११ विषयसूची

श्रीमद्रहस्यत्रयसार संस्कृतानुवादकीयमङ्गलाचरणादि आदावनुसंधेयम् आचार्यविषयम् (तनियन् ) गुरुपरम्परासारः

मुमुक्षूणां सदाचार्यसंबन्धस्यावश्यकत्व समर्थनम्

प्रवचनाचार्यप्रभृति भगवत्पर्यन्ताचार्य परम्परानुसन्धान कर्तव्यत्वम् भगवतः परमाचार्यत्वसमर्थनम्

[[1]]

[[3]]

गुरुपरम्परा स्वरूपवर्णनम्

गुरुपरम्परानुसन्धानफलत्रयम्

गुरुपरम्परानुसंधानक्रमगाथार्थ :

गुरुपरम्परासारान्ते आचायैरेव कृतानि पद्यानि

अन्थमुखेनोपकारकाणां त्रयाणां पूर्वाचार्याणां स्तवनम्

अथ श्रीरहस्यत्रयसारः

प्रथम उपोद्घाताधिकारः १ ॥

मङ्गलाचरणम्

ग्रन्थार्थसंग्रह गाथार्थः

प्रथमाधिकारार्थसंग्रह श्लोकः

जीवात्मनः खाभाविकाकारनिरूपणम्

जीवात्मनः पूर्ण परतत्त्वानुभवार्हता निरूपणम्

जीवात्मनो विपरीताकार स्थितिनिरूपणम्

शुकरीति सहित राजकुमारदृष्टान्तवर्णनम्

[[6]]

[[10]]

[[11]]

[[13]]

[[14]]

[[15]]

राजकुमारदृष्टान्तेनैव जीवात्मनो धार्मिक सहवास तत्फलवर्णनम्

जीवात्मन आचार्यसंबन्ध तदुपदेशादि

एषामर्थानां रहस्यत्रयप्रतिपाद्यत्वपक्षेपः

अधिकारार्थसंग्रहगाथार्थः

अधिकारार्थसंग्रहपद्यम्

सारनिष्कर्षाधिकारो द्वितीयः २ ॥ .

अधिकारार्थ संग्रहोपक्रम श्लोकः

रहस्यत्रयस्यैव मुमुक्ष्वादरणीयत्वम्

असाराल्पसारादिविवेचनम्

तत्रापि रहस्यत्रयस्यैवात्यन्तोपादेयत्वम्

अधिकारार्थसंग्राहकगाथानुवादः

अधिकारार्थसंग्राहकपद्यम्

प्रधान प्रतितन्त्राधिकारः तृतीयः ३ ॥

अधिकारार्थसंग्राहक श्लोकः

प्रतितन्त्रशब्दार्थः

शरीरशरीरिभावनिरूपणम्

ईश्वरस्य सर्वशेषित्वनिरूपणम्

बाधाराधेयभावादिफलितार्थनिरूपणम्

रहस्यत्रयेऽनन्याधारत्वाद्यनुसंधानस्थल प्रदर्शनम्

श्रीवादिहंसाम्बुदाचार्योक्तं मन्त्रार्थानुसन्धानस्यानुकूल निदर्शनम्

[[16]]

[[17]]

[[18]]

[[19]]

[[20]]

[[21]]

[[22]]

[[24]]

[[25]]

९.

शेषशेषिभावस्य दासखामिभावे विश्रमणम्

26€

दासत्वस्वामित्व फलितार्थ निरूपणम्

अर्थपञ्चकाधिकारः चतुर्थः ४ ॥

अधिकारार्थसंग्राहकगाथा

उपसंहारपद्यम्

अर्थपञ्चकस्व-रूपम्

रहस्यत्रये प्राप्यानुसंधानस्थल प्रदर्शनम्

प्राप्यस्वरूपनिरूपक श्रीवैशिष्ट्यादि

तस्य प्रत्यनीकत्वम्

तस्य कल्याणगुणाकरत्वम्

तस्य दिव्यविग्रहवत्त्वम्

तस्योभयविभूतियुक्तत्वम्

तस्य लीलारूपजगद्व्यापारवत्त्वम्

उक्तार्थसंग्रहपूर्वकं प्राप्तनिरूपणोपक्रमः

बद्धमुक्तनित्यानां लक्षणानि

रहस्यत्रये प्राप्तृस्वरूपानुसन्धान स्थल प्रदर्शनम्

प्राप्तृस्वरूपानुसन्धानस्थलप्रदर्शनम्

उपायफलस्वरूपानुसंघानस्थलप्रदर्शनम्

प्राप्तिविरोधित्स्व-रूपप्रदर्शनम्

ईदृशभगवन्निग्रह परिहारसाधनम्

विरोधिवर्गानुसंधान स्थलस्य अनुसंधान प्रयोजनस्य च प्रदर्शनम्

[[27]]

[[28]]

[[29]]

30%

[[31]]

[[32]]

33:

[[34]]

[[36]]

[[५०]]

उपसंहारपद्यम्

अधिकारार्थसंग्रहगाथार्थः

तत्त्वत्रयाधिकारः पञ्चमः ५ ॥

[[37]]

[[38]]

तत्वत्रयनिरूपणप्रयोजनम्

तत्त्वत्रय स्वभावनिरूपणम्

तत्त्वत्रयस्थितिप्रतिपादक पूर्वाचार्यवचनव्याख्या

[[39]]

[[40]]

जीव स्व-रूपादिनिरूपणम्

त्रिविधचेतनानां प्रत्येकं स्वरूपस्थितिप्रवृत्तिषु भेदनिरूपणम्

[[41]]

मुक्तानां नित्यानां च सर्वविधकैङ्कर्यसिद्धेरुपपादनम्

[[42]]

धर्मभूतज्ञाननिरूपणम्

कर्मफलानुभवौपयिक योग्यतानिरूपणम्

धर्मधर्मिभूतज्ञानयोरन्तर निरूपणम्

त्रिविधा चेतननिरूपणम्

शुद्धसत्त्वद्रव्यस्वयंप्रकाशत्व समर्थनम्

त्रिगुणद्रव्यस्वरूप स्थितिप्रवृत्तिभेदनिरूपणम्

शुद्धसत्त्वस्य स्वरूपस्थितिप्रवृत्तिभेद निरूपणम् कालस्य स्वरूपस्थितिप्रवृत्तिभेदनिरूपणम् द्रव्याणां नित्यत्वानित्यत्वव्यपदेशतात्पर्यम्

सर्वेषामीश्वराधीनत्व निरूपणम् ईश्वरतत्त्वनिरूपणम्

[[43]]

[[44]]

4.5

[[46]]

[[48]]

[[49]]

अवतार रहस्य निरूपणम्

•लक्ष्मी तत्त्वनिरूपणम्

[[52]]

तत्त्वविभजनवैविध्यप्रयोजनम्

[[53]]

[[54]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थ :

परदेवतापारमार्थ्याधिकारः ६ ॥

[[55]]

परदेवता निर्णय प्रयोजनम्

आत्मैक्यदेवतैक्यादिपक्षनिराकरणम्

ब्रह्मरुद्रादीनां कार्यत्व कर्मवश्यत्वे

ब्रह्मरुद्रादीनां भगवन्मायापरतन्त्रत्व-भगवत्कििकरत्वे

[[56]]

[[57]]

[[58]]

ब्रह्मरुद्रादीनां शुभाश्रयत्वाभावः

ब्रह्मरुद्रादीनां भगवदाश्रितत्वं भगवतोऽनन्याश्रितत्वं च

[[59]]

ब्रह्मरुद्रादीनां भगवद्विभूतित्वम्

भगवतः समाधिकदरिद्रत्वम्

जायमानदशायां भगवत् तदितरवीक्षणे वैलक्षण्यम्

ब्रह्मरुद्रादीनां मुमुक्षुभिरनुपास्यत्वम्

देवैरपि भगवदाश्रितविरोधविधानस्याशक्यत्वम् देवतान्तराणां [क्षुद्र ] फलप्रदत्वस्य भगवदधीनत्वम् ब्रह्मरुद्रयोर्विलम्बेनापि मोक्षप्रदानासामर्थ्यम् भगवतः सर्वफलप्रदत्वम्, अविलम्बेन मोक्षप्रदत्वञ्च देवतान्तराणां अप्रबुद्धमात्र सेव्यत्वम्

[[60]]

[[62]]

[[63]]

[[१२]]

देवतान्तरदत्तफलस्याल्पत्वम् भगवद्दत्तफलस्यातिशयितत्वम्

अनन्यप्रयोजनस्याप्यानुषङ्गिकी ऐश्वर्यप्राप्तिः उक्तार्थेषु प्रमाणत्वेन दिव्यसूरिश्रीसूक्तीनामुदाहरणम्

[[64]]

[[65]]

देवतापारमार्थ्यस्य रहस्यत्रयेऽनुसन्धानस्थलम्

देवतापारमार्थ्यज्ञानशून्यस्यानन्यशरणत्वाभावः

परदेवता निर्णयस्य सांप्रदायिकत्वनिरूपणम्

[[67]]

दिव्यदम्पत्योरेव प्राप्यत्वशरण्यत्वप्रतिपादनम्

[[68]]

दिव्यदम्पत्योः प्राप्यत्वादौ पराशरपराङ्कुशसूक्तिनिरूपणम्

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[69]]

मुमुक्षुत्वाधिकारः ७ ॥

[[70]]

मन्त्रार्थज्ञानेन नानाविधाहंकारममकारनिवृत्तिः

[[71]]

सदोष निर्दोषफल विवेचनम्

[[72]]

73:

केवलतत्त्वज्ञानस्याफलत्वम्

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[74]]

अधिकारिविभागाधिकारः ८ ॥

[[75]]

अधिकारि द्वैविध्यम्

उक्तिनिष्ठाचार्यनिष्ठयोः प्रपत्त्यन्तर्भावः

उक्तिनिष्ठा स्व-रूपम्

आचार्य निष्ठास्व-रूपम्

[[76]]

१४.

तत्र प्रमाणम्

[[89]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

परिकरविभागाधिकारः ११ ॥

[[90]]

भरन्यासविद्यापरिकराः

मुमुक्षुभरन्यासे फलत्यागरूपाङ्गान्तरम्

[[91]]

भानुकूल्य संकल्पाद्यङ्गानां निबन्धनं फलश्च

परिकराणामेषां त्रिजटाबिभीषणशरणागत्योः प्रदर्शमम्

आनुकूल्यसंकल्पादेर्द्वयेऽनुसन्धानस्थल प्रदर्शनम्

महाविश्वासविरोधिशक्कापरिहारप्रकारः

[[02]]

[[95]]

[[96]]

महाविश्वासासंभवतत्संभवोपपादनम्

[[97]]

महाविश्वासादीनां द्वयमन्त्रेऽनुसन्धानप्रदेशनिरूपणम्

[[98]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[99]]

साङ्गप्रपदनाधिकारः १२॥

[[100]]

मुमुक्ष्वसाधारणाङ्गिस्वरूपनिरूपणम्

अङ्गिस्वरूपानुष्ठानप्रकारः

मुमुक्षुबुभुक्षु समर्पणयोर्विशेषः

[[101]]

ईश्वरस्य प्रघानफलित्वम्

श्रीयामुनाचार्यसूक्तयर्थतत्त्वम्

द्वयेऽङ्गिस्व-रूपस्यानुसन्धान प्रदेशः निष्कृष्टसाङ्गानुष्ठानस्वरूपनिरूपणम्

[[102]]

[[103]]

• ]

१५.

उत्तर कालानुवृत्तानामानुकूल्य-तत्संकल्पादीनामनङ्गत्वम्

[[103]]

अधिकारार्थसंग्राहक गाथार्थ :

कृतकृत्याधिकारः १३ ॥

[[106]]

प्रपन्नस्य कृतकृत्यत्वम्

गद्यवाक्यतात्पर्यम्

शोकतदभाव कालव्यवस्था

[[108]]

[[109]]

अधिकारारार्थ संग्राहकगाथार्थः

स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः १४ ॥

[[110]]

स्वरूपविषये स्वनिष्ठा भिज्ञाननिरूपणम्

उपायविषये तन्निरूपणम्

[[111]]

पुरुषार्थविषये तन्निरूपणम्

[[112]]

स्वनिष्ठाप्रयोजननिरूपणम्

[[113]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[114]]

उत्तरकृत्याधिकारः १५ ॥

[[115]]

ज्ञानानुष्ठानयोरावश्यकत्वम्

अनिर्वेदेन प्रवर्तनस्यावश्यकत्वम्

120%

कार्पण्यानुसन्धानावश्यकत्वम्

[[119]]

कैङ्कर्यस्य प्रीत्या यथाशास्त्रमनुष्ठे प्रत्वम्

[[122]]

खर्चावतारकैङ्कर्यकर्तव्यता

न्याय्यवृत्तिता

[[123]]

कृतज्ञत्वम्१६

-रहस्यत्रये उत्तर कृत्यानुसन्धानस्थलम्

[[126]]

[[737]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

पुरुषार्थ काष्ठाधिकारः १६ ॥

[[127]]

भगवत्-कैङ्कर्यस्य भागवतकैङ्कर्य पर्यन्तत्व निरूपणम्

“विरुद्धानुकुलाचरणयोः फलभेदः

• भागवतकैङ्कर्यस्य भगवदत्यन्ताभिमतत्वम्

तत्र भगवत्प्रीतिप्रकार निरूपणम्

[[128]]

[[129]]

[[130]]

कैङ्कर्यस्य सद्वारकत्वम्

भागवतशेषत्वस्य क्रयप्रयोजकत्वम्

[[131]]

भागवतकैङ्कर्यस्य परमैकान्तित्वानुगुणत्वम्

भागवतशेषत्वस्य स्वाभाविकत्वौपाधिकत्वविमर्शः

परस्परशेषिभावे विरोधपरिहारः

[[132]]

कारणवैलक्षण्यम्

निर्दोषपरमै कान्तिप्रसादस्य प्रार्थनीयत्वम्

[[133]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

शास्त्रीयनियमनाधिकारः १७ ॥

[[134]]

कैक्ङ्कर्यस्य शास्त्रसापेक्षत्वानपेक्षत्व विमर्शः

श्रीभाष्यकाराज्ञानिरूपणम्

उक्तश्रीभाष्यकाराज्ञातात्पर्यम् श्री यामुनाचार्यसूक्तिभावः

[[136]]

[[137]]

प्रपन्नस्य शास्त्रीयनियमे प्रमाणम् शास्त्रीयनियमातिक्रमे अनिष्टम्

शास्त्रीयनियमस्य रहस्यत्रये अनुसंधानप्रदेशः

[[2]]

[[138]]

[[139]]

शास्त्रीयनियमानुवर्तनफलम्

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[140]]

अपराधपरिहाराधिकारः १८ ॥

[[141]]

प्रपन्नानामनापदि बुद्धिपूर्वापराधासंभव :

अश्लेषविषयापराधनिरूपणम्

अनापत्कृतबुद्विपूर्वाघानां प्रायश्चित्तनिवर्त्यत्वम्

प्रायश्चित्ताकरणेऽपि लघुशिक्षया रक्षणम्

[[142]]

अन्यादृशाभियुक्तवाक्यतात्पर्यम्

[[143]]

राक्षसीनां बुद्विपूर्वाघफलानुभव प्रदर्शनम्

उपासकप्रपन्नयोर्यमवश्यत्वादिदण्डाभावाविशेषः

अधिकारिविशेषे प्रायश्चित्तविशेषः

[[144]]

[[145]]

अकरणेऽनिष्टनिरूपणम्

प्रपत्तेः प्रारब्धनिवर्तकत्वम्

अन्तरङ्गाणामपि बुद्धिपूर्वाघस्यानर्थावहत्वम्

अपराधमूलकारण निराकरणप्रकारः

परिहरणीयेषु भागवतापचार प्राधान्यम् भागवतविषये वर्तनप्रकार निरूपणम्

[[2]]

[[146]]

[[147]]

[[148]]

[[१८]]

प्राज्ञापराधस्यापि क्षन्तव्यत्वम्

भागवतानां प्रसादनीयत्वम्

[[149]]

प्रसादना करणेऽनिष्टनिरूपणम्

[[150]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[151]]

स्थानविशेषाधिकारः १९ ॥

[[152]]

धर्मोत्तरदेशस्य वासस्थानत्वम्

भागवतोत्तरदेशस्य परिग्राह्यत्वम्

गत्यभावे पर मैकान्त्यधिष्ठितस्य प्राशस्त्यम्

[[154]]

श्रीरङ्ग श्रीवेङ्कटाद्रि श्रीहस्तिगिरिदिव्य देशप्राशस्त्यपरगाथानुवादः 155

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[156]]

निर्याणाधिकारः २० ॥

[[157]]

। प्रपन्नस्य भगवदभिमतत्वम्

प्रपन्नस्य मोक्षविलम्बाविलम्बनिरूपणम्

[[158]]

प्रपन्नविषये ईश्वरेण क्रियमाण उपकारः

[[160]]

प्रपन्नस्यान्तिमस्मृत्यादिनिर्बन्धाभावः

[[163]]

गद्यवाक्य निर्वाह प्रकारः

अन्तिमस्मृतिनिरूपणम्

[[164]]

अधिकारार्थसंग्राहक गाथार्थः

[[165]]

गतिविशेषाधिकारः २१ ॥

[[166]]

विविधभोगप्रदानपूर्वमर्चिरादिगत्या नयनम्

मोक्षार्थमार्गान्तर विषयविवेचनम्

[[167]]

प्रपन्नस्य गत्यनुसन्धानोपयोगः अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[170]]

[[171]]

REL

परिपूर्णब्रह्मानुभवाधिकारः २२ ॥

[[172]]

भगवत्स्वरूपव्यतिरिक्तानामपि भोग्यत्वम्

RE

त्रयाणां परमपदशब्दवाच्यत्वम्

[[173]]

लीलाविभूतिस्थपदार्थानामपि भोग्यत्वस्

रहस्ये फलप्रतिपादक प्रदेशः

[[174]]

श्रुतिसिद्धजक्षणादीनां कैङ्कयत्वं प्राप्तिस्व-रूपनिष्कर्षश्च

एतादृशब्रह्मानुभवस्य नित्यत्वनिरूपणम्

[[175]]

मुक्तानामानन्दतारतम्यवाद्यानन्दतीर्थीयमतनिरासः

सालोक्यादिमात्रवत्तां मुक्तत्वव्यपेदशस्योपचारिकत्वम्

[[176]]

सायुज्यस्यैव मोक्षशब्दार्थत्वम्

सायुज्यशब्दार्थः

सायुज्यशब्दस्यैक्यार्थकत्व निराकरणम्

मुक्तस्य पुनरावृत्तिशङ्कापरिहारः

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थ :

[[177]]

[[179]]

[[180]]

[[182]]

(२) द्वितीयः स्थिरीकरणभागः

तत्र सिद्धोपायशोधनाधिकारः २३ ॥

पूर्वोक्तद्वाविंशतिसंख्याकाधिकारार्थसंग्रहः

च्यामोह हेतु भूतभगवन्निग्रहनिवर्तक हेतुत्रयम्

सूक्ष्मबुद्धीनां शास्त्र परिचयस्यावश्यकत्वम्

[[183]]

हैतुकसंसर्गस्यावश्यपरिहरणीयत्वम् प्रपन्नस्यापि व्यामोहसंभव समर्थनम्

[[184]]

[[185]]

वक्ष्यमाणार्थप्रतिज्ञानम्)

व्याजसापेक्षत्वस्य श्रीशठकोपसूर्य भिम तत्व निरूपणम्

[[186]]

तद्गाथादिनिर्वाहः

[[187]]

[[188]]

खातन्त्र्यकारुण्ययोरावश्यकत्वम्

वस्तुतो दुःखित्वाभावः

साघारणासाधारणगुणविवेचनम्

कारण कार्यविशेषपरम्परा निरूपणम्

भगवतः कारुण्यविशिष्टस्य सिद्धोपायत्वम्

[[189]]

[[190]]

प्रपत्तेरधिकारिविशेषणत्ववादनिरासः

प्रपत्त्यनुपायत्ववादतात्पर्यम्

तन्मूलवचनतात्पर्यम्

[[191]]

संबन्धविशेषमूलकशङ्का परिहारः

संबन्धज्ञानस्यैव रक्षा हेतुत्वमिति वादनिरासः

अनिवारणमात्रस्य रहाहेतुत्वमिति वादनिरासः

[[192]]

[[193]]

“ये नाथवन्तः” इति श्लोकार्थ :

आप्तोक्तिपर्यता निरूपणम्

लक्ष्मीसंबन्धविषयकन्यामोहपरिहार :

[[194]]

द्वये पूर्वखण्डेऽपि विशेषणत्वम्

[[195]]

श्रिय उपयोगप्रकारः

विशेषणविशेष्यो वि समर्पण प्रतिसंबन्धित्व निरूपणम्

एक मितिनिर्देशस्याबाधकत्वम्

काम्यलक्ष्मीरूपेऽपि नन्तव्यत्व समर्थनम्

अधिकारार्थसाहक गाथार्थः

साध्योपायशोधनाधिकारः २४ ॥

प्रपत्तेः सर्वाधिकारत्वाभावशङ्कानिरासः

स्वोक्तार्थस्य सांप्रदायिकत्वम्

प्रपत्तिस्वरूपविषयव्यामोह निवर्तनप्रारम्भः तत्र

विश्वासस्याङ्गित्व प्रतिपादकवचनतात्पर्यम्

निक्षेपरूपाङ्गि विधायक वचन प्रदर्शनम्

विश्वासवाचिघातूनामात्मनिक्षेप पर्यन्तत्व निरूपणम्

शेषत्वज्ञानमात्रस्य प्रपत्तित्ववादव्युदासः

चरमश्लोकस्य विधितात्पर्यकत्वाभावशङ्कानिरासः

स्वयत्न निवृत्तेरेव प्रपत्तित्वमिति पक्षस्य निरासः

प्रपतेः साधनत्वे चरमश्लोकविरोधशङ्कापरिहारः

भक्तिप्रपत्त्योः सिद्धो पायोपकारकत्व प्रकारः

[[198]]

[[199]]

[[201]]

[[202]]

[[208]]

[[204]]

[[205]]

[[206]]

[[207]]

[[208]]

[[209]]

[[210]]

सिद्धोपायकृत्यनिरूपणम्

प्रपत्तेः अविधेयत्वशङ्कापरिहारः

[[211]]

उपासनादीनां स्वरूपविरुद्धत्वशङ्कापरिहारः

[[212]]

वर्णाश्रमादिनिबन्धनत्वेन स्वरूपविरुद्धत्वशङ्का परिहारः

[[213]]

[[2410]]

उपासनादेरहं कारगर्भत्वादिनिरासः

[[214]]

[[२२]]

उपासनादेः पारतन्त्र्चात्मक स्वरूपविरुद्धत्ववाद निरासः

पारमैकान्त्यविरुद्धत्वरूप विरूद्धत्ववादनिरासः'

[[216]]

अभिचारादिवदनर्थावहत्वरूप स्वरूपविरुद्धत्ववादनिरासः

उपासनादेः शिष्टपरिग्रह विरुद्धत्ववादनिरासः

कलिकालाननुगुणत्ववाद निरासः उपासनादेः खाधिकारविरोधसमर्थनम् सुकरत्वादिना प्रपत्तेराधिक्यम्

भक्तितः प्रपत्तेः श्रेष्ठयोपपादनम्

अङ्गानां संभावितस्वभावत्ववादनिरासः

महाविश्वासविषयशक्कापरिहारः

विश्वासहास परिहारः

अन्यादृश्वैषम्यशंकासमाधानम्

[[217]]

[[218]]

[[219]]

[[220]]

[[221]]

[[222]]

[[223]]

चरमश्लोकस्याङ्गप्रपत्तिविधिपरत्वशङ्कापरिहारः

वैद्यभावे प्रपत्तेः सर्वफलसाधनत्वम्

स्वतन्त्रप्रपत्तिनिष्ठायाः श्रीभाष्यकाराभिमतत्वम्

[[224]]

[[225]]

अभिगमनादीनां स्वयंप्रयोजनत्वेन कर्तव्यत्वम्

भगवदभिगमनादीनामार्थं फलम्

अन्याभिगमनादीनां निषिद्धत्वे प्रमाणोल्लेखः

भगवत्समाराधनानधिकृतानां कैङ्कर्यसिद्धिप्रकारः

यथाशक्तिस्मरणस्यापि ध्यानता

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[226]]

[[227]]

[[228]]

[[229]]

859 230

[[२३]]

प्रभावव्यवस्थाधिकारः २५ ॥

[[231]]

उपायनिष्ठानां प्रभावातिशयः

[[232]]

प्रभावे सत्यपि जातिव्यवस्था

जातिव्यवस्थानङ्गीकारे शास्त्रविरोधः

तत्र पूर्वाचार्यकृतमुपपादनम्

[[233]]

कुलस्य भिन्नत्वेऽपि जातेरमेद्यत्वम्

जात्यन्तरत्वप्रतिपादकशास्त्र तात्पर्यम्

जात्यपगमाङ्गीकारे बाघकम्

[[234]]

जात्यनपगमे शिष्टाचारप्रदर्शनम्

श्रीविदुरविषये धर्मपुत्रकृतत्रह्म मेघस्योपपत्तिः

[[235]]

जात्यनुसारेण सर्वैः कैङ्कर्याद्यनुष्ठानम्

विश्वामित्रादेर्जात्यन्तर प्राप्तेश्चरुव्यत्यासाद्यधीनत्वम्

दिव्य सूर्यनुष्ठानदृष्टान्तीकरणस्यानुचितत्वम्

शूद्रादिभ्योऽपि तत्त्वज्ञानवैशद्यस्य संपादनीयता

[[236]]

ब्रह्मगादिभ्य एव विद्यामन्त्राणां ग्राह्यता

भक्तम्लेच्छादिविषय कपूज्यादिशब्दार्थः

जातिव्यवस्थापक प्रमाण प्रदर्शनम्

[[237]]

ब्राह्मण्यादिद्वैविध्यपरतया सर्वशास्त्राविरोधः

ऐकान्त्यादि हेतुभूतोत्कर्षतारतम्यम्

[[238]]

नारायणैकनिष्ठस्येत्यादिश्लोक तात्पर्यम् परमैकान्तिनामपि शास्त्रानतिक्रमावश्यकत्वम्

[[243]]

[[२४]]

तामस - राजस - सात्त्विकत्यागनिरूपणम्

‘चरम श्लोक योजनाद्वयतात्पर्यम्

[[244]]

प्रपतेर्भक्तयङ्गत्वपरगीताभाष्यतात्पर्यम्

[[245]]

त्यज धर्ममित्यादेः स्व-रूपत्यागविधित्व निरासः

[[246]]

उत्तराधालेपबाद निरसनम्

निषिद्धनिवृत्तिरूपाणां धर्मत्वाभावः

धर्मत्वपक्षेऽपि समाधानम्

[[247]]

[[248]]

प्रवृत्तिवेत्यादिवचनतात्पर्यम्

उक्तार्थस्य दिव्यसूर्यभिमतत्वम्

[[249]]

मुमुक्षूणां बुद्धिपूर्वोत्तराघासंभावितत्ववादनिरासः

प्रपन्नानामपराधसंभवे प्रायश्चित्त कर्तव्यत्वम्

[[250]]

पुराणादिविरोधपरिहारः

[[252]]

न धर्मनिष्ठोऽस्मीत्यादिवचनतात्पर्यम्

[[253]]

अधिकारार्थं संग्राहकगाथार्थः

प्रभावक्षाधिकारः २६ ॥

[[254]]

सिद्धान्तानुवादः पूर्वपक्षपीठिका

[[255]]

प्रपतेः प्रारब्धनिवर्तकत्वाभावशङ्कानुवादः

प्रारब्धपरिहारकत्व- दुःखानुभवो भयोपपादनम्

क्षणकृतघोर पापवत् क्षणिकमहासुकृतसंभवः मुमुक्षुषु व्याध्यादिदर्शनमात्रेणोपेक्षाद्ययोगः असंभाष्यत्वादिवचनस्य पाषण्डिविषयता

[[255]]

[[257]]

[[258]]

भगवदपचारादीनां तीव्रतमत्वम्

निकर्षबुद्धेरपि भागवतापचारत्वम्

[[239]]

[[260]]

भगवद्वेषहीनानामेव

तवेषधारिणामपि वेषत्वज्ञानपर्यन्तमादरणीयत्वम्

भगवन्नामग्रहस्योत्तारकत्वम्

[[261]]

प्रातिकूल्यशून्यानामेव भगवत्क्षेत्रवासादेहितावहत्वम्

[[262]]

प्रपन्न वर्तनप्रकार :

[[263]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[264]]

अथ पदवाक्य योजनाभागः ॥ मूलमन्त्राधिकारः २७

[[265]]

-रहस्यत्रयतात्पर्यम्

[[266]]

त्रयाणां रहस्यानां क्रमेण विवरणिविवरणभावः

त्रयाणां धारक पोषकभोग्यरूपता

श्रीमन्त्रे ऋष्यादीनां तत्तत्संप्रदायावगम्यता

[[267]]

श्रीमन्त्रस्य सर्वाचार्य - दिव्यसूरि-महर्षिपरिगृहीतत्वम्

अष्टाक्षरस्यास्य प्रणवचतुर्थीराहित्ये सर्वाधिकारत्वम्

[[268]]

ब्राह्मणादिविषये मन्त्र स्थितिप्रकारः

[[269]]

मन्त्रस्य प्रणवराहित्येऽपि फलसिद्धिः

प्रणवाभावेऽपि प्रणवार्थानुसन्धानसिद्धिप्रकारः

[[270]]

शब्दतोऽर्थतश्च प्रणवस्य बहुविधत्वम्

प्रणव प्रभावः

प्रणवे योजनाभेदः

[[271]]

अकारस्य परमात्मवाचकत्वे औचित्यादिप्रदर्शनम्२६

अकारस्य योगन्युत्पत्तिः

[[272]]

अकारार्थे श्रीवैशिष्टयस्यानुसन्धेयत्वम्

[[278]]

अकारो तरलुप्तचतुर्थ्यर्थः SEN

[[274]]

उकारार्थः

[[275]]

मकारार्थः

[[276]]

नमश्शब्दार्थः

[[278]]

तच्चतुर्विध्यम्

[[279]]

शेषत्वादेस्तदीयपर्यन्तता

[[282]]

नमसा शरणवरणसूचनम्

[[283]]

नमश्शब्दस्य स्थूलादियोजनात्रयम्

[[284]]

नारायणशब्दप्रभावः

[[287]]

नारायणशब्दे समासद्वयम्

[[289]]

नारायणशब्दार्थः

जीवानां नरशब्दार्थता

सर्वद्रव्यस्य नरशब्दार्थता

[[290]]

[[293]]

भगवतो नरशब्दार्थता

नारायणशब्दोत्तर चतुर्थीविभक्त्यर्थः

[[295]]

नकारादीनां पूर्वाचार्यसंगृहिता अर्थाः

[[296]]

मूलमन्त्रानुसन्धेयभगवद्गुणवर्गसंग्रहः

भूलमन्त्रानुसन्धेयजीवगुणवर्गसंग्रहः

मूलमन्त्रार्थानुसंधानप्रयोजनम्

[[298]]

[[300]]

२७.

मन्त्रे दशविषयोजना निरूपणम्

[[301]]

तत्रोपायपरतया एकवाक्यत्वम्

वृत्तिपरतया एकवाक्यत्वम्

[[802]]

स्वरूपपरतया वाक्यद्वयत्वम्

श्रीमन्त्रे जन्म, द्वये वृद्धिरित्येतद्विवरणम्

[[303]]

समर्पणपरतया वाक्यद्वयत्वम्

पुरुषार्थप्रार्थनापरतया वाक्यद्वयत्वम्

[[304]]

पदद्वयं स्वरूपपरं तृतीयं फलपरमिति वाक्यत्रयता

मुक्तकैङ्कर्यस्य विलक्षणत्वम्

[[306]]

[[307]]

नारायणकैंकर्योक्तिबलात् नरकैंकर्या प्रसक्तिः

प्रणवः स्वरूपपरः द्विकं फलपरमिति वाक्यत्रयता

इष्टप्राप्त्यनिष्टनिवृत्त्युभयकथनौचित्यपरिशीलनम् भावान्तराभावपक्षे अनैक्यशंका परिहारः

"

प्रथमं स्वरूपपरम्, द्विकमुपायपरमिति वाक्यत्रयता प्रथममुपायपरम् त्रिकं फलपरमिति वाक्यत्रयता कमेण स्वरूपोयायफलपरतया वाक्यत्रयता । अन्तिम योजनायां गन्त्रस्य शारीरकशास्त्र सादृश्यम् उक्तदशविधयोजनासंग्रहेण कुदृष्टियोजनोपेक्ष्यता मूलमन्त्रार्थानुसन्धाननिष्ठप्रभावः

व्यापक मन्त्रान्तरार्थानां नारायण शब्दार्थेक देशत्वम्

अष्टाक्षरप्रभावः

गाथानुवादः

[[308]]

[[309]]

[[310]]

[[6311]]

[[312]]

[[313]]

[[20314]]

-३८

स्वकृतगाथायाः स्वयं व्याख्यानम्

[[815]]

निगमनश्लोकः

$16

अधिकारार्थसंग्राहक गाथार्थः

[[317]]

द्वयाधिकारः २८ ॥

[[318]]

द्वयेति व्यपदेश निदानम्

[[819]]

गुरूपसच्या दरावश्यकत्वम्

द्वयप्रभावः

[[320]]

गद्यस्य द्वयविवरणरूपत्वम्

[[323]]

मन्त्रे श्रीमन्नारायणशब्दार्थ :

श्री शब्दार्थनिरुक्तयः

प्रथम निरुक्तिद्वयविवरणम्

द्वितीयनिरुक्तिद्वयविवरणम्

शिष्टनिरुक्तिविवरणम्

[[324]]

[[326]]

[[327]]

मतुप्प्रत्ययार्थः

नारायणशब्दाभिप्रेतगुणनिरूपणम्

[[329]]

श्रीमन्नारायण पदव्यस्तत्व समस्तत्वोपपादनम्

[[332]]

चरणशब्दार्थः

[[333]]

श्रीवैशिष्टयबाधकशक्कापरिहारः

[[335]]

शरणशब्दार्थः

[[337]]

" प्रपद्ये” शब्दार्थः

[[338]]

“प्रपद्ये” इत्यत्र कडर्थः

[[341]]

उत्तरखण्डार्थः

[[342]]

स्थपदप्रतिपादितार्थसंग्रहः अर्थद्वयानुसन्धाने क्रमः द्वयस्य संपिण्डितार्थः

[[346]]

द्वयमहिमनिरूपणम्

[[847]]

[[348]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

चरमश्लोकाधिकारः ॥ २९

[[348]]

गाथानुवादः

चरमश्लोकावतारिका

चरमश्लोकव्याख्यारम्भः

[[351]]

सर्वधर्मशब्दार्थः

परित्यज्येति शब्दार्थः

[[352]]

स्वरूपत्यागविधिवाद निरसनम्

[[353]]

" इदं शरणमज्ञानाम्" इत्य्-उक्ता-धिकारविशेषनिरूपणम्

[[357]]

उपायत्वबुद्धित्यागवादनिरसनम्

[[360]]

त्यागविधितात्पर्यनिरूपणम्

[[361]]

प्रभूतकैङ्कर्य प्रयोजकम्

[[362]]

प्रपन्नस्यापि शास्त्रवश्यत्वम्

[[363]]

पाञ्चरात्रनियतानामर्थानामन्याधिकारत्वम्

वर्णाश्रमधर्माणां पारमैकान्त्यविरुद्धत्वशङ्कापरिहारः

विरुद्धपक्षाणां निराकरणम्

पाञ्चरात्राद्युक्त सन्ध्योपासनादेः तत्कर्तृवंशविषयकत्वम्

[[364]]

[[367]]

[[368]]

[[39]]

देवतान्तरनामघटितनित्यकर्मणामत्याज्यता

तत्र सम्प्रदायादिप्रदर्शनम्

अन्यथा कैक्ङ्कर्यायोग्यत्वम् भक्तजन्मोत्कर्षनिकर्षादिचिन्तनविमर्शः

कैङ्कर्यस्य सारकल्करूपेण द्वैविध्यम् त्यागविधित्यागानुवादपक्षयोर्निगमनम्

विधिपक्षे नानागत्यन्तरप्रदर्शनम् प्रथमपादार्थसंग्रहः

प्रथमपादार्थसंग्राहकगाथार्थः

‘माम्’ ‘अहम्’ पदार्थयोर्निरूपणम्

माम् इति पदे विवक्षिता आकाराः

QER369

[[370]]

[[371]]

[[372]]

[[373]]

[[374]]

[[375]]

रक्ष्णोपयुक्त प्रधानगुण निरूपणम्

[[376]]

एकशब्दार्थनिरूपणम्

[[377]]

प्रपत्तौ सम्बन्धज्ञानमात्रत्वादिवादानां निराकरणम्

[[379]]

एकशब्दस्यावशिष्टानि अर्थान्तराणि

[[381]]

शरण शब्दार्थनिरूपणम्

व्रजशब्दार्थः

[[387]]

जीव नियोज्यत्वस्थापनम्

[[388]]

कर्तृत्वे त्याज्यांशनिरूपणम्

[[389]]

कुरुकेश्वरवाक्यतात्पर्यम्

जीवात्मनः कर्तृत्वाभाववचनतात्पर्यम्

स्वरूपज्ञस्य निषिद्धकर्मालेपवादनिरसनम्

[[390]]

[[391]]

[[392]]

[[३९]]

संबन्धज्ञानमेव प्रपत्तिरिति वादस्य निरसनम्

[[393]]

द्वितीयपादार्थसंग्राहकगाथार्थ :

उत्तरार्धावतारणम्

[[394]]

“अहम्” शब्दार्थः

“त्वा” शब्दार्थः

[[395]]

सर्वपापेभ्य इति शब्दार्थः

[[396]]

प्रपन्नगतानामारब्धकार्याणां क्षन्तव्यत्वम्

[[397]]

क्रियमाणानां क्षन्तव्यत्वम्

पातकाप्रतिबन्धकत्ववार्ता तात्पर्यम्

[[398]]

मालिन्यभोग्यतावचन तात्पर्यम्

वार्तान्तर तात्पर्यम्

[[400]]

तृतीयपादार्थसंग्राहकगाथार्थः

मोक्षयिष्यामिशब्दार्थः

[[401]]

सर्वपापमोक्षण स्व-रूपम्

पुण्यपापनिवृत्तिक्रमः

[[402]]

सुकृतदुष्कृतयोः सुहृद्दुर्हृत्संक्रमणम्

[[404]]

संक्रमणतत्त्वम्

कर्मत्रैविध्यम्

[[405]]

प्रतिबन्धकनिवृत्तौ भगवत्प्राप्तेः स्वतः प्राप्तत्वम्

कैवल्यविषयकत्वशङ्कापरिहारः

[[407]]

" मा शुचः " द्वति वाक्यतात्पर्यम्

[[411]]

निर्भरत्व निर्भयत्व निस्संशयत्व सिद्धिः

[[413]]

शोकाविष्टत्वस्येव भयाविष्टत्वस्यापि प्रपत्त्यधिकारत्वम्

[[414]]

प्रपन्नस्य हृष्टमनवस्त्वसमर्थनम्

[[415]]

आर्तदृप्तयोः प्रपन्नयोः फलसिद्धिप्रकारः

[[३२]]

मात्र दशविधशोक निवृत्तेः प्रतिपाद्यत्वम्

[[417]]

चरमश्लोके पदक्रमेणानुसन्धेया नर्थाः

[[420]]

चरमश्लोकस्य सम्पिण्डितार्थः

[[421]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[422]]

आचार्यकृत्याधिकारः ३० ॥

[[423]]

पात्रापात्रपरिशीलनम्

[[424]]

उपदेशसंग्रहः

[[426]]

[[427]]

एतद्ग्रन्थयाथात्म्यम्

शिष्कृत्याधिकारः ३१ ॥

[[428]]

प्रत्युपकारस्याशक्यत्वम्

शिष्यकृत्यम्

[[430]]

गुरुपरम्पररानुसंधानपूर्वकमुपदेशस्य कर्तव्यता

[[431]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

[[433]]

निगमनाधिकारः ३२ ॥

[[434]]

सर्व पूर्वाधिकारार्थसंग्रहः

[[435]]

एतच्छास्त्राबलम्बन प्रयोजनम्

[[436]]

अधिकारार्थसंग्राहकगाथार्थः

440€

ग्रन्थोपसंहारः

442-444

निवेदनम् —

अधिकारसंग्रहगाथा श्लोकाः