श्रीः
परदेवतापारमार्थ्याधिकारः
आत्मैक्यं देवतैक्यं त्रिकसमधिगता तुल्यतैक्यं त्रयाणाम् अन्यत्रैश्वर्यमित्याद्यनिपुणफणितीराद्रियन्ते न सन्तः । त्रय्यन्तै रेककण्ठैस्तदनुगुणमनुव्यास मुरूयोक्तिभिच श्रीमान्नारायणो नः पतिरखिलतनुर्मुक्तिदो मुक्तभोग्यः ॥ (परदेवतानिर्णयप्रयोजनम् )
उक्तवैधयैः सामान्यतः प्रकृतिपुरुषेश्वरविवेके कृतेऽपि ““ओतेवुम् " (”” एकीभवन्त्या देवजातेः “) इत्याद्युक्तरीत्या परदेवता-
५६
श्रीरहस्यत्रयसारे
विशेषनिश्वयस्याभावे “स्मृत्वाऽन्यं कमपि देवं न श्रयेत् (सा) त विना” इत्य्-उक्त-स्य परमैकान्तित्वस्यायोगात्, परमैकान्ति- व्यतिरिक्तस्य व्यवधानरहितमोक्षासिद्धेः ईश्वरोऽमुकदेवताविशेष इति निष्कर्षणीयम् ।
(आत्मैक्य देव नै क्यादिपक्षनिराकरणम् )
तत्र चेतनाचेतन योरत्यन्तभेदस्य प्रमाणसिद्धत्वात् सर्व- परदेवतात्मकत्रशद्रव्यमिति पक्षो न घटते । स्वभावसिद्धस्य जीवेश्वरभेदस्य तथा देवादिरूपाणां जीवानामन्योन्य भेदस्य च सुखदुःखादिव्यवस्थया प्रामणिकत्वात् सर्वान्तर्यामिण एकत्वे सत्यपि ब्रह्मरुद्रेन्द्रादिसर्वदेवता ईश्वरेण सह स्वयंमिथश्च अभिन्ना ( ऐक्यभाज) इति पक्षो न युज्यते । आसु देवतासु प्रधानत्वेन प्रतिपाद्यमानानां ब्रह्मरुद्रेन्द्रादीनां कार्यत्व कर्मवश्यत्वयोः प्रामाणिकत्वात् “आभूतसंप्लवे प्राप्ते प्रलीने प्रकृतौ महान् । एकस्तिष्ठति विश्वात्मा स तु नारायणः प्रभुः ॥", 4 आद्यो नारायणो देवस्तस्मादा ततो भवः ।", “परो नारायणो देवस्तस्माज्जातश्चतुर्मुखः । तस्म द्रुद्रोऽभवद्दे वि” इत्यादिषु ततस्त्वमपि दुर्धर्षस्तस्माद्भावात् सनातनात् । रक्षार्थं सर्वभूतानां विष्णुत्वमुपजग्मिवान् ॥" इत्य्-उक्त-रीत्या (यः) स्वेच्छावतीर्णः मूर्तिमध्यस्थो विष्णुनारायणादिशब्द– वाच्य (रूस)एव स्वपूर्वावस्थया सर्वस्य जगतः कारणमित्यभिधानात् .
ओव्रन्तेवुम-
तिरुवाय-4-10 उन्नित्त मोरुदेयुवं तोड़ालवनैयल्लाल - तिरुवाय - 4-6-10
परदेवतापारमार्थ्याधिकारः (5)
667 नित्यं हि नास्ति जगति भूतं स्थावरजङ्गमम् । ऋते तमेकं पुरुष- वासुदेवं सनातनम् ॥" इत्य्-उक्त-रीत्या स एव नित्य इत्यभिधानाच, तिस्रो मूर्तयः समा इति, तिस्रो मूर्तयः एकतत्त्वमिति, त्रिमूतीर्ण ईश्वर इति तिसृषु ब्रह्मा वा रुद्रो वा ईश्वर इति प्रतिपाद्यमानाः : साम्यैक्योत्तीर्ण-व्यक्त्यन्तरपक्षाः न घटन्ते ।
(ब्रह्मरुद्रादीनां कार्यत्व कर्मवश्यत्वे )
ब्रह्मरुद्रादयः सर्वेश्वरस्य कार्यभूता इत्येतत् – "" तद्विसृष्टः स पुरुषो लोके ब्रह्मेति कीर्त्यते" इत्यादिभिः, ““संक्षिप्य च पुरा लोकानन्. मायया स्वयमेव हि । महार्णवे शयानोऽप्सु मां त्वं पूर्वमजीजनः ॥”
• 10 क इति ब्रह्मणो नाम ईशोऽहं सर्वदेहिनाम् । आवां तवाङ्गे संभूत तस्मात् केशवनामवान् ॥”, 11 अहं प्रसादजस्तस्य कस्मिंश्चित् कारणान्तरे । त्वं चैव क्रोधजस्तात पूर्वसर्गे सनातने ॥” इति प्रति- वादिहस्तलिखित विवादत्यागपत्रनीत्या तेषामेव वचोभिश्च सिद्धम् ।
!
एते कर्मवश्याः सन्तः कैश्चित् कर्मविशेषैः सर्वेश्वरमाराध्य खखपदानि प्रापुरित्येतत् - ’ 12 सर्वे देवा वासुदेवं नमन्ते, “18 सब्रह्मकाः सरुद्राश्च सेन्द्रा देवा महर्षयः । अर्चयन्ति सुरज्येष्ठं देवं नारायणं हरिम् ॥” “14 चिन्तयन्तोऽपि यं नित्यं ब्रह्मेशानादयः प्रभुम् । निश्चयं नाधिगच्छन्नि तमस्मि शरणं गतः ॥” “1 पद्मे दिव्येऽर्कसंकाशे नाभ्यामुत्पाद्य मामपि । प्राजापत्यं त्वया कर्म सर्व मयि निवेशितम् ॥ सोऽहं संन्यस्तमारो हि त्वामुपासे जगत्पतिम् । “16 युगकोटिसहस्राणि : विष्णुमाराध्य पद्मभूः । पुनस्त्रैलोक्यधातृत्वं प्राप्तवानिति शुश्रुम ॥
५८
श्रीरहस्यत्र सारे
17 विश्वरूपो महादेवः सर्वमेधे महाक्रतौ । जुहाव सर्वभूतानि स्वयमात्मानमात्मना ॥ 18 महादेवः सर्वमेधे महात्मा हुत्वाऽऽत्मानं देवदेवो बभूव । विश्वान् लोकान् व्याप्य विष्टभ्य कीर्त्या विराजते द्युतिमान् कृत्तिवासाः ॥” “19 यो मे यथा कल्पितवान् भागमस्मिन् महाक्रतौ स तथा यज्ञभागार्हो वेदसूत्रे मया कृतः” इत्यादिषु प्रसिद्धम् ॥
(ब्रह्मरुद्रादीनां भगवन्मायापरतन्त्रत्व भगवत्किं करत्वे )
एते भगवन्मायापरतन्त्राः गुणवश्याः ज्ञानसंकोच- विकासवन्तश्च सन्तीत्येतत् वेदापहारादिवृत्तान्तेषु,
20 ‘ब्रह्माद्याः सकला देवा मनुष्याः पशवस्तथा । विष्णुमायामहावर्तगर्तान्धतमसावृताः ॥” 421 ब्रह्मा विश्वसृजो धर्मो महान व्यक्तमेव च । उत्तमां सात्त्विकीमेतां गतिमाहुर्मनीषिणः ॥” इत्यादिषु च सुव्यक्तम् ॥
एते स्वेषामन्तरात्मना तेन प्रतानि ज्ञानादीन्यवलम्ब्य तस्याऽऽज्ञाकैङ्कथं कुर्वन्तीत्येतत् एतौ द्वौ विबुधश्रेष्ठौ प्रसादक्रोधजौ स्मृतौ । तदादर्शितपन्थानौ सृष्टिसंहारकारकौ " इति प्रत्यपादि ॥
( रुद्रादीनां शुभाश्रयत्वाभावः)
एषां शुभाश्रयत्वं नास्तीतीममर्थ “ हिरण्यगर्भो भगवान् वासवोऽथ प्रजापतिः " इत्यारभ्य, .. 24 अशुद्धास्ते समस्तास्तु देवाद्याः कर्मयोनयः" इति, 25 आब्रह्मस्तम्बपर्यन्ता जगदन्त- र्व्यवस्थिताः । प्राणिनः कर्मजनितसंसारवशवर्तिनः" इति, 28 कर्मणां परिपाकत्वादाविरिञ्चादमङ्गलम् । इति मत्वा विरक्तस्य वासुदेव: परा - यतिः" इति च पराशर-शौनक - शुकादयः प्रतिपादयामासुः ॥
• 26परदेवतापारमार्थ्याधिकारः
(ब्रह्मरुद्रादीनां भगवदाश्रितत्वं भगवतोऽनन्याश्रितत्वं च )
५९
एषां भगवान् आश्रयणीय इत्येतमर्थं भगवतः कचिदप्या- श्रयणीयो नास्तीत्येतमर्थं च रुद्रं समाश्रिता देवा रुद्रो ब्रह्माणमाश्रितः । ब्रह्मा मामाश्रिो राजन् नाहं कञ्चिदुपाश्रितः । - ममाश्रयो न कश्चित् तु सर्वेषामाश्रयो ह्यहम् ॥" इति स्वयमेवानुजग्राह ॥
(ब्रह्मरुद्रादीनां भगवद्विभूतित्वम् )
इमौ उभयविभूतिनाथस्य सर्वेश्वरस्य विभूतिभृतावित्येतत् 28 ब्रह्मा दक्षादयः काल. " २१ रुद्र कालान्तकाद्याश्च" इतीतर- निर्विशेषं प्रत्यपादि ।
इत्थं वस्त्वन्तरवत् एतावपि सर्वशरीररिणः सर्वेश्वरस्य प्रकार- भृतावित्येतत् वस्त्वन्तराणामेतयोश्चाविशेषेण नारायणादिशब्दसामा- –नाधि करण्यात् सिद्धम् ।
एतयोः शरीरतया तस्यात्मतया चावस्थिति" 30 तवान्तरात्मा मम च ये चान्ये देहिसंज्ञिताः । सर्वेषां साक्षिभृतोऽसौ न ग्राहयः केनचित् क्वचित्’ इति ब्रह्मा रुद्रं प्रति अवोचत् ॥
इमौ शेषभृतौ स शेषीत्येतमर्थं " 31 दासभूताः स्वतः
- सर्वे ह्यात्मानः परमात्मनः । अतोऽहमपि ते दास इति मत्वा नमाम्यहम् ॥ - इति मन्त्रराजपद स्तोत्रे सर्वज्ञो रुद्रः स्वयमेवावोचत् ॥
( भगवतः समाधिकदरिद्रत्वम् )
इत्थं सर्वैः प्रकारैर्नारायणः समाधिकदरिद्र इत्येतमर्थ
- परं पुण्डरीकाक्षात् दृश्यते पुरुषर्षभ ।" “33 परं हि पुण्डरीका-
६०
श्रीरहस्यत्रयसारे
क्षान्न भूतं न भविष्यति ॥” “3न विष्णोः परमो देवो विद्यते नृपसत्तम ।” “न वासुदेवात् परमस्ति मङ्गलं न वासुदेवात् परमस्ति पावनम् । न वासुदेवात् परमस्ति दैवतं न वासुदेवं प्रणिपत्य सीदति ॥” “36 त्रैलोक्ये तादृशः कश्चिन्न जातो न जनिष्यते ।” “37 न दैवं केशवात् परम्" “38 राजाधिराजः सर्वेषां विष्णुमयो महान् । ईश्वरं तं विजानीमः स पिता स प्रजापतिः ॥” इत्यादिभि- बहुधा प्रतिपादयामासुः ॥
( जायमानदशायां भगवत्तदितरवीक्षणे वैलक्षण्यम्)
गर्भश्रीमन्तो जायमानदशायां रजस्तमः प्रशम हेतु मधुसूदन- कटाक्षभाजो मुमुक्षवः स्युरित्येषोऽर्थः, “ब्रह्मरुद्रदृष्टा रजस्तमः परतन्त्राः स्युरित्येषोऽर्थश्च 32 जायमानं हि पुरुषं यं पश्येन्मधुसूदनः । सात्त्विकः स तु विज्ञेयः स वै मोक्षार्थचिन्तकः ॥ 40 पश्यत्येनं जायमानं त्रमा रुद्रोऽथवा पुनः । रजसा तमसा चास्य मानर्स समभिप्लुतम् ॥” इति व्यभज्यत ॥
(ब्रह्मरुद्रादीनां मुमुक्ष्वनुपास्यत्वम् )
एते मुमुक्षूणामनुपास्या इत्ययमर्थः एषां कारणभूतः सर्वेश्वर एव एषामन्येषाञ्च मुमुक्षूणामुपास्य इत्ययमर्थश्च 41 संसारार्णव- मग्नानां विषयाकान्तचेतसाम् । विष्णुपोतं विना नान्यत् किञ्चिदस्ति परायणम् ॥” इति, “42 ब्रह्माणं शितिकण्ठं च याश्चान्या देवताः स्मृताः । प्रतिबुद्धा न सेवन्ते यस्मात् परिमितं फलम् ॥” इति
43
परदेवतापारमार्थ्याधिकारः
६१
हरिरेकः सदा ध्येयो भवद्भिः सत्त्वसंस्थितः । उपास्योऽहं सदा - विप्रा उपायोऽस्मि हरेः स्मृतौ ॥” इति च प्रत्यपादि ॥
एतेनैतेषां मोक्षोपकारकत्वस्य प्रतिपादकानि वचनानि याचार्यादिवत् ज्ञानादिहेतुत्वपराणीति निर्णीतं भवति । अयमर्थः, 6.44 सूर्यस्यैव तु यो भक्तः सप्तजन्मान्तरं नरः । तस्यैव तु प्रसादेन -रुद्रभक्तः प्रजायते ॥ शंकरस्य तु यो भक्तः सप्तजन्मान्तरं नरः । तस्यैव तु प्रसादेन विष्णुभक्तः प्रजायते ॥ वासुदेवस्य यो भक्तः सप्तजन्मान्तरं - नरः । तस्यैव तु प्रसादेन वासुदेवे प्रलीयते ॥” इत्यत्रापि विवक्षितः ॥ इत्थं सूर्यभक्त्यादेः परम्परया भगवद्भक्त्यादावुद्योजकत्वमपि, परावरतवेषु ऐक्यबुद्धिः व्यत्ययबुद्धिः समत्वबुद्धिरित्येवं नायमानान् मतिव्यामोहान् आसुरखभावात् विषयविशेषे प्रद्वेषादिकं च विनैव, सूर्यादीन् आश्रयतां विषये एवेत्ययमर्थः - 45ये तु सामान्यभावेन मन्यन्ते पुरुषोत्तमम् । ते वै पापण्डिनो ज्ञेयाः सर्वकर्मबहिष्कृताः ॥” इत्यादिषु द्रष्टव्यः । इत्थं ज्ञानादिष्वन्यथात्वं माप्तवनां देवतान्तरभक्तौ सत्यामपि भगवन्निग्रहेण प्रत्यवाय एव फलम् । अतः, “46वं हि रुद्र महाबाहो मोहशास्त्राणि कारय । दर्शयित्वाऽल्पमायासं फलं शीघ्रं प्रदर्शय ।" इत्य्-उक्त-रीत्या मोहनशास्त्रेषु -दृष्टफल सिद्धेरुत्पादनमपि तद्द्वारा विमोद्य नरके पातनार्थमेव ।
–
सत्यसंकल्पे भगवति कंचिन्निग्राह्यतया संकल्पितवति सति
147 ब्रह्मा स्वयंभूचतुराननो वा रुद्रस्त्रिनेत्रस्त्रिपुरान्तको वा । इन्द्रो
भीरहस्यावसरे
महेन्द्रः सुरनायको वा त्रातुं न शक्ता युधि रामवध्यम् ॥" इत्य्-उक्त-्या देवतान्तराणि रक्षितुं नैव शक्तानि ।
(देवैरपि भगवदाश्रितविरोधस्याशक्यत्वम् )
सर्वेषु देवेषु सुग्रीवमहाराजादिवत् स्वान्तरङ्गभूतेष्वपि च स्वाश्रितं कंचित् हिंसितुं संकल्पयत्सु सत्सु, 48 सकुदेव प्रपन्नाय " इत्य्-उक्त-रीत्या सत्यप्रतिज्ञस्वत्रताभंगार्थ रावणादीनिव
रावणादीनिव दुष्प्रकृतीन् निराकार्यान् निराकृत्य श्रीवानरवीरानिवानुकूलयितव्यान् अनुकूलान् संपाद्य च सर्वेश्वरो रक्षति ।
( देवतान्तराणां क्षुद्रफलप्रदत्वस्य भगवदधीनत्वम् )
देवतान्तरसमीपे “49 काङ्क्षन्तः कर्मणां सिद्धि यजन्त इह देवताः । क्षिप्रं हि मानुषे लोके सिद्धिर्भवति कर्मजा इत्य्-उक्त-रीत्या विषमधुतुल्यानि क्षुद्रफलानि झटिति सिध्यन्ति । तान्यपि, 50 लभते च ततः कामान् मयैव विहितान् हि तान्
51 एष माता पिता चापि युष्माकं च पितामहः । मयाऽनुशिष्टो भविता सर्वभूतवरप्रदः। अस्य चैवानुजो रुद्रो ललाटात् यः समुत्थितः ।
श्रमानुशिष्टो भविता सर्वभूत(सत्त्व)वरप्रदः”
भगवदधीनानि ।
इत्याद्युक्तरीत्या
(ब्रह्मरुद्रयोर्विलम्बेनापि मोक्षप्रदानासामर्थ्यम्)
“5” यस्मात् परिमितं फलम् “, " 58 सात्त्विकेषु तु कल्पेषु माहात्म्यमधिकं हरेः । तेष्वेव योगसंसिद्धा गमिष्यन्ति परां गतिम् इत्य्-उक्त-तया तत्सन्निधौ मोक्षो विलम्बेनापि न लभ्यते ।
परदेवतापारमार्थ्याधिकारः
(भगवतः सर्वफलप्रदत्वम्, अविलम्बेन मोक्षप्रदत्वञ्च)
6.55
६३.
सर्वेश्वरसन्निधौ, 454 युगकोटिसहस्राणि विष्णुमाराध्य पद्मभूः । इत्याद्युक्तरीत्या अतिशयितान्यैश्वर्यादीन्यपि लभ्यन्ते । ततः श्रमपरिहारार्थेन गङ्गास्नानेन पापक्षयसिद्धिवत् विषयस्वभावेन आनुषङ्गिके पापक्षये उत्पन्ने रजस्तमसोरभिभवे जाते सत्त्वोन्मेषे संपन्ने जनकाम्बरीषकेकयादीनामिव क्रमेण मोक्षपर्यन्तता भवति । मोक्षोपायनिष्ठताविषये, बहूनां जन्मनामन्ते ज्ञानवान् मां- प्रपद्यते”, “56ये जन्मकोटिभिः सिद्धास्तेषामन्तेऽत्र संस्थितिः ।” “57 जन्मान्तरसहस्रेषु तपोध्यानसमाधिभिः । नराणां क्षीणपापानां कृष्णे भक्तिः प्रजायते ॥” इत्य्-उक्त-रीत्या विलम्बो भवति । मोक्षरुचौ जातायां शक्ये कस्मिंश्चिदुपाये प्रवृत्तौ संपन्नायाम, " 58 तेषामहं समुद्धर्ता मृत्युसंसारसागरात् । भवामि नचिरात् पार्थ मय्यावेशितचेतसाम् ॥" इत्य्-उक्त-रीत्या मोक्षसिद्धौ विलम्बो न भवति । स्वतन्त्रप्रपत्तिनिष्ठस्य स्वोद्दिष्ट एवावधिः । अन्यत् विलम्बाविलम्ब - गमकं नास्ति । इमे नियमाः सर्वेऽपि “5” स्वातन्त्र्यमैश्वरमपर्यनुयो- ज्यमाहुः" इत्य्-उक्त-या निरङ्कुशस्वच्छन्दतया सिद्धा इति प्रमाण- परतन्त्राणां सिद्धम् ।
(देवतान्तराणां अप्रवुद्धमात्र सेव्यत्वम् )
इमान् अर्थान् इत्थं विशदमप्रबुद्धयमानानामेवं देवतान्तराणि सेव्यानीत्ययमर्थः " 60 प्रतिबुद्धवर्जे सेव्यं तु" इति व्यवास्थाप्यत ।
६४
भीरहस्यत्रयसारे
(देवतान्तरदत्त फलस्याल्पत्वम् )
इमानि देवतान्तराणि भगवच्छरीरत्वेनाबुध्वा आश्रयताम् - चार्वाकेण सता केनचित् सेवकेन राजशरीरे चन्दनादौ प्रयुक्त सति, राजशरीरे यथाऽऽत्मा प्रीतो भवति तथा वस्तुगत्या सर्वेश्वरे आराध्ये सत्यपि “61 ये त्वन्यदेवताभक्ता यजन्ते श्रद्धयाऽन्विताः । तेऽपि मामेव कौन्तेय यजन्त्यविधिपूर्वकम् ॥” इत्य्-उक्त-रीत्या शास्त्रार्थवैकल्यस्य जातत्वात् तत्रोक्तं फलमपि विकलं भवति । भगवच्छरीरतां बुद्ध्वा क्षुद्रफलानि झटिति प्राप्तव्यानि इति रागविशेषेण तानि (देवतान्तराणि) उपासीनानां तत्तत्फलानि पूर्णानि भवन्ति ।
(भगवद्दत्तफलस्यातिशयितत्वम् )
एवं ज्ञाते सति भगवन्तमेव “62 आर्तो जिज्ञासुरर्थार्थी” इत्य्-उक्त-रीत्या फलान्तरार्थमपि समाश्रयेच्चेत्, तानि फलान्यति- शयितानि भवन्ति ।
(अनन्यप्रयोजनस्याप्यानुषङ्गिकी ऐश्वर्यप्राप्तिः)
अनन्यप्रयोजनतया आश्रयतामपि, “68 शरीरारोग्यमर्थांश्च -भोगांश्चैवाऽऽनुषङ्गिकान् । ददाति ध्यायिनां नित्यमपवर्गप्रदो हरिः ॥” इत्य्-उक्त-रीत्या फलान्तराण्यप्यानुषङ्गिकतया सिध्यन्ति । इममर्थ -
मनुषङ्गसिद्वैश्वर्यः
श्रीकुलशेरवर स्वाम्यपि
श्रीकुलशेरवरस्वाम्यपि 64वामेवाभिलष्य महैश्वर्यमनभिलषन्तमेव स्वयमभिलषदैश्वर्यमिव" इत्यनुजग्राह ॥ 65 अभि- ‘लषितदुरापा ये पुरा कामभोगा जलधिमिव जलौघास्ते विशन्ति स्वयं नः "
निन्नैये तान् वेण्डि नीलेशेल्वं वेण्डादान् तन्नैये
तान्वेण्डम् शेल्वम्बोल-
पेरुमाळ तिरु-5-9
परदेवतापारमार्थ्याधिकारः (4)
६५
इति ईशाण्डान् इत्यारव्योऽपि स्वानुगृहीते स्तोत्रे निवबन्ध । इदं विद्याविशेष- रागविशेषादिनियतम् ॥
( उक्तार्थेषु प्रमाणत्वेन दिव्यसूरिश्रीसूक्तीनामुदाहरणम् )
इत्थं सर्वेश्वरस्य ब्रह्मरुद्रादीनां च सिध्यतो विशेषान् “66 अस्मत्स्वामिभुक्तवान्तोच्छिष्टदेवव्यतिरिक्ता अपि किं सन्ति" इति, : “67 चतुर्मुखं नारायणः ससर्ज चतुर्मुखोऽपि द्वारभूतः सन् स्वयं शंकरं ससर्ज” इति, “68 आहत्य प्रणमतां ब्रह्मशिवेन्द्रादीनां सर्वेषां नाभीकमलादिकन्द” इति ‘69 तीर्थस्य लोकविकान्तरक्त चरणयोरुपरि - सुन्दरपुष्पदाम समर्प्य तदेव शिवशीर्षे स्वयं दृष्ट्वा पार्थेन सुनिश्चितं तरुणशीतलतुलसीकस्य महत्त्वम्" इति " दिविषदामीशिता चतुर्मुखो जटामौलिखामी च आर्जवेन तत्पादपङ्कजं ध्यात्वा स्तुत्वा संचरन्ति" इति,
एम्बेरुमानुण्डमिन्द एच्चिल देवरल्लादार्
तामुलरे-
पेरियतिरु-11-6-2
नान्मुकनै नारायणन् पडैत्तान् नान्मुकनुम् तान्मुकनाय शङ्करनैत्ताम्प डैत्तान् - नान्मुकतिरु-1 मेवि तोडुम पिरमन् शिवन् इन्दिरनादिकेल्लाम् नाविकमलंमुदर्किङ्गे - तिरुवाय - 10-10-3 तीर्तनुलंगलेन्द्र शेवडिमेल पुन्दामम् शर्ति अये शिवन्मुडिमेल तान् कण्डु पार्तन तेलिन्दोडिन्द पैन्बुडायान् पेरुमै - तिस्वाय् - 2-8-6
“वानवर तम्मैयालुमवनुम् नान् कनुम् शडेमुडिय ग्लुम्
5
६६
(b) श्री रहस्यवयसारे
71 ववतुं [योग्यतया] स्थितस्य शिवस्य ब्रह्मणोऽन्येषामपि नायक: स एव " इति, “72 एकवृषभकश्चतुर्मुखश्च त्वां यथा न जानीतस्तथा माहात्म्ययुक्त” इति, “7 वृषभध्वजो ब्रह्मेन्द्रोऽन्यः कश्चिदप्यस्य जन्मरूपस्य व्याधेरौषकं
73
न जानाना अपि भवन्ति” इति बहुभिः प्रकारैरनुजगृहु: ।
(देवतापारमार्थ्यस्य रहस्यत्रयेऽनुसन्धानस्थलम् )
इदं देवतापारमार्थ्य श्रीमन्त्रे प्रथमाक्षरे नारायणशब्दे च, द्वये सविशेषणयोर्नारायणशब्दयोः, चरमश्लोके मामहमिति शब्दयोधानुसन्धेयम् ।
(देवतापारमार्थ्य ज्ञानशून्यस्यानन्यशरणत्वाभावः )
एतदेवताविशेषनिश्चयशून्यानाम्, 74 कृष्णात् रक्षकादन्यो
रक्षको नास्ति" इति, “75 निवर्तय दुःखम्, मा वा निवर्तय; निवर्तका-
शेम्मैयालअवन् पादपङ्कयम् शिन्दित्तेत्ति त्तिरिवरे”,, -3-6-4 पेशनित्र शिवनुक्कुम पिरमन्तनक्कुम्
पिररकुम् नायकन वने-
4-10-4
पेरियळ्वार -4-10-4
अर्टरैविडेयनुम् नान्मुकनुमुन्ने यरियाप
पेरुमैयोने-
एस्तक्कोडियुडैयानुम् पिरमनुमिन्दिरनुम्
मरुमोरुत्तरुम् इप्पिरचियेन्नुम् नोयक्कु
मरुन्दरिवारुमिलै-
कण्णन् कण्णलदिल्लै योर्कण्णे-तिरुवाय-2-2-1
5-3-6
कलैवाय तुम्यङ्गलैयादोडियाय कलेकण्मरिलेन, 5-8-8
परदेवतापारमार्थ्याधिकारः (4)
६७
न्तरशून्योऽहम्" इति “76 प्राणस्यैकामवलम्बनशाखां त्वां विना न जानाम्यहम् " इति “77 तरुतुयरंतडायेल” ( प्राप्तं दुःखं न निवारयसि चेत् — त्वश्च्चरणमन्तरा शरणं नास्ति ) " इत्युपक्रमकश्रीसूक्तप्रभृतिषु च प्रतिपाद्यमाना अनन्यशरणत्वावस्था न सिद्ध्यति ।
(परदेवतानिर्णयस्य सांप्रदायिकत्वनिरूपणम् )
इदं परदेवतापारमार्थ्यं श्रीमन्त्रे साक्षात्कृत्य तदीयपर्य- न्ततया देवतान्तरत्यागस्य तदीयपर्यन्ततया भगवच्छेषत्वस्य च प्रतिष्ठितत्वप्रकारम्, “78 अन्यत् किमपि दैवमस्तीत्यातिष्ठमानैः सह न संसृज्येय, अङ्गीकृतं च त्वद्दासदास्यम्” इति गाथायां सर्वेश्वरसन्निधौ सर्वार्थग्राही दिव्यसूरिरनुजग्राह । अयं “7 वारुरुविलनीरेरिकाल”
। (कठिनोव जलमनिर्वायुः) इति गाथायां परिशेषक्रमेण विवाद- विषयान् त्रीन् स्थापयित्वा तेषु त्रिषु प्रमाणानुसन्धानेन द्वौ निरस्य परिशेषितं परज्योतीरूपमेकं “मेघसदृश रूपमस्मत्खामिनो रूपम्” इति निश्वकर्ष । एतद्रूपविशिष्टः परमपुरुष एव सर्ववेद- प्रतिपाद्यं परतत्त्वमित्येतमर्थ सर्ववेदसारभूतप्रणवप्रतिपाद्यतया
आविकोर्परुष कोम्बुमित्रलालरिकित्रिलेन् यान् - 10-10-3
पेरुमाळ -4-1 तरुतुयरन्तडायेल मर्टरुमोर देव्यमुदेत्रिरुप्पारोडरिटेन उदुम्
उन्नडिया के डिमै - पेरियतिरु- 8-10-3
पारुरुविल नीरेरिकाल - तिरुनेडताण्डम् 2
०६८
(4-)
श्रीरहस्य यस
4680 मूलभूतमेकाक्षरं त्रिमात्रोन्मेषगर्भमुच्चार्य समुद्रवर्णं भावयत चेत्" इति महादिव्यसूरि : (श्रीविष्णुचित्तसूरिः ) अनुजग्राह ॥
( दिव्यदम्पत्योरेव प्राप्यत्वशरण्यत्वप्रतिपादनम् )
तैत्तिरीये श्रियः पतित्वेन चिह्नेन परमपुरुषस्य व्यावृत्तेराग्नान- प्रकारमनुसंधाय “71 श्रियमद्राक्षं हिरण्मयविग्रहमद्राक्षम्" इत्युपक्रम्य 7 शानमवकु’ (अपाश्रयोऽस्माकम् ) इति गाथायाम्, ‘प्रतिबुद्धा- नामस्माकं श्रीमहालक्ष्म्या सहावस्थाय (रक्षणे ) व्याप्रियमाणमिमं विना प्राप्यान्तरं शरण्यान्तरं च नास्ति ; इमौ दम्पती एव प्राप्यौ शरण्यौ च’ इति न्यगम्यत ।
(दिव्यदम्पत्योः प्राप्यत्वादौ पराशरपराड़कुशसूक्तिनिरूपणम्)
83
इममर्थे “8 देवतापारमार्थ्यं च यथावद् वेत्स्यते भवान् ” 6184 पुलस्त्येन यदुक्तं ते तत् तथैव (सर्वथैतत् ) भविष्यति” इति पुलस्त्यवसिष्ठप्रसादलब्ध परदेवतापारमार्थ्यज्ञानवान्, श्रीभगवद्या- सुनपादैः 685 तस्मै नमो मुनिवराय पराशराय" इत्याद्रियमाणः श्री पराशरब्रह्मर्षिर्विस्तरेण प्रतिपाद्य, 86 देव तिर्यङ्मनुष्येषु पुंन्नामा
6
मूलमागिय ओयेडुत्तै मूत्रमात्तिरे युल्लेड
वाहि वेलैवण्णनै मेवुदिरा हिल - पेरियालधार - 4-5-4 1 तिरुकच्डेन पोन्मेनि कण्डेन् - तृतीय अन्तादि-1
2 शारवु नमक्कु -
100
55परदेवतापारमार्थ्याधिकारः (4)
भगवान् हरिः । स्त्रीनाम्नी लक्ष्मीमैत्रेय नानयोर्विद्यते
इति परमरहस्ययोग्याय सच्छिष्यायोपदिदेश ।
परम् ॥"
इममर्थम् अज्ञानराहित्येन ज्ञानभक्ती अनुग्रहेण प्राप्तवान् " आद्यस्य नः कुलपतेः" इत्य्-उक्त-रीत्या प्रपन्नजनसंतानकूटस्थः श्री शष्कोपसूरिरपि ६‘88 उज्ज्वलाप्रहस्तवलयायां श्रियां त्वयि चाधिवसतोदृश्यं चातुर्यं दृष्ट्ा " इत्यनुजग्राह । अत्र विषये वक्तव्यं सर्वमपि चतुःश्लोकी व्याख्याने परपक्षप्रतिक्षेपपूर्वकं विस्तरेणावोचाम । तत्रैव द्रष्टव्यम् ॥
( अधिकारार्थसंग्राहिका गाथा)
( गाथा ) वेदा यथा व्याकुला भवेयुः, साधुजनाः कात्स्म्र्त्स्न्येन यथा कम्पेरन्, तथा वादिनः स्थिरतर्कगर्वेण - पृथक् पृथक् ( स स देवः ) आदिरिति यथा न वदेयुः, तथा आरण्यकदेशिकाः पुष्पेस्थितया श्रीदेव्या सह स्थितं पुराण [पुरुष] मेव साधयामासुः ।
जनपदभुवनादिस्थान जैत्रासनस्थे- ष्वनुगत निजवातं नश्वरेष्वीश्वरेषु ।
3 ओतोडियाल तिरुमगलुम् नीयुमे निलानिर्प
कण्डशतिरकण्ड - तिरुवाय 4-9-10
4 वादियर मन्नम् तरुक्कच्चे रुक्किन् मरै कुलैय
७
शादुजनङ्गलडङ्ग नडुङ्गत्तनित्तनिये
आदियेनाव है यारणदेशिकर शार्टरिनरनम् पोदमरुन्तिरुमादुडन् नित्र पुराणनैये-
190
(1.) : श्रीरहस्यत्त्रयसारे
परिचितनिगमान्तः पश्यति श्रीसहाय जगति गतिमविद्यादन्तुरे जन्तुरेकः ॥
इति श्री कवितार्किक सिंहस्य सर्वतन्त्र स्वतन्त्रस्य
श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिषु श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
परमदेवतापारमार्थ्याधिकारः षष्ठः ॥
श्रीमते निगमान्तमहा देशिकाय नमः
क
REEST
र
- w 16 (1)
(m.)