मू - स्वरूपो॥।
श्रियै नमः
श्रीमते रामानुजाय नमः श्रीमते निगमान्तमहादेशिकाय नमः
॥ स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः । ।
(सा।दी) चतुर्दशेऽस्य धन्यस्य स्वरूपोपायसिद्धिषु । स्वनिष्ठाया अभिज्ञानं दर्श्यते हेतुभिर्निजैः॥
(सा।स्वा) पूर्वाधिकार मुक्ततुल्य ii उपायपूर्ति कृतकृत्य, पूळजिरिरियाले तावुऩॆऩ्ऱुम्, कॊण्डाडप्पट्टिरुक्कुमॆऩ्ऱु सॊऩ्ऩदु frGGLon? AiGunअधिकारिकं परैः परिभवादि प्रसक्ति विषाद परविषयक हिंसाभिरुचिqळं, मरणहेतु चोरव्याघ्रादि दर्शन अभीति, तन्निवृत्यर्थमुपायान्तरान्वेषण, इतरपुरुषार्थलाभालाभ/५। की) हर्षशोक, शरीरपोषणैकप्रयोजनाभिसन्धिपूर्वक प्रवृत्तिuyii, प्रत्यक्षसिद्ध१०७८ GgTpp/ विरोधिwn? Qu४ बहुच्छिद्र
अधिकारिछ
मुक्ततुल्यतालळंााएँ। १? स्वरूपोपायपुरुषार्थ (कनी निष्ठ अधिकारिकं च्छिद्रम् सम्भवि निष्ठे अधिकारिकं
युडैय
सम्भावित LD
म
Gmळा? निष्ठै
Lopa?
wrongl; स्वरूपमेवम्भूतम्, उपाय एवम्भूतः । पुरुषार्थ एवम्भूतः काल की
WIT;
मा
निश्चय
पूर्वोक्तच्छिद्र / Bin
२। निश्चयपूर्वक LDT ५ उपायानुष्ठानं LI गणी ढग अधिकारिकं प्रत्यक्षसिद्ध/१८ नागpr? केवलं निश्चय पूर्णाधिकारिकं च्छिद्र कना प्रत्यक्षसिद्ध नाग वक्ष्यमाणकार्यविशेषोत्पादनपर्यन्तयथावस्थित स्वरूपोपाय पुरुषार्थविषय शास्त्रश्रवणमनन निरन्तराभ्यासावृत्ति जनित पूर्वोत्तर कालानुवर्तमान दुर्वादिप्रणीत कुयुक्त्युन्नीत शङ्काङ्कुरासहस्वरूपादित्रितय विषयनिश्चय विशेषरूपस्वरूपादिनिष्ठै अधिकारि
विपरीतच्छिद्राना २ Bung निश्चयविशेषं ॥।
(सा।प्र) नैर्भर्योपपादकतया कृतकृत्यत्वस्य ज्ञातव्यत्वात्तदुक्त्वा तज्ञानजनकतया स्वरू॥।
(सा।वि) एवं नैर्भर्य हेतुभूतया कैङ्कर्य परम्परया कृतकृत्यत्वानुसन्धानमुक्त्वा भगवदनन्यार्हशेषत्वपारतन्त्र्यादि विशिष्ट स्वरूपनिष्ठा ज्ञानं स्वतन्त्रस्वाम्यमभिमतकैङ्कर्य प्रवृत्तौप्रतिकूलाचरण निवृत्तौ च हेतुः परमपुरुषार्थतयावगत भागवतपर्यन्त भगवत्-कैङ्कर्य॥।
(सा।सं) इत्थं पूर्वाधिकारे कृतकृत्यतानिरूपणमुखेन स्वरूपोपायफलेषु निष्ठोक्ता भवति॥।
[[२८]]
मू
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
पायार्थेष्ववितथनिविष्ट स्थिरमतेः
(सा।दी) मोक्षळं $१२GB /कं हेतुकं का परिभवादिषु विषादा भावादिujii, भगवद्व्यतिरिक्त $६j८LDGJii बुध्यादि, देहयात्रादिनी pjg/ns इत्यादिuy Lo/८/p लिङ्ग कनात अधिकारिकं स्वरूपोपायपुरुषार्थ की अवितथ निविष्टस्थिरमतित्व LDIT की स्वनिष्ठा अभिज्ञानं सुप्रापं श्लोकं स्वरूपेति । स्वस्वरूपे, प्रपत्ति रूपोपाये कैङ्कर्यरूपपुरुषार्थे च । अवितथं यथार्थं निविष्टा स्थिरा मतिर्यस्य तस्याधिकारिणः ।
(सा।स्वा) छिद्र/१५ (६) ऊं प्रतिबन्धक LDTS LITTLQGon? छिद्र का अनिष्टसाधन क नाना की बुद्धिwing miimu अधिकारविरुद्ध नाला की बुद्धिwing p?
प्रतिबन्धिकै us @l; वक्ष्यमाण कार्यविशेषलिङ्ग १५१ ५१७ तत्कारणभूतस्वनिष्ठारूप
स्वाधिकार की अधिकारिक स्वनिष्ठाभिमान / स्वाधिकारविरुद्धत्वज्ञानमुखेनछिद्रप्रसक्ति अज्ञोत्पादनं ढगणीकं काढलङ्ग च्छिद्र /ना प्रतिबन्धिकं OLD Li quil निष्ठात्रय । प्रत्येकमनुमापक तत्तदसाधारणकार्यभूतासङ्कीर्ण समीचीन लिङ्गं दुर्लभLD ६६७ pr? इत्यादि शङ्कुwwß अधिकार परिहरिॐॐॐ आद्यश्लोक gn शङ्कापरिहारžng सङ्ग्रहिऊं & pri। स्वरूपोपायेति स्वरूपम्, वक्ष्यमाणाचिद्वैलक्षण्यादि स्वात्मस्वरूपम् उपायः, वक्ष्यमाणरहस्यत्रयप्रतिपाद्यप्रपत्तिः - अर्थः अर्थ्यत इति व्युत्पत्या मोक्षरूप परमपुरुषार्थः - एतेषु विषयेषु अवितथं, न विद्यते वितथं अनृतं यथा भवति तथा निविष्टा, यथावस्थिताकारविषयिणिस्थिरा, उपायानुष्ठानोत्तरकालेऽप्यनुवर्तमाना - कुयुक्तिभिः प्रतिबन्धानर्हा - मतिः, निश्चयविशेषः यस्य सः॥।
(सा।प्र) पोपायपुरुषार्थेषु स्वनिष्ठाज्ञातव्येत्यभिप्रेत्याह स्वरूपोपायेत्यादिपर्यवचन्न स्वरूपत्वेन प्रमाणैर्बोधितयोर्भागवतपर्यन्त भागवदनन्यार्ह शेषत्व तथाभूत पारतन्त्र्ययोः काष्ठाभूतोपायत्वेनावगते भगवति पुरुषार्थतया प्रमाणावगते भागवतपर्यन्त कैङ्कर्ये चावितथमहृदयत्वं विहाय सहृदयत्वं यथा भवति तथा निविष्टा यथोक्त तद्विशेषण विशिष्टतया एतान्विषयी कुर्वन्ति । स्थिरा, पश्चादपि यावत्कालं तथैव विषयीकर्तुं योग्या॥।
(सा।वि) रूपपुरुषार्थनिष्ठाज्ञानं प्राप्यान्तरवैराग्यद्वारा तदुपाय निवृत्तौ हेतुः उपायनिष्ठाज्ञानं मोक्षोपायनिवृत्तौ हेतुरिति कृतार्थत्व हेतुत्वेन उपायनिवृत्तिद्वारा कृतकृत्यता हेतुत्वेन च स्वरूपोपाय पुरुषार्थनिष्ठाज्ञानमावश्यकमित्याह - स्वरूपेति । स्वरूपोपायार्थेषु । अवितथं, अविसंवादम् । निविष्टा, शास्त्रोक्त प्रकारेण तत्तद्विशेषणविशिष्टतया स्वरूपोपाय पुरुषार्थान्विषयीकुर्वन्ति । स्थिरा, यावज्जीवं पश्चादपि तथैव प्रसरन्ती मतिर्यस्य पुरु॥।
(सा।सं) अथ स्वस्य तन्निष्ठापरिज्ञानोपायं तत्परिज्ञानफलं च प्रसङ्गान्निरूपयितुमधिकारान्तरमारभमाणः प्रतिपाद्यं सङ्गृह्णाति स्वरूपेति अतः, पुरुषार्थः, मतेरवितथत्वं याथार्थ्यम् । निविष्टत्वम् । यावद्धर्मा-न्विततया धर्मिविषयकत्वम् । स्थिरत्वम्, अचञ्चलत्वम्, एतेन निष्ठा॥।
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[२९]]
मूस्वनिष्ठाभिज्ञानं सु (गम) भगमवर्गादुपनतात् । प्रथिम्नो यस्या (दौ) सौप्रभवति विनीतः॥। (सा।दी) स्वनिष्ठाभिज्ञानम्, स्वस्य स्वरूपादिषु निष्ठाया स्थितेरभिज्ञानमस्तीति ज्ञानम् । उपनतादपवर्गात्, उपवर्गोपनतिसूचकैः परपरिभवादिषु विषादाभावादिभिः सुगमं, सुखेन प्राप्तुं शक्यं स्वनिष्ठाभिज्ञान / कं प्रयोजन QLD Gीागनी Qui। प्रथिम्नेति - यस्य, स्वनिष्ठा - भिज्ञानस्य - प्रथिम्ना, वृध्या अयं, प्रपन्नाधिकारी, आदावेव विनीतस्सन्॥।
(सा।स्वा) तथाभूतस्याधिकारिणः अवितथनिविष्टस्थिरमतित्वरूपस्वनिष्ठायाः अभिज्ञानम्, अभिज्ञायतेनेनेत्यभिज्ञानम् । तत्कार्यतया तदनुमापक समीचीनलिङ्ग जातम् । यद्वा निरुक्त स्वनिष्ठाया अभिज्ञानं तत्कार्य समीचीन लिङ्गैरनुमितिरूप निश्चयः - उपनतात्, जन्मान्तरव्यवधानमन्तरेण एतद्देहावसान एवापवर्गोभविष्यतीतिबुद्धिस्थतया समीपस्थितादपवर्गात् । सुभगम्, भवष्यिदपवर्गापेक्षयापि संसारदशै
कू
ॐ स्वनिष्ठाभिज्ञानदशै अत्यन्त भोग्यै unquin अधिकारिकं मुक्ततुल्यतै ८०० QLD१ml &ßं॥ संसारदवशै रागद्वेष दुःखादिकं सम्भावित LOINT कङ्क ५ स्वनिष्ठाभिज्ञानदशैकं अपवर्गापिक्षया भोग्यतै Quor
स्वनिष्ठाभिज्ञान का स्वभावतकंल श्छिद्रनिरासकत्व jongum suspi। प्रथिम्नेति । यस्य स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य
प्रथिम्ना, स्वनिष्ठां प्रति कार्यतया समीचीनलिङ्गत्व प्रभावेनेत्यर्थः । यद्वा, स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य समीचीनलिङ्गजनितत्व प्रभावेनेत्यर्थः । असौ, प्रपन्नाधिकारी । आदौ नळां की पाठलं असावित्यध्याहारः । असावादा वेव । विनीतस्सन्, विनय॥।
(सा।प्र) मतिर्यस्य तस्येत्यर्थः । एतादृशबुद्धेर्वा भरन्यासानन्तरमपि कर्तव्यत्वे कथं कृतकृत्यतेत्यत्राह । सुभगमिति अत्यन्त भोग्यमित्यर्थः स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य भरन्यास फलत्वात्कृतकृत्यत्व मुपपद्यत इति भावः
यस्य, स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य, प्रथिम्ना, दाढर्येन - आदौ, विनीतः । भर॥।
(सा।वि) यस्य । स्वनिष्ठाभिज्ञानम्, स्वस्य निष्ठा भगवदनन्यार्ह शेषत्वपार तन्त्र्य विशिष्टतया प्रमाणप्रतिपन्ने स्वरूपे युक्त्यादिभिः विपरीतप्रकार ताध्यवसायोत्पादनानर्हत्वरूपा । उपाये स्वतन्त्रोपायतया प्रमाणावगते भगवद्व्यतिरिक्ते युक्त्यादिभिः उपायत्वनिर्णयोत्पादनानर्हत्वरूपा । पुरुषार्थे पुरुषार्थतया प्रमाणावगत भागवत कैङ्कर्यपर्यन्त भगवत्कैङ्कर्य व्यतिरिक्ते युक्यादिभिः पुरुषार्थत्वाध्यवसायोत्पादनानर्हत्वरूपा । तस्या अभिज्ञानम्, एतादृशानर्हत्वं ममास्तीति ज्ञानम् । उपनतात्, प्राप्तादपवर्गात् । सुभगं, प्राप्तमोक्षादप्यत्यन्त भोग्यमित्यर्थः । तादृश स्वनिष्ठाभिज्ञानमानन्दहेतुर्भवतीति भावः । अनर्थ परिहारायापीदं स्वनिष्ठाभिज्ञानं भवतीत्याह । यस्य, स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य । प्रथिम्ना, सामर्थ्येन । विनीतः, आचार्यैः॥।
(सा।सं) शब्दार्थो विवृतो भवति - स्वनिष्ठा, स्वरूपादित्रयविषयिणी निष्ठा
एतस्या अभिमानम् अपवर्गादुपनतात्, अपवर्गे पनतात्, अपवर्गासन्नात् । विषादादि नालं की कंऊuyi इत्यादि ACT AL WIT इत्यन्तोक्ताद्धर्मवर्गात् - सुगमम्, सुष्टु ज्ञातुं शक्यमित्यर्थः । सुभगमिति पाठे, अपवर्गोपनतधर्मवर्गफलकत्वात्स्वस्यान्येषाञ्च मनोहरमित्यर्थः । यस्य, स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य । प्रथिम्ना, अतिशयेन॥।
[[३०]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
म स्थगयितुं गभीरान्दुष्पूरान् गगनमहतश्छिद्रनिवहान् ॥ ३२ । ।
(सा।दी) गभीरान्, अतिगहनान् । दुष्पूरान् दुस्समाधानान् । गगनवन्महतश्छिद्रनिवहान्, अन्याभिगमनान्योपादानान्ययजनान्यशास्त्रपठनान्यचिन्तनादीन् स्थगयितुं, परिहर्तुमित्यर्थः समर्थो भवति
तत्सुगममित्यन्वयः - सुप्रापQLD।
LI
क
पूरणं
(सा।स्वा) विशिष्टस्सन् । “प्रगुणवृत्तिरपथ्यपराङ्कखः कृपणचित्तहरैर्व्यसनग्रहैः । अयमपत्रपते निरुपप्लवः परगतैरपि दृष्टपारावरः” pugu Qingiuct कार्यविशेषपर्यन्त LDTT६०१ स्वरूपादिनिष्ठै mum bibiछ परपरिभवादिनीं क्लेशin, भयस्थान ऊनी भयiiup//Lib, अन्याभिगमनान्यार्थ प्रवृत्यन्ययजनान्यनामसङ्कीर्तवान्य चिन्तनादिकं ग ६००) की, स्वरूपविरुद्धतयात्यन्तावद्यावहQ १०७०/ लज्जाविनीत comrus G/$/ग GLML/Lq। गम्भीरान्, अगाधान् अगाध / ॐ नाती ॐ तत्तत्पुरुषार्थसम्पादन LIGHT? ६७गा दुष्पूरानितिप्रतिसमाधानादि ०७/०७ उत्तरोत्तराधिकारजनकतया तृप्त्यावह/५१५ नाङ्गpg। छिद्रमल्प १०८ पूरणसम्भावनै४००००० अनা Spiri। गगनमहत इति । गगनवन्मह कुङ्कळा qu गगनवदेव पूरण सम्भावनारहित (५) ऊनागņL/Lq। छिद्र - निवहान्, अन्य
अनन्तच्छिद्र / ना।mulg। एवम्भूतानन्तच्छिद्रानपि । स्थगयितुं, आच्छादयितुम् । एवम्भूतानन्तच्छिद्रापेक्षयापि स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य पृथुत्वेन तेनाच्छादयितुम् प्रभवति, समर्थो भवतीत्यर्थः । शुugu स्वनिष्ठाभिज्ञामतिमहतामपिच्छिद्राणां निरासक्षम LDTsun is अधिकारि मुक्ततुल्य ६०१/१८ GST TITLË gopun ७१४ १ ३२ ॥
I
१४ स्वनिष्ठाभिज्ञान/कङ्ग
Log, स्व॥।
यै
/pr लज्जापुरस्सर LD ITS च्छिद्रनिरास (४०६७
(सा।प्र) न्यासानन्तरकाले अगामिनो महतो बाधक वर्गान्याभिगमनान्यार्थोपादानान्यवाचककीर्तनान्यचिन्तारूपच्छिद्रनिवाहान्निषिद्धकाम्य प्रवृत्ति विशेषानतिलङ्घयितुं शक्नोति । अतस्तादृशानुसन्धानं कार्यमित्यर्थः ॥ ३३ ॥
(सा।वि) एतादृशज्ञानवत्तया शिक्षितः प्रपन्नः । गभीरान्, एतावत्प्रमाणा इति ज्ञातुमशक्यान् भयङ्करानिति भावः । दुष्पूरान्, प्रतिविधातुमशक्यान् । गगनमहतः, अतिविस्तीर्णान् । छिद्र निवहान्, अन्याभिगमनान्यार्थोपादानान्यचिन्तादिरूपान् । अन्योयाय परिग्रहादिरूपान् । अनुकूलावाचरण प्रतिकूलाचरणरूपांश्च - आदौ, उत्पत्तिकाल एव । स्थगयितुं, आच्छादयितुम् । प्रभवति अनर्था यथानोत्पद्येरन् तथाकर्तुं शक्नोति इत्यर्थः ॥ ३२ ॥
(सा।सं) गभीरान्, इयत्तया दुरवधारणान् । दुष्पूरान्, असकृदनुभवेप्यपर्याप्तान्। गगनमहतः, गगनवत्सर्वव्यापकान्। छिद्रनिवहान्, निष्ठाविरोधिकामादिरूपारिषड्वर्गान् । विनीतः, शान्त्याद्यात्मगुणोपेतः । आदौ, कामादि विषयकयत्नोत्थितेः पूर्वमेव । स्थगयितुं, प्रतिरोद्धुं, निवर्तयितुं वा । प्रभवति समर्थो भवति ॥ ३२ । ।
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[३१]]
मूनकं निष्ठैग Con Guगणी पर परिभवादि ६६७५६००TLTLD Oung॥।
(सा।दी) स्वरूपोपायार्थेषु गळां की श्लोक मला स्वरूपादिनी काकं निष्ठैjor टॆऩ्ऱऱियलाम्बडियै तिगमाग वॆळियिडुगिऱार्। इप्पडित् तऩक्कु वेरि
प्रश्नपूर्वक wr। निष्ठै, दृढाध्यवसायम् । ॐ स्वस्वरूपनिष्ठाभिज्ञानहेतुकं नाकं कL G&pni। पर इत्यादिur। परपरिभवादिनी।
(सा।स्वा) निष्ठानुमापकसमीचीनलिङ्गं दुर्लभ १० m? परैः परिभवादिनी विषादाभावादि ५@५ळं, चोरव्याघ्रादि दर्शन भयराहित्य इतरपुरुषार्थलाभालाभ/ कभी हर्षशोकराहित्य pii लिङ्ग OLD परपरिभवादिनीं विषादाभावादिनीं। उपायनिष्ठालिङ्ग Lorn? व्याघ्रादि दर्शन भयupii अननुष्ठितोपायानं स्वरूपनिष्ठाविरोधि in Duno तद्राहित्यं स्वरूपनिष्ठालिङ्ग १० m? इतरपुरुषार्थ लाभालाभान्नी हर्षशोक pii मुमुक्षु कञ्छ विरुद्धLDGGUNTOLDuno तद्राहित्य स्वरूपनिष्ठालिङ्ग LD ६७ m? लां की अभिप्राय रिदुक्किऱार्। इप्पडि तऩक्कु ABयुण्डॆऩ्ऱु ताऩऱियुम्बडि यॆङ्ङऩेयॆऩ्ऱिल् इति । प्रथमं प्रथमरहस्यक्रम अनुसरि/ स्वरूपनिष्ठालिङ्ग १५१ नाकं BLpi। पर In इत्यादिना॥।
(सा।प्र) ननु काष्ठाभूतोपायतयावगत भगवद्व्यतिरिक्तै उक्त्यादिभिरूपायत्वनिर्णयोत्पादनानर्हत्व रूपया उपाये स्वनिष्ठाया कृतकृत्यत्वानुसन्धान द्वारा नैर्भर्य प्रतिष्ठापकत्वेऽपि भगवत्पर्यन्त भगवदनन्यादि शेषत्वपारतन्त्र्यादि विशिष्ठतया प्रमाण प्रतिपन्ने स्वरूपविषये युक्त्यादिभिर्विपरीत प्रकारकाध्यवस्यायोत्पादनानर्हत्व स्वरूपनिष्ठायाः परमपुरुषार्थतयावगतभागवतपर्यन्तभगवत्कैङ्कर्य व्यतिरिक्ते पुरुषार्थत्वाध्यवसायोत्पादनानर्हत्वरूप पुरुषार्थनिष्ठायाश्च ज्ञानस्य तु क उपयोग इत्यत्र स्वरूपनिष्ठाया शेषत्वपार तन्त्र्यादि स्वरूपज्ञानद्वारा स्वतन्त्र स्वाम्यभिमत कैङ्कर्येषु प्रवृत्तेः प्रतिकूलाचार निवृत्तेश्च हेतुत्वात्पुरुषार्थनिष्ठायाश्च प्राप्यान्तरे वैराग्यद्वारा तदुपायेभ्योनिवर्तकत्वाच्छार्थात्कृतकृत्यत्वबोधन द्वारा नैर्भर्य प्रतिष्ठापकत्वमस्त्ये वेत्युपायपुरुषार्थनिष्ठाया हेतुभूतायास्स्वरूपनिष्ठाया ज्ञापकान्प्रथममाह । काकं इत्यादिना ।
सा
(सा।वि) नन्वनन्यार्ह शेषत्व पारतन्त्र्यादिविशिष्ठ स्वरूपादिज्ञाने चालयितुमशक्यत्वं हि निष्ठा च स्वरूप सत्त्वे वानुकूल्य प्रवृत्या हेतुर्न तद्ज्ञानमिति चेत्सत्यम् । एतादृश स्वरूपादि ज्ञानवत्तयाहं विपरीताध्यवसायोत्पादनानर्होऽस्मि इति प्रतिसन्धानाद्विपरीताध्यवसायोत्पत्त्यभावेन अनर्थप्रसक्तिर्ममभवतीति निश्चयसम्भवेनानर्थ प्रवृत्तेर्दूरत एवापातत्वमित्यत्र तात्पर्यात् अत एव स्वनिर्भरत्वानुसन्धानपर्यवसाय्यानन्द एव स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य फलमिति अपवर्गात्सुभगमित्युक्तम् । प्रथमं स्वरूपे स्वस्य निष्ठास्तीति ज्ञानं प्रश्नपूर्वकं विशदयति । img इति - पर परिभव/ना २६ mi Gung/। परिभवोत्पादसमये ।
।
(सा।सं) इत्थं सङ्ग्रहीतं स्वनिष्ठाभिज्ञानप्रकारं क्रमेण विवृणोति । इत्यादिना॥।
[[३२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - कृष्ण देहादिना unm परिवक की ♚ान्ना कृष्ण स्वरूपकुण्ड BLLgq ५६०१० विषादादिका अ♚लीsuji, “शप्यमानस्य यत्पापंशपन्तमधिगच्छति” नढाकीलulgu परिभवादिना ण पाप की की Cupp “बद्धवैराणि भूतानि द्वेषं कुर्वन्ति चेत्ततः । शोच्यान्यहोति मोहेन व्याप्तानीति मनीषिणा । आत्मद्रुहममर्यादं मूढमुज्झितसत्पथम् । सुतरामनुकम्पेत नरकार्चिष्मदिन्धनम्” mugu ८६००५४५६ कृपैuji, “अमर्यादः क्षुद्रः” की श्लोक “Conquin काळं क्रन्नकं अनुसन्धेय Loin उदाहरिॐ॥।
माग
Li Cup
(सा।दी) विषादाभाव pii, Gum
कृपैuji, स्वदोष (i) &लना Lopingulq_L/डा भी ढङ्ग / ii, उपकारस्मृतिujii, कर्मानुगुणम् ईश्वरप्रेरित Lormi निर्विकारचित्त mujii, प्रारब्धकर्म ii की सन्दोष pii, स्वरूपनिष्ठाभिज्ञानहेतुकं ना । पर इत्यादि महावाक्य । विषादाभावादि कभी हेतु परमार्थानुसन्धान ñngs BILL Spni। gां देहादिना इत्यादिwn। विषादादि कोपादि आदिशब्दार्थम् । श्रन्यान्ना कण्ठ कृपैकं हेतुकं LG &pri। शप्यमानस्येत्यादिuniv। अन्योन्यं बद्धवैराणि । यद्वा, स्वस्मिन् बद्धवैराणिततः अन्योन्यस्मिन् स्वस्मिन्वा द्वेषं तत्कार्यद्रोहं वा कुर्वन्ति चेत् अहोति मोहन व्याप्तानीमानीति मनीषिभिश्शोच्यानि, शोचयितुं योग्यानि भवन्ति ढग। आत्मगुहमिति, स्वस्वरूपादिषु मूढम् । तत एवोज्झित सत्पथम् । तत एवामर्यादम् । अतस्स्वद्रोहिणं अत एव नरकाग्नीन्धनभूतं नरं विद्वान् भृशमनुकम्पेत, अनुगृह्णीया क्राङ्क। ०० ४९६०११ उद्वेल १०/TGT। नी उपकार स्मृति Li प्रकार कुङ्कुमं BLLG & pri। अमर्यादः क्षुद्र इत्यादि॥।
(सा।स्वा) लङ्कान्ना कुरूपित्वानभिजातत्वादिना - LoLi, बुद्धि BILL। शोच्यानि की pg/ परदुःख दुःखत्वपर Lorii। उत्कूलपरदुःखासहनरूपकृपापरम् - आत्मद्रुहं, परपरिवादेन स्वस्यानर्थञ्जनकपापसम्पादक १/७wn आत्मद्रोहिQuml कुङ्का। अपवादिविषय मुं
असम्भावितैwnswn कृपै ५०० ४०नङ्गीpulg। Qinginit विषय निग्रहं प्राप्त Diu(ऊण्ड कृपै पण्णिऩाल् शास्त्रातिक्रमं Quiggळाळा बद्धवैराणीत्यादिवचनोपादनम् ॥।
लोक
पापिष्ट
(सा।प्र) ८६०४७६०१ कूलोल्लङ्घिनी । यथा नदीनामुत्कूलत्वावस्थायामविषयवृत्तित्वं भवेत्तद्वल्लोकमर्यादया कृपाविषयत्वायोग्यपरिभावकेऽपि जायमानकृपावत्वञ्च “QUIT
QUITLq॥।
तऩ्
(सा।वि) मुलंलङ्कना, दोषाः - “रण्डापुत्र” इत्यादि दूषणानि शरीरं प्रत्येव एते दोषाः स्वरूप♚$ं, आत्मस्वरूपे । ggg ५ग, अप्रसक्तत्वप्रकारं विचार्य - रण्डात्वं शरीरधर्मः पुत्रत्वं च शरीरधर्मः । अतस्तत्प्रसक्तहानिरात्मनो नास्तीति विचार्य । विषादादिना श्रलङ्क कंलक uyii, विषदादीन् छित्वावस्थानम् । / ऊं कानान्ना की, स्वीकुर्वाणान् । १०५Logi upp, बुद्धिभ्रष्टान्प्रति - शोच्यानीति, अतिमोहनव्याप्तानीति मनीषिभिश्शोच्यानीत्यन्वयः । ४। कृपैujii, उद्वेलकृपां च ।
॥।
(सा।सं) विषादो मनः क्लेशः । आदिशब्देन तत्कार्याणि गृह्यन्ते ।
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
मू-दोष // ८५६०० ६१७ परिवादादिन) Logo
[[३३]]
नागळी उपकारस्मृतिuji, क्षेत्रज्ञ
रॆल्लारुम् कऎरायिरुक्किऱ निलैयैयुम् पार्त्तु नमक्कुम् नम्मळविल् पुरिवुरिगळ्
१६००१००१ की चेतन (१५ऊन्नान्ना कर्मानुगुण wroo प्रेरितरा यान्ना परिभवादिनां चित्तjmgujii,
[[४४]]
LG स्वतन्त्र शेषि नान्यान्ना ८८६६० निर्विकार-
लगीं। (तुकी
(सा।दी) “gnquiri gion” इत्यादि “शुभीww
wonour” इत्यादि । &G BmpunmLD” इत्यादि आदि शब्दार्थम् । निर्विकार-चित्ताछ हेतु मं BTL @pi। आत्माकं मं इत्यादिwn। आत्मा ऊं ऊं ऊं @$@b-नित्यमुक्तादिकं &नांLL। २०१४
यऩाऩ
&
D। अली भीलनाuLG, स्वकर्मकृत LDTsun॥।
इत्यादि
GOL
[[९९]]
(सा।स्वा) Long१४ रङ्गान्ना इति - “विपरीतमिदं स्वस्मिन् महिमा मोहं जनस्यैषः ’ ढालाङ्की आत्मदोषविषय विवेककं विस्मरणं सम्भावित sun परिवादं परदोष LDIOzunav “पश्यति परेषु दोषानसतोऽपि जनस्सतोऽपिनैव गुणान्” गळां कील कलाकं
विद्यमान परगतपरिवादादिदोष ; कैमुत्यन्यायjg संस्कारदाढर्यं स्वारसिक LDT wn तदनुबन्धि स्वदोष, संस्कारदार्यम् । सम्पादकतया उपकारक
१९। स्वतन्त्रशेषिwn इति Qug स्वतन्त्रशेषि प्रेरिॐ वैषम्यनैर्घृण्यदोषं Quigg वॆऩ्ऩ नमक्कुम् कणमाग इऩ्बुऱुमिव्विळैयाट्टुडैयऩाऩ इत्यन्तम् - परिवादिविषयेश्वर प्रेरणा पर पापमूलपाप परिवाद श्रवण मूल पाप व्याज QLD१pu१४। कर्मवश्यतैuyi पारतन्त्र्यांpr Ling ईश्वरा प्रेरिकाका तदुपपादनार्थ १००७८५, आत्मा ॐ ऊंomb इत्यादि। निर्विकारेति । पूर्वं विषादादिनाऊं की कंpg/ स्वस्य प्रसक्त दुःखनिर्वेदादि राहित्य मुंलीला। यान्ना ऊं निर्विकार चित्तjmgujii नङ्गpal परविषयजिघांसादिविकारराहित्य ß
५१४। १४०१ इत्यादि। २०१४, आनन्दं उऱुम्बडि विमुण्डागुम्बडि। इव्विळैयाट्टु ऎऩ्यैयुडैयवऩॆ॥।
u
(सा।प्र) Logo Tor प्रयोजनान्तरपरत्वे वीप्सया कायक्लेशाधिक्यबोधक “१०७४१०७२१०७१४” इति गाधाप्रभृतिभिः ।
श्रीलuniL GOLग, आनन्दहेतुभूतलीलावता-
निर्विकारचित्तjmguji॥।
(सा।वि) १४ का इत्यादिभिः Ling, वाक्यैश्च
OUT
मऱवादबडि, मदीयदोषास्तैः किमर्थमुद्घाटिताः मम विस्मृतिर्न स्यादित्येतदर्थं उद्घाटिता इत्युपकारस्मृतिमित्यर्थः booनाधी। अस्मद्विषये ४१ miruTiGL, आनन्दहेतुभूतलीलावता । शेषिuna, शेषिणा । गीprisin, अकुर्वन् । ml, इति । श्रन्यान्ना ऊं तद्विषये । निर्विकारचित्तjmgujii, अस्माकं परिभावकानां च कर्मवशादीश्वर प्रेरिता भूत्वा परिभवन्तीति बुध्या ईर्ष्या॥।
[[१]]
।
(सा।सं) २४ इति । लीलाविनोदानुभावार्थमित्थम्भूत विहारवान् ।
[[३४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू-प्रारब्धपापविशेषं शिलकी मङ्कील कनकी सन्दोष (pi mumq६) प्रथममध्यमपदा। ५) शोधितLig Cu अचिद्वैलक्षण्य joguji॥।
(सा।दी) परिभावकऊं ऊं कलां
प्रारब्धेत्यादिur शिलकी ऊं की ला। शिल, कला Dg धनकुं
- सन्दोष कुङ्कु/कं हेतुकं BTL की pi
प्रथमेत्यादि - विषादाद्यभावं ५०mg
अचिद्वैलक्षण्यjgu
शेषम् स्वरूप कुं
निष्ठैujpurii - कृपै
Lumq॥।
[[१]]
(सा।स्वा) ॥॥।puig शिलकी (कङ्की । इति । शिळक, अभ्युपगतप्रारब्धांश
अनूभूतांशं G
us Bjp अंशम् । “शप्यमानस्य यत्पापं शपन्तमधिगच्छति” इत्यादि वचन ७
कुङ्का। Qi४ पर परिवादादिनी विषादाभाव
स्वरूपनिष्ठैÅgळं अणुत्वस्वरूपनिष्ठैकं कार्य (i) का
का कार्य/१५६१ आत्मत्वप्रकारक Dun स्वरूपनिष्ठैकं लिङ्गकं।
&नातक LOITLQGLon? आत्मत्वादि सामान्य निर्णय क्रम्माकं कार्य १००g अचिद्वि-
लक्षणत्वनिर्णयात्मकस्वरूपनिष्ठै
कुरूपित्वानभिजातत्वाद्यचेतनधर्मविषयपरिवाद
क्कु
क्
विषादं
मागैयालुम्
विरुद्धLomsun तदभावं कार्य Lonmsung सर्वभूतानुकूल्याचरणयोग्यज्ञानवत्वस्वरूपनिष्ठैकं परिवाद पर विषय ॐ ॐ ॐ द्वेषादिना विरुद्ध नाऊ कृपै कार्य Lungi
क्कु सर्वतोमुख LD IT ६५ आकिञ्चन्य स्वरूपनिष्ठै स्वदोषविस्मरणं विरुद्ध LDTsun तत्स्मारकविषय $ उपकारकस्मृति कार्य २०१७ surgyjii, स्वतस्सर्व समकर्मानुरूपफलप्रदेश्वर / इष्टविनियोगार्हumbug अनन्यार्ह शेषत्व पारतन्त्र्य स्वरूपनिष्ठै परिभावक स्वतन्त्रविषय जिघांसादिचित्तविकारं विरुद्ध Luna तदभावं कार्य Lo७msungi, पराधीनहितसिद्धिमत्वस्वरूपनिष्ठैकं५ प्रारब्धपापक्षय रूपहितसिद्धिun हर्षं कार्य Lounngii, क्रमेण कार्य // ५ ना स्वरूपनिष्ठै ५६०५५५ लिङ्गक migu आत्मस्वरूपादिना स्वरूपशोधकमूलमन्त्रं प्रकाशिungu कङ्क प्रमाण १०६१GzQ५निष्ठै GGLDIT? लां की शङ्क प्रबलतममूलमन्त्र LD प्रमाण LONG LODIG ढाङ्ग २ कङ्कार्य / ना क्रमेण निष्ठै ५० www।piri। प्रथममध्यमपद/नी इत्यादिना प्रथमपद LD ITT॥।
कु
कळै
कै
(सा।प्र) ईर्ष्यातत्कार्यपरापकाराभिसन्ध्याद्यभावश्च - एतेन क्षान्ति रुक्ता । शिऊं की लीला ४/p,अनुभवैक विनाश्ये अभ्युपगत प्रारब्धे एकदेशः फलजननाद्विनश्यतीति । अचिद्वैलक्षण्यमित्यादि॥।
(सा।वि) पराभिभवाभिसन्ध्यभावचित्तत्वं च । प्रारब्धेति । परकर्तृक परिभवेन प्रारब्धपापं शिलक uil (५ऊं$/p५१, शिखाच्छेदवद्भवति । समूलं नश्यति । वाढङ्ग की सन्दोष (PL इति सन्दोषश्च । HOL umq।५८, वर्तते चेत् । प्रथममध्यमपद / इति । प्रथम पदं प्रणवः । अत्र तृतीयाक्षरे मकारे जीवस्य ज्ञानस्वरूपत्व ज्ञानाश्रयत्व बोधनादचिद्विलक्षणस्वरूपं शोधितम् । प्रथमद्वितीयाक्षराभ्यां॥।
(सा।सं)शिलकी ऊं की २५१, नश्यति - स्वस्य ज्ञानानन्दस्वरूपत्वकृतं स्वरूपतो निर्विकारत्वमभिप्रेत्य अचिद्वैलक्षण्यjmguji इत्युक्तम् ।स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[३५]]
[D]
मू-सर्वभूतानुकूल्यादिना मं योग्य Dior ज्ञान gujii, सर्वतोमुख आकिञ्चन्य juji स्वतस्सर्वसमoori कर्मानुरूपफलप्रद ६०६०१ स्वतन्त्रशेषिकं इष्टविनियोग Lombulg। अनन्यार्हशेषत्वपारतन्त्र्य ५६० ruji॥।
(सा।दी) // सर्वभूतानुकूल्यादिकं ५ योग्य LDIT GOT ज्ञान guyu स्वरूप कुं निष्ठैujrpmuvis उपकारस्मृति Lung स्वदोषज्ञान सर्वतो मुख LDIT॰ग आकिञ्चन्यßngumu go स्वरूप निष्ठेyoppwomnii। निर्विकारचित्तjmg hoLuq। ॐ स्वतस्सर्वसमmii कर्मानुरूपफलप्रद ६०७/७६०७ स्वतन्त्रशेषिकं इष्टविनियोग Loming अनन्यार्हशेषत्व॥।
(सा।स्वा) प्रणव♚♚ चतुर्थि शेषत्व (pi, मकारलं “मनज्ञाने” / सर्वभूतानुकूल्ययोग्यज्ञानवत्व ळं, मध्यमपद LDTT६०७ नमस् नढ पारतन्त्र्य (pii आकिञ्चन्य पराधीनहित॥।
(सा।प्र) मकारेण ज्ञानस्वरूपत्वेन ज्ञानाश्रयत्वेन च अचिद्विलक्षणत्वेन प्रतिपन्नस्य जीवस्य सर्वान्तरात्मभूतपरमात्मशेषत्वज्ञापकाभ्यां समभिव्याहृताभ्यां प्रथमतृतीयाक्षराभ्यां “नाकिञ्चित्कुर्वतश्शेषत्वम्” इति न्यायानुगुण्येन सर्वानुकूल्यादि योग्यज्ञानवत्वं बोध्यत इत्यर्थः आकिञ्चन्यस्य सर्वतोमुखत्वन्नाम नित्यकैङ्कर्य प्राप्त्युपायभूतभक्ति तदुपायेत्याद्युक्त भक्ति तद्धेतुवर्गविषयत्वम् । इदञ्च न मम किञ्चन इत्यर्थ परद्वितीयपदादवगम्यते - यद्वा, मकरार्थोऽहमकारार्थायैवेत्यनन्यार्ह शेषत्व बोधक प्रथम पदेनैव तुल्यान्यायतया कृतस्य भगवदनन्यार्ह शेषत्वबोधनादर्थात्स्वस्य यत्किञ्चित्प्रत्यपि शेषित्वाभावरूपं सर्वतो॥।
I
(सा।वि) सर्वान्तर्यामिणं प्रत्येवशेषत्वबोधनात्सर्वभूतानुकूल्यादि योग्यज्ञानवत्वं शोधितम् । सर्वस्य भगवच्छरीरत्वात्तद्विषये स्वस्यानुकूल्येन वर्तितव्यमिति ज्ञानसम्भवात् । द्वितीयं नमः पदम् । तत्रोपायोऽपि न ममेति योजनायामाकिञ्चन्य स्वरूपं शोधितम् । आकिञ्चन्यस्य सर्वतोमुखत्वं नामभक्तितदुपायेत्याद्युक्त तद्धेतुवर्ग विषयत्वम् स्वातन्त्र्यपदाध्याहारेण योजनायां पारतन्त्र्य स्वरूपं पराधीनहितसिद्धिमत्व स्वरूपं च शोधितमिति भावः । अयमत्र क्रमः विषादाद्यभावो विद्यते चेत् - अचिद्वैलक्षण्य स्वरूपनिष्ठास्तीति विज्ञातुं शक्यते । कृपास्ति चेदानुकूल्य ज्ञानकार्यत्वात्कृपायाः कारणभूत सर्वभूतानुकूल्ययोग्यज्ञानवत्व स्वरूपे निष्ठास्तीति निश्चेतुं शक्यते - उपकारस्मृतिश्चेत्सर्वतो मुखाकिञ्चन्य स्वरूपे निष्ठास्तीति ज्ञातुं शक्यते - स्वयोग्यत्वानुसन्धाने स्वदोषकीर्तनस्य उपकारस्मृतित्वासिद्धेर्निर्विकारचित्ततास्ति चेत्कर्मानुरूप फलप्रदस्य सर्वशेषिणः इष्टविनियोगार्ह प्रकारेणानन्यार्हशेषत्व पारतन्त्र्य स्वरूपे॥।
(सा।सं) सर्वभूतेति - सर्वभूतानुकूल्यमेव ज्ञानस्य प्रयोजनम् - इति ज्ञाते मध्यमपदोक्तमाकिञ्चन्यं स्वातन्त्र्याभावरूपं, सर्वतोमुखम्भवति । तस्य सर्वतोमुखत्वं परिभवादिनिवर्तनेऽपि शक्तिशून्यत्वं - इष्टविनियोगार्हस्य मे परिभवोऽप्यपराधानुगुणोऽयं भगवदिष्ट इति धियोऽपि शेषत्वपारतन्त्र्यधीफलत्वमभिप्रेत्य स्वतस्सर्वसम इत्याद्युक्तम् । इत्थं स्वरूपनिष्ठा परिज्ञानो॥।
[[३६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - “यद्धितं मम देवेश” इत्यादिfijug। Cu पराधीनसिद्धिowujii e स्वरूप निष्ठै६G_६rpmluor। सर्वेश्वर
नङ्गी बुद्धिuji, मृत्युपर्यन्त LDI६r] भयहेतुकं ८६० नाकं ८६००, “प्रायेण कृतकृत्यत्वान्मृत्योरुद्विजते जनः । कृतकृत्याः प्रतीक्षन्ते मृत्युं प्रियमिवातिथिम्”॥
(सा।दी) पारतन्त्र्य // rujii सन्दोषं mung “यद्धितं मम देवेश” इत्यादि कभी Liq।w पराधीनहितसिद्धिmwww gा स्वरूप ॐ ॐ ॐ निष्ठै गppwomb। सर्वभूतानुकूल्यादिकं, सर्वभूत/०५ (५, आनुकूल्यादिना १६mm कं पराधीनहितसिद्धिmww। हितस्य उपायस्य सिद्धिः पराधीनाचासौ हितसिद्धिश्च - मकार ज्ञातृत्व अचिद्वैलक्षण्य सर्वभूतानुकूल्य योग्य ज्ञानवत्व / कना सिद्धिकं - नमस्ी स्वातन्त्र्य निषेध योजनैwn आकिञ्चन्यादि सिद्धिकं न १ कलकुण्डा। नी उपायविषय मुं स्वनिष्ठा-भिज्ञान/कं हेतु कङ्गना उपन्यसि ८ mii। सर्वेश्वरी इत्यादिun। भगवद्व्यति-रिक्ताङ्क॰गळं मला की बुद्धिwii, मरणभयहेतुकङ्कनीं कलकलं
कंmsujii, अभिमतफलासक्तिun प्रीती कंलकuji, रक्षकावष्टम्भ
(Li, भरन्यासविषये स्वयत्ननिवृत्तिuyi फलम् अयला लuGg Guml
ppp
suji
उपाय ॐ स्वनिष्ठाभिज्ञान हेतु ॐळना। मृत्युहेतु ॐकाळा इत्यादि । मरणभयहेतु ॐ ॐ नां, सिंहव्याघ्रचोरसर्पादिळना। ूलं संसारभय हेतुना व्यावर्ति ऊं ८ mg/, प्रायेणेति । जन/ना बहुशः अकृतकृत्यलंलं, अनुष्ठितोपायत्वान्स्मृत्योस्सकाशाद्विभ्यति ।
(सा।स्वा) सिद्धिमत्व (pi शोधित QLDipig - णी उपायनिष्ठालिङ्ग (५) ऊलना श्रनुनीä Grui &prii। सर्वेश्वर इत्यादिना लाळा Lippor भगवदेकोपायत्वाध्यवसायात्मक
pm उपाय QLD की बुद्धिuyii, विरुद्धैumsun
भरन्यासरूपोपायनिष्ठैÅ५
उपाय १०६०७ p। ८ p बुद्धिuyii, मरणहेतुप्रसक्ति अकृतकृत्य १५ सम्भावितनरकादिनिमित्तभीतिujii, कृतोपाय/कञ्छ॥।
(सा।प्र) मुखमाकिञ्चन्यं प्रथमपद एव प्रतीयते इत्यर्थः - स्वातन्त्र्य पदाध्याहारेण योजनायां पारतन्त्र्यं पराधीनहितसिद्धिश्च द्वितीय पदाप्रतीयत इत्यर्थः । अथोपायनिष्ठाज्ञापकानाह सर्वेश्वर ६० ६१ Qumphu इत्यादिना॥।
(सा।वि) निष्ठास्तीति निर्णेतुं शक्यते । तादृशानुसन्धानं विना निर्विकार चित्तत्त्वासिद्धेः सन्दोषोऽस्ति चेत्पराधीनहितसिद्धिस्वरूपे निष्ठास्तीति ज्ञातुं शक्यते - “हरिर्दुःखानि भूतेभ्यो हितबुद्ध्या करोति हि । शस्त्राक्षाराग्निकर्माणि स्वपुत्राय पिता यथा” इत्युक्तरीत्या यद्धितं मम देवेश दुःखरूपमपि मम हितं चेत्तदा ज्ञापयते नाभ्ययुपगत प्रारब्धस्य अनुभवैकनाश्यस्य नाशात्सन्दोष एवेति ज्ञानात्सन्दोष सत्वे पराधीन हितसिद्धिस्वरूपे निष्ठा ज्ञानासम्भवात् अत एव पूर्वं प्रारब्धविशेषं शिलकीकं goug इत्युक्तम् एवं स्वरूपनिष्ठा ज्ञापक प्रकारानुक्त्वा अथोपायनिष्ठा ज्ञापकान्याह सर्वेश्वरा इति प विना । म्ळं, रक्षकः मृत्युपर्यन्त / नाग, मरणपर्यन्तान् - भयहेतुकङ्कणा॥।
(सा।सं) पाय उक्तः अथोपायनिष्ठापरिज्ञानचिह्नान्याह सर्वेश्वर इत्यादिना॥।
ऩै
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[३७]]
मागीलqw शरीरानन्तरं ६६ Lig कील ५०००० अभिमतासक्ति) प्रीत, “गजं वा वीक्ष्य सिहं वा व्याघ्रं वापि वरानना । नाहारयति सन्त्रासं बाहूरामस्य संश्रिता” mii, असन्देशात्तु रामस्य तपसश्चानुपालनात् । नत्वां कुर्मि दशग्रीवनभस्म-भस्मार्ह तेजसा” miळं, “शरैस्तु सङ्कलां कृत्वा लङ्कां परबलार्दनः । मान्नयेद्यदि काकुत्स्थस्तत्तस्य सदृशं भवेत्” नी छन रक्षकावष्टम्भ ूनाना Coppwळं, लळा भर-न्यासं गणी विषय की स्वयत्न♚ली suji॥।
(सा।दी) कृतोपायानुष्ठानास्तु मृत्युम्, मरणम् । प्रियमतिथिमिव प्रतीक्षन्ते, कदा आयास्यतीति गृहस्थोवैश्वदेवान्ते अतिथिमिव । LILL ४८ pmë, नळान्ना unQLii ४G & prom
अभिमतम्, इष्ट Dr मोक्षम् । रक्षकावष्टम्भनान्ना Cappi
कं मुकं लाएं
I
१४ दृष्टान्तम् । १qgppi (नीं प्रमाणं BILL G&pmi। गजं वेत्यादि - QGppps app। नत्वा कुर्मिQuin स्वयन निवृत्ति कुञ्ज। सन्त्रासं नाहारयति, न प्राप्नोति । हेतुः बाहु इत्यादि । असन्देशात्, अनुज्ञाया अभावात् तपसः पातिव्रत्य रूपस्य अनुपालनात्, अनुपालनस्य कर्तव्यत्वात् । कुर्मि, करोमि । आर्षं रूपम् भोभस्मार्ह, भस्मीकर्तुं योग्य । तेजसा, पातिव्रत्यरूपेण त्वा भस्म न करोमि नाक। शुक्र सङ्कुलां कृत्वा मान्नयेत् ६७Öा/ क्रमेण अनिष्ट निवृत्ति इष्ट प्राप्ति ♚। सङ्कुलाम्, विह्वलाम्
तत् शत्रून् जित्वा मन्नयनं तस्य रामस्य स्वरूप॥।
(सा।स्वा) विरुद्धैursuni मरणानन्तरं महापुरुषार्थम् अत्यासन्न QILDI हर्षapii, स्वीकृतभरसर्वशक्तसर्वज्ञेश्वरावष्टम्भेन फलसिद्धौ दृढविश्वास (pi, तदर्थं स्वयं व्यापरण निवृत्तिuji, इष्ट प्राप्तिujii अनिष्टनिवृत्तिuyii, शरण्यैकसाध्य QLD ढग की बुद्धिujii, कार्यतयालिङ्ग GLpg “गजं वा” इत्यादि रक्षकावष्टाम्भाधीन विश्वासे प्रमाणम् वाङ्ग की। स्वरक्षणार्थं स्वयत्न निवृत्तौ प्रमाणम् - “शरैस्तु सङ्कलां”॥।
[[१]]
“असन्देशात्तु'
(सा।प्र) रक्षकेत्यादि । केनाप्यस्मद्विषये बाधः कर्तुं न शक्यत इति सिद्धविश्वासश्च । एतेन गजं वेत्यस्यार्थ उक्तः । स्वयत्न opposujii इत्यनेन असन्देशादित्यस्यार्थ उक्तः ।
[[१]]
- २_नना,
(सा।वि) सर्पव्याघ्रादीन् - ऎऩ्बडप् पुगुगिऱोमॆऩ्गिऱ करै तलत्तु ऎऩ्बडप् पुगु &priö, कीदृशं पतनं प्राप्स्यामः ढाङ्की, इत्युक्तं, ५००० भयं विहाय - नाहरयति, न प्राप्नोति - न कुर्मि, न करोमि, तत्तस्य सदृशं, तादृशपराक्रमवतो रामस्योचितं १४, सीतया
BLw, अनुष्टाय १९०१, प्रदर्शितेन, रक्षकावष्टम्भ, रक्षकावष्टम्भेन विद्यमानं, Gappari, धैर्यञ्च । स्वयत्न Loppinsuyii स्वयलं परित्यज्यावस्थानम्॥। (सा।सं) कळलं, दुःखातिशयः - ६७, ५५०g/ इत्यन्वयः । अभिमतासक्तिः परमपुरुषार्थस्यासन्नता । नाहारयति स्वस्मिन्नागमयति - pipi। अनिष्टनिवृत्तिमिष्टप्राप्तिञ्च स एव स्वार्थतया करोतीत्यध्यवसायः । स्वयत्नमिति । भरन्यासो यदर्थं कृतस्तदर्थं स्वयत्नशून्य॥।
[[३८]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू-भी अनिष्टनिवृत्तिuji इष्टप्राप्तिuji suwa नगीsuji २६
लाठा Cssion सकलफलकं साधनons momi चरमश्लोकीं पूर्वार्धी विहितmi, द्वयली पूर्वखण्डली अनुसन्धेय श्री मन्त्री मध्यम पदक्रीळं विवक्षित माऩ ३४–४त्तिले तऩक्कु Aüयुण्डॆऩ्ऱऱियलाम्।
(सा।दी) मोक्षरूपफलार्थम् । श्रनं, फल अGg, तदधीनम् पुरुषार्थ
इऩि नाकं छ॥। (सा।स्वा) वाढणङ्की का इष्टप्राप्त्यनिष्टनिवृत्त्योस्तदधीनत्वबुद्धौ प्रमाणम् - भरन्यासरूपोपायं भक्ति-
/ योगवद्विलम्बितसाधन Lo Twii, दुष्करकर्माद्यङ्गक Loiruji, आप्रयाणादसकृदावर्तनीय LDITLDN अभिमतासक्तिकृतप्रीत्यादिरूपनिरुक्तकार्य ii कूडामैयाले तुमाग माट्टुमो? प्रारब्धनिवृत्ति (ga G सकलफलसाधन Lonsung दुष्करकर्माद्यङ्गकत्व १० Gr Mऊं आनुकूल्यादि मात्राङ्गक Lungi, सकृदनुष्ठेयतया क्षणकालसाध्य Longyio, भरन्यासरूपोपायनिष्ठैकं उक्त कार्य/लोकन लिङ्गना IGI LDC inguin उपाय श्रीं प्रमाण (LDCLIT? लगानी supri इति । चरमश्लोक ॐ ॐ ॐ ६७Öा। प्रथमम् ६७०ß५५/ सर्वधर्मस्थानापन्नतया सकलफलसाधनत्व ( दुष्करकर्मान्तरनैरपेक्ष्य असकृदावर्तनीयोपायान्तराशक्त्या शोचन्तं प्रत्युपदेशतया क्षणकाल साध्यत्व (i, स्पष्टs; Gopilms wing विधिवाक्य Long ४। करणमन्त्र Lawn विहित Gamong द्वय कुंल पूर्वखण्ड अनुसन्धेय LDC/ निर्देशिका “सर्वमष्टाक्षरान्तस्थं यच्चान्यदपिवाङ्मयम्” ६७६०७०/ सर्वसङ्ग्राकमूलमन्त्र Googउपायं द्वय ॐ चरमश्लोक्लं क्रयाएं सिद्धिकं Spg विरुद्ध Loop? गगनी giri। कुमन्त्रं इति॥। (सा।प्र) या uGg Gumsujii, तस्मादेव भवेदित्यवस्थानं च । तेन शरैस्त्वित्यस्यार्थ उक्तः । साधन Los mujamui, साधयितुं समर्थे । अथ पुरुषार्थनिष्ठाज्ञापकानाह॥। (सा।वि) या तस्य हस्ते । तदधीनं, नळाली कंujii इति स्थितिश्च । २ ग Li, विद्यते चेत् । साधन LOT gmi, साधनतया प्राप्ते । मध्यमपद विवक्षित EDITOR, स्थूल योजनायां परयोजनायां च विवक्षित इत्यर्थः । उपाय, साध्योपाये सिद्धोपाये च । अत्र भगवद्व्यतिरिक्ता न रक्षका इति बुद्धिः मरणहेतुषु सत्स्वपि भयाभावः, अभिमतफलासक्त्याऽप्रीतता, रक्षकावष्टम्भेन धैर्यम्, भरन्यासविषये स्वयत्ननिवृत्तिः, फलस्य तादधीन्यबुद्धिरित्येते उपायनिष्ठाभिज्ञान हेतवः । एतेषु धैर्यप्रमाणं गजं वेति । स्वयत्ननिवृत्तौ प्रमाणं नत्वां कुर्मीति । तादधीन्ये प्रमाणम् । शरैस्त्विति॥।
(सा।सं) त्वमित्यर्थः । भयला suuGg ढगली कङ्क, तदेकसाध्यत्वाध्यवसायेन स्थितिः । उक्तनिष्ठा केवल सिद्धोपायविषयिणीति भ्रमनिवृत्तये साध्योपायेन प्रसन्नस्यैव सिद्धोपायत्वात्तद भाववन्तं प्रति तस्य सिद्धोपायत्वाभावाच्च उक्तनिष्ठा साध्योपाय विशेष प्रसन्न सिद्धोपायविषयिणीति निष्कर्षायाह । कृाढा इत्यादिना । “यद्येन काम कामेन” इत्यादिवचनान्यत्र विवक्षितानि, साधन Lons moußgmi, विहित Loni इत्याभ्यां पराभिमतसम्बन्ध ज्ञानव्यावृत्तिरुक्ता । साधनत्वं भक्तिवत्स्वतन्त्र॥।
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
मू - “उत्पत्तिस्थितिनाशानां स्थितौ चिन्ता कुतस्तव ।
[[३९]]
(सा।दी) निष्ठैठा __ हेतु कङ्गना उपन्यसि pni। उत्पत्तिस्थितीत्यादिun देहयात्रादिनी songswimsujii, प्रयाणuigi ईश्वरसङ्कल्पाभाव তরাml mi बुद्धिuji, शास्त्रविरुद्धस्वयमागतविषय/ कलना भी कङ्काल अनुभविकंलक wio ऐहिक हानिवृद्धि की हर्षशोक Imsuji, प्राप्यरुचिuji, प्राप्ति त्वरैuyii हेतु ॐळना। देहयात्रादिनी कलjgn हेतु प्रमाण १०७८ के SIL G&pri उत्पत्तिस्थितीत्यादिwni - उत्पत्तिस्थिति॥।
$
माग
(सा।स्वा) श्री विवक्षित LDTsun ww विरोध
कुङ्कु। गी पुरुषार्थनिष्ठालिङ्ग // कढा दुर्लभ १० pr? परम पुरुषार्थ रुचिuyi त्वरैuyi लिङ्गQLD) इतर पुरुषार्थ लाभालाभ लकनीॐ हर्षशोक कनीकं परमपुरुषार्थ रुचिuyii त्वरैuyio JnQGLDT? “तयोरेकतरोराशिर्यद्येनमुपसन्नमेत् । न सुखं प्राप्य संहृष्येद्दुःखं प्राप्य न सञ्ज्वरेत्’ ढाळा piqu सांस्पर्शिक सुख दुःखी पुरुषार्थलाभालाभकृत LDT।] अधिक हर्ष शोकoppinsujib GGOLD नगगी हर्षसामग्रीभूतपुरुषार्थानुभवदशै हर्ष १०।jp [D] कंzi JnG GLDI? इतर पुरुषार्थानुभवं यादृच्छिक LDITB १५ अनुभविung त्यजि
विरोधी, “न सन्निपतितं धर्म्यमुपभोगं यदृच्छया । प्रत्याचक्षेन चाप्येनमनुरुन्धे सु दुर्लभम्” ढालाङ्कील वचनं विरोधिun वचन कुङ्किं यदृच्छयागतेतरपुरुषार्थjmg पुरुषार्थत्व बुद्ध्या अनुभविung परमफल प्रतिबन्धक प्रारब्ध कर्मफल LDITGT ढणी तीरुगिऱदॆऩ्ऱु विलक्कादे अरळिक्कै तिगमऩ्ऱॆऩ्गै इदे TIžमॆऩ्ऱिलिप् १४ स्वयत्न १०६ यादृच्छिक LDT पुरुषार्थLT? “सर्वत एवात्मानं गोपायेत् । शरीरमाद्यं खलु धर्मसाधनम्” ढालाङ्की pugu शरीररक्षणविधिuji प्रत्यक्षसिद्धदेहयात्राभिनिवेश wpi विरोधिung? गळां की शङ्कु शरीररक्षणयत्न ।
प्रारब्धकर्मानुगुणभगवत्सङ्कल्प सिद्धदेह यात्रायां पुरुषार्थत्वबुद्धिल
/ कर्मानुगुणभगवत्सङ्कल्पसिद्ध यादृच्छिकवैषयिक भोगे LG प्रतिबन्धक प्रारब्धं कफ्रीकी लीला की बुद्ध्या अनुभवि / तल्लाभालाभ//कशी पुरुषार्थलाभालाभकृतात्यन्त हर्षशोकाना भी एवम्भूत विशेषणयुक्त परमपुरुषार्थरुचिujib त्वरैuyi लिङ्गQLD pii। उत्पत्तिस्थितिनाशानामित्यादिना । । (सा।प्र) उत्पत्तिस्थितीत्यादिना॥।
(सा।वि) अथ देहयात्रादिविषये श्रमाभावः, अत्यायासेऽपि भगवत्सङ्कल्पं विना न प्राप्नोतीति बुद्धिः, शास्त्राविरुद्धेस्स्वयमागतविषये प्रतिषेधमकृत्वा अनुभवः, ऐहिक हानिवृद्धिषु शोकहर्षाभावः, प्राप्यरुचिः, प्राप्यत्वराचेत्येतान् पुरुषार्थ निष्ठाज्ञापकानाह - उत्पत्तिस्थितीति॥।
(सा।सं) साधनत्वम् । विहितत्वम्, करणत्वेनन्वांशभावनासुप्रविष्टत्वम् । निष्ठात्रयमपि मन्त्रत एव सम्पाद्यमिति सूचनाय द्वयलण्ड इत्याद्युक्तिः । अथ पुरुषार्थ निष्ठाभिज्ञानचिह्नान्याह । उत्पत्तीत्यादिना॥।
[[४०]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
माग
मू-यथोत्पत्तिर्यथानाशस्स्थतिस्तद्वद्भविष्यति । अचेष्टमानमासीनं श्रीः कश्चिदुपतिष्टति । कर्मीकर्मा (पि कृत्वायो) नु सृध्यान्यो न प्राश्यमधिगच्छति” नढाकीg Cu प्रारब्धकर्मविशेषाधीन Long, ईश्वरा Gruji देहयात्रादिनी) का ५००० “उत्पतन्नपि चाकाशं विशन्नपि रसातलम् । अटन्नपि महीं कृत्स्नां नादत्तमुपतिष्ठते । यत्किश्चिद्वर्तते लोके सर्वं तन्मद्विचेष्टितम् । अन्यो ह्यन्यञ्च्चिन्यति स्वच्छन्दं विदधाम्यहम्” नगीmulqw ईश्वरा qw @m
प्रतिसन्धानं ६०० ६००f “अप्रयत्नगतस्सेव्या गृहस्थैर्विषयास्सदा । प्रयत्नेनापि कर्तव्यस्स्वधर्म इति मे मतिः । नाहारं चिन्तयेत्प्राज्ञो धर्ममेवानुचिन्तयेत् । आहारो हि मनुष्याणां जन्मना सह जायते” । पराशरगीतादि “न सन्निपतितं धर्म्यमुपभोगं॥।
(सा।दी) नाशानां मध्ये उत्पत्तिनाशचिन्तैow LG BOG स्थिति विशेष Lions २०१ऊं छ चिन्तै ना? उत्पत्तिuyi नाशमुना २०१८? Niugu स्थिति Log २०७१/७५। अचेष्टमानमिति - ७ पुरुष ६०१ व्यापारं ११६०१६८८१७१/७ $ कंzi Gauguqii सम्पत् स्वयमेव । अन्यः Co। कर्मी, व्यापारवान् । कर्म, व्यापारं कृत्वापि । प्राश्यं, अशनम् । नाधिगच्छति की लीला प्रयास LL लुम् मिल्लादबोदु ऒऩ्ऱुम् fरि यादॆऩ्ऱुमदिल् SHIÜङ् गाट्टुगिऱार्। songngi इत्यादि। आकाश श्रीना, पाताल क्रीकुङ्कु
, भूमिQuring Goma तीळं, पूर्वजन्म कुंLGmailung वस्तु सिद्धिwn लाल। शनी शास्त्राविरुद्ध LD Tor स्वयमागतविषय / कलना भी कङ्क अनुभवि कम्प प्रमाण/j१५ ना। अप्रयत्नागत इत्यादि । विषय किन प्रयासÚULTCH २०ऊण्ड स्वयमागत (५) कळागिल् सिऩङ्गळ् धर्म LD ७६०७० प्रयासULL सेव्य QLD श्लोकार्थम् नाहरामीति विषय (कनी अप्रयत्नागत LD ITS GOLD प्रमाणं भी कङ्कतं। अनुभविकंलकी प्रमाणं न सन्निपतितमिति । धर्माविरुद्धभोगं यदृच्छया प्राप्त की॥। (सा।स्वा) अचेष्टमानमिति । एक्म्, निश्चेष्टं पुरुषम् । श्रीः, सम्पत् । उपतिष्ठति, आगच्छति । कश्चित्, अन्यः । कर्मी, देहयात्रार्थव्यापार वानपि । कर्मानुसृत्या, कर्मानुसारेण । प्राश्यम्, अशनम् । नाधिगच्छति, देहयात्रायाः जन्मान्तर प्रारब्ध कर्मरूप भगवत्सङ्कल्पाधीनत्वादिति भावः । वचने कर्मानुसृत्येत्येतत्तृतीयान्तमेकं पदम् । जन्मान्तरीय कर्मानुसारपरम् । दृष्टव्यापारपरत्वे कर्मीत्येतद्व्यर्थं स्यात् । तथा च भगवत्सङ्कल्पविरुद्ध दृष्टयत्ने कृते फलासिद्धौ songu निमित्त Guru। अप्रयत्नगतविषयमनुभाव्य GLD प्रमाणम् अप्रयत्नागत इति । श्रीमन्त अनुभवि कङ्क
ी प्रमाणं न सन्निपतितमिति । ।
[[१]]
(सा।वि) कर्मी, अर्थसम्पादनार्थ व्यापारवान् । कर्मानुसृत्या, प्राचीन दुष्कर्मानुसारेण । प्राश्यं, जलादिकम् । अधिकं न गच्छति - कला, आसक्तिं त्यक्त्वा । gggi, आसक्ति करणेऽपि
quivom/, भगवतासङ्कल्पित प्रकारं विना ।, एक-
इति -प्रतिसन्धान ii Lगणी, एवमनुसन्धाय ॥
मपि न प्रवर्तेत ।
(सा।सं) प्राश्यम्, यवागुम् - j, कथं भविष्यतीत्यनुतापरूपा चिन्ता ।
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[४१]]
मू-यदृच्छया । प्रत्याचक्षे न चाप्येनमनुरुन्धे सु दुर्लभम्”
Lily Cu शास्त्रविरुद्ध
विषयका यी
। अजगरोपाख्यानमाल inी (कं भगवत्सङ्कल्प लग
“तयोरेकतरोराशिर्यद्येनमुपसन्नमेत् । न
“२”
mo
GUI का प्रारब्ध कर्मफल Door नीकी अनुभविuji gu कर्मविशेषाधीनLDIES की प्राप्यान्तर लाभालाभ सुखं प्राप्य संहृष्ये दुःखं प्राप्य न सज्वरेत् ॥” Gीमा६६१&mtq।Cu हर्षशोक
स्वरूपानुरूप DI१६६१ परमप्राप्यकैर्यी ६० रुचिuji, स्तोत्र॥। (सा।दी) न प्रत्याचक्षे - कृनान्नाळा, सुदुर्लभमप्येनमुपभोगं नाप्यनुरुन्धे - Lungii GL। अजगरोपाख्यानं महाभारते । ॥ विषयानुभवं भोगेन कर्मक्षपण LDTsun पुरुषार्थनिष्ठा कार्यQ/LD१mgruijmj। ऐहिकहानिवृद्धि हर्षशोक की प्रमाणं Spri। Qing कर्मेत्यादिwn।
म
[[२०]]
तयोरितियोः सुखदुःखराश्योर्मध्ये । उपसन्नमेत्, प्राप्नुयाद्यदि तदा सुखं प्राप्य न संहृष्येत् । न सञ्ज्वरेत्, नोद्विग्नो भवेत् । २। DILOINTUITI रङ्ग १४ on Guml नाig Gi gagni।२०তgol, २mLD/गा गर्विuni। २mu। उण्डिल्लैयॆऩ्ऱु। उण्डु, मुऩ्बु उडैमै उण्डायिऱ्ऱु। इल्लैयॆऩ्ऱु तळर्दल्, परबरप्पु। अक्रीला समीप jmguji Gii। प्राप्ति त्वरैकं प्रमाण Gi। स्तोत्र इत्यादिunळं। शुनाय स्तोत्र “कदा साक्षात्करवाणि॥।
ण्
(सा।स्वा) कुणी, ऋणम् २१२०LML/GL, गर्विunii। प्राप्ति त्वरै पुरुषार्थनिष्ठालिङ्ग Lormi GunGLon? पुरुषार्थनिष्ठा पूर्वाचार्य नां स्वसूक्तिक mg www? नळान्नी suspi। स्तोत्र ॐ श्रनुग्र इति । शुभ, इतर॥।
(सा।प्र) कृणी Sisplऊं, अनुभवैक विनाश्य प्रारब्ध कर्मरूप ऋणं निवर्तत इत्यप्रतिषेधेन । अनुभवि sujii इत्यस्य हर्षशो // इत्यनेनान्वयः । अनुकूलानुभवेऽपि हर्षराहित्येन प्रतिकूलानुभवेऽपि शोकराहित्येन चेत्यर्थः । २। Loni, ममैतदस्ति इति गर्विता न भवन्ति । स्तोत्र इत्यादि “कदा पुनश्शङ्ख” स्तोत्रे । “कदाहं भगवन्तं नारायणम्'
इत्यारभ्य॥।
इति ।
[[९९]]
(सा।वि) न प्रत्याचक्षे, न त्यजामि । सु दुर्लभं प्राप्तमशक्यम् । नानुरुन्धे, न काङ्ग्रे
ऒरु विरगु Gurung कङ्क, तदर्थं स्वयमेकं यत्नमकुर्वाण एव स्थिते । १, प्राप्तौ । ऊढग, दृष्ट्वा । मुली क्राङ्कील, प्रारब्धकर्मऋणं निवर्तत
श्रीलङ्का, अप्रतिषिद्ध्यैव । अनुभवि insuji अनुभवश्च । तयोरेकतरोराशिः, सुखानुभवराशिः दुखानुभवराशिर्वा २_नীलंাDD/LDINGUJ DIL, ममैतदस्ति गर्विता न भवन्तीति । श्रकुण्डा, त्यक्त्वा॥।
(सा।सं) न प्रत्याचक्षे, न परित्यक्षे । सुखेन लब्धुमशक्यं नानुरुन्धेन मृगयामि - तयोः, लाभालाभयोः । लाभे सुखम् । अलाभे दुःखम् - २/ इति । भोग्यवस्तु सम्पन्ना इति न गर्विता भवन्तीत्यर्थः । उत्पत्तीत्यादिना हर्षशोक कनाऊं ऊं तेन स्वभोगार्थोपादेयभोग्य जातस्य परमप्राप्यरुचित्वरा विरोधित्वात्तस्य परमपुरुषार्थनिष्ठाननुवृत्तिहेतुत्वम् । “२० लङ्का के कल्लनाल त्वयोपभुक्त॥।
[[४२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
की
प्राप्तिी) त्वरैuyii
मूश्रीवैकुण्ठगद्यादि, कदा कदा न ५०wmq।सङ्ग्रामीं श्रीमन्त्री नारायणशब्द श्री चतुर्थिunjio, द्वयकी चतुर्थी नमस्सुकं TgQjळं, चरमश्लोक♚ली “अहं त्वा सर्वपापेभ्यो मोक्षयिष्यामि” नढाकील वाक्य♚ल ूगळं, &L६०६० कैयिट्टु काट्टुमाप् पोले॥।
(सा।दी) चक्षुषा । कदा पुनश्शङ्ख
कदाहमैकान्तिकनित्यकिङ्करः miii, श्रीवैकुण्ठगद्यादि
भीग्राळं “कदाहं भगवन्तं नारायणं मम नाथं साक्षात्कारवाणि चक्षुषा” - “कदाहं भगवत्पादाम्बुजद्वयं शिरसा सङ्ग्रहिष्यामि” । “कदाहं भगवत्पादाम्बुजद्वयपरिचर्याशया निरस्तसमस्तेतरभोगाशस्तत्पादाम्बुजद्वयं प्रवेक्ष्यामि । कदाहं तत्पादौ परिचरिष्यामि” । “कदा मां भगवान् परिचर्यायामाज्ञापयिष्यति” । चतुर्थीनमस्सु ॐ& Li, चतुर्थि पुरुषार्थ (@pi॥।
CLOT
(सा।स्वा) पुरुषार्थ/लकनी अत्यन्तवैराग्य यbiguor पुरुषार्थनिष्ठे JanQGLon? पुरुषार्थमपरिच्छिन्न Lu
नश्वर LD Disp
पुरुषार्थनिष्ठै, jjuqui पुरुषार्थ का कङ्क प्रमाण Donwu? कौषीतकीब्राह्मणादि का प्रमाण LDT लीला, मुमुक्षुकं सारतमतयोपादेयतम LDIT GOIT रहस्यत्रय कुण्ठा Ln]? रहस्यत्रय♚ॐ चतुर्थ्यादिना श्रupiut अनन्तापरिच्छिन्नपुरुषार्थ एकवर्णात्मकचतुर्थिuyi अत्यल्पपदद्वयात्मक LD ITI “सर्वपापेभ्यो मोक्षयिष्यामि” नढाकी वाक्य प्रतिपादिॐॐ LDTLLG GLDI? Gळान्नी Gaupari। ॐ मन्त्र ॐॐ इत्यादिना । BL, समुद्रम् । अनन्तरत्नानन्तसत्वसम्पूर्णातिगम्भीरसमुद्र नाना यावत्पदार्थ // ना॥।
(सा।प्र) साक्षात्करवाणि । कदाहं भगवत्पादाम्बुजद्वयं शिरसा सङ्ग्रहिष्यामि” इत्यादिगद्ये । “क्रीडन्तं रमया सार्धं लीलाभूमिषु केशवम् । मेघश्यामं विशालाक्षं कदा द्रक्ष्यामि चक्षुषा । स्थिरसत्वं दृढव्रतम् । कदा द्रक्ष्यामहे रामं जगतश्शोकनाशनम् । वज्राङ्कुशध्वजसरोरुहशङ्खचक्रमत्सीसुधाकलशकल्पककल्पिताङ्गम्। त्वत्पादपद्म युगलं विगलत्प्रभाभिर्भूयोऽभिषेक्ष्यति कदा नु शिरो मदीयम्” इत्यादिरादि शब्दार्थः । BLmovß की ऊं LG Gun LLLL, समुद्रस्य हस्तेन॥।
(सा।वि) Qui कुङ्गी, कदा द्रक्ष्यामि चक्षुषेत्येवं यथा प्रलपेत्तथा कुर्वन्त्याम् । तादृशात्यन्ताभिलाषविषयायाम्प्राप्ति, प्राप्तौ । Lung कीं, वर्तते चेत् । नमस्सुकं songgi इति, नमः पदे अनिष्टनिवृत्तिप्रार्थनात्पुरुषार्थप्रतिपादन परत्वमिति भावः
कडलै
&LGऊं &L GLoni Gun, अपरिच्छेद्यं समुद्रं हस्तेनायं समुद्र इति यथा प्रदर्शयन्ति तथा । (सा।सं) स्रग्गन्ध’ इत्याद्युक्त विधयादास्यानुगुणशास्त्रीयभगवताराधनार्थमुपात्तभगवद्भक्तशिष्टोपभोगस्य शास्त्रानुमतस्य परम प्राप्यरुचित्वराविरोधित्वाभावात्तन्निष्ठाभिज्ञानचिह्नमुक्तम् । चतुर्थ्योः कैङ्कर्यरूपेष्टप्राप्तिप्रदर्शकत्वं चरमोत्तरार्ध नमसोरनिष्टनिवृत्तिप्रदर्शकत्वञ्च नेति शङ्कां शमयति &L इति - तेषां पुरुषार्थप्रदर्शकत्वममोघमिति भावः एवं॥।
मू -
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[४३]]
अपरिच्छेद्य Lo६or परमपुरुषार्थ ६० निष्ठैuoomi - gq॥।
(सा।दी) नमस्सि अनिष्टनिवृत्ति प्रार्थनै QGp। SLLLL सामान्येन
ULL Muq। शनी, स्वनिष्ठाभिज्ञान का प्रयोजन विशेष काऊं का @&pri। Qug इत्यादिun॥।
(सा।स्वा) काळङ्गी कङ्क अशक्य Lun समुदाय [LOINTS Cg समुद्र GILDur
LDIT B ते
कैयाले &LL GLoni Lun BILLÚULL ०१४१४। Qu४ समीचीनलिङ्ग ( स्वनिष्ठै नीलनी$mguiळं करणकलेबरविषयादि सन्निधान प्रारब्धवशेन कदा किं भविष्यतीति परितो दत्त दृष्टिunrui चिन्ताकुल कङ्क अधिकारि भीतिहेतु चोरव्याघ्रादिदर्शन pii, प्रीति हेतु चन्दन कुसुमादि विषयदर्शन अवर्जनीय Limbuna सामग्री सत्वे कार्यावश्यं भावात् भीतिuyi, हर्षapó आवश्यक LDING Swing ii भीतिनिवृत्यर्थमुपायान्तरान्वय (pii आवश्यक Log wnrojii, सुभगमपवर्गादुपनतात् नां की। विरोधिwng? विरोधि सन्निधान “नैषा पश्यति राक्षस्यो नेमान् पुष्पफलद्रुमान् । एकस्थहृदया नूनं राममेवानुपश्यति” ढङ्ग की D uqw स्वरूपादिनिनष्ठैनी अन्तर्दृष्टि अधिकारिकं भीतिहेतुकं ऊनीयाळं प्रीति हेतुकं कभी कङ्गLLULT लागीing/भागवतापचाररूपभीति हेतु १ gळं, कैङ्कर्यरूपप्रीति हेतुनी, गLTD भीति प्रीतिuqbmouns प्रसङ्गिwng?स्वरूपप्राप्तकैर्य; आत्मनाशकभागवतापचार ग प्राप्त Loonzunav तद्व्यतिरिक्तभीतिप्रीति हेतु कङ्कनी कळा भी, शुभ, स्वयन १६ miis यादृच्छिक LOINTS भगवत्सङ्कल्प भीतिप्रीति हेतुदर्शन (L) सामग्रीवश भीतिuyi प्रीतिuyi
UTTON
प्रमाणमूल LDTT६ मोक्षादप्यधिकानन्दरूपस्वनिष्ठाभिज्ञान तदर्वाचीनभीति हेतुदर्शन, प्रीति हेतुदर्शन
अवर्जनीयै wir pr प्रबल निरतिशयहर्षयुक्ततया
भीति
स्वरूपादिनिष्ठै स्वरूपेण सिद्धि
प्रीतिuji उदिung।mo स्वनिष्ठाभिज्ञानमवश्यं
गCLनी Grispri।
मूलमन्त्रादि प्रमाण ५७
QLD१msg प्रमाण
[[१]]
iuvg इति॥।
(सा।प्र) प्रदर्शनवत्प्रदर्शिते । अपरिच्छेद्ये समुद्रे यथैकदेशस्य हस्तेन प्रदर्शनं तथैकदेशतः प्रदर्शित इत्यर्थः । यथालोके को घट इति प्रश्नोत्तरे अयं घट इति वाक्ये पुरोवर्तिनो घटत्वेन ज्ञातव्यत्वं तात्पर्यतो बोध्यते । एवमेव रहस्यत्रयेऽपि स्वरूपोपायपुरुषार्थ प्रतिपादकांशानां तद्ज्ञातव्यत्व परत्वात्सावधारण तत्तत्प्रति पादकस्थल एव तत्तन्निष्ठानामपि तात्पर्यतो ज्ञातव्यत्वसिद्धिरिति सूचयन् तद्ज्ञानस्य प्रयोजनं प्रकृति संसर्गात्सम्भवितेभ्यो निषिद्धकामेभ्यो निवृत्तिः प्रारब्धकर्मवशात्कदाचित्तत्र प्रवृत्तावपि भीतिसन्दोषयोरभावश्चेत्याह । श्रयं॥।
।, ।
(सा।वि) चतुर्थ्यादिभिः । BILLÚULL, प्रदर्शिते । अयं भावः, अपरिच्छेद्यस्यापि समुद्रस्य एकदेशस्यैव हस्तेन यथा प्रदर्शनं तद्वद्दिक्प्रदर्शनरीत्येति । स्वनिष्ठाभिज्ञानस्य प्रयोजनमाह । इत्यादिना॥।
[[४४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू- ६), “अहमात्मा न देहोऽस्मि विष्णुशेषो परिग्रहः । तमेव शरणं प्राप्तस्तत्कैङ्कर्य चिकीर्षया” ६६ की Lig Cu मूलमन्त्रादि ६० नाकं ण स्वरूपोपायपुरुषार्थ [५] [६६) क्रा Dow निष्ठैowering Gurgo अधिकारिकं “नैषा पश्यति राक्षस्यो नेमान्पुष्पफलद्रुमान् । एकस्थहृदया नूनं राममेवानुपश्यति” ६ कीmulgu विरोधिwn miq।मङ्कील लाल पाक्षिकLDING सम्भावित १०६०॥॥
(सा।दी) WIT/ना, परिभवादिषु विषादाभावादिलिङ्ग १५१। अहमात्मेति । अहं, जीवः । ज्ञानस्वरूपः देहाद्विलक्षणोऽस्मि । प्रणव मकारार्थम् - विष्णोश्शेषभूतः, लुप्त चतुर्थ्यर्थम् । अपरि ग्रहः । शेषभूतवस्तुरहितः । नमस्का अर्थ - तमेव शरणं गतः । नमस् पाधी ढळा स्थूलयोजनार्थम् । तत्कैङ्कर्यचिकीर्षया, देशविशेषे नित्यकैर्यं कर्तुमिच्छया शरणं प्राप्तः ढाळा अन्वय॥ उत्तरचतुर्थ्यर्थं - विष्णु शेष इति स्वरूपमुक्तं - शरणमित्युपायः
शरणमित्युपायः - तत्कैङ्कर्येति पुरुषार्थ उक्तः - मूलमन्त्रादिनाकं काढलङ्गीकृनी शेषम् - चिकीर्षया वाला pig Gu नील mu Lunनाएं। G२jgm/ अन्वयम् । नैषा पश्यतीति एषा, अशोकवनिकैWIGS १४- राक्षसीः, भीति हेतु राक्षसि smruji in। पुष्पफलद्रुमान्, प्रीति हेतुकङ्कलनाuji Lungnir - किन्तु, एकस्मिन् रामे स्थितहृदया, मनस्सा LDING !!ळागाळाक विरोधि, शरीरादि, पाक्षिकत्वेन, पक्षान्तर ॥। (सा।स्वा) अहमात्मेति नळां की प्रमाणं विवेकि स्वनिष्ठा रूपफलानुसन्धान LD/T & wn प्रमाण १०६११४ - मूलमन्त्रादिनाकं ग इति - ApwiniL इति शेषः॥।
त्ति
(सा।प्र) Lunना इत्यादिना । एवम्भूततत्तज्ञापकैरित्यर्थः । मूलमन्त्रादिनाऊँ कङ्ग इति । मूलमन्त्रादिभिः । नन्वकृत्यकरणे भीतिराहित्योक्तिर्भागवतापचाररूपाकृत्यकरणेऽपि भीतिराहित्यापादकतया “चण्डालमपि मद्रक्तं नावमन्येत बुद्धिमान् । अवमानात्पतत्येव रौरवे नरके हि सः "
। अवमत्य हरेर्भक्तानतिपाप प्रपीडिताः । निरयन्नातिवर्तन्ते नीतैः कालशतैरपि । अपराधशतं लक्षं मम नित्यकृतं भवेत् । क्षमाम्येकेन पद्मेन जातिपुष्पेण वापुनः । मद्भक्तं श्वपचं वापि॥।
(सा।वि) WITनाना, ज्ञापकैः । अहमात्मेति । अहमात्मा न देहो अस्मि इति मकारार्थः । विष्णु शेष इति लुप्तचतुर्थ्यर्थः । अपरिग्रहः स्वशेषभूतवस्तुरहितः नमश्शब्दार्थः । तमेव शरणं प्राप्तः, तस्यैव स्थूलयोजनार्थः । तत्कैङ्कर्यचिकीर्षयेत्युक्तचतुर्थ्यर्थः । मूलमन्त्रादि ना ढङ्ग, मूलमन्त्रादिभिरर्थं ज्ञात्वा । श्रयं GIT ALT/BG), नानिष्ठै २६wing Gunjal इत्यन्वयः । निष्ठै २ming Gunjal, स्वनिष्ठां ज्ञात्वा गच्छतः ।
अधिकारि, एतधिकारिणः, नैषेति राक्षस्यः, राक्षसीः । न पश्यति, विभक्तेर्व्यत्यय आर्षः । एकस्मिन् तिष्ठतीति एकस्थं राममात्रवृत्तिहृदयं यस्यास्सा तथोक्ता । पाक्षिक LDI७B, कादाचित्कतया॥। (सा।सं) निष्ठापरिज्ञानस्य साम्प्रदायिकत्वायाह । अहमात्मेति
१ स्वशेषवस्तुरहितः। अत्र पूर्वार्धन स्वरूप निष्ठा । तृतीयपादेनोपायनिष्ठा - चतुर्थेन पुरुषार्थनिष्ठा चोक्ता । अथ निष्ठापरिज्ञानफलमाह नैषेत्यादिना । एकस्थहृदया, रामैक विषयान्तः करणा ।
विरोधीति॥।
अपरिग्रहः भगवत्सङ्कल्पानधीन-स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
[[४५]]
प्रीतिहेतुकं
भीति हेतु, स्वरूपप्राप्तकैङ्कर्यगाठाळg।
मू - ब्रह्मविदपचारादि व्यतिरिक्त ६६० ६ व्यतिरिक्त[i]८६६] उण् डाऩालुम् अवऱ्ऱाल् युम् युम् उण्डागादु।
यदृच्छया
(सा।दी) आदिशब्दं भगवदपचारादिग्राहकम् । भीति हेतु ॐ का बन्धुवियोगादि । प्रीति हेतु ॐ ॐना क्षेत्रपुत्रलाभादि - भगवदप्रीति हेतु कङ्कना / चिन्तैuyis प्रीति हेतु २७ टाग वेणुमॆऩ्गिऱ ऎयुमुण्डागादु २TgL बन्धुवियोगक्षेत्रलाभादि ऊना भीतिप्रीतिकं ६५ कणिकाळ। २०११ Tajii, प्रीति हेतुकं॥॥ (सा।स्वा) निरन्तरभगवदनुभवरसिकनित्यसूरिनिबिडनित्यविभूति भी प्राकृतभूमि ujGov वसि$&p१] मोक्षादप्यधिकानन्द (pi, अलquins छिद्रनिरास, मुक्त तुल्यतै wii Bor G GLD? ६७ की शङ्क अधिकारार्थ jong सङ्ग्रहिwn भूमि ujia अनन्तगरुडादिना अवतरिक शास्त्रसिद्ध LDTsun
ज्ञान (LUM PH॥।
ङ्
यै
गीत प्राकृततत्तुल्य / नाक स्वनिष्ठाभि-
(सा।प्र) निन्दां कुर्वन्ति ये नराः । पद्मकोटिशतेनापि न क्षमामि कदाचन” इत्यादिभिर्विरुद्ध्येतेत्यत्रोक्तं ब्रह्मविदपचारादि व्यतिरिक्त // नाग इति । प्रतिष्ठितो देवतान्तरसम्बन्ध आदिशब्दार्थः । ननु पूर्ववाक्येहर्षशोक ५१ Sirpm अनुभवि muyi इत्यादिना भीतिप्रीत्यभावयोस्स्वनिष्ठाभिज्ञानहेतुत्वमुक्तम् । अत्र ५७ निष्ठै२ij Gungi अधिकारिकं इत्यादिना । स्वनिष्ठाभिज्ञानं भीति प्रीत्यभावयोः करणमित्युच्यत इत्यन्योन्याश्रय इति चेन्न । स्वनिष्ठाज्ञापकतयोक्तयोस्तयोर्वह्न्यादि ज्ञापकधूमादिवत्तज्जन्यतयैव ज्ञापकत्वोक्तेरिति भावः । ।
मूलमन्त्रेण स्वरूपोपायपुरुषार्थानवगम्य तत्र तत्र प्रतिष्ठिताः नित्यनैमित्तिकेष्वेव प्रवर्तेरन् । ननु निषिद्धकाम्ययोरपीति प्रमाणतः प्रतिपन्नत्वात्स्वेषु तादृशप्रवृत्तिदर्शनात्स्व॥।
(सा।वि) Li, अपेक्षा । भीतिहेतुषु निवर्तनार्थपरामर्शः । प्रीतिहेतुषु परिग्रहार्थपरामर्शश्च । २६००७१/७/, न जायते । वासनावशात्कदाचित्सत्वे वा दग्धपटन्यायेन कार्यकारिणी न भवतीत्याह । यदृच्छयेति । श्रय, एतैः॥।
(सा।सं) प्रकृतिरुच्यते । ब्रह्मविदपचारादि व्यतिरिक्त / नाग इत्युक्तिस्सर्वभूतानुकूल्यमेव स्वज्ञानफलमिति विधित प्रपन्नस्य ब्रह्मविदपचारादि सर्वदा न सम्भवतीत्यभिप्रायेण - आदि शब्देन भगवदपचार विशेषादि सङ्ग्रहः - भीतिहेतवः, अकृत्यकरण कृत्याकरणरूपापायाः व्याघ्रादिदर्शनवर्गाश्च - प्रीतिहेतवः उपाय वर्गाः स्वार्थोपभोगाश्च का इति - तान् न गणयतीत्यर्थः - यदृच्छयेति पाक्षिकत्वोक्तिः - एतेन ब्रह्मविदपचारादिष्वतिभीतिः कैङ्कर्यादिष्वतिप्रीतिश्च निष्ठात्रयवतो भवतीति सिद्धम् ॥ एवं निष्ठाज्ञानस्य छिद्र निरोधकत्वरूपं फलमुक्तं भवति । एवं निष्ठा त्रयाभिज्ञानचिह्नाभिव्यक्तनिष्ठावन्तो निरपराधकैङ्कर्यैकरताः अर्चावतारादिसङ्गेनेह वर्तमाना॥।
[[४६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
ई - मुक्किय मन्दिरम् काट्टिय मूऩ्ऱिल् निलैयुडैयार्, तक्कवैयऩ्ऱित् तगादवै ऒऩ्ऱुम् Sumi, शुकं नाना (g)/॥।
(सा।दी) उक्तLDIT] अधिकारार्थj ULL सङ्ग्रहिॐ
G&pri। pisu Liu porm,
- moujmuni, निष्ठैuym
इत्यादि - suggis, मुख्यमन्त्रं मूलमन्त्र LDLLq - कुङ्कु पदत्रयß५७ BILLLL स्वरूपोपायपुरुषार्थ
राऩ
भी
वर्तिकं
देवकी - भूसुर / प्रपन्न
लगी थी, भूमि Ggipulq - २५८/१५LD/ना, लण्ड परपरिभवादिषु विषादाभावादिरूपकर्म / १८।ना व्यापार/क।नां॥।
[[९९]]
मा
GTLDG,
तगादवै,
मुदलाऩ
(सा।स्वा) LTLLG स्तुति pi। piu इति - u togi, “मन्त्राणां परमो मन्त्रः ऎऩ्ऱु सऩमाग सॊल्लप्पट्ट HG पुऩत्ताले काट्टिय, काट्टप्पट्टिरुक् कील। गुळा, स्वरूपोपाय पुरुषार्थरूप m। mumuni, निष्ठैujugni लकङ्काली, लाल कञ्छ उचितLDI नित्य नैमित्तिका - काकल, अनुचित LDITTI छिद्र // कलना @mpujii - Funi, अङ्गीकरिwni। प्रातिकूल्य मुंल
LG सदानुकूल्यैक निरता ११४ कण्ठ ऊना, परपरिभवादौ विषादाभावं ना पूर्वोक्तस्वनिष्ठालिङ्ग (] Bा कर्म/कना - TLD कंल, ५१० कंल, २ नीलाmlib॥। (सा।प्र) निष्ठाज्ञानवन्तो मेदिनीवर्तिनस्सूरय इत्याह । की
इत्यादिना । Logiqu, “मन्त्राणां परमोमन्त्रो गुह्यानां गुह्यमुत्तमम् । पवित्रं च पवित्राणां मूलमन्त्रस्सनातनः। यदन्तस्थमशेषेण वाङ्मयं वेदवैदिकम् । तस्मै व्यापकमुख्याय मन्त्राय महते नमः इत्याद्युक्तप्रकारेण मुख्यतमभूतमूलमन्त्र प्रदर्शितेषु । लाल, तत्त्वहितपुरुषार्थेषु त्रिषु । mov uyuri, प्रतिष्ठिताः । कङ्काल ५० muni,“न चलति निजवर्ण धर्मतो यस्समामतिरात्मासुहृद्विपक्षपक्षे । न हरति न च हन्ति किञ्चिदुच्चैस्थितमनसं तमवेहि विष्णु भक्तम्” इत्याद्युक्तप्रकारेण स्वोचितं विहायानुसूचितेषु निषिद्धम काम्येषु कर्तव्यताबुद्धिं न कुर्युः Q कङ्क (LD/५] &G] नाङ्गल, पूर्वोक्ताकृत्येभ्यो निवृत्तिरूपः॥।
[[९९]]
(सा।वि) गाधया निष्ठाज्ञानवतः प्रशंसन्ति । suomi इति । की Logo मुख्यमन्त्रः ।“मन्त्राणां परमोमन्त्र” इत्युक्तरीत्या मुख्यमूलमन्त्रेण । qu, प्रकाशितेषु ।, स्वरूपोपाय पुरुषार्थेषु त्रिषु । mumunii, निष्ठावन्तः । / उचितं । “न चलति निजवर्णधर्मतो यस्सममतिरात्मसुहृद्विपक्षपक्षे । न हरति न च हन्ति किञ्चिदुच्चैस्सितमनसन्तमवेहि विष्णुभक्तम्” इत्युक्तरीत्या स्वोचितभगवत्कैङ्कर्यादिधर्मम् । शंळाली, विना । काल, अनुचितानि निषिद्धानि । @ml, किञ्चिदपि । ५१०५५, स्वात्मनाम् । @mauni,
अनिच्छन्तः । कङ्क (CLD/लकना, निषिद्धकाम्येभ्यो निवृत्तिरूपाव्यापाराः निहितेषु प्रवृत्तिरूपाश्च व्यापाराः । GTLDऊं आत्मानम्॥।
[[९९]]
(सा।सं) नित्यसूरय एवेत्याह । ( इति । “न मन्त्रोऽष्टाक्षरात्परः - मन्त्राणां परमो मन्त्रः इति मुख्यत्वेनोक्तमूलमन्त्र प्रदर्शित स्वरूपादित्रिके प्रतिष्ठित बुद्ध्यः । स्वरूपवर्णाश्रमाद्युचितान्विना तदनुचितान्न स्वीकर्तुमिच्छन्ते । कङ्कLD/५१ का इति । शास्त्रीय स्वयं प्रयोजन नित्य॥।
मूकं
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
ऊन्नी ॥ २१ ॥
[[४७]]
(सा।दी) ५१०५००१ की लीग - लक्षण, लिङ्गना - ऊं ig Swi, श्रेष्ठ Loor स्वनिष्ठाभिज्ञान guyugni - मुलगी, स्वस्वरूपादिनिष्ठै उचित LDIT GOT सदाचार /कलना - मुका, अनुचित / अकृत्यकरणादिकलनाß ल॰गकं ग्राह्य LD ७५ @mauni, इच्छिung ॥ २१ ॥ आर्तप्रपन्नव्यतिरिक्त परमशेषिun niuL स्वनिष्ठै परमपदप्राप्ति॥।
(सा। स्वा) विद्यमान QILD
२ गांßui, उत्कृष्ट २०LWAGgp
२५, लक्षण - ज्ञापकलिङ्ग २० निश्चय कुंल २००१
भी
- कङ्क
स्वनिष्ठाभिज्ञान ñng
रङ्ग, भूमि
भगवदवतार स्थल मं
वासरुचिnuuyou नित्यसूरिनाping - नित्यविभूति
क
m। प्राति-
कूल्यरहित निरन्तरानुकूल्यरत ६१७ui मोक्षादप्यधिक LD IT ६०१ स्वनिष्ठाभिज्ञनफल ñng २० ०]कंG अल्पLDITI वैषयिक भोगरुचि, तदर्थप्रवृत्ति, तद्विघातं भीतिuji छिद्र (@LTD ५ कुम्भु ॥ २१ ॥
T
Qinguअधिकारि नित्यसूरितुल्य की, “कामातङ्ककमपेत्य कोपदहनं निर्वाप्य वित्त स्पृहा वेतालीं व्यपनी बान्धवकथागर्तं समुत्तीर्य च । सङ्गोक्तम् सितवासनासहचरस्संसार काराकुटी निष्क्रान्ति क्रमपादुकां तनुमनुद्विग्नोमुनिः क्षाम्यति” ढाळग८ pugu अत्यन्तबाधक स्वभावकारागृहतुल्यशरीरñong अनुद्विग्न mtis कळङ्ग का काली कङ्क GOLDM M&uignQGon? Quiguit शरीर अनादिदुर्वासनासहचरित ऩाऩ इवऩुक्कु
स्वनिष्ठाभिज्ञान॥॥
(सा।प्र) कृत्येषु प्रवृत्तिरूपाश्च व्यापारस्स्वस्मिन् विद्यन्त इत्येवं रूपचिह्नेन । ऊं २iwi, उत्कृष्टज्ञानवन्तः - स्वनिष्ठाभिज्ञा इत्यर्थः । GLOीनी भीरङ्ग, मेदिन्यां भगवद्विभूतित्वप्रीत्या वर्तमाना नित्यसूरय इत्यर्थः । निरपायकैङ्कर्यनिरतत्वादिभावः । । ॥ २१ । ।
तत्वज्ञानप्रतिघातप्रकृतिसम्बन्धानुवृत्तेस्स्वापकल्पे स्वरूपज्ञानपूर्वकं भगवति भरन्यासात्तत्वज्ञानानुवृत्ति सम्भवादुद्बोधकल्पे केवलप्रकृति प्राकृतानुभवरूपभोगस्य विभूतिद्वय विशिष्टभगवदनुभवरूपमोक्षस्य चान्तराले प्रारब्धकर्मवशात् वर्तमाना अपि ये प्रपन्ना भगवदापादितां स्वनिष्ठां जानन्ति ते “अहमन्नमहमन्नम्” यथा कुटुम्भी सुश्रीमान्॥।
(सा।वि) २ बाकु, विद्यन्ते । इति । कङ्क, लक्षणेन। ऊङ्क २/iwi, अधिकस्वनिष्ठाज्ञानवन्तः । GLD ली, भूम्याम् । Loiu भगवद्विभूतित्वप्रीत्या वर्तमानाः
श्रीरङ्ग, नित्यसूरय एव ॥ २१ । ।
(सा।सं) नैमित्तिकवर्गो निषिद्धकाम्यनिवृत्तिश्च कर्मवश्यानामस्माकं कर्तव्यतयास्तीत्युक्तनिष्ठाभिज्ञानचिह्नैरभिव्यक्ताधिकज्ञानाः सौशील्यादि गुणानुभवासक्त्या मेदिन्यां यावद्देहवतां प्रीतिमन्तो नित्यसूरय एवेत्यर्थः ॥ २१ ॥
एवं सचिह्नायास्स्वरूपादित्रयनिष्ठायाः परमपुरुषार्थाप्तिस्थैर्यकरशेषत्वानुगुण॥।
[[४८]]
इदु
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
"
मू-स्वापोद्बोधव्यतिकरनिभे भोगमोक्षान्तराले कालं कञ्चिज्जगति विधिना केनचित्स्थाप्यमानाः ।
(सा।दी) श्रनुनाumi ४ unwiLL७s शिरसा वहिकुम्माकं क तदनुगुण LDT & आयुश्शेषलकं नाक pi। स्वापोद्बोधेति - कृतिनः, भाग्यवान् काराग प्रपन्न - स्वापोद्बोधव्यतिकरनिभे, निद्राजागरसम्पर्कसन्निभLD ITGT - भोग मोक्षान्तराले, भोगः, संसारः । शशा निद्रास्थानीयम् - “अनादि मायया सुप्तः” suni मोक्षम्, “जागृवांसस्समिन्धते'
Tmsuni ६७१&uin जागरस्थानीयम् । तयोर्मध्ये, मुमुक्षुत्वावस्थैupg विधिशब्दjgadiming भगवत्कृपैकी कालं जगति, लीलाविभूति स्थाप्य के ब्रह्म-वित्तु कङ्गना लोकलकलं की तु कङ्कालकमं कामं OLD DIL अर्थ सूचित - “अध्यात्मग्रन्थनिर्माणमनेकेषां च बोधनम् । अर्चावतारसेवा च तेषामेतन्मह-त्फलम्”
LD IT
क्
केनचिद्विधिना,
सम्प्रदायसिद्धम् - कञ्चित्कालं, बोलीका
करङ्ग - शकुं
G
कालं भूमि
यै
भगवान्कृपैun लीलाकुण्डी लयकं क
(सा।स्वा) लाळा स्वयत्न सिद्धि ५ LDIT? नळां की शङ्कु mu श्लोक परिहरिकं &prii। स्वापेति । स्वापः, निद्रा । उद्बोधः, निद्रानन्तरजागरणम् । एतदुभयोर्व्यतिकरः - निद्रा जागर सम्पृक्त स्वप्नावस्था । तत्सदृशे, तद्वदल्पकालावस्थायिनि । संसारमोक्षान्तरालकाले । कञ्चित्कालं, अल्पकालम् । केनचिद्विधिना, प्रारब्धन्तगर्तेन केनापि भाग्यविशेषेणेत्यर्थः । “सत्यं शपे वारणशैलनाथ वैकुण्ठवासेऽपि न मेऽभिलाषः” इत्यादि प्रकारेणार्चावतारप्रेमकालक्षेपरुच्यादिरूपभाग्यवशेन । स्थाप्यमानाः, सासारिकभोगरुच्यादिभिर्देहस्थापनाभावान्मोक्षादप्यधिकानन्द॥।
(सा।प्र) कुमारैरनुमोदते । मोदते भगवान्भक्तैस्तथा नियतमानसैः” इत्याद्युक्तप्रकारेण मालादिभिरलङ्कृत नायिकावद्भगवतोऽत्यन्तभोग्यतमा भवन्तीति । तत्स्तुति व्याजेन सर्वेषां प्रपन्नानां स्वविष्ठायां जिज्ञासामुत्तम्भयति स्वापोद्बोधव्यतिकरनिभ इत्यादिना । “दैवात्प्राप्तस्रजि स्त्रीप्याच्छेषे “ति निघण्टूक्तेश्छेषामाल्यमित्यर्थः । इदं च सर्वस्याप्याभरण॥।
(सा।वि) स्वापेति - स्वापः निद्राउद्बोधः, जागर्या । तयोर्व्यतिकरनिभे, सम्पर्कसदृशे - प्रकृति सम्बन्धानुवृत्या निद्रा तुल्यत्वाच्छास्त्रजन्यस्वरूपादिनिश्चयवत्तया उद्बोधकल्पत्वाच्च स्वापेत्याद्युक्तम् । निद्रावस्थायामेव कदाचिद्वाह्यशब्दादि ज्ञानमपि सम्भवतीति तादृगवस्था सदृशभोगस्संसारः गाढनिद्रास्थानीयः । अनादिमायया सुप्त इत्युक्तेः । मोक्षः, स्थूलसूक्ष्म प्रकृति विश्लेषः - सजागरावस्था स्थानीयः । “जागृवांसस्समिन्धत इत्युक्तेः । तयोरन्तरालं ज्ञानाज्ञानशबल मुमुक्षुत्वावस्था । तस्यां दशायाम् । केनचिद्विधिना, प्रारब्धकर्मवशेन । कञ्चित्कालं॥।
(सा।सं) LL आख्यशिरोऽलङ्करणतापीत्याह - स्वापेति । भोगः, प्रारब्ध कर्मफलानुभवः, भोगमोक्षयोरन्तराले निद्राजागरयोस्संसारनिभे सति । अनेन भोग मोक्षयोर्मध्ये विलम्ब लेशस्याप्यभावपरः । “अथ सम्पत्स्य” इति श्रुत्यर्थ उक्तः । कञ्चित्कालमित्यनेन तस्य तावदेव चिरमित्यर्थ उक्तः । विधिना, प्रारब्ध विशेषेण । तस्य स्वयं प्रयोजन निरपराध कैङ्कर्य स्वरूपादित्रय निष्ठापादक॥।
[[५]]
स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः
मू-तत्वोपायप्रभृतिविषये स्वामिदत्तां स्वनिष्ठां शेषां कृत्वा शिरसि कृतिनः शेषमायुर्नयन्ति । ।
इति कवितार्किकसिंहस्य सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिषु श्रीमद्रहस्यत्रयसारे स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारः चतुर्दशः ॥ श्रीमते निगमान्तमहादेशिकाय नमः । ।
[[४९]]
(सा।दी) prriऊनी। तत्वोपायप्रभृतिविषये, स्वरूपोपायपुरुषार्थ / ऊनी स्वामिwn कृपै यादत्तै unor स्वनिष्ठैक वृत्तिविशेषल शिरसि शेषां, शेषापटीं कृत्वा शुद्ध कुङ्के गGL१DLLg। भगवद्भुक्त LD IT। ] स्रग्वस्त्रादिना शेषैQuml Ganji
Gi, शेषमायुर्नयन्ति, आयुश्शेषनाग ॥ ३३ ।
इति श्रीसारदीपिकायां स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारश्चतुर्दशः । ।
(सा।स्वा) जनकार्चावतारप्रेमकालक्षेपरुच्यादिभिस्स्थापितत्वान्न विरोधः । स्वामिदत्ताम्, केवल स्वयत्न साध्यत्वाभावेऽपि स्वयत्नलेशप्रीतभगवतैव “सङ्कल्पादेव भगवांस्तत्वतो भावितात्मनाम् । व्रतान्तमखिलं कालं सेचयत्यमृतेनत्विति न्यायेन दत्तां स्वनिष्ठाम् । शेषां कृत्वा, शेषापटीं कृत्वा कृतिनः कृतकृत्यास्सन्तः - शेषमायुः, आयुश्शेषकालं - नयन्ति, यापयन्तीत्यर्थः ॥ ३३ ॥ इति श्रीउत्तरसारास्वादिन्यां स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारश्चतुर्दशः ॥
(सा।प्र) वर्गस्योपलक्षणं एवञ्च भरन्यासानन्तरं स्वनिष्ठां ज्ञात्वा नित्यनैमित्तिकादिना परमभोग्यत्वेन चानुष्ठाने नित्यविभूतौ किङ्करतया वर्तमाना नित्यसूरिवद्भोगैकसाधका भवन्तीति भावः ॥ ३३ ॥
इति श्रीसारप्रकाशिकायां स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारश्चतुर्दशः । ।
(सा।वि) स्थाप्यमाना महान्तः - तत्वोपायप्रभृतिविषये स्वामिदत्तां, भगवत्कृपालब्धां स्वनिष्ठां शिरसि शेषां कृत्वा । भगवदुक्तशिरोधार्य सग्वस्त्रादिकं शेषेत्युच्यते “दैवात्प्राप्तस्रजिस्त्री स्याच्छेषे” ति निघण्टुः शेषमायुर्नयन्ति, उत्तरजीवितकालं क्षपयन्ति । निष्ठामपरित्यज्य तदुचितधर्मानाचर-
न्तस्तिष्ठन्तीति भावः ॥ ३३ ॥
इति श्रीसारविवरिण्यां स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारश्चतुर्दशः । ।
(सा।सं) भगवत्कृपाविशेष सङ्कलितत्वाद्विवधिना केनचिद्युक्तिः । स्वनिष्ठां, स्वामिदत्ताम् । शेषां शिरसि कृत्वा, एतद्देहावसाने प्राप्य भगवत्पादनित्य परिचर्यासाम्राज्याभिषेकचिह्न स्वनिष्ठारूप
आख्य शेषापटी शेषापटशरीरात्मिकाशिरसि धार्येति तथोक्तम् । कृतिनः, अपराधभीताः स्वयम्प्रयोजनकैङ्कर्यरतिमन्तस्सन्तश्शेषमायुर्नयन्तीत्यर्थः ॥ ३३ ॥
इति श्रीसारप्रकाशिकासङ्ग्रहे स्वनिष्ठाभिज्ञानाधिकारश्चतुर्दशः । ।
५०