1
नत्वा निगमान्तगुरुं गुरूंश्च पूर्वोत्तरान् सुखं धृत्यै । अधिकारसंग्रहीया गाथाः श्लोकात्मना विवर्त्यन्ते ॥ १ ॥
पोयहै— सरोमुनिर्भूतसमाहरिर्वेतालसूरिः कुरुकेशसूरिः ।
यस्ताम्रपर्ण्य विहितावतारः सुशीतनद्यामथ विष्णुचित्तः ॥ २ ॥
शुद्धश्च सूरि : कुलशेखराख्यनृपोऽस्मदीयो मुनिवाहनश्च । भक्तां प्रिरेणुर्मळिनगर्यां ज्योतिर्यदासीत् स च भक्तिसारः ॥ ३
॥ सर्वत्र भूमौ निगमप्रकाशकृते कराब्जादृतखड्गकुन्तः ।
मंगै पुरस्थानजनेश्वरश्चेत्यमीभिरानन्दवरौः सुगीताः ॥ ४ ॥
ऋज्वीः स्फुटार्था द्रमिडोक्तिमालाः वयं यथार्थ समधीत्य गाथाः । अज्ञाततत्त्वान् निगमप्रदेशान् यथार्थतत्त्वं विशदं विदामः ॥५॥
29
B
इन्वत्तिल - आनन्दला मे श्रयणीयभावे प्रायें पुमर्थे विभवेऽप्यनाश्ये ।
बान्धव्यभावे परिवर्तने तु रागस्य किञ्चात्मनि सक्तिला मे ॥ ६ ॥
S
दुष्कर्ममुक्तौ च दयौघभावे तत्त्वार्थबोधे खकभावक्लृप्तौ ।
भक्तान् समुद्दिश्य सदा दधानेऽवतारमाभीरपतौ स्थितेऽपि ॥७
दुर्बोधवेदद्रमिडोक्तिकारिमुन्यङ्घ्रिमेवाऽऽहतवान् कविर्यः ।
।
अभूददुःखो मधुरस्तदध्वा प्राच्यो भवेत् धीरसदध्वरूपः ॥ ८॥ एन्नुयिर् — ममात्मदानादवनान् प्रपद्य गुरून् दयालूनथ तद्गुरूणाम् । पति क्रमेण प्रणिपत्य — योऽसौ श्रीभूतपुर्यां कृपयाऽवतीर्णः ॥ ९
महावदान्यः स महांश्च पूर्णः श्रीयामुनेयोऽपि च पद्मनेत्रः । तस्मै च सन्मार्गमुपादिशत् यः स राममिश्रोऽथ च नाथयोगी ॥
मुनिः शठारिः स च सैन्यनाथो लक्ष्मीश्च भोग्यामृतरूपिणीति । एतान् पुरस्कृत्य — परस्य पुंसः श्री शालिपादद्वयमाश्रयामि ॥ ११ आरणनूल्— आरण्योतमशास्त्रवर्त्मशुभताविक्षोभकान् हैतुकान्
प्रत्येको गज एतदुक्तिकदली मेत्तोपकारी च यः ।
॥| भूषाभूतयश | इच लक्ष्मणमुनिः तद्धोग्यसूक्तिग्रह-
श्रेयोलंकृत चिन्तना वयमितो नो दुष्क्रियाचिन्तकाः ॥ १२ ॥
नीलवन्दु - दीर्घं सृत्वाऽद्य दैवात् वयमुदितधियो भूय ऐत्येत एकी-
भूयांहोरूपदेहैः पतनपरिभवावाप्तघनहं प्रपन्नाः ।
आगात् रक्षार्थमित्यादृतमुदितजयं क्लृप्त कारुण्यदीव्य- त्ख्यातिं श्रीयामुनेयं पतिमक्नम्, इतो नो पठेमापनीतीः ॥ १३
कालवलं — तालं काहल साधुशङ्खसदृशोः सद्भक्तयोर्दा सयोः कृत्वा द्रामिडवेदभोग्यतमगीत्यादेशको यो मुनिः । > शक्यां चापि तपस्सृति कथितवान् नाथो वदान्यः, पदम्
जीवेमास्य सदा नताः इह चतुभूमौ समः कोऽस्ति नः ॥ १४ ॥
आलुम डेक्कलम् - रक्षेन्नः परिरक्ष्यता पदमिति प्राप्याम्बुजावासिनी-
भर्तुः पादयुगं प्रकृष्टकरुणैरस्मभ्यमेतत्प्रदैः ।
अज्ञानानि विजृम्भणानि लवितुं प्रोद्यम्य याऽध्यापिता
त्रय्यस्या इह नित्यमस्ति हृदयं भोक्तुं विधिः कोऽपि नः ॥ १५
तिरुवुडन् – लक्ष्मीसोदरमान्यकौस्तुभसमं लक्ष्मीशहरसादराऽऽ-
वासार्हाः पदपद्म चूडन विद्याभाजो वयं नो यथा ।
आगर्भाssगतघोर किल्बिषनदीपातापनेयास्तथा
सूक्ष्मार्थेन सहार्थपञ्चकविदः कर्तुं कृपां हि स्थिताः ॥ १६ ॥
८
अमैया - नालं त्वेता इति घनतृषा भारभृतासु लोके
विद्यास्वष्टादशसु घटितास्वप्यमूः संख्यिकेति । संख्यायास्म समयगुरवोऽष्टौ द्वयञ्चानिमील-
सूरिस्तुत्यं स्थितिमनुपमां प्रादुरर्थे समर्थाम् ॥ १७ ॥
निलैतन्द — आधारः स्थितिदानतोऽस्य सकलस्येशो नियन्तृत्वतः
किञ्चिन्नेति कथाविदूरमखिलं स्वस्येति शेषी स्थितः ।
॥
तुल्यः कोऽपि न यस्य तस्य तुलसीमौलेर्हि देहा वयं
स्मश्च विनैव मूल्यमनघोऽर्थोऽयं श्रुतिज्ञोदितः ॥ १८ ॥
दासाः
पोरुलोनु – अर्थस्त्वेक इति स्थितोऽम्बुजभवानाथः, तदङ्घ्रयाश्रयात्
स्नेही तत्करुगावशश्चित् इह तद्ग्राह्योऽभ्युपायः फलम् । तस्यार्हम्, निगडो दृढोप्यघमयः साज्ञान एतानि हि
,
प्राज्ञाः पञ्च मदीयचित्तधृतिकृत् नश्यत्तमस्कं जगुः ॥ १९ ॥
पुरुडन् - जीवः सन्मणि: अक्षता प्रकृतिरप्यको गदा स्यान्महान्
ज्ञानञ्चासिरधीर्वृतिर्दरवरः शार्ङ्गं तथाऽहंक्रिये ।
चक्रं हृत् दश चेन्द्रियाणि विशिखाः भूतानि माला दशे- त्यर्थः तार्क्ष्यतनुश्रुतेः करिगिरौ कृष्णोऽस्ति विश्वावनः ॥ २०॥
तेर— कारुण्यात् निगमाख्यशास्त्रवचनाः आद्याः समाभाणिषुः तत्त्वानां चिदचित् तदीश इति सद्भेदं विचित्रं त्रयम् ।क्रूरः कर्मज देहभागयमहम्मोहः तथा स्वात्मनि
व्यामोहः पर इत्यपैत्विति मतिं कृत्वाऽर्थदार्थोचितम् ॥ २१ ॥
वादियर् — कथक स्थिरसिद्ध तर्कगर्वात् श्रुतिमीतौ अपि साधुपूर्ण कम्पे । स स नादिरिति श्रिया सनाथं श्रुतिचूडागुरवः पुराणमूचुः॥२२
TS
नित्र — स्थित पुराण पदद्वयधारणं स्थिरफलं क्षयिणञ्च भवाम्बुधिम् ।
महितयोक्तवतां सदसद्विधं करुणयाऽक्षजयी तु विमोक्षदृक् ॥ २३
वेण्डुम् - इष्टं श्रेष्ठं फलममृतमित्युद्गतौ दैवमेदात् 1) दीर्घादीर्घस्थितिगतिविदः क्वापि भक्ताः प्रवृत्य ।
छेतुं मूलं कलुषमितरा नो मुकुन्दाङ्घ्रिसेवां
त्यक्ता साक्षात् भवति सरणिः काचिदित्यास्थिता हि ॥ २४ ॥
नित्रनिलै — स्थितं कर्म स्वीयस्थितिसमुचितम्, सूक्ष्ममतितः सदित्यातं ज्ञानम्, प्रणयविहितान्तर्नयनकैः । स्थिरप्राप्तां भक्ति त्वरितविगतिक्षिप्रफलदां
गतिं कारुण्येद्धामपि विदितवन्तोऽवनिसुराः ॥ २५ ॥
अन्दणर् — विप्रादौ श्वपचावधौ प्रमुखता शोकार्तलोके यतः
ते सर्वेऽपि यया कृशा अनितराः प्रत्यागताः प्राप्नुयुः । आस्माकी नमनन्तमादिमधिकायासं बलिष्ठां दयां
विभ्राणम्, प्रणयाधिका अभिदधुः संशील्य तां प्रक्रियाम् ॥२६
१०
अरिवित्तनर् — ऊचुः संशयशंसियोगविरहात् दारिद्र्यदुःखस्थितौ ।
साहाय्यस्थपर भियाचनविधां प्रीता निवृत्त्यै तु नः । मन्तोबन्धुकथोज्झितेषु दिविषत्वात्मोपमेयस्थिति-
वस्मत्संसरणश्रमं शमयतेत्यभ्यर्थना रूपिणः ॥ २७ ॥
अरवेपरम् — उक्ता वेदकिरीट भूषितमहाराजाः सुबन्धुत्व $$ ॥ ॐ स्वात्मत्रातृ परात्मतत्त्वमिह ते मा विस्मृतिर्भूदिति ।
प्राङ्नः स्वीकृतिचिन्तयोपकृतिकृद्भूयिष्ठ कारुण्यभा-
ग्देवाप्रयोरघ आर्पयन् भर निवृत्त्यर्थं हि रक्ष्यात्मना ॥ २८॥
मन्नवर्—हस्त्यद्रिं श्रयता वरं प्रणयिनां कंस्विद्ददानीति नः ॥ श्रीमुग्धेन पुरा प्रयस्य कलिताः पाल्यात्मना ये बराः ।
राजानस्त्रिदिवालयाः घुसदनाधीशा निशाध्यासित- द्युस्थानप्रवणाः कृताखिलमहायज्ञाः सुहंसा इमे ॥ २९ ॥
मुक्किय- मुख्यमन्त्रदर्शितत्रयस्थितिं स्थिरां श्रिता:
आत्मनोऽर्हमन्तरा त्व(र्हसंग्रहाद) नर्ह सर्व संत्यजः । कर्मजातमेतदस्ति नस्त्विति खलक्षणै:
ज्ञानिनो भृशं सुरा हि मेदिनीं मुदा श्रिताः ॥ ३० ॥
विष्णवर् - रम्यद्वारवतीश्वरेण कलिताः कृष्णेन रक्ष्यात्मना 3711 37 | भूलोके भगवन्त उज्झितसमस्तर्णा भजन्ते मुदा ।
२१
विद्वांसो द्रमिडश्रुतीः अभिगतोद्गीती: परव्योमगैः अभ्यर्थ्याऽऽचरितं विघातरहितं दास्यं समं सूरिभिः ॥ ३१ ॥
वेदमरिन्द - वेदज्ञानां ननु भगवतां विस्मयाघायिदीव्य-
भूमखामिप्रकलितविघां प्राप्नुवन्तः स्थिताः स्मः । तत्सद्दासेष्वधिकमुदभिप्रेतदास्यास्तु शास्त्रे
नित्ये बेदे नयनिगमितस्थित्यभङ्गार्थतौ ॥ ३२ ॥
नित्रनम् – सदेतदसदेतदित्यवनिविक्रमिव्याकृतै-
चतुर्भिरपि चागमः बहुलभक्तिसूरिस्थितौ ।
स्थिता वयम् ; इमां विना विधुरुचि गतिः का भवेत् तमो दमयितुं मुहुः प्रसृमरम्, क्षपा ह्यद्य नः ॥ ३३ ॥
उलदान — स्थितदृढ कर्मशो किमनसो न विदध्युरधि-
श्रितमितलोकवृद्ध कमलद्वयसच्छरणाः ।
15 (11) fis
स्वयमभिवर्धि कर्म यवसायितमत्र च नः– पतिकरुणामधु स्रवति मन्दमतिक्षपणे ॥ ३४ ॥
आराद - तृप्त्युज्झितैधितदया मृत दिव्यगेहम्
॥
आयोध्यभूपतिषु पद्मजदत्तगेहम् ।
धूतापजित्यतुलवीरकृतार्चगेहम्
मित्रे विभीषण उदित्वरमैल गेहम् ॥ ३५ ॥
दुष्प्रापसर्व फललम्भक दिव्यगेहम्
॥ १ श्लाध्यागमप्रथमवर्णसमेत गेहम् । दुर्लोपसर्वविधकर्मविलोपिगेहम्
श्रीरङ्गमित्यधिगतप्रथदिव्यगेहम् ॥ ३६ ॥
कृष्णनडि – कृष्णा स्मदर्थकलिता त्रियुगश्च शैल क्रूराघलोक कलुषद्वयहृच्च शैलः ।
हकी
E
फ्री
मोक्षस्त्वयं ध्रुवमिति प्रथितश्च शैल:
तीर्थेर्महद्भिरमलैः सुवृतश्च शैलः ॥ ३७ ॥
श
पुण्यस्य कारण मिति प्रणुतथ्ध शैल:
म
ज्योतिर्जगन्निखिलभोगकरच शैलः ।
द्यस्थावनिस्थजनवाच्छनभूश्च शैल:
यो (श्री) वेङ्कटाद्रिरिति विश्रुतवेदशैलः ॥ ३८ ॥
उत्तम – विक्रम्योत्तमयुद्धभूमिनिहितैकोद्दीप्रचापोत्सरद्-
बाणेनास्त्रि (स्त्र) निशाचरीयदशमौल्युच्छेदकृत् गुच्छवत् ।
मन्थाक्षिप्तमहादधि-व्रजपरित्रातामृताश्यस्ति य-
त्राऽऽतो हस्तिगिरिर्नताघपरिहृत् चक्रं तु तद्भूषणम् ॥ ३९ ॥
तेनार्— मरन्दभरिताम्बुजोद्भवरमाधिनाथोज्ज्
श्रितद्युपद कामसत्स्थलमिहास्ति सम्यक् स्थलम् ।
सुधर्मवनभृद्धिमालय- सुरापगा- साजा-
समुद्र - बहुपत्तन - द्युमुख सत्समाहारभूः ॥ ४० ॥
-नन्निलमा - दासानां हि तटित्सम स्थितिशरीरोत्सर्गपूर्वं गतिं
लब्धुं निष्प्रतिघातमध्यमशुभात्युत्कृष्टनाड्यध्वने ।
सज्जानां घटते यदेव किमपि स्यादेष देशः शुभः घस्रश्चास्तु शुभः शुभात्मकनिमित्तोक्तेः पदश्ञ्चास्तु तत् ॥ ४१ ॥
नडैपेर—यानेऽग्निर्दिनमुज्ज्वलो दिनगणो वत्र्मोत्तरं वत्सरः
मध्ये न्यायमितो मरुत् दिनकरश्चन्द्रस्तटित् पाशभृत् । छत्रिस्वर्गपतिः प्रजापतिरिति प्रोक्तैर्भवन्त्यर्पितम्
मध्येमध्य उपेत्य भोगमखिलं भाख (दीव्य ) त्पदारोहिणः ॥ ४२ ॥
एरियेडिल् – आरुह्योज्ज्वलितं पदं हितपरं सर्वस्य जीवात्मनः प्रत्यासद्य पतिं सुगन्धि तुलसीमौलिं न इष्टां
दास्येऽशेषगुरुनजस्य लप्सतः शिञ्जायुजोऽङ्घ्रेरधो निर्विच्छेद समिद्धभोगभजने हृष्टाः प्रतिष्ठाम् इमः ॥ ४३ ॥
- मन्नम् - स्थिरो बन्धुः सर्वोऽप्यमतिहरकारुण्यजलधिः
स्वसंकूलत्त्या धृत्वा सकलमभिवृद्धोऽसमपतिः । दयां कुर्वन् भोग्यामृतजसुधयाऽनन्यशरणा-
युपायः श्रीनारायण उपगतः सिद्धसुदृढः ॥ ४४ ॥
२४
वरिक्किनन् – यमेवैष श्रीमान् वृणुत इति वेदोक्तवरणं
कुतश्चित् व्याजात् स्यात् अघपरिगतान् प्रत्यत इह । विबुध्योक्तं मार्ग पथिषु सुविमृश्येषु शुभद जगद्धातुतारप्रभुकरुणया स्मो धृतिजुषः ॥ ४५ ॥
तहवालू—दयाबलधृतात्मनः
तहवालू — दयाबलधृतात्मनः श्रयत व्यात्मसाम्यार्पणे
महादरवतो यथास्थितदयस्य मायाविनः
॥ १४ ॥ यथार्थवचनाशयस्फुटविदो न समन्वते
त्रयीनयपथाऽऽकुलीमिति जगुः सत् आर्यास्तु नः ॥ ४६ ॥
उष्मै - प्रभावः सत्योक्तिश्रुतिमहितदेवोत्तमगतः
परिच्छेदातीतस्तत उपसमेत्य श्रितपदाम् ।
॥ ४ ॥ स्थिते नैच्ये भूमा न खलु परिमित्युक्तिविषयः
तदुतुङ्गाः पक्षेपतनरहितास्तथ्यमवदन् ॥ ४७ ॥
एहुमा — महामूर्तीरष्टौ दधतम्, अपि नेत्राष्टकयुतम्
दिशोऽष्टावष्टेशान् प्रकृतिपदभाजोऽष्ट सृजतः । महा[कुला] द्रीष्टौ चाष्टगुणमहितस्याष्टगणने
ES
सतामप्यष्टाङ्गां धियमुपयतां सन्ति सुलभाः ॥ ४८ ॥
महापुष्पाण्यष्टौ कपिलम तसिद्धयष्टकमथो
तथाष्टात्मा भक्तिः प्रणिधिगणिताङ्गाष्टकमपि ।
तथैश्वर्याण्यष्टाष्ट च वरगुणाः अष्टगुणिताः
कला अष्टावन्योऽष्टविधरसतश्चेति विभवाः ॥ ४९ ॥
उयन्द — रक्षाकृत्परमात्मभिन्नवशतां त्यक्त्वाऽधिगत्याऽत्मताम्
अज्ञानस्य विनाशतोऽन्यगतिताहानेन रक्ष्यात्मना स्रष्टुः पादयुगं समेत्य निखिलैर्नारयणस्यादिमैः दासरादृतदास्यलम्भनचणं सन्मन्त्रमध्यैष्महि ॥ ५० ॥
ओदुमिरण्डै - अधीतं स्वीकृत्य द्वयमवनकर्तुः करुणया रमामुग्धस्याऽऽप्त्वा शरणमिति युग्मं चरणयोः । उपेत्यास्मत्पद्मापतिमधिकमोदे स्म भुवने
घिया निर्दुष्ट्यांऽऽप्तिक्रममखिलदास्यस्य मिनुमः ॥ ५१ ॥
ओतोडि - स्वेन स्फुरत्करविभूषणया श्रिया चा- प्येकाशयेन कृतसर्वचिदुच्छ्यार्थी ।
श्रीद्वारकाभ्युदयकृत् वसुदेवपुत्रो
राज्ञो रथे प्रकटसारथिभावमाप्तः ॥ ५२ ॥
शीतप्रसूनतुलसीदलवाहुमध्यो
घर्मो भवन् स्वकथितो निरपेक्षक:
खम् ।
दृष्ट्वा सदा सह मुदाऽङ्घ्रिवतंसनार्थे
विनात्मिकां क्षिपति नेत्रपिघानलीलाम् ॥ ५३ ॥
मूण्डालुम् — यत्नेऽप्यशक्यविषये यनं ना
पूर्वञ्च तादृगभिलाषविसृष्टिरम्या
साहायकं शरणयोग उपैति नान्यत् की की क ब्रह्मास्त्रवद् भवति सत्रप एतदिष्टौ ॥ ५४ ॥
१६
द्राधिष्ठ- पूर्णमतिगम्य-पथप्रसंग-
हानि सहायमुपगम्य पदं मदीयम् ।
SININ SOFE
।
प्राप्नोषि चेत् तव समस्तमघं क्षमेये pap त्याह स्म पुण्यपुरुषोऽस्य गदेम कीर्तीः ॥ ५५ ॥
- साधनम् —स्यां साधनञ्च सुफलञ्च मतोऽहमेव
मां साधकः शरणयेन्मदधीनवृत्तिः ।
नो साधनं भवति ते शरणागतिव
न द्वारतामिह भजन्त्यपि साधनानि ॥ ५६ ॥
नो वेदनावहमपेक्ष्यमिहां गमन्यत्
सर्वेतर स्थितिपदेऽप्यहमेव तु स्याम् ।
दूतञ्च नाथमपि च स्थितमाश्रयन् मां
शोकं त्यजेत्युदितवान् खलु पर्युपैति ॥ ५७ ॥
तन्निनैविल - हतस्वसंकल्पहतिश्च नाथः
स्वानाश्रितेष्वाहितनाशिताशः ।
एतद्भवाशामपनीय मेऽद्य
निक्षिप्य रक्ष्यं पदयोरघो माम् ॥ ५८ ॥
प्राच्या धिया मत्कृतकर्मक्ऌसं
क्रोधं विधूया उपेत्य मोक्तम् ।
अद्येति किं किं श्व इहास्मदिष्ट:
S
PE
काल : सुबुद्धयेति कृतस्मितोऽस्ति ॥ ५९ ॥
क
१७.
कुरिप्पुडन् – अवहित (ति) साध्यधर्मविह तेजपस्य पदं
सुरभितुलस्युपाय इह सन्निति मंक्षु गताः । श्रुतदुरितोपसृप्तिहतयेऽभियतां महतां
दृढकरुणाघनोक्तिहतमोहभरा हि वयम् ॥ ६० ॥
सकारत
ए
पाटुक्कु — गाथार्ह प्राच्यसूरित्रितयमवसरे स्वेषु मायी कृपाकृत्
पूर्वं भूरिव्यथं यद् व्यधित निबिडयन् गूढमाविश्य मध्ये । लोकाज्ञानापनोदोचितमधिक चतुर्वेदशीर्षाध्वदीप्त्यै
देहल्यां वेश्मनः स द्युतिकर उदितस्तेन सत्यः प्रदीपः ॥ ६१॥ मरुळ - आचार्याः खल्वमतिविधुरा लिप्सवो व्योम सर्वो लोको भूयादयमपतमा आप्तनाथ ङ्घ्रियुग्मः ।
इत्थं मत्या सदयहृदयाः सन्मति - श्रेष्ठवृत्त -
श्रीसंपन्न - प्रथितविषये ऽकल्पयन् नित्यदीपम् ॥ ६२ ॥ एट्रि - दीपं निक्षिप्य दीप्रं मनसि मतिमयं ध्वंसिता शेषरूप-
ध्वान्तानां द्रष्टुमीशः प्रतिकरणविघां माय्यपि स्यान्न का स्तुत्वा तुष्टिश्च बुद्धौ ग्रहणमुपचयिख्यातिघोषप्रचारोऽ- प्यात्मप्रागाप्तलाभ स्थितिपरिकलने किं नु नात्यल्परूपम् ॥ ६३॥
उरुशकटम् — दृढशकटक्षतिप्रवणजागरणौ समये
समुपगतार्जुनद्वयुग भञ्जक रिङ्खणको । करगतशिक्यतार्थसदुलूखलसंश्रयणौ
शुभपथधर्मपुत्रमतदूत्यसमृद्धमुदौ ॥ ६४ ॥
प्रथनभुविप्र(व्रजवनसीग्नि) रुष्टपर नाशकृदागमनौ
तरी
कमलभवाकरादपि सुमादपि शोणतरौ पुनरु१जन्मनाशिमुनिभक्तिपथातिवश मनुकुलसंगताद्भुतविमाननिवासरतौ ॥ ६५ ॥
कृतशुमधर्मकस्य विजयस्य रथे लसितौ उरगफणाविभङ्गकरनृत निरस्तबलौ । स्थिर-समतीतपट्समयधीक-पदस्थितिको
कुणीक
Psg
p
STERIFICITS
शुभकुरुकापुरी मुनिकनद्रसनानुगुणौ ॥ ६६ ॥
सुरभितुलस्यलकृतिसमृद्ध विलक्षणतौ
च्युतमुपदग्धमेकमभिकल्प्य शिशुं प्रथितौ ।
असुरसमस्तसद्द्बलचलक्षतयेऽनुगतौ
मृदुल-दुरुज्झ-वृद्धपुरुषोत्तमपादवरौ ॥ ६७ ॥
सुन्पे - प्रज्ञां प्राकू प्राप्तरूपां भ्रमशमनगतिं सद्रहस्यत्त्रयार्थ -
ज्ञप्तौ त्यक्तापकर्षो स्थितिमपि करुणां काञ्चनाकिञ्चनार्थाम् । ईशं संश्रित्य लभ्यां स्थितिमुपदिशतां श्रोत्रियाणां सकाशे जिज्ञासूनां शुभार्थान् इति निपुणमिहाब्रूम किं क्षुद्रसक्तथा ॥ ६८ शेप्प — पाठे श्रोत्रामृतविलसिताः, श्रेष्ठशीलेष्वदोषे- ष्वात्तप्रीतिर्वितरति दया या स्वयं शतयैताः ।
वृष्टवा भावे निरुपमचतुर्वेदगुढे ननूक्ताः,
द्वात्रिंशत् स्युद्र मिडवचनत्र्यंशभाकूसूक्तिलक्ष्म्यः ॥ ६९ ॥मरेयरे— अर्थ सर्वं श्रुतिनिगदितं सत्यमित्याशयानाः
सूक्ष्मां प्राप्ताः स्थिरमतिमपि श्लाघनीये गुणे च ।
ESPRITES RATES INFIPS दोषोक्तीच्छाकलनरहिताः सद्गुरूणां सकाशात्
प्राप्ताश्चित्तं विमलमपि चापेक्षकाः सद्विघानाम् ॥ ७० ॥ कारावृद्धिक्षम कतिपयाल्पज्ञसंकेत कल्प्य -
क्षोभातीत प्रदृढमतयः प्राकृते भूतलेऽत्र ।
दृश्येष्वर्थेष्वनुदिततृषो दर्शितां भूमितोऽि
१९
क्षान्त्या मान्यैरनुविदधते शाश्वतीं वर्तनीं नः ॥ ७१ ॥ इदुवडि-बर्मेंद प्रोक्तवन्तो मधुरममृतमित्यल्पसारापरार्थ (रापुमर्थ)-
व्यासेधस्थाः न मार्गोऽयमिति कृतधियो देशिका अस्मदीयाः । संसेव्योऽध्वाऽयमस्त्वित्यभिमतिवशतस्त्वस्मदागः क्षमेरन्
वात्सल्यात् वैदिकानां वयमयमनघो मार्ग इत्यङ्गयका ॥ ७२ ॥
एट्टुम् - अष्टौ द्वयीमविदुषः प्रतिबोध्य नस्ता-
न्यप्राप्यदिव्यपददस्य तु माधवस्य । कृत्स्नाघसंघशमनार्थकृताभयस्य
।
सूक्तघा दृढप्रकटयाऽऽस्म निरस्तशंकाः ॥ ७३ ॥
चानुळ – एताः स्थितीदिविषदामपि कृच्छ्रलभ्याः
स्वात्मस्थितेन इह नन्दितुमस्ति भाग्यम् ।
firefis
( स्थित्वाऽभिनन्दति स एतदितो न आप्यम् ) निन्दन्तु वक्रमतयः परिकल्प्य दोषं
पत्युः श्रियो मधुमदङ्घ्रिसुमस्य भोग्यम् ॥ ७४ ॥
A
२०५
वेळळे - गुरूभूय स्वान्ते सिततुरगवकत्रेण लिखित
ह्युपायेनास्माभिर्निहितमधिपत्त्रम् ; किमिह नः । ग्रहीतुं धैर्येऽथो विरसमिति हानेऽप्यपि मन. क् न नन्देन्निन्देन्नो मम शुभमनो भोः शितधियः ! ॥ ७५ ॥
एका प्रत्यधिकारम्, आदिमगताः षड् द्वे तथोद्घातगे द्वे तच्चत्रयगे चतस्र उदिता गाथास्तथा स्थानगाः ।
मूले द्वे चरमे च पश्ञ्च युगमाचार्येऽष्ट चान्त्ये स्थिताः षट्पञ्चाशदिमा भवन्त्युपहृताः; श्लोकाश्चतुस्सप्ततिः ॥ ७६ ॥
भाष्यकारान्तरङ्गश्रीप्रणतार्तिहरान्वयात् । निगमान्तगुरुप्रोक्तो रहस्यार्थोऽयमेधते ॥ ७७ ॥
इत्थमधिकारगाथाश्लोकान् श्रीरङ्गलक्ष्मणमुनीष्टः । सच्चक्रवर्तिवंश्यो वात्स्यः श्रीवीरराघवोऽकार्षीत् ॥ ७८ ॥
इति अधिकारसंग्रहगाथानुवादः
शुभमस्तु
श्रीमते रङ्गरामानुजमहादेशिकाय नमः
अ
अकिञ्चनो अग्रतः प्रययौ
SUL-
अचेतना
अचेष्टमान
RE-1
अज्ञानाद
अतश्चायने
अतस्त्वं
अथोपाय
अद्यप्रभृति
अनन्तपारं
श्रीः श्रीमद्रहस्यत्रयसार प्रथमभाग-