दर्शपूर्णमासौ यजेत’ ऎन्दु दर्शपूर्णवास यागक्कॆ कर्तृविन इच्छॆगॆ तक्कन्तॆ याव फल बेकादरू बरबहुदॆन्दु हेळिरुवरु. हीगॆ ऒन्दे कर्म अनेक फलगळगॆ साधनवादाग ऒन्दुसल आ कर्मानुष्ठानदिन्दले ऎल्ल फलवू बरुवुदॆ ? ऎम्ब संशय बन्दाग, ऒन्दुसल अनुष्ठानदिन्द यावुदादरॊन्दु फल मात्र बरुत्तदॆ, बेरॆ फल बेकादरॆ अदन्नु मत्तॊन्दु सल माडबेकु ऎन्दु पूर्वमीमांसॆयल्लि सिद्धान्त माडिद्दारॆ. इदन्नु ‘विनियोगप्पड’ न्याय ऎन्नुत्तारॆ.

प्रकृतदल्लू प्रयोग भेददिन्द नित्यकर्मगळिगॆ कर्तविन इष्टदन्तॆ प्राजापत्यादि लोकप्राप्तियू फलवागबहुदु, अथवा अवु ब्रह्म विद्याङ्गवादरू आगबहुदु, विरोधविल्ल.

श्लोक 39]

-

109

जीवसर

[नित्य मत्तु काम्य कर्मगळ वैलक्षण्य

هي

129

मनस्यापि प्रवृत्ति किनसि फलवनुद्दिश्य कस्यापि न स्यात्

नित्येs नर्थोपरोधप्रकृति फलमतः काम्यतैवेति चॆन्न । नित्येष्टो नर्थरोधस्तदितरदतथा किञ्च शिष्टो विधीनां

आज्ञानुज्ञा विभागस्सुगम इह निरुव नैमित्तिकांशः ॥

उद्देश भिन्नवादाग कर्मगळन्नु ऎरडु सल माडबेकादरॆ प्रकृत ब्रह्मपासकनु नित्य कर्मगळन्नु आश्रमधर्मवागिरुवुदरिन्दलू, विद्याङ्गवागिरुवुदरिन्दलू ऎरडु सल माडबेकागुवुदल्लवॆ? ऎम्ब संशयवन्नु परिहरिसुत्तारॆ तत्र विदुपि तु प्राजापत्यादिलोका र्थिनि च कर्तृकालाद्यभेदात् अनुष्ठानतं घटते-नित्यकर्म विषयदल्लि प्राजापत्यलोक मुन्ताद फलवन्नु अपेक्षिसुवनु ऒन्दे सल माडिदरॆ साकॆन्दिरुवन्तॆ, ब्रह्मविद्यानिष्ठन विषयदल्ल, माडुव व्यक्ति, काल, प्रयोगक्रम मुन्तादवॆल्लवू ऒन्देयागिरुवुदरिन्द ऒन्दे अनुष्ठानदल्ले ऎरडु उद्देशवू सिद्धिसुत्तदॆ.

तदितरः अनर्थरोधाय तद्वान् [भवति] ई इब्बरल्लदे बेरॆयवरू सह नित्यकर्मवन्नु माडदिद्दरॆ पाप बरुवुदरिन्द ई पाप

बरदे इरलु तप्पदे नित्यकर्मगळन्नु माडले बेकु ॥ ३८ ।

प्राजापत्यलोकप्राप्ति अथवा मोक्ष ऎरडु विध उद्देशविल्लदिद्दरू नित्य कर्मगळन्नु बिडबारदॆन्दु हेळिरुवुदरल्लि ऒन्दु संशयवन्नु परिहरि सुत्तारॆ कापि मनस्यापि किमपि फलं अनुद्दिश्य प्रवृत्ति न स्यात् ऎष्टे दड्डनादरू, याव फलवू इल्लदॆ यारिगू प्रवृत्ति हुट्टलु साध्यवे इल्ल. अतः नित्य अनर्थोपरोधप्रकृति फलं आद्दरिन्द पाप परिहार अथवा, कॊनॆयपक्ष माडदिद्दरॆ बरुत्तिद्द पापद परिहारवादरू नित्यकर्मगळिगू फलवॆन्दु हेळबेकु. अतः काव्य तैन-आद्दरिन्द नित्यकर्मगळू काम्यकर्मगळे आगुत्तवॆ. इति चेत् हीगॆन्दरॆ इदु सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, अनर्थरोधः नित्येष्ट- लोकदल्लि अनिष्टपरिहार ऎल्लरिगू सदा अभिमतवागुत्तदॆ. तदितरत् अतथा - इदक्किन्तलू बेरॆयाद सुखादिगळन्तु हागिरुवुदिल्ल. विरक्त रिगॆ सुखदल्लि अपॆक्षे इल्लदिद्दरू अवरु अनिष्टवन्नु अपेक्षिसुवुदू इल्ल. आद्दरिन्द पाप परिहारार्थ नित्यकर्मवन्नु माडुवाग अदु काव्यवागुवु दिल्ल.हॆच्चिन सुखाद्यपेक्षॆयिन्द माडुव कर्मगळे काम्य कर्मगळागुत्तवॆ.

130

  • 110_

[नैमित्तिक कर्मगळ स्वरूप मत्तु विभाग

8-

[201 40

कर्तव्यं यन्निमित्तॆ सति तदुभयधा पापकार्थकं तत्वात्यामैन तुल्यं परमकरणतो दोष कृत्य तुल्यं किञ्च विधीनां आज्ञानुज्ञा विभागः शिष्ट इदल्लदे विधिगळल्लि आज्ञारूपवादवु कॆलवु, अनुज्ञारूपवादवु कॆलवु ऎम्ब विभागवन्नु शास्त्रदल्लि स्पष्टवागि हेळिदॆ. नित्यकर्मगळु आज्ञारूपवादवु, काम्यकर्म गळु अनुज्ञारूपवादवु. माडिये तीरबेकॆम्बुदु आज्ञॆ, अपेक्षॆयिद्दरॆ माडबहुदु ऎम्बुदे अनुज्ञॆ. आद्दरिन्द नित्यकाव्य विभागवन्नु ई आधारदल्लि तिळियुवुदु.

नित्यकर्मगळिगॆ पापपरिहारवे फलवादरॆ नैमित्तिक कर्मगळाद प्रायश्चित्तगळिगू इदे फलवागुवुदरिन्द नित्य नैमित्तिक विभाग हेगॆ साध्यवॆन्दरॆ-इह नैमित्तिकांशः निरुव सुगमः ई कर्मगळल्लि नैमित्तिककर्मविभागवन्नु आ परद निर्वचनदिन्दले सुलभवागि अर्थ माडिकॊळ्ळबहुदु.

निमित्तात् आगतः नैमित्तिकः’ ऎम्ब आ पदर निर्वचनदिन्दले, माडिद पापरूप ‘निमित्त’ प्राप्तवादाग माडुवुदु नैमित्तिकवागुत्तदॆ. नित्य दल्लि माडदिद्दरॆ बरुत्तिद्द पापवन्नु तडॆयुवुदे उद्देश. आद्दरिन्द नित्य नैमित्तिक कर्मगळ विभागवन्नु सुलभवागि अरियबहुदु ॥ ३९ ॥

नैमित्तिक कर्मद स्वरूपवन्नु परिष्करिसि हेळुत्तारॆ. निमित्ते सति यत् कर्तव्यं, तत् उभयधा निमित्त प्राप्तवादाग माडबेकाद नैमित्तिक कर्म, १) हुट्टिद पाप निवृत्तिगागि माडुव प्रायश्चित्तरूप ऒन्दु, २) काल देशादि रूपनिमित्त प्राप्तवादाग माडुवुदु मत्तॊन्दु ऎन्दु ऎरडु विधवागिदॆ. अदरल्लि, पापशान्यर्थं एकं, तत् काम्यन तुल्यं स्यात् यावुदॊन्दु पापद प्रायश्चित्त रूपवाद नैमित्तिक कर्मवुण्टो, अदु काम्य कर्म तुल्यवे आगुत्तदॆ. ऎन्दरॆ पापद निवृत्तियन्नु बयसिदरॆ माडबहुदु, इल्लदिद्दरॆ बेकागिल्ल. माडदे इरुवुदरिन्द हॊसदाद पाप यावुदू बरुवुदिल्ल.

परं अकरणतः जोषकृत् नित्यतुं - अमावास्कादि रूप निमित्त प्राप्तवादाग माडबेकाद श्राद्धादि रूपवाद मत्तॊन्दु बगॆय नैमित्तिक कर्मवन्नु माडदिद्दरॆ पाप बरुवुदरिन्द अवु नित्य कर्म तुल्यवे आगुत्तवॆ.

श्लोक 41]

जीवसर

131

सत्यां कामश्रुत् संवलितमपि भवेत्तलादेतदेव

त्यागे च प्रत्यवायनधिकृतिमुखतावसेयः ॥४०॥

[प्रवृत्त मत्तु निवृत्त कर्मगळ स्वरूप

  • 111 -

-

निष्कामं चेन्निवृत्तं तदिह न घटते मुक्तिकामाधिकारात्

स्वप्रीतिस्पर्शना न च भवति परप्रीतिरिष्टेति चेन्न । कामश्रुत् सत्यां तप्पलात् एतदेव संवलितमपि भवेत् -पुत्रन तेजस्सु मुन्ताद प्रत्येक फलश्रुति इद्दाग जातेष्टादि नैमि तिक कर्मगळु आ श्रुतिय बलदिन्दले काव्य सम्मिश्रितवू आगुत्तवॆ. आदरॆ, त्यागे च अनधिकृतिमुखः प्रत्यवायस्तु तत्र तत्र अव सेयः - ई कर्मगळन्नु माडदिद्दरॆ उत्तर कर्मदल्लि अनर्हतॆ मॊद लाद पापगळन्नु आया प्रकरणगळल्लि कण्डुकॊळ्ळुवुदु.

ऒट्टिनल्लि कर्मगळ विचारवन्नु हीगॆ सङ्ग्रहिसबहुदु - वैदिक कर्मगळु नित्य, नैमित्तिक, काम्यवॆन्दु मूरु विध. माडिये तीर बेकु, माडदिद्दरॆ पाप उण्टु ऎन्दिरुव सन्ध्यावन्दनादिगळु नित्य कर्म गळु. ऒन्दु निमित्तदिन्द माडबेकाद कर्मगळु नैमित्तिक कर्मगळु, इवु ऎरडु विध. आकस्मिकवागि ऒदगिद पापद निवृत्तिगागि माडुव प्राय श्चित्तादिगळु ऒन्दु विध. अमावास्यॆ मुन्ताद निमित्तदिन्द माडबेकाद श्राद्धादिगळु ऎरडनॆय विध. इदरल्लि मॊदलनॆय वर्ग काम्य कर्म गळन्तॆ पापनिवृत्तियागबेकॆम्ब इच्छॆ इद्दरॆ माडबहुदु. माडदिद्दरॆ हळॆय पाप होगुवुदिल्लवष्टे हॊरतु हॊस पाप यावुदू बरुवुदिल्ल. ऎरडनॆय वर्गद नैमित्तिक कर्मगळु नित्यकर्मतुल्य. अवुगळन्नु माडले बेकु, माडदिद्दरॆ पापवुण्टु. आदरू कालादिरूप निमित्तदिन्द प्राप्त वागुवुदरिन्द ‘नैमित्तिक कर्म’ ऎन्दॆनिसिकॊळ्ळुत्तवॆ.

पशु पुत्रादि फलगळन्नु उद्देशिसिये माडुव चित्रादि यागगळु केवल काव्यगळु. आ फलद इच्छॆ इरुववरु मात्र माडबहुदु. जातेष्टा दि नैमित्तिक कर्मगळन्तु काव्यमिश्रितवागिरुत्तवॆ ॥ ४० ॥

-

कर्माचरणॆयल्लि मत्तॊन्दु संशयवन्नु परिहरिसुत्तारॆ निष्कामं निवृत्तं चेत्, तत् मुक्तिकामाधिकारात् इह न घटते - ‘कामनारहितवाद कर्मवे निवृत्त कर्म’ ऎन्दरॆ, कर्मगळन्नु विद्याङ्गवागि माडुवाग मोक्षरूपवाद कामनॆये इरुवुदरिन्द विद्याङ्गवाद कर्मगळु निवृत्त कर्मगळागलु साध्यविल्ल.

132

[ श्लोक 42 युक्ता यस्मा वृत्तिर्बहुभयशबलात वृत्तं निवृत्तं सूते यत्र प्रवृत्ति भिमतमहितं तवृत्तं प्रवृत्तं ॥

  • 112- [ऎल्ला वर्णाश्रमिगळिगू मोक्षार्हतॆ इदॆ]

3

पुम्भिः सिद्धाधिकारैः कृतव इव निराकाङ्क्षभावं भजन्य प्रोक्तावर्णिकार्हाः श्रुतिनयवशतोयपि ब्रह्मविद्याः ।

परमात्मन प्रीतिगागिये इवुगळन्नु मुमुक्षु माडिदाग स्वर्गादि फलगळल्लि कामनॆ इल्लदे इरुवुदरिन्द इवुगळु निष्कामकर्मगळॆन्दरॆ, स्वप्रीति स्पर्शहीना परप्रीति इष्टा न च भवति . तन्न स्वार्थ सम्पर्कवे इल्लद परमात्म प्रीतियू सह मुमुक्षुगॆ अभिमतवागलु साध्यवे इल्ल. परमात्मनु प्रीतनादरॆ तन्न अभीष्टवाद मोक्ष दॊरॆ युत्तदॆ ऎम्ब भावनॆये आळदल्लिरुवुदरिन्द इल्लि स्वार्थ तप्पिद्दे अल्ल. आद्दरिन्द ई कर्मगळिगू मोक्षकामनॆये कारणवागुवुदरिन्द इवु निष्कामकर्मगळागलारवु.

इति चेत् न- हीगॆन्दरॆ, सरियल्ल. बहुभयशबलात् यस्मात् निवृत्तिः युक्ता, तन्नि वृत्तं निवृत्तं -याव कर्मदिन्द अनेक विध संसार भयदिन्द निवृत्ति बरुवुदु युक्तवागिरुवुदो, अन्तह कर्म संसारदिन्द दूरवागिरुव कारण निवृत्तकर्मवॆनिसिदॆ. यत्र प्रवृत्तिः अहितं सते, तत्पवृत्तं प्रवृत्तं अभिमतं याव कर्मदल्लि प्रवृत्तिसिदरॆ, अनिष्टवाद संसार मुन्दुवरियुवुदो, आ कर्म संसार प्रवृत्तिगॆ कारणवागुवुरिन्द प्रवृत्तिकर्मवॆनिसिदॆ.

मोक्षवे सृष्टिय परमोद्देशवाद्दरिन्द ब्रह्मप्राप्ति कामनॆ, अथवा मोक्षकामनॆ कामनॆय वर्गक्कॆ सेरुवुदिल्ल. ई कामनॆ संसार निवृत्ति कामनॆ, संसारवन्नु बॆळॆसुव कामनॆये मुमुक्षुविगॆ त्याज्य, सकाम निष्काम पदगळिगॆ ई अर्थवन्नु ग्रहिसबेकु ॥ ४१ ॥

वेदद पूर्वकाण्डदल्लि हेळिरुव कर्मगळु ब्रह्मविद्यॆगॆ अङ्गवागु इवॆ ऎन्दु सिद्धान्तपडिसिद्धरिन्द पूर्वकाण्डदल्लि हेळिद कर्मवन्नु माडलु अर्हतॆयुळ्ळवरिगॆ मात्रवे मोक्ष दॊरॆयलु साध्य, उळिद वरिगॆ इल्ल ऎम्ब भावनॆ बरुत्तदॆ. इदन्नु निराकरिसुत्तारॆ. सिद्धाधिकारैति पुम्भिः निराकाङ्क्षभावं भजः ब्रह्मदिद्याः श्रुतिनयवशतः कृतव इव वर्णिकार्हाः यद्यपि प्रोक्ताः उपनिषत्तुगळल्लि

श्लोक 42]

जीवसर

133

अस्तेयाः प्रपा परिचरणमुरधीतैः स्वजाते सर्वॆs पि प्राप्नुयुस्तां परगतिमिति तु ब्राह्मगीतादिसिद्ध ॥ हेळिरुव ब्रह्मविद्यॆगळन्नु माडुव अर्हतॆयुळ्ळवरु यारु? ऎम्ब प्रश्नॆ बन्दरॆ, साङ्गवेदाध्ययन माडिदवने वेदविहित यज्ञादि कर्मगळन्नु माडलु अर्हनॆन्दु ‘स्वाध्यायोऽ धैतव्यः’ ऎम्ब श्रुतियिन्द पूर्व मीमांसॆयल्लि स्थापिसिरुव न्यायदिन्दले मॊदलनॆय मूरु वर्णदव रिगॆ मात्रवे ब्रह्मविद्यॆयल्लि अधिकार ऎम्बुदु न्यायसिद्धवागुत्तदॆ

ऎम्बुदु सरि.

-

तु- आदरॆ, अस्तेया, प्रपत्ता, स्वजातेः अधीतैः परि चरणमुखैरसि सर्वॆsपि तां परगतिं प्राप्पुयुः इति ब्राह्म गीतादिसिद्धं - अस्तेय अहिंसा ब्रह्मचर्य मुन्ताद आत्मगुण गळिन्दलू, न्यासविद्यॆयिन्दलू, तन्न वर्णक्कॆ धर्मवागि विहितवागिरुव परिचर्यादिगळिन्दलू शूद्रादिगळॆल्लरू आ मुक्तियन्नु पडॆयलु अर्हरे ऎन्दु ब्राह्मपुराण, भगवद्गीतॆ मुन्ताद प्रमाणगळिन्द निश्चितवागिदॆ. इतरर द्रव्यदल्लि आसॆ इल्लदिरुवुदे अस्तेय. अहिंसादिगळु प्रसिद्ध.

उपनिषत्तुगळल्लि हेळिरुव ब्रह्मविद्यॆगळल्लि अधिकारविल्लदिद्दरू बेरॆ मार्गगळिन्दलू मोक्षवन्नु पडॆयबहुदु. हिन्दॆ (पुट 127) हेळिद प्रमाणदिन्द अहिंसा मुन्ताद आत्मगुण पूर्तियन्नु सम्पादिसि कॊळ्ळुवुदरिन्दलू, शरणागतियिन्दलू, तन्न तन्न वर्णाश्रमानुष्ठान दिन्दलू यारु बेकादरू मोक्षवन्नु पडॆयबहुदु. ‘शरणं त्वां प्रपन्ना ये ध्यानयोगविवर्जिताः । तेsपि मृत्युमतिक्रम्म यान्ति तदैष्णवं पदं’ ऎम्बुदु ब्राह्मपुराणवचन, ‘स्वकर्मणा तमभ्यच्यन सिद्धिं विन्दति मानवः’ ऎम्बुदु भगवद्गीतॆय वचन.

हीगादरॆ ज्ञानवे मोक्षसाधन, वर्णाश्रमधर्मगळु अङ्गमात्र ऎम्ब(पुट 122) सिद्धान्तक्कॆ विरोधविल्लवॆ? ऎन्दु प्रश्निसबहुदु. सरियाद रीतियल्लि माडिद वर्णाश्रमधर्मदिन्दले ज्ञान सिद्धिसुत्तदॆयाद्द रिन्द विरोधविल्ल.

इदल्लदॆ ई सिद्धान्तदल्लि ब्रह्मविद्यॆगळू परमात्मन अनुग्रहमूल- कवे मोक्ष साधनवॆन्दु ऒप्पिरुवुदरिन्द अन्तह परमात्मन अनुग्रहक्कॆ बेकाद स्थितियन्नु ब्रह्मविद्यॆगळु कॊडुवन्तॆ ई श्लोकदल्लि हेळिद उपायगळू कॊडुवुदरिन्द याव प्रमाणगळिगू विरोधविल्ल ॥ ४२ ॥

134

  • 113_

[ध्यान नियोग वादद खण्डनॆ

(श्लोक 43

23

ध्यानादृष्टेन साक्षात्यतिरूपजनिता बाध चैत्रपल्ल

तत्तुल्यार्थिव शा प्रतितिरसि न किं बाधते पूर्वमेव । ज्वालैक्याद् परोक्षापि हि निजगदर्बाधमध्य क्षबुद्ध

नाष्यत्रादृष्ट रूपामहितनिमथनीं शक्तिमङ्गीकरोषि ।

‘भक्तिये मोक्षसाधन’ ऎम्ब ई सिद्धान्तक्कॆ प्रतियागि इरुव वाद गळन्नु निराकरिसुत्ता मॊदलु ध्यान नियोग वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ ध्यानादृष्टेन उपजनिता साक्षात्कृतिः प्रपं बाधते ‘तत्त्वमसि’ ऎन्दु तनगू ब्रह्मक्कू, अभेदध्यानदिन्द हुट्टिद अदृष्ट विशेषदिन्द उत्पन्नवाद ब्रह्म साक्षात्कारवे ‘ई विश्ववॆल्ल मिथ्य’ ऎम्ब ज्ञानवन्नु हुट्टिसुत्तदॆ. इदे मोक्ष. चेत -हीगॆन्दरॆ, तत्तुल्यव ताब्द प्रमितिरिसि पूर्वमेव किन्न बाधते

आ साकात्कारक्कॆ समानवाद ‘तत्त्वमसि’ ऎम्ब वाक्यदिन्द हुट्टद ब्रह्माभेदज्ञानवे आ ज्ञानक्कॆ मॊदले ई प्रपञ्चभ्रमवन्नु एतक्कॆ होगलाडिसलिल्ल? आदुद रिन्द ध्यान व्यर्थ ऎन्दागुवुदल्लवे!

शब्ददिन्द हुट्टिद ज्ञान परोक्षरूप, विश्वभ्रमवन्तु प्रत्यक्ष रूप, प्रत्यक्ष रूप भ्रम प्रत्यक्षरूप ज्ञानदिन्द तॊलगुवुदे हॊरतु परोक्ष ज्ञानदिन्द तॊलगुवुदिल्ल. ध्यान माडिदरॆ कॊनॆगॆ साक्षात्कार हुट्टुवुदरिन्द संसारभ्रम निवृत्तियागुत्तदॆ ऎन्दरॆ .. ज्वालैब्याद् परोक्षादपि अध्यक्षबुद्धः बाधं निजगदु… अदे दीपद कुडि इदु’ ऎम्ब प्रत्यभिज्ञा स्थळदल्लि परोक्ष ज्ञानदाद अनुमानदिन्दलू प्रत्यक्षक्कॆ बाधवन्नु ऎल्लरू ऒप्पिरुवरु. आद्दरिन्द परोक्षज्ञानवू अप रोक्षभ्रमवन्नु होगलाडिसबहुदु. अत्र अहित :मनीं अदृष्ट रूपां शक्ति मपि न अङ्गीकरोषि- ई ध्यानदल्लि अविद्यॆयन्नु होगलाडिसतक्कन्तह अदृष्टरूपवाद शक्तियन्नू नीनु अङ्करिसुवन्तिल्ल. अङ्गीकरिसिदरॆ प्रपञ्चक्कॆ केवलज्ञाननिवर्तत्व तवुदरिन्द प्रपञ्चक्कॆ सत्यत्व सिद्धवागुत्तदॆ. आद्दरिन्द ध्यानिनियोगवाद समञ्जसवल्ल.

“ब्रह्म ऒन्दे सत्य, जीव जगत्तु ऎल्लवू मिथ्य’ ऎन्दु हेळुव अदैतिगळिगॆ आत्मापरोक्षज्ञानवे मोक्षसाधन

ई ज्ञान गुरुविनिन्द ‘तत्त्वमसि’ ऎम्ब वाक्यद अर्थवन्नु उपदेश वागि पडॆयुवुदरिन्द बरुत्तदॆ. इदन्ने ‘तव्य’ ऎन्दु श्रुति हेळु

श्लोक 44)

114-

निर्दिष्ट

जीवसर

[निष्ट पञ्चीकरण नियोग वादद खण्डनॆ]

निष्पपञ्चीकरणविधिरस् गौडमीमांसका

135

दृष्टो न क्यापि दुर्निव्रहमसि करणाद्यतॆ साध्याविशेषात् । तदॆ. हीगॆ उपदेशवन्नु केळिदरू यारिगू आत्मापरोक्षज्ञानवागि ई प्रपञ्च भ्रम निवृत्तियागुत्तिल्लवल्ल ऎन्दरॆ, केवल श्रवणमात्रदिन्द आत्मापरोक्षज्ञान बरुवुदिल्ल, मनन निदिध्यासनगळू आवश्यक. इदन्नु माव्यः, निदिध्यासितव्यः’ ऎन्दु श्रुति हेळिदॆ.

ज्ञानमात्रदिन्दले भ्रमनिवृत्तियागबेकागिरुवुदरिन्द, मनन निदि ध्यासनगळ आवश्यकतॆ एनु? ऎन्दरॆ इल्लि अतिगळल्लि, निष्पपञ्चीकरण नियोगवाद, ध्याननियोगवाद, वाक्यार्थापरोक्षज्ञानवाद ऎन्दु, मूरु पक्षगळु हुट्टिकॊण्डिवॆ. मॊदलनॆयदु प्राचीना तिगळिगू ऎरडनॆयदु मण्डनमिश्ररिगू मूरनॆयदु शाङ्कररिगू सम्मत.

मॊदलनॆय पक्षदल्लि ‘तत्त्वमसि’ ऎम्ब वाक्यजन्य ज्ञान तत्क्षण मोक्षसाधनवल्ल. निदिध्यासितव्यः’ ऎन्दु हेळिरुव ध्यानविधियिन्द तोरिबरुव ‘नियॊग’दिन्द हुट्टुव आत्मापरोक्षज्ञानवे मोक्षसाधन. श्रुतियल्लि ‘जुहुयात्’ ‘उपासीत’ ‘निदिध्यासितव्यः’ इत्यादिगळल्लि कण्डु बरुव विधिगळिगॆ लौकिक दृष्टियल्लि प्रेरणॆ’ आर्थवागुत्तदॆ. आदरॆ लोक दल्लि प्रॆरणॆय हिन्दुगडॆ पुरुषनु अनिवार्य, वेद नित्य वत्तु अपौरु षेय ऎन्दु ऒप्पिरुवुदरिन्द पुरुषन प्रेरणॆगॆ सम्भवविल्लद कारण विधिगॆ “नियोग’वे अर्थवॆन्दु ई प्राचीनरु हेळुवरु. “अग्नि होत्रं जुहु यात् स्वर्गकामः’ ऎन्दु विधिसिरुव यागादिगळ आचरणॆयिन्द नियोग’ वॆम्ब ऒन्दु विशिष्टवाद पदार्थ हुट्टुत्तदॆ. इदे स्वर्गक्कॆ साधन, नश्वर क्रियारूपवाद यागवल्ल. नवीनमीमांसकरु इदन्नु ‘अपूर्व’ ऎन्नु वरु. ‘शास्त्रदल्लि हागॆ हेळिदॆ, नावु प्रश्निसबारदु’ ऎम्बुदे इवर मूल भाव. इदरन्तॆ ध्यानदिन्द हुट्टुव ऒन्दु अदृष्ट विशेषदिन्द अथवा नियोगदिन्द आत्मापरोक्षज्ञान हुट्टुत्तदॆ. इदे ध्याननियोगवाद,

ज्ञान अदृष्टमूलक मोक्षसाधनवादरॆ प्रपञ्च मिथैयागला रदु ऎम्बुदे इल्लि प्रधान दूषण ॥ ४३ ॥

निष्ट पञ्चीकरणनियोगवादवन्नु दूषिसुत्तारॆ गौडमीमांस काद्रॆ निर्दिष्ट अस् निष्ट्रपञ्चीकरणविधिः क्यापि न दृष्ट

0

136

तत्त्व मुक्ता कलाप

[श्लोक 44 मुक्तिर्नॆ योगि चेज् गदपि न मृषा नश्वरी सापि ते स्यात् ध्वंसात्मs पि तस्यान च वरसि भिदां ब्रह्मणस्त्रज्ञ नित्यं ॥ ४४ ॥ प्राचीनमीमांसकर मित्रराद कॆल अतिगळु हेळिद निष्ट्रपञ्चीकरण नियोगवू सह वेददल्लि ऎल्लू कण्डुबरुवुदिल्ल. अत्र साध्याविशे षात् करणाद्यसि दुर्निवहं ई नियोगदल्लि साध्यवू साधनवू ऒन्दागुवुदरिन्द ई नियोगक्कॆ करण, इतिकर्तव्यतॆगळु मुन्तादवन्नु निरूपिसलागुवुदिल्ल. मुक्तिः नैयोगिकी चेत् जगदपि मृष्टा न स्यात् - मुक्ति नियोगसाध्यवादरॆ जगत्तु मिथॆयागलु साध्य विल्ल. सा ते नश्वरी अपि स्यात् नियोगसाध्यवाद आ मुक्ति निनगॆ अनित्यवू आगबेकागुत्तदॆ. तस्याः ध्वंसात्मs पि ब्रह्मणः भिदां न च वदसि - आ मुक्ति ध्वंस रूपवादुदरिन्द नियोग साध्य वादरू नित्यवागबहुदॆन्दरॆ, अदु ब्रह्मक्किन्तलू भिन्नवल्ल, ब्रह्मस्परू पवे ऎन्दु हेळुत्तीयॆ! तत् च नित्यं - ब्रह्मवन्तु नित्य, मत्तु सिद्ध वस्तु. मोक्ष साध्यवाद वस्तु. इवॆरडू ऒन्दागलारवु. आद्दरिन्द मुक्ति नियोग साध्यवागलारदु.

नवीन मीमांसकरु अपूर्ववादिगळु. प्राचीन मीमांसकरु नियोगवादिगळु. आदुदरिन्द ई अद्वितिगळन्नु गौडमीमांसकर

आप्तरु’ ऎन्दु व्यङ्ग्य माडिद्दारॆ.

ई प्रपञ्च मिथ्य, ब्रह्मदल्लि तोरुत्तिदॆ. आदुदरिन्द ‘सप्रपञ्च वागि तोरुत्तिरुव ब्रह्मवन्नु निष्ट्रपञ्चवागि माडु’ ऎम्बुदे ब्रह्म पासनॆयन्नु विधिसुव श्रुतिगळॆल्लदर तात्पर्य. इदु साधितवागबेकादरॆ निष्पपञ्चब्रह्मध्यान माडबेकु. प्रपञ्चद भ्रमॆतोरिकॆगॆ आधिष्ठान वागिरुव ब्रह्मवे सप्रपञ्चब्रह्म, ई तोरिकॆ निवृत्तियादरॆ आ ब्रह्म प्रपञ्चभ्रमक्कॆ अधिष्ठानवागिरुवुदिल्लवाद्दरिन्द अदन्नु निष्पपञ्चब्रह्म वॆन्नुत्तारॆ. प्रपञ्चभ्रमनिवृत्तिये मोक्ष, ब्रह्मपासनाविधिगू ब्रह्मवन्नु प्रम्पचभ्रमाधिष्ठानतॆयिन्द निवृत्तिगॊळिसुवुदॆम्ब निष्ट पञ्ची करणवे अर्थ, श्रुतियल्लि विधि इरुवुदरिन्दलू, नियोग विध्यर्थ वागुवुदरिन्दलू ई वादवन्नु निष्ट्रपञ्चीकरणनियोग’ वादवॆन्नुत्तारॆ.

‘सप्रपञ्चं ब्रह्म निष्ट्रपञ्चं कुर्यात्’ ऎम्ब विधि ऎल्लू कण्डु बरदे इरुवाग ‘उपासीत’ इत्यादि श्रुतिगळिगॆ आ अर्थवन्नु हेळुवुदक्कॆ याव आधारवू इल्ल ऎम्बुदे इल्लि विशेष पूषण.श्लोक 45]

115-

जीवसर

[वाक्यार्थज्ञान मोक्ष साधनवल्ल]

137

वाक्यार्थज्ञानमात्रादतमिति वदन्नुच्यते किं श्रुतेsस्मिन् बाढं चेन्मानबाधस्स यदनुभवति प्रागवाद्यासि दुःखं । ध्यानादीनां विधानं भवति च वितथं तन्न युक्तं न चेष्ट

ध्यानाद्यजाढशब्ददितचरममतेर्नाधिकं वः प्रकाशं ॥

O

पूर्वकाण्डदल्लि ‘जुहुयात्’ इत्यादिगळल्लन्तॆ इल्ल “उपासीत’ इत्यादि विधिये अदक्कॆ प्रमाणवॆन्दु हेळिदरू, कर्मकाण्डदल्लन्तॆ इल्ल ई नियोगक्कॆ साध्य, साधन, अङ्गादिगळन्नु हेळबेकागुत्तदॆ, इदु साध्य विल्ल. ‘अग्नि होत्रं जुहुयात् स्वर्गकामः’ ऎम्बल्लि ‘स्वर्गक्कागि अग्नि होत्रदिन्द नियोगवन्नु साधिसबेकु’ ऎन्दु अर्थ हेळिदाग स्वर्ग नियोगक्कॆ फल. याग नियोगक्कॆ साधन. अदर होमादिगळु अङ्ग कलापगळु. अदरन्तॆ ‘सप्रपञ्चं ब्रह्म निष्ट्रपञ्चं कुर्यात्’ ऎम्बल्लि प्रपञ्चनिवृत्ति साध्यवागलु शक्यविल्ल, एतक्कॆन्दरॆ - आग निष्पपञ्च ब्रह्म वॆम्ब फलवू साधनवू ऒन्दे आगुत्तदॆ. साधनवू फलवू ऎल्ल ऒन्दे आगलु शक्यविल्ल. साध्यसाधनभाववे असिद्धवागुवुदरिन्द अङ्गकलाप प्रश्नॆये एळुवुदिल्ल. इदल्लदॆ प्रपञ्चनिवृत्तिरूप मुक्ति नियोगदिन्द साध्यवादरॆ जगत्तु सत्यवू स्वर्गादिगळन्तॆ मुक्ति अनित्यवू आगबेकागुत्तदॆ. आदुदरिन्द ई निष्पपञ्चीकरणनियोगवादवू समर्थनीयवल्ल ॥४४ ॥

-

ईग शब्द जन्य वाक्यार्थज्ञानवे मोक्षसाधनवॆम्ब मूरनॆय पक्षवन्नु निराकरिसुत्तारॆ वाक्यार्थज्ञानमात्रात् अमृतं इति वदन्, अस्मिन् श्रुते मुच्यते किं? तत्त्वमसि’ ऎम्ब वाक्यदिन्द हुट्टिद अर्थज्ञानवे मोक्षसाधन ऎन्दु हेळुववनु, आ उपदेश वन्नु पडॆद क्षणदल्ले मुक्तनागुवनॆ! ऎन्दु हेळबेकु. बाढं चेत्, मानबाधः हौदॆन्दरॆ, इदु प्रमाण विरुद्ध, यत्, सः प्रागिव अद्यापि दुःखं अनुभवति - एतक्कॆन्दरॆ आ उपदेशवन्नु पडॆदा तनु उपदेशवन्नु पडॆदमेलू सांसारिक दुःखगळन्नु मॊदलिनन्तॆये

अनुभविसुत्तले इरुत्तानॆ.

ध्यानादीनां विधानं च वितथं भवति -श्रवणजन्य ज्ञानवे वाक्यार्थ ज्ञानवाद्दरिन्द आग ‘शोतव्यः’ ऎम्बुदे साकागित्तु. मनव्य निदिध्यासितव्य’ ऎम्ब मनन ध्यान विधानगळु निरर्थकवागुत्तवॆ. तत् न युक्तं इष्टं च न. अदु युक्तवल्ल, निमगॆ सम्मतवू अल्ल,

138

  • 116-

[शाब्दापरोक्ष वादद खण्डनॆ]

[श्लोक 46

उद्देश्यांशं तमाद्यं स्टुटननुभवतां सम्यगध्यक्षवित्ता

प्रत्यक्षत्वभ्रमोsयं त्वमसि दशम इत्यादिवाक्यार्थबोधे । शब्दातत्यक्षबोने प्रसजति शिथिला तपस्सा ततोs र्थ

साक्षात्कारं न शब्द जनयति विमतस्सिद्धवच्छद्धि भावात् ॥

‘तत्त्वमसि’ ऎम्ब वाक्यार्थज्ञानवे मोक्षसाधनवादरू, अनादि कालदिन्द बरुत्तिरुव भेदवासनॆयिन्द आ अभेद ज्ञान दुर्बलवागिरु वुदरिन्द प्रपञ्चभ्रमॆ तॊलगुवुदिल्ल. मनन ध्यानगळिन्द भेदवासनॆ तॊलगिद आ क्षण मॊदलु हुट्टिद अदे वाक्यार्थज्ञानदिन्दले प्रपञ्च भ्रम निवृत्तियागुत्तदॆ ऎम्बुदू युक्तवल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, ध्याना द्यङ्गाड्य शब्ददित चरम मतेः अधिकं वः न प्रकाशं - मॊदलु हुट्टिद वाक्यार्थज्ञानक्कू - मनननिधिध्यासनगळिन्द पोषित वाद ऎरडनॆय वाक्यार्थ ज्ञानक्कू निर्विशेष ब्रह्मवादिगळाद निम्म मतदल्लि विषयदल्लि व्यत्यास हेळलु साध्यवे इल्ल. मॊदलु तोरदिद्द, हॆच्चाद कॆलवु अंश ऎरडनॆय ज्ञानदल्लि तोरिदरॆ, ब्रह्मदल्लि तोरिद अंश, तोरदे इद्द अंशवॆन्दु अनेक विशेषगळन्नु ब्रह्मदल्लि ऒप्पबेकागु तदॆ. निर्विशेष वादिगळिगॆ इदु साध्यविल्ल. हीगॆ ई ऎरडु ज्ञानगळल्लि याव व्यत्यास इल्लदिद्दरू मॊदलनॆय ज्ञानदिन्द मोक्ष बरुवुदिल्ल, ऎरडनॆयदरिन्दले बरुत्तदॆ ऎन्दु हेळुवुदक्कॆ याव प्रमाणवू इरुवुदिल्ल. आदुदरिन्द ‘तत्त्वमसि’ – ‘नीने ब्रह्म’ ऎम्ब उपदेशदिन्द हुट्टिद वाक्यार्थज्ञान मोक्षसाधनवल्ल ॥ ४५ ।

शब्दापरोक्षवादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ - ‘दशमः त्वं असि’ इत्यादि वाक्यार्थ बोळे त्वमाद्यं उद्देश्यांशं सत्य गध्यक्ष नित्या स्पुटं अनुभवतां अयं प्रत्यक्षभ्रमः- नीनु हत्तनॆ यवनागिद्दीयॆ’ ऎम्ब वाक्यदिन्द बरुव ज्ञानदल्लि ‘नीनु’ ऎम्ब भाग मात्रवे प्रत्यक्षवे हॊरतु ‘हत्तनेयवनु’ ऎम्ब भाग प्रत्यक्षवल्ल. आदरू “नीनु’ मुन्ताद उद्देश भाग स्वप्रकार प्रत्यक्षसिद्धवागि सुस्पष्टवागि तोरुत्तिरुव कारण ऒट्टु आ ज्ञानवन्ने प्रत्यक्षवॆन्दु कॆलवरु भ्रमिसुत्तारॆ.

शब्दात् प्रत्यक्षबोज्ञ तत्त्ववस्था शिथिला प्रसजति-शब्ददिन्दलू प्रत्यक्ष ज्ञान बरुवुदादरॆ ‘प्रत्यक्ष’ ‘परोक्ष’ ऎम्ब व्यवस्थॆये कॆट्टु

श्लोक 46]

जीवसर

139

अव्यवस्थॆ बरुत्तदॆ. ततः विमतः शब्दः अर्थ साक्षात्कारं न जनयति शब्द भावात्, सिद्धवत् आद्दरिन्द ‘विमतः शब्दः स्ववाक्यार्थ विषयकसाक्षात्काराजनकः, शब्द त्वात्, प्रसिद्ध शब्दवत्’ ऎम्ब अनुमान दिन्दलू शब्बापक्षादवन्नु निराकरिसबहुदु. इल्लि वाक्यवन्नु किवि यिन्द केळिदाग शब्द विषयक प्रत्यक्ष बरुत्तदॆ. आ वाक्यद अर्थ प्रत्यक्ष वल्ल, हॊगॆयन्नु नोडि बरुव बॆङ्किय ज्ञानदन्तॆ परोक्ष.

शब्ददिन्द प्रत्यक्षात्मक ज्ञान हुट्टुत्तदॆ ऎम्बुदक्कॆ अद्वितिगळु ऒन्दु दृष्टान्तवन्नु हेळुवरु. हत्तु जनरु ऒट्टागि ऒन्दु कडॆगॆ हॊरटरु. मध्यदल्लि नदियन्नु दाटबेकागि बन्तु. दाटिद मेलॆ, ‘ऎल्लरू दाटिदरॆ?’ ऎम्ब संशय ऎल्लरिगू बन्तु. ऎणिसलु हॊरटु प्रतियॊब्बरू तन्नन्नु बिट्टु ऎणिसिद्धरिन्द ‘ऒम्ब्बत्ते जनरिद्दारॆ, ऒब्बनु मुळिगिहोदनु’ ऎन्दु ऎल्लरू शोकतप्तरादरु. आ समयक्कॆ अल्लिगॆ बन्द ऒब्बनु इवर शोककारणवन्नु विचारिसलागि इवर दड्डतन अवनिगॆ अर्थवायितु. आग आगन्तुकनु ऒब्बॊब्बरन्नागि निल्लिसि ऎणिसि ‘नीनु हत्तनॆयवनु’ ऎन्दु तोरिसि कॊट्टाग ‘दशमोsहं-नानु हत्तनॆयवनु’ ऎम्ब अनुभव अवरिगॆ बन्तु. इदरल्लि ‘नानु हत्तनॆयवनु’ ऎम्बुदु अवनिगॆ साक्षात्पत्यक्षसिद्धवे आगु तदॆ. इदक्कॆ आगन्तुकन ‘दशममसि’ ऎम्ब वाक्यवे कारण. आद्दरिन्द शब्ददिन्दलू प्रत्यक्षात्मक ज्ञान हुट्टुत्तदॆ. इदरन्तये ‘तत्त्वमसि’ ऎम्ब वाक्यदिन्दलू ‘अहं ब्रह्मास्मि’ ऎम्ब अपरोक्षज्ञान हुट्टुत्तदॆ.

ई वाद सरियल्ल. इन्द्रियजन्यज्ञानवे प्रत्यक्षवॆन्दू साक्षात्कार वॆन्दू, शब्दानुमानगळिन्द बरुव ज्ञान परोक्षज्ञानवॆन्दू सर्वसम्प्रति पन्न, शब्ददिन्द वस्तुविन अरिवु बन्दाग अदन्नु नोडिदन्तॆ आगुवुदिल्ल. “नीनु हत्तनॆयवनु’ ऎम्बल्लू हत्तु जनरन्नु कण्णिनिन्द नोडिदाग मात्र “नानु हत्तनॆयवनु’ ऎम्ब ज्ञान प्रत्यक्षरूपवागलु साध्य. केवल शब्द दिन्दले आ ज्ञान बन्दरॆ अदरल्लि ‘नानु’ ऎम्बुदु विशेष्य अथवा उद्देश स्वप्रकाशवस्तुवाद्दरिन्द अदु प्रत्यक्षवॆनिसिकॊळ्ळुवुदु. हत्तनेयवनु ऎम्ब अंश शब्द मात्रसिद्धवादुदरिन्द परोक्षवे आगुत्तदॆ. ‘पर्वतः वमान्’ ऎम्बल्लि ‘पर्वत’ ऎम्ब अंश प्रत्यक्ष, ‘व’ ऎम्ब अंश परोक्ष ऎम्बुदु अतिगळिगू सम्मत. आदरू अष्टन्नु अनुमान ऎन्दु कॆलसमय हेळुवन्तॆ ‘नानु हत्तनॆयवनु’ ऎम्बल्ल नानु ऎम्बुदु प्रत्यक्षवाद्दरिन्द ऒट्टन्नु प्रत्यक्षवॆन्दु औपचारिकवागि हेळबहुदु.

140

  • 117-

[आत्मादैत वाददल्लि उपदेशानुपपत्ति]

13

[30147

शिष्य जीवस्त्रसिद्धः किमु तव यदि वा भ्रानिसिद्धो मितो वा नासिद्धायोपदेशो भ्रमविषयमित् नोपदेशार्हतास्य । भेदेन वा कथवुपदिरतु ज्ञातभेदो भेदं तादा जागरूके सति किमुपदिशेत्वात्मने तद्विदे सः ॥४७ ॥

00

शब्द प्रत्यक्षवन्नु हुट्टिसुवुदादरॆ व्याप्तिज्ञानवू प्रत्यक्षवन्नु हुट्टिसबेकागुत्तदॆ. प्रत्यक्ष परोक्ष ऎम्ब अनुभवसिद्ध विभागवे अव्यव स्थितवागुत्तदॆ. आद्दरिन्द शब्दा परोक्षवाद समर्थनीयवल्ल ॥ ४६ ।

अदैतवाददल्लि उपदेशानुपपत्तियन्नु हिन्दॆ (पुट - 101) ऒन्दु रीतियल्लि हेळिदॆ. इल्लि अदन्नु मत्तष्टु विस्तरिसुत्तारॆ तव शिष्यस्तु जीवः किन्नु असिद्धः, यदि वा भानिसिद्ध, मितो वा - ब्रह्म ऒन्दे सत्यवॆन्दु हेळुव निम्म मतदल्लि गुरुविनिन्द ‘तत्त्वमसि’ ऎम्ब उपदेशवन्नु पडॆयुव शिष्यने इल्लवॆ, भ्रान्तिसिद्धनॆ, प्रमाणसिद्धने? असिद्धाय न उपदेशः - शिषने ऒब्बनिल्ल ऎम्ब पक्षदल्लि इल्ल दिरुवनिगॆ उपदेश माडलु हेगॆ साध्य? भ्रमविषयमित् अस्यन उपदेशार्हता शिष्यनु भ्रान्तिसिद्धनॆम्ब पक्षदल्लि ई निश्चय गुरुविगॆ इदॆयॆ? इल्लवॆ? इल्लवॆन्दरॆ गुरुविगे इन्नू तत्त्वज्ञान हुट्टिल्लवॆन्दागुत्तदॆ. तत्त्वज्ञानशून्यनाद गुरु हेगॆ उपदेशकनागुत्तानॆ? शिष्यनु भ्रान्तिसिद्ध नॆन्दु गुरुविगॆ तिळिदिद्दरॆ ‘शिष्यनॆम्बुवनिल्ल’ ऎन्दु निश्चयविरुवुदरिन्द यारिगॆ इवनु उपदेशकनागुत्तानॆ? अन्य, ऐक्यन भेदेन ना प्रमाणसिद्धनु ऎम्ब मूरनॆय कल्पदल्लि तनगिन्तलू जीवनु भिन्ननॆन्दु प्रमाणसिद्धनॆ? अभिन्ननॆन्दु प्रमाणसिद्धनॆ? ज्ञातभेदोsपि अभेदं कथं उपदिशतु - तनगिन्तलू भिन्ननॆन्दु प्रमाणसिद्धनागिद्दरॆ भेदवे प्रामाणिकवॆन्दु तिळिदिरुव गुरु शिष्यनिगॆ मात्र ‘तत्त्वमसि’ ऎन्दु अभेद वन्नु हेगॆ उपदेशिसुत्तानॆ? तादात्म जागरूके सति, तद्विदे स्वात्मने सः किं उपदिशेत् तनगिन्तलू शिष्यनु भिन्ननल्ल, अभिन्नने

ऎन्दु गुरु तिळिदिद्दानॆ ऎन्नुव पक्षदल्लि, ‘शिष्यनु भिन्ननल्ल, ताने शिष्यनु ऎम्ब ऐक्यज्ञानवुळ्ळ गुरु विषयतिळिद तनगेने तानु उपदेशिसिकॊळ्ळ बेकागुत्तदॆ. इदु हुच्चन वर्तनॆयागुत्तदॆ. आद्दरिन्द अदैतवाद दल्लि उपदेशानुपवत्ति दुष्परिहर, हिन्दिन १४नॆय श्लोकवन्नू सेरिसि कॊण्डरॆ ई विषय समग्रवागुत्तदॆ ॥४७ ॥

श्लोक 48]

. 118-

जीवसर

[निर्विशेष वाददल्लि उपदेश विफल]

141

नैवालं भ्रा बाधॆ परमपि तदिदं तत्त्वमस्यादिवाक्यं भ्रार्यवाद् श्रुतिकृतनिखिलभानिमूलत्वबोधात् । रज्ञ सर्पभ्रमे किं जनयति विदितभानवाकृर्पबाधं स्वप्नs हिः स्वप्न बुद्दा किवु गळति यदा तत्र च स्वाप्न ता ೕः ॥

ई वाक्यार्थज्ञानद उपदेशदिन्द प्रपञ्च भ्रमॆ निवृत्तियागलु साध्यविल्लवॆन्दु हेळुत्तारॆ -श्रुतिकृतनिखिलभानिमूलत्वबोधात्, आदौ यद्वत्, तदिदन्तत्त्वमस्यादिवाक्यं परमसि भा

बाधे नैव अलं- श्रुतियिन्दले ‘ब्रह्मव्यतिरिक्तवॆल्लवू मिथ्य’ ऎम्ब निश्चयविरुवुदरिन्द, जीवपरमात्मरिगॆ ऐक्यवन्नु बोधिसुव ई तत्त्वमसि’ ऎम्ब मॊदलिन वाक्यदन्तॆ कॊनॆय वाक्यवू भ्रान्तिवाक्यवेयाद्दरिन्द जगद्धानियन्नु निवृत्तिगॊळिसलु समर्थवागुवुदिल्ल. इदक्कॆ दृष्टान रज्ञ सर्पभ्रमे, विदितभानवाक् सर्पबाधं किं जन यति हग्गवन्नु नोडि ‘हावु’ ऎन्दु भ्रमॆ बन्दाग इदु हावल्ल, हग्गवे’ ऎन्दु ऒब्बातनु हेळिदरू आ मातु भानन माते हॊरतु प्रामाणिकवादुदल्ल’ ऎम्ब निश्चयविरुवुदादरॆ मॊदलु हुट्टिद भ्रमॆ तॊलगुवुदॆ !

कनसिनल्लि हग्गवन्नु हावॆन्दु भ्रमिसिदाग स्वप्नदल्ले मत्तॊब्बनु ‘इदु हावल्ल, हग्ग’ ऎन्दु हेळिदरॆ, आ भ्रमॆ होगुवुदु अनुभवसिद्ध कनसिनल्लि ऎल्लवू मिथ्ययादरू ऎरडनॆय ज्ञानदिन्द मॊदलनॆया ज्ञान बाधितवागुवुदिल्लवॆ? अदरन्तॆ इल्लू ‘तत्त्वमसि’ वाक्यजन्यज्ञान मिथ्य यादरू प्रपञ्च भ्रमवन्नु निवृत्तिगॊळिसबहुदॆन्दरॆ स्वष्टे च अहि यदा तत्र स्वाताधीः [तदा] स्वप्नबुद्धा किमु गळति- स्वप्नदल्लि हुट्टिद बाधक ज्ञानदल्लि मिथ्यात्व ज्ञान बन्दरॆ स्वप्नदल्लि हुट्टिद स्वप्नभ्रम निवृत्तियागुवुदेनु?

दूरदिन्द सत्यवाद रजतज्ञान बन्दाग, पक्कदल्लिद्द वञ्चकनॊब्बनु “अदु रजतवल्ल, शुक्ति’ ऎन्दु हेळिदाग मत्तॊब्बनु अदन्नु नम्बि, बिट्टु होदाग सत्यवाद रजतज्ञान मिथैयाद शुक्तिज्ञानदिन्द बाधितवागु वुदु अनुभवसिद्ध. आद्दरिन्द निवर्तकज्ञान सत्यवे आगिरबेकॆन्दू, निवृत्तियागुव ज्ञान मिध्यॆये आगिरबेकॆन्दू नियमविल्ल ऎन्दु पूर्वपक्षिगळ अभिप्राय. आदरॆ निवर्तक ज्ञानदल्लि ‘इदु मिथ्य’ ऎम्ब

142

  • 119 -

[असत्यदिन्द सत्यद सिद्धि साध्यविल्ल]

[श्लोक 49

छायादिर्न सत्यस्स दपगतिकस्तत्र हेतुर्हि तल्लीः e8 साध्यज्ञ प्रादिवा स्वयमिह न मृषा नास्ति धीरित्य बाधात् । सत्येनैन प्रसूता घट इव विमता शेमुषि कार्यभावात् हेतुत्याळीकभाव् कथन विहतावेकमेनाश्रयेता० ॥ ४९ ॥ ज्ञानविल्लदिद्दरॆ मात्र अदु बाधकवागलु साध्य. प्रकृतदल्लि ब्रह्मवति रिक्त सर्ववू मिथ्य ऎम्ब ज्ञान बन्दाग ‘तत्त्वमसि’ वाक्य जन्य ज्ञानवू, मिथॆयॆम्ब ज्ञान बरुवुदरिन्द ई ज्ञानदिन्द प्रपञ्चभ्रमॆ निवृत्ति यागलु साध्यविल्ल. आद्दरिन्द वाक्यार्थ ज्ञानदिन्द मुक्तियन्नु हेळुव वाद युक्तवल्ल ॥ ४८ ।

“असत्यातत्यसिद्धि ‘वादवन्नु निराकरिसुत्तारॆ-असत्यः छायादिसु न सदनगतिकरः असत्यवाद मुखद प्रतिबिम्बादिगळिन्द सत्यवाद मुखज्ञान बरुत्तिल्ल. मत्तेनॆन्दरॆ तत्र तब्बिर्हि हेतुः अल्लि प्रतिबिम्बद ज्ञानवे मुखद ज्ञानक्कॆ कारण, प्रतिबिम्बवल्ल. विषयवे इल्लदिद्दाग बरुव ज्ञान सत्यवागलु हेगॆ साध्य? ऎन्दरॆ-धीः नास्ति’ इत्य बादात् इह सा साध्यज्ञ प्रादिवत् स्वयं न मृषा ‘ननगॆ ज्ञानवे हुट्टिरलिल्ल’ ऎम्ब बाधज्ञान बरुवुदिल्लवाद्दरिन्द, कार्य ज्ञानदन्तॆ भ्रमात्मकज्ञानवू ज्ञानांशदल्लि मिथैयागलु साध्यविल्ल.

‘घटवन्नु माडबेकु’ ऎम्ब ज्ञानदिन्द कुम्बारनु घटवन्नु माड तॊडगुत्तानॆ. अवन सङ्कल्पदल्लि तोरुव घट इन्नु सिद्धवागिल्ल. आदरू अदन्नु मनस्सिनल्लि ऒन्दु रीतियागि भाविसिकॊण्डु घटवन्नु माड तॊडगुत्तानॆ. इल्लि कुम्बारन प्रवृत्तिगॆ कारणवागि ज्ञानदल्लि विषय वागि तोरुत्तिरुव घट, केवल काल्पनिकवे हॊरतु, वास्तविकवागि आवाग इरुवन्तहदु अल्ल. आदरू आ ज्ञान भ्रान्तियल्ल. हीगॆ वस्तु सर्वथा इल्लदिद्दरू अदर ज्ञान सत्यवागिरुवुदू, अदरिन्द कार्य उत्पत्तियू लोकानुभव सिद्ध. इदरिन्द ज्ञानक्कॆ विषय सत्यवागिरबेकु ऎम्बुदू, विषय इद्दाग बरुव ज्ञानवे सत्यवागुवुदॆम्बुदू नियमविल्ल. विषय मिथैयादरू अदर ज्ञान सत्यवागलु साध्य. प्रकृतदल्लू कन्नडियल्लि तोरुव प्रतिबिम्ब मिध्यॆयादरू अदर ज्ञान सत्यवागलु तडॆयिल्ल.

इदल्लदॆ विमता शेमुषि कार्यभावात् घट इव सत्य

नैव प्रसूता

मुक्ति हेतुवाद ज्ञान कार्यविशेषरूपवागिरुवुद

श्लोक 50]

  • 120

-

जीवसर

[निर्विशेष वाददल्लि मुक्त नुपपत्ति]

143

ज्ञानाशेषभेदयविहतिकृतो न स्वनाशत्वयुक्ति

वातारेव सद्यश्यममधिकुरुते दग्धदाद्योs पि वः । रिन्द घटादिगळन्तॆ सत्यवाद कारणदिन्दले हुट्टिरबेकु ऎन्नुव अनुमानदिन्द मोक्षहेतुवाद ज्ञान मत्तु अदक्कॆ कारणवाद वेद सत्यवागिये इरबेकागुत्तदॆ. आद्दरिन्द ‘सत्यातत्य सिद्धि ‘ये हॊरतु “असत्यात्सत्यसिद्धि’यल्ल.

रज्जुविनल्लि सर्पभ्रमॆ बन्दाग भयादि कार्यगळिगॆ आ ज्ञान कारणवे हॊरतु, मिथॆयाद सर्प भयक्कॆ कारणवल्ल. इल्लदिरुव सर्प हेगॆ भयक्कॆ कारणवागलु साध्य? आद्दरिन्द अल्लि आ ज्ञानवे भयादिगळिगॆ कारण.

विहत् हेळुत्ताळीकभाव कथमिव एकमेवाश्रयेतां कारणत्व मत्तु मिथ्यात्व परस्पर विरुद्धवाद्दरिन्द ऒन्दे कडॆयल्लि हेगॆ सेरलु साध्य! कारणत्व कार्यत्व मुन्ताद धर्मगळु सिद्ध वाद वस्तुविन धर्मगळु. सिद्ध ऎन्दरॆ इरुव वस्तु, मिथॆयाद वसु इल्लदिरुवुदु. इल्लदिरुव वस्तुविनल्लि ई धर्मगळु हेगॆ इरलु साध्य? आधारविल्लदे धर्म इरलु साध्यवे इल्ल ॥ ४९ ॥

असत्यात् सत्यसिद्धिवाददल्लि मत्तॊन्दु दोषवन्नु हेळुत्तारॆ. वेदवाक्यजन्यज्ञान असत्यवादरू अदरिन्द सत्यवाद मोक्ष बरुवुदरल्लि तप्पिल्ल ऎम्ब वाददल्लि, प्रपञ्चभ्रमवन्नु निवृत्तिगॊळिसिद मेलॆ तानु उळिय बेकागुवुदिल्लवॆ? आ ज्ञान ब्रह्म भिन्नवाद्दरिन्द अदु उळिदरॆ पूर्णमोक्ष इल्लदन्तागुवुदिल्लवॆ? अदर निवृत्तिगॆ मत्तॊन्दु ज्ञान वन्नु हुडुकिदरॆ अनवस्थादोष बरुवुदिल्लवॆ? इत्यादि आक्षेपगळिगॆ अवरु, काडुगिच्चु वनवन्नॆल्ला भस्ममाडिद मेलॆ तानू स्वतःवे नाश वागुवन्तॆ आ ज्ञान प्रपञ्चभ्रमवन्नु निवृत्तिगॊळिसि तानू सह स्वय वागिये नाशवागुवुदु ऎन्दु उत्तर हेळिरुवरु. इदु सरि यल्ल. एतक्कॆन्दरॆ अशेषभेदोदयविहतिकृतः ज्ञानस्य स्वनाश्यत्व

युक्ति न

समस्तभेधवन्नु निरसन माडुव वाक्यार्थज्ञान तनगॆ तानागिये नाशवागुत्तदॆ ऎन्दु हेळुवुदु युक्तवल्ल. दग्धदाह्यः वरसि वातारेव सद्यः शममधिकुरुते सुडबेकाद्दन्नॆल्ल सुट्ट बॆङ्कियू सह आ क्षणदल्ले गाळि मुन्ताद कारणदिन्दले अडगु

वुदे हॊरतु स्वतः अल्ल.

-

144

[ 801 51

तस्मात्त स्यान्यदेव प्रशमकमपरं तस्य चेत्यव्यवस्ता

तच्छां न गच्छेत्कथमिव भविता सर्वभेदोपमर्दः ॥ - 121 - [निर्विशेष वाददल्लि निवर्तक ज्ञानदल्लि विषयानुपपत्ति ] बोधस्यानस्य वेद्यं किमु तव विशदं ब्रह्म मायातंवा किंवा भेदप्रपञ्च किमु तदनृतता किन्नु वेद्यं न किञ्चित् आ स्यास्पृह्म दृश्यं तदुपरि युगळे हसा थ तुर्य सूते तं सती सा स्वविहतिमन्यता पञ्च मे स्थान गीत्वं!!५१॥

20

वस्तुतः काडुगिच्चु सत्य वस्तु, कारण जन्य. कारण मुगिदरॆ कार्यवू मुगिय बहुदु. आदरॆ वाक्यार्थज्ञान मिथैयाद्दरिन्द बाधकज्ञानान्तर बरदे निवृत्तियागलु साध्यवे इल्ल. हागॆ ऒन्दु भ्रम स्वतः निवृत्तियागुवुदादरॆ प्रपञ्च भ्रमवू स्वतः निवृत्तियाग बहुदु, कारणवन्नु हुडुकबेकागिये इल्ल. आद्दरिन्द ‘काडुगिच्चु मुन्ताद दृष्टान्त प्रकृतक्कॆ हॊन्दुवुदे इल्ल. आचार्यरु अवर वादवन्नु ऒप्पि समाधान हेळिरुवरु.

तस्मात् तस्य अन्यदेव प्रशमकं आद्दरिन्द आ ज्ञानक्कॆ निवर्तक वागि मत्तॊन्दु ज्ञानवे आगबेकु. तस्य च अपरं इत्यव्यवस्था. अदक्कॆ मत्तॊन्दु निवर्तक अवश्यक. हीगॆ अनवादोष अपरिहार्य.

तत् शां न गच्छेत् चेत्, सर्वभेदोपमर्दः कथ मिव भविता-आ ज्ञान निवृत्तिये आगुवुदिल्लवादरॆ ब्रह्मव्यतिरिक्त सकलवू निवृत्तियागदे ऒन्दु उळियुवरिन्द मोक्ष हेगॆ साध्य? आद्दरिन्द वाक्यार्थज्ञान मोक्ष साधनवागुवुदिल्ल ॥ SO ।

निवर्तक ज्ञानदल्लि विषयानुपपत्तियन्नु हेळुत्तारॆ. तव अन्न स्य बोधस्य वेद्यं किनु विशदं ब्रह्म? प्रपञ्चभ्रमनिर्वत्रकवाद ज्ञानदल्लि यावुदु विषयवागि तोरुत्तदॆ? विशुद्धवाद ब्रह्मवॆ? -मायातं ब्रह्म वा? मायाशबळित ब्रह्मवॆ? किं वा भेद प्रपञ्च? ब्रह्मक्किन्तलू भिन्नवाद ई प्रपञ्चवॆ? किमु तदनृतता -ई प्रपञ्चद मिथ्यात्ववॆ?किन्नु न किञ्चित् वेद्य विषयवागि यावुदू तोरुवुदिल्लवॆ? आदे ब्रह्म दृश्यं स्यात् -विशुद्ध ब्रह्म आ ज्ञानदल्लि विषयवादरॆ अदक्कॆ वेद्यत्ववन्नु ऒप्पबेकागुत्तदॆ. इदरिन्द अपसिद्धान्तदोष बरुत्तदॆ. तदुपरियुगळे मोहसत्ता

श्लोक 52]

जीवसर

145

122 - [निर्विशेष वाददल्लि संसार निवृत्तिस्वरूपानुपपत्ति ] साध्या वत्सर्वमायाविरतिरसि परं ब्रह्म तस्मात्परा ना

पूर्वत्र प्रागसि स्यात्परमसि न भवेदुत्तराभ्यु पेते ! सापि स्यावर्त्या पुनरपि विलगेतूर्व एव प्रपञ्च

o

नो चेत्सव सा स्यात सजति च ततो ब्रह्मतत्सद्वितीयं॥ मुन्दिन ऎरडु विकल्पगळन्तॆ मायाशबळित ब्रह्मवागलि, ई मिथ्या प्रपञ्चवागलि विषयवादरॆ, ई ऎरडू मिथ्याभूतवादुदरिन्द मिथ्या भूतवाद वस्तुगळ ज्ञानदिन्द मोक्ष बरलु साध्यविल्ल. अथ तुर्यॆ सा सती दैतं, अमृता स्वविहतिं सते नाल्कनॆय विकल्पदल्लि प्रपञ्चमिथ्यात्ववे ज्ञानदल्लि विषयवागि तोरुवुदरिन्द मोक्ष बरुवुद रल्लि तडॆयिल्लवॆन्दरॆ, आ प्रपञ्चमिथ्यात्व सत्यवॆ, असत्यवॆ ? प्रपञ्च मिथ्यात्व सत्यवादरॆ ब्रह्मक्किन्तलू भिन्नवाद सत्य वस्तु सिद्धिसुवुदरिन्द ऎरडु सत्य वस्तु सिद्धिसि अदैतद हानियन्नु माडुत्तदॆ. अदल्लदॆ प्रपञ्चदल्लिरुव मिथ्यात्व मिथैयादरॆ प्रपञ्च सत्यवागबेकागुवुदरिन्द मोक्षक्कॆ कारणवाद ज्ञानवे मिथ्या ज्ञानवागबेकागुत्तदॆ. पञ्चमे धीत्वं न स्यात्-अदरल्लि यावुदू विषयवागुवुदिल्लवॆम्ब ऐदनॆय विकल्पदल्लि, ज्ञान निर्विषयवागि घटादिगळन्तॆ इरलु शक्यविल्लवादुदरिन्द आ ज्ञान ज्ञानवॆन्दॆनिसिकॊळ्ळलु साध्यविल्ल. हीगॆ अदैत वाददल्लि मोक्ष हेतुवाद ज्ञान याव विषयकवॆम्ब प्रश्नॆगॆ उत्तर साध्यविल्ल ॥ ५१ ॥

निर्विशेषादैतिगळ मोक्ष स्वरूपदल्लि अनुपपत्तियन्नु प्रव र्शिसुत्तारॆ. वः साध्या सर्वमायाविरतिरसि परं ब्रह्म, तस्मात् परा वा - निमगॆ तत्त्वज्ञानदिन्द आगुव सर्वभ्रमनिवृत्ति रूपवाद मुक्ति ब्रह्मस्वरूपवॆ, ब्रह्मक्किन्तलू भिन्नवॆ? पूर्वत्र प्रागसि स्यात् - ब्रह्मस्वरूपात्मकवॆम्ब मॊदलनॆय पक्षदल्लि, ई ब्रह्मस्वरूप मॊदले इद्दुदरिन्द मुक्तियू मॊदले सिद्धवागिद्दुदरिन्द अदक्कागि प्रयत्न पडबेकागिये इल्ल. उत्तरत्र अभ्युपेते परमपि न भवेत्

ऎरडनॆय पक्षवन्नॊप्पिदरॆ ब्रह्मक्किन्तलू भिन्नवादुदॆल्ल मिथैयादु दरिन्द सर्वमिथ्यानिवृत्ति आगदिरुवुदरिन्द ऎन्दू मोक्ष असम्भव. सापि निवर्ता स्याक्षेत्, पूर्वः प्रपञ्च एव पुनरपि विलगेत्

सर्वभ्रमनिवृत्ति ब्रह्मक्किन्तलू भिन्नवादकारण अदू निवृत्तियागि बिडुत्तदॆयादुदरिन्द सर्व माया निवृत्तिरूप मोक्ष सिद्धिसुत्तदॆ

10

146

[ 53

  • 123 - [निर्विशेष वाददल्लि निवर्तक ज्ञानक्कॆ आश्रयानुपपत्ति] अन्यज्ञानस्य जीवः स्थितिपदमथवा केवलं ब्रह्म ते स्यात् आ तेनैव बान तदुपजनयेस्मित्‌ किं ततोs स्य ऎन्दरॆ, सर्वभ्रमनिवृत्ति निवृत्तियादरॆ मत्तॆ मॊदलिनन्तॆ प्रपञ्चभ्रम एळबेकागुत्तदॆ. नो चेत् सा सत्यव स्यात् सर्वभ्रमनिवृत्ति निवृत्तियागुवुदिल्लवॆन्दरॆ अदु सत्यवागबेकागुत्तदॆ. ततश्च ब्रह्म तत्स द्वितीयं प्रसजति अदरिन्द ब्रह्म तन्नन्तॆ मत्तॊन्दु सत्यवाद वस्तुवन्नु पडदन्तॆ आगि अदैत उळियदे होगुत्तदॆ. ऒट्टिनल्लि ‘ब्रह ऒन्दे सत्य’ ऎम्ब अवैतवाददल्लि मोक्षरूप फल निरूपणॆय समञ्जसवागुवुदिल्ल ॥ ५२ ।

निर्विशेषादैतदल्लि मोक्षहेतुवाद ज्ञानक्कॆ आश्रयानुपपत्तियन्नु हेळुत्तारॆ- अन्यज्ञानस्य जीवः, अथवा केवलं ब्रह्म ते स्थिति पदं स्यात्‌ ?- मोक्षहेतुवाद ज्ञानक्कॆ जीवात्मनु निमगॆ अश्रय नागुवनॆ, अथवा निर्विशेष ब्रह्मवे आश्रयवागुवुदॆ? आदे तेनैव बाध्यः तत् न उपजनयेत्-जीवात्मने आ सर्वमिथ्यात्व ज्ञानक्कॆ आश्रयनॆम्ब मॊदलनॆय पक्षदल्लि तन्नन्ने निवृत्तिगॊळिसुव ज्ञानवन्नु ताने सम्पादनॆमाडलु यावनू प्रयत्निसुवुदिल्ल. अन्दरॆ निम्म मतदल्लि जीवात्मनू कल्पितनागिरुवुदरिन्द सर्व मिथ्यात्व ज्ञानवॆन्दरॆ “तानू मिथ्य’ ऎम्ब ज्ञानवागुत्तदॆ. तानु मिथ्य’ ऎम्ब ज्ञानक्कॆ ताने आश्रयनागलु साध्यवे?

हग्गदल्लि ‘हावु मिथ्य’ ऎम्ब ज्ञान बन्दरॆ आ हावु हेगॆ उळियुवु दिल्लवो, हागॆ ‘तानु मिथ्य’ ऎम्ब ज्ञान बन्दरॆ ‘तानु’ उळियुवन्तिल्ल. आद्दरिन्द सर्वमिथ्यात्व ज्ञान बन्द तम्मण ताने नाशवागि बिडुवुदरिन्द आ ज्ञानक्कॆ जीवनु हेगॆ आश्रयनागलु साध्य?

जीवात्मनु पूर्ण मिथैयल्ल, अन्तःकरणरूप उपाधियिन्द कूडिद ब्रह्म चैतन्यवे जीव. अदरल्लि उपाधि कल्पित. अदु निवृत्तिया दरॆ शुद्ध चैतन्य उळियुत्तदॆ. उपाधि मात्र तॊलगुवुदरिन्द सम्पूर्ण जीव निवृत्तियागुवुदिल्लवादुदरिन्द दोषविल्लदॆन्दरॆ .. .स्मित् ततः अस्य कितानिल्लदिद्दरू शुद्ध चैतन्य मात्र उळिदरॆ इवनिगॆ एनु लाभ? ईग मुक्तिगागि यावनु प्रयत्न पडुवनो, अवनु उळियुवुदिल्ल ऎन्द मेलॆ अवनु अदक्कॆ प्रयत्न पडलु हेगॆ साध्य? अन्नो तदधिकरणताश्लोक 54]

जीवसर

147

अन्नो सत्या नृता वा तदधिकरणता नाद्य इष्टः परस्मिन् तत्त्वादेरयोगस्तदिह निन्न शतां किन्न दुष्टं त्वदिष्टं -124- [सिद्धान्तदल्लि मुक्तनुपपत्ति परिहार

नाभुक्तं कल्प कोट्याs पुपशमनमियात्मर्म नित्यभावे

विद्यातस्तद्दि नाशश्रुतिरिह तदस्य तत्र शंसेति चेन्न !

-

सत्या, अमृता ना? निर्विशेष ब्रह्मवे आ ज्ञानक्कॆ आश्रयवॆम्ब ऎरड नॆय पक्षदल्लि, आ आश्रयत्व सत्यवॆ, मिथ्यॆ? आद्यः न इष्टः - मॊदलनॆय पक्षवन्नु ऒप्पिदरॆ ब्रह्म सविशेषवागबेकागुवुदरिन्द अदु निमगॆ सम्मतवल्ल. परस्मिन् तम्म प्यादेः अयोगः- अदु मिथ्य ऎम्ब ऎरडनॆय कल्पदल्लि ई कल्पनॆगॆ कारण यावुदु? फल यावुदु? इत्यादिगळन्नु निरूपिसलशक्यवादुदरिन्द ई कल्पवू सरियल्ल. तत् इह इदिष्टं किं न दुष्टं? निन्न शतां! आदुदरिन्द ई विचारदल्लि निम्म पक्ष दोषपूर्णवल्लवॆ? विमर्शिसि!

“नानु’ ऎन्दु तोरुत्तिरुववने जीव. इदरिन्दले आत्मनन्नु अह मर्थ’ ऎन्दु हेळुवरु. ई अहमर्थवे ऐहिक आमुष्टिक सर्वकर्म गळन्नु माडुववनु मत्तु अदर फलवन्नु अनुभविसुवनु. ई संसारदल्लि सिक्कि, इदरिन्द मोक्षवन्नु अपेक्षिसि, मोक्षसाधनवन्नु माडि मोक्षवन्नु तलपुवनू इवने. निर्विशेषातवाददल्लि ‘नानु’ ऎम्ब ई अहमर्थ मायाकल्पित, वास्तविकवल्ल. आद कारण मोक्षदल्लि अहमर्थ उळियुवु दिल्ल. नैराष्ट्रवादिगळाद बौद्धरु मत्तु निर्विशेषातिगळु इब्बरु मात्रवे आत्मनन्नु अहमर्थवॆन्दु ऒप्पुवुदिल्ल, मोक्षदल्लि याव ‘नानु’ उळियुवुदिल्लवो, आ ‘नानु’ अदक्कागि प्रयत्न पडलु साध्यवॆ? तन्न नाशक्कॆ ताने यावनादरू प्रयत्निसुवनॆ? आद्दरिन्द निर्विशेषाद्रॆ वाद समञ्जसवल्ल १ ५३ ।

हीगॆ मोक्षसाधनॆय विचारवन्नु मुगिसि, मोक्ष ऎन्दू यारिगू सम्भवविल्ल ऎम्ब अनुपपत्तियन्नु परिहरिसुत्तारॆ -अभुक्तं कर्म निष्कृत्यभावे कल्पकोट्यापि उपशमनं न इयात्-प्रायश्चित्त माडिकॊण्डु तन्न पापगळन्नु कळॆदुकॊळ्ळबेकु. इल्लदिद्दरॆ ‘नाभुक्तं क्षीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि’ ऎन्दु इरुवुदरिन्द मानवनु तानु माडिद कर्मगळ फलवन्नु अनुभविसलेबेकु, तत् इह असौ विद्यातः तद्विनाशश्रुतिः तत्रशंसा- आदुदरिन्द ई विषयदल्लि ब्रह्मविद्यॆयिन्द

148

[55

8

तागिद्यव तन्निष्टतिरिति हि विदाञ्चकुरामायवृद्धा

नान्यानुभूति प्रतिभटदुरित ध्वंसताध्यमत्र ॥ ५४ ॥ - 125- [ब्रह्मज्ञानदिन्द सर्व कर्मगळ निवृत्ति]

प्रायश्चित्तं न पुण्य न च सुकृतमनुशूयते धर्मबाध्यं नाधर्मत्वं विधानान्न यदि सुचरितन्त्व मस्यात्म न स्यात् । सकल कर्मगळू तॊलगुत्तवॆ ऎन्दु हेळुव सर्वे पात्मानः प्रदू यन्ने’ ऎम्ब ई श्रुति विद्यॆयन्नु प्रशंसिसलु बन्दिरुवुदे हॊरतु, वस्तुस्थितियन्नु हेळुवुदिल्ल. इति चेन्न

हीगॆन्दरॆ, अदु सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, तादृगैदैन तन्निष्मतिः इति हि अम्मायवृद्धा विदाञ्चकु आ ब्रह्मविद्यॆये अवन सकल पापगळिगू प्रायश्चित्त रूपवॆन्दु वेदार्थवन्नु बल्ल दॊड्डवरु निर्णयिसिरुवरु.

18-

ब्रह्मप्राप्तिगागि विहितवाद ब्रह्मविद्यॆ प्रायश्चित्तरूपवागलु हेगॆ साध्यवॆन्दरॆ अत्र ब्रह्मानुभूतिप्रतिभटदुरितध्वंसतः अन्यत् साध्यं नई विषयदल्लि ब्रह्मानुभवक्कॆ प्रतिबन्धकवाद कर्म गळ निवृत्तिये ब्रह्मविद्यॆगळिन्द साध्यांशवागिदॆ. प्रतिबन्धक निवृत्तियादरॆ ब्रह्मानुभव तानागिये लभिसुवुदु. हीगॆ ब्रह्मविद्यॆय प्राय श्चितवे. ई विषय मुन्दॆ ६१ ने श्लोकदल्लि स्पष्ट.

शङ्कॆ तानु माडिद कर्मद फलवन्नु अनुभविसिये तीरबेकॆम्बुदु नियम. ‘एवं हास्य सर्वॆ पात्मानः प्रदूयने’ इत्यादि श्रुतिगळु ब्रह्मविद्यॆयन्नु प्रशंसिसुवुदक्कागि बन्दिवॆ. ब्रह्मविद्यॆ उळिद विद्यॆगळि गिन्तलू उत्कृष्टवॆन्दु अदर तात्पर्य. आदुदरिन्द ब्रह्मविद्यॆयिन्द सर्वकर्मक्षयवागलु साध्यविल्ल.

समाधान माडिद कर्मगळन्नु अनुभविसिये तीरबेकॆम्बुदु सामान्य नियम. इल्लदिद्दरॆ प्रायश्चित्तशास्त्रगळॆल्ल निरर्थकवागुत्तवॆ. कर्मगळु प्रायश्चित्तदिन्द नाशवागुवन्तॆ ब्रह्मविद्यॆयिन्दलू अदुसाध्य. ‘ज्ञानाग्नि : सर्वकर्माणि भस्मसात् कुरुते’ ऎन्दु गीतॆयू हेळुत्तदॆ. आदुदरिन्द ब्रह्मविद्यॆयिन्द सर्वकर्म क्षयरूप मुक्ति साध्य ॥ ५४ ॥

मत्तॆ प्रकारान्तरदिन्द अदन्नु प्रतिपादिसुत्तारॆ पुण्य प्राय श्चित्तन्न-पापक्कॆ प्रायश्चित्तवे हॊरतु पुण्यक्कॆ प्रायश्चित्तवन्नु याव शास्त्रवू विधिसलारदु. सुकृतं धर्मबाध्यं न च अनुश्रयते-

श्लोक 56]

जीवसर

149

मैवं धर्मॊप्यधर्मो भवति हि बहुधाधिक्रियादेर्विशेषात् धर्मं वर्गिकं तु स्वयमिह निगमः पाकोट् पपाठ ॥

-126- [ब्रह्मज्ञानि वुण्यपापगळ प्रसक्ति रहितनु]

अश्लेषः पाभिशोत्पसजति वितथा दुश्चरित्रान्निवृत्ति

तेषु प्रामादिकेष्ट मतिकनिपतद्वीजवत्सा तरोहः । ‘धर्मण पापमपनुदति’ ऎन्दु धर्मदिन्द पापनिवृत्तियन्नु श्रुति हेळुत्तिदॆये हॊरतु पुण्यनिवृत्तियन्नॆल्लू हेळिये इल्ल. विधानात् अधर्मत्वं न अधर्मवन्नु शास्त्र विधिसुवन्तिल्ल. अग्नि होत्रादि कर्मगळन्नु माडबेकॆन्दु शास्त्र विधिसुत्तदॆ. आदुदरिन्द अवुगळन्नु पापवॆन्दु हेळलू शक्यवल्ल. न यदि, सुचरितुं अस्याः अङ्गं च न स्यात् अवुगळू पापवादरॆ अवु ब्रह्मविद्यॆगॆ अङ्गवागि आगलारवु, अवु ब्रह्मविद्याङ्गवॆन्दु हिन्दॆ (पुट 122)हेळिदॆ. हीगॆ पुण्य निवृत्ति ब्रह्मविद्यॆ यिन्द साध्यविल्लवादुदरिन्द सर्वकर्मक्षय ब्रह्मविद्यॆयिन्द साध्यविल्ल. `सुकृत दुष्कृते’ ऎन्दु हेळिद्दन्नु ‘छत्रि यान्ति’ ऎम्ब न्यायदिन्द समर्थिसिकॊळ्ळबेकु.

मैवं- इदु सरियल्ल. अधिक्रियादेः बहुधा विशेषात् धर्मोsपि अधर्मो भवति हि- अधिकारिगळु अनेक प्रकारवागि विलक्षणवागिरुवुदरिन्द अधिकारिविशेष दृष्टियिन्द धर्मवू अधर्मवागि आगुवुदु प्रसिद्ध. इह निगमः वर्गिकं धर्मं तु पाष्म कोट् स्वयं पपाठ-ई विषयदल्लिवेद धर्मार्थकामरूप मूरु पुरुषार्थक्कॆ सम्बन्धपट्ट ऎल्ला सुकृतगळन्नू ‘न सुकृतं न दुष्कृतं’ ऎन्दु प्रत्येकवागि निर्देशिसि ‘सर्वॆ पात्मानः अतः प्रश्नियन्ने’ ऎन्दु ऎल्लवन्नू पापवर्गक्कॆ सेरिसिदॆ.

e

तन्न अभिमतवन्नु साधिसुवुदु धर्म, इदक्कॆ तडॆयाद्दु अधर्म, मोक्षवन्ने बयसुववनिगॆ अदक्कॆ तडॆयागिरुव वुण्यवू पापवागुत्तदॆ हागादरॆ सौभरिमहर्षिगळु, तन्न मोक्षक्कॆ तडॆयागिद्द तन्न पुण्यगळन्नु अनुभविसिये तीरिसबेकागिबन्दिद्दु हेगॆ (पुट 106)ऎन्दरॆ, अदु अवरिगॆ आ शक्ति इद्द कारण स्वयं माडिकॊण्डद्दे हॊरतु नियमसिद्धवल्ल ॥ ५५ !

ब्रह्मविद्यॆय महिमॆयल्लि मत्तॊन्दु अनुपपत्तियन्नु परिहरिसु तारॆ - पास्मभिः अश्लेषश्चत दुश्चरित्रात् निवृत्तिः वितथा प्रसजति

150

मैवं शास्त्रकवे

[श्लोक 57

फलफलिविषये युक्तयो हृस्वता शास्त्राष्टाधस्तु तिष्टेन्मतिकृतविषये शब्द शक्तादिभिर्नः ॥ ५६ ॥ - 127- [अबुद्धि पूर्वक पुण्यवू उण्टु

क्लिष्टं विद्याङ्ग पुण्यं स्वफलवितरणातरार्थं विरागे

रागादारभ्यमाणं फलवदमतिकं सम्भवेव पुण्यं

.एवविदॆ पापं कर्म न शिष्यते’ ऎन्नुवुदरिन्द ब्रह्मज्ञानिगॆ ज्ञानद प्रभावदिन्द याव पापवू अण्टुवुदिल्लवॆन्दु ऒप्पिदरॆ ‘नाविरतो दुश्च रितात् ’ - ‘दुष्कार्यगळिन्द दूरनागदवनिगॆ मुक्तियिल्ल’ ऎन्दु हेळिरु वुदु अर्थरहितवागुत्तदॆ.

‘पापं कर्म न शिष्यते’ ऎन्दु हेळिद्दु अबुद्धिपूर्वक पापविषय वाद्दरिन्द बुद्धि पूर्वक पापगळिन्द निवृत्ति आवश्यकवॆन्दरॆ, प्रामा दिकेषु तेष्टपि अमतिकनिपतजवत् प्ररोहः स्यात् - नमगॆ तिळियदे भूमियल्लि बिद्द बीजदन्तॆ अबुद्धिपूर्वक कर्मगळिन्दलू फल अनिवार्य. आद्दरिन्द ‘पापं कर्म न शिष्यते’ ऎन्दु हेळिद्दु सरियल्लवॆन्दरॆ; मैनं इदु सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, शाकवे फलफलिविषये युक्तयः अस्वता हि शास्त्रगळिन्दले अरियतक्क कार्यकारण विषयगळल्लि नम्म युक्तिगळु प्रवृत्तिसुवन्तिल्लवष्टॆ!

शास्त्रात् बाधस्तु नः शब्द शादिभिः मतिकृतविषये

नाविरतो दुश्चरितात्’ इत्यादि शास्त्रगळिन्द निषेधवन्तु, नम्म अनुभवसिद्ध पदगळ बोधन शक्तियिन्द बुद्धिपूर्वक पापद विषयदल्ले पर्यवसानवागुवुदु.

‘पुण्य माडिदनु’ ‘पाप माडिदनु’ इत्यादि लोकददारगळॆल्लवू बुद्धि पूर्वकवागि अदन्नु माडिदाग मात्रवे बरुववु. निद्रॆयल्लि ऒब्बनु यारन्नादरू कालिनिन्द ऒद्दरू अवनन्नु तप्पितस्थनॆन्दु यारू भाविसुवुदिल्ल. आद्दरिन्द ‘माडुवुदु’ ऎम्ब पद बुद्दिपूर्वक कर्म वन्नु हेळुवुदे हॊरतु अबुद्धिपूर्वकवन्नु हेळलारदु ॥ ५७६

“ब्रह्मवित्तिनल्लि पाप अण्टुवुदिल्ल’ ऎम्बुदन्नु ऒप्पिदरू ‘पुण्यवू इवनल्लि अण्टुवुदिल्ल’ ऎन्दु ‘इतरस्यावमसंश्लेषः’ ऎम्ब ब्रह्मसूत्र दल्लि हेळिद्दु समर्थनीयवल्लवॆन्दु आक्षेपिसि समाधानवन्नु हेळुत्तारॆ. विद्या पुण्यं स्वफलवितरणात् क्लिष्टं ब्रह्मविद्यॆगॆ अङ्गवागि

श्लोक S7]

जीवसर

151

पुण्याश्लेषस्ततो स्मिन्न घटत इति चेन्नोपयुक्तातिरि विद्याङ्गैस्तस्य योगादमतिकृतमपि ह्यामनव पुण्यं॥५७ मुमुक्षु आचरिसिद वर्णाश्रमधर्मगळिगॆ विद्यानिष्पत्तिये फलवाद्दरिन्द ई कर्मगळु अवनिगॆ अण्टले बेकागिदॆ. विरागे न इतरार्थं वैराग्य शीलनाद मुमुक्षु बेरॆ फलोद्देशदिन्द याव कर्मवन्नू माडुव प्रसक्तिये इल्लवाद्दरिन्द अवुगळ अण्टुप्रश्नॆये एळुवुदिल्ल. रागाधारभवाणं फलवत् - पूर्ण वैराग्यविल्लदॆ रागदिन्दले यावुदन्नादरू अवनु माडिदरॆ अदर फल अवनिगॆ अण्टले बेकागु तदॆ. अमतिकं पुण्यं नैव सम्भवेत् याव उद्देशवु इल्लदॆ वर्णाश्रम धर्मातिरिक्त पुण्यकर्मगळल्लि अवनु प्रवृत्तिसलु साध्यवे इल्ल. ततः अस्मिन् पुण्याश्लेषः न घटते आद्दरिन्द ब्रह्मज्ञानियल्लि पुण्य कर्म अण्टुवुदिल्ल ऎन्नुवुदु सरियल्ल.

इति चेत् – हीगॆन्दरॆ, उपयुक्तातिरि

3

विद्याट्स् तस्य योगात् न ज्ञाननिष्पत्तिगॆ प्रतिबन्धकगळागिद्द पाप निवृत्तियन्नु माडि उळिदिरुव विद्याङ्गवागि माडिद सत्कर्मगळन्नु कुरितु आ सूत्र हुट्टिरुवुदरिन्द अदु सरियल्ल.

इदल्लदॆ, अमतिकृतं पुण्यमसि आमनव हि-अबुद्दिपूर्वक पापगळन्तॆ अबुद्दिपूर्वक पुण्यवू सह उटॆन्दु तिळिदवरु हेळुत्तारॆ.

शङ्कॆ- ब्रह्मज्ञानि माडिद पापगळु अवनिगॆ अण्टुवुदिल्ल’ ऎम्ब वचन अबुद्धिपूर्वकवागि अवनु माडिद पापगळिगॆ अन्वयिसतक्कद्दॆन्दु हिन्दिन श्लोकदल्लि समर्थिसिदॆ. आदरॆ ब्रह्मसूत्रदल्लि पुण्यवू ब्रह्मज्ञानिगॆ अण्टुवुदिल्ल ऎन्दु हेळिद्दन्नु हेगॆ समर्थिसलु साध्य? ऒब्बनु तिळियदे पाप माडबहुदु, तिळियदॆ पुण्य माडलु साध्यवॆ?

समाधान-अबुद्धि पूर्वक पापदन्तॆ, आकस्मिक देवालय प्रदक्षिणॆ मुन्ताद अबुद्धिपूर्वक पुण्यवू उण्टु. इदल्लदॆ ब्रह्मज्ञानि दयॆयिन्द स्वयम्प्रेरितनागि माडुव परोपकारादिगळू ऒन्दु विधदल्लि अबुद्धि पूर्वक पुण्यवे आगुत्तवॆ. हीगॆये ज्ञानिगॆ देवालय आरामनिर्मा णादिगळ सम्भवविदॆ. इन्तह सत्कर्मगळु ज्ञानिगॆ आण्टुवुदिल्लवॆन्दु आ ब्रह्मसूत्रद अभिप्राय ॥ ५७ ।

ब्रह्मज्ञानिय शरीरत्यागसमयदल्लि अवन पुण्यगळु अवन मित्र रिगू, पापगळु अवन शत्रुगळिगू सेरुत्तवॆ ऎन्दु उपनिषत्तिनल्लि

80

152

  • 128-

[पुण्य पापगळ सङ्क्रम समर्थनॆ]

कर्माश्लेषप्रणाश् तदुपधिभगवन्निग्रहादेर्निवृत्ति

[2058

नष्टाष्टातिरिक्तं न च किमसि ततः सङ्क्रमः कस्य मैनं । तत्कर्मप्रसूत स्वभजनशमित् निग्रहानुग्रह यौ

तत्तुल्यावेव देवः प्रयति विदुषि तच्छत्रुमित्रेषु ध॥ ‘सुहृदः साधुकृत्यां, द्विषन्तः पापकृत्यां’ ऎन्दु हेळिदॆ. इदु हेगॆ साध्यवॆन्दु प्रश्निसि समाधान हेळुत्तारॆ - कर्माश्लेषप्रणाशौ तदु पधिभगवन्निग्रहादेः निवृतिः – ब्रह्मज्ञान सिद्धिय अनन्तर माडुव कर्मगळु अण्टुवुदिल्ल, नाशवागुत्तवॆ ऎन्दरॆ ई कर्मगळिन्द हुट्ट बेकाद पुण्य पापगळॆम्ब परमात्मन अनुगृह अथवा निग्रह सङ्कल्पगळु निवृत्तियागुत्तवॆ ऎन्दर्थ.

नाष्टा तिरिकं च किमपि न हीगॆ प्राचीन कर्मगळ नाश मत्तु मुन्दिन कर्मगळ निर्ल्लेप सिद्धिसिद मेलॆ शत्रु मित्ररिगॆ सेरुव कर्म यावुदू उळिदिरलु साध्यविल्ल. ततः कस्य सङ्क्रमः आदुदरिन्द ज्ञानिय देहत्यागकालदल्लि याव कर्मगळु इतररिगॆ सङ्क्रमिसलु साध्य?

मैनं - हीगॆ शङ्किसबेड. एतक्कॆन्दरॆ तत्कर्मप्रसूत् स्वभनशमित्यौ निग्रहानुग्रह, तत्तुल्याव [निग्रहानु ग्रह] विदुषि प्रयति तच्छत्रुमित्रेषु जीवः ध- ज्ञानिय देहत्याग समयदल्लि ज्ञानि माडिद कर्मगळिन्द हुट्टिद परमात्मन अनु ग्रहरूपवाद पुण्य मत्तु निग्रहरूपवाद पापवॆल्लवू भगवन्तनल्लि अवनु सल्लिसिद भक्तियोगदिन्द शान्तवागुत्तवॆ. आदरू अवन निर्याण समयदल्लि अदक्कॆ तक्कन्तॆ बेरॆ अनुग्रह निग्रह सङ्कल्पगळन्नु परमात्मनु आ ज्ञानिय मित्र अथवा शत्रुगळ विषयदल्लि माडुत्तानॆ. इदे पुण्यपापगळ ‘सङ्क्रम’ पदद अर्थ.

शङ्कॆ - ज्ञान सिद्धियाद कूडले प्राचीन कर्मगळु नाशवागुत्तवॆ. मुन्दॆ माडुवुदु इवनिगॆ अण्टुवुदिल्ल ऎन्दाद मेलॆ बेरॆयवरिगॆ हञ्च बेकाद कर्म यावुदू उळियुवदिल्लदल्ल. इदल्लदॆ पुण्यपापगळु द्रव्य वल्लद्दरिन्द अवुगळिगॆ चलनादि प्रसक्तियिल्लद कारण ऒब्बनल्लि हुट्टिद वुण्य पापगळु मत्तॊब्बनिगॆ सेरलु हेगॆ साध्य ऎम्बुदु मत्तॊन्दु आक्षेप.

समाधान - पुण्यपापगळु भगवन्तन अनुग्रह मत्तु निग्रहदल्लि कॊनॆगाणुवुदॆन्दु हिन्दॆ (पुट 106) हेळिदॆ. ब्रह्मज्ञानिय प्राचीन

श्लोक 59]

जीवसर

153

  • 129 - [पुण्य पापगळ सङ्क्रमदल्लि अनुपपत्ति परिहार

अन्यवन्य कर्मप्रजनितफलभुक् शास्त्रवैयाकुली स्यात् ब्रह्मज्ञरुज्जि तानां क्वचिदपि न ततः कर्मणां सङ्क्रमः स्यात् ।

उलाच्च धातेत्य सदविषमताद्यतेनैव धात्रा विद्यानिपकाराद्यु चितफलमिदं दीयते वर्गयुगै

॥ ५ ॥ कर्मगळु नाशवागुत्तवॆ ऎन्दरॆ अदक्कॆ सम्बन्धपट्ट परमात्मन सङ्कल्पगळु निवृत्तियागुत्तवॆ ऎन्दर्थ. मुन्दिन कर्मगळु अण्टुवुदिल्ल ऎन्दरॆ अदक्कॆ सम्बन्धपट्ट परमात्मन सङ्कल्पगळु हुट्टुवुदिल्लवॆन्दर्थ. अवन अन्तिम कालदल्लि परमात्मनु तन्न ई सङ्कल्पक्कॆ तक्कन्तॆ बेरॆ सङ्कल्पगळन्नु अवन शत्रुमित्रर विषयदल्लि माडुत्तानॆ ऎन्दर्थवे हॊरतु पुण्यपाप गळिगॆ चलनॆयिदॆ ऎन्दर्थविल्ल. आद्दरिन्द याव अनुपपत्तियू इल्ल ॥ ५८ ॥

हीगॆ ऒब्बन पुण्यपापगळु मत्तॊब्बनिगॆ सेरुत्तवॆ ऎन्दु ऒप्पिदरॆ कर्मसिद्धान्तक्कॆ भङ्ग बरुत्तदॆ ऎन्दु आक्षेपिसि समाधान हेळुत्तारॆ - अन्यः अन्यकर्मप्रजनितफलभुक् चेत् शास्त्र वैयाकुली स्यात् - ऒब्बनु मत्तॊब्बन कर्मद फलवन्नु अनुभविसुवुदादरॆ पुण्यपाप शास्त्रगळॆल्लक्कू धक्कॆ बरुवुदु.

oo

धाता उलक्कॆ स्यात् - परमात्मनू सह अव्यवस्थितचित्तनाग बेकागुत्तदॆ. ततः ब्रह्मज्ञॆ उज्जितानां कर्मणां क्वचिदपि सङ्क्रमः न स्यात् - आद्दरिन्द ब्रह्मज्ञानिगळु बिट्टु होद कर्मगळु अवर शत्रु मित्ररिगॆ सेरुवुदु साध्यविल्ल. इति असत् – ऎम्बुदु सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, अविषमतादतेनैव धात्रा इदं विद्या नित्योपकाराद्युचितफलं वर्गयुगै दीयते - व्यवस्थित चित्र नाद परमात्मने, ब्रह्मज्ञानिगॆ माडिद उपकार रूपवाद सत्कर्मद फलवन्नु अवन मित्ररिगू, अवनिगॆ माडिद अपकार रूपवाद दुष्कर्मद फलवन्नु अवन शत्रुगळिगू कॊडुत्तानॆ. इदरल्लि याव पक्षपातवू इल्ल;

लोकदल्लि उपकार मत्तु अपकारगळिगॆ तक्क फल इद्दे इरुत्तदॆ. अदरल्लू ई उपकारगळन्नु पडॆयुव व्यक्तिगॆ तक्कन्तॆ अदर फलदल्लू व्यत्यासविरुत्तदॆ. असत्पात्रदल्लि अथवा अकालदल्लि माडिद उपकार क्किन्तलू, सत्पात्रदल्लि सकालदल्लि माडिद उपकारक्कॆ हॆच्चिन फल उण्टु ब्रह्मज्ञानि अन्तह उत्तम दर्जॆयवनु, अवन विषयदल्लि माडिद

154

  • 130 -

अर्चिरादि गतिय वर्णनॆ]

[20 60

अर्जिघ्रs थ पक्षस्सित उदगयनं वत्सरो मातरिश्वा

मार्ताण स्तारकेशस्तदपि वरुणामर्तनाथप्रजेश्ः । आदिष्टो विश्व नेत्रा स्वयमवहने देवयानागानां यः प्रोsमानवाख्यस्स तटदधिपतिर्विश्रुतो मानसोपि ॥ उपकारापकारगळिगॆ हॆच्चु प्रतिफलविरुत्तदॆ. इदन्ने ब्रह्मज्ञानिय अन्त्य कालदल्लि अवन पुण्यपापगळु अवन मित्र मत्तु शत्रुगळिगॆ सेरुत्तवॆ ऎन्नुत्तारॆ. हीगॆ अवनु माडिद कर्मद फलवन्ने अवनु अनुभविसुवु दरिन्द कर्मसिद्धान्तक्कॆ याव धक्कॆयू इल्ल ॥ ५९ १

e

-

ब्रह्मज्ञानिय निर्याणक्रमवन्नु हेळुत्तारॆ -अर्चिः -ज्योतिस्सु, घस्रः – हगलु, अथ सितः पक्षः – अनन्तर शुक्ल पक्ष, उदगयनं - उत्तरायण, वत्सरः - संवत्सर, मातरिश्वा-वायु, मार्ताण्ण सूर्य, तारकेशः - चन्द्र तटदपि मत्तु विद्युत्, ई प्रतियॊब्बरू वरुणामर्तनाथप्रजेश् - वरुण, इन्द्र, प्रजापति इवरॊन्दिगॆ देवयानाध्वगानां अतिवहने विश्व नेत्रा स्वयं आदिष्ट देव यानवॆम्ब अर्जिरादि गतियिन्द हॊरडुव ब्रह्मज्ञानिगळिगॆ मार्गसहाय कत्वदल्लि परमात्मनिन्दले नियमितरागिरुत्तारॆ. इवरल्लि, यः तटदधि पतिः अमानवाख्यः प्रोक्तः, सः मानसोsपि विश्रुतः – विद्युत्तिगॆ अधिदेवतॆयादवनन्ने अमानवनॆन्दू, मानसनॆन्दू हेळुवुदुण्टु.

1

शरीरत्यागमाडि हॊरडुव जीवरिगॆ मूरु विध मार्गवन्नु हेळु त्तारॆ. पुण्यलोकवाद स्वर्गादिगळ गति, पापलोकवाद नरकादिगळ गति, मोक्षवन्नु सेरुव गति. पुण्यलोकद गतियन्नु पितृयानवॆन्दू, मोक्ष गतियन्नु देवयान अथवा अर्चिरादि गतियॆन्दू, पापगतियन्नु तृतीय गतियॆन्दू हेळुत्तारॆ. अर्चिरादि गतियिन्द हॊरटवरु मात्र मत्तॆ ई लोकक्कॆ तिरुगि बरुवुदिल्ल. उळद ऎरडु मार्गदिन्द हॊरटवरु मत्तॆ इल्लिगॆ बरुत्तारॆ. अर्चिरादिगतियन्ने ‘ज्योति, हगलु’ इत्यादिगळिन्द हेळिद्दारॆ. मोक्षवन्नु पडॆयुव चेतननु ई ज्योति मुन्ताद मूलक परमात्मनन्नु तलुपुत्तानॆ. ज्योति मुन्तादवुगळु जडवस्तुगळल्ल. अवु गळॆल्लवू चैतन्यमय, अथवा देवतॆगळु. इवरन्नु आतिवाहकरु’ ऎन्दु हेळुवरु. इवरु मुक्तात्मरन्नु परमात्मन समीप ऒय्युवरु ॥ ६० ।

श्लोक 61]

  • 131-

जीवसर

[मुक्तियल्लि आगुव ज्ञान विकास शाश्वत]

155

बुद्धर्योs सौ विकासः कबळित निखिलोपस्कृतब्रह्मतत्त्व

  • प्रान्नित्यमुक्तिर्न यदि कथमस् नश्वरत्वं न गच्छेत् । मैवं प्रध्वंसवत्ते स खलु मम तथा शौनकादुकनीत्या

शानाशेषापराधे न च भवति पुनस्तत्र सङ्कोचहेतुः॥ ६१ ॥

मुक्तन मार्गवन्नु हेळिद मेलॆ मुन्दिन विचारवन्नु हेळुत्तारॆ - कबळितनिखिलोपस्कृत ब्रह्मतः योsसौ बुद्ध विकासः, सः प्राक् चेत् नित्यमुक्ति; न यदि अस् नश्वरत्वं कथं न गच्चेत् ? – मुक्तनु हीगॆ अर्चिरादि मार्गदिन्द ब्रह्मवन्नु तलुपिदाग इवन धर्मभूत ज्ञान सम्पूर्णवागि विकासवन्नु हॊन्दि उभयविभूति विशिष्टनाद परमात्मनन्नु अनुभविसुत्तानॆ. ई अवस्थॆये मुक्ति. इदु मॊदले इद्दिद्दरॆ संसार प्रसक्तिये इल्लदॆ ऎल्लरू सदा मुक्तरे आगुत्ति द्दरु. इदु अनुभव विरुद्ध. अदु मॊदलु इरलिल्ल, हॊसदागि बन्दि रुवुदु ऎन्दरॆ “हॊसदागि बन्दिद्दॆल्ल ऒन्दु दिन कळॆदु होगलेबेकु” ఎంబ नियम लोकसिद्धवाद्दरिन्द ई मुक्तियू ऒन्दुदिन कॊनॆ गाणले बेकागुत्तदॆ. हीगादरॆ मुक्ति हेगॆ परमपुरुषार्थवागुवुदु?

हीगॆन्दरॆ - मैनं -

मैवं इदु सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, स हि खलु ते प्रध्वंसवत्, तथा शौनकादु नीत्या मम [सम्मतः]- निम्म मतदल्लि प्रध्वंसाभाव हॊसदागि उण्टादरू अदक्कॆ नाशवे इल्ल ऎन्दु ऒप्पिरुवन्तॆ, मत्तु नम्म मतदल्लि शौनकरु हेळिरुव न्यायदिन्द मुक्तिगॆ नाश बरुवुदे इल्ल.

-

विष्णु पुराणदल्लि शौनकरु इदन्नु हीगॆ समर्थिसिरुवरु ‘यथा न क्रियते… नित्या एवात्मनो हि ते’. हॊळॆयुवुदे रत्न, दर्पण मुन्ता दवुगळ स्वभाव. कॊळॆयिन्द अदु मलिनवादाग अष्टु प्रकाशिसुवुदिल्ल. कॊळॆयन्नु तॊळॆदरॆ अदर सहज प्रकाश बॆळगुत्तदॆ. हीगॆ आत्मनिगॆ ज्ञानादि गुणगळु सहजसिद्ध. कर्मदिन्द संसारावस्थॆयल्लि इदु सङ्कुचित वागित्तु कर्म तॊलगिद कूडले तन्निमित्तवाद सङ्कोचवू तॊलगु वुदरिन्द सहज विकास सिद्धवागुत्तदॆ. आद्दरिन्द ई विकासक्कॆ मत्तॆ नाशविल्ल.

ज्ञानक्कॆ विकास बन्दिद्दरू मत्तॆ सङ्कोच एतक्कॆ बरबारदॆन्दरॆ शास्त्राशेषापराधॆ पुनः तत्र सङ्कोचहेतुः न च भवति - सकल

156

  • 132-

[मुक्तनिगॆ शरीरसद्भाव विचार]

[ 62

मुक्त देहाद्यभावे मुकुळितविषयो जक्षदादिप्रवाद

त चाशरीरश्रुतिविहतिरतः का चिकिति चॆन्न । इच्छातस्सादवस्थाद्वयमुभयविधश्रुत्यबाधाद्विमुक्त

कर्मायर्नियोगः परमिह कथित

देवोपमस्य ॥

विधवाद पापवू तॊलगिरुवाग मत्तॆ अवनल्लि ज्ञानद सङ्कोचक्कॆ कारण विल्लद्दरिन्द मत्तॆ ज्ञानसङ्कोच ऎन्दू बरुवुदिल्ल.

ज्ञान प्रकाशात्मकवस्तु, दीपादि प्रकाशक्कू सह स्वतः प्रसरिसु वुदे स्वभाव. गोडॆ मुन्ताद तडॆयिन्द प्रकाशद प्रसरणक्कॆ तडॆ बरुत्तदॆ. इदरिन्द तडॆ औपाधिक, प्रसरण स्वाभाविक ऎन्नुवुदु स्पष्ट. ज्ञानक्कू सह विकासवे स्वभाव, विकासक्कॆ तडॆयिद्दाग अदु सङ्कोच गॊळ्ळत्तदॆ. इदक्कॆ कर्मवे तडॆ, आवरण. इदु निवृत्तियादरॆ विकसिसु वुदु अदर स्वभाव. मत्तॆ तडॆगॆ प्रसक्ति इल्लद कारण विकासवे शाश्वत वागि उळियुत्तदॆ ॥ ६१ ॥

3

e

मुक्तात्मन मत्तॊन्दु स्थितियन्नु विमर्शिसुत्तारॆ -मुक्त देहा भावे जक्षदादिप्रवादः मुकुळितविषयः [स्यात्]- मुक्तिय समयदल्लि देह इन्द्रियादिगळु इल्लदिद्दरॆ ‘जक्षन् क्रीडन् रममाणः’ -मुक्तनु भोगवन्नु अनुभविसुत्तानॆ, क्रीडिसुत्तानॆ, रमिसुत्तानॆ ऎन्दु हेळिरुवुदॆल्ल अर्थशून्यवागुत्तदॆ. तत्स च अशरीरश्रुतिविहतिः - शरीरविद्दरॆ ‘न ह वै सशरीरस्य सतः प्रियाप्रिययोरपहतिरस्ति, अशरीरं वाव सन्तं न प्रियाप्रिये स्पृशतः’ – शरीर इरुववरॆगॆ सुख दुःख गळ होराट तप्पिद्दल्ल. मुक्तियल्लि शरीरविल्लद्दरिन्द ई सुखदुःखगळ होराटविल्ल -ऎन्दु शरीर दुःखक्कॆ कारणवाद्दरिन्द मुक्तनिगॆ अदु इल्ल ऎन्दु हेळुव श्रुतिविरोध बरुवुदु. अतः का चिकित्सा - आद्दरिन्द इदक्कॆ एनु परिहार?

इति चेत् न - हीगॆन्दरॆ अदु सरियल्ल. एतक्कॆन्दरॆ, उभय विधश्रुत्यबाधात् विमुक्त इच्छातः अवस्थाद्वयं स्यात् - ऎरडु विध श्रुतिगळिगू बाधकविल्लदन्तॆ मुक्तिय कालदल्लि अवन इच्छॆयन्तॆ ऎरडु विध स्थितियू इरुवुदरल्लि तडॆयिल्ल.

हागादरॆ हिन्दॆ हेळिद ‘न ह वै’ इत्यादि श्रुतिगॆ एनु गति ऎन्दरॆ देवोपमस्य तस्य इह कर्मायः परं वियोगः कथितःश्लोक 63]

133-

स्यान्नु

जीवसर

[मुक्तन स्वातन्त्र

स्वरूप

157

विश्वदेही यदि भवति जगद्वात् तस्य शक्तिः स्वातं क्याप्यशक्त विगळति स च नः स स्वराडित्य धीतः । धs नुच्छेद्यसारा तदियनुभयतः पाशतां तर्करन्नु

मैवं देवस्तदिच्छां क्वचिदपि न वि हवनस्तु स्वराट् सः परमात्मनन्तॆ कर्मवश्यनागद ई मुक्तनिगॆ केवल अलौकिक आनन्द मात्रक्कॆ कारणवाद, तन्न सङ्कल्प मात्रदिन्द सिद्धवाद शरीरवे इरुवुदरिन्द संसार दशॆयल्लन्तॆ सुखदुःख हेतुवाद शरीरद प्रसक्तियिल्लदे इरुवुदरिन्द आ श्रुतिगॆ कर्मकृत शरीरविल्ल ऎन्दु मात्रवे अर्थ. आदुदरिन्द याव विरोधवू इल्ल ! ६२ ।

मुक्तर परमात्म सादृश्यवन्नु विमर्शिसुत्तारॆ तस्य जगद्गा मृत् शक्तिः यदि भवति, मुक्तः विश्व देही स्यात् मुक्तात्मनिगॆ परमात्मनन्तॆ जगादि कार्यगळल्लू शक्तियन्नु ऒप्पिदरॆ, परमात्म नन्तॆये इवनु सर्वान्तर्यामियू आगबेकागुत्तदॆ. जीवात्मरु अनेकरादुदरिन्द ऎल्ल जीवरू सर्वान्तर्यामियागलु साध्यविल्ल. हागादरॆ क्वापि अशक् स्वातं निगळति मुक्तनिगॆ जगत्तन्नु सृष्टिसुव शक्ति इल्लवॆन्दरॆ, इवनिगॆ पूर्ण स्वातन्त्र्य दॊरॆतन्तॆ आगु वुदिल्ल. इवन स्वातन्त्र्य परिमितवे आगलि ऎन्दु हेळलू साध्यविल्ल. एतक्कॆन्दरॆ स च ‘स स्वराट्’ इति नः अधीतः स स्वराट् भवति “आमुक्तनु स्वतन्त्रनागुत्तानॆ’ ऎन्दु श्रुति नमगॆ तिळिसुत्तदॆ. तत् अनुच्छेद्यसारा इयं तर्क रज्जु, उभयतः पाशतां ध

हीगॆ याव रीतियल्लि हेळिदरू तॊन्दरॆयागुवुदरिन्द कित्तॆसॆयलु शक्यवल्लदष्टु प्रबलवाद ई तर्कवॆम्ब हग्ग ऎरडु कडॆयल्लू कॊरळन्नु बिगिदन्तॆ आगुत्तदॆ.

ऎन्दरॆ मैव इदु सरियल्ल. देवः तदिां क्वचिदपि न विह परमात्मनु याव विषयदल्लू मुक्तात्मन सङ्कल्पवन्नु कॆडिसु वुदिल्ल. एवं सः स्वराट् अस्तु ई रीति मुक्तनु स्वतन्त्रनागलि.

शङ्कॆ मुक्तनु परमात्मनिगॆ समनागुत्तानॆ ऎन्दु “निरञ्जनः परमं साम्यमुति’ ऎम्ब श्रुति हेळुत्तदॆ. सर्वांशदल्लि साम्यवॆ? कॆलवंशगळल्लि मात्र साम्यवॆ? सर्वांशदल्लू साम्यवादरॆ मुक्तनू परमात्मनन्तॆ जगत्कारणनागबेकागुत्तदॆ. अनेक जीवात्मरु मुक्त

158

134 -

[परमात्मन शेष दुःखरूपवल्ल]

[064

आविर्भूतस्वरूपा निरवधिकसुखब्रह्मभुक्तिस्तु मुक्ति सेवात्यादुःखकृता भवति यदि न तद्द र्मिमानेन बाधात् । पास्मा चास्मिन्नुपाधिस्स च न खलु तदा पुण्य पापव्यपायात् आत्मानो विष्णु शेषा इति च सुखमयी सा स्वरूपानुरूप्यात् ॥ रादाग अनन्त जीवरिगू जगत्कारणत्ववन्नॊप्पबेकु. इदु युक्तवल्ल. कॆलवंशगळल्लि मात्र साम्यवादरॆ इन्नू इवनु पूर्णनल्लॆन्दागुत्तदॆ.

अपूर्णतॆये दुःखद मूल. आद्दरिन्द इदू सरियल्ल.

समाधान - ‘जगा पारवर्जं’ ‘भोगमात्र साम्यलिङ्गाच्च

कि ऎम्ब सूत्रगळल्लि जगत्कारणत्यादिगळन्नु बिट्टु आनन्ददल्लि मात्रवे साम्य वन्नु स्पष्टवागि हेळिरुवुदरिन्द पूर्ण साम्यविल्ल. आदरू इवन ज्ञान पूर्णविकासवन्नु हॊन्दिरुवुदरिन्द इवनिगू परमात्मनिगू याव विधदल्लि वैमनस्यादिप्रसक्तियिल्लद्दरिन्द दुःखादिगळिगॆ अवकाश विरुवुदिल्ल । ६३ ॥

मुक्तिय स्वरूपदल्लि न्यूनतॆयन्नु परिहरिसुत्तारॆ-आर्विभूत स्वरूपा निरवधिकसुखब्रह्मभुक्तिस्तु मुक्तिः - जीवात्मनु पर मात्मन दासनॆम्ब निजस्वरूप आर्विभाववागि ऎल्लॆ इल्लद आनन्द रूपि याद ब्रह्मवन्नु अवनु अनुभविसुवुदे अल्लवॆ मुक्ति! आदरॆ, सा सेवा तात् दुःखकृत् भवति आ मुक्ति पूर्णपारतन्त्ररूपवे आगुवु दरिन्द दुःखकारणवागुवुदे हॊरतु आनन्द रूपवागलु साध्यवे इल्ल. यदि, धर्मिमानेन बाधात् तत् न हीगॆन्दरॆ अदु मूल प्रमाणक्कॆ विरुद्धवाद्दरिन्द सरियल्ल.

अस्मिन् पाद्माच उपाधिः दुःखक्कॆ कारण पापवे हॊरतु पारतन्त्र्य कारणवल्लद्दरिन्द ई अनुमानदल्लि पाप ऎम्बुदे उपाधि यागुत्तदॆ. पुण्य पाप व्यपायात् स च तदा न खलु- पुण्य मत्तु पाप ऎल्लवू आवाग तॊलगुवुदरिन्द आ पापवू मुक्ति

कालदल्लि इल्लवे इल्ल. ‘आत्मानः विष्णु शेषाः’ इति स्वरूपानुरूप्याक् च सा सुखमयि-‘दासभूताः स्वतस्सर्वॆ ह्यात्मानःपरमात्मनः ऎन्दु जीववर्गवॆल्लवू परमात्मन सहज दासरॆन्दु हेळिरुवुदरिन्दलू, स्वरूपाविर्भाववे मोक्षवागिरुवुदरिन्दलू स्वरूपानुगुणवाद ई पारतन्त्र इवरिगॆ सुखमयवे आगुत्तदॆ,

-

श्लोक 65]

जीनसर

. 135 - [मुक्तनिगॆ ई प्रपञ्च दुःखहेतुवल्ल]

159

सर्वस्यास्यानुकूल्य स्वत इह जगतो वासुदेवात्मकस्य व्यक्तिं तन्मुक्तिकाले भजति भवकृतज्ञानसङ्कोचहाने… । प्राचीन प्रातिकॊल्य क्रमविषयधिया नैष दुःखोत्तदानीं प्रागततृकर्मोपधिकृतभगवग्र कप्रयुक्तं ॥ ६५ ॥

भक्तिसिद्धान्तदल्लि, जीवात्मरु ऎन्दू परमात्मन भक्तरागिये इरु त्तारॆ. भक्ति मुक्तियल्लू मुन्दुवरियुत्तदॆ. आद्दरिन्दले भक्तियन्नु इवरु पञ्चम पुरुषार्थ ऎन्नुवरु. हीगागि मुक्तनिगॆ याव

हीगागि मुक्तनिगॆ याव स्वातन्त्र्यवू इल्लदिद्दरॆ दुःख अनिवार्यवल्लवॆ! लोकदल्लि स्वातन्त्र्यवे सुख, पार तन्त्र्यवे दुःख ऎम्बुदु ऎल्लरिगू सम्मत. आद्दरिन्द ई मुक्ति परम पुरुषार्थवागलु साध्यविल्लवॆम्बुदु पूर्वपक्ष.

समाधान - स्वातन्त्रवे आगलि, पारतन्त्र्यवे आगलि स्वतः सुख रूपवू अल्ल, सुख साधनवू अल्ल. मूर्खनिगॆ सातन्त्रवे दुःखक्कॆ कारण. स्वरूपाविर्भाववे मुक्ति ऎम्बुदरल्लि यारिगू विवादविल्ल. ‘दासभूताः… परमात्मनः’ ऎम्ब वचनदल्लि ‘स्वतः’ ऎन्दु ई दासभाव सहजवॆन्दु हेळिदॆ. सतिगॆ पतिपारतन्त्रवे भूषण मत्तु सुखवागुवन्तॆ, सच्चिष्यनिगॆ गुरुपारतन्त्रवे सुखवागुवन्तॆ जगत्तॆल्लवू परमात्मन शेष भूतवागिरुवुदरिन्द मुक्तियल्लू अदे स्वरूपवे सुखरूपवागि इरुत्तदॆ. तन्न स्वरूपक्कॆ विरुद्धवाद पारतन्त्रवे दुःखकारण. मुक्तन पारतन्त्र्य अवन स्वरूपानुगुणवाद्दरिन्द याव दोषवू इल्ल ॥६४ ॥

मुक्तनिगॆ दुःख अनिवारवॆन्दु शङ्किसि परिहरिसुत्तारॆ वासु देवात्म कस्य सर्वस्यापि स्वतः आनुकूल्यं इह[अ] परमात्मने ऎल्लडॆयल्लू तुम्बिरुवुदरिन्द ई जगत्तिनल्लिरुव ऎल्ल वस्तुगळू जीवनिगॆ स्वतः सुखकारणवे आगुत्तवॆ. तत् मुक्तिकाले भवकृतज्ञान सङ्कोचहानेः व्यक्तिं भजति ई सत्यांश मुक्तिकालदल्लि कर्म सम्बन्धदिन्द आगुव ज्ञानसङ्कोच अगलिद कारण अभिव्यक्तवागुत्तदॆ.

एषः तदानीं प्राचीनप्रातिल्यक्रमविषयधिया न दुःखोत् आग दुःखकारणवागदिद्दरू, हिन्दॆ संसारदल्लिद्दाग याव वस्तुगळिन्द ई मुक्तात्मनु दुःखगळन्नु अनुभविसिद्धनो, अवुगळ ज्ञान सर्वज्ञनाद इवनिगॆ अनिवारवादरू दुःखपडलु अवकाश विल्ल. एतक्कॆन्दरॆ प्रागसि एतत् स्वकर्मोपधिकृत भगवन्निग्रहैक

160

-136_

00

[श्लोक 66

[नित्यसूरिगळ सद्भाव

अन्य चानादिशुद्धा श्रुतिसमधिगतान्नूरयस्सन्य सङ्ख्या

कर्माभावादनादेर्न तु भवति कदपेषु संसारगन्नः । शेषाणां शेषिणक्कॆ स्पुरति सुखतया सर्वदा सर्वत नित्यानां मुक्तिभाजारसि भुवनकृता भोगमात्रं समानं ॥ प्रयुक्तं हिन्दॆयू सह इवनु तानु माडिद कर्मनिमित्तवागि बन्द भगवन्तन निग्रहसङ्कल्पदिन्दले दुःखपडुत्तिद्दने हॊरतु, दुःखपडु वुदु इवन सहज स्वभाववू अल्ल. प्रपञ्च स्वतः दुःखहेतुवू अल्ल.

पला

रामानुजदर्शन संसारक्कॆ हॆदरि मुक्तियन्नु बयसुव यन वादवन्नु ऒप्पुवुदिल्ल. अज्ञानावस्थॆयल्लि ई प्रपञ्च दुःखमय, हेय ऎन्दु तोरिदरू इदु जीवात्मन कर्मदिन्द आगुव तोरिकॆये हॊरतु वस्तुस्थितियल्ल. ई जगत्तॆल्लवू परमात्मन विभूतिरूप, अवन साम्राज्य, अवन वैभवक्कॆ साक्षि,

राजकुमारनु तन्न तन्दॆय वैभववन्नु नोडि आनन्दिसुवन्तॆ मुक्तनु इदन्नॆल्ला

नोडि सन्तोषपडुवने हॊरतु दुःखपडुवुदिल्ल. स्वतः वस्तुगळु सुखहेतुवू अल्ल, दुःखहेतुवू अल्ल. अवन अभिमानदिन्द हागॆ तोरुवुदु. ई अभिमान कर्ममूलक.

इवुगळु दुःख कारणवागुवुदिल्ल ॥ ६५ ॥

-

कर्म तॊलगिद मेलॆ

23

अन्नो

मुक्तियल्लि बरुव साम्य स्वरूपवन्नु हेळुत्तारॆ अनादिशुद्धा असङ्ख्याः श्रुतिसमधिगताः सूरयश्च स-ई मुक्त रिगिन्तलू बेरॆयाद नित्यशुद्धराद नित्यसूरिगळु अनेकरु ‘सदा पश्यनि सूरयः’ इत्यादि श्रुतिप्रतिपाद्यरागिरुत्तारॆ. आनादेः कर्मभावात् एषु संसारबन्धः कदाs पि न तु भवति - मॊदलिन्दले इवरिगॆ कर्म सम्बन्धविल्लद कारण इवरिगॆ संसारबन्ध ऎन्दू इरले इल्ल. शेषाणां शेषिणश्च सर्वत सर्वदा सुखतॆया स्पुरति, नित्यानां मुक्ति भाजामसि भोगमात्रं भुवनकृता समानं… शेषराद ई जीव रिगू शेषियाद परमात्मनिगू सर्व वस्तुवू सर्वदा अनुकूलवागिये तोरुवुदरिन्द नित्यसूरिगळु मत्तु मुक्तात्मरु आनन्ददिन्द मात्रवे परमात्मन समानरागुत्तारॆ.

“निरञ्जनः परमं साम्यमुपैति’ मुक्तरु परमात्मनॊन्दिगॆ परम साम्यवन्नु हॊन्दुत्तारॆ ऎन्दु हेळिदॆ. ‘परमसाम्म’ ऎन्दरॆ एनु?

श्लोक 67]

जीवसर

161

137- [मुक्तियल्लि याव तारतम्यवू इल्ल] सालोक्याद्याः प्रभेदा ननु परिपठिताः क्यापि मोक्षस्य मैव सायुज्यव तादितरविषये मुक्तिशब्दस्तु भक्तः । तं च त्रयस्सु स्तदपि च सयुजोर्भाव इत्यकरस्यं युक्साम्यं लोकसामादिवदपटुधियां ताव नैक्यमोहः।

ऐक्यवे परम साम्यवॆन्दु निर्विशेषाद्वितिगळ वाद. साम्य’ ऎन्द मेलॆ पूर्ण ऐक्यक्कॆ अवकाशविल्ल.

मुक्तियल्लि तारतम्यवन्नु ऒप्पुव दैतिगळु ‘निरञ्जनः परमं साम्यमुपैति’ ऎन्दु हेळिरुवुदरिन्द निरञ्जनत्व’दिन्द, अन्दरॆ निर्दुःख त्वदिन्दमात्रवे ‘परमसाम्य’ ऎन्दु हेळुत्तारॆ. आदरॆ ई वाक्यद आरम्भ दल्लि ‘विद्वान् पुण्यपापे विधूय’ ऎन्दु इरुवुदरिन्दलू, ई पदवे कर्तवाचकवागिरुवुदरिन्दलू, ‘विद्वान् परमं साम्यमुति’ ऎम्बुदे प्रधान वाक्य. ‘ई विद्वांसनु आ विद्वांसनिगॆ समान’ ऎन्दाग लोकदल्लि ऎल्लरिगू ज्ञानदिन्दले साम्य अर्थवागुवुदु सर्वानुभवसिद्ध. इल्ल अदरन्तॆये ज्ञानदिन्द साम्यवे ‘परमसाम्य’ ऎम्बुदु स्वरस. ‘निरं जनः’ ऎन्दु ई परमसाम्यक्कॆ कारणवन्नु हेळुत्तदॆ. ‘अञ्जन’ पद अविद्यॆ मत्तु अदरकार्यवाद दुःखवन्नु हेळुत्तदॆ.

वुदरिन्द मुक्तनु ‘विद्वान्’ ज्ञानविकासवुळ्ळवनु आगुत्तानॆ. पूर्णज्ञान विकासदिन्दले साम्य इल्लि विवक्षित । ६६ ॥

मोक्षस्य प्रभेदाः क्लासि परिपठिताः ननु

इदु तॊलगु

आदुदरिन्द

मुक्तियल्लि तारतम्यवन्नु निराकरिसुत्तारॆ - सालोक्याद्याः सालोक्य, सामीप्य, सारूप्य, सायुज्यवॆम्ब मोक्षद प्रभेदगळु पाञ्चरात्र संहितॆयल्लि स्पष्टवागि प्रतिपादितवागिवॆ. आद्दरिन्द मोक्षदल्लि तारतम्यवन्नु ऒप्पबेकु.

सायुज्य सैव तत्त्वात् मैवं तदितर विषये तु मुक्ति शब्दः भाक्त-सायुज्यवॊन्दे मोक्षवाद्दरिन्द अदु सरियल्ल. उळिद मूरन्नु मुक्ति ऎन्दु हेळिरुवुदु औपचारिक, मुख्य व्यवहारवल्ल.

सायुज्य ऒन्दे मोक्षवादरॆ, ई मुक्तरिगॆ सालोक्य, सामीप्य, सारूप्य ई मूरू इल्लदन्तॆ आगि न्यूनतॆ बरुवुदिल्लवे? ऎन्दरॆ, तस्मिन् ते त्रयश्च स्युः – आ सायुज्यदल्लि उळिद मूरु मुक्तिगळू, नूररल्लि ऐवत्तिरुवन्तॆ अडगिरुत्तवॆ. तदपिच ‘सयुजोः भावः’ इति ऐक रस्यं - लोकसामादिवत् युक्‌साम्य’- ‘सयुजोः भावः

11

162

-138-

[मुक्तरिगॆ पुनरावृत्ति प्रसक्ति इल्ल]

[5068

विश्वाधारस्य लक्ष्मीत्य भिहितमखिलं सम्भवेन्नापवृ

तन्निष्टत्यादि सर्वं न हि विलयमियाच्छरस्य तस्य । तन्नि पि मुकॊ न भवति पुनरावृत्ति शङ्काकळङ्की

ताक्षौहार्ददृष्टर्वयमिह तदनावृत्तिशास्त्रण निम्मः ॥

23

सायुज्यं’ ऎम्ब व्युत्पत्तियिन्द, लोकसाम्यवन्नु सालोक्यवॆन्नुवन्तॆ आनन्दसाम्यवे सायुज्य, ऐक्यवल्ल. अपटुधियां तावव ऐक्य मोहः सालोक्यादि पदगळल्लि ऐक्यरूपवाद समानतॆ तोरुव मात्रदिन्दले मन्द मतिगळिगॆ ऐक्यवे सायुज्यवॆम्ब भ्रमॆ बन्दिदॆ. अल्ल आ लोकवन्नु पडॆयुवरु ऒन्दागुवुदे इल्ल.

पाञ्चरात्रदल्लि ‘लोकेषु विष्टोर्निवस केचित् समीपमिच्छ च केचिदन्ने । अन्नो तु रूपं सदृशं भजन्ने सायुज्यम स तु मोक्ष उक्त” ऎन्दु मोक्षद प्रभेदगळन्नु हेळिदॆ. विष्णुविन लोकवन्नु पडॆ युवुदे सालोक्य. विष्णुविन समीप सेरुवुदे सामीप्य. विष्णुविनन्तॆ चतुर्भुज शङ्खचक्रादिगळन्नु पडॆयुवुदु सारूप. विष्णुविन गुण साम्यवन्नु पडॆयुवुदे सायज्य. हीगॆ मुक्तियल्लि प्रभेदगळन्नु हेळि रुवुदरिन्द मोक्षदल्लि तारतम्यवन्नु ऒप्पबेकॆन्दु पूर्वपक्षिगळ आशय.

सिद्धान्तदल्लि ‘सायुज्यम’ ऎन्दु हेळि ‘सतु मोक्ष उच्च ऎन्दु हेळिरुवुदरिन्द सायुज्यवे मोक्ष. उळिदवु इदर सन्निहितवाद अवस्थॆगळादमात्रक्कॆ इवुगळन्नु मोक्षगळॆन्दु हेळिदॆ ॥ ३७ ॥

मुक्तनिगॆ सर्वांशदल्लि साम्य बरदे इरुवुदक्कॆ कारणवन्नु मत्तु अपुनरावृत्तियन्नू हेळुत्तारॆ - विश्वाधारस्य लक्ष्य इत्यभिहितं अखिलं अपवृ न सम्भवेत् - परमात्मन असाधारण लक्षणवागि हेळल्पट्टिरुव जगत्कारणत्व मोक्षप्रदत्व लक्ष्मीपतित्व मुन्ताद यावुदू मुक्तनिगॆ सम्भविसुवन्तिल्ल. तच्छ रीरस्य तस्य तन्निष्टत्यादि सर्वं न हि विलयं इयात् - परमात्मन शरीरवागिरुव जीवात्म निगॆ परमात्माधीनत्यादिगळु मुक्तियल्लि कळॆदु होगुवुदे इल्ल. आद्द रिन्द इवनिगॆ सर्वांशदल्लू परमात्मन साम्य बरलु साध्यवे इल्ल. तन्निष्टs पि ताहार्द दृष्टे मुक्त पुनरावृत्ति शङ्का कळङ्की न भवति - मुक्तनु परमात्मन अधीनने आगिद्दरू इवनल्लि

श्लोक 69]

  • 139-

जीवसर

[वैशेषिकर मोक्ष स्वरूप खण्डनॆ]

विश्ववॆ शेषि कै र्भवति विरहितो

163

नाशितादृगुणात् जीवात्मा जन्मकाले घटवदिति यदि स्यादिहाम्मायबाधः । परमात्मनिगॆ सम्पूर्ण अनुग्रह ऒन्दे इरुवुदरिन्द मुक्तनिगॆ मरळि संसार प्राप्तिय शङ्कॆगॆ अवकाशवे इरुवुदिल्ल. इह वयं तदनावृत्ति शास्त्रण निम्म ई विचारदल्लि नावु ई तत्त्ववन्नु मुक्तन अनावृत्ति यन्नु प्रतिपादिसुव शास्त्रदिन्द निर्णयिसुत्तेवॆ.

“ब्रह्मलोकमभिसम्पद्यते, न च पुनरावर्तते’ ‘आ ब्रह्मभुवना लोकाः पुनरावर्तिनोSर्जुन । मामुपेत्य तु कौनेय पुनर्जन्म न विद्यते’ ऎन्दु मुक्तनिगॆ पुनरावृत्ति इल्लवॆन्दु हेळिदॆ. ब्रह्मसूत्रवू “अनावृत्तिः शब्दात्’ ऎन्दु इदन्नु दृढीकरिसिदॆ. आद्दरिन्द याव रीति यल्लि मुक्तनिगॆ पुनरावृत्तियिल्ल. मुक्ति निरतिशय नित्य पुरुषार्थ वागुवुदरल्लि याव तडॆयू इल्ल ॥ ६८ ।

00

वैशेषिक सम्मत मुक्तिस्वरूपवन्नु निराकरिसुत्तारॆ. जीवात्मा, जन्मकाले घटवत्, नाशिताकृगुणात् विश्व वैशेषिकै तै विरहितः भवति जीवात्मनु, उत्पत्तिकालदल्लिरुव घटदन्तॆ, नश्वरवाद ज्ञानादि विशेष गुणगळन्नुळ्ळवनागिरुवुदरिन्द इवन ज्ञानादि सकल विशेष गुणगळू मुक्तिकालदल्लि सम्पूर्णवागि नाशवागुत्तवॆ.

“अशेष विशेष गुणोच्छेदवे मोक्ष’ ऎन्दु वैशेषिकरु हेळु त्तारॆ. बुद्धि सुख दुःख इच्छा द्वेषगळे आत्मन विशेषगुणगळु. ‘जीवः कदाचिदशेष विशेष गुण शून्यः, अनित्य तादृश्य विशेषगुणवात्, उत्पत्तिकालावच्छिन्न घटवत्’ ऎम्ब अनुमानदिन्द इदन्नु साधिसुत्तारॆ. ‘उत्पन्न ०द्रव्यं क्षणमगुणं निष्क्रियं च तिष्ठति’ ऎम्ब न्यायदिन्द उत्पत्ति यागुव ऎल्ला द्रव्यगळू मॊदलनॆय क्षणदल्लि गुणशून्यवागुत्तवॆ. क्षण अतिसूक्ष्मवाद्दरिन्द इदु अनुभवक्कॆ बरुव विषयवल्ल, तर्कसिद्ध ऎन्दु अवरु हेळुवरु. ई दृष्टान्तदिन्द जीवनू मुक्तिय कालदल्लि सकल विशेष गुणशून्यनागुत्तानॆ.

इदल्लदॆ ज्ञानादिगळॆल्लवू अनित्यवॆम्बुदु अनुभवसिद्ध. अनित्यवाद गुणगळु शाश्वतवाद मुक्तियल्लि अनुवृत्तियागुवन्तिल्ल. आद्दरिन्द आ विशेष गुणोच्छेदवे मोक्ष.

164

[ 0 = 70

दृष्टान साध्यहीनः क इव निगमविल्लिप्पते मुक्तिमेतां

धीर्निच्छादयस्तत्परिणतय इति स्याच् हेतोरसिद्धिः ॥

[साङ्ख्यर मोक्षस्वरूप वर्णनॆ

-

140

बुद्दि त

आत्मा चिन्मात्ररू विकृतिमति जडे बिद्दितो

तज्ञास्मिंस्तद्विवेकाग्रहणविरचितः पुंसि संसारमोहः ।

इति यदि, इह अन्यायबाधः स्यात् - हीगॆन्दरॆ, इदरल्लि ‘सर्वं ह पठ्यः पश्यति’ इत्यादि श्रुतिगळ विरोध ऒदगुत्तदॆ.

इदल्लदॆ, दृष्टाः साध्यहीनः दृष्टान्तदल्लि साध्यविल्लदिरुवुद रिन्द ‘दृष्टानासिद्धि’ ऎम्ब दोष बरुत्तदॆ. ‘उत्पत्तिक्षणावच्छिन्न घट दल्लि गुणविरुवुदिल्ल’ ऎम्ब अंशवन्नु सिद्धान्तदल्लि ऒप्पिल्ल. दृष्टान्त उभय पक्ष सम्मतवागिरबेकाद्दु अत्यावश्यक.

इदल्लदॆ, निगमवित् इव एतां मुक्तिमिच्छेत् - मुक्ति अनन्तानन्दरूपवॆन्दु हेळुव वेदवन्नरित यावनु तानॆ पाषाणकल्प वाद ई मुक्तियन्नु बयसुवनु? यारू बयसदे इरुवुदु हेगॆ पुरुषार्थवागलु साध्य?

इदल्लदॆ, धीः नित्या, इच्छादयः तत्परिणतय इति हेतोः असिद्धिष्ट स्यात् ई सिद्धान्तदल्लि ज्ञान नित्य, इच्छादिगळु अदर परि णाम विशेषगळे. आद्दरिन्द अनित्य विशेषगुणवात्” ऎम्ब हेतुवू सह असिद्धवागुत्तदॆ. इदरिन्द हिन्दॆ हेळिद अनुमानदल्लि हेत्वसिद्धि ऎम्ब दोष बरुवुदरिन्द अशेष विशेष गुणोच्छेद सिद्धिसुवुदिल्ल! ६९ ।

साङ्ख्यर मोक्ष स्वरूपवन्नु प्रतिपादिसुत्तारॆ चिन्मात्ररूपः आत्मा विकृतिमति जडे बुद्धित बिट्टतः-आत्मनु केवल ज्ञान स्वरूपनु. इवनु विकारशीलवू जडवू आद बुद्धि तत्त्वदल्लि, दर्पण दल्लि मुखदन्तॆ, प्रतिबिम्बितनागुत्तानॆ. तज्ञ अस्मिन् पुंसि तद्विवेका ग्रहणविरचितः संसारमोहः आ कारणदिन्दले ई आत्मनल्लि परस्पर विवेक गॊत्तागदॆ संसार व्यामोह उण्टागिदॆ.

कन्नडियल्लि मुखवन्नु नोडुवाग कन्नडियल्लि मुखवू, मुखदल्लि कन्नडिय कॊळॆय काणुत्तदॆ. इदरन्तॆ आत्मनिगू बुद्धितत्त्वक्कू परस्पर सम्पर्कदिन्द बुद्धियल्लिरुव कर्तत्वादिधर्मगळु आत्मनल्ल, आत्मन चैतन्य बुद्धि तत्त्वदल्लि सङ्क्रमिसि ‘चेतननाद नानु माडुत्तिद्देनॆ’

श्लोक 71]

जीवसर

165

अन्ना विज्ञानवृत्तिः प्रकृतिपुरुषयोरन्यतां गाहमाना

ताक्संसारभे पुरुष इह सदा मुक्त एनेति साङ्ख्याः॥

[साङ्ख्य सम्मत मोक्ष स्वरूप खण्डनॆ

  • 141 -

O

नीरूपे बिट्ट तं कृनु भवति कथं रूपशून्यस्य तत्सा निर्लेपे संस्कृतिः का कथमतिविशदो निष्क्रिय मुख्यत् । नित्यं वा किं न मुदुपधिभिरितरैर्वॆत्तु भेदं कथं ना को वा मोकोs ई पुंसः प्रथममपि न खस्य दुःखादिगः ॥ ऎम्ब अनुभव बरुत्तदॆ. इदर मूलकवे सकल प्रवृत्तिगळू, सुख दुःखमोहगळू बॆळॆदु आत्मनु संसारि ऎनिसिकॊळ्ळुत्तानॆ.

प्रकृतिपुरुषयोः अन्यतां गाहमाना अना विज्ञान वृत्तिः ताकंसारभे-प्रकृति मत्तु पुरुषर ई विवेकवन्नु विषयीकरिसिद कॊनॆय बुद्धि अन्तह संसारवन्नु ध्वंसगॊळिसुत्तदॆ. -इह पुरुषः सदा मुक्त एव इति साङ्ख्या-ई संसारदल्लिद्दरू पुरुषनु सदा मुक्तनागिये इरुवनु ऎन्दु साङ्ख्यरु हेळुत्तारॆ.

साङ्ख्यरु जीवात्मनन्नु ‘पुरुषनॆन्दु हेळुवरु. परमात्मनन्नु इवरु अङ्गीकरिसुवुदिल्ल. ई आत्मनु चैतन्य स्वरूपनु, शुद्धनु, प्रकृति सम्पर्कदिन्दले इवनिगॆ संसारद अनुभव आगुत्तदॆ. तनगू प्रकृतिगू वास्तविकवागि याव सम्बन्धवू इल्ल ऎम्ब अरिवु बन्दाग इवनु प्रकृतिय हिडितदिन्द मुक्तनागुत्तानॆ. इदन्नु ‘कैवल्य’ ऎन्नुत्तारॆ ॥ ७० ।

-

इदन्नु निराकरिसुत्तारॆ नीरूपे बिट्ट तक्र नु भवति रूपशून्य वस्तुवाद बुद्धि तत्त्वदल्लि प्रतिबिम्बिसुवुदु ऎल्लि सम्भव! रूपशून्यस्य तत् कथं स्यात् - रूपशून्य वस्तुवाद पुरषनि गादरू प्रतिबिम्ब हेगॆ साध्य? -निर्लेपे का संस्कृतिः-निर्लिप्तनाद पुरुषनिगॆ संसारबन्ध हेगॆ? अतिविशदः निम्मियल्लि एषः कथं मुत्_अति स्वच्छनू स्वतः याव चलनॆयू इल्लद इवनिगॆ मोह वादरू हेगॆ? नित्यं वा किं न मुख्य ई उपाधिगळ सानिध्य सदा इरुवुदरिन्द ऎन्दू इवनु मोहितनागिये एतक्कॆ आगुवुदिल्ल? भेदं ना कथं वेत्तु - इन्तह दुस्थितियल्लि इवनु प्रकृतिगू तनगू भेदवन्ना

दरू हेगॆ तिळियलु साध्य? अद्य पुंसः को वा मोक्ष ?

ई स्थिति यल्लि इवनिगॆ मोक्षवादरू एनु? अस्य प्रथममपि दुःखादि गन्धः न खलु इवनिगॆ मॊदलू सह संसारदबन्ध इरलिल्लवष्टॆ?

166

[* 72

  • 142 - [साङ्ख्य मतदल्लि बन्धमोक्ष व्यवस्थॆ साध्य विल्ल] व्यापिन्‌का पि साङ्ख्यॆः प्रकृतिरभिहिता सर्वसाधारणी सा व्याप्ता जीवाश्च सर्वॆ प्रकृतिपरिणतिर्भोग एषामभीष्टः । सर्वॆ सर्वस्य भोगाः सुरिह तत इमे सन्निधानादिसाम्यात् बुद्धच्छाद्यं च सर्व० प्रकृतिगतमतो न व्यवस्था ततोsपि ॥

लोकदल्लि रूपवत्ताद वस्तुविनल्लि रूपवत्ताद वस्तुवे प्रतिबिम्बि सुत्तदॆ. पुरुषनू रूपरहितनु, महत्त्ववू रूपरहित. इल्लि बिम्ब प्रतिबिम्ब भाव हेगॆ साध्य? पुरुषनु असङ्गनु, उदासीन स्वभावदवनु, याव अण्टू इल्लदवनु. इवनिगॆ संसार बन्धादिगळु हेगॆ साध्य? इन्तह र्निलिप्तनिगू संसार भ्रमॆ मुन्तादवु बरुवुदादरॆ इदन्नु निवृत्तिगॊळिसुवुदादरू हेगॆ शक्य!

बन्ध, मोक्ष इत्यादि सकलवू प्रकृतिगॆ हॊरतु, पुरुषनिगॆ इदु यावुदू इल्ल ऎम्बुदु सरियल्ल. हीगादरॆ समस्त व्यवहारगळू सुळ्ळा गबेकागुत्तदॆ. आद्दरिन्द साङ्ख्य सम्मत मुक्ति समञ्जसवाद्दल्ल ॥ ७१

साङ्ख्य मतदल्लि मत्तॊन्दु दोषवन्नु विवरिसुत्तारॆ-साङ्ख्यॆः प्रकृतिः एका व्यापिनी अभिहिता -प्रकृति, ऒन्दे मत्तु विभुवॆन्दु साङ्ख्यरु हेळुत्तारॆ. सा सर्वसाधारणी अदु ऒन्देयाद्दरिन्द ऎल्ल चेतनरिगू समानवादद्दु. सर्व जीवाज्ञॆ व्यापाः ऎल्ला जीवरू सह विभुवागिरुवरु. एषां प्रकृति परिणतिः भोग अभीष्टः इवरॆल्लरिगू आ प्रकृतिय संसर्गदिन्दले सुखादि भोगगळु बरुववु. ततः इह सन्निधानादिसाम्यात् इमे सर्वॆ भोगाः सर्वस्य

  • आदकारण ई मतदल्लि प्रकृतिय संसर्गादिगळु ऎल्लरिगू समान वागिरुवुदरिन्द प्रकृतिय परिणामवाद ई ऎल्ल भोगगळू ऎल्ला जीवरिगू समानवागबेकागुत्तदॆ. बुद्दिच्छा द्यं सर्वं च प्रकृति गतं, अतः ततोsपि न व्यवस्था बुद्धि, इच्छॆ मुन्तादवुगळू सह आ मतदल्लि प्रकृतिय धर्मगळे हॊरतु पुरुषन धर्मवल्ल. आद्दरिन्द अवुगळ भेददिन्दलू सुखादि भोग व्यवस्थॆयन्नु समर्थिसलु साध्यविल्ल.

साङ्ख्यरु अनेकात्मवादिगळु, सुखदुःखादिगळु विलक्षणवागिरु वुदे इदक्कॆ कारणवॆन्नुत्तारॆ. इदु समर्थनीयवल्ल. अवर मतदल्लि सुखदुःखादिगळॆल्लवू प्रकृतिय धर्मवे हॊरतु पुरुषर धर्मवल्ल. प्रकृति जगक्कॆल्ल ऒन्दे जीवरू विभु. प्रकृति सान्निध्यवे संसारक्कॆ कारण,श्लोक 73]

143-

जीवसर

[जीवन्मुक्तिय निरसनॆ

167

मुक्तिः प्राणाक्षदेहादिभिरुपधिभिरत्यन विश्लेषरूपा

जीवावो पि तैस्सङ्गम इति विहतेर्जीवता कथं स्यात् आपस्तादय श्रुतिगतिभिरिमां युक्तिभिश्च व्युदासुः

जीवन्मुक्तादिशब्दः क्वचिदुपचरितस्तत्समावस्थव ॥ ७३ ॥ आद्दरिन्द अदर सान्निध्यदिन्द आगुव सुख दुःखादि भोगगळॆल्लवू ऎल्लरिगू समानवे आगबेकागुत्तदॆ.

“प्रकृति’ ऒन्दे आदरू, ‘बुद्धि’ अनेकवागिरुवुदरिन्द व्यवस्थॆ हेळ बहुदॆम्बुदू सरियल्ल. ‘बुद्दि’ ‘प्रकृतिय परिणामवे आगिरुवुदरिन्द, ‘प्रकृति’ समानवाद मेलॆ, अदर परिणामगळु मात्र असाधारण वागिरुत्तवॆ ऎन्दु हेळलु कारणविल्ल. अदृष्टवू ‘पुरुष’न धर्मवागदे प्रकृतिय धर्मवाद कारण अदृष्टवे व्यवस्थॆगॆ कारणवॆन्दु हेळलू साध्यविल्ल. आद्दरिन्द साङ्ख्यमतदल्लि सुखादिव्यवस्थॆगळु साध्यविल्ल । ७२ ।

अदैत्यादिगळिगॆ सम्मतवाद जीवन्मुक्ति’यन्नु निराकरिसुत्तारॆ मुक्तिः प्राणाक्षदेहादिभिः उपधिभिः अत्यन्तविश्लेषरूपा प्राण, इन्द्रिय, शरीर मुन्ताद सकल विध उपाधिगळिन्दलू सम्पूर्ण वागि अगलिरुव स्थितिये मुक्ति ऎनिसिदॆ. जीवद्भावोs पि तैः सण्ण म- ई प्राणादिगळॊन्दिगॆ कूडिरुव स्थितिये जीवन. ई ऎरडू परस्पर विरुद्धवादुदरिन्द जीवन्मुक्त स्थिति जीविसिरुववनिगॆ हेगॆ साध्य ?

పి

आपस्तम्यादयश्च श्रुतिगतिभिः युक्तिभिद्द इमां व्युदासुः आपस्तम्बरु मॊदलाद महर्षिगळू सह श्रुतिप्रमाणदिन्दलू युक्ति गळिन्दलू ई जीवन्मुक्तियन्नु निराकरिसिद्धारॆ, क्वचित् जीवन्मुक्तादि शब्दः तत्समानस्थव उपचरितः. ‘जीवन्मुक्ता भवते’ इत्यादि कॆलवु वचनगळल्लि बरुव ‘जीवन्मुक्त’ शब्द मुक्तिगॆ समानवाद अवस्थॆयन्नु उपचार वृत्तियिन्द हेळुत्तदॆये हॊरतु अल्लि मुख्यवृत्ति विवक्षितवल्ल.

ब्रह्मपासकनिगॆ उपासनॆय कालदल्लि ब्रह्मसाक्षात्कार ई लोक दल्ले दॊरॆयुत्तदॆ ऎम्बुदु ऎल्ल वेदान्तिगळिगू सम्मत. इदु तमेव विद्वान् अमृत इह भवति, “अत्र ब्रह्म समश्नुते’ इत्यादि श्रुतिसिद्धवू आगिदॆ, इल्लि आगुव ब्रह्मानुभवक्कू शरीर बिट्ट मेलॆ आगुव ब्रह्मानु भवक्कू महदन्तरविदॆ ऎन्नुवुदरल्लू अभिप्राय भेदविल्ल, आद्द

168

  • 144 -

[बाधितानुवृत्तिय खण्डनॆ

[3074

चन्नैकादिबुद्धान हि निलयमियाच्च कुरर्थादिदोषः स्याद्याps s पि द्विचन्न प्रकृतिवु हि ततो भ्रानि मात्रानुवृत्तिः विस्राभावतः स्यात् फलमपि न तु ते जाघटीति द्वयं तत् ब्रह्मान्याशेषबाधादनतिबलतया बाध्यतो बाधकस्य ॥ ७४ ॥ रिन्दले जीवन्मुक्तियन्नु ऒप्पुववरु ‘सदेहमुक्ति’ ‘विदेहमुक्ति’ ऎन्दु ऎरडुविध मुक्तियन्नु ऒप्पुत्तारॆ. ‘मुक्ति’ ऎन्दाद मेलॆ अदरल्लि अनेक विध इरलु हेगॆ साध्य? आवाग मुक्तियल्लू तारतम्य अनिवार्य. तारतम्यदिन्द कूडिद फल यावुदू ऎन्दू परम पुरुषार्थवागलारदु. आपस्तम्ब धर्म सूत्रदल्लि बुद्ध क्षेमप्रापणं’ (२-२५-१४) इतादि गळल्लि जीवन्मुक्तियन्नु युक्ति मत्तु अनुभवगळिन्द निरासमाडलागिदॆ. आद्दरिन्द जीवन्मुक्ति समर्थनीयवल्ल ॥ ७३ २

निर्विशेषातिगळु हेळुव बाधितानुवृत्तियन्नु निराकरिसुत्तारॆ चक्षुरर्थादिदोषः चन्द्रॆकादिबुद्दा निलयं न हि इयात्-चक्षुरिन्द्रियगत दोषवे आगलि, विषयगत दोषवे आगलि सत्यवाद्दरिन्द ‘चन्द्रनु ऒब्बने’ ऎम्ब ज्ञानदिन्द तॊलगलु साध्यवे इल्ल. ततः हि द्विचन्न प्रकृतिषु बागेs पि भ्रा मात्रानु वृत्तिः स्यात् आदुदरिन्दले ‘चन्द्रनु ऒब्बने’ ऎम्ब बाधकज्ञान इद्दरू भ्रान्तिय तोरिकॆ मात्र मुन्दुवरियबहुदु. आदरॆ, विक्रमाभावतः फलमसि स्यात्-इब्बरु चन्द्ररु’ ऎम्बुदरल्लि विश्वास होगिरुवुदरिन्द आ भ्रान्तियिन्द बन्दिद्द भय आश्चर्यादिगळु तॊलगुत्तवॆ. ते तु-सर्व मिथ्यात्ववादियाद निनगन्तु, ब्रह्मान्या शेषबाधात् बाध्यतो बाधकस्य अनतिबलतया तत् दैयं न जाघटीति - तत्त्वज्ञानदिन्द ब्रह्मक्किन्त बेरॆयादसकलवू निवृत्ति यागिरुवुदरिन्दलू, बाध्यज्ञानक्किन्तलू बाधकज्ञान दुर्बलवागिरु वुदरिन्दलू ई ऎरडू हॊन्दुवुदिल्ल.

चन्द्रनु ऒब्बने इरुवनॆन्दु तिळिदिद्दरू कण्णिन ओरॆयन्नु बॆरळिनिन्द ऒत्तिदाग चन्द्रनु ऎरडु इरुवन्तॆ काणुत्तदॆ. इदरिन्द बाधकज्ञान इद्दरू भ्रमॆ अनुवृत्तिसबहुदॆम्बुदु सिद्ध. प्रकृतदल्ल, ‘प्रपञ्च वॆल्ल मिथ्य’ ऎम्ब ज्ञान बन्दरू प्रपञ्चद तोरिकॆयू अनुवृत्तियाग बहुदु. इदे बाधितानु वृत्ति, ई स्थितिये जीवन्मुक्ति-

श्लोक 75]

जीवसर

169

  • 145 - [प्रतिवादिगळ मोक्षगळु प्रमाण विरुद्ध स्वातं ब्रह्मणैक्यं पशुपतिसमतां वासनोच्छेदमात्रं धीसनानप्रणाशं निजमतिसुखयोर्नित्ययोस्सन्नि कर्षं।

इदु सरियल्ल. आ भ्रमॆगॆ सत्यवाद बॆरळ ऒत्तडवे’ कारण. ‘चन्द्रनु ऒब्बने’ ऎम्ब ज्ञानविद्दरू ई सत्यवाद दोष तॊलगदु. तत्त्वज्ञान दिन्द मिथ्याज्ञान तॊलगुवुदे हॊरतु, वस्तु तॊलगदु. प्रकृतदल्लि ब्रह्मव्यतिरिक्त सत्यवाद वस्तुवे इल्ल, ऎल्लवू तोरिकॆ मात्र ऎन्दाग तत्त्वज्ञान

नदिन्द ब्रह्मव्यतिरिक्त सर्व तोरिकॆय तॊलगबेकु. जगत्तू मिथ्य, इदक्कॆ कारणवाद अविद्यॆयू मिथ्यॆन्दु हेळुवुदरिन्द, सत्य वाद बॆरळिन ऒत्तडदिन्द हुट्टिद द्विचन्द्र ज्ञानद साम्य बरुवन्तिल्ल. आद्दरिन्द जगत्तिनल्लि कॆलवन्नादरू सत्यवागि ऒप्पदिद्दरॆ बाधितानुवृत्ति साध्यविल्ल. सत्यवाद कॆलवन्नु ऒप्पिदरॆ ब्रह्मज्ञानदिन्द अदु बाधितवा गलु साध्यविल्ल, मत्तु अदैत भङ्गवू आगुवुदु ॥ ७४ ॥

मुक्तिय विषयदल्लि प्रतिपक्षगळॆल्लवन्नू सङ्ग्रहिसि ऎल्लवू श्रुत्यादि विरुद्धवॆन्नुत्तारॆ. इल्लि ‘स्वातं’ इत्यादि पदगळु द्वितीयान्त. “मुकौ स्वातं जल्प तां वः श्रुतिः उपकृतये कल्पतां’ इत्यादि यागि वाक्य रचनॆ,

--

१ - स्वातन्न परिपूर्ण स्वतन्त्रतॆये मुक्ति ऎन्दु सिद्ध सम्प्र दायदवरु हेळुवरु. प्राचीन शैव प्रभेदविदु.

२ - ब्रह्मक्क ब्रह्मदॊन्दिगॆ ऐक्यवे विवर्तातिगळ मुक्ति. ३ - पशुपतिसमतां ‘मुक्तात्मानोपि शिवाः’ ऎम्बुदु पाशु पतर मुक्ति. स्वल्प भेदवन्नु ऒळगॊण्ड अभेद रूपविदु.

४ - वासनोच्छेदमात्रं - क्षणिक विज्ञानसन्तान उळियुत्तदॆ, अदर वासनॆगळॆल्लवू तॊलगुत्तवॆ. इदु विज्ञानवादिगळाद योगाचार बौद्धर मुक्ति.

५ - धीसन्नान प्रणाशंआ विज्ञान सन्ततिय नाशवे मोक्षवॆम्बुदु माध्यमिकैकदेशियाद बोधिचर्यवतारकारनाद प्रज्ञाकरमतिय पक्ष. ६ - निजमतिसुखयोः नित्ययोः सन्नि कर्ष० तन्न स्वाभाविक वाद नित्यज्ञान नित्य सुखगळ अभिव्यक्तिये मुक्ति ऎम्बुदु नैयायिकैक देशिगळाद भूषणकारर पक्ष.

172

[श्लोक 2

रोषोs पि प्रीतिये स्यातु निरसविषयस्तस्य निमश स्टेच्छायां स्टर्वसिद्धिं वदति भगवतोs वाप्तकामत्ववादः॥

[परमात्मनन्नु निराकरिसलु साध्यवे इल्ल]

  • 147

-

अप्रत्यक्ष परात्मा तदिह न घटते धातुरध्यक्षबाधः योग्यादृष्टे रभावान्न खलु न भवता स्वीकृतः स्वतरात्मा ।

क्रीडादि निमित्तदिन्द सृष्टियन्नु माडिदरॆ परमात्मनु नित्यतृप्तनु ऎन्दु हेगॆ हेळुवुदु ऎन्दरॆ, भगवतः अवाप्त कामत्ववादः स्वच्छायां सर्वसिद्धिं वदति भगवन्त अवाप्तसमस्तकामनु, अवनिगॆ आगबेकाद्दु एनिल्ल ऎम्ब श्रुतिवचनगळिगॆ, अवन इच्छॆगळु ऎल्लवू तडॆ इल्लदे सिद्धवागुवुवॆन्दर्थवे हॊरतु अवनिगॆ इच्छॆये इल्लवॆन्दर्थवल्ल.

शङ्कॆ-इच्छॆ ऎम्बुदु कॊरतॆय सूचक. परमात्मनिगॆ जगत्तन्नु सृष्टि माडबेकॆम्ब इच्छॆ बन्दरॆ अवनिगू कॊरतॆयन्नु ऒप्पबेकु. हागादरॆ अवनु नित्यपरिपूर्णनु, अवाप्त समस्तकामनु इत्यादिगळ अर्थवेनु?

समाधान क्रीडादिगळु पूर्णतॆय सूचकवे हॊरतु कॊरतॆय सूचकवल्ल. कॊरगुवनु क्रीडिसलार, परोपकारवन्नू माडलार. आद्दरिन्द क्रीडार्थवागलि जीवर हितार्थवागलि बरुव इच्छादिगळु पूर्ण तॆगॆ पोषकवे हॊरतु, विरुद्धवाद्दल्ल ॥ १ ॥

e:

परमात्मनु इद्दरॆ काणबेकित्तॆम्ब शङ्कॆयन्नु परिहरिसुत्तारॆ- परात्मा अप्रत्यक्ष, तत् योग्यादृष्टे अभावात् इह धातुः अध्यक्ष बाधः न घटते-लोकदल्लि यारिगॆयादरू तन्न अरिवु मात्र सहज सिद्धवे हॊरतु बेरॆ आत्मनु प्रत्यक्षसिद्धनल्ल. आद्दरिन्द योग्यानुप लब् ऎम्ब प्रमाणविल्लदुदरिन्द जगदृष्टिगॆ कारणनाद परमात्मनन्नु प्रत्यक्षदिन्द निषेधिसलु शक्यवल्ल. भवता श्वेतरात्मा न खलु न स्वीकृतः-नीनू सह निनगिन्तलू बेरॆयाद आत्मनन्नु स्वीकरिसिद्धीयष्टॆ!

कत्तलल्लिरुव वस्तु काणदिद्दरू अल्लि वस्तुवे इल्ल ऎन्दु हेळलु यारिगू शक्यविल्ल. काणलु शक्यविद्दु काणदिद्दरे मात्र अदर अभाव सिद्धि सुत्तदॆ. इदन्ने योग्यानुपलब्ध ऎन्दु हेळुत्तारॆ. परमात्मनु नम गिन्त बेरॆयादवनु. अवरवरिगॆ अवरवर आत्म मात्रवे प्रत्यक्षवागलु साध्य. हीगॆ योग्यानुपलब् इल्लद्दरिन्द काणदिरुव मात्रक्कॆ परमात्म नन्नु इल्लवॆन्दु हेळलागुवुदिल्ल.