॥ श्रीमद्रहस्यत्रयसारे साङ्गप्रपदनाधिकारः ॥ १२ ॥
१२।१ अभीष्टे दुस्साधे स्वत इतरतो वा क्वचन तत्
भरन्यासं याच्नान्वितमभिवदन्ति प्रपदनम् ।
इतः पश्चादस्मद्यतन निरपेक्षेण भवता
समर्थ्योऽसावर्थस्त्विति मतिविशेषं तदविदुः ॥ २८ ॥
१२।२ मुमुक्षुवाऩ अधिकारिक्कु इव्वुपायत्तिल् अङ्गिस्वरूपमावदु आभरणत्तै युडैयवऩुक्कु अवऩ् ताऩे रक्षित्तुक्कॊण्डु पूणक्कॊडुक्कु माप्पोले यथावस्थिमाऩ आत्मनिक्षेपम्। अदावदु प्रणवत्तिल् प्रथमाक्षरत्तिल्
१२।३ प्रकृतिप्रत्यङ्गळाले सर्वरक्षकऩाय् सर्वशेषियाय्त् तोऱ्ऱिऩ सर्वेश्वरऩैप् पऱ्ऱ आत्मात्मीयरक्षणव्यापारत्तिलुम् आत्मात्मीयरक्षणफलत्तिलुम् स्वाधीनमागवुम्
१२।४ स्वार्थमागवुन् दऩक्कु अन्वयमिल्लादबडि भरन्यासप्रधानमाऩ अत्यन्तपारतन्त्र्य-विशिष्टशेषत्वानुसन्धानविशेषम्।
‘‘स्वात्मानं मयि निक्षिपेत्’’(सात्यकि-तन्त्रम्।) ऎऩ्ऱु चोदितमाऩ इव्वनुसन्धानविशेषत्तै अनुष्ठिक्कुम्बडि शेषियाय् स्वतन्त्रऩाऩ ईश्वरऩ् तऩ् प्रयोजनमागवे ताऩे
१२।५ रक्षिक्कुम्बडिक्कीडाग अनन्यार्हानन्याधीनशेषभूतऩाय् अत्यन्तपरतन्त्रऩाऩ नाऩ् ‘‘आत्मापि चायं न मम’’(पारदम् शान्दि-पर्व २५-१९) ऎऩ्गिऱबडिये ऎऩक्कुरियेऩल्लेऩ्, ऒऩ्ऱै निरुपाधिकमाग ऎऩ्ऩदॆऩ्ऱवुमुरियेऩल्लेऩ्, ‘‘स्वयं मृत्पिण्डभूतस्य परतन्त्रस्य देहिनः । स्वरक्षणेऽप्यशक्तस्य को हेतुः पररक्षणे’’(पारदम् शान्दि-पर्व २९४-१९) ऎऩ्गिऱबडिये ऎऩ्ऩैयु
१२।६ मॆऩदॆऩ्ऱु पेर् पॆऱ्ऱवऱ्ऱैयुम् नाऩे स्वतन्त्रऩायुम् प्रधानफलियायुम् रक्षित्तुक्कॊळ्ळ योग्यऩुमल्लेऩ्, ‘‘आत्मा राज्यं धनं चैव कळत्रं वाहनानि च । एतद्भगवते सर्वमिति तत्प्रेक्षितं सदा’’(पारदम् शान्दि-पर्व ३४३-२४) ऎऩ्ऱु विवेकिकळ् अनुसन्धित्त क्रमत्तिले ऎऩ्ऩुडैय आात्मात्मीयङ्गळुमवऩदे, ‘‘आत्मात्मीयभरन्यासो ह्यात्मनिक्षेप उच्यते’’(लक्ष्मीतन्त्रम् १७-७९।)
१२।७ ऎऩ्गैयाल् इवऱ्ऱिऩुडैय रक्षणभरमुम्, ‘‘न हि पालनसामर्थ्यमृते सर्वेश्वरं हरिम्’’(विष्णुपुराणम् १-२-२१।) ऎऩ्गिऱबडिये सर्वरक्षकऩाऩ अवऩदे, ‘‘तेन संरक्ष्यमाणस्य फले स्वाम्यवियुक्तता । केशवार्पणपर्यन्ता ह्यात्मनिक्षेप उच्यते’’(लक्ष्मीतन्त्रम् १७-७३।) ऎऩ्गिऱबडिये रक्षणफलमुम् प्रधानफलियाऩ अवऩदे यॆऩ्ऱु भाविक्कै।
१२।८ मुमुक्षुमात्रसामान्यं स्वरूपादिसमर्पणं । अकिञ्चने भरन्यासस्त्वधिकोऽङ्गितया स्थितः ॥ अत्र रक्षाभरन्यासस्समस्सर्वफलार्थिनाम् । स्वरूपफलनिक्षेपस्त्वधिको मोक्षकाङ्क्षिणाम् ॥
फलार्थियायुपायानुष्ठानम् पण्णुगिऱ जीवऩ् फलियायिरुक्क ईश्वरऩिङ्गु
१२।९ प्रधानफलियाऩबडि यॆङ्ङऩे यॆऩ्ऩिल्, अचित्तिऩ् परिणामङ्गळ्बोले चित्तुक्कुत् ताऩ् कॊडुत्त पुरुषार्थङ्गळुम् सर्वशेषियाऩ तऩक्कु उगप्पा यिरुक्कैयाले ईश्वरऩ् प्रधानफलियागिऱाऩ्। अचेतनमाऩ कुऴमणऩै यऴित्तुप्पण्णियुम् आभरणम् पूट्टियुमऴगु कण्डु उगक्किऱदोडु,
१२।१० चेतनमाऩ किळियै पञ्जरत्तिल् वैत्तुप् पाल् कॊडुत्तुम् वेण्डिऩबडि पऱक्कविट्टुम् अदिऩुगप्पु कण्डु उगक्किऱदोडु वासि यिल्लैयिऱे निरपेक्षराऩ रसिकर्क्कु। आऩ पिऩ्बु इङ्गु –
स्वनिर्भरत्वपर्यन्तरक्षकैकार्थ्यभावनम् ।
त्यक्त रक्षाफलस्वाम्यं रक्ष्यस्यात्मसमर्पणम् ॥
१२।११ स्तोत्रत्तिल् ‘‘वपुरादिषु योऽपि कोऽपि वा गुणतोऽसानि यथा तथाविधः । तदयं तव पाद पद्मयोरहमद्यैव मया समर्पितः’’(आळवन्दार् स्तोत्रम् ५२।)
१२।१२ ऎऩ्गिऱत्तुक्कुत् तात्पर्यमॆऩ्ऩॆऩ्ऩिल्, मुद्रैयि ट्टिरुक्किऱ राजाविऩ् किऴिच्चीरै ऒरु हेतुवाले तऩ् कैयिलेयिरुन्दाल् राजा कैक्कॊळ्ळुमॊऩ्ऱु उळ्ळिरुक्किऱ माणिक्कत्तिऩ् स्वरूपस्वभाव ङ्गळै विशदमाग अऱियादे किऴिच्चीरैयोडे मीळक्कॊडुक्कुमाप् पोले देहाद्यतिरिक्तात्माविऩ् स्वरूपस्वभावस्थितिकळै विश्दमाग विवेकिक्क
१२।१३ अऱियादारुम् उळ्ळ अऱिवैक्कॊण्डु आत्मसमर्पणम् पण्णिऩाल् अव्वळवालुम् अनादिकालम् पण्णिऩ आत्मापहारचौर्यत्तालुण्डाऩ भगवन्निग्रहम् शमिक्कुमॆऩ्गिऱ शास्त्रार्थत्तिले तिरुवुळ्ळम्।
इदुक्कुमेल् ‘‘मम नाथ यदस्ति’’(आळवन्दार् स्तोत्रम् ५३।) ऎऩ्गिऱ श्लोकत्तिल् इस्समर्पणत्तैप् पऱ्ऱ अनुशयम् पण्णिऱ्ऱुम् स्वरूपादिविवेकमऩ्ऱिक्के समर्पिक्कप् पुक्कालुम्
१२।१४ तऩ्ऩुडैय द्रव्यत्तै राजावुक्कु उपहारमागक् कॊडुप्पारैप्पोले यॆऩ्ऩदॆऩ्गिऱ अभिमानत्तोडे समर्पिक्किल् आत्मापहारचौर्यमडियऱ्ऱ तागा तॆऩ्गैक्काग वत्तऩै। अल्लदु शास्त्रचोदितमाय्त् तामनुष्ठित्त
१२।१५ समर्पणत्तै अज्ञकृत्यमाक्किऩबडियऩ्ऱु। आग इरण्डु श्लोकत्तालुम् यथावस्थितस्वरूपादि विवेकमिल्लैयेयागिलुम् ‘‘न मम’’ ऎऩ्ऱु स्वसम्बन्धमऱुक्कैये ‘‘अहमपि तवैवास्मि हि भरः’’(आळवन्दार् स्तोत्रम् ६०) ऎऩ्ऩुम्बडि भरसमर्पणप्रधानमाऩ शास्त्रार्थत्तिल् सारमॆऩ्ऱदायिऱ्ऱु।
१२।१६ इप्पडि शेषत्वानुसन्धानविशिष्टमाऩ स्वरक्षाभरसमर्पणम् द्वयत्तिलुपायपरमाऩ पूर्वखण्डत्तिल् महाविश्वासपूर्वकगोप्तृत्ववरणगर्भमाऩ शरणशब्दोपश्लिष्टक्रियापदत्तिले सेर्त्तु अनुसन्धिक्क प्राप्तम्। इप्पडि यिवैयाऱुम् इम् मन्त्रत्तिले विमर्श-
१२।१७ दशैयिल् तऩित्तऩिये अनुसन्धित्तालुम् वाक्यार्थप्रतिपत्तिदशैयिल् अल्लाद वाक्यार्थङ्गळ् पोले साङ्गमाऩ प्रधानम् एक बुद्ध्यारूढमाम्। आगैयाल्
१२।१८ यथाशास्त्रम् साङ्गप्रधानानुष्ठानम् सकृत्कर्तव्यमायिऱ्ऱु। अनेकव्यापारसाध्यमाऩ धानुष्कऩुडैय लक्ष्यवेधार्थमाऩ बाणमोक्षम् क्षणकृत्यमागिऱाप्पोले इव्वात्मर-क्षाभरसमर्पणमिरुक्कुम्बडि यॆऩ्ऱु श्रुतिसिद्धम्। इब्भरसमर्पणमे प्रपत्तिमन्त्रङ्गळिल् प्रधानमाग अनुसन्धेयमॆऩ्ऩुमिडत्तै ‘‘अनेनैव तु मन्त्रेण स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् । मयि निक्षिप्तकर्तव्यः कृतकृत्यो भविष्यति’’(सात्यकि-तन्त्रम्।) ऎऩ्ऱु सात्यकितन्त्रत्तिले भरस्वीकारम् पण्णुगिऱ शरण्यऩ् ताऩे तॆळियवरुळिच्चॆय्दाऩ्।
१२।१९ इदिल् साङ्गानुष्ठानमायऱ्ऱदु – कर्तृत्वत्याग ममतात्याग फलत्यागफलोपायत्वत्याग-पूर्वकमाऩ आनुकूल्यसङ्कल्पाद्यर्थानुसन्धानत्तोडे गुरुपरंपरोपसत्तिपूर्वकद्वयवचनमुखत् ताले स्वरूपफलन्यासगर्भमाऩ आत्मरक्षाभरसमर्पणम् पण्णुगै।
१२।२० इक् कर्तृत्वत्यागत्तुक्कु निबन्धनम्, तऩ् कर्तृत्वमुमवऩडियाग वन्ददॆऩ्ऱु तऩक्कु यावदात्मभावियाऩ भगवदेकपारतन्त्र्यत्तै यऱिगै। ममतात्यागत्तुक्कुम्
१२।२१ फलत्यागत्तुक्कुम् निबन्धनम्, आत्मात्मीयङ्गळुडैय स्वरूपानुबन्धिभगवदेकशेषत्वज्ञानम्। फलोपायत्वत्यागत्तुक्कु निबन्धनम्, शरण्यप्रसादनमाऩ इवऩुडैय अनुष्ठानम् प्रधानफलत्तुक्कु व्यवहितकारणमागैयुम् अचेतनमागैयाले फल-प्रदानसङ्कल्पाश्रयमल्लामैयुम्। ईश्वरऩ् फलोपायमागिऱदु, सहजसौहार्दत्ताले करणकळेबरप्रदानन्दुडङ्गि द्वयोच्चारणपर्यन्तमाग सर्वत्तुक्कुम् आदिकारणमाऩ ताऩे
१२।२२ प्रसादपूर्वकसङ्कल्पविशेषविशिष्टऩाय्क्कॊण्डु अव्यवहितकारणमागैयालुम् उपायान्तरशून्यऩुक्कु अव्वो उपायस्थानत्तिले निवेशिक्कैयालुम्। इङ्ङऩिरुक्कैक्कडि धर्मिग्राहकमाऩ शास्त्रत्ताले अवगतमाऩ वस्तुस्वभावमागैयाल् इव्वर्थम् युक्तिकळाल् चलिप्पिक्कवॊण्णादु।
१२।२३ इस्साङ्गानुष्ठानत्तुक्कु नडादूरम्माळ् अरुळिच्चॆय्युञ्जुरुक्कु
-‘‘अनादिकालम् तेवरीरुक्कु अनिष्टाचरणम् पण्णुगैयाले संसरित्तुप् पोन्देऩ्, इऩ्ऱु मुदल् अनुकूलऩाय् वर्तिक्कक्कडवेऩ्, प्रतिकूलाचरणम् पण्णक्कडवेऩल्लेऩ्, तेवरीरैप् पॆऱुगैक्कु ऎऩ्गैयिलॊरुगैम्मुदलिल्लै, तेवरीरैये उपायमाग अऱुदियिट्टेऩ्, तेवरीरे उपायमागवेणुम्, अनिष्टनिवृत्तियिलादल् इष्टप्राप्तियिलादल् ऎऩक्किऩि भर मुण्डो’ ऎऩ्ऱु।
१२।२४ इव्विडत्तिल् आनुकूल्यसङ्कल्पादिगळ् उपायपरिकरमाय् सकृत्तायिरुक्कुम्। मेल् इवऩ् कोलिऩ अनुकूलवृत्त्यादिगळोडे पोरुगिऱ विडमुम् उपाय-फलमाय् यावदात्मभावियायिरुक्कुम्। इवऱ्ऱिल् प्रातिकूल्यवर्जनमुम् अम्माळरुळिच्चॆय्दबडिये आनुकूल्यसङ्कल्पम्बोले सङ्कल्परूपमाऩालुम् सकृत्कर्तव्यमॆऩ्ऩुमिडम् सुस्पष्टम्। ‘‘अपायेभ्यो निवृत्तोऽस्मि’’(लक्ष्मीतन्त्रम् ५०-२१५) ऎऩ्गिऱबडिये
१२।२५ अभिसन्धिविराममादल् प्रातिकूल्यस्वरूपनिवृत्तियादलाऩालुमदिल् प्रथमक्षणम् अङ्गमाय् मेलुळ्ळदु फलमागक्कडवदु। इप्पडि विश्वासत्तिलुम् पार्प्पदु।
प्रवृत्तिरनुकूलेषु निवृत्तिश्चान्यतः फलम् । प्रारब्धसुकृताच्च स्यात् सङ्कल्पे च प्रपत्तितः ॥
१२।२६ आगैयालिरुन्द नाळिल् निरपराध कैङ्कर्यत्तैयुम् प्रारब्धशरीरानन्तरं मोक्षत्तैयुञ् जेरप् फलमागक्कोलि प्रपत्ति पण्णुवार्गळ् निपुणर्।
अऱवे परमॆऩ्ऱडैक्कलम् वैत्तऩरऩ्ऱु नम्मैप्
पॆऱवे करुदिप् पॆरुन्दगवुऱ्ऱ पिराऩडिक्कीऴ्
उऱवेयिवऩुयिर् काक्किऩ्ऱ वोरुयिरुण्मैयै नी
मऱवेलॆऩ नम्मऱैमुडिसूडिय मऩ्ऩवरे। (१९)
१२।२७ युग्यस्यन्दनसारथिक्रमवति त्रय्यन्तसन्दर्शिते
तत्त्वानां त्रितये यथार्हविविधव्यापारसन्तानिनि ।
हेतुत्वं त्रिषु कर्तृभाव उभयोस्स्वाधीनतैकत्र तत्
स्वामिस्वीकृतयद्भरोऽयमलसस्तत्र स्वयं निर्भरः ॥ २९ ॥
इति श्रीकवितार्किकसिंहस्य सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिषु श्रीमद्रहस्यत्रयसारे साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥