श्रियै नमः
श्रीमते रामानुजाय नमः
श्रीमते निगमान्त महादेशिकाय नमः
॥ साङ्गप्रपदनाधिकारः । ।
मू - अभीष्टे॥।
(सा।दी) आत्मरक्षाभरन्यासरूपस्यद्वादशेऽङ्गिनः । साङ्गानुष्ठानसरणि दर्श्यते शास्त्रचोदिता॥।
(सा।स्वा) Qg परिकर १५०० निरूपितं
लाळा अङ्गिस्वरूपीङ्ग
निश्चयिऊं
“निक्षेपापरपर्याय” इत्यादिवचनं
um अङ्गि स्वरूपं निक्षेपं
।Com? ppmC उपकार्यलं लकङ्क Lung निरूपणं निष्प्रयोजन Doipmr? न्यायनिरपेक्षLDITS सिद्धQ LDC उपपादिकं
“प्रपत्तिं तां प्रयुञ्जीत” इत्यादि
&
कङ्काळा निक्षेप
भरन्यास
अङ्गिस्वरूपñog प्रपत्ति
की। विरोधिung? निक्षेपpi प्रपत्ति
unã विरोधDowing प्रपत्ति Guorr? स्वरूपन्यासuor? फलन्यास Com? @up समुदाय? नाद्यः, आज्ञादिमूल भरन्या सस्यापि प्रपत्तित्व प्रसङ्गात्स्वरूप फलन्यासयोरङ्गितया विधानवैयर्थ्य प्रसङ्गाच्च । नद्वितीयः, भरन्यास विधानवैयर्थ्य प्रसङ्गात् । न च तृतीयः । प्रयोजनान्तरपरस्य प्रपत्त्यभाव प्रसङ्गात् । स्वरूपभरन्यास विधानवैयर्थ्य प्रसङ्गाच्च । स्वरूप न्यास मात्रस्याङ्गित्वं फलन्यासमात्रस्याङ्गित्वमिति पक्षद्वयेऽप्यानु कूल्यसङ्कल्पादीनामनङ्गत्वापातेन तद्विधानवैयर्थ्यं स्यात् । सन्निपत्योपकारकतया पूर्वमुपपादितानां तेषां स्वरूपन्यासं फलन्यासं प्रतिचोपकारकत्वासम्भवात् । नापि तुरीयः । तथा सति प्रयोजनान्तरार्थं प्रपित्सोः प्रपत्त्यभाव प्रसङ्गः । स्वरूप फलन्यासयोरपि तेनानुष्ठेयत्व प्रसङ्गो वा? किञ्च मुमुक्षु तत्त्ववित्५० आत्मनिक्षेपं सङ्ग ८०G GLDIT?॥।
(सा।प्र) एवं भरन्यासे अधिकारिणं परिकरांश्चोक्त्वा भरन्यासपरिकरान्योपयोगमुक्त्वा सर्वेषामसाधारण धर्मैरेव सजातीय विजातीय व्यावृत्ततया ज्ञातव्यत्वाद्भरन्यासलक्षणं वदन् तत्स्वरूपं निष्कृष्य दर्शयति ।॥।
(सा।वि) अङ्गानि सप्रयोजनं निरूप्य अङ्गिस्वरूपं लक्षणकथनपूर्वकं निष्कृष्य दर्शयति ।॥।
(सा।सं) एवमङ्गनिरूपणानन्तरं मुमुक्ष्वसाधारणाङ्गिनिरूपणायाधिकारान्तरमारभमाणः ।॥।
[[५८४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - दुस्साधे स्वत इतरतो वा
(सा।दी) प्रपदन स्वरूप निष्कर्षिकं का की। अभीष्ट इति । अभीष्टे कस्मिंश्चित्फले । दुस्साधे, उपायान्तरैस्साधयितुमशक्ये सति क्वचन, समर्थे पुरुषे । स्वत इतरतो वा, स्वेन वा॥।
G
(सा।स्वा) निक्षेपLDI)? कृाढा रक्षिमा बिकानान्ना LLL कृळा वस्तु का प्रयोजन तुक्काग ऒरुवऩ् पक्कलिलडैक्कलमाग वैक्कैयऩ्ऱो? इवऩुक्कु ३THA तऩ्ऩ लङ्गm? अत एव तद्रक्षण फल । अयना वस्तुका अलाऊङ्गी MLÈzi moßलकण्ठ प्राप्तिuqmu। शु। मुमुक्षु की उपाय की अङ्गि स्वरूपमत्यन्त दुर्निरूप? ६ miळं शङ्कका परिहरि ।
अधिकारी भरन्यास सर्वाधिकारिकं मुकं साधारणs अङ्गिumbugoujio । प्रपत्ति शब्दवाच्य Lori प्रकार jujib LL । Qjg भरन्यासं मुमुक्षुकं अङ्गिumbug २५ सन्निवेशकं gouji निरूपिकण्ठलं की शी भरन्यासं सर्वाधिकारि साधारण Door अङ्गिGugu ८५ प्रपत्तिशब्दार्थ प्रकार joguji श्लोक♚G सङ्ग्रहिऊङ्कीpri। अभीष्ट इत्यादि । अभीष्टे, अभिलषित फले । अ, सुखं वा, दुःखनिवृत्तिर्वा, तत्साधनं वा । स्वत इतरतो वा दुस्साधे । वा शब्दश्चार्थे । स्वेन च प्रपत्तव्य व्यतिरिक्ते नान्येन च साधयितुमशक्य इत्यर्थः । एतन्मूलभूतम् “अनन्य साध्ये स्वाभीष्ट” इति वचनमेव हि स्तोत्रभाष्ये व्याख्यातम् । आकिञ्चन्यनिबन्धनं भरन्यास शा मुमुक्ष्वमुमुक्षु॥।
(सा।प) अभीष्टे दुस्साध इत्यादिना । अभीष्टे स्वत इतरतो वा दुस्साधे सति क्वचन याच्नान्वितं तद्भरन्यासं प्रपदनमभि वदन्ति । इतः पश्चादस्मद्यतननिरपेक्षेण भवताऽसावर्थस्समर्थ्य इति मतिविशेषं तदविदुरित्य न्वयः । स्वत इतरतो वा तद्भरन्यास इति चान्वयः स्वेन वा स्वस्याशक्तावन्येन वा भगवत्येतद्रक्षा भरन्यासः कार्य इत्यर्थः । अभीष्टे, स्वाभिलषिते । स्वतः, स्वेन । इतरतो वा, इतरैश्च अनन्यसिद्ध इत्यादि प्रमाणानु गुण्यात् । वाकारश्चार्थःदुस्साधे, साधयितुमशक्ये - नन्वङ्गि स्वरूपनिष्कर्षो नोपपद्यते । असाधारण धर्मभूत लक्षणाधीनत्वात्तस्य लक्षणस्य च “अनन्य साध्ये स्वाभीष्टे महाविश्वास पूर्वकम् । तदेकोपायता याचना प्रपत्तिश्शरणागतिः” इत्युक्तस्य रक्षापेक्षारूप त्वस्य स्वयं साध्यसाधके सहकारि मात्र साकाङ्गेऽपि विद्यमानतया अतिव्याप्तेरकिञ्चन मात्र निष्ठभरन्यासलक्षणत्वानुपपत्तेः,
“आत्मात्मीय भरन्यासो ह्यात्मनिक्षेप उच्यते” इत्युक्त भरन्यासरूपत्वस्यापि स्वकीयवस्तुरक्षण माज्ञापयत्सु तदर्थं भृतिप्रदेषु च विद्यमानत्वे नाति व्याप्ततया लक्षणत्वानुपपत्तेश्चेत्यत्राह ।॥।
(सा।वि) अभीष्ट इति । प्रपत्त्यतिरिक्तभक्त्याद्युपायैः विहितोपाय भावेन वा । दुस्साधे, साधयितुम शक्ये । अभीष्टे, फलविषये । क्वचन, समर्थविषये । स्वतः, स्वेनवा । इतरतः, आचार्येण वा । याच्नान्वितं॥।
(सा।सं) प्रथमं सामान्यतः प्रपत्तिशब्दप्रयोगविषयं तत्सन्निवेशप्रकारांश्च सङ्गृह्णाति । अभीष्ट इति फले स्वतः स्वेन उपायान्तरेण दुस्साधे । अकिञ्चनत्वादिति भावः । इतरतः, अनन्यगतित्वात् प्रपत्तव्यादितर॥।३८
साङ्गप्रपदनाधिकारः
मू क्वचन तद्भरन्यासं याचनान्वितमभिवदन्ति प्रपदनम् ।
[[५८५]]
(सा।दी) आचार्येण वा याचनान्वितं तद्भरन्यासं, त्वमुपायोगोप्ता भवेति प्रार्थनापूर्वकं तस्य फलस्य भरन्यासं फलोपायानुष्ठानभरस्त्वयि समर्पित इति भरसमर्पणं प्रपदनमभिवदन्ति तत्त्वज्ञाः॥। (सा।स्वा) साधारणLDI सर्वाधिकारिक (मं अङ्गिQui की। क्वचन, अभीष्ट निर्वहण समर्थे कस्मिंश्चित्पुरुषे । याच्नान्वितं तद्भरन्यासं, तद्भरस्य स्वाभिलषित फलनिष्पादन भरस्य न्यासं - प्रपदनम्, प्रपदनशब्दाभिधेयम् । अभिवदन्ति, तद्ज्ञाः इति शेषः । याच्नान्वितमित्यनेन आज्ञा दिमूल भरन्यासस्य प्रपत्तित्वप्रसङ्गचोद्यं परिहृतम् । g याच्नै गापेतृत्व परQLD स्तोत्र भाष्य की सिद्धम् । “अनन्यसाध्ये” ढाढग की भरतमुनिप्रणीतलक्षण वाक्य लंही याच्नै प्रपत्ति
जी कङ्क याच्नान्वित भरन्यास प्रपत्तिus @ing Qi BnQCuor? ढाढगळा आण “तदेकोपायता याचना” ढाढ एकशब्द (pub उपायशब्द puro অÇ याच्नै भर॥।
(सा।प्र) क्वचन याच्नान्वितं तद्भरन्यासं प्रपदनमभिवदन्तीति । अनन्य साध्य स्वाभीष्ट साधन समर्थे चेतने याचनारूप रक्षापेक्षा विशिष्टं तस्य स्वाभीष्टस्य प्रापण भरन्यासः प्रपदनमिति वदन्तीत्यर्थः । रक्षापेक्षाविशिष्टानन्य साध्यस्वाभीष्ट साधन भरसमर्पणत्व मनन्य साध्य स्वाभीष्ट साधनत्वं समर्थवशीकरणमिति वा लक्षणमिति भावः । ननु स्वत इतरतश्च दुस्साध इति व्याहतमेवोच्यते । भग॥। (सा।वि) प्रार्थनासहितम् । तद्भरन्यासं तस्य फलस्य यो भरः साधनभावस्तस्य न्यासम् । अयं भरस्तवैवेति त्यागम् - प्रपदनमभिवदन्ति । तद्ज्ञा इति शेषः । अत्र भरसमर्पणं प्रपदनमित्युक्ते भृतिद्वारा भृत्ये भर समर्पणरूप प्रभुव्यापारेतिव्याप्तिः । अतो याच्नान्वितमिति । सकिञ्चनस्यापि क्वचिन्मित्रादिषु याच्ना पूर्वक भरन्यसनमस्तीति तत्राति व्याप्तिवारणाय दुस्साध इति । अभीष्टे दुस्साधे प्रार्थनाप्रपदनमित्युक्ते गोप्तृत्ववरणेऽतिव्याप्तिः - अतोभरन्यसनमिति - स्वकृर्तृके आचार्य कर्तृके च प्रत्येकमव्याप्तिवारणाय स्वत इतरतो वेति स्वस्वाचार्यान्यतरेणेत्यर्थः असमर्थ विषये कृतस्य कार्यकरत्वाभावेन प्रपदनत्वा भावात्त द्व्यावृत्त्यर्थम् क्वचनेति - ननु याच्नान्वित भरन्यासत्वं लक्षणं चेत् याच्नाया अङ्गि शरीरान्तर्गतत्वात्कथ मङ्गत्वमिति चेन्मैवम् । याच्नोप॥।
[[६६]]
(सा।सं) तश्च दुः साधे सति । क्वचन, महाविश्वासयोग्ये । तद्भरन्यासं, स्वाभिमतनिष्पादन भरन्यासम् याच्नान्वितम्, उपायत्वप्रार्थनान्वितम् । गोप्तृत्ववरणान्वितमिति केचित् । तत्पक्षे याच्नान्वितमिति शब्दा स्वारस्यमङ्गि स्वरूप निर्धारणाधिकाराननुगुण्यम् ‘अनन्य साध्य’ इति भरतमुनिप्रणीत लक्षण वाक्याननुगुण्यं च तर्हि तव “रक्षापेक्षास्वसाह्यप्रणयवति” इति निष्कर्षविरोध इति चेन्मैवम् । उपायत्व प्रार्थनाया एव तत्र रक्षापेक्षाशब्दार्थत्वे बाधकाभावात्स्वसाह्य प्रणयवत्यपि “त्वमेवोपायभूतो मे भव” इति प्रार्थनं युज्यत एव । तत्र तन्मेलने लक्षणं स्यादित्युक्तमेव याच्नान्वितमभिवदन्तीत्यनु गृहीतम् । तेन याच्नानन्तरं विश्वासमान्द्येन भरसमर्पणवैधुर्यं यत्र तत्र प्रपत्तित्वाभावः फलमिति । भरन्यास याच्नयोर्यत्र॥।
इह
[[५८६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू इतः पश्चादस्मद्यतननिरपेक्षेण भवतां
(सा।दी) भरन्यास स्वरूपं निष्कृष्य दर्शयति - असावर्थः, मदभीष्टं फलम् इतः पश्चात् - इतः
समर्थ्यः ॥। अस्मात्कालात्परम् - अस्मद्यतननिरपेक्षेण, अस्माकमुपायानुष्ठाननिरपेक्षेणैव भवता
(सा।स्वा) न्यासगर्भेunroom विरोधक upg याच्नै भरन्यास गर्भेwrru९ijऊङ्कडील आकार के LG कीri। इतः पश्चादित्यादि। इतः पश्चात्, अस्मात्कालात्परम् । उत्तरक्षण एवाहं निर्भरो भवेयमित्यभिसन्धिनायं निर्देशः । अस्मद्यतननिरपेक्षेण, अस्मद्व्यापृति निरपेक्षेण । इदं च विधेयविशेषणम् । अस्मद्व्यापृतिमनपेक्ष्येति यावत् । असावर्थः, अस्मद्दुस्साधोऽयमस्मदभीष्टरूपोऽर्थः । भवता, समर्थ कारूणिकेन त्वया । समर्थ्यः, स्वयं व्यावृत्त्य र्निर्वोढव्य इत्यर्थः । पुस्तकान्तरम् । कृथ लुटो बहुलमिति बहुलग्रहणात्समर्थ्य इत्यत्र यत्प्रत्ययः प्रार्थना परः । अत्र अस्मद्यतननिरपेक्षेण ढाकी समर्थ्य इत्यत्र प्रकृत्यंशक लक्षण वाक्य♚ली तदेकोपायता याचना की एकशब्दोपाय शब्दतात्पर्यार्थ [i]८६ना
१९ याच्नैuro भरन्यासं व्यञ्जितomy।mi ५। तु शब्दो वैषम्यद्योत । नार्थः । तस्य च मतिविशेषमित्यनोनान्वयः । उक्तमतिविशेषमेव प्रपदनमविदुः । नतु केवल याच्नारूप मतिविशेषमिति भावः । लक्षणवाक्यस्थ याच्नानवाचिक व्यापाररूपेति ज्ञापयितुमत्र मतिशब्दः ।॥।
(सा।प्र) वत्प्रेरितेन स्वेनैव तादृशप्रपदनेन स्वाभीष्टस्य साध्यमानत्वात्, किञ्च याच्नान्वित भरन्या सस्यमदभीष्ट साधने त्वमुपायो भव तत्साधन भरश्च तवैवेत्युक्तिरूपतया ज्ञानमात्रोपाय वादि श्रुति विरोध इत्यत्राह । इतः पश्चादित्यादि । तत्तु प्रपदनम् । इतः पश्चात्, वक्ष्यमाण मतिविशेषोत्प त्तेरनन्तरम् । अस्मदित्यादि । त्वयि समर्प्यमाणास्मदभीष्ट विशेष सिद्ध्यर्था स्मद्यत्नानपेक्षेणत्वया असावर्थस्समर्थ्य इत्येवं रूपमतिविशेषं विदुः । मतिविशेषतया जानन्तीत्यर्थः । असावर्थः, अर्थ्यत इत्यर्थः । अभीष्ट विशेषोऽयमित्यर्थः, समर्थ्यस्साधनीयः । एवं भरन्यासव्यतिरिक्तास्मद्यत्ना॥।
(सा।वि) लक्षित भरसमर्पणत्वस्य लक्षणत्वान्मोक्षार्थ प्रपत्तौ फलसमर्पणस्याङ्गि शरीरान्तर्गतस्याहिर्बुध्य संहितोक्तरीत्याङ्गत्व स्वीकाराच्च - उपायत्व प्रार्थनापृथगेवेति मते दोषशङ्गैव नास्ति । ननु भरन्यासस्य मद्रणभरस्तवैवेति वाक्योच्चारणरूपत्वाद् ज्ञानमात्रोपायत्वबोधक श्रुतिविरोध इत्यत्राह । इत इति । इतः पश्चात्, इतः पश्चात् । अस्मद्यतननिरपेक्षेण भवता, स्वीकृत भरेण त्वया - असावर्थः मदीप्सितार्थः । समर्थ्यः, सम्पाद्यः । इतिमति विशेषम्, एवं रूपज्ञानविशेषम् । ननु॥।
(सा।सं) मेलनं तत्र महाविश्वासोऽपि पुष्कलः नैर्भर्यं चाविकलमिति तत्रैव प्रपत्तिव्यवहारः प्रपत्तित्वं चेति धिक् - अभिवदन्तु नाम । तत्सन्निवेश; क इत्यत्राह । इतः पश्चादिति । “त्वेवोपाय भूतो मे भवेति" प्रार्थना पूर्वक भरन्यास प्रधानात्मनिक्षेपातिरिक्त मद्व्यापार निरपेक्षेण भवता समर्थकारूणिकेन असावर्थः, अस्मदभिमतार्थः । समर्थ्यः, साधनीयः इत्येवं विध भावनान्वितमुपायत्व प्रार्थनायुक्त नैर्भर्यशिरस्क फल निक्षेपान्वित भर निक्षेप प्रधानकात्मनिक्षेपरूपं मतिविशेषं तत्प्रपदन सन्निवेशं पुस्तकान्तरम् ।॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
मू - समर्थ्योसावर्थस्त्विति मति विशेषं तद (तम) विदुः ॥ २८ ॥
[[५८७]]
(सा।दी) सम्पादनीय इति मति विशेषं तत्, भरन्यासात्मकं प्रपदनमविदुः, ज्ञातवन्तः - तमविदुरिति युक्तः पाठः । तं भरन्यासम् ॥ २८ । ।॥।
(सा।स्वा) तदितिप्रपदनमित्यर्थः । तमिति पाठे प्रपदनात्मकं भरन्यासमित्यर्थः । तदित्येवयुक्तः पाठः । अविदुः अाली। भरतमुनिप्रभृतयः पूर्विका इति शेषः । श्रान्ना भरन्यासं व्यञ्जितmo
मण्डी याचनारूपमति विशेष प्रपदनं
অযi ५६५ळं याच्नान्वित भरन्यासं प्रपदन QILD तात्पर्य तथा च समर्थ्य इत्यत्र प्रकृत्यंशेन भरन्यासः प्रत्ययांशेन फल याच्ना चोच्यत इति याच्नाया भरन्यासगर्भत्वमुक्तं भवति । अत्र याच्नान्वितमिति पदेन सामान्यतः प्रतिपन्नायाच्ना गोप्तृत्ववरणरूपेति च समर्थ्योऽसावर्थ इत्यत्र विवृतं भवति । तुशब्दश्चो दितशङ्कानिवृत्यर्थः । स च तमिति पदेनान्वेतव्यः । तं याच्नान्वितं भरन्यासं । तदिति पाठे याच्नान्वित भरन्यासरूपं प्रपदनमित्यर्थः । तमित्येव युक्तः पाठः । ।
शब्ली मुमुक्षु कण्ठ उपायलीनं अङ्गिस्वरूपमत्यन्त दुर्निरूप D स्वरूप समर्पणादित्रिक प्रत्येकाङ्गित्व पक्षान्ना चोद्य [i) (कं
(सा।प्र) नपेक्षेणत्वयायमभीष्ट विशेषस्साधनीय इति तत्साधनीय भरं त्वयि रूपबुद्धिविशेषो भरन्यासः । एवं न काप्यनुपपत्तिरिति भावः । ।
चोद्य किं उत्तर १० ॥।
समर्पयामीत्येवं
नन्वात्पनिक्षेपोऽङ्गीति न युक्तं यागीयद्रव्य इवात्मनि वास्तविक स्वकीयत्वा सिद्धेः । तदीय एव स्वकीयत्वबुद्धिं कृत्वा समर्पणे तत्त्वज्ञानत्वाभावात् मोक्षसाधनत्वानुपपत्तिः । तदीयस्य तस्मिन् समर्पण रूपत्वेत्वनुपकारकत्वमेव । लोके परकीयस्यास्माभिः परस्मिन्न समर्पितस्यापि परेण रक्षणदर्शनात्सर्वज्ञेन भगवता च सर्वस्य स्वकीयत्वज्ञानाद्रक्षणसिद्धेः ’ किञ्चायं मोक्षसाधनरूपो भरन्यासस्सिद्धरूपस्साध्यरूपो वा? न तावत्सिद्धरूपः । तस्य कर्तव्यतया बोधनासम्भवात् । विधेयत्वासिद्धेरशास्त्रीयत्वापातात् । अत एव द्वितीयेऽपि सफलत्वेन साध्यत्वम् । ऐश्वर्यकैवल्या पवर्गान्यतमत्वासिद्धेश्च । साधनतया साध्यत्वे ऽपि दृष्टिवन्मनोव्यापाररूपस्य भ्रमत्वेत्वपवर्गा साधनत्वम् - प्रमात्वेऽपि॥।
(सा।वि) विदुः भरन्यासत्वेन वदन्तीत्यर्थः । विद ज्ञान इत्यस्माद्धतोर्लट् । विदो लटो वेति झोरूसादेशे विदुरिति रूपम् - तमविदुरिति पाठस्सुगमः । तं भरन्यासं मतिविशेषमविदुः, ज्ञातवन्तः अस्मिन्पक्षे लडिसिजभ्यश्चेति झोर्जसडागमश्च अभीष्टे दुस्साधे तदुपाय भरस्तवैवेति ज्ञानं मुमुक्ष्वमुमुक्ष्वङ्ग प्रधान साधारण सकल प्रपत्त्यनुगतं लक्षणं बोध्यम् ॥ २८ । ।॥।
(सा।सं) मुमुक्ष्वसाधारणं विदुः । साधारणन्तु स्वरूपफल निक्षेपविधुरतदितरमति विशेष रूपमेवेति सङ्ग्रहश्लोकार्थः - मतिविशेषोऽपि त्वयैव हि साधित इति तुशब्दाभिप्रायः ॥ २८ । ।
इत्थं साधारणा साधारण प्रपदनशब्द व्यवहार विषय तत्सन्निवेशौ दर्शितौ । अथ मुमुक्ष्व॥।
[[५८८]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - मुमुक्षु अधिकारि उपाय अङ्गिस्वरूप (सा।दी) मुमुक्ष्वधिकारिकं कर्तव्य Dior अङ्गिस्वरूपकं
।
! आभरण
LG कीpri। मुमुक्षुunoon इत्यादि
उपाय, सपरिकर उपाय। @si Guru कण्ठीला।
यथावस्थितDIळा॥।
(सा।स्वा) Giri। मुमुक्षु इत्यादिun। @उपाय। अङ्गाङ्गिसमुदायात्मक Drror प्रपत्ति शास्त्रार्थमुंली।mulg। आभरण इत्यादि। ळा स्वामिQuing हेतु
मुग॥।
अनधिकविषयत्वे
अतः करणासिद्धेश्चा
(सा।प्र) शास्त्रमात्रजन्योऽन्यजन्यो वा आद्ये मायि मतोत्थानम् । द्वितीयेऽपि योगजन्यत्वे भक्ति तुल्यत्वा पत्तिः ।
न च तद्व्यतिरिक्तं तज्जनकं सम्भवति - बाह्येन्द्रियाणां तज्जनकत्वादर्शनात् मनसोऽपि योगासहकृतस्य करणान्तरजन्य ज्ञानाधिक विषयक ज्ञानजनकत्वा सिद्धेः स्मृतिरूपत्वेन संस्कारोद्बोध व्यतिरिक्तानपेक्षणादविधेयत्व प्रसङ्गात् ङ्ग्यसिद्धिरित्यत्र “यस्समिधाय आहुतीर्यो वेदेन दाशमर्त्यो अग्नये यो नमसास्वध्वरः समित्पा धनकादीनां यज्ञानां न्यासमात्मनः नमसा योऽकरोद्देवे सस्वध्वर इतीरितः । सर्वज्ञोऽपि हि विश्वेशः सदा कारूणिकोऽपि सन् । संसार तन्त्रवाहित्वा द्रक्ष्यापेक्षां प्रतीक्षते । अप्रार्थितो न गोपायेत्" इत्यादि प्रमाणैस्तदीयस्यैव तस्मिन्समर्पण एव भगवान् रक्षेदित्यवगमात्स्वाधीनकर्तृत्व स्वार्थ कर्तृत्वाभावाद्यनु सन्धानपूर्वकं स्वरक्षा भर तत्फलयो स्तदीयत्वानुसन्धान विशिष्टस्य स्वनिर्भरत्व पर्यन्तस्य स्वस्मिन् तदीयत्वानुसन्धानरूपस्य तस्य मनः करणकत्वोपपत्तेस्साध्यरूपत्वमेवेत्यभिप्रायेणाह
मुमुक्षुurroor अधिकारिकं इत्यादि वाक्यद्वयम् । एवं च शास्त्र॥।
(सा।वि) एवं साधारणमङ्गिस्वरूपं प्रदर्श्य मुमुक्ष्वसाधारणमङ्गिस्वरूपमाह
मुमुक्षु इति । आत्मनिक्षेपं, भरन्यास प्रधानात्म समर्पणमित्यर्थः । उपायानुष्ठानस्य बन्धनिवृत्तिद्वारा भगवत्कैङ्कर्य प्राप्त्यर्थत्वाद्बन्धस्यानाद्यज्ञानमूल स्वतन्त्रात्मभ्रमलक्षणात्मापहार मूलकत्वादात्म समर्पणस्यैव तन्निवृत्ति हेतुत्वमित्यात्मसमर्पणमेव मुमुक्ष्वसाधारण प्रपदनस्वरूपमिति भावः - नन्विदमनुपपन्नम् । भगवदीयस्य स्वात्मवस्तुनः भगवति समर्पणायोगात् । न च यागे भगवदीयस्य भगवति समर्पणवद्युज्यत इति वाच्यम् । तत्र कर्मोपाधिक स्वत्वस्य सत्वात्समर्पण सम्भवात् । इह स्वात्मनः स्वत्वस्य कर्मोपाधिक स्याप्यभावात् - किन्तु भ्रान्तिमात्रकृतत्वात् । न च तदीय एव स्वात्मनि स्वकीयत्व भ्रान्त्या समर्पणमिति वाच्यम् । किमिदं शास्त्रजन्य ज्ञानानन्तरं वा ततः पूर्वं वा? नाद्यः, भ्रमासम्भवात् न द्वितीयः, अनुष्ठानासिद्धेः न चैतावत्पर्यन्तं स्वस्मिन् स्वीयत्व भ्रान्त्या समर्पणा सम्भवेऽपि इदानीं शास्त्रजन्यसम्बन्ध ज्ञानानन्तरं स्वापहाररूपापराध परिहाराय तत्समर्पणं युज्यत इति वाच्यम् - इदानीं समर्पणेऽपि इतः पूर्वमपहारनिमित्तक दण्डनस्य कर्तव्यत्वाद्बन्धनिवृत्यसिद्धेः समर्पणेन विना सर्वज्ञेन भगवता स्वकीयवस्तुरक्षणा सिद्धेश्चेत्याशङ्कायामुक्तम् । आभरण इति । श्राता?॥। (सा।सं) साधारणावेवतौ विवेक्तुमारभते । मुमुक्षु इत्यादिना । आत्मसमर्पणस्याङ्गित्वं कुतः ? प्रागेव तदीयस्य अतद्वतानेन तत्समर्पणस्यैवा सम्भवादित्यत्राह । आभरण इति । दृष्टान्त॥।
[[१]]
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[५८९]]
मू अवऩ् ताऩे रित्तुक् कॊण्डु पूणक् कॊडुक्कुमाप् पोले पुगाळियामाऩ आत्म निक्षेपम् । अन्य प्रणव की प्रथमाक्षर की प्रकृति प्रत्यय॥।
(सा।दी) आत्मनिक्षेप GOLD॥ आत्मनिक्षेप
यथावस्थित स्वरूप GuuG कीpri। gog। इत्यादि। यथावस्थितात्मनिक्षेप। प्रकृतिप्रत्यय BOT? प्रकृति, अकार॥।
।
(सा।स्वा) लीं स्वयं अल रक्षिकण्ठ LoLLng CC रक्षितं कं कॊण्डु पूण वेणुमॆऩ्ऱु उडैयवऩुक्कुक् कॊडुप्पदु कत्तिल् काण्गैयाले ji(लु तत्त्ववित्g/iula आत्मनिक्षेपं ६० GG लं५१। यथावस्थितळा वॆऩ्ऱदु। अवऩ् ताऩे रि त्तुक् कॊण्डु ३४४रित्तुक् कॊळ्ळुम्बडि अरत्तिलुम् त्तिलुम् तऩक्कु शरीरियिल्लैयॆऩ्गिऱ तॆळिवोडे कूडिऩवॆऩ्ऱबडि। इत्ताल्
आत्मनिक्षेपं भरफल निक्षेपगर्भ ♚♚। दृष्टान्त भरफलनिक्षेप ri $@ळं कण्ठोक्ता&ning अर्थ अवश्यं नाना तथा च समुदितoris ६ अङ्गिQuorm हृदय । प्रत्येकमङ्गित्व Quminum तत्पक्षोक्तचोद्य [i) (६) (मुळी अवकाशmungrum। चेतन ऩुक्कुत्तिलुम् कणत्तिलुम् सारीसियाऩदु सगत्तिल् कण्डिरुक्कयिङ्गदुयिल्लै यॆऩ्गिऱदॆङ्ङऩे? ऒरु चेतनOOL रक्षणादि Lojan प्राप्ति [blor? ग्रहण प्रक्षेपणादि कायिक व्यापार विषय Dong आत्मा आभरण निक्षेपिकी Gun) निक्षेपिकं
GCom? g निक्षेपः शेषत्वानुसन्धानरूप Dior व्यापार Googi अ भरफल निक्षेपगर्भ
की शङ्कका परिहरिकं कैक्काग क्किऱार्। अदावदु
ऊं विवरिऊंळी। इत्यादि ।ः यथावस्थित॥। (सा।प्र) जन्यज्ञानानधिक विषयत्वाच्छास्त्र श्रवणवेलायामेव तादृशज्ञान सिद्धेः ! प्रमाण तन्त्रस्य तस्य कृति साध्यत्वाभावान्न विधेयत्व मित्यत्र यथा यागादि विधि शास्त्रार्थज्ञानमात्रा॥।
अलानाम्];
त्तै
(सा।वि) गृहीता स्वयमेव । रक्षिमा ग। रक्षित्वा । पुनः आभरण आभरणस्वामिनः । Qi Gun, यथा समर्पयति तथा । यथा महाप्रभो राभरणहर्ता स्वानुबन्धी चेत्पुनराभरणप्रधान मात्रेण क्षन्तव्यः तद्वत्सर्वज्ञस्य सहजकारुण्यस्य सर्वशेषिणो व्याज मात्रमपेक्षमाणस्य महोदारस्य स्वीयवस्तुनि मदीयमिदं न भवति - किन्तु त्वदीयमेवेति बुद्धिमात्रेणापि निग्रहश्शाम्यति । अन्यधा मोक्षोपाय विधिवैयर्थ्याद्भगवति वैषम्य नैर्घृण्यप्रसङ्गाच्चेति भावः । नन्वात्म निक्षेप आत्मसमर्पणम् । तच्च शेषत्वज्ञानमहं न मम तवैवेत्येवं रूपं तच्छास्त्रश्रवणवेलाया मेव भक्त्यधिकारि साधारण्येन जातं नप्रपत्त्यङ्गि स्वरूपं भवितु मर्हतीत्यत्रात्मनिक्षेप शब्दार्थं विवृणोति
इति-प्रकृतीति, प्रकृतिरकारः - प्रत्ययो लुप्त॥।
(सा।सं) सामर्थ्यसिद्धं यथावस्थितपदविवक्षिताकारविशिष्ट मात्मनिक्षेप शब्दार्थं विवृण्वन् स्वरूपज्ञान शून्यस्य भरन्यासदशायां तथान्वयविरहेण भरन्यासः कथं सेत्स्यतीति शङ्काञ्च परिहरति । अug। इति-अन्वय इत्येतद्भरन्यास क्रियाविशेषणम् । “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् ।॥।
अदावदु
TE
[[५९०]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - सर्वरक्षकoomi, सर्वशेषिumii, Campoor सर्वेश्वर ६०६०१ pm आत्मात्मीयरक्षणव्यापारक्रीयाळं, आत्मात्मीय रक्षणफल मण्डी, स्वाधीन, स्वार्थ, कनकं अन्वय भरन्यास प्रधानLDroom अत्यन्त पारतन्त्र्यविशिष्टशेषत्वानु सन्धानविशेषम्
(सा।दी) प्रत्ययं लुप्तचतुर्थी । प्रकृतिwro सर्वरक्षक प्रत्ययg शेषिumii।
धी Gb रक्षण व्यापार फली) स्वानन्वयमं यथाक्रमं हेतुQumii। अत्यन्त पारतन्त्र्य विशिष्टत्वCD शेषत्वानुसन्धाने विशेषम् । अन्वयqGun) स्वसम्बन्ध उत्तरांश♚ल स्वरूपभरफल [१८] (i) परसम्बन्धानु सन्धानं @smal♚m॥।
(सा।स्वा) Loior आत्मनिक्षेप Logiq। सर्वेश्वर
LDIT
तन्त्र्येत्यादिun अन्वयम् । अत्यन्त पारतन्त्र्य : लोकलङ्की राजा
नाना पारतूत्र्यं Cumss आत्मात्मीयri& GOL सत्तास्थिति प्रवृत्ति ङ्गळायिरुक्कै। इप्पडियिवऩ्
रक्षितं किं
नाना शक्त
अस्वाधीन
app की कुङ्किं अत्यन्त पार
भृत्या
तदधीन
ऩागैयाल् ताऩे तऩ् अHपुङ्गळै
अन्वय। अत एव
तद्रक्षण फल कुण्डीगळं स्वाधीन on अन्वय
m। शेषभूत
आत्मात्मीय रक्षण व्यापार कं
श्रीनगाएं तत्फल श्री प्राप्त
अक्रीनं स्वार्थ
अन्वय। ईश्वरा सर्व
स्वतन्त्र सर्वरक्षकाsungji, शेषिumsungji,
चेतन आत्मात्मीय रक्षण
व्यापार कुण्डीगळं। तत्फली, शक्त
प्राप्त
Quis स्वाधीन
स्वार्थ अन्वय लोक
सम्बन्ध pबान्ना चेतन विषयी qu
छाला
कुङ्का। शेषत्वेति
ig अनुसन्धान
विशेष DIGITI, स्वरक्ष णादि
CCL
sujib अनुष्ठेयombig कृति ।
॥।
कती कृष्णकं प्राप्ति ढाकाकी
(सा।प्र) न्नयागाद्यनुष्ठानसिद्धिः । तथा भरन्यास शास्त्रार्थज्ञानमात्रात्तदनुष्ठानासिद्धेः प्रपत्तव्य भगवद्वि ग्रहविशेष सन्निधौ द्वयवचन पूर्वकानु सन्धानविशेषस्यैव भरन्यासत्वात्तस्य विषय॥।
(सा।वि) चतुर्थी । Compr। प्रकृत्या सर्वरक्षकत्वेन प्रतिपन्नं - चतुर्थ्या सर्वशेषित्वेन प्रतिपन्नम् । रक्षकत्वेन प्रतिपन्नत्वाद्रक्षणव्यापारस्य स्वाधीनता भवति । शेषित्वेन प्रतिपन्नत्वात्फलस्य स्वार्थता न भवतीत्यनुसन्धानेन यथा सङ्ख्यं योज्यम् - भरन्यास प्रधान Droor इति - शेषत्वानु सन्धानविशिष्ट रक्षाभर समर्पणमात्मनिक्षेपशब्दार्थः - “आत्मात्मीय भरन्यासो ह्यात्मनिक्षेप उच्यते” इति वचनात् - अतो न भक्त्यधिकारि साधारण्यमिति भावः - अस्मिन्वाक्ये orig अन्वयDoonging इति स्वसम्बन्ध
तऩक्कु ३वुबुमिल्लादबडि निवृत्तिरुक्ता - शेषांशेन स्वरूपभर फलानां परसम्बन्ध प्रतिपादनम् - तत्र भरन्यासेति भरस्य परसम्बन्ध प्रतिपादनम्, शेषत्वानुसन्धानमिति स्वरूपस्य परसम्बन्ध प्रतिपादनम् इदमेव फलत्यागस्य च मूल॥।
(सा।सं) आत्मात्मीय भरन्यासः । तेन संरक्ष्यमाणस्य “स्वोज्जीवनेच्छा यदि ते” इत्यादि वचना नामैक कण्ठ्यमभिप्रेत्याह । भरन्यासेति । विशेष पदेन स्वनिर्भरत्व शिरस्कत्वं याच्नापूर्वकत्वं च विवक्षितम् आत्मात्मीयेत्यारभ्य कामं अन्वय इत्यन्तेन पारतन्त्र्यादि विशेषणात्यन्त शब्दार्थ उक्तः ।॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[५९१]]
C आत्मनिक्षेपं फल
- (सा।स्वा) साध्यsuji, शेषत्वानुसन्धान GD निक्षेप गर्भombuquji
-
शेषत्व परप्रयोजनjpuri परमप्र योजनon८६४६। अनुसन्धानकं भरन्यासं प्रधान n। इदऱ्कु नलमायिरुक्कै। उडैयवऩुक्कु उडैमैयै ससरिप्पदु अदिऩ् THUTHत्तै अव्यङ्ग GoGo Top। “दीयमानार्थ शेषित्वं सम्प्रधानत्वमिष्यते" इत्यादि नील Liqui परस्वत्वापादन की ईश्वरा कृष्णकं शेष वस्तु BITC रक्षिमृकं नाbug “यत्संरक्ष्यतयार्प्यते” ढाकीmugu रक्ष्यत्वेन समर्पि u९Q_ @अनुसन्धानविशेषं समर्पणरूप लीलाकी अर्थं मूलमन्त्राधिकारी opp। लां आत्मनिक्षेपं भरनिक्षेपगर्भorioguji
शिक्षित मन्त्र
जन्यDoor तत्त्वज्ञानLD उपायोपकारकज्ञापिकं कङ्काल प्रणव मण्डी इत्याद्युक्तिः । अत्र सर्वेश्वरत्वनिर्देशः पारतन्त्र्यप्रतिसम्बन्धि स्वातन्त्र्यख्यापनार्थः । अत्रेश्वरस्य स्वातन्त्र्यं रक्षकत्वं च चेतनरक्षणव्यापारादेश्स्वाधीनतायामुपयुक्तम् । शेषित्वं स्वार्थतायाम् । चेतना रक्षणादि मी ईश्वर]in अन्वयQLormi ८२GGLom? रक्ष्यवस्तुनोऽनेकशेषि सत्त्वेनेकनियन्तृ सत्वे च तद्रक्षणादिली PHCs अन्वयQLD शब्दजन्य ज्ञानरूपomलं तन्मूल स्मृतिरूप Long ८nQCuor? अनुभवरूप
स्मृतिरूप
नियमDow? किञ्च शेषत्वानुसन्धानं
कन्धील कृतिसाध्य
।
नाना प्रमाण परतन्त्रज्ञान QILDOmb पुरुषयत्न मयि निक्षिपेत्” ाङ्ग चोदितकं
to अनपेक्ष्यैव जनिß(५LD? “स्वात्मानं uralg। प्रमाणपरतन्त्रज्ञानाद्विलक्षण QILD।गी।) शास्त्रजन्य शेषत्वज्ञानादधिक विषय wnjविधिकं
। चोदिता JnG GLDIT? देवतोद्देशेन
द्रव्यत्यागात्मकयागरूपज्ञानं शास्त्रजन्य यागज्ञानादधिक वियषाली (कंसं G@suGguji। चोदित Loni Cum
यागरूप GGLD
ढाळा) यागमनुष्ठिकंgomi Gurung शेषत्वानुसन्धान TE/Cor? अपि च “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत्" ॥।
यागरूप
[[९९]]
“इदमिन्द्राय न मम’ अनुष्ठिकंqQura
॥।
(सा।प्र) विशेषविशेषिततया शात्रजन्यज्ञानादधिकविषयत्वाच्च यत्नसाध्यत्वाद्विधि सम्भव इत्यभिप्रेत्य (सा।वि) मित्यत्रैव फलत्यागप्रतीतेः फलसमर्पणमत्रैव सिद्ध्यतीति फलस्य परसम्बन्धप्रतिपादनमत्रैवेति विवेकः पारतन्त्र्य विशिष्टेत्यनेन स्वतन्त्र कर्तृत्वबुद्धि निवृत्तिर्बोध्या । स्वाधीनकर्तृत्व स्वार्थकर्तृत्व बुद्धयोरपि बन्धमूलत्वेन विरोधित्वात्तन्निवृत्तिरपि इहानुसन्धेयमिति भावः । ननु भरसमर्पण प्रधानपारतन्त्र्यविशिष्ट शेषत्वानुसन्धानविशेषस्य मन्त्रानु सन्धान दशायामेव जातत्वात्प्रमाण तन्त्रस्य ज्ञानस्य कृति साध्यत्वाभावान्न विधेयत्वमित्यत्र यागस्य ज्ञानस्वरूपत्वेऽपि “यदाग्नेयोऽष्टा कपालो भवति । अग्नीषोमीयं पशुमालभेत इत्यादि॥।
(सा।सं) सर्वेश्वरलmi upp इत्यन्तेन स्वरूपज्ञानवत्वोक्त्या शङ्कापि सा परिहृता । इत्थमुक्ताङ्गि॥।
[[५९२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत्”
Liq, शेषिumi स्वतन्त्र ६०११६०५ ईश्वर
(सा।दी)
अनुसन्धान विशेष
LTD। स्वात्मानं मयीति
। चोदितLDIT ६२ अनुसन्धान विशेषjmg अनुष्ठिकं का प्रयोजन LDC रक्षि
अनुष्ठिकंgiqui BIG कीpi। स्वात्मानं मयीत्यादि अनुसन्धान कर्तव्यतै प्रमाणम् - शेषिuri प्रणवार्थम् । स्वतन्त्र गळा, स्वस्वातन्त्र्यनिषेध योजनै सिद्धम् । । नमः पदार्थ - शेषित्वात् स्वप्रयोजन Lons Cou स्वतन्त्रत्वात् ला रक्षिकं bulgi Sms शेषभूत CCL अन्वयम्॥।
यै
(सा।स्वा) Gril अङ्ग विधिं स्वरूपनिक्षेपमात्रं श्रुतto ( भरफलनिक्षेप कळैयुम् कूड अरि यागच् चॊऩ्ऩदु कूडुमो? इङ्गिवैयुम् कूड ऎळियरङ्गळॆऩ् कैक्कु ४ ताऩुण्डो? ऎऩ्ऩयिवैयॆल्लात्तुक्कुम् मरुळिच् चॆय्गिऱार्। स्वात्मानमित्यारभ्य भाविना। Q अनुसन्धानविशेष । भरफल न्यास गर्भात्मनिक्षेपरूपDा अनुसन्धान विशेष jgurung। अनुष्ठिकं (golqQuing अनुष्ठि ५५ळं प्रकारG/१०६१_q। शुक्र भाविकंलकी CCL अन्वय प्रमाणपरतन्त्रज्ञानरूपDrmis यागं Luno मानस भावनात्मक LIST ० यागवदेव शास्त्रजन्यज्ञानाद्विन्न विषयत्व@sun चोदित DI६०५५, कृतिसाध्य on Big Guruji। इन्द्रादिदेवतोद्देशेन दध्यादि द्रव्यत्यागः कर्तव्यः Goor कर्तृकर्मसामान्यविषय Logi
पीलकण्ठ ं शास्त्रजन्यज्ञान
मदीयमिदं दधि इन्द्राय न मम विषयक Door यागरूपमानस ज्ञान pó परस्परविलक्षणrifm द्रव्यविशेषक त्यागवि शेष्यकम् - यागरूपज्ञानं द्रव्यमात्रविशेष्यक॥।
Coor कर्तृकर्मव्यक्ति विशेष
शय शास्त्रजन्य ज्ञानं
(सा।प्र) तस्यानुष्ठान प्रकारमाह । स्वात्मानं मयीत्यादि । ननु स्वरूपफलयोः समर्पणेऽपि भरसमर्पणाभावे भक्तियोगमनपेक्ष्य रक्षकत्वासिद्धेः भरन्यास एव प्रपदनमिति वक्तव्यम् । लोके तावन्मात्रस्यैव कार्य करत्वदर्शनाच्चेत्यत्रांशत्रयात्मकत्वं सप्रमाणं दर्शयन् अनन्यार्ह शेष भूतस्य स्वस्य स्वरूपतो व्यापारतश्च आत्यन्त पारतन्त्र्यमप्याह । शेषिumi इत्यादिना॥।
(सा।वि) वाक्यार्थज्ञान मात्रान्न योगसिद्धिः, किन्तु सर्वाङ्गोपसंहारेण कृति साध्यत्वाद्विधेयत्वं - एवं भरन्यासस्यापि तदङ्गोप संहारेणानुष्ठानस्य कृति साध्यत्वाद्विधेयत्वं सम्भवतीत्यभिप्रेत्य विधिप्रदर्शन पुरस्सरं अनुष्ठान प्रकारमाह - स्वात्मानं मयि निक्षिपेदित्यादिना - अनुष्ठिकं big, अनुष्ठानप्रकारः । इदम् ढाङ्ग। भाविßs इत्यनेनान्वेति । शेषिumri स्वतन्त्र ६१ इति - स्वतन्त्रत्वेऽपि शेषित्वाभावे शेषत्व रहितं वस्तु न रक्षेत् । शेषित्वेऽपि परतन्त्रत्वेपरेण प्रतिषिद्धश्चेत् शेषभूतं न रक्षेत् । अत उभयमुपात्तम् । रक्षिकं रक्षणप्रकारानुगुणम् । अस्य शेषभूता इति पदेन॥। (सा।सं) स्वरूपस्य सन्निवेशप्रकारं विवृणोति । स्वात्मानमित्यादिना शेषिumii इत्यादिना इत्यन्तेन अत्यन्त पारतन्त्र्यं विवृतम् । चोदिता इत्युक्त्या अविधेयशेषत्व ज्ञानमेव आत्मोज्जीवनमिति पक्षानु पपत्ति॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[५९३]]
मू - अनन्यार्हानन्याधीनशेषभूत oomi अत्यन्तपरतन्त्र ६६ ६ “आत्मापि चायं नमम” ना किऱबडिये ऎऩक्कुरियऩल्लेऩ्,
gi
(सा।दी) अनन्यार्ह शेषभूतगण ढङ्ग ढाळा on २। अनन्याधीन ५ळा स्वतन्त्र mujii। शेषभूत का प्रधानफलिuruji। रक्षिकं नाना योग्यं ढाळा योजनै। आत्मापि चायं न मम । नमश्श्ब्दनिरुक्ति वाक्यम् ।॥। (सा।स्वा) Guy Lomo वैलक्षण्यं ५६० व्यतिरेकेण शेष्यन्तर शून्यत्वमनन्याधीनेत्यनेन नियन्त्रन्तरशून्यत्वं @ नमivangili चेतना शेष्यन्तरनियन्त्रन्तर शून्य
रक्षणादिकं ईश्वर Cr अन्वय QILD।गकी
अनन्यार्हेत्यादि अनन्यार्हेत्यनेन ईश्वर चोच्यते - प्रणवलं की मध्यमाक्षरलं
सिद्ध
नियम /
m
उपायानुष्ठानद
यथावदङ्ग्य
५५५५]। अर्थ१८@@@@ श्रवणदशायामेवागत १५ शायां प्रमातादिना तत्प्रतिसन्धानong उक्तशङ्केका सम्भावित नुष्ठानं सिद्धि अवश्यमनुष्ठान दशैअर्थ प्रतिसन्धातव्या कललं मृत अर्थसङ्कलना irivg अनुसन्धेयक न। “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् ढाणकी विधि वाक्य की परसम्बन्धमात्रQLD स्वसम्बन्धत्यागं श्रुताऊं आत्मात्मी यानां स्वसम्बन्धत्यागमनुष्ठेयLong Triji शङ्किळ आत्मापि चायं न ममेति प्रमाणो दाहरणम् । च शब्दादात्मीयसङ्ग्रहः । एतत्प्रमाणबलात्स्व सम्बन्ध त्यागं लण्ड निक्षेप-
अन्द विधिवाक्य लण्डीगळं विवक्षिता। २), योग्य॥। शेषLong msकञ्छ॥।
(सा।प्र) नाकं स्वशेषत्वयोग्यो न भवामि ।॥।
(सा।वि) सम्बन्धः अनन्यार्हानन्याधीनेत्यत्र अनन्यार्हत्वमवधारणार्थ उकारे अन्यार्थत्वस्य व्यावर्तितत्वात्सिद्धम् - लुप्तचतुर्थी प्रतिपादित शेषत्वस्योपाध्य भावेन यावत्स्वरूप भावित्वाच्छेषत्वस्यानन्याधीनत्वं सिद्धमित्युभयं विशेषणम् । ळा अहम् ढाळां मम। Gurjar, शेषी न भवामि “आत्मापि चायं नमम” इति नमश्शब्दनिरुक्तिवाक्यम् । अत्रानन्यार्हेति विशेषणेन भगवदन्यार्हत्वनिषेधात्स्वस्यापि तदन्यत्वात्स्वं प्रति स्वस्यशेषत्वानर्हत्वमिति सूचितम् । ननु स्वस्य स्वं प्रति शेषित्वं न प्राप्तमिति न निषेध्यमिति चेन्न - स्वशरीरालङ्कारादिकर्तृत्वादिना शेषित्वस्य तत्फलित्वेन श्लाघ्य त्वस्य प्राप्तत्वात् अनन्याधीनेति पदेन कर्माधीनशेषत्वस्य तु ‘निषेधो नास्तीति सूचितम् ॥। (सा।सं) सूचिता । अनन्यार्हत्वं नित्यनिरूपाधिकान्यशेषत्वानर्हत्वम् । शेषत्व स्यानन्याधीनत्वमनौपाधिकत्वम् - भागवत शेषत्वादिकन्तु भगवदिष्ट विनियोगसिद्धतया नोक्ततदुभयविरोधीति भावः यागे इदमिन्द्रायेति पूर्वं परस्वत्व मापाद्य पश्चान्नममेति स्वस्वत्वत्यागः - अत्रतु परस्व त्वमेव आत्महविषस्स्वरूपमिति द्योतनाय शेषभूत ा इत्यन्तोक्तिः ममतानिबन्धनो हि संसारः अतस्तत्याग एवेह प्रथम इत्याह
आत्मापीति
२_Cumin, शेषी न भवामि॥।
[[५९४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - @om निरुपाधिक“स्वयं मृत्पिण्डभूतस्य पर तन्त्रस्य देहिनः । स्वरक्षणेऽप्यशक्तस्य को हेतुः पररक्षणे” नगीmugu
Cut Gujmguji, Broom स्वतन्त्र ruji, प्रधानफलिwmaqi
Gor
(सा।दी) स्वयं मृत्पिण्डेत्यादि - स्वतः ईश्वर प्रेरणाभावे मृत्पिण्डाद विशिष्टस्य अत एवेश्वर परतन्त्रस्य चेतनस्य स्वरक्षणेऽपि स्वतो अशक्तस्य परेषां रक्षणे कः प्रसङ्गः ढाळा - प्रधानफलि॥।
(सा।स्वा) योग्य। ग। मदीयQLD अभि मानिकं६०८È(५ळं योग्य mulg। Gung आत्मीयानां स्वशेषत्व ग्राहक प्रमाणं विरोधि wing? ढाळा शङ्कि निरुपाधिकons इत्युक्तिः । आतङ्क प्रमाणं सोपाधिक शेषत्वपर विरोधा। स्वात्मानं स्वीयत्व प्रसक्ति
LD
यालुम्
लं
winggjib आत्मात्मीय rij) कम्मुनान्ना स्वत्व प्रपत्त्यनुष्ठान काली त्यजि winggaib, यागस्थलमुंली
BaLIQDwn आत्मा
द्रव्यस्य स्वसम्बन्धत्यागं की ६६००
स्वशेषत्वयोग्यताभावप्रतिसन्धान (pii, आत्मीय (iii) निरुपाधिक स्वशेषत्व योग्यताभाव प्रतिसन्धान PGD स्वसम्बन्धत्याग
वाक्याभि प्रायम् । स्वतन्त्र omjio इत्यादि । विशिष्ट निषेधम् । अयम्, स्वतन्त्र १६०८५ प्रधान फलिunsig योग्यंा। अत एव रक्षितं कानान्ना योग्य@iq। स्वतन्त्र प्रधानफलि लीगल रक्षितं किं विकतानान्ना योग्य क्रं। चेतनत्वा देवात्मीयरक्षण योग्य शङ्किळ स्वयं मृत्पिण्डभूतस्येत्यादि प्रमाणोदाहरणम् । स्वयं मृत्पिण्ड भूतस्य, स्वतो मृत्पिण्डादविशिष्टस्य । ईश्वर प्रेरणाभावे॥।
(सा।वि) @room निरुपाधिकDI ढाळगणङ्गpmumbaiCr। ढगाळ अस्मदीयमित् युक्तं पुत्रादि किञ्चित् प्रपाति । निरुपाधिक २CDC। शेषी न भवामि । कर्मकृतमौपाधिक शेषित्वं तस्यैवेति भावः - एवं नमश्शब्दस्य प्रणवेनान्वये प्राप्तस्वशेषित्वादि निवृत्त्यनु सन्धानमुक्त्वा किञ्चिदित्यध्याहारेण न मम रक्षणादि व्यापारे निरपेक्षकर्तृत्वादिकमिति स्वस्थानान्वय प्राप्त स्वस्वातन्त्र्य निवृत्यनुसन्धानमुत्तरान्वय प्राप्तफलान्वय निवृत्यनु सन्धानं चाह स्वयं मृत्पिण्ड भूतस्येति-मृत्पिण्डभूतस्य, मृत्पिण्ड सदृशस्य - जडो मृत्पिण्डो यथा स्वरक्षणे न समर्थः तथायं देही ज्ञानाश्रयोऽपि परतन्त्रत्वात्स्वरक्षणाशक्तः किमुत पररक्षणे इति भावः ruji, मामपि । Cut Qujpojmguji मदीयमिति नामधारिवस्तु च । कर्मवशेन मदीयमिति व्यवह्रियमाणं चेत्यर्थः - Gor, अहमेव - अत्राप्यनन्यार्हनन्याधीन शेषभूताळा इत्यनुषञ्जनीयम् तादृशोऽयं स्वतन्त्र, स्वतन्त्रस्सन् । निरपेक्षकर्ता सन् । पराधीनकर्तृत्वं त्वस्यैव । अन्यथाशरणं व्रजेत्यादि विधि निषेधानर्हत्वापत्तिः “परात्तु तच्छ्रुतेः” इति सूत्राच्चेदिति भावः-प्रधानफलिumuji॥।
(सा।सं) स्वीयत्वेनाभिमतानि ळा इत्यनेन गृह्यन्ते - आभ्यामहं मदीयं च न ममेति निरुपाधि कममतात्याग उक्तो भवति - मृत्पिण्डभूतस्येत्यनेन ईश्वरानधीनत्वं व्यवच्छिद्यते - योग्यQILD।Coor इत्यन्तेन॥।-
मू रक्षिलङ्क।कं Glळतानान्ना योग्य वते सर्वमिति तत्प्रेक्षितं सदा” आत्मात्मीय[८] (६)
अयन॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[५९५]]
६०६०६०। “आत्माराज्यं धनं चैव कलत्रं वाहनानि च । एतद्भग
विवेकिना अनुसन्धि
[[६७६]]
(सा।दी) प्रधाना फलप्रतिसम्बन्धी । स्वसम्बन्ध
@mjpri। आत्मेत्यादिum। ५ उपरिचर वसुविषय शेषत्वद्योतिकै - भगवच्छेषभूतमिति सदा तेनानुसंहितमिति - Gum अ प्रमाण ना॥।
क्रम
परसम्बन्धानुसन्धानं
चतुर्थी
आत्मादि सर्वं भगवते upळा रक्षणभर लाल
(सा।स्वा) मृत्पिण्डादविशिष्टस्येति यावत् । एतेन पारतन्त्र्यस्यात्यन्तिकत्वं च विवक्षितम् । रक्षितं। कं नाना योग्य इति । अकिञ्चन स्वरक्षणार्थ व्यापाररूपभरलं की कर्तृत्वेनान्वय प्रसक्तिuDum कङ्क योग्यता भावप्रतिसन्धान भरस्नस्य स्वसम्बन्धत्यागLDI Q५।१५ ०५।१। अत्रप्रधान फलित्वयोग्यता भावोक्त्यैव फलत्याग piळं मां♚♚कीpg/। मुमुक्षु
कङ्कील कृष्णकं फलित्वमवर्जनीयLDI) प्रधानफलित्वाभाव प्रतिसन्धानL फलस्य स्वसम्बन्धत्यागong ५। स्वसम्बन्धत्याग पर सम्बन्धानु सन्धानात्मक nor jg यागानुष्ठान♚लीं स्वरूपभरफलानां स्वसम्बन्धत्यागांशjogi १४ नी क्रमेण परसम्बन्धांश jogß BLGळीpri। आत्मेत्यादि। आत्मात्मीयेषु स्वीयत्वाभिमान Born @m
gum Qu भाविक n। तत्त्ववित् अध अभिमानं
शङ्काळ आत्माराज्यमित्याद्युक्तिः । Qjg वचनं महाभारत मुंलीं उपरिचर वसुविषय । तत्प्रेक्षितमिति भावेक्तः । तस्य, उपरिचरवसोः प्रेक्षणं भावनमिति यावत् । विवेकिळा इति । स्वीयत्वाभिमान गन्धDog उपरिचरवसु प्रभृति मिप्पडि भाविकं मं का लण्ड भावनैकं स्वीयत्वाभिमान पूर्वकत्वनियम wig @gn। “स्वात्मानं मयि निक्षिपे आत्मीय ii)
कण्ठ निक्षेपं श्रुतीसङ्गीं य॥॥
(सा।वि) स्वाधीनकर्ता सन् । प्रति प्रीत्यर्थ पतिव्रतालङ्कारवन्नान्तरीयक तया स्वफलत्वमस्त्येव । “भुङ्क्ते स्वभोगमखिलं पतिभोगशेष” मित्युक्तमित्यभिप्रेत्य प्रधानेति प्रधान फलित्वस्य निषेध उक्तः रक्षिलङ्किं @कनान्ना योग्यंा। रक्षितुं योग्यो नास्मि अत्रानन्याधीनशेषत्वं निरुपाधिकशेषत्वं शेषत्वस्योपाध्यभावेन यावत् स्वरूप भावित्वानन्याधीनत्वमिति व्याख्यातत्वात् - तदाक्षिप्तं पारतन्त्र्यं निरपेक्ष कर्तृत्वनिषेधोपयोगीति बोध्यम् - केचित्तु अनन्यार्हानन्याधीन शेषभूत hळा इति वाक्यम्, अनन्यार्ह शेष भूता Quoळा। अनन्याधीन ळा स्वतन्त्र ornruji, शेषभूताळा प्रधान फलिuruji रक्षिभूमिं बाबा योग्यलं। इति योजयन्ति - एवं स्वसम्बन्ध निवृत्यनुसन्धान प्रकारमुक्त्वा परसम्बन्धानुसन्धान प्रकारमाह - आत्मराज्य मित्यादिना - तत्प्रेक्षितं, उपरिचरवस्वनु सन्धानम् - आत्मा इति - स्वरूपसमर्पणम् ।॥।
TIL
(सा।सं) स्वतन्त्र कर्तृत्वत्याग प्रधान फलित्वत्यागरूप फलत्यागौ कथितौ फलोपायत्वत्यागोऽप्यत्रार्थसिद्धः अथ आत्मेत्यादिना आत्मात्मीययोः॥।
स्वरक्षण व्यापारे
[[५९६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - “आत्मात्मीय भरन्यासो ह्यात्मनिक्षेप उच्यत”
६७६०७०५६ @
रक्षण भर
(pii “नहि पालन सामर्थ्यमृते सर्वेश्वरं हरिम्” नगीmulg। Cu सर्वरक्षक संरक्ष्यमाणस्य फले स्वाम्य वियुक्तता । केशवार्पणपर्यन्ता ह्यात्मनिक्षेप उच्यते” नगळी रक्षण फल(piळं प्रधान फलिwroor अन्य
भाविक।
“तेन
(सा।दी) आत्मात्मीय भरन्यास इति । आत्मात्मीयेत्यनेन अर्थं सूचितम् न हि पालनमिति कण्ठो क्तिः - रक्षणफलं प्रमाणं तेन संरक्ष्यमाणस्येति - फले स्वस्य प्रधान स्वामित्व वियुक्ततै अनुसन्धि। फलस्य स्वसम्बन्धनिषेधमात्रं न कर्तव्यम् । किन्तु केशव पर्यन्ततानुसन्धेया । फलं केशवे समर्पणीयम् । तदीयतयानुसन्धेयम् । फलस्य स्वसम्बन्धनिषेधः - पर
सम्बन्ध॥।
यै
(सा।स्वा) समर्पणं GGGLI? नळ Qom अर्थात् परिहरि [ml ६ शक अङ्गि विधिवाक्य की भरसमर्पणं विवक्षित QILD १०५ नियामक poor CLIT गाठी शङ्कुमं उत्तर guri। आत्मात्मीयेत्यदिur)। आत्मनिक्षेप उच्यते ऎऩ्ऱु भरन्यासjogunळं आत्मनिक्षेप शब्दार्थLDI & विवरिsunuji अङ्गिQuorpur, स्वात्मानम्मयि निक्षिपेत् ढाळाळी अङ्गि विधि वाक्य की भरसमर्पणं विवक्षितQLD C नियामकQD६११५। आत्मीय भरन्यास आत्म निक्षेप
win विधिवाक्य) आत्मीय विवक्षित suji L स्वरूप समर्पणं Furs अवधारणं ६१ ६०० ८nGCom? ईश्वरmligi GunG नित्यसूरि&ऊम्मुळं यावदात्मभाविunळा शेषित्व की एक win रक्षण भरDuring शङ्किऊं न हि पालनेत्याद्युक्तिः । अQuii&@५ऊण्ठ यावदात्म भावि शेषित्व सर्वेश्वरत्व की ऊंऊ रक्षण सामर्थ्य mum प्रमाणं यां रक्ष्यकोटि निविष्टmi अन्य C सर्वरक्षक swinging अवधारणं GG / स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् ढाळा की QL♚ली फलसमर्पणं विवक्षितQD६१०८।५५ नियामक pornकी शङ्क परिहरिकं ६०८८॥ तेनेत्यादिप्रमाणोदाहरणम् । g फलसमर्पण ñomgujii आत्मनिक्षेप शब्दार्थLDI& @@@@sun আ♚ विधिवाक्य की फलसमर्पण (pi विवक्षित QILD १०। मं। वचन CD नियामक OLD ५। फलिuru फल अवधारणं णा के For G Com? । शङ्गै उदिया OLDऊं प्रधानफलीति निर्देशः । कृलकण्ठ कील भोगांश पति भोग शेष Dinon अवधारणं ८। शाल स्वरूपसमर्पणादिकक्षा अनुष्ठेयकं मुमुक्षुत्वं निबन्धन प्रयोजनान्तरार्थ प्रपत्त्यधिकारिकं अङ्गिपी) gmlung? उपासकस्यापि मोक्षार्थLoss भरन्यासमनुष्ठेय Disqui प्रसङ्गिung? अकिञ्चनत्वनिबन्धन Disc) प्रयोजनान्तरार्थप्रपत्त्यधिकारिकं ॥।
(सा।प्र) ननु भरन्यासस्य स्वरूपफल भरसमर्पण रूपांशत्रयात्मकत्वं अनुपपन्नम् । फलान्तरार्थे॥। (सा।वि) Qu♚ रक्षणभरमिति-भरसमर्पणं, रक्षणफल pii इति फलसमर्पणम्-मोक्षार्थ॥। (सा।सं) आत्मात्मीयेत्यादिना तदुभयरक्षण भरस्य, तेनेत्यादिना रक्षण फलस्य च परसम्बन्ध॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
मू - “मुमुक्षुमात्रसामान्यं स्वरूपादि समर्पणम् । अकिञ्चने भरन्यास
[[५९७]]
(सा।दी) सम्बन्धित्वेनानुसन्धानं च कर्तव्यमिति भावः । मोक्षार्थ प्रपन्नमं भक्त प्रयोजनान्तर प्रपन्नniggiii अनुष्ठानविशेष। मुमुक्षुमात्रेति । @ig मात्रशब्दं कार्त्स्यपरम् । स्वरूप समर्पणं फल समर्पणं च सर्वमुमुक्षु साधारणम् - भक्तमण्डळं शेषत्वानुसन्धान pib, फलं प्रधान फलिunor ईश्वर। अनुसन्धान PPG। अकिञ्चन विषयी॥॥
(सा।स्वा)
तं
नान्तरार्थप्रपत्त्यधिकारिकं तदवस्थळाpr? शब्ली
सकिञ्चनत्व pii, निबन्धन स्वरूप फल समर्पण
अनुष्ठेय Loss प्रसङ्गिung? उपासक स्वरूपफलसमर्पण॥ प्रसङ्गिung? मुमुक्षुत्वविशिष्टाकिञ्चनत्वनिबन्धन GLD प्रयोजअङ्ग्यभाव प्रसङ्ग उपासक स्वरूपफल समर्पणाभाव प्रसङ्ग pub भरसमर्पणांशñकंल अकिञ्चनत्व, स्वरूपफलसमर्पणांशलङ्क।कंल nG Gon? Gung अकिञ्चन on मुमुक्षु कञ्छ प्रसङ्गिung? GQ स्वरूप फल समर्पणांश किञ्छ मुमुअकिञ्चनत्व pib, निबन्धनonsum उक्तशङ्कु m अवकाशDvGQuorm उपपादिकीpi। मुमुक्षु मात्रेत्यादि श्लोकद्वय♚। मात्रशब्दः कार्त्स्यपरः । सामान्यQ/LD/ साधारण Gug - स्वरूपादीत्यत्रादि शब्देन फलमात्रं गृह्यते
सकिञ्चनत्वं निबन्धनmir मुमुक्षुत्वCLD निबन्धन DID & स्वरूपफलसमर्पणमनुष्ठेयqmum
क्षुत्व pii, भरसमर्पणांश
तथा च स्वरूपफलसमर्पणांश
WinTi) अकिञ्चना मुमुक्षु
फ
ğं।
अकिञ्चन इत्यादि । तु शब्देन भरन्यासांशस्यस्वरूप फलसमर्पणांशाद्वैषम्यं द्योत्यते । अñi Gur
मुमुक्षुत्व निबन्धन Dogmq। तथा च भरन्यास । मुमुक्षुत्वं निबन्धन Dormiss अकिञ्चनत्व निबन्धना उपासक मुमुक्षुकङ्कणं अकिञ्चन॥।
प्रसङ्गung
(सा।प्र) स्वरूपफलसमर्पणाभावेऽपि फलसिद्धेरित्यत्र मोक्षार्थ भरन्यासो अंशत्रयात्मक इति सयुक्तिक माह । मुमुक्षु मात्र सामान्यमित्यादिना । यद्यपि प्रयोजनान्तरार्थभरन्यासे स्वरूपादिसमर्पणमनपेक्षितम् । तथापि मोक्षार्थ भरन्यासे अधिकारिणो मुमुक्षुत्वात् स्वरूपादिसमर्पणं सिद्धम् । तस्याकिञ्चनत्वाद्भरसमर्पणमपि सिद्धमेवेति भावः । स्वरूपादीत्यादि शब्देन फलपरि॥।
(सा।वि) प्रपन्नस्य भक्तात्प्रयोजनान्तरार्थ प्रपन्नाच्चव्यावृत्तिं दर्शयितुमाह - मुमुक्षु मात्रेति - आदिशब्देन फलसमर्पणं गृह्यते - सामान्यं साधारणम् । भक्तानामपि स्वरूपसमर्पणं फलसमर्पणं चास्ति - अतो नैतावन्मात्रं प्रपत्तिः । किं तर्हि प्रपत्ति स्वरूपमित्यत आह अकिञ्चने भर॥।
(सा।सं) भावन प्रकारः प्रदर्शितः । इत्थमङ्गित्वेनोक्ते समर्पण त्रयेऽपि भरसमर्पणमितरविद्यासाधारणं नेत्याह । मुमुक्षु मात्रेति । स्वरूपसमर्पणं आदि शब्दविवक्षितं फलसमर्पणं च मुमुक्षुमात्र सामान्यं, सकिञ्चनाकिञ्चन सर्वमुमुक्षु साधारणम् । कर्म योगादिस्थलेऽपि साधारणमित्यर्थः । अकिञ्चने, भक्त्यनधिकारिणि तु, भरन्यासः आत्मरक्षा भरन्यासः । अधिकः इतरविद्यापेक्षयाधिकः॥।
[[५९८]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - स्त्वधिकोऽङ्गितया स्थितः । अत्र रक्षाभरन्यासस्समस्सर्व फलार्थिनाम् । स्वरूपफलनिक्षेपस्त्वधिको मोक्ष
(सा।दी) रक्षाभरन्यासमधिकतया कर्तव्यम् । अङ्गिए। अत्रेति, ईश्वरस्य प्रधान फलित्व कुंल॥।
माग
(सा।स्वा) is अधिक Gug। Qing तत्तदंशनिबन्धना ताऩेयवऩुक्कु
Comio अनुष्ठेय Lorres सिद्धिकं Gouring विशिष्ट निबन्धन LOIT& CQJr_nanubum) तत्प्रयुक्त चोद्य अवकाशGurung। अङ्गितया स्थित इति हेतुकर्भविशेषणम्ः २५ विशेषणं “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत्” ढाळाळी अङ्गि विधिवाक्य ली भरन्यासं श्रुतंली (कङ्क अकीलकं यमुना Con Quoran शङ्कावारणार्थं आल कण्ठोक्तं LL “आत्मात्मीय भरन्यासो ह्यात्मनिक्षेप उच्यते” इत्यादि प्रमाण बल ताले यिदुवुमङ्गे तिरमाय्क् कॊण्डु अरिसयागत् तीर्न्दिरुक्कैयालिवऩुक्कु इदु Qu♚$LqnGuor। अत्रेति, आकिञ्चन्ये सतीत्यर्थः - सम इति, भरन्यासांश किं मुमुक्षुत्वं मुमुक्षुत्व विशिष्टाकिञ्चनत्व Long निबन्धनoomi: आकिञ्चन्यCLD निबन्धन LITE प्रयोजनान्तरार्थ प्रपत्त्यधिकारिकं अङ्गि सिद्धि १४ लम्म्। स्वरूपेत्यादि - तु शब्देन पूर्वस्माद्वैषम्यं द्योत्यते । भरन्यासñi Gun आकिञ्चन्य निबन्धन २०Lump। तथा च स्वरूपादि समर्पण । आकिञ्चन्यं निबन्धन LDT ऊं मुमुक्षुत्व ं निबन्धन Loun प्रयोजनान्तर प्रपत्त्यधिकारिकं प्रसङ्गिung मोक्षार्थिßs अधिकom ५५। ईश्वरस्यप्रधानफलित्वानुपपत्तेः पूर्वोक्त फल समर्पणा॥।
(सा।प्र) च्छदादि गृह्यते । ननुफलसमर्पणं नाम फलस्य तदीयत्वानुसन्धानम् । तच्चायुक्तम् “शास्त्र फलम्प्रयोक्तरिः” इति न्यायात् । प्रपन्नस्यैव फलित्वादित्याशङ्कामनूद्य “दासभूतात्स्वतस्सर्वे ह्यात्मानः परमात्मनः” इत्यादि प्रमाणवशाद्भगवस्तस्सर्वशेषित्वाच्छेष भूतातिशयानां सर्वेषां “प्रशस्तिस्साराज्ञ’ इत्युक्त प्रकारेण शेषिणं भगवन्तं प्रत्येव प्राधान्येन फलित्वं
(सा।वि) न्यास इति - कथमस्याङ्गित्वमित्यत आह अत्ररक्षाभरन्यास इति । भक्तानामप्यङ्ग प्रपत्तौ भक्तिप्रतिबन्धक पापनिवर्तनाय भक्तिरक्षा भरसमर्पण मस्त्यैवेति भावः तर्हि मोक्षार्थ प्रपत्तिनिष्ठस्यापि रक्षाभरसमर्पणेव भवतु - किं स्वरूपफल समर्पणाभ्यामित्यत आह - स्वरूपफलनिक्षेपस्त्वधिको मोक्षकाङ्क्षिणामिति - तत्त्वज्ञानिनो वस्तुस्वभावज्ञान प्राप्तम्, आत्मापहार प्रायश्चित्तं बन्धमूलविरोधि निवृत्त्यनु सन्धानरूपं च स्वरूपफल समर्पणमावश्यकमिति भावः॥।
(सा।सं) अङ्गितया, प्रधानतया । स्मृतः, विहितः । इतर विद्यासु स्वरूप फलयोरेव समर्पणम् - अकिञ्चन मुमुक्षु प्रपत्तौ तु तदुभय विशिष्ट भर समर्पण मावश्यकमिति निष्कर्षः - मुमुक्षुमात्रसामान्यमित्यस्य व्यावर्त्यं दर्शयन् मुमुक्षु प्रपत्तौ स्वरूपफल निक्षेपयोरावश्यकतां दर्शयति - अत्रेति । अत्र, प्रपत्ति सामान्ये रक्षाभरन्यासः सर्वफलार्थिनां समानः प्रपत्तिमन्तरेणोपायन्तराशक्तानां प्रपत्तेर्भरन्यासात्मकत्वादिति भावः । मोक्षकाङ्क्षिणां प्रपत्तौ तु स्वरूपफलनिक्षेप अधिकः - तयोः मोक्षहेतुसर्वविद्या साधारणत्वादिति भावः । अधिकः
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[५९९]]
मूकाङ्क्षिणाम्” फलार्थिwmiji उपायानुष्ठानं
की जीवा फलिकं ईश्वर of rig
प्रधान फलिunoor Liquor Guगणी), अचित् का परिणाम Gjg पुरुषार्थ [६६५ सर्वशेषिunor क्रमाकं
मृग प्रधानफलि way।
[[२५]]
GunG६० चित्तु कण्ठलं
ईश्वरा
(सा।दी) आक्षिप्य समाधानं mi। फलार्थिumi इयादि समाधत्ते - अचित्कळा इत्यादि um)। अचित्ला परिणाम ११५०नाऊं ५६६ २ळा ईश्वर
फलि ईश्वर। Nugu चित्
प्रधानफलित्वQLD१५। चेतन
परिणाम विषय मुंली
पुरुषार्थ [१८muji ५०६ २८५ ईश्वर अवान्तरफलित्व (०६। अचेतनलं
किं फलित्वं LOD ईश्वरा परिणाम[i] ( फलिQu।१, जीव चेतनेत्वात् २५१L४६L_६rg ईश्वर फलित्वं मं GGLI॥। (सा।स्वा) योगादङ्गिनो दलत्रयात्मकत्वमनुपपन्नमित्यभिप्रायेण शङ्कते । फलार्थिuri इत्यादि । जीव बन्ध मोक्ष भागिQump ईश्वरqgjib फलार्थिumi उपायानुष्ठानं पण्णिऩवऩुक्कॊऴिय मत्तवऩुक्कु कवुमिल्लै
कमागैयालुम् ईश्वर फलित्व की ऊं, प्रधानफलित्व Quirmulg। ईश्वरा बन्ध मोक्ष भागि जीव Gun फलार्थित्व पूर्वोकोपायानुष्ठानं GIT विट्टालुम् ईऩुक्कु वरियॊय्क् कॊण्डु तऩ्ऩुगप्पुक्काग पूवु कॊडुत्तुत् ताऩुगक् श्रीलाल प्रधानफलिBIQILD अभिप्राय परिहरिकीii। अचित्का इत्यादि । परिणामेति । पृथिवीत्वादि गन्धरसादि & Long विचित्र परिणाम / कङ्क्रा आश्रयLogo अन्य नाकं Cum जीवा की मोक्षादि पूऩजीत्तुक्कुत्, ताऩ् अळवु मल्लाविट्टालुम् अदु तऩक्कुगप्भागलामॆऩ्ऱु करुत्तु। सर्वेति, अचित्। Cum चितळं शेषिकं। शेषित्वांशं फलित्वोपपादकम् । opp अंशं श्री प्राधान्योपपादकम् ।
ईश्वर २५
स्वयं फलिws ऩुक्कु उगप्पु
याग
(D) तुल्य भागा। JnG GLon? अचेतनं स्वातिशय माट्टामैयाले अङ्गु करियागैयाल् अव्वुत्तिल्
ल) अचेतन ११५६८ळा अतिशय ना २६गया केवल स्वार्थी Cuna चेतन स्वर्ग मोक्षादि॥।
(सा।प्र) इत्येतत्सोदाहरणमाह । फलार्थिumi इत्यादिना॥।
(सा।वि) फलार्थित्वस्य उपायानुष्ठातृत्वस्य जीवगतत्वात्कथं भगवतः फलित्वमिति शङ्कते - फलार्थि wami इति - जीवस्वरूपस्थिति प्रवृत्तीनां तदधीनत्वात्तल्लीलौक प्रयोजनत्वात्तस्यैव प्रधान फलित्वमिति समाधत्ते-अचित्कळा इति-अचिच्चेतनयोर्व्यापारस्य शेष्यर्थत्वेऽपि वैषम्यमस्ति । अचेतनस्य फलित्व॥। (सा।सं) अमुमुक्षुप्रपत्त्यपेक्षयाऽधिकः ननु प्रयोक्तरिहि शास्त्रफलम् । न हि साधनानुष्ठाधान्यः फली चान्य इति सम्भवति
अतः कथं फलसमर्पणं भगवतः प्रधान फलित्वोपपत्तिर्वेत्या शङ्कय परिहरति फलार्थिumii इत्यादिना । अचेतनगत परिणाम विशेषस्य फली, परिणामयितैव । तथा शेषभूतचेतने स्वदत्त पुरुषार्थ विशेष फली च दाता शेष्येवेति भगवत एव प्रधान फलित्वाद्युक्तं फलसमर्पण॥।
[[६००]]
मू - अचेतन Door
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
ना ग आभरणं पुढं अल उगक् किऱदोडुम् मऩ किळियै पुऩत्तिल् वैत्तु पाल् कॊडुत्तुम् वेण्डिय पडि पऱक्क विट्टुम् अदिऩुगप्पु कण्डुगक्किऱत्तोडु वासियिल्लैयिऱे Aपुसुराऩ रसिकळंल।
(सा।दी) ढाळगा। अचेतना का इत्यादिuni p ताम्रादि
छ
। शा ईश्वरा अचित् विषयी संहार सृष्ट्यादिना । गणक कं। कम्म् दृष्टान्तम् - चेतन विषयक सृष्टिसंहार मोक्षादिकं दृष्टान्तं Ipi। चेतना की इत्यादिun)। पञ्जरं ८।६G - चेतन संहारी दृष्टान्तम् । किं स्वरूप नाश सूक्ष्मप्रकृति सङ्कचितत्वेन (कं
up। संहार । करणकलेबरस्वर्गादिप्रधान ॐ Coqq इत्यादि। मोक्ष प्रधानलं दृष्टान्तम् । की॥।
(सा।स्वा) पुरुषार्थभोगावस्थै ५०
केवलस्वार्थ मा
दृष्टान्त
२ळा तारतम्य लोकदृष्टिwn उपपादिकीpri। अचेतनमित्या दि । लळा, ताम्राद्रिनिर्मित प्रतिमै। संहार सृष्ट्यादि ना अचित् स्वरूप परिणाम वैचित्रि कील मुकं मुकं, आभरण qu गन्ध रसादि रूपस्वभाव परिणाम वैचित्रिणLIT की मं दृष्टान्तम् । पञ्जरी
GGGLD। शरीर । नाना चेतनाकं स्वर्गादिभोगावस्थै ५ उण्डाक्कुगिऱत्तुक्कुम् वेण्डिऩबडि पऱक्क विट्टुमॆऩ्ऱदु
यैयुण् कङ्की किं दृष्टान्तम् । निरपेक्षरित्यादि । केवल लीला रसार्थकं अथपिक्षाद्युपाधि पुऱमागच् चॆय्यिलऩ्ऱो उगप्पिल् वासियुण्डावदॆऩ्ऱु करुत्तु॥।
(सा।प्र) मुलाला आठ्ठी
भरन्यासम् ।॥।
पाणी
सालभञ्जिकां विनाश्य पुनः कृत्वा । एवं भूतं
T
(सा।वि) असम्भवादीश्वर एव फलीति युक्तम् - चेतनस्य हर्षादि मत्वादत्र कथमीश्वरस्य फलित्व मित्यत्र दृष्टान्तमाह - अचेतन Dinoor इति - ग, ताम्रादि मयकृत्रिमपुत्रिकाः आकुं
६गणी, विनाश्यसुन्दरं कृत्वा - पूर्वापक्षया सुन्दर निर्माणेऽपि आनन्दो भवतीति तथोक्तेः आभरण jogiqui, आभरणानि निक्षिप्य । अल कळङ्ग। सौन्दर्यं दृष्ट्रा । २८ऊं की CG, सन्दोषवत्वेन सह । श्री पञ्जरला। शुकं पञ्जरे स्थापयित्वा । ॐ क्षीरं दत्वा । Court-६०४ ups नयी, अपेक्षितानु सारेण बहुलं सञ्चारयित्वा - अदिऩुगप्पुक् ५ळङ्ग, तत्सन्दोषं दृष्ट्वा । २८८५pGQub, सन्दोषवत्वेन सह । तत्सन्दोषे सहैतत्सन्दोषस्य । , तारतम्यं नास्तीत्यर्थः । उभयोः परस्पर तौल्यप्रतिपादनाय २५६GpjzQ इत्युभयत्रैक रूप प्रयोगः । अचेतनालङ्कारादिना चेतनशुकादिना॥।
(सा।सं) मिति भावः अयमर्थो लोकरीतिसिद्ध इत्याह अचेतनDIळा इति (Gpळा, प्रतिमा आलं, तेजिष्ठत्वेन सप्रीति दृश्यतया करणम् - अफ्रीका ५०१०२५८ील कुं CamQio इत्युक्त्या चेतने फलान्वयस्य आनुषङ्गिकतोक्ता । निरपेक्ष रसिक ऊञ्छ इति - स्वगत परिपूर्णत्वबलेन चेतनाचेतन साध्योपकार सदसद्भावमनपेक्षमाणानां लीलैक प्रयोजनानामित्यर्थः ।॥।
[[८९]]
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६०१]]
(सा।दी) - अतिशय मुळं अवान्तर फलि कीी - प्रधानफलि राजादिना। शु, रक्ष्यभूत आत्मरक्षाभर समर्पणं pgmi Guggu स्वस्वकीय रक्षाफल ॥ ॐ)
स्वसम्बन्ध निषेधपूर्वक॥।
(सा।स्वा) “भोग्यं मुकुन्द गुणभेदमचेतनेषु भोक्तृत्वमात्मसु निवेश्य निजेच्छयैव । पाञ्चालिका शुक विभीषण भोग दायी सम्राडिवात्म समया सह मोदसे त्वम्” ढाळगळी शरणागति दीपिका श्लोक
अनुसन्धि। “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत्”
अङ्गि विधि वाक्य की
मात्रं शब्दतः प्रतिपन्नक भरफल समर्पण (LorijG विवक्षित अध्याहारादि दोषDIß आत्मशब्द लक्षणा दोष Long प्रसङ्गिung?
स्वरूपसमर्पण
Cungl
॥&॥।
(सा।प्र) “मयि निक्षिप्तकर्तव्यः कृतकृत्यो भविष्यति” इत्याद्युक्त स्वनिर्भरत्वरूपफलेन विशेषयति॥।
(सा।वि) जन्यायां प्रीतावेकविधत्वमेव न तारतम्यमिति भावः । अचेतनेनेव चेतनेनापि स्वामिनः फलित्वमस्तीति फलित्वसद्भावे न चेतनदृष्टान्तः नत्ववान्तरफलित्वाभावे अतश्शुकस्येव जीवस्यावान्तरफलित्वे न विरोधः अतः फलत्यागो नाम फले स्वप्राधान्यत्याग इत्यविरुद्धम् । ननु भगवतः प्रधानफलित्वे शास्त्रफलं प्रयोक्तरीति न्याय विरोधः । किञ्च शुकादीनां तिर्यक्तया विशदज्ञाना भावेन स्वाम्यतिशयाधानार्थं स्वानिष्ट परिहारार्थं प्रवृत्त्य सम्भवात्। इह तु तत्सम्भवाद्दृष्टान्त दाष्टन्तिक योर्वैषम्यमिति चेन्न - पित्रादि प्रीत्युद्देशेन गयाश्राद्धाद्याचरणेषूद्देश्यता सम्बन्धेन प्रयोक्तृगतत्ववत् । “दासभूतास्स्वतस्सर्वे ह्यात्मानः परमात्मानः” इत्यादि प्रमाणाज्जीवस्य दासभूतत्वात् “परगताति शयाधानेच्छयो पादेयत्वमेव यस्य स्वरूपं सशेषः” इति चेतनाचेतन साधारण शेषत्वस्य चेतननिष्ठत्वेन दासत्वमित्युच्यमानत्वाद्दासकृतातिशयस्य स्वामि फलरूपत्वादुद्देश्यता सम्बन्धेन स्वगतत्वाच्च न दोषः किञ्चेत्यपि न दोषः । शुकादीनां विशद ज्ञानाभावेऽप्यवान्तरफलित्वे किमुत विशदज्ञानवतां स्वा म्यतिशयजनित प्रीत्यादि फलवत्वमस्तीति कैमुतिक न्यायेन फलवत्ता प्रतिपादनार्थमेव तद्दृष्टान्तोपादानात् - पतिव्रता गर्भवासादि दृष्टान्तसम्भवाच्च - नन्वत्यन्त परतन्त्रश्शुकादिवदेव स्वानिष्ट निवृत्त्यर्थं न प्रवर्तेतेति चेन्न - शुकादेश्वानिष्टाज्ञानेन प्रवृत्त्यभावेऽपि राजभृत्ये मलिने राज्ञा स्वसमीभागमनम्प्रति निषिद्धे सति राजप्रसादाय स्वमालिन्य निवृत्ति प्रयत्नवदिह भगवदनुग्रहानुरोधेन प्रकृति संसर्ग विमोचनोपाय प्रवृत्ति सम्भवात्, अन्यधा मोक्षोपाय विधि शास्त्रानर्थक्य प्रसङ्गात्, भगवतो वैषम्यादि दोष प्रसङ्गाच्च, तिरश्चामपि स्वानिष्ट ज्ञाने तन्निवृत्त्युपाये प्रवृत्ति दर्शनाच्च - ननुसंसार दुःखपरिश्रान्तः स्ववचेतना परिहारायैव तन्निवर्तनोपाये प्रवर्तत इति चेन्न । पामरस्य स्ववचेतना निवृत्त्यर्थं प्रवृत्तिरिति सत्त्वेऽपि स्वरूपज्ञानवतः अनन्यार्ह भगवच्छेषभूतो ज्ञानानन्दादि स्वरूपो ज्ञानानन्दादिगुण कोऽहं स्वच्छन्दसकल विध कैङ्कर्य योग्योऽप्यनादि स्वाम्यभिमत विरुद्धा चरणेन कैङ्कर्य साम्राज्यमलभमानः एतादृशकष्टां दशामनु भवामीति प्रतिसन्दधानस्य पत्यास्वैरिण्याः पत्या कारागृह निवेशनादि निर्बन्धं प्रापितायाः कदाचिन्पुण्यवशेन पातिव्रत्यमहिमज्ञाने सति मया पत्यनुसारिणा॥।
[[६०२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - शुभाश्र, स्वनिर्भरत्वपर्यन्त रक्षकै कार्थ्यभावनम् । त्यक्तरक्षाफलस्वाम्यं॥। (सा।दी) परसम्बन्धविधानस्वनिर्भरत्वपर्यन्त Lorruin निगमि कण्ठी। शुळाञ्च इत्यादि। प्रधानफलित्वं श्रयाला प्रा। रक्ष्य आत्मरक्षाभर समर्पणं त्यक्तरक्षाफल स्वाम्यं, रक्षाफलयोः श उपलक्षणं स्वरूप किं । स्वरूप रक्षा फल /f]६) स्वस्वाम्यं त्यक्तं यस्मिन् तत् रक्षकैकार्थ्य॥।
(सा।स्वा) स्वरूप समर्पण शाब्दoruji, Lojopur Gii आर्थिक उक्तदोषQLD।Dum मुमुक्षुकं
स्वरूपं दलत्रयात्मकQLD
आऩ
insurgi उपाय अङ्गि
Q उपपादिकं अर्थ उपसंहरि की। शुङ्ग
इत्यादिuri।
१। शुभं। आत्मनिक्षेप। कृतिसाध्यombulg। मानस भावनारूपomi भरफल समर्पण/i१८ (६७)/ii८। आत्मनिक्षेप शब्दार्थ [D] प्रमाणान्तर सिद्ध/mri अकिञ्चनत्व Dig भरन्यास, मुमुक्षुत्वigures स्वरूप फलन्यास (pio, our Conquri ईश्वर प्रधान फलित्वं &nHnzrr Quअधिकारिकं फलत्याग pii उपपन्न poor purp मुमुक्षु अधिकारि ली। काळं आत्मसर्मपण शब्द अन्वयम् । स्वनिर्भरत्वेति । आत्म समर्पणं त्यक्त रक्षाफलस्वाम्यं रक्ष्यस्य स्वनिर्भरत्व पर्यन्त रक्षकैकार्थ्य भावनमित्यन्वयः । स्वनिर्भरत्व॥।
(सा।प्र) शुणा इति । स्वनिर्भरत्वेति । आत्मभरार्पणन्नामत्यक्त रक्षा फलस्वाम्यं, रक्ष्यस्य स्वनि र्भरत्व पर्यन्तरक्षकै कार्थ्य भावन मित्यन्वयः स्वरक्षाफले स्वस्य स्वाम्यं त्यक्तं यथा भवति तथा रक्ष्यस्य, अकिञ्चनस्य । न विद्यते भरोयस्य स निर्भरः तस्य भावो निर्भरत्वम्
[[१]]
स्वस्य निर्भरत्वम् ।
स्वनिर्भरत्वं॥।
(सा।वि) वर्तितव्यमिति ज्ञापयति । प्राप्त्यर्थं प्रायश्चित्त प्रवृत्तिवत् इह मोक्षोपाये प्रवृत्ति सम्भवात् परिशुद्धायाः पत्न्याः प्राप्तिः यथा पत्युरतिशयस्तथात्रापीत्यनवद्यम् । एवम्भूत भरन्यासं “मयि निक्षिप्त कर्तव्यः कृतकृत्यो भविष्यति” इत्याद्युक्त स्वनिर्भरत्व फलेन विशिनष्टि । गुळाळा इति गुळा
। प्रा। प्रधान फलित्वं भगवत एवेति स्थिते सति । स्वनिर्भरत्वेति । “तेन संरक्ष्यमाणस्य फले स्वाम्य वियुक्तता । केशवार्पण पर्यन्ता ह्यात्मनिक्षेप उच्यते” इत्यादिषूक्त माम समर्पणं रक्षा च फलं च रक्षाफले तयोस्स्वाम्यं स्वामित्वं त्यक्तम् । स्वरूपस्याप्यत्रोप लक्षणं स्वरूपरक्षा भरफलानि॥।
आऩ
आऩ
(सा।सं) का इति - एवं फलसमर्पणानुबन्धि चोद्ये परिहृते सतीत्यर्थः । अथ प्रार्थना नैर्भर्ययो रप्यङ्ग्यंशानु प्रवेशनेन पूर्व कारिकाद्वयनिष्कृष्ट निक्षेपत्रयमेवाङ्ग्यंश इति भ्रमनिवर्तनायाहं मद्रक्षणभर इत्युक्त विधया शेषिuri इत्यादि भाविक इत्यन्तेनोक्तमेव शेषत्वानु सन्धान विशेषात्मक समर्पणं भक्ति निर्वृत्ति प्रतिबन्धक पापनिवर्तक पवित्रेष्ट्यादि स्थानानुष्ठेय भर समर्पणादपि विलक्षणमिति सूच नाय बुद्धि सौकर्याय च कृत्स्नमप्यङ्ग्यंशं सङ्गृह्णाति । @ig स्वनिर्भरत्वेति । @ii। अत्यन्ता किञ्चनेषु मध्ये । रक्ष्यस्य, उपायान्तरस्थाने स्थित्वा रक्षितुं योग्यस्य । उपायत्वप्रार्थनावत्येव एवं स्थित्वा रक्षण मिति रक्ष्यस्य इत्यनेनोपायत्व प्रार्थनारूपाङ्ग्यंशवत इति फलितम् । स्वनिर्भरत्व पर्यन्तेत्यनेन किञ्चिदंशेन
साङ्गप्रपदनाधिकारः
मू - रक्ष्यस्यात्म (भरार्पणम्) समर्पणम् ।
[[६०३]]
(सा।दी) भावनम् । रक्षकस्य, भगवतः - ऐकार्थ्यम्, तस्यैकस्यैव इमे स्वरूप रक्षाभर फलरूपा अर्थाः नान्यस्य शेषाभूता इति भावना । एतावन्मात्र अलं आत्मभरार्पणं स्वनि र्भरत्व॥।
(सा।स्वा) पर्यन्तं च तद्रक्षकैकार्थ्यभावनं चेति कर्मधारयः । रक्ष्यस्य रक्षकैकार्थ्यभावन, रक्ष्य ऩाऩ तऩ् कऴ् कऩाऩ अवऩॊरुवऩुक्के, तऩक्कऩ्ऱॆऩ्ऱु अरिसिक्कै। इत्ताल् स्वरूपस्य स्वसम्बन्ध त्याग pib परसम्बन्ध । ऐकार्थ्यभावन QILDC, ला ँग फलस्य परसम्बन्ध भावनpii अर्थादुक्त। फलकं स्वसम्बन्धत्याग भावनं
त्यक्त रक्षाफल स्वाम्यQLD
शेषिक
विशेषण m। समर्पणीयrujib तत्प्रतिसम्बन्धि रक्ष्यरक्षकभावेन निर्देशित “यत्संरक्ष्यतयार्प्यते” ढाकील
की। अन्यथा श
कुण्डलं Cum @ भावनाकं भरसमर्पणगर्भत्वं रक्ष्यरक्षकभाव निर्देशं निष्प्रयोजन combin। शाम्भर कुङ्किं स्वसम्बन्धत्याग भावनं स्वनिर्भरत्व पर्यन्तQLDङ्गळी विशेषण । @is रक्षकैकार्थ्य भावनं भरसमर्पणगर्भDoogl की @ पर्यन्त शब्द उत्तम्भित। ऐकार्थ्यभावन
स्वरूप समर्पण
मुंल शब्दतः प्रधान Lons॥।
(सा।प्र) स्वनिर्भरत्व पर्यन्तं फलं यस्य भावनस्य तत्स्वनिर्भरत्व पर्यन्तम् । कर्मणां फल विनाश्य त्वात्फलस्यान्ततया अन्तशब्दपर्यायपर्यन्त शब्दः फलपरः । रक्षकैकार्थ्यं, रक्षकैकशेषत्वं एकशब्दोऽ वधारणे तथा भावनं तथानुसन्धानम् - एवं चाकिञ्चनस्य स्वस्य नैर्भर्यं यथा फले तथा स्वरक्षण फले नाहं स्वामीत्यनु सन्धानरूपस्वाम्यत्यागविशिष्टं स्वस्य स्वरक्षण भरस्य च सर्वरक्षक॥।
(सा।वि) न ममेत्यनुसन्धानं यस्मिन् तत्तथोक्तं - स्वनिर्भरत्वपर्यन्तम् । इतः परं मम रक्षायां भरो नास्तीतियथा दृढाध्यवसायस्तिष्ठेत्तथा कृतं रक्षकैकार्थभावनं रक्षकस्यैकस्यैव इमे अर्था स्वरूप रक्षाभरफलरूपा इति भावनमनुसन्धानमित्यर्थः : अत्र प्राप्ताप्राप्त विवेकेन त्यक्त रक्षा फलस्वाम्यं रक्षकैकार्थभावनमुद्दिश्य स्वनिर्भरत्व पर्यन्त विधाने तात्पर्यं बोध्यम् । अत एव पूर्वं “इतः पश्चादस्माद्यतननिरपेक्षेण भवता” इत्याद्युक्तम् - केचित्तु रक्षायाः फलं रक्षाफलम् । तस्य स्वाम्यं त्यक्तं यस्मिन्निति फले स्वसम्बन्धनिषेधः । स्वनिर्भरत्वपर्यन्तेत्यत्र रक्षा भरस्वाम्य त्यागः । स्वरूपे स्वाम्यत्यागस्त्वार्थिकः । रक्षकैकार्थ भावनमित्यत्र स्वरूपभर फलानां॥।
।
(सा।सं) निर्भरत्वत्पवित्रेष्ट्यादि स्थानानुष्ठेयाद्वैलक्षण्यमुक्तम् । इह स्वनिर्भरत्वन्नाम स्वस्य रक्षायां लेशतो भरो नास्तीत्यध्यवसायः । तत्पर्यन्तत्वं, तच्छिरस्कृत्वम् । एवं च नैर्भर्यस्याप्यङ्गिकोट्यन्वय उक्तो भवति । त्यक्तरक्षाफलस्वाम्यं रक्षकैकार्थ भावनमित्यन्वयः । स्वाम्यत्याग पूर्वक रक्षकै कार्थ्यभावन मित्यर्थः । अत्र आत्मरक्षा फल शब्दाः भावनाविषय समर्पकाः । अहं मद्रक्षणभरो मद्रक्षणफलं च न मम, किन्तु श्रीपतेरेवेति, स्वाम्यत्याग पूर्वक रक्षकैकार्थ्य भावन निष्कर्षः । श्रियः-पतिः स्वातिशयायैव हि मां मद्रक्षणभरं मद्रक्षणफलं चाद्य उपादत्ते । अतस्स्वरूपत एव॥।
[[६०४]]
मू - स्तोत्र
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
“वपुरादिषु योऽपि कोऽपिवा गुणतो सानियथा तथा विधः । तदयं तवपाद
(सा।दी) पर्यन्त DIs Court। परमाचार्य वपुरादिषु
श्लोक
आत्मसमर्पणं प्रपत्ति शास्त्रार्थक अली कङ्क भरन्यास प्रधान शेषत्वानुसन्धानं शास्त्रार्थcombulg Grill
Coor
ढाळा शङ्ख॥॥
(सा।स्वा) निर्देशिñलब्धी ळॆऩ्ऱदागैयालङ्गु
कोश[i]sf]६) रक्ष्यस्यात्मभरार्पण
अङ्गिविधि वाक्य शाब्दम् । इतर[i]ना आर्थिक क कयिल्लै ऎऩ्ऱु काट्टित्तायिऱ्ऱु। इङ्गु सिल पाठक श्लोकी रक्ष्यरक्षक शब्द
वैयर्थ्यादिदोषं Josung पूर्वापर ग्रन्थ सन्दर्भ Crung पाठमनु पादेयम् । रक्ष्यस्यात्म समर्पणQ/LD६ग की पाठ उपादेय। प्राचीन को
ग यालुम् सिलरिप्पडि ऩाऩर् पण्णुगैयालुम् ANqयिलेयिप्पडि पुरि३त्तुमिरुक्कै winggitó स्ववाक्यस्थ पदना औचित्यादि पाठ युक्त। अङ्गि स्वरूपलंल समर्पणं स्वस्य अप्रधान फलित्वात्यन्त पारतन्त्र्यतदेकरक्ष्यत्वाद्याकारानु सन्धानपूर्वकLDIN अनुष्ठेय QILD) स्वरूपस्वभावज्ञान QILDIODI तत्त्ववित्कालीन समर्पणं कर्तव्यQLD BLG की पूर्वाचार्य वाक्यं विरोधिun? काकील अभिप्राय शङ्किpi। स्तोत्र इत्यादि। पूर्वाचार्यवाक्यं तत्त्ववित्॥। (सा।प्र) भगवच्छेषत्वानुसन्धानं आत्मभरार्पणमित्यर्थः । नन्वियता प्रबन्धेनस्व स्वरूप ज्ञानवता तत्प्राप्ति साधन भक्ति योगाद्य शक्तेन स्वाकिञ्चन्य पुरस्कार पूर्वकं भरन्यासः कार्य इत्युक्तं भवति इदञ्च स्वस्वरूपज्ञाना भावेऽपि भरन्यास कर्तव्यताबोधकेन सम्प्रदाय प्रवर्तक वाक्येन विरूध्येतेत्यत्र चिदचिदीश्वर विवेक शक्तानां स्वोक्त प्रकारेणानुष्ठेयत्वेऽपि स्वरूपस्य विविच्य ज्ञानाशक्तेन आत्मस्व रूपस्य सामान्यतो ज्ञानेऽपि भरन्यासस्य कर्तव्यतापरं तदिति दर्शयंस्तस्यापि फलाविनाभावं सोदाहरण माह - स्तोत्रमुंली इत्यादिना॥।
(सा।वि) परसम्बन्धवचेतनं “अहं मद्रक्षणभरो मद्रक्षणफलं तथा । न मम श्रीपतेरेवेत्यात्मानं निक्षिपेद्बुधः” इत्युक्तत्वादिहापि पूर्वं तथैवोक्तत्वात् । पूर्वोक्तस्यैवेदं निष्कृष्य कथनमात्रमिति व्याच क्षते । नन्वेतावता स्वरूपज्ञानवतो भरन्यासः कर्तव्य इत्युक्तम् । तत्स्वरूपज्ञानाभावेऽपि भरन्यासः कर्तव्य इत्येवं परया वपुरादिषु योऽपि कोऽपि वेति यामुनाचार्य श्रीसूक्त्या विरुध्यत इत्याशङ्कायां विविच्य ज्ञानवतां यथोक्तप्रकारेणानुष्ठेयत्वेऽपि विविच्यात्मस्वरूपज्ञानाशक्तेनापि सामान्यतः कश्चिदा त्मास्तीति ज्ञानमात्रेणापि भरन्यासः कर्तव्य एव । सोऽपि फलाविनाभूत एवेत्यत्र यामुनाचार्य श्री सूक्तेस्तात्पर्यमित्यभिप्रेत्य सदृष्टान्तमाह - स्तोत्र इति॥।
मण्डळं
(सा।सं) तच्छेष भूतानां तेषामेतावन्तं कालं स्वशेषत्वभ्रमविषयाणां तद्भमनिवृत्तिपूर्वकं श्रीपतेरेव शेषत्व भावनं - प्रार्थना नैर्भर्याभ्यां सन्दष्टमेव सदखण्डाङ्गित्वपर्याप्त्यधिकरणमात्मभरार्पणमिति व्यवह्रियते इति कारिकार्थः नन्वेतदधिकारादौ यथावस्थिता आत्मनिक्षेपमित्यात्मनिक्षेपोङ्गितयोक्तः - स च निक्षेप्तव्यात्मयाथात्म्याध्यवसाय पूर्वक इति हृदयम् - तदा वपुरादिष्विति यामुनाचार्योक्ति विरोध इति शङ्कां तत्तात्पर्योक्त्या परिहरति । स्तोत्र इत्यादिना ।॥।साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६०५]]
मूपद्मयोरहमद्यैव मया समर्पितः” नगकीलकं तात्पर्य मुद्रकण्ठील ICTविऩ् किऴिच्चीरै ऒरु नावाल तऩ् कैयिलेयिरुन्दाल् VIGT कैक्कॊळ्ळु मॆ(म)ऩ्ऱु उळ्ळिरुक्किऱ माणिक्कत्तिऩ् ऎङ्गळै furoreमागवऱियादे किऴिच् FoojurÊनाऊं aGgamii Cun देहाद्यतिरिक्तात्मा स्वरूपस्वभाव स्थिति ५६० ना विशद विवेकि ऊङ्गली, २ नाबालीका आत्म समर्पणं
य
ूळं अनादिकालं १६००० ६००० ६०१ आत्मापहारचौर्य ५५६२/६०६ भगवन्निग्रहं शमिल मॆऩ्गिऱ ाषित्तिले तिरुवुळ्ळम्।
(सा।दी) अनुवदिऊङ्कीpi। आत्मस्वरूप श्री नानायकं ग प्रपत्ति गीrogli
G@mumQu॥।
(सा।स्वा) समर्पणं कर्तव्य QILD BILL । किन्तु स्वरूपादिषु विशदज्ञानं नाना ज्ञानमात्र
गीग आत्म समर्पण कार्यकरLDL ९० शास्त्रं २GBILL ujgळील अभिप्रायं परिहरिॐ। मुद्रै इत्यादि। देहादीत्यादि पदमिन्द्रियमनः प्राणादिसङ्ग्राह कम् । स्वरूपस्थितिका - अणुत्व ज्ञानत्वानन्दत्वामलत्वादिना। स्वभावस्थितिळा। अप्रधान फलित्वात् यन्त पारतन्त्र्यतदेकरक्ष्यत्वादिना। विशदेति - वपुरादिषु ढाळाळी श्लोक पूर्वार्धं स्वरूपस्व भावस्थितिषु विशदविवेकाभाव मात्रपरा। शास्त्रेति, “योऽहमस्मि स सन्त्यजे । यस्यास्मि न त मन्तरे मी’त्यादिus स्वरूप स्वभाव ६) वैशद्याभावेऽपि सामान्यतस्तदनुसन्धान पूर्वकLDITB शेषत्वानुसन्धान अनुष्ठेय कील शास्त्राना अभिप्रेता। लोकं श्री समर्पणीयवस्तु यथावस्थित Disi
Cuis नानायुं ।
शङ्किDBI मुद्रै इत्यादि दृष्टा न्तोक्तिः। लोकलंली मुद्रैीकङ्की विषय आतङ्क नियम BOLD) उक्तशङ्काव
५ विशद॥।
काशं
(सा।प्र) की, रत्नभरिताभस्त्रिका । ०८८), स्वीकारवेलायाम् । ननु “तमेवंविद्वान्॥। (सा।वि) मुद्रैीऊं की कङ्की, राजमुद्रां निवेश्यस्थापिता । राज्ञः की रत्नभरिताभस्त्रिका । लळा, केनचिद्धेतुना स्वहस्तेस्थिता चेत् । @ राजा M&ÈQ$नाGILDòrm], अयं राजा स्वीकुर्यादिति । नानी (कङ्की। अन्तस्स्थितस्य । माणिक्य कुङ्कीग, माणिक्यस्य । Dung, अज्ञात्वैव - CG, भस्त्रिकया सह - ना, पुनः । कं Gori Cum, यथा समर्पयति तथा। विवेकिक no, विवेक्तुमज्ञानेऽपि । २ नाना
D CL, २नान्ना विद्यमानम् । ज्ञानम् । गL॥। (सा।सं) वपुरादिषु स्वरूपतः जडत्वाजडत्वादिगुणतश्च कश्चित्स्याम् । आत्मस्वरूपतत्प्रकारादिपरिज्ञाने मम शक्तिर्नास्ति प्रमाणसिद्धाहमर्थस्य सारभूते तच्छेषत्वे मम निर्बन्धः - शास्त्रेषु त्वच्छेषत्वेन प्रसिद्धस्सन् योऽहमिति भासमानस्सोऽद्यैव मया समर्पित इति समर्पणेऽप्यनाद्यात्मापहारचौर्यागतो भगवन्निग्रहश्शान्तो भवतीत्येव तत्तात्पर्यमिति सोदाहरणं दर्शयति - मुद्रै इति - हेतु, चौर्यादिना
आत्मनस्स्वरूपं ज्ञानत्वादि । स्वभावः, ज्ञानानन्दाद॥।
[[६०६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
(सा।दी) Cu श्लोकतात्पर्य स्वकीयत्वस्वकर्तृत्वानु सन्धानपूर्वक परस्वत्वापादनी समर्पण♚ली तात्पर्यDumलं। समर्पणं विवक्षिता) Go श्लोकल समर्पणलंळल॥।
(सा।स्वा) विवेकपूर्वक २ बाबा अलील Grg समर्पणं LDIकी समर्पणं तत्त्वविदां न कर्तव्य QILD।np अनुशयमुख
wing?
॥।
शास्त्रीय
BITLG की उत्तर श्लोकं विरोधि
(सा।प्र) अमृत इह भवति । नान्यः पन्था अपनाय विद्यते । नाहं वेदैर्न तपसा । भक्त्यात्वनन्यया शक्यः । क्लेशानां च क्षयकरं योगादन्यं न विद्यते “इत्यादि श्रुतिस्मृति निषेधात् । शठकोपैश्च" ढाळा कृती लj@gmpjCgळा “इत्यत्र भरन्यासानुष्ठाने निषिद्धानुष्ठान इव अनुशयितमितिपूर्वाचार्यैर्व्याख्यातत्वा द्यामुनाचार्यैश्च “वपुरादिषु" इत्यत्र कृतस्यात्मसमर्पणस्य “मम नाथे” इत्यनेनानुशयितत्वाल्लोकाचार्यैश्च “ILC ऊं की अनुपाय। श्रीकं कण्ठीं मना
।
।
Gö” इत्यत्र सम्यक्ज्ञानपूर्वक समर्पणे परकीयस्य तस्मै दानवदुपायत्वं न स्यात् । शास्त्रोक्तातिक्रमेण स्वीयतयाध्यवस्य समर्पणे आत्मापहारचौर्यं स्पष्टं स्यादित्युक्तत्वाच्च भक्तियोगव्यतिरिक्त मोक्षोपायासिद्धेर्भरन्यासे मोक्षश्रवणं “अङ्गेषु फलश्रुतिरर्थवाद” इति न्यायादङ्गप्रपत्तिविषयमित्यत्र “नान्यः पन्थाः । नाहं वेदैः। योगादन्यं न विद्यते” इत्यादि निषेधानां “मुमुक्षुर्वै शरणमहं प्रपद्ये । न्यास इत्याहुः” इत्यारभ्य “ओमित्यात्मानं युञ्जीत । ब्रह्मणो महिमानमाप्नोति । ग्रसेत्संहारसमये जगच्च बदराण्डवत् । लीलया यस्तु भगवांस्तं गच्छ शरणं हरिम् । शरणं त्वां प्रपन्ना ये ध्यानयोगविवर्जिताः । तेऽपि मृत्युमति - क्रम्य यान्ति तद्वैष्णवं पदम् । अनेनैव तु मन्त्रेण स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् । मां प्रपन्नो विमुच्यते । मामेकं शरणं व्रज । गच्छध्वमेनं शरणम् । यद्येनकामकामेन न साध्यं साधनान्तरैः । तेन तेनाप्य तेतत्तन्यासेनैव” इत्यादिभिर्भक्तिव्यतिरेकेणैव मोक्षसाधनतया विहित भरन्यासव्यतिरिक्त विषयत्वा दन्यथा दहरादि विद्यास्वेक विद्यापरिशेष प्रसङ्गात् । ढाणी इत्यस्य व्याख्याने भ्रान्ति समय♚ली समर्पि८८ojio Como इत्यस्यात्म समर्पणं ॥ॐ सर्वमोक्षं प्रसङ्गिकं इति पूर्ववाक्याविरोधाय विविच्य स्वरूपज्ञानाभावेऽपि “दुर्लभो मानुषो देहः देहिनां क्षणभङ्कर” इत्युक्त प्रकारेण शरीरस्यानित्यत्वादात्म समर्पणस्य कर्तव्यताज्ञानानन्तरक्षण एवतदनुष्ठेयत्व बोधन परत्वस्या वश्य वक्तव्यत्वात्॥।
(सा।वि) ग्रहीत्वैव । विद्यमानज्ञान मात्रेण । तद्रीत्यापि । नन्वात्म समर्पणं नोपपद्यते । लोकाचार्यैस्संयक् ज्ञानपूर्वकं समर्पणे परकीयस्य परस्मै दानवदुपायत्वं न स्यात् । शास्त्रातिक्रमेण स्वीय तयाध्यवस्य समर्पणेत्वात्मापहारचौर्यं स्पष्टं स्यादित्युक्तत्वादत एव मम नाथेति श्लोके यामुनाचार्यैः “अथवा किं नु समर्पयामि ते” इति कृते समर्पणेऽनुशयः कृत इत्याशङ्क्य भरन्यासस्य स्वरूप फलत्याग विशिष्टस्य विधिबल प्राप्तत्वेन पूर्वमेवोक्तत्वाल्लोका चार्योक्तेः भरन्यासा प्राधान्यज्ञापनपूर्वकं भगवतः प्राधान्येनोपायत्व ज्ञापनपरत्वा॥।
(सा।सं) यो गुणाः स्थितिः, नित्यता । ननु मम नाथेत्यादिना यामुनाचार्यैस्स्वकृतसमर्पणं प्रतिपश्चात्॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६०७]]
मू - Dj Gov “मम नाथ यदस्ति” नगळील श्लोकी समर्पण joging अनुशयं
६०६०। स्वरूपादिविवेक समर्पिऊं ४६ द्रव्य कुं राजा०।कंल उपहार Gin C गा। नढाकील अभिमान
समर्पिकङ्की६० आत्मापहारचौर्य १०१४।jpg অकङ्क्रना
मडि
(सा।दी) upm अनुशयि
नाथेत्यादि। QG॥।
—
Gopi। शाकं Go मम
(सा।स्वा) umri। किंg Gui इत्यादि। ojm विवेकDog समर्पितं अ कार्यकर माऩालुम् अवऩदै अवऩुक्कु सरिबुक्किऱेऩ् ऎऩ्गिऱ foaकमिल्लादे समर्प्पित्ताल् अ] कार्यकरDIT] तत्परं श्र CLऊं की आलं श्लोकं समर्पणं तत्त्वविदां न कर्तव्य QILD॥की अर्थी तत्परळा। अपहृत द्रव्य jog द्रव्यस्वामिछ यथाकथञ्चित्समर्पि♚ चौर्यं Cum शङ्कि
ठð। इत्युक्तिः - पूर्वमपि न मदीयमिदं
पूर्व बुद्धि समर्पणात् पश्चादप्यनुवर्तिॐ ॐ ॐ चौर्यं समूल n। pl। पूर्वमपि न ममेदQLD
Com सम्बन्धjump चौर्य ५। ज् श्लोक Qilu तात्पर्य नान्ना समर्पणं तत्त्वविदां न कर्तव्य GILDI BILG तात्पर्य
मदीयाकील
निर्बन्धCL_T? ? (नÈ॥।
(सा।प्र) gang) CGL २०ऊं ऊं ऊं ५६” इत्यस्य “मम नाथे” त्यस्य च विशिष्य स्वरूपज्ञाने तदभावे च अनुष्ठीयमानभरन्यासे स्वाधीन कर्तृत्व स्वार्थ कर्तृत्व रूपाहङ्कार ममकार राहित्यज्ञापन परत्वाल्लोकाचार्योक्तेश्च भरन्यासा प्राधान्यज्ञापनपूर्वकं भगवतः प्राधान्येनोपाय त्वज्ञापन परत्वाच्च भक्तियोगवद्भरन्यासस्यापि साक्षात्सर्वपाप निवर्तकत्वभगवत्प्रसादनत्वमस्त्येवेति नार्थवादतेत्यभिप्रेत्याह । Go इति। एवं च स्वस्वरूपं संयक्ज्ञात्वा भरन्यासः कार्यः । तथा ज्ञातुमशक्यत्वेऽपि लब्ध मात्रेणापि ज्ञानेनाहङ्कारममकारत्याग॥।
(सा।वि) त्तदीय द्रव्यस्य तस्मै समर्पणेऽप्युपायत्वस्य अपहृतद्रव्यप्रत्यर्पणादौ दर्शितत्वात् । मम नाथेत्य त्रानुशयस्य स्वाधीनकर्तृत्वस्वार्थ कर्तृत्वरूपाहङ्कार ममकार राहित्यज्ञापन परत्वेन विरोधाभावात्स्वरूप फलविशिष्ट भरसमर्पण मुपपद्यत एवेत्यभिप्रेत्याह - शाकं Goo इति । अनुशयं मुंह, अनुशयकरणमपि । ढाळगाली कङ्कील अभिमान CBCL मदीय इति स्थिताभिमानेन ममता त्यागाभावे सतीति भावः । qump, चौर्यं समूलं न विनश्यति । ढाळा॥। (सा।सं) अनुशयकरणादात्म समर्पणं शास्त्रार्थतया नानुष्ठेयमिति शङ्कामपि तत्तात्पर्त्योक्त्या परिहरति शाकं Goo इत्यादिना - अनुशयः, शास्त्रीये अज्ञकृत्यत्व भावनं न । किन्त्वशास्त्रीये अस्वारस्यमेव । स्वीयमिति समर्पणयोग्यमस्तिचेल्लोकरीत्या समर्पणं स्यात् । न च तथा
इह तथाविध समर्पणेनात्मापहार चौर्यानुन्मूलनात् । किन्त्विहसमर्पणं तवैव नियतस्वमिति तस्मान्न लोकरीत्या समर्पणमिति मन्वीथा इति तात्पर्यम् - श्लोकद्वयेनाप्यनुष्ठेय शरीरे शिक्षितमर्थमाह॥।
[[६०८]]
मू -
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
शास्त्रचोदितoming mo अनुष्ठिकं समर्पण
अज्ञकृत्य
शुरू ६० श्लोक♚ल यथावस्थित स्वरूपादि विवेक ६० Cuuji, नमः स्वसम्बन्ध omissu “अह मपि तवैवास्मि हि भरः"big। भरसमर्पण प्रधान शास्त्रार्थ क्रीं सार।
/
LDI६०
(सा।दी) श्लोक फलि अर्थ का की। शुद्ध इति । शास्त्रार्थं शेषशेषि भाव सम्बन्धानुसन्धानम् - अकादशैभरसमर्पण प्रधानमं। अर्थी सम्मति BIG Bmi। अहमपि तवैवास्मि हि भरः ढाळा। शेषत्वानु सन्धान विशिष्टस्वरक्षाभर समर्पण नं द्वयमंली अनुसन्धिकं॥।
(सा।स्वा) guni। इत्यादि। qwn कील शास्त्रri१८६ पूर्वश्लोक♚ मया समर्पितः mi अनुष्ठिकं@suji विरोधिलं। कर्तव्य तदितरस्यैव कर्तव्यQLDL ली किञ्चिद्विशेषमात्रं Q
तत्त्ववित् समर्पण कुङ्कृ विधिऊं समर्पणलं तत्त्वविदग्रेसरळ श्लोकाना तत्त्ववित् समर्पणं न कं भवदुक्तरीत्यासमर्पणलं की समर्पणानुबन्धिका ॥ ज्ञातव्यविशेष[i]in अनेका ऊनी (कन्धीलक मात्र Dring विशेष प्रयोजन गCL_m? किञ्च श श्लोक [i) भरसमर्पण Gong स्वरूप समर्पणमात्रं
LUCICI प्रपत्ति स्वरूप
माङ्गा। सम्प्रप्रदायविरुद्ध का
शुक्र
याग
।
निष्कृष्ट Los js। भरसमर्पण jogun अङ्गिus p
? summit। शुद्ध Q६ इत्यादि। श्लोकागमं त्वदुक्त प्रकार LDING/Cs अस्मदुक्त प्रकार LDIT & C तात्पर्यं युक्त DIs ली♚s pulig। सारमिति । सारत्वख्यापन विशेषि
भाकं प्रयोजन QILD ५। स्वसम्बन्धmins ढाळाळी मुण्डी अवधारण ॐ समर्पण की ज्ञातव्य [i) नानान्ना Lopp विशेष सारान्ना गाठीला Loj विशेष सारा पूर्वश्लोकी विवक्षित ज्ञापि ६०५ ८८ यथावस्थितेत्यादिuno g श्लोकीळा तात्पर्यार्थ अनुवदिलं। अहमपीत्यादि Dig श्लोकद्वयं की भरसमर्पणं कण्ठोक्तLD GLDC भरसमर्पण श्रुना upinuo कण्ठरवेण श्रनãi @rivg सम्प्रदाय विरोधचोद्य अवकाश॥। (सा।प्र) पूर्वकं भरन्यासः कार्य इत्युक्तं भवति । एवम्भूतस्य साङ्गभरन्यासस्य द्वये प्रतिपादकभागं॥। (सा।वि) कङ्काला एतदर्थमेव । श्रनंं। एवं तात्पर्यं विना । अज्ञकृत्य q पूर्वसमर्पणमज्ञानेन कृतवानस्मीत्यर्थ एवेत्यस्य तात्पर्यं न भवतीत्यर्थः । शास्त्रचोदितomi इत्यनेन विहितार्थे मीमांसा शास्त्रयुग्मश्रमविमलमनसस्संशयो न जायत इति सूचितम् - अनुष्ठि इत्यनेन कृतेऽनुशयश्चेत्पूर्वमप्येवं विदुषः करणमेव न स्यात् । न हि पूर्वश्लोकोक्तिदशायामज्ञानं उत्तरश्लोकोक्ति दशायां ज्ञानमिति सुधीभिर्वक्तुं शक्यमिति सूचितम् । तस्माद्यथोक्तमेव तात्पर्यमिति भावः - श्लोकद्वये फलितमर्थमाह - Q७ इति । शास्त्रार्थ श्री। शेषशेषिभाव सम्बन्धानुसन्धाने शेषशेषिभावानु सन्धानगर्भ भरन्यासासरूप प्रपत्ति शास्त्रार्थे । स्वसम्बन्धनिवृत्तिस्सार॥।
अऱुक्कै
(सा।सं) आग
इति - अकंलक इति - स्वरूपभरफलेषु स्वाम्यरूप सम्बन्ध भ्रमपरिहरणमेवेत्यर्थः । शास्त्रार्थली इति । न हि शास्त्र विहितेऽनुशय उपपद्यत इति भावः । अयमङ्गयंशो मन्त्रे क्वानुसन्धेय
॥।
मू
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६०९]]
की स्थलीQq॥
उपायं द्वयलंलं पूर्वखण्डलं Lung? समर्पणलं
Qing शेषत्वानुसन्धानविशिष्टD६०] स्वरक्षाभर समर्पणं द्वय कुण्डी ६० उपायपर १Door पूर्वखण्डलङ्की महाविश्वास पूर्वक गोप्तृत्ववरण गर्भ Door (सा।दी) स्थलñलकं BIGBmmi। Qila इत्यादि - शरणं प्रपद्ये
(सा।स्वा) कीं@@@unm। Que समर्पणमङ्गि मी अनुसन्धेय ढाळा अर्थपञ्चकाधिकार ।
किं अनुगुणा चतुर्थिjio, स्वसम्बन्धjmgmjism नमश्शब्द pii उत्तरखण्ड मङ्कीगी कंलक wআCup अनुसन्धेयकमा - पूर्वखण्ड क्रियापद अनुसन्धेय याले अङ्गेयॆऩ्ऱोविदु माऩाल् पुरिaरि कळङ्गु अससऩङ्गळागादॊऴियादो? ऎऩ्ऩवरुळिच् चॆय्गि pmri। Qiq शेषत्वेत्यादि - QQw/, भरन्यास प्रधानं प्रपत्ति शास्त्रार्थ
Qiquorg, Sip माङ्गळा रीत्या ढाङ्गpig। शेषत्वानु सन्धानेति सामान्योक्त्या फलस्यापि भगवच्छेषत्वानुसन्धानसिद्धेः फलसमर्पणमप्युक्तं भवति । विशिष्टा की सिद्धवदनुवाद मुमुक्षु४ÈG भरन्यासमात्म wwwQDळाली। अविना भावं ज्ञापितDIOSIT / उपायपरमिति । उत्तर
समर्पण कुंलक थीएं ०ßलल अनुसन्धिमंळील खण्डलंल ं चतुर्थ्यादिकली उपायपरonor पूर्वखण्डली पूर्वक गोप्तृत्ववरणगर्भQLD
गोप्तृत्ववरणg Campsum GILDळालं। अकिञ्चन
पदु
फलपर ०।५० CLITऊं की उपायपर
माै
अनुसन्धि उचितQILD (लं। महाविश्वास हेतुकर्भविशेषणम् । भरन्यास अपेक्षकळा महाविश्वास पूर्वक
तदाक्षेप्यDior भरन्यास pib अत्रैवानु सन्धेयLong Colo रक्षण समर्था महाविश्वासपूर्वकं कृष्णकं रक्षक
अदु
स्वेन समर्प्यमाणभरस्वीकरणार्थLD ६० Sun Go अहं अा आक्षेप्यorm। गोप्तृत्ववरणं सर्वाधिकारि साधारण तावन्मात्रं भरन्यासस्याक्षेपक LILL कील कलं ला महाविश्वासपूर्वक॥।
(सा।प्र) दर्शयति । Qug शेषत्वेत्यादिना । नन्वेवमानुकूल्य सङ्कल्पादीनामङ्गानामङ्गिनो॥।
(सा।वि) आवश्यक इति तात्पर्यमिति भावः । शेषत्वानुसन्धानेति - ननु पूर्वं भरन्यास प्रधान LDITOT शेषत्वानुसन्धानमित्युक्तम् । इह तु शेषत्वानुसन्धान विशिष्ट स्वरक्षाभरसमर्पणमित्युच्यते । तत्कि मत्र विशेष्यमिति चेत् - पूर्वमपि भरन्यास प्रधानLDIT इत्युक्त्या भरन्यासस्यैव विशेष्यत्वमिति व्यञ्ज
विश्वासपूर्वेति॥। नाच्छेषत्वानु सन्धानस्यावश्यकत्वद्योतनाय तत्र तथोक्तिः
(सा।सं) इत्यत्राह Qg इत्यादि - महाविश्वास पूर्वकेति । विश्वासफल भूता याचना अर्थतः प्रमाणतश्च कर्तव्यतया सिद्धा । सा च गोप्तृत्ववरणगर्भा - एवं च गोप्तृत्ववरण गर्भयाच्नाफलको महाविश्वासः । प्रकृताधिकार्यपेक्षितबुद्धि विशेषत्वाच्छरण शब्दोपश्लिष्टज्ञान सामान्यवाचि क्रिया पदमुख्यार्थो यथा तथा समर्पणानामपि तथात्वात्तन्मुख्यार्थतैव प्रकृतादि कार्यपेक्षित बुद्धि विशेषत्वेन क्रोडीकृत्य समर्पणानां विश्वासस्य एकदैव क्रियापदेनाभिधानात् ।॥।
[[६१०]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - शरणशब्दोपश्लिष्ट क्रिया पदकी
लङ्का अनुसन्धिनं प्राप्तम्
(सा।स्वा) त्वोक्तिः। महाविश्वासमुत्तरदशैug अनुवर्तिsum) तावन्मात्र (pii भरन्या साक्षेपकDISDILLIG@ कुङ्कुम शरण शब्देति । भरन्यासव्यञ्जका शरण शब्दं इङ्गिरुक्कैयालुमित्तै इङ्गे ३-रिक्कै मॆऩ्ऱु करुत्तु। सेर्त्तु ऎऩ्ऱदु महाविश्वासादिzar Gijormula। अनुसन्धि insuns ॐ अन्य शशाङ्क अनुसन्धेय risara Bilgun ५। Quig महाविश्वासादिक CornCL Cring अनुसन्धेयLDI का ८०G GLom? मन्त्रं सकृदेवोच्चार्य
आतङ्क निर्बन्धं CoQया। या अनुष्ठानं क्रमिकonosure मन्त्र♚लीuppor अनुसन्धान api क्रमिक Corno मन्त्र आवृत्ति न्याय्यम्॥।
(सा।प्र) भरन्यासस्य प्रत्येकं तन्मन्त्रांशप्रतिपाद्यतयावगन्तव्यत्वे क्रमेणैव तत्सिद्धिरिति यथावगत्यनुष्ठाने चानेककालानुष्ठेयत्वापातात् । प्रपत्त्यध्याये “भगवन् हितमाख्यातमात्मानं पततामधः । त्वत्प्रापकं महत्कर्मकारूण्य विवशातना । अधीता बहवोमन्त्राश्श्रीमदष्टाक्षरादिकाः । एभिः कर्मभिरीजानस्तान्म न्त्रान्सततं जपन् । त्वामाप्नोत्येव पुरुषः पुरुषं पुरुषोत्तम । एधान्यालोच्यमानानि कर्माणि करुणाकर । दुर्विज्ञेयस्वरूपाणि दुष्कराणि विभागशः । मन्त्रांश्चैकैकशस्तावज्जप्यमानस्य माधव । उक्तेनैव तु मार्गेण गच्छत्यायुरपक्षयम् । तस्मात्सकृत्कृतेनैव कर्मणा येन मानवः । सकृज्जप्तेन मन्त्रेण कृतकृत्यस्सुखी भवेत् । तं ब्रूहि भगवन्मन्त्रं दयार्द्रहृदयोह्यसि” इति प्रश्नोत्तरे “सत्य मुक्तमशक्यानि कर्माणि कमलासन । मन्त्राणां च यथाशास्त्रमनुष्ठानं न शक्यते । विद्यते येन तत्कर्म कृतमात्रेण कर्मणा । मामाप्नोति नरो ब्रह्मन्ममात्मा च भविष्यति” इत्यत्रोक्तात्यल्पकालानुष्ठेयतया विशेषो न स्यात् । “सकृदेव प्रपन्नस्य कृत्यं नैवान्यदिष्यते । सकृदेव हि शास्त्रार्थः कृतोऽयं तारयेन्नरम्” इत्याद्युक्तं सकृत्वं च न घटेत । युगपद्विधाना भावेन द्वयविहिताङ्गिनस्सकृत्व प्राप्तावपि प्रयाजादिष्वेकादश प्रयाजान्य यतीत्यादि प्राप्तासकृत्त्ववत् । “न खल्वेवं वर्तयन्यावदायुषम् " इत्यवगताङ्गासकृत्वस्य अनपोदितत्वादित्यत्र पदार्थावगतिवेलायां प्रत्येकं पदार्थानामवगमेऽपि खादिरैश्शुष्कैः काष्ठैस्समपरिमाणे भाण्डे पायसं शाल्योदनं समर्थः पाचकः पचे॥।
(सा।वि) विश्वासे गोप्तृत्ववरणं च शब्दतोऽर्थतश्च प्रतिपादयति क्रियापद इत्यर्थः॥।
(सा।सं) नविरम्य व्यापार प्रसक्तिरपीत्यभिप्रेत्य Cring अनुसन्धिमंळ प्राप्तमित्युक्तम् । यद्वा, वाक्यार्थज्ञान रूपाविधेयाध्यव सायसद्भावेऽपि विधेयज्ञान सम्पादनाय प्रार्थनैw
Coun Gub। इत्युक्त्या प्रार्थना यथा शरण शब्दोपश्लिष्ट क्रिया पदार्थतयाकार्या, न तां विना भगवत उपायत्वसिद्धिरिति तथा निक्षेपोऽपि द्वयार्थः कार्यः । तथा हि सत्यामप्युपायत्व प्रार्थनायां परस्यैव स्वमात्मानं शास्त्रविहितेन समर्पणेन परस्य यदि नस्वमिति मनुते तदा परस्वत्वबुद्ध्या स्वहस्त विनिहित द्रव्यकवति तव महानयं ज्ञातदशायामपि तत्समर्पणविधुरश्चोर इति तं प्रति॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
मू - Qua muji (@m) ूळं मन्त्री
(सा।दी) इत्यादि । । अङ्गाङ्गिकाळा षडर्थ॥।
[[६११]]
(सा।स्वा) pr? “सकृज्जप्तेन मन्त्रेण कृतकृत्यस्सुखी भवेत् । सकृदेव हि शास्त्रार्थः कृतोऽयं तारयेत्” इत्यादि।Cousing शास्त्रार्थं मन्त्रस्य सकृदुच्चारणपूर्वकं सकृदेव कर्तव्यQLD विधि याले इवैयॆल्लाम् माग वेण्डुगैयाल् सेर्त्तु अञ्जरिक्क वेणु QILD), “स्योनन्ते चेतनं करोमि” की मन्त्री लील अनुसन्धेय पदार्थ [५] अनेक कामं मन्त्रभेदं एकमन्त्रत्व निर्बन्धे मन्त्र मु।कंल आवृत्तिung our CourLIGour? किञ्च आनुकूल्य सङ्कल्पादिनी पूर्वाधि कारोक्तरीत्या औचित्य शब्द शक्तिungi, अर्थ सामर्थ्य मॆऩ्ऱिप्पडि ऎraङ्गळैयिट्टु तऩित्तऩिये वुङ्गळायिरुक्क इवत्तै
एक बुद्ध्यारूढuonß(८८ळा शक्य Com? शुलuring सकृत्वं की शास्त्रं अन्यपर Dorm Cour@ns शास्त्रार्थं सकृत्कर्तव्यQLD उपपन्न LoIT? ढाळगा उत्तर
।
इत्यादि वाक्यद्वय ॥।
(सा।प्र) दित्यादि लौकिक वाक्यार्थवद्वेदेऽपि “यदाग्नेयोष्टाकपालः समिधोयजति” इत्यादिभिर्विमर्श दशायामाग्नेयादीनां प्रयाजादीनां च प्रत्येकावगमेऽपि वाक्यार्थज्ञानवेलायां “दर्शपूर्णमासाभ्यां स्वर्गकामो यजेत” इत्येकाधिकार वाक्येन प्रयाजाद्यङ्ग विशिष्ट दर्शपूर्ण मासाद्यङ्गिवच्च । भगवत्सन्निधौ त्वच्छेष भूतस्स्वाधीन कर्तृत्व भोक्तृत्व स्वार्थकर्तृत्व भोक्तृत्व भ्रमरहितः फलान्तरविरक्तोऽकिञ्चनोऽनुकूलः प्राति कूल्य रहितः रक्षिष्यतीत्यध्यवस्यन् गोपायिताभवेति प्रार्थयन् अहं मद्रक्षणभरं त्वयि निक्षिपामीत्येव मनुसन्धानरूपार्थस्य द्वयेन विधानसिद्धेरङ्गानामङ्गिनश्च युगपद्विधान सम्भवात् । “तद्वयं सकृदुच्चारः संसारविमोचनं भवति । द्वयात्परतरो मन्त्रो नास्ति सर्वप्रदो नृणाम् । यस्योच्चारणमात्रेण परांसिद्धि मवाप्नुयात् । सकृदेव हि शास्त्रार्थः” इत्यादिभिर्बोध्यमानं सकृत्वमङ्गेष्वङ्गिन्यपि चान्वेति इत्यङ्गेष्वपि सकृत्वं सिद्ध्यतीति दर्शयन् साङ्गभरन्यासस्यात्यल्पकालसाध्यत्वं सदृष्टान्तं बोधयता “प्रणवोधनुः शरोह्यात्मा ब्रह्म तल्लक्ष्यमुच्यते । अप्रमत्तेन वेद्धव्यं शरवत् तन्मयो भवेत्” इति वाक्येनाप्यर्थात् सकृत्वमल्पकाल साध्यत्वं च बोध्यत इत्यभिप्रेत्याह ।
इत्यादिना ।॥।
(सा।वि) Dumb अङ्गिनासह षडर्थाःतत्तन्मन्त्रांशप्रतिपाद्य क्रमेऽवस्थितानेकाङ्गसाध्य॥। (सा।सं) स नोपायो भवति । तथैवस्वस्मिन् स्वरक्षाभर निर्वाहकत्वाहङ्कारनिवृत्तिकार्यस्वात्मरक्षा भरसमर्पण विधुरस्य न भरस्वीकर्ता भवतीति स नोपायस्स्यात् एवं रक्षाफल स्वामित्वाहं कारनिवृत्ति कार्य तत्समर्पणविधुरस्य तत एव साहङ्कारस्य भरस्वीकर्ता नाप्युपायश्च भवतीति प्रकृताधिकार्यपेक्षित बुद्धिविशेषत्वात् विमर्शदशायां क्रमेण अनुसन्धिकं प्राप्तमित्युक्तम् - एवं विशकलितवेषेण तत्तत्पदैः पृथक्पृथगनुसन्धाने कथं साङ्गस्य संसर्गबोधरूप एकबुद्धयारोह इत्यत्राह इवैयाऱुम्
इति
[[१]]
उपायत्व प्रार्थना पूर्वक स्वनिर्भरत्व शिरस्कनिक्षेपत्रय॥।
[[६१२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - विमर्श दशै कृन्नीकृनी अनुसन्धि वाक्यार्थ प्रपत्ति दशैं वाक्यार्थ CC६० साङ्ग-Loon प्रधानं एकबुद्ध्यारूढomo, शुभ
प्रधानानुष्ठानं सकृत्कर्तव्य॥
यथाशास्त्रं साङ्ग
(सा।दी) विमर्श दशैu१), पदार्थानुसन्धान दशै अतस्साङ्गonor प्रधान अनुष्ठानं यथा शास्त्रं सकृत्कर्तव्यQLD की। शुक्र, इति । शुल, साङ्गस्याङ्गिनः एकबुद्ध्यारूढत्व सम्भवात् ढाढा। ून आत्मभरसमर्पणं क्षणकृत्य
अधिकारी
) सकृत्कर्तव्य। श्रुत्यभिप्रेत॥।
उक्तरीत्या pulg। निर्देशिकंs उपपन्नम् । बोध्यत्व प्रकार कुं
(सा।स्वा) Liquor पूर्वाधिकार मण्डळी एकपेटिकैurnsuring पूर्वाधिकार guji Qur
आनुकूल्यसङ्कल्पादीनां मन्त्र यथार्हं तत्तदंश
@ विमर्श दशै
wim
मी अनुसन्धेय Dims
विचारिकं की दशै। शब्णी वाक्यार्थ प्रतिपत्ति दशैung: तत्तदंशबोधितानामर्थानां यथायोग्यं प्रधानोप सर्जनतयान्वयमुखेन महावाक्यार्थ बोधोत्पत्तिदशै । तथा च तन्निबन्धनानी कुं । विमर्शदशानुसन्धान मात्र ujji & एकबुद्ध्यारूढos Bilgun ५। अङ्गा । लोकं पञ्चावयववाक्यार्थादिó वेदलंल अङ्गवाक्य सहित प्रधान वाक्यार्थpii - साङ्गonor प्रधानमिति साभिप्रायनिर्देशः । “स्योनन्ते” इत्यादिक्री अर्थ/ना, अन्योन्य प्रधानोपसर्जन भावेनान्वयि ८६०५ योग्य । १८७५ मन्त्रभेदा दिनां क आगळाली। C। अङ्गाङ्गिबोधकप्रमाण
वाक्यार्थ प्रतिपत्ति दशै वाक्यार्थम्, इतरवाक्यार्थम् ।
प्रधानोपसर्जनभावेनान्वयं ८nQ०sun Go एकवाक्यत्वंलभिऊं suro एकबुद्ध्यारूढ GILD) लङ्का। यथा शास्त्रमिति । मन्त्र एकबुद्ध्यारूढत्वं सम्भवि याले अदाऩ् सॊल्गिऱ त्तै यऴिक्क वॊण्णादॆऩ्ऱु करुत्तु। इवैगळुडैय अनुष्ठानार्थ मन्त्र♚ our Coloniqui बुद्धि एकैQ Glom? अनुष्ठेयपदार्थ [११८५६
बहुकं॥।
(सा।प्र) @mom। एतत्सर्वम् । भरसमर्पण प्रधान Dior इति, भरन्यासस्य प्राधान्येन द्वये प्रतिपाद्यत्व॥।
(सा।वि) प्रपदनस्य कथं क्षणकृत्यत्वमित्यत आह - विमर्श दशै इति । कृणी कृणी प्रत्येकं वाक्यार्थ प्रपत्ति दशै इति - णा वाक्यार्थ [[]] CurrC६०, तद्भिन्न वाक्यार्थवत् । एकबुद्ध्या रूढomb, षडर्था एकबुद्ध्या रूढाभवन्ति - तत्तत्पदार्थस्मरणजनित संस्कार बलाद्वाक्यार्थ प्रतिपत्ति न्यायेन तावत्पदार्थविशिष्टैक बुद्धिरूप भरन्यासः क्षणसाध्यस्सकृत्कृतश्च भवतीति॥।
(सा।सं) मङ्गित्वेन क्रोडीकृत्यैकम्, आनुकूल्यसङ्कल्पादीन्यङ्गानि पञ्चेत्यभिप्रेत्य इत्युक्तिः गाल इति - प्रयाजादि वाक्यैक वाक्यज्योतिष्टोमादिवाक्यार्थवदित्यर्थः - एवमेक बुद्ध्या रोहफलं साङ्गस्य “सकृदेव हि शास्त्रार्थः” इति न्यायात् सकृत्कर्तव्यत्वमित्याह - शुक्र
साङ्गप्रधानस्य एक बुद्ध्यारोहलाभादित्यर्थः एवमनेकानामङ्गानामङ्गिनां च क्षणमात्रात्॥।
[[१]]
इति
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६१३]]
मूअनेकव्यापार साध्य Door धानुष्कल लक्ष्यवेधार्थ १०१७oor बाणमोक्षं क्षणकृत्य ii Cum आत्मरक्षाभर समर्पणकी कंgugGluing । श्रुतिसिद्धम् ।
मा
पूर्वं
(सा।दी) कीpi। अनेकव्यापारेत्यादिum॥ लक्ष्यवेधार्थ Dior बाणमोक्षं क्षणकृत्यं LIöगणी अनेकशिक्षैीा परिकर (ना। @gi भरसमर्पणं क्षणकृत्यं । तदर्थं पूर्वं परामर्शादिना श्रुति “प्रणवो धनुश्शरो ह्यात्मा” ढाळा। प्रपत्ति मन्त्रं॥।
श्रुतिurrom
DILLODअनुष्ठानकं
ऎऩ्ऩुमदु।
(सा।स्वा) बहुकाल साध्या साङ्ग प्रधानानुष्ठान पर्यन्तं क्षणकालवर्तिunor jg बुद्धि अनुवर्तिॐॐ
उपकारकLDIS? बहुकङ्कना शुल शक्यLDIT? गा Grimi। अनेकेत्यादि
“प्रणवो धनुश्शरो ह्यात्मा ब्रह्म तल्लक्ष्यमुच्यते - अप्रमत्तेन
अत्यल्प काल♚ली अनुष्ठिकं धानुष्कळा इत्यादि - @ श्रुति
वेद्धव्यं शरवत्तन्मयो भवेत्” ढाङ्गळील श्रुति - लक्ष्यवेधार्थमित्यनेन शैत्र्यहेतुभूतं चित्तस्यात्यन्तैकाग्रयं विवक्षितम् - क्षणेति - श्रुति प्रणव धनुvaroj आत्मा शर
ब्रह्ममुंल कङ्क, आत्मसमर्पण
अत्यन्तावधानसहितलक्ष्यवेध, निरूपिऊं की
भीमाकं शलङ्क आत्म समर्पणलङ्की अनुष्ठेयव्यापार // ५ना बहुना
अभ्यासपाटव Luni कंशका धानुष्कबाणमोक्षं Currow अत्यल्पकालकृत्य DIGIL ज्ञापि तात्पर्यQD६m ५।लं। अत्यल्पकालकृत्य combulg अभ्यासपाटव अवश्यं सम्पादिकं Com॥ द्वय शब्दतः प्रतिपन्न महाविश्वास LD प्रपत्ति wins? पूर्व
“प्रपत्तिर्विश्वासः”
शरणागतिः” mo निष्कर्षिGun? माता
लीली स्तनन्धयप्रजातुल्य or m भरसमर्पणं
“उपाय इति विश्वासो द्वयार्थ Gun स्वत एव भरं &LDऊण्डील
॥।
(सा।प्र) मुक्तम् । “अप्रार्थितो न गोपायेत् । तदेकोपायता याच्ना प्रपत्तिः” इत्यादिभिर्विश्वासस्य गोप्तृत्ववरणस्य च प्राधान्यावगमात्तस्यैव प्राधान्येन प्रतिपाद्यत्वे किं नियामक॥।
कं, भर
(सा।वि) समुदायार्थः । क्षणकृत्यत्वे दृष्टान्तमाह - अनेकव्यापारेति । भरसमर्पण समर्पणस्थितिप्रकारः । बाणमोक्षणं क्षणकृत्य Loni Cun इत्यन्वयः । लक्ष्यवेधार्थं बाणमोक्षणं क्षणकृत्यं, पूर्वशिक्षाप्रकारस्तत्परिकरः । तद्वत्तत्तत् पदार्थविमर्शः पूर्वं तत्परिकरः । वाक्यार्थानुसन्धानं तु क्षणकृत्यमिति भावः । बाणमोक्षदृष्टान्तेन क्षणकर्तव्यत्वं श्रुत्यैवोक्तमित्याह श्रुतीति । “प्रणवोधनुश्शरोह्यात्मा” इत्यादि श्रुतिः । “सकृदेव हि शास्त्रार्थः - सकृदेव प्रपन्नाय” इति स्मृतेः श्रुति मूलत्वात्तत्रापि दृष्टान्तान्वयान्नानुप॥।
(सा।स) निर्वृत्य सम्भवात्कथं न्यासस्य क्षणकालसाध्यत्वमिति भवद्व्यवहार इत्यत्राह अनेकेति “प्रणवो धनुश्शरो ह्यात्मा ब्रह्म तल्लक्ष्यमुच्यते - अप्रमत्तेन वेद्धव्यंशरवत्तन्मयो भवेत् - ओमित्यात्मानं युञ्जीत । ओमित्यनेनद्वय रूपिणा” इत्याद्यभिप्रेत्य श्रुति सिद्धमित्युक्तम् । श्रुत्यादावात्मनिक्षेप एव प्रधानतयोक्तः, न भरनिक्षेप इति कथं भवद्भिर्भरन्यास प्राधान्यमुच्य ते॥।
[[६१४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - iभरसमर्पण मन्त्रेण स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् । मयि निक्षिप्त कर्तव्यः कृतकृत्यो भविष्यति” तन्त्र मङ्की भरस्वीकारं ६०००की शरण्या
प्रपत्ति मन्त्रा८६) प्रधान DIG, अनुसन्धेय /१६
“अनेनैवतु । सात्यकि
या।
(सा।दी) भरसमर्पण CLD प्रधानतया अनुसन्धेयं प्रमाणं कीpiri। भर समर्पणLD इत्यादि । निक्षिपेदिति । निक्षेपः कर्तव्यतया विहितः । मयीति । निक्षिप्त स्वरक्षणभर इत्यर्थः । ♚ निक्षेपjg/Gr॥।
आऩ
(सा।स्वा) लाळा उचित? शुभं शब्दतः प्रतिपन्नभरसमर्पणjmgujib सेर्त्तु अबुमागच् चॊऩ्ऩदु कूडुमो? वॆऩ्ऩवरुळिच् चॆय्गिऱार्। इप् समर्पणD इत्यादि - Qig अवधारण ५० महाविश्वासं व्यवच्छेदि BiGg)। महाविश्वासं शब्दतः प्रतिपन्नomuggi मन्त्र भरसमर्पण की विनियोगिकी प्रमाणबल gov @ring भरसमर्पण प्रधान अनुसन्धेयQLD ५। प्रपत्ति मन्त्री) इति - “अनेनैव तु मन्त्रेण” ढाòm। मन्त्र विशेषण प्रपत्ति मन्त्रकुङ्किंळं उपलक्षण GILD लं)। निक्षिप्त कर्तव्यः, निक्षिप्त भर इत्यर्थः भरस्वीकारमित्यादि - अकिञ्चनळा लील CAत्तैयुम् एऱिड सरियादे अवैयॆल्लात्तैयुम् ताऩे सुमक्कुम् ऩाऩ अवऩ् ताऩेHर् पण्णादवऩ् तादावुऩल्लऩॆऩ्ऱिप्पडि यरुळिच् चॆय्गैयाल् पूर्वका वाक्यं तदनुरोधेन नेयQLD। लं॥ माताmoni Guruji कीली कीलकण्ठी mb भरसमर्पणं Couns। उचित
पीलकं
(मुळं ऊन्ना उपायही अङ्गस्वरूपमङ्गि स्वरूप निरूपितoning “प्रधानविधिवाक्यं खल्वङ्गवाक्यसमन्वितम्” इत्याद्युक्त प्रक्रियैuno साङ्ग प्रधान विषयLDI प्रयोग विधि वाक्य हुकं काढणG QUIT Courly ६०१ साङ्गानुष्ठान Gun निष्कर्षिकं JnG GLon? प्रयोगविधिवाक्यमेकी अहिर्बुध्योक्तDoor अङ्गान्तर (pib। अङ्गिui) स्वरूपफलसमर्पणांश मुमुक्षु अनुष्ठेयins प्रसङ्गिwnCom? भिन्न
भिन्नकी मुमुक्षुकं अङ्गित्रयी (gs
अनुष्ठान श्री मन्त्रं आवृत्ति प्रसङ्गिकं
माग
तत्तत्प्रयोग विधिवाक्य
द्वयस्य॥।
mor
(सा।प्र) मित्यत्राह । भरसमर्पण इति । कर्तव्यभूतरक्षण भर निक्षेपस्य कृतकृत्यत्वापादकत्वो क्तेः रक्षा भरन्यासस्य फलान्तरार्थ प्रपदनेऽनुगतत्वाच्च प्राधान्यमिति भावः । फलसङ्ग कर्तृत्व त्यागस्य निवृत्ति धर्ममात्र साधारणतया भरन्यासस्यापि तद्वैशिष्ट्यं तेषां निबन्धनमप्याह॥।
(सा।वि) पत्तिरिति ध्येयम् - प्रपत्ति मन्त्राणां भरसमर्पणमेव प्रधान प्रतिपाद्यमित्यत्र प्रमाणमाह
भरसमर्पण इति - निक्षिपेदिति रक्षाभरनिक्षेप एव कर्तव्यतया विहितः । अन्यथा “मयि निक्षिप्त कर्तव्यः” इत्यनुवादायोगात् । शेषत्व ज्ञान मात्रस्य प्रमाणतन्त्रस्य कर्तव्यत्वासिद्धेः तदनुवादा॥। (सा।सं) इत्यत्राह । भरसमर्पण इति । सकिञ्चनात्मनिक्षेपे “मयि निक्षिप्त कर्तव्य" इत्युत्तरार्धायोगात्तथोक्तिमतो भरस्वीकर्तुः शरण्यस्याकिञ्चने भरन्यास प्राधान्य मेवाभिप्रेत मित्यर्थः । अथ कर्तृत्वादि त्यागं गुरूपरम्परोपसत्तिं च विना यावदङ्ग सहिताङ्गयनुष्ठानमपि न॥।साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६१५]]
मू - ूली साङ्गानुष्ठान, कर्तृत्वत्याग, ममतात्याग, फलत्याग, फलोपायत्वत्याग पूर्वक LDIToor आनुकूल्यसङ्कल्पाद्यर्थानु सन्धान mL गुरुपरम्परोपसत्तिपूर्वक
(सा।दी) प्राधान्यomwii। क्रीङ्ग साङ्गानुष्ठानप्रकार LG कीpi। शी साङ्गानु ष्ठान orum। इत्यादि । स्वप्रधानकर्तृत्व त्यागं - क्रियमाणं मदीयमित्येवं रूपममतात्यागः । एवं त्यागत्रयपूर्वकDror समर्पण QILD) अन्वयम् । आनुकूल्येत्यादि । अनुष्ठेय प्रकाशक मन्त्रकरणकLDITT अङ्गाङ्गयनु सन्धान♚♚CL_L॥।
(सा।स्वा) सकृदुच्चारण;
विधिमंळील शास्त्रं विरोधिung मुमुक्षुकंळकण्ठ इतर
१४।६० प्रयोगविधिवाक्यं भिन्न स्वरूपफलनिक्षेप (in अङ्गि शरीरान्तर्गत १८०& नीलनी अङ्गिका @ मुमुक्षुकं प्रयोगविधि एक Q सूचि काळङ्ग मुमुक्षुकं प्रयोगविधि लभ्यLDoor साङ्गानुष्ठान क निष्कर्षिकण्ठीpri। क्रं इत्यादि। लीग मुमुक्षुकं मं ाला अङ्गि विषयी॥।तत्तदङ्ग विधि वाक्य [i) CL एकवाक्यतापन्नप्रधान विधिवाक्यomळी प्रयोगविधि वाक्य निष्कृष्ट@gmq। कर्तृत्वत्यागादिक्षा सर्वनिवृत्ति धर्म साधारण १८६५६) आनुकूल्य सङ्कल्पादि (GDL अङ्ग) LG क तत्पूर्वक त्वोक्तिः । अत्रादिशब्देन इतराङ्गचतुष्टयं गृह्यते । @rig अर्थानुसन्धान Long, अर्थस्मरण पूर्वकानुष्ठानम् । तथाच अर्थानुसन्धानß CCL । आनुकूल्य सङ्कल्पादिरूप मन्त्रार्थस्मरण पूर्वकतदनुष्ठान BCL । काकं भरसमर्पणं
QupCCL अन्वय। तथाच आनुकूल्य सङ्कल्पादिना भरन्यास लम्मिं उपकारक m। ॐ स्वरूप फल निक्षेप iisor up उपकारक LOL@g विधि वैयर्थ्य GILD। गणपतीg चोद्य pib परिहृतम् । भरन्या सोपकारकत्वमात्रेणापि या विधि सार्थक । द्वयवचन सात्त्विकत्याग निर्देशात्पश्चादानुकूल्य
@ सङ्कल्पादिनिर्देशात्पूर्व Cuo निर्देशिक वेण्डियिरुक्क ततोऽपि पश्चान्निर्देशि♚लg। मन्त्रमङ्ग्यनुष्ठान ßg।कं अत्यन्तावश्यकमिति ज्ञापनार्थम् । गुरुपरम्परेति । उपसत्तिः, उपचेतनम् ।
अन्य प्रणाम ध्यानादिना । चरम श्लोकाधिकार mi निष्कर्षिकण्ठ॥॥
(सा।प्र) की साङ्गानुष्ठानमित्यादिना । “त्यक्त्वा कर्मफलासङ्गम् । यस्य सर्वे समारम्भाः कामसङ्कल्पवर्जिताः” इत्यादिषु प्रतिपन्नः फलत्यागो मोक्षव्यतिरिक्तफलनैराश्यम् । अहिर्बुध्यसंहितोक्तस्तु अङ्ग्यनुप्रविष्टः प्रपदनफलमपि भगवत एवेत्यनुसन्धानात्मक इति भावः ।॥।
(सा।वि) सम्भवादिति भावः । साङ्गानुष्ठानप्रकारं दर्शयति - इति । स्वरूप फलन्यास गर्भDior आत्मरक्षाभरसमर्पणं १०८ साङ्गानुष्ठान। साङ्गानुष्ठानं भवतीत्यन्वयो बोध्यः । अयमत्र साङ्गानुष्ठान प्रकारः आचार्यानुग्रह पूर्वकं गुरुपरम्परा मनुसन्धाय श्रीप्रपत्तिं॥।
(सा।सं) पुष्कलानुष्ठानमिति तत्साहित्यमपि पुष्कलानुष्ठान शरीरत्वेन निष्कर्षयति । ूल इति ।॥।
[[६१६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - द्वयवचन मुखलं ६० स्वरूपफलन्यासगर्भ[६०] आत्मरक्षा भरसमर्पणं १६००१००१६०५।
माऩ
(सा।स्वा) छठीmulquing उपसत्ति, प्रपत्तिकं उपकारक विषयQDorm ५५ आनुकूल्य सङ्कल्पादि
Gun
प्रयोगविधि
gujris Cri
तथा च कुङ्कृ द्वयवचनात्पूर्व [०१८ निर्देशिका द्वयोच्चारणात् पूर्व ७० का अनुष्ठेय GLormi ज्ञापिकंलकऊङ्कता व्यßलला CLऊं की शाकं द्वयवचनमात्राङ्गत्वज्ञापनार्थ
ना। शशाङ्क वचनं उच्चारणम् । द्वयवचन
मुखLois निर्देशि लम्बी
Gum निर्देशिकण्ठी कङ्क श
मुखान्तरा ज्ञापित
मन्त्रान्तरयुक्त Lomoji, मन्त्ररहित Limboji। अधिकारिभेदेन निक्षेपरक्षोक्तरीत्या मी प्रपत्ति प्रयोग (i) (५६া QL सूचिती। स्वरूपेत्यादि । आत्मनिक्षेप / शेषत्वानुसन्धान विशेष Quorm।
“रक्ष्यस्यात्म समर्पणम् । रक्षकैकार्थ्यभावनम्" ढाळा स्वरूपन्यास निर्देशिलं। “स्वात्मानं मयि निक्षिपेत् । ओमित्यामानंयुञ्जीत” इत्यादि
माग
विशेष्य Di & ♚ळील शाब्द
प्राधान्यñg upps sq। शकल स्वरूप फलन्यास गर्भा आत्मरक्षाभरसमर्पण QIDorm भरन्यासलं विशेष्यons निर्देशिका कानान्ना आर्थ प्राधान्य jogi, द्वयमुंली कण्ठ Garm शाब्द प्राधान्यñjuji । लं भरन्यासं मुमुक्षु ४ अङ्गिumburg) स्वरूप फलन्यास/ना तत्सन्निवेशरूपकं मुलम्मुलळा॥।
[[६६]]
(सा।वि) कृत्वा अखिल हेय प्रत्यनीकेत्याद्युक्तरीत्या भगवति रक्षणोपयुक्त स्वामित्व, सौशील्य, वात्सल्य, सौलभ्य सर्वज्ञत्व, सर्वशक्तित्व, सहजकारुणिकत्व, सत्यसङ्कल्पत्व, परमोदारत्वादि कल्याण गुणगणान्नारायण शब्देऽनुसन्धाय, श्रीमच्छब्दे श्रीवैशिष्ट्यं चानुसन्धाय श्रीमच्छब्द नारायण शब्दाभ्यां अर्थ सामर्थ्यलब्धे आनुकूल्यसङ्कल्प प्रातिकूल्य वर्जन सङ्कल्पौ च इतः प्रभृत्यनुकूलोऽस्मि प्राति कूल्यान्निवृत्तोऽस्मीति कृत्वा ‘अहमस्म्यपराधानामालयोऽकिञ्चनो गतिः” इति स्वाकिञ्चन्यमनु सन्धाय, स्वशेषत्वाद्यनुसन्धाय, अनागतानन्तकाल समीक्षयाप्यदृष्ट सन्तारोपायोनन्यगतिरहं हे श्रीमन्नारायण! त्वच्छेषभूतं मां त्वद्दत्तबुद्ध्या त्वच्चरणारविन्दयोस्समर्पितवानस्मि - अहं न मम । श्रीमन्नारायण तव चरणौ शरणं प्रपद्ये - उपायत्वेनाध्यवस्यामि त्वमेवोपायस्थाने तिष्ठन् मत्कार्यं साधय, इतः पश्चादस्मद्यतन निरपेक्षो भवानेव रक्षतु, तत्र भरस्तवैव, नमम, ततस्तदंशे निर्भरोऽहमस्मि, श्रीमते नारायणाय तुभ्यमेव, सर्वदेश, सर्वकाल, सर्वावस्थोचित, सर्वविधकैङ्कर्याणि कुर्वन् भवेयम्, न मम तत्र प्रधान फलित्वं, अस्मिन् समर्पणेऽप्यहं निरपेक्षकर्ता न भवामि, स्वार्थं च कर्ता न भवामि, प्रधानोपायश्च भवानेवेति भगवत्सन्निधौ द्वयमन्त्र तत्तत्पदप्रतिपाद्यार्थानां तत्तत्पदस्थाने परामर्शसहितं विशिष्टमध्यवसानम् । यद्वा पूर्ववच्छ्रीमच्छब्देन पुरुषकारवैशिष्ट्यं नारायणशब्देन गुणवैशिष्ट्यं चानुसन्धायानुकूल्य सङ्कल्प प्रातिकूल्यवर्जन सङ्कल्पौ च तत एवानुसन्धाय “चरणौ शरणं प्रपद्ये" इत्यत्र॥।
(सा।सं) अकिञ्चन मुमुक्षु कर्तव्यतयोक्त भरन्यसन इत्यर्थः । ननु कर्तृत्वादित्यागानां॥।
[[१०]]
मू
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६१७]]
शकं कर्तृत्वत्यागलं किं निबन्धनं, ५। कर्तृत्व (/ तऩ् वन्ददॆऩ्ऱु कालं यावदात्मभाविwnoor भगवदेकपारतन्त्र्यकुं mons
(सा।दी) का कर्तृत्वम्, प्रपत्तिकर्तृत्वम् ।॥।
माग
ए
(सा।स्वा) Currऊंळी पृथगङ्गानाmom। कर्मलं अनुष्ठिकं कर्तृयत्व लं उपादेयLDINE न्यायवित्कण्ठा (कङ्क अनुष्ठानदशैं अकलङ्क त्यागं ग BnQCuor? @ig त्याग, स्वरूपेण त्याग sung कर्तृत्वं लाग की अनुसन्धानमात्ररूप n।GD) अनुष्ठिकं कर्तृत्वं तागमायिरुक्क इदु तऩ्ऩदऩ्ऱॆऩ्गैक्कुत्ताऩ् fAsru-मॆदु? ऎऩ्ऩ ४ pri। कं कर्तृत्वेत्यादि । कृा कर्तृत्व pii इत्यादि । कं कर्तृत्व
आतङ्क कर्तृत्वशक्तिला स्वार्थमुकं ] msungjib कर्तृत्वोषयुक्त LDITB करणकलेबरादि ८jio simsung प्रवृत्ति समय श्री स्वसङ्कल्पेन ज्ञानचिकीर्षा प्रयत्नोत्पादन मुखेन प्रेरकmsungiii @ना SDG प्रबलङ्ग तलै सुमक्कुमाप् पोले अवऩ्गूड पिएरिक्किऱवऩाय्क् कॊण्डु सक्कळिक्कैयालुम्, ५। कर्तृत्व॥।
(सा।वि) कार्पण्य महाविश्वास गोप्तृत्ववरणान्यनुसन्धाय, श्रीमते नारायणायेति पूर्वोक्त श्रीविशिष्ट नारायणोद्देशेन अहमिति पदमध्याहृत्य रक्ष्यत्वेन स्वरूप समर्पणानुसन्धानं, नम इति स्वसम्बन्ध निवृत्त्यनुसन्धानं च, अत्र “अहमद्यैव मया समर्पितः अहमपि तवैवास्मिहि भरः” इति मद्रक्षणभर फलयोस्समर्पणस्य तात्पर्य सिद्धत्वात् न मम इति त्रितयेऽपि स्वसम्बन्धनिवृत्तिर्बोध्या । इहापि निरपेक्ष कर्तृत्वादि निषेधोऽनुसन्धेयः अत्र पक्षे द्वय पूर्वखण्डमङ्गपरम्, उत्तरखण्डमङ्गिपरम् । पूर्वस्मिन्पक्षे पूर्वखण्डमङ्गाङ्गिपरम् । उत्तरखण्डं फलपरमिति बोध्यम् । अथोक्ति प्रकार उच्यते - भगवत्सन्निधौ आचार्योपदिष्टरीत्या पुरुषकार प्रपत्त्यनन्तरं पुरुषकार सम्बन्धगुणवैशिष्ट्यान्यनुसन्धाय, स्वामिन्नितः प्रभृत्यनुकूलोऽस्मि, प्रातिकूल्यान्निवृत्तोऽस्मि, त्वमेव रक्षिष्यतीति विश्वसिमि । “अहमस्म्य पराधाना मालयो किञ्चनो गतिः” कृपणोऽहं - त्वं मम गोपायिता भव । इदमात्मात्मीयं सर्वं तवैव, न मम, एतद्रक्षणभरं त्वयि न्यस्यामि, अत्र नममान्वयः, त्वमेवोपायान्तर स्थानापन्नो भूत्वा तत्कार्यं साधय, तदंशे निर्भरोऽहमस्मि” रक्षाफलस्वाम्यमपि शेषिणस्तवैव, न मम, अस्मिन् साङ्गप्रपदने कर्तृत्वमपि न मम, इदं प्रपदनं भवद्वशीकरणमात्रम्, न फलं प्रत्यव्यवहितोपायोऽपीत्याचार्योच्चारित समुदाय ज्ञान पूर्वक वाक्योच्चारणम् । आचार्य निष्ठातु, आचार्यकृत प्रपत्तिरेवेति तत्राहमिति स्थाने अयमिति निर्देश एव विशेषः । आत्मात्मीयमित्यत्र अन्तर्गतत्वं वा । jpg, भगवन्मूलकतया प्राप्त मिति । यावदात्मभावि पारतन्त्र्य jogs, पारतन्त्र्यज्ञानं स्वस्य भगवदधीनकर्तृत्वं याव दात्मभावीति ।॥।
(सा।सं) किं निबन्धनम् ? येन तत्पूर्वकतापि स्यादित्यत्राह । कङ्कर्तृत्वत्याग किं इत्यादिना । भगवदेकपारतन्त्र्यं भगवत्सङ्कल्पव्यतिरेके प्रयत्नचलनाद्यनाश्रयत्वम् । एतस्मिन् ज्ञाते स्वकर्तृपरै॥।
[[६१८]]
मू - ममतात्याग/कं
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
फलत्यागळं निबन्धनम्, आत्मात्मीय स्वरूपानु
बन्धि भगवदेक शेषत्वज्ञानम्
(सा।स्वा) unsou Quiggopig। लोकं Cum पारतन्त्र्यं कादाचित्कDI अनेकप्रति सम्बन्धिकongnळी ं) कर्तृत्व की अभिप्रायल ujiri(लु यावदात्मभावि शब्द एकशब्द प्रयोग। अनुष्ठिकं कर्म pii उपादेय
(कङ्कालीङ्ग सम्बन्धत्यागं LIळङ्ग ऊं BnQGLon? मुमुक्षुoji g इतरफल [ri sair स्वरूपेण त्यक्ता Bgjb मोक्षरूपफल की अप्रधान Long अन्वयं कानान्ना कण्ठ, अदुक्कुत्ताऩ् अर् पण्णक् कूडुमो? इङ्गु मावदु-तऩक्किवै मऩ्ऱॆऩ्गिऱ अनुसन्धानमात्ररूप Drawn अGG)- शेष ८s तत्तदुपायविधि वाक्यसिद्धrisru (तुकं कृाकं शेषं मुलं कृाळा निबन्धन CLDQQ] (ठं @supri। ममतेत्यादि । आत्मात्मीयमिति । आत्मात्मीयस्य कृत्स्नस्य भगवदेकशेषत्वे तदन्तर्गतयोरूपायफलयोरपि तदेक शेषत्व मवर्जनीयमिति भावः । आत्मनस्तदेकशेषत्वे आत्मीयानान्तदेकशेषत्वं कैमुत्यसिद्धमिति ज्ञापनार्थमत्रात्म ग्रहणम् । स्वरूपानुबन्धीति । निरूपाधिकं स्वरूपाविनाभूतं चेत्यर्थः । भगवच्छेषत्वमस्य शेषत्वं सोपाधिक। कादाचित्कं निबन्धन DIS LILLळाकी अभिप्राय स्वरूपानुबन्धीत्युक्तिः । भगवदेकेति । ०शेषत्वमनेक प्रतिसम्बन्धिकDoongili निबन्धनons LoILL@की अभिप्राय एकशब्दं प्रयोगि♚g/। भगवद्व्ययतिरिक्त कृत्स्नव्यवच्छेदकLDI एकशब्द । मङ्कील स्वव्यवच्छेदे विशिष्य तात्पर्यम् । भगवदर्थं भगवदिच्छोपाधिकLDIB उपायतत्फलाना मकं शेष [i) Googlss निरूपाधिकशेष कृमकं शेषं &लंं]। अनुष्ठिकं कर्म फलोपायत्व॥।
निबन्धन QILD
অय
(सा।प्र) आत्मात्मीयrijBOLI इत्यादि । चेतनस्य स्वतो भगवच्छेष त्वाच्छेषभूतस्य शेष्यतिशयैक प्रयोजनतया तद्ज्ञानस्य स्वरूपानुबन्धि भगवत्कैङ्कर्यरूप पुरुषार्थज्ञापनद्वारा इतरपुरुषार्थत्याग निबन्धनत्वमित्यर्थः । नन्वेवं तर्हि “त्वमेवोपाय भूतो मे । ययाना" लं
व्रज ढाङ्ग की स्वीकारलेली उपायभावनै । ♚ इत्यादि विरुद्धं स्यादित्यत्र तेषां भरन्यासे साक्षादु पायत्व बुद्धेस्त्याज्यत्व बोधन परत्वान्न विरोध इत्यभिप्रेत्य उपायत्व॥।
(सा।वि) एतादृश पारतन्त्र्यज्ञानं स्वाधीनकर्तृत्वबुद्धित्यागस्यमूलमित्यर्थः ।॥।
(सा।सं) कायत्तत्वज्ञानात्कर्तृत्वत्यागस्सिद्ध्यतीति भावः । मदीयफल साधनत्वान्मदीयमिदं कर्मेति रूपा ममता । तत्त्यागस्य स्वस्मिन् प्रधानफलित्वत्यागरूपफलत्यागस्य च निबन्धनमाह - आत्मात्मीयril (COL इति । अत्र आत्मीय शब्दस्स्वकर्तृकव्यापारपरस्स्वभोगपरश्च । तयोर्भगवदेकशेषत्वं, भगवतैव स्वातिशयायैव सत्तादिभिरूपादेयैक स्वरूपत्वम् । अत एव “न वारे पत्युः कामायपतिः प्रियो भवति । आत्मनस्तु कामाय सर्वं प्रियं भवति” इति श्रूयते । एतस्मिन् ज्ञाते॥।
किं
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६१९]]
मू - फलोपायत्वत्याग कुङ्किं निबन्धनं, शरण्य प्रसादन] अनुष्ठानं प्रधानफल
व्यवहितकारण sujii, अचेतन १६०८६० फलप्रधानसङ्कल्पाश्रय
करण कलेबर प्रधानं घी
ईश्वरा फलोपाय ( GI)
द्वयोच्चारण पर्यन्त Lo
सहजसौहार्द
(सा।दी) फलोपायत्वेत्यादि । प्रपत्ताविति शेषः । ईश्वरा इत्यादि । ईश्वरा, स्वतन्त्र प्रपत्ति निष्ठा॥।
(सा।स्वा) ज्ञान मावश्यक अलक त्यागं गाऊं Jn२GGLom? प्रधान फल । कण्ठ ईश्वर १ उपाय LDITsung up उपाय गळकी अनुसन्धान rig उपायत्वत्यागDI& GG प्रधान फलñi up उपाय LDITB शास्त्रं विधिया ल♚soußmg up उपाय@गलं। लळा निबन्धनQLD? उपायत्वेन शास्त्रोक्त माऩ करित्तै ३मऩ्ऱॆऩ्ऱाल् ऩुम् ३९१४मागादॊऴियाऩो? ऎऩ्ऩवरुळिच् @supri। फलेत्यादि - प्रसादनमिति । हेतुकर्भ विशेषणम् - प्रधानफलमनवच्छिन्नकैङ्कर्य पर्यन्त परिपूर्णानुभवम् - एतज्जनका प्रसादमात्र कं कारण अनुष्ठानं व्यवहितकारण मॆऩ्ऱु करुत्तु। इत्तालिदुक्कु ९ कत्तैप् पऱ्ऱ ३९सॊल्लुगिऱत्तुक्कु
तात्पर्य। ईश्वरस्य तु प्रधानफलं प्रत्यव्यवहितकारणत्वात् सङ्कल्पाश्रय त्वाच्च विशिष्योपायत्वमिति भावः - व्यवहितकारणत्व ६ उपाय mp ईश्वरंा उपाय@? Cum स्वतः प्राप्त प्रतिबद्ध प्रतिबन्धं निवृत्तombu स्वत एव
LDI&um उपायप्रधान सङ्कल्प
प्रधान फलां
फलं
कङ्काल की ईश्वरसङ्कल्पमनपेक्षित फलप्रधान सङ्कल्पनान्ना Cours IT? शुभा ईश्वरा
व्यवहितकारण
विशिष्योपायचं? ६ mi। ईश्वरा इत्यादि॥।
(सा।प्र) बुद्धेस्त्याज्यत्वे निबन्धनमाह फलोपायत्वत्यागलं। इति । “उपायं वृणुलक्ष्मीशं । तदेकोपायता याच्ना । त्वमेवोपायभूत" इत्यत्रोक्तस्य भगवत्युपायत्व ग्रहस्य निबन्धनमाह - ईश्वरा फलोपायQLD इति । नन्वीश्वर सहज सौहार्दस्य तन्मूल यादृच्छिकादेश्च भक्त॥।
(सा।वि) प्रसादनं, प्रसादजनकम् । अनुष्ठानम्, एतत्प्रपदनानुष्ठानस्य । व्यवहितकारण LDI Suji, व्यवहितकारणत्वमपि । अचेतनLDING फलप्रधान सङ्कल्पाश्रयuji, अचेतन तया फलप्रधान सङ्कल्पाश्रयत्वाभावाच्च । फलोपायत्वत्यागनिबन्धनमित्यन्वयः । कर्तृत्व त्याग प्रकारश्चाचार्यैः “स्वामी स्वशेषं स्ववशम्" इत्यनेनानुष्ठितः - ननु सर्वोपायानामपि भगवत्येव॥। (सा।सं) स्वव्यापारे ममता स्वस्मिन् प्रधानफलिता च विलयमुपयातीति भावः । फलोपायत्वेति । फलं प्रत्यव्यवहित कारणस्य फलप्रधान सङ्कल्पाश्रयस्य च हि फलोपायत्वम् । स्वानुष्ठानं च शरण्य प्रसादन मात्रत्वान्न फलोपायमिति तस्मिन् फलोपायत्वमपि त्याज्यमभूदिति भावः । ईश्वरस्य फलोपायत्व प्रकार परिशीलने स्वानुष्ठाने लेशतोऽपि न फलोपायत्वाभिमान प्रसक्तिरित्याह । ईश्वरा इत्यादिना । सहजसौहार्देनैव करण कलेबरादि प्रदेऽतिकल्याणेषु कर्मसुरूचि जनन तदनुष्ठापन॥।
[[६२०]]
मूसर्व
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
अव्यवहित कारण Diswmojis उपायान्तर शून्याकं अन्य
suji॥।
आदिकारण Door SCन प्रसाद पूर्वक सङ्कल्प विशेष विशिष्ट miis G
उपायस्थानी C६० निवेशि
Gauri॥।
(सा।दी) विषय की उपायान्तर स्थानी♚s on Go
(सा।स्वा) सर्व/कं इति - प्रतिबन्धनिवृत्ति मात्र JCH@GDगी उपक्षीण दोषDiana - प्रत्युत मोक्षोपयुक्त सर्व
विशिष्य उपायतै
अनुकूल कर्मलम्म्।कम्ं
कर्मलंलं मुळी
उपक्षीणी उपायानुष्ठानib Gurro अßgin व्यवहितत्व कारण कारणत्वा घटक॥ एवं विधकारणत्वं यादृच्छिक सुकृतादिरूप Door ंंmun? ां शङ्कि आदिकारणमित्युक्तिः अनुकूल मूलकारण विशिष्योपायत्वQLD। लं। आदि किं हेतु सौहार्दं व्याज आदिकारणत्वमुपपन्नQLD
कारणत्वोपपादनार्थं अत्र सहजसौहार्देत्युक्तिः
सापेक्षाmin स्वतस्सिद्ध
द्वयोच्चारणेति उपायानुष्ठान
कुं
तदधीनomi us @ অय
ऩुक्कु नॆडुवासियुण्डॆऩ्ऱु करुत्तु। इत्तालिव्३१८त्तिल्बुत्तुक्कु तदधीनत्व (PLong निबन्धन QILD सूचित।
अव्यवहित कारणत्वादिकं
उपपादित) ना
उपायत्वं
थी ं। विशेषाना मात्र युक्तQLDòाळीpiri। प्रसाद पूर्वकेत्यादिumni - लोकलङ्की कार्योत्पत्तिमं प्रतिबन्धनिवृत्तिमात्र Dor mis कारणविशेष(pi अपेक्षित गging उपाय प्रधान सङ्कल्पं oily फलविषय । Gong सङ्कल्पं Cours॥ दायं अनुभाव्य Lorribung। कारणविशेष सापेक्ष। प्रसादपूर्वक सङ्कल्पविशेष विशिष्टonus GST G अव्यवहितकारणQILD१m २G Com? लोकलं कालं Cumss॥।
(सा।प्र) प्रपन्नसाधारणत्वाद्भगवतस्सर्वकारणत्वादेव भक्त्यनुष्ठातुस्सर्व व्यापारेष्वपि स्वसङ्कल्प पूर्वकं हेतुत्वाविशेषाच्चेश्वर उपायान्तराशक्तस्यैव तत्स्थाने निविशते । इतरस्य तु नेति नियमो नोपपद्यते । प्रपन्नेनोपायत्व प्रार्थनात्तदुपपत्तिरिति चेन्न । प्रार्थनानुत्पादस्यानुपपत्तेः । अत एवाशक्ति तद्धेतु सुकृत विशेषादेरप्यनियामकत्वं अतो किञ्चनस्य उपायान्तर स्थाने निविशत इत्यौपचारिकमिति भक्त्यङ्गत्वमेव युक्तमित्यत्र प्रतिपदोक्त प्रायश्चित्तस्य वा, लघुप्रायश्चित्तस्य वा, तत्तत्पूर्वपूर्वकर्मानुगुण्येन सिद्धस्यैवा पराधक्षान्ति हेतुत्वेन भगवता सङ्कल्पिततया प्रमाणैरवगमात्तदानुगुण्येन यस्या शक्तिर्दृष्टा तस्यैतद्धेतुकर्म विशेषस्य कल्प॥।
(सा।वि) फलप्रदेशति कथमस्य विशिष्योपायान्तरस्थान निवेशितत्व मित्यत आह॥।
(सा।सं) तत्फलाव्यवहित कारण भावादिमति अकिञ्चनस्य उपायान्तरस्थानेऽपि निविष्टे भगवति महत्युपाये स्थिते तदायत्त स्वव्यापारे उपायत्वत्यागे को विशय इति भावः । ननु तर्कानुगृहीत प्रत्यक्षादि सिद्धे कर्तृत्वादि चतुष्टये तैरेव शिथिल सत्ताकानि निबन्धनानि कथं कर्तृत्वादि त्यागप्रयोजकानि॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६२१]]
$१
मू - शमी (कंल६ ८१४ धर्मिग्राहक Door] शास्त्र अवगत ६०] वस्तुस्वभाव Dis
अर्थं युक्ति) चलिया।
ws
(सा।दी)
गाणी (१५५०५५१४ इत्यादि धर्मिग्राहक शास्त्रं, प्रपत्तिविधायक शास्त्रम् - यद्वा, दुष्करोपाय प्रसाध्या ईश्वरा सुकर प्रपत्ति प्रसाध्यCL
@ri इत्यादि - धर्मिग्राहक शास्त्र, ईश्वर प्रतिपादक शास्त्र
न्यायः प्रभवति" इति नीतिविदः
साङ्गानुष्ठान॥।
mari।
“नहि वचनविरोधे
(कं
प्रचेतनोपाय
Cung, “यथा न
क्रियते ज्योत्स्ने”
(सा।स्वा) आत्माकं ज्ञानं नित्यomis विकासशील प्रतिबन्धक निश्शेषनिवृत्त [rism
&
तत्स्थानी गळगीळकण्ठ ऊं
त्यादिनाqGu स्वाभाविकधी प्रसरणरूप परिपूर्णानुभवं स्वत एव याले इङ्गु अवऩ् ऩ् वेण्डाविऱे उपायान्तर शून्यकं निवेशिक फलकं किङ्ग JnG Com? निरन्तरचिरसेवै कॊडुक्कुम् कळित्तैयदिल्लादारुक्कुक् कॊडुक्कै अ९९२मऩ्ऱो? ऎऩ्ऩवरुळिच् की मी (कङ्कं इत्यादि। नीलकं । सङ्कल्प विशेषविशिष्ट oms Gls अव्यवहितकारणorruji, उपायान्तर स्थान निवेशिuq।
ri धर्मिग्राहक शास्त्र Dog: ईश्वरस्य कृल्सकार्यं प्रति कर्तृत्वं ग्रील वाक्य सर्वशरण्यत्वं ग्रील वाक्य। ल वस्तुस्वभाव, ढग सङ्कल्पgurg कार्य@m@ribuqusuji दीनेष्वतिशयितदयावत्व (b। D। प्रथमनिर्दिष्टेन वस्तुस्वभावेनरत्नं।कण्ण অधुकण्ठ অ♚♚ - स्वाभाविक प्रभाविकास किं अनुरूपLorroor भगवत्सङ्कल्पमात्र अवश्यं नाना Cosgi Gu मुक्तकं यळील ज्ञानविकासादि (LD । कण्ठ अनुरूप mins Gग व्यवस्थित भगवत सङ्कल्पqursCon सिद्धि ईश्वर अव्यवहितकारणत्वं चलि
कं। द्वितीयेन वस्तुस्वभावेन अकिञ्चनविषये चिरसेवादि कमनपेक्ष्यफल॥। (सा।प्र) नीयत्वाद्भक्त्यधिकारितया सम्प्रतिपन्ने च भक्तिप्रपत्ति हेतु सुकृत विशेषस्याविलम्बेन मोक्षप्राप्ति विरोधि दुष्कर्म विशेषस्य च कल्पनीयत्वाच्च विपरीतकल्पनायास्सर्वस्याप्येकरूप कर्म सम्पादन प्रसङ्गस्य च नहि दृष्टेऽनुपपन्नं नामेति न्याय बाधितत्वेन असम्भवान्न काप्यनुपपत्तिरित्यभिप्रेत्याह @rium) गील इति । एवं प्रकारवस्तुस्थितेः कारणं धर्मिग्राहक शास्त्र इति । “अप्रार्थितो न गोपायेत्” इत्यादि विवक्षितम् । चलि। चालयितुं न युक्तम् । हैतुक कुयुक्तीनां धर्मि॥।
ङ्ङ
(सा।वि) शमी (१०५८८१४, एवमवस्थानस्यमूलम् उपायान्तरस्थान निवेशितत्वस्य मूलं धर्मिग्राहकDoor सिद्धम् - अयं भावः, अकिञ्चनोपायः प्रपत्तिः - अकिञ्चनत्वं नाम, उपायान्तरानधि कारित्वं - प्रपत्तिर्नाम, भरसमर्पणम् । तच्चोपायान्तरे स्वयमशक्तत्वात्, तत्साध्यफलं त्वमेवोपायमनपेक्ष्य देहीति प्रार्थना - तच्चोपायान्तर स्थान निवेशितत्वं सिद्ध्यतीति - केचित्तु दुष्करोपायप्रसाध्यो भगवान् कथं सुकरोपाय प्रसाध्य इत्यत्राह @ribJ६गी (१५५०८८५१४, एवमव स्थानूस्यमूलम् - धर्मिग्राहक शास्त्रल॥। (सा।सं) स्युरित्यत्राह भी कंलकं ४ इति । निवृत्ति धर्म सामान्यतद्विशेष प्रपत्ति जीवेश्व रादि ग्राहक शास्त्रेणोक्त प्रत्यक्षादेरेव बाधादुक्त निबन्धनानि तत एव सिद्धानीति कर्तृत्वादि॥।
[[६२२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - साङ्गानुष्ठान किं न Gruji कं अनादिकाल
अनिष्टाचरणं ६००६००१/C० संसरिj।
&LC६१६०७। प्रतिकूलाचरणं ६०० ६००७ LC६०६।
कण्ठ
अनुकूल
वर्ति ॐ ॐ कं
ना
लॊरु कैम्मुदलिल्लै।
साङ्गानुष्ठानेत्यादिum)। अनादिकाल Qpp
(सा।दी) विषयuors श्रीरामानुजाचार्यस्वश्रीयन Gruin सङ्ग्रहलकं LG कीpri। Div
@@@ULL
आकिञ्चन्यानन्य गतित्वरूपाधिकारं सूचितम् ।
आनुकूल्य सङ्कल्पं BILL
ULL। Cgoliorum कार्पण्यम् ।॥।
(सा।स्वा) प्रधानं नङ्गली धरि करुणापरवशत्व ग सिद्धिकं उपायान्तरस्थान निवेशित्व
चलिए लं)।
युक्तीति । न हि शास्त्र विरोधे युक्तयो भवन्तीति भावः । युक्तिना “यथा न क्रियते ज्योत्स्ने” त्यादिशास्त्र eps
शङ्खLD धर्मिग्राहकेति विशेष णम् । धर्मिग्राहक शास्त्रस्य प्रबलत्वात् “यथा न क्रियते ज्योत्स्ने"त्यादि शास्त्रं तदविरोधेन नेयQDorm] कलङ्क। सम्प्रदाय की (कङ्क शास्त्र मात्र काळङ्ग साङ्गानुष्ठानं निष्कर्षि
mi।
। JOGLon? “वपुरादिषु॥।” इत्यादि स्वरूप भरादि समर्पण रूपाङ्ग्यनुष्ठान कञ्छ गद्यादिली विश्वासप्रार्थनामात्र, सम्प्रदाय pagli आनुकूल्यादि पञ्चाङ्ग विशिष्ट LDIT & Co अनुष्ठान GILD। की नियम कुङ्किं सम्प्रदाय CLIT? ६ Qvसाङ्गेत्यादि। अनिष्टाचरणम्, अनभिमताचरणम्। विधिनिषेधरूपाज्ञातिलङ्घनमिति यावत् । श प्रथम वाक्य♚ल आनुकूल्याचरण प्रातिकूल्य वर्जनयोर्व्यतिरेकेणार्थ प्रदर्शनमुखेनानुकूल्य सङ्कल्पादेः अङ्गत्वोपयोग प्रकारpii विवेक निर्वेदादिरूप अधिकार(pii अनुसंहितLDIT/०५ (५ मूलधनम् । अव्यg कर्मयोगा॥।
(सा।प्र) ग्राहकमान बाधितत्वात्तादृशबाध ज्ञान रहितानां ताभिस्संशयोत्पादनं न युक्तमित्यर्थः । इयता प्रबन्धेन प्रतिपादितस्य सकलाङ्ग युक्तस्य भरन्यासस्यानुष्ठान प्रकारः क इत्याकाङ्क्षायां श्रुतप्रकाशिका चार्याणा माचार्यैः स्त्रीशूद्रादिनामपि सुगमत्वाय द्रमिडभाषा प्राचुर्येणोक्धान्यनुष्ठान प्रकारोपस्थापक वाक्यान्याह । @vसाङ्गानुष्ठान मं इति । एतेन साङ्ग भरन्यासानुष्ठानस्य साम्प्रदायिकत्वमुक्तम् । ५कं, तत्सङ्ग्रहेण प्रतिपादकं वाक्यमित्यर्थः ।॥।
पण्णक्कडवे
॥।
(सा।वि) “सर्वस्य शरणं सुहृत्” इत्यादि शास्त्रेणेति व्याचक्षते
साङ्गानुष्ठानस्य साम्प्रदायिकत्व ज्ञापनाय श्रीमद्रामानुजाचार्य पूर्वाश्रम भागिनेयानुष्ठान वाक्यं दर्शयति । साङ्गानुष्ठान । इति । कङ्क, सङ्ग्रहः ूळ, एतत्प्रभृति - वर्तिकं मं BLCQ११। वर्तेय - ६००० Cou Govoor, न कुर्याम् । Gums, प्राप्तुम् । ढाढा मम हस्ते । (सा।सं) त्यागानान्तत्प्रयुक्ततोक्तिर्निर्बाधेति भावः । अकिञ्चन प्रपत्तावुक्तं भरन्यास प्राधान्यमभियुक्त सङ्ग्रहप्रदर्शनेन च दृढयति । साङ्गेति । Cuminor इत्यन्तेन विवेक पूर्वक विरक्ति जनित निर्वेदरूपः प्रपत्त्यधिकारः पुरस्कृतः॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६२३]]
मू - CourfoonCu उपाय भी
उपाय Long Cologyjio, अनिष्ट निवृत्ति
यिलादल्रियिलादल् ऎऩक्कु इऩि ऒरु मुण्डोवॆऩ्ऱु॥।
(सा।दी) Cholion Cum महाविश्वासम् । Confirm अन्तर्नीत गोप्तृत्ववरण LDITT उपायवरणम् । अनिष्ट निवृत्तीत्यादिun भर किं स्वसम्बन्ध निषेधं स्वरूप भर फलri१८(६५OL परसम्बन्ध विधानpii स्वसम्बन्ध निषेध Gmm & कङ्की ढङ्ग समाप्ति॥।
LL।C
लाग
(सा।स्वा) द्यनुष्ठानोपयुक्त ज्ञान शक्त्यादिना। अहीCL। अध्यवसिणं। उपाय Loirs Commom♚ॐ प्रागुपपादितरीत्या गोप्तृत्ववरण भरन्यास
m।
अनिष्ट निवृत्तीत्यादि वाक्यं स्वनिर्भरत्वानुसन्धानमुखेन @ साङ्गानुष्ठान काळं सकृत्वख्यापनार्थम् शळा pg इत्यादि की अनुकूलवर्तनादि विशिष्ट अङ्ग Com? अCs॥।
तत्सङ्कल्प
(सा।प्र) अCL, विश्वस्तोऽभूवम् । एतदुक्तं भवति । “आत्मनो दुर्दशापत्तिं विमृश्य च गुणान्मम । मदेकोपाय संवित्तिर्मां प्रपन्नो विमुच्यते । अहमस्म्यपराधानामालयो किञ्चनो गतिः । अमर्यादः श्रुद्र इत्याद्युक्त प्रकारेणात्मनो दुर्दशामनु सन्धानस्य भगवत्सन्निधौ गुरु परम्परानु सन्धानपूर्वकं भगवदापादित कर्तृत्वशक्तिः कर्मणि मदीयत्व बुद्धिरहितः फलान्तरेच्छारहितो भगवदनन्यार्ह शेषभूतोऽहं भगवत्प्रतिकूलं न करवाणि, भगवदनुकूलो वर्तेय, भवल्लाभे ममोपायान्तरं नास्ति, त्वामेवोपायतयात्यन्त मध्यवस्यामि, त्वं मे गोपायिता स्याः,
गोपायिता स्याः, अनिष्टनिवृत्ताविष्ट प्राप्तौ यथा मम भरो न स्यात्तथा अहं मदीयः सर्वो मम मदीयतया व्यवह्रियमाणस्य च रक्षाभरो रक्षणफलं च तवैवेत्यनुसन्धानविशेषः प्रपदनमिति । नन्वेवमानुकूल्यसङ्कल्पा॥।
(सा।वि) कश्चिदप्युपहारो नास्ति । कश्चिदप्युपायो नास्ति इत्यर्थः । अCL_ळा। विश्वस्तोऽ भूवम् । २६००LIT, अस्ति किम्? नास्तीत्यर्थः - नन्वानुकूल्य सङ्कल्पादीनां सकृदनुष्ठेयत्वे प्रपन्नानां रामानुजाचार्य॥।
(सा।सं) अत्र उपाय Lons Coumji इत्युपायतायाच्नायामेव गोप्तृत्ववरण भरन्यास योर्गर्भितत्वमभिप्रेत्य पृथक्तयोरप्रदर्शनम् । न तु तयोः पृथगनुष्ठान निषेधार्थः । सुकरत्वसूचनायास्य सङ्ग्रहोक्तिरूपत्वात् । यदि सर्वज्ञे उपायत्वप्रार्थनयैव तयोरपिसिद्धेः किं पृथगनुष्ठानेनेति केचिद्गुरवो ब्रूयुः । इथं तान्प्रति ब्रूमः । कार्पण्यपूर्वक महाविश्वासादेव सर्वज्ञे उपायान्तर स्थाने स्थित्वा गोप्तृत्वापादक कृपोत्तम्भने किमर्थं पार्थक्यमुपायत्व प्रार्थनायाश्च वेति - यदि किं तदनुष्ठानताद्विध्य सूचक सङ्ग्रहो सङ्गृहीत रीत्यन्तरेणेति मतम् । तर्हि सात्त्विकत्यागकरण मन्त्रादेरपि तदसङ्ग्रहात्तदुपेक्षणमपि किमपि न करणीयं स्यात् अनन्य साध्येति भरतमुनि प्रणीत लक्षण वाक्यमपि नपृथ गनुष्ठानं तयोः परिसञ्चक्षति । अन्यथा “षड्विधा शरणागतिः । न्यासः पञ्चाङ्ग सम्युतः” इत्यादि विरोधस्य दुरुद्धरत्वात्तत्पूर्वकस्य भरन्यास विरहे नैर्भर्य सिद्ध्यनुपपत्तेश्च । न च पृथगनुष्ठाने सकृत्वभङ्गः । अभिसन्धिभेदेन तद्भङ्गात् अन्यधा उपायत्व प्रार्थनयैव कार्पण्य महाविश्वासयोरपि सिद्धौ तयोः पृथगनुष्ठाने तद्भङ्गे को निरोद्धा ? अतो यथा सकिञ्चनमुपायान्तरस्थानेस्थित्वा॥।
[[६२४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - शीली आनुकूल्य सङ्कल्पादिकां
क
(सा।दी) सूचनम् । सङ्कल्पिता आनुकूल्यादि & CornL Guoi वर्ति। अङ्ग
इत्यादि प्रातिकूल्यवर्जन (DL, वर्जन CILD
शङ्ख
परिहरिॐ&pmi।
कुण्डी
मग अङ्ग, प्रातिकूल्य विरामा॥।
(सा।स्वा) तत्तत्सङ्कल्पमात्रम् अङ्गCom? आद्ये उत्तरकालQwomb अनुवर्तिकण्ठी अनुकूलवर्त नादि (@LD अङ्ग अङ्गानां सकृत्वं ? द्वितीये अनुकूलवर्तनादिकां अङ्ग अनपेक्षित उत्तरकाल वेण्डिऩदागच् चॊल्लक् कूडादॊऴियादो? ऎऩ्ऩ मरुळिच् चॆय्गिऱार्। इव्
कुंली इत्यादि वाक्यद्वय ६०। अत्रादिशब्देन॥।
(सा।प्र) द्यङ्गानां भरन्यासक्षणे सकृदेवानुष्ठेयत्वे प्रपन्नानां रामानुजाचार्यकूरेशादीनां यावज्जीवमानु कूल्याद्यनुष्ठानं विरुद्ध्येतेत्यत्रतात्कालिकानामेव तेषामङ्गत्वं भरन्यासानन्तर भाविनान्तु तत्फलत्व मित्याह । श ूलं इत्यादिना । यद्यप्यानुकूल्य सङ्कल्पस्य ज्ञानावस्था॥।
(सा।वि) कूरेशवरदाचार्य प्रमुखानां यावज्जीवमानुकूल्येन वर्तनं न स्यादतो यावज्जीवमानुकूल्यवर्तन मङ्गमेवेति वाच्यमत आह । इति ।॥।
(सा।सं) न रक्षतीत्याकिञ्चन्य कृतकार्पण्यम् । अकिञ्चनमपि प्रातिकूल्यवर्जन रहितमानुकूल्य सङ्कल्प विधुरमविश्वस्तं च तथा न रक्षतीति प्रातिकूल्य वर्जनमानुकूल्य सङ्कल्पोमहाविश्वासः । अथ च रक्ष्यापेक्षा प्रतीक्षको भगवान् गोप्तृत्ववरणं विना न गोप्ता भवतीति तच्चावश्यकम् । तथापि भक्तिनिष्ठं प्रतीव तव गोप्ता भवामि, यद्यपि त्वमद्यात्यन्ताकिञ्चनः मप्युपायत्वाध्यवसायवांश्च तथापि जन्मान्तरे तव भक्त्याद्यनुष्ठान शक्ति सम्भवे किमनेन कार्पण्येनेति भगवदभिसन्धिनिवृत्तये उपायात्वाध्यवसायाकिञ्चन्ययोः फलभूता, विलम्बाक्षमत्वावेदका, उपायान्तरस्थाने स्थित एवमद्भरं स्वीकुर्वित्यर्थका, भरस्वीकारांश प्रार्थनारूपोपायत्व प्रार्थनाङ्गिकोटि निविष्टा आवश्यकी । एवं प्रार्थनया तथोपायत्वेऽनुमतेऽपि रक्षाभरस्वीकरणानुगुणभर समर्पणाभावेन भरं स्वीकरोति भगवानिति भरसमर्पणमप्यावश्यकम् । इयन्तं कालमात्मापहारिणा समर्पितोऽपि भरो न स्वीकारार्हस्स्यादिति तदर्हत्वायतत्प्रागेवात्म समर्पण मप्यावश्यकम् । भावि फलेऽपि प्रागिव स्वस्य स्वामित्व शङ्कान्वये भगवतश्शेषित्वं स्वस्य शेषत्वं च न घटत इति भगवत एव फलस्वामित्व निष्कर्षकं फलसमर्पणमप्यावश्यकम् । अथापि निर्भरत्वाध्यवसायाभावे मा शुच इत्युक्त शोक निवृत्ति दर्शनेन स्वीकृत भरस्याति सन्तुष्ट चित्ततास्वस्य कृतकृत्यत्वेन स्वप्रवृत्ति निवृत्तिश्च न घटत इति सोऽप्यावश्यकः । यद्यपि भरसमर्पण फलमुपायान्तर स्थान निवेशनं प्रार्थनयैव भवतीत्यनयोरन्यत्कृत करमिव भाति । तथापि सर्वज्ञस्यापि तस्य स्वस्मिन्नेव दृढाध्यवसित स्वरक्षणभरे भरस्वीकारानुमति मात्रसम्पादकतया यथा लोकं भरस्वीकारा सिद्धेर्भरस्वीकारस्य तत्समर्पण पूर्वकत्व एव सामञ्जस्यात्तेन विना स्वयन निवृत्त्य सम्भवाच्च यथा शास्त्रं मिलिताभ्यामेव ताभ्यामुपायान्तरस्थान निवेशनमिति सकृतकरता गन्धोऽपीति युक्ततमैवेयं सरणिः । सङ्ग्रहे Qom Pm इत्युक्तेः प्रपत्त्युत्तरानुकूल्य वृत्त्यपायनिवृत्योर्विश्वासस्य च प्रपत्त्यङ्गतेति स्यादिति प्राप्ते तत्परिहरति । इत्यादिना ।॥।साङ्गप्रपदनाधिकारः
[[६२५]]
मू - उपायपरिकर सकृत्कङ्ग अनुकूलवृत्त्यादि CC Cup
उपायफल omi यावदात्मभाविwmui (कं यल प्रातिकूल्य
शुन्य वर्जन (pi, Grunggu आनुकूल्य सङ्कल्पं Guroo सङ्कल्परूप सकृत्कर्तव्य
॥॥।
(सा।दी) भिसन्धिuqio प्रातिकूल्याभिसन्धि विराम (pi, प्रातिकूल्यस्वरूप निवृत्ति
[[१]]
पक्ष की प्रथम पक्षली सकृत्कर्तव्यत्वं स्पष्टम् । सङ्कल्पस्य पश्चादननुवृत्तेः द्वितीय तृतीय पक्ष की प्रथम क्षण नाना। अङ्गom Gogging फलान्तर्भूत। ल प्रातिकूल्यवर्जन apib इत्यादि m। nir प्रतिकूलाचरणं ६०० BCC
@sugg Cu वर्जन सङ्कल्परूप DID६७६०५। सुस्पष्टम्, लोके सङ्कल्पनं । कंल
आवृत्ति॥।
(सा।स्वा) प्रातिकूल्य वर्जन सङ्कल्पं विवक्षितम् । परिकरमिति
उपनयन कुण्डी बाढील सङ्कल्पò Cumulgib सङ्कल्पमात्रं अङ्ग Lons / वृत्त्यादीत्यत्रादिशब्देन प्राति कूल्यवर्जनं गृह्यते । फलमिति । अङ्गLong फल अवश्यमपेक्षित
GGG। “प्राति कूल्यस्य वर्जनम्” ढाळा sun प्रातिकूल्य स्वरूप निवृत्ति मात्र CD अङ्ग प्रमाणी Cgpor♚s अकंल सङ्कल्परूपions in आनुकूल्य सङ्कल्प Guru शाकं सकृत्वं Bn_GGLon? GTQ]
इत्यादि ।
प्रपत्त्यङ्ग LDIT B @@@ULLu♚ नाली sigugu Gung। प्रतिकूलाचरणं ढङ्ग गाऊं &LCqJrjGopi Gugly Cu Gun आनुकूल्येत्यादि । “प्रातिकूल्यं परित्यक्तमानुकूल्यं च संश्रुतम् । आनुकूल्येत राभ्यां तु विनिवृत्तिरपायतः” इत्यादि॥।
(सा।प्र) विशेषस्यानित्यत्वेन तादात्विकस्याङ्गत्वमितरस्य फलत्वं चोपपद्यते । तथापि प्रातिकूल्य वर्जनस्य निवृत्तिरूपत्वेन नित्यत्वात्सकृदनुष्ठितस्यापि भरन्यासानन्तरं यावत्कालवर्तिन एवाङ्गत्वं स्यादि त्यत्र तस्यापि सङ्कल्पत्वे न काप्यनुपपत्तिः । प्रातिकूल्य व्यापार तदाचरणाभिसन्धि निवृत्तिरूपत्वेऽपि तत्कालावच्छेदेनाङ्गित्वम्; तदुत्तरकालावच्छेदेन फलत्वमित्याह । प्रातिकूल्यवर्जन इत्यादिना । विश्वासस्य ज्ञानावस्था विशेषत्वे न काप्यनुपपत्तिः संशयादि॥।
(सा।वि) Cor इति । सङ्कल्पानुकूलवृत्त्यादिना सह प्राप्तांशः । पश्चादनुकूलवृत्त्याचरणार्थमापन्नानुकूल्य सङ्कल्पांश इति यावत् । नन्वानुकूल्य सङ्कल्पस्य क्षणिकज्ञानावस्थारूपत्वात्तस्य सकृत्कृत स्याङ्गत्वमन्यकालोत्पन्नस्य फलत्वमिति सम्भवेऽपि प्रातिकूल्यवर्जनस्य निवृत्तिरूपत्वात् तस्य नित्यत्वात्क्षणिकांशत्वं न स्यादित्याशङ्कय प्रातिकूल्यवर्जनस्यापि प्रतिकूलाचरणं ग ६०० कं BLC इति वरदाचार्योक्तरीत्या सङ्कल्परूपत्वे नानुपपत्तिः । अभिसन्धि विरामरूपत्वे स्वरूपनिवृत्ति रूपत्वे वा प्रपत्तिक्षणावच्छिन्नमङ्गमुत्तरकालावच्छिन्नं फलमिति न विरोध इत्याह @ou♚लं इति । Qum अनयोर्मध्ये ।॥।
(सा।सं) प्रातिकूल्यस्वरूपनिवृत्तेः प्रातिकूल्यवर्जनत्वे कथमुत्तरकालीनानामनङ्गता । तस्य सकृत्वं वेत्यत्राह । @umm इति । अङ्ग परशास्त्रे प्रातिकूल्यवर्जनमित्युक्त्या प्रातिकूल्य॥।
[[६२६]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - सुस्पष्टम् । “अपायेभ्यो निवृत्तोऽस्मि” नढाकीmung Cu अभिसन्धि विराम कूल्यस्वरूप निवृत्तिwn
विश्वास
शुक्र प्रथमक्षणं अङ्ग-omin C
“प्रवृत्तिरनुकूलेषु॥।
प्राति
फल
&
(सा।दी) अर्थ कारिकै सङ्ग्रहि; m। प्रवृत्तिरिति - अनुकूलेषु व्यापारेषु प्रवृत्तिः॥।
(सा।स्वा) आनुकूल्य स्वरूप मात्रCb Comjni GauGguqib “आनुकूल्य सङ्कल्प” इत्यादि वचनान्तर बल♚$Cowg] सङ्कल्परूप Gun सम्प्रदाय वाक्य बललंquo LDING ८/। केवल सम्प्रदाय कुङ्कुं काळङ्ग प्रमाण स्वारस्यलीकण्ठ कं BOLTODum प्रातिकूल्य स्वरूप निवृत्त्यादि अङ्गos Com पक्ष निर्वाह D Giri। अपायेभ्य इत्यादि । @ig प्रमाण की अभिसन्धि विरामं Capsu
कुं। प्रथमक्षण Quorg/ तदवच्छिन्नQDorming। साङ्गस्य नाना कुङ्कु। शुल, “तथा I विश्वासं याज्जीवमनुवर्तिßs Cours
पक्ष
सकृत्त्व विधायक शास्त्रबलात् Qug पुंसामविस्रम्भात्प्रपत्तिः प्रच्युता भवेत्”
अकं सकृत्वं CG Gauri। Q इत्यादि । bp वचनं प्रपत्त्यनुष्ठानक्षणली विश्वासमहत्वमावश्यकमित्येतावन्मात्रपर ६०५६) विरोधQuo ५।लं। अनुकूलप्रवृत्त्यादिक उपायफल उपाय ऊना लोकलंल CBLiCo? प्रारब्ध सुकृती
Lo♚ल शाकं ढाढमाढा
लाळ ५Lकङ्कीङ्ग
उपायफली
अनुकूल वृत्त्यादि
उपाय mu
मुडैयवर्क्कु
? किञ्च, उपायCD मोक्षोद्देश्यक(कङ्काल फलं LOLG Com? हूं Qgi। प्रवृत्तिरित्यादि ।॥।
(सा।प्र) निवृत्तिरूपत्वेतूक्तन्याय इत्याह । g विश्वास इति । नन्वनुकूलप्रतिकूल प्रवृत्ति निवृत्त्योः प्रपत्तिफलत्वन्नोपपद्यते । तदप्रार्थनायामपि क्वचित्तयोर्दर्शनादित्यत्र यथाऽकृत्यकरणादेः प्रारब्ध दुष्कर्मफलत्वेन पश्चादपि सम्भवस्तथा प्रारब्ध सुकृत विशेषात्तयोस्सिद्धिरित्याह । प्रवृत्तिरनु कूलेष्वित्यादिना । अन्यतः प्रतिकूलेभ्य इत्यर्थः । प्रवृत्तिर्निवृत्तिश्च फलमिति॥।
(सा।वि) Quy विश्वास, विश्वासेऽप्येवं द्रष्टव्यम् । विश्वासस्याप्यध्यव सायत्वसंशय निवृत्ति रूपत्वपक्षभेदादिति भावः । नन्वनुकूल प्रवृत्ति प्रतिकूल निवृत्त्योः प्रवृत्तिफलत्वं नोपपद्यते । तदप्रार्थनायामपि क्वचित्तयोर्दर्शनादित्यत्र यथा निषिद्धा चरणादेः प्रारब्धदुष्कर्मफलत्वेन पश्चादपि सम्भवः । तथा प्रारब्धसुकृत विशेषाच्च तयोस्सिद्धिरित्याह । प्रवृत्तिरनुकूलेष्विति ।॥।
(सा।सं) स्वरूपनिवृत्तिरेव तत्स्यात् । तथा कथमुत्तरकालीनानामनङ्गता सकृत्वं वेत्यत्राह । प्रातिकूल्य स्वरूप निवृत्तिungi इति । अङ्गाङ्गिभावमापन्ने समुदिते क्वचित्सकृत्वभङ्गेऽप्यति प्रसङ्गापत्या इत्थमेव निर्वाह इति भावः । नन्वनुकूलवृत्ति प्रातिकूल्य निवृत्त्योः न प्रपत्तिफलत्वम् । एतद्विरहवत्यपि तयोर्दर्शनादित्यत्र यथा प्रारब्धदुष्कृतफलत्वेनाकृत्यकरणादेः पश्चात्सम्भवः एवं सुकृतवशादपि क्वचित्तयोस्सिद्धिरित्याह । प्रवृत्तिरिति । फलं, फलभूता - कैर्यभूता॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
G
[[६२७]]
मू - निवृत्तिश्चान्यतः फलम् । प्रारब्धसुकृताच्चस्यात्सङ्कल्पे च प्रपत्तितः” शुलsun
आगैयाल् इरुन्द [f]६) निरपराधकैङ्कर्य guji प्रारब्धशरीरानन्तरं मोक्ष guji Garl फल Co प्रपत्ति ना निपुणतं॥।
(सा।दी) अन्यतो निवृत्तिः, प्रातिकूल्यान्निवृत्तिश्च । फलम्, नतु प्रपत्तेरङ्गम् । ढालीळा फलQLD(हूं spri। प्रारब्धेति क्वचित्प्रारब्ध सुकृत विशेषाद्भवति हेत्वन्तरमाह सङ्कल्पेचां प्रपत्तिकाल एवानुकूल्यवृत्यादि सङ्कल्पिssbuLL अङ्गानुकूल्यवृत्त्यादि
ऊना प्रपत्ति
। शुक्र इत्यादि ।॥।
(सा।स्वा) सङ्कल्पे चेत्यादि । प्रारब्ध सुकृत मोक्षार्थ प्रपत्ति इत्तैयुम् सेर ामागक्कोलिऩालिदुवुम् ३ कयलिव् ३४पुत्तुक्कुम् कामाग माट्टुमॆऩ्ऱु करुत्तु। इव्३९१४मुडैयारुक्कुम् इदु रित्ताले वरुमागिल् मोक्षार्थ प्रपत्ति Gaj Coom? निर्बन्धी मुं सेरक् कोलादे सिलर् १४९ रि३प्पदु कूडादॊऴियादो? ऎऩ्ऩवरुळिच् चॆय्गिऱार्। शु। इतयादि। शुफलक n Garmuq। निपुणां इति । Gajji Can Coming निर्बन्ध m। किन्तु
CiC॥।
(सा।प्र) कन्येयं कुलभूरषणमितिवत् । सङ्कल्पे च, अत्रत्य कैङ्कर्यं मे स्यादिति सङ्कल्पे चेत्यर्थः । एवं च मोक्षार्थ भरन्यासकाले तेन सहैवात्रत्य कैङ्कर्यस्यापि प्रार्थने तस्मात्तत्सिद्धिः । तदभावे प्रारब्ध सुकृतसद्भावे तस्मात्तत्सिद्धिः । तस्याप्यभावे तदर्थ प्रपदनाद्वा तत्सिद्धिः । अन्यथा न तत्सिद्धिरिति भावः । अतो दृप्तौ भरन्यासकाले यावच्छरीरपातं निरपराध कैङ्कर्यं शरीर वियोगानन्तरं बन्धनिवृत्ति पूर्वक परिपूर्ण कैर्यं च प्रार्थयेतेत्याह । शुक्र इति ।॥।
(सा।वि) अन्यतः प्रतिकूलात् । फलं, कैङ्कर्यरूपम् । सङ्कल्पे, मोक्षार्थ प्रपत्तिवेलायां यावज्जीवं ममानुकूलवृत्त्यादि भूयादिति सङ्कल्पसत्त्वे । प्रपत्तितः प्रपत्तिवशात्स्यात् । तदानीं तथा सङ्कल्पाभावेऽपि प्रबल प्रारब्धवशात् प्रतिकूलबुद्धि प्राप्तौ तन्निवृत्यर्थं प्रपत्त्यनुष्ठानेऽपि प्रपत्ति तस्स्यात् । तदुभया भावेऽप्यानुकूल्य प्रवृत्तिः प्रातिकूल्य निवृत्तिश्च प्रारब्ध सुकृतात्स्यात् । अतः प्रपत्ति फलत्वं युज्यत इति भावः ।, फलDIT, समुच्चित्य फलत्वेन । सङ्कल्प्य । प्रार्थ्येति यावत् ।॥।
(सा।सं) आनुकूल्येषु प्रवृत्तिः अन्यतः, प्रतिकूलेभ्यः निवृत्तिश्च प्रारब्ध सुकृताच्च स्यात् । तदभाव वतः अनुष्ठानदशायां निरपराध कैर्यमेव मे भूयादिति सङ्कल्पेसति प्रार्थने सति प्रपत्तित एव स्यादित्यर्थः । केषुचित् सङ्कल्पेऽप्यकृत्यकरणादिः प्रबलाभ्युपगत प्रारब्ध फलदान प्रवृत्त सत्यसङ्कल्प कार्यः । न ह्ययं सत्यसङ्कल्प स्यापि सङ्कल्पं प्रतिरोद्धुमलम् । तद्विषये प्रपत्तिवशीकृत सङ्कल्पस्तु एतद्देहाव साने तवावश्यं फलं दास्यामीत्येव । तदितरविषयेतु यावद्देहं निरपराध कैङ्कर्यं तदनन्तरं फलं च प्रददामीति । अतस्तेष्वपि देहानन्तरभाविफले न संशयलेशावकाशः । इत्थं निर्धारण प्रयोजनमाह । शुल इति । यतः प्रपत्तेरप्यनुकूलवृत्त्यादि फलकलमित्यर्थः । तत्सङ्कल्पायत्त प्रबल प्रारब्धफलानवरुद्धकालेषु @riकीbp pnir इति शेषः । एवं सङ्कल्पमभिप्रेत्य निपुण॥।
[[६२८]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - Comm॥॥।
(सा।दी) शेषित्वसम्बन्धCLD हेतु Quis Qचेतन (OL
स्वरूप
D
रक्षिली
अन्तर्यामि सहजदयै प्रधानोपाय। LopCo प्रपत्ति व्याजQLD श्रीलनीधी। mळं आचार्या उज्जीवन कर्म ८०१६०५ ईश्वरा की
mom स्वरूपोपाय
करङ्गळिल् अऩुवुमऱुम्बडि अडैक्कलमाग वैत्तऩरॆऩ्गिऱार्। अऱवे मॆऩ्ऱु इत्यादिun bib Lo४४ ॥।
(सा।स्वा) परमफल / Lqmunी कृष्णकण्ठ प्रारब्ध सुकृतं सन्दिग्ध इव्अयऩङ्गळ् नडवादॊऴिन्दालुमॊऴियुम्। सेरक् कोलिऩाल् मिरुन्ददागिलदु तऩ्ऩेऱ्ऱमायिरुक्कुमत्तऩै पोक्कि
ऒरु
विरोध। शुल
तामु
अनुष्ठि अनुष्ठि विमृश्यकारिका ।
अधिकार♚ल निरूपित Dior साङ्ग प्रपदन की अनुष्ठानं व्याजमात्रम् । शरण्या कृपैuji तत्सम्बन्धpCD स्वरक्षण प्रधानकारण। अकीरा आचार्य सम्बन्न्धं प्रधानतम GLD अनुसन्धान प्रपदनानुष्ठानं Quppur “अकृत्रिमत्वच्चरणारविन्द” ढाढगकील श्लोक तात्पर्यogu।उक्तरक्षणं girij निर्भर momi, निस्संशयनु, निर्भय, हृष्टमनाquorum । LG आलं निर्भरत्वाद्यनुसन्धानं फलितomi सिद्धिकं
iqwing कारूण्यादि प्राधान्यानु सन्धानरूप ८०० ILL इत्यादि । mb mous।
वेद॥।
उज्जीवक
pi। ADC
(सा।प्र) “स एकाकी न रमेत अचिदविशेषितान् प्रलयसीमनि संसरतः करणकलेबरैर्घटयितुं दयमानमना” इत्याद्युक्त प्रकारेण निरवधिक कारूण्येन जीवविमोचने अवसर प्रतीक्षश्श्रीमन्नारायणः स्वशेषभूतस्य सम्बन्ध ज्ञानवतो किञ्चनस्य रक्षणभरं स्वयमेव स्वीकृत्य तं रक्षेदित्यस्मदाचार्या उपदिशन्त एवास्माकं रक्षणभरं तस्मिन्समर्पयन्तीत्याह - ADC परQom इत्यादिना । " qu LDQJry” वेदार्थनिर्णयविषये “शुभमतिभिरसौ वेङ्कटेशो॥।
(सा।वि) वेदान्तार्थनिर्णये पट्टाभिषिक्ता अस्मदाचार्या निरपेक्ष रक्षकस्य भगवततथाविधस्व भावत्वं न विस्मरेत्युक्त्वा “विचित्रादेह सम्पत्तिरीश्वराय निवेदितुम्” इत्यादिना “जीवेदुःखाकुले विष्णोः कृपा काप्युपजायते" त्यादिना चोक्त प्रकारेण निरवधिकृपयास्मल्लाभेच्छया करणकलेबरादि प्रधानेनोपकार कस्य भगवतश्चरणारविन्दयो रधस्तात्स्वनिर्भरत्व पर्यन्तात्म भरसमर्पणमकारयन्नित्याह । अCou परमिति । bibomp४ LIC - hui, अस्माकं ॥।
। ५४
मऱैमुडि
(सा।सं) रित्युक्तिः - यस्य तु निरतिशयं विवेकादिपर्वचतुष्टयं तेन स्वयमेव प्रपत्तावधिकृतस्य तस्य शोकविशेषः स्वसङ्कल्प विशेषतः भगवत्कृपोत्तम्भकस्सन् भगवत्सङ्कल्पायत्तमतिप्रबलमपि प्रारब्धं विध्वंशयन्निरपराधकैङ्कर्येण संयोजयतीति तीव्रतम विश्वास शालिभिर्विद्वद्भिर्भावनीयम् ॥
अकिञ्चन मुमुक्षु प्रपत्तौ भरनिक्षेप प्राधान्य सूचकमधिकारार्थं स्वस्याचार्यनिष्ठत्वं सूचयन् सङ्गृह्णाति ।
ADC इति । mii Loomoy u, अस्मत्त्रयीशिखरदेशिकत्वसाम्राज्याभिषिक्ता एव
[[१]]
॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
ई - पॆऱवे करुदिप् पॆरुन् दगवुऱ्ऱ पिराऩडिक् कीऴ्
[[६२९]]
(सा।ऎ) त्तिल् मुडि सूडियवराय्, नम् मऩ्ऩवर्, राऩ नम्र्गळ्। उऱवे, उऱवाल्
ताल् इवऩुयिर्, इऩुडैय त्तैक् काक् किऩ्ऱ, सुक्कुमवऩाऩ ऒरुयिर्, उलगङ्गळुक्कॆल्लामोरुयिराऩ
ऩुडैय॥।
[[९९]]
वाऩ ok
(सा।) ळिळिगॆराऩ। मऩ्ऩवर्, क्कळ्। Auf Rर्गळाऩ यिर्ग ळॆऩ्ऱबडि। इदऱ्कु वैत्तऩरॆऩ्गिऱत्तोडे अवुवुम्। णऩ् पुगारिऎऩाय् रिसियायिरुक्क नाम् “ऎबुः” ऎऩ्गिऱ कणक्किले यिरुक्क, ताय् मुलैप् पालुक्कुक् कूलि कॊडुप्पारैप् पोले पण्णुगैयुम् अक्क
३ वेणुमॆऩ्ऱु अरिगगैयुमॆऩ्ऱाप् पोले ऒऩ्ऱै अरिसिप्पदु कत्तुक्कुप् पॊरुन्दुमोवॆऩ्ऱु इप्पुडैगळिले पिऱक्कुम् SAD मऱैमुडि
५ः १ अवुगल्गळाऩ पुयिर्गळ् पुगlasa
Aसुबङ्गळैत् ताङ्गळुम् अरिचित्तु इवऱ्ऱुक्कु ङ्गळैयुम् मूदलिप्पित्तुक् कॊण्डु ३E FRयुम् नडत्तिप् पोरुगैयाले
ऎङ्गळिरुन्दालुम् कबुरै ऒरु वुळत्तिले मूट्टियल्लदु सुयामैयाल् ऩुक्कु मुलैयुण्गिऱ ९ पोलेयिवऩुक्कु मॊरु षुळ् वेणुमॆऩ्ऱुम्, अन्द कणङ्गळ् ए कणङ्गळायिरुक्कुमॆऩ् ऱुम्, पु ळित्ताले अदिगरिक्क वेणुमॆऩ्ऱु करुत्तु। उऱवे, उऱवि ऩालेदाऩे! if पत्तिऩालेदाऩे। इवऩुयिर्, इज्ऩुडैय त्तै काक्किऩ्ऱ या निऱ्किऱ। मऴियादबडि वु VIHgणवित्तैत् तन्दु रिवुक्कुमवऩायिरुक्किऱ यॆऩ्ऱबडि। ऒरुयिर्, उलगङ्गळुक्कॆल्लामोरुयिर् ऎऩ्गिऱ पडिये अरिसिरि पुसावायिरुक्किऱवऩुडैय। सबुरियिऩुडैय वॆऩ्ऱबडि। HU$ पुङ्गळोडॊक्क
मुरिसिऩ्वुमिङ्गुळिरियुरिः॥।
(सा।प्र) भिषिक्त" इत्यादि प्रकारेणाभिषिक्तवद्धुरन्धराः । अत एव “धर्म शास्त्ररथारूढा वेद खड्गधरा द्विजाः । क्रीडार्थमपि यत्ब्रूयुस्सधर्मः परमो मतः” इत्युक्त प्रकारेण रक्षणोपयुक्त धर्मवत्तया महाराज ऎरिवु मऩ्ऩवर् f: । इवऩुऱवे, V
शेषशेषि भाव
- [[६६]]
-
। उयिर् काक्किऩ्ऱ Edini क क कबुबु । ओरुयि॥ (स।fā) मऩ्ऩवरेः । उऱवे, पुळ् +qr८७ । इवऩुयिर्, अ ४७ः । काक्किऩ्ऱ TC । ऒरुयिर्, " सागाः काणि अरिसि" A॥। (A) LD “fa fare” ryfen fauryfeam are Å, अभिनिविश्याधिककृपां प्राप्तवत उपकारकस्य भगवतश्चरणार विन्दयोरधस्तात् । अस्मल्लाभायैव तस्याभिनिवेशे नियामक महा उऱवे काक्किऩ्ऱ, सगः - ऎरिप्पु । ओरुयिर्॥।
।
। इवऩुयिर्
[[६३०]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू उऱवे इवऩुयिर् काक्किऩ्ऱ ऒरुयिरुक्कुण्मैयै - नी॥।
(सा।ऎ।) उण्मैयै, कत्तै। नी मऱवेल्, नी मऱवादे कॊळ्ळॆऩ्ऱु पुरिचित्तु - अऩ्ऱु, ल्लाम् नम्मैप् पॆऱवे - पॆऱवे, पॆऱुगैक्कु रिक्कैक्कु। करुदि इवऩुज् ईरत्तिल् तरिवु पण्णि पॆरुन्दगवुऱ्ऱ,
तायै
यै अडैन्द ३९hRकऩाऩ ४ऩुडैय तिरुवडिगळिऩ् कीऴे मऱवे॥। (स।) उण्मैयै, त्तै। HÜत्तिऩाले ताऩे अUऩायिरुक्कै यागिऱ त्तैयॆऩ्ऱबडि। इत्ताल् Hमणत्तुक्कु ४। fर् HEमॆऩ्ऱु करुत्तु। नी मऱवेलॆऩ, अगऩाऩ नी मऱवादे कॊळ्ळॆऩ्ऱुदु। इदुक्कुम् वैत्तऩरॆऩ्गिऱत्तोडे अऩबुम्। मऱवादेयॆऩ्ऱवित्ताल् इदऩ् ३४१८१ कणत्तिल् पुमॆऩ्ऱदागिऱदु। पुसु नम्मैयॆऩ्ऱुम्, GFRA नम् ऎऩ्ऱुम् ऎऴु मायिरुक्क इङ्गु नीयॆऩ्ऱु मारित्तदु अगबु इव् अगगाबुuइव् अषित्तुक्कु पुरिबुऩाबु । नम्मुयिरॆऩ्ऱु यादे इवऩुयिरॆऩ्ऱु मुमुक्ष्व मुमुक्षु साधारण LDT & एकवचन Long प्रयोगिन्य सम्बन्धादेव रक्ष्यत्त्व सर्वजीवा नामैकराश्यमिति व्यञ्जनार्थ साक्काऩ्ावुम् - अऩ्ऱु अऩ्ऱु। पुगत्तिले अरिसियागवॆऩ्ऱबडि।
रि नम्मै अja-पुरॊऩ नम्मै - पॆऱवे, तऩ्माग अडैगैक्कागवे - इङ्गु त्ताबुणमाक्कुगैयवऩ् मऩ्ऱॆऩ्ऱु करुत्तु। करुदि, अरिऩ् पण्णि, पुगळाले नम्मैप् पॆऱुगैयिलूऱ्ऱ मुडैयवऩायिरुन्दु ऎऩ्ऱ पडि -पॆरुन्दगवु, पॆरिय तायै। उऱ्ऱ, अडैन्दवऩाऩ -ारिग तर्j४१४ परिसणत्तिल् तऩ् पण्णिऩवऩाऩवॆऩ्ऱबडि - इत्ताल् Hज् पोले कणणङ्गळुम् कणङ्गळ् ऎऩ्ऱदागिऱदु। पिराऩ्, ३४६४८४ ऩाऩर्।ऩुडैय - अडिक्कीऴ्, ४त्तिले इदुक्कडैक्कलम् वैत्तऩरॆऩ् किऱत्तोडे अऩुवुम्। अऱवे ३f
॥।
(सT।V) रुण्मैयै, “कळ सागाः कण्ः aH ।
एष सर्वभूतान्तरात्मे"त्यादि प्रकारेण सर्वेषां प्राणभूतस्य सर्वात्मन एवं भूत मद्वितीय स्वभावम् । अरि४Akver
Cम् । नी मऱवेलॆऩ,
s । अऩ्ऱु नम्मैप् पॆऱवे करुदि पॆरुन्दगवुऱ्ऱ पिराऩडिक् कीऴ्। q४॥।
(।fa) aarag A facy
स्वाभाविकाकारम्
कागा - नी मऱवेलॆऩ, ई
सरिङ्ग । नम्मैप् पॆऱवे। । पॆरुम् तगवु, १८४ः १ पिराऩ्, ३४।कसा
- उण्मै, स
-
१ अऩ्ऱु, अरिसिगदबुवु
उऱ्ऱ
क
(सा।ऎ) उण्मैयै,
अरि।u सक्षऩिगरिऩरिऩ् कारिज । नी मऱवेल्गरि ।
रि
त्
*१९७ः । अडिक्कीऴ्, । अऱवे, म्॥।
- : अऩ्ऱु नम्मै
तवऱुवदुः । पुा पुदिबुः । नम्मै, अऱवे मॆऩ्ऱु, ऩर्॥।
।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
ई - मऱवेलॆऩ नम् मऱैमुडि सूडिय मऩ्ऩवरे ॥ ९ ॥
[[६३१]]
(सा।ऎ) नमक्कुम् पिऱरुक्कुम् कळिल् अवुप्पुमऱुम्बडि ४३१ अऱवे, अऱुम्बडि रुक्कु मऱुम्बडि उऩक्के षुमॆऩ्ऱु विण्णप्पम् सॆय्दु अडैक्कलम् वैत्तऩर्। वाग ससरिरित्तार्गळॆऩ्गै ॥ १९ ॥
ऩिडत्ते षुऩार् पण्णिऩवऩ् quकत्तिल्
ऩायिरुक्क॥।
(स।) मॆऩ्ऱु, मऱुक्कैक्काग वॆऩ्ऱु मऱुन्दे पोग वेणुमॆऩ्ऱु सिरत् तॆऩ्ऱबडि - अडैक्कलम् वैत्तऩर्। नम्मै वाग ससरिरित्तार्गळॆऩ्ऱबडि इङ्गु मऱवेयॆऩ्गिऱवित्ताले, ताऩ्, Aळिऩाऩबडियुम्, अऱवेयॆऩ्गिऱ CU</ त्तालेमाऩबडियुम्, अडैक्कलमॆऩ्गिऱ वित्ताले Arपुऩाऩबडियुम्, अडिक् कीऴ् वैत्तऩरॆऩ्गिऱ वित्ताले मुम् तोऱ्ऱुगिऱदु। वैत्तऩरॆऩ्ऱु असि करिगमाग त्तदुरेल्लादार्क्कुम्, तङ्गळुडैय ९९४१८१४-मागैयाले कगरिगमागवे Üक्क वेणुमॆऩ्ऱु रिक्कैक्काग। इत्ताल् नम्मुडैय सुणत् तुक्कुऩ कणमॆऩ्ऱु करुत्तु ॥ १९ ॥॥।
इवऩुक्कॊरु ळ् वेणुमॆऩ्गैक्कु ४ ङ्गळिरुन्दालुम् अदु इवऩुक्कु समागै ३ पुमो? कासिङ्गळुक्कुम् तिाऩॊरुवऩे नी वॆऩ्ऱु सारङ्गळ् सॊल्लुगैयाले नङ्गळॊऩ्ऱुम् ऒरु काऩित्तुक्कुम् वऩ्ऱे ताऩा ऩालुम्,
“q re” रिगळिल् पडिये ३ ल
अचेतन व्यापार
ऩागै यालिवऩॊऩ्ऱै अरिसिक्क माट्टुमो? करिऎमिरुक्कैयाल् माट्टुमॆऩ्ऩिल् अऩ्ऱो? ९३ मागविवऩुक्कु A१९K मुण्डॆऩ्गैक्कु मुण्डो? इऩि : करि” ऎऩ्गिऱ वुगगरिऩ् ताऩिवऩुक्कुण्डॆऩ्ऩक् कूडुमो? qवुमेयिवऩुक्कु वुमॆऩ्ऱु तिरिप्पुरिक्कैयाले॥।
(सा।प्र) त्याद्युक्त प्रकारेणानादि कालमारभ्य अस्मल्लाभेच्छया निरवधिक कृपावशात्करणकलेबर if q४पुगhad: uer faakaedia । अऱवे मॆऩ्ऱडैक्कलम् वैत्तऩर्। साक्
sविः । Husni भरस्तवेति समर्पयन्तीति वार्थः । अस्मिन्पक्षे अर्थात् स्वनिर्भरत्वसिद्धिः ॥ १९ ॥
ena
उक्तस्वरूपस्य भरन्यासस्य अकिञ्चनानुष्ठेयस्यानुष्ठानेऽपि भगवानेव स्वातन्त्र्येण प्रधानकर्तेति “यथा प्रयोग्य आचरणे युक्त एवमेवास्मिन् शरीरे प्राणो युक्त" इत्यादि श्रुति प्रतिपादितत्वाद स्वतन्त्रस्य साधनानुष्ठातुरेव साध्यनिष्पत्तेर्भर इत्यनुष्ठातृनैर्भर्यपर्यन्तं॥।
(सा।ऎ) पुर् F २ । अडैक्कलम्, Tqk। वैत्तऩर्, सर् A ।
३q: ११८८ ११॥।
(सा।) TET: १७
। अडैक्कलम्, वैत्तऩर्, eg ननु निर्भरत्वस्य स्वरूपत्वे अद्यतन भरसमर्पण सम्भवः । स्वरूपमत्वाभावे नैर्भर्य॥।
[[११८८११]]
[[६३२]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - युग्यस्यन्दन सारथिक्रमवति त्रय्यन्तसन्दर्शिते, तत्त्वानां त्रितये
(सा।दी) Commit युग्यस्यन्दनेत्यादि - युग्मकना, मुलीना - स्यन्दनं, Chi सारथिःसूतळा। एषां क्रमः, न्यायः तद्वति - तुरगरथसारथिस्थानीय obliq वेदान्त
सन्दर्शि
स्वतन्त्र
ऊं “भोक्ता भोग्यं प्रेरितार" QLD BILLULL तत्वत्रय - भोक्ता युग्यवत्परतन्त्र॥।
(सा।स्वा) स्वातन्त्र्यमीश्वर@sup? ईश्वर
अनुष्ठेय
आगामी २४ तुल्य भरन्यसिuji, gा अलं स्वीकरि
घटि@gm? किञ्च “कार्यकारण कर्तृत्वे हेतुः प्रकृतिरुच्यते । प्रकृतेः क्रियमा णानि” इत्यादिकं कर्तृत्वं विशेषि। प्रतिषिद्धं? Coळङ्ग की शेषिuri स्वतन्त्रता अया रक्षक निर्भर @sign सम्प्रदाय (pi विरोधिwn? नळान्ना शङ्कका परिहरि भरन्यासानुष्ठानादेव निर्भरत्व सिद्धि
m। कळै निऩ्ऱु कॊण्डु दृढीकरिकीpi। योग्येत्यादि। युगं
रीति
वहन्तीति युग्याः । अश्वादयः । युग्यस्यन्दन सारथीनां क्रमकुं त्रय्यन्तri१८६० BILLLL। युग्य की रीति परप्रेर्य Louis CL @om प्रवृत्ति ६८। स्यन्दन कुंलीग रीतिw।migo प्रेरकònlin प्रेर्यonCuuऊं। सारथिळा रीति गकं प्रेर्यकाळाकं प्रेरक कं। Qig त्रय्यन्त शब्द♚ला “यथा प्रयोग्य आचरणे युक्तः । एवमेवास्मिन् शरीरे प्राणो युक्तः । भोक्ता भोग्यम् प्रेरितारं च मत्वा" इत्यादि वाक्य का विवक्षित [i] - प्रयोग्यः, युग्यः - अश्वादिःआचरणं, स्यन्दनम् - युक्तः, बद्धः - प्राणः जीवः - अश्वो यथा स्यन्दने सारथिना बद्धस्तथा कर्मवश्यो जीवोऽस्मिन् शरीरे सर्वेश्वरेण बद्ध इति भावः
शाल जीव॥।
(सा।प्र) प्रपदनमित्याह । युग्यस्यन्दनेत्यादिना । युग्यस्यन्दन सारथिक्रमवति त्रय्यन्तसन्दर्शिते यथार्ह विविधव्यापार सन्तानि नितत्त्वानां त्रितये हेतुत्वं त्रिषु कर्तृभाव उभयोरेकत्र स्वाधीनता तदलसोऽयं निर्भर इत्यन्वयः । युग्यस्यस्यन्दनस्य रथस्य सारथेश्च क्रमः प्रकारोऽस्यास्तीति तथोक्ते । त्रय्यन्तेन, वेदान्तेन । सन्दर्शिते, ज्ञापिते । प्रत्यक्ष ज्ञानवदविचाल्यत्वाद्दर्शनोक्तिः । तत्त्वानां त्रितये ।॥।
(सा।वि) कृत भरन्यासो निर्भरस्तिष्ठेदित्याह । युग्येति । युग्यः, रथाश्वः । स्यन्दनः, रथः सारथिः, सूतः । एतत्क्रमवति । त्रय्यन्तसन्दर्शिते तत्त्वानां त्रितये । “यथा प्रयोग्य आचरणे युक्त एवमेवास्मिन् शरीरे प्राणो युक्त” इति श्रुतौ आचरणे रथे प्रयोग्यः अनड्डान्, यथा युक्तः बद्धः । एवं प्राणो जीवश्शरीरे बद्ध इति प्रतिपादनादीश्वरस्य प्रेरकत्वेन सारथित्वं गम्यते । तथा च जीवः अचिदीश्वर इति युग्यस्यन्दन सारथिसदृशतया वेदान्त प्रतिपादिते तत्त्वत्रये पुनः कथं भूते?॥।
[[१]]
(सा।सं) शिरस्कत्वानुपपत्तिः तच्छिरस्कत्वे सर्वव्यापारो परमस्स्यादि त्याशङ्कां परिहर्तुमाह । युग्येति । युगं, तिर्यगवस्थाप्य दारुविशेषः । तत्र नियोजिता अश्वादयो युग्याः । युग्य स्यन्दन सारथीनां क्रमोऽस्यास्तीति क्रमवती त्यन्तस्य समासः । क्रम इव क्रमो यस्येति समासे वति प्रत्ययवैयर्थ्यं स्यात् । त्रय्यन्तेति । “यथा प्रयोग्य आचरणे युक्त” इत्यादिना युग्यादि क्रमवत्तया॥।
साङ्गप्रपदनाधिकारः
मू - यथार्ह विविध व्यापार सन्तानिनि । हेतुत्वं त्रिषु
[[६३३]]
रथं CTC कर्तृत्वराहित्येन अचित्। कं
(सा।दी) कर्तृतया चेतनभोग्य BILLÚULLB)। प्रेरितारा सारथिवत्स्वतन्त्र कर्तृत्वेन ईश्वरळा काट्टप्पट्टदु। प्रयोग्य आचरणे युक्त एवामेवास्मिन् शरीरे प्राणो युक्तः” बद्धः परमात्मना ढाळाmulg। यथार्हं, स्वस्वयोग्यं विविध
। “यथा
युक्तः,
श्रुति अनुसन्धेय
व्यापार (१५ (६५६०L - सन्तानं,
परम्परैलuujo♚ल। चित् व्यापार/ijgir शरीरधारणादिठना। शरीर लङ्कु। कण्ठ गमनादिक्षा। ईश्वरकं चेतन प्रेरणादिना - सन्तानो अस्यास्तीति सन्तानी । तस्मिन् तत्त्वानां
कार्य [[]]) हेतुत्व की धर्मं त्रिषु, चिदचिदीश्वर
त्रितये
(सा।स्वा) l युग्यक्रमं त्रय्यन्तसन्दर्शितQLD
वर्तिकं॥।
५ चेतनव्यापारविलक्षण
कं
व्यापार(pळङ्गGIL_६१६०५। प्रमाणpoor शङ्कु परिहृतै - कर्तृत्वनिषेध पर कं वचन join गीता भाष्याद्युक्तरीत्या अन्य परòmi सूचित। उक्त विशेषण फलितमाह - यथार्हेति - यथार्हाः, स्व स्व योग्याः - विविधाः, त्रिकसाधारणाः । द्विकद्विकमात्र सारणाः । प्रत्येकम साधारणाश्चेत्येवं रूपाव्यापाराः तेषां सन्तानं, परम्परा । तद्वदित्यर्थः । अत्र त्रिक साधारण व्यापारास्संयोगादयः चिदचिदुभय साधारणाश्चलनादयः । जीवेश्वरोभय साधारणाः ज्ञानचिकीर्षादयः । अचेतना साधारणास्स्वरूपपरिणा मादयः । जीवासाधारणाः ज्ञानसङ्कोचविकासादयः । ईश्वरा साधारणाः स्वेतर समस्तवस्तुधारण नियम नादयः । हेतुत्वं त्रिष्वित्यादिना वक्ष्यमाणव्यवस्थोपयोगितयात्र यथार्ह विविधेत्युक्तिः । इयं व्यवस्था कालान्तरेऽपि न भिद्यत इति व्यञ्जयितुं सन्तानशब्दः । तत्त्वानां त्रितये, चिदचिदीश्वररूप तत्त्वत्रयसमु दाये । हेतुत्वं त्रिष्वित्यादि ईश्वर सर्वकार्य हेतु प्रमाण [] sir
तत्प्राधान्याभि॥।
(सा।प्र) चिदचिदीश्वरात्मके तत्त्वत्रये । आत्मशरीरेश्वरेष्वित्यर्थः । यथार्हेत्यादि । तत्तत्कालानुगुण्येन न्यूनाधिकभावेन परिणामविशेषाः शरीरादेह व्यापाराः । तत्तत्परिणाम विशिष्ट शरीरजन्यसुखदुः खानुभव रूपा व्यापाराश्चेतनार्हाः । तद्दर्शनजनित लीलारसानुभवा भगवद्व्यापाराः । एवं यथा योग्यं विविधानां व्यापाराणां सन्तानवतीत्यर्थः । हेतुत्वं त्रिषु, एवं रूपव्यापाराश्रयेषु आत्मशरीरेश्वररूपेषु त्रिष्वप्याश्रयत्वरूप सर्वव्यापार हेतुत्वमात्रं॥।
(सा।वि) यथार्ह विविध व्यापार सन्तानिनि, सस्वयोग्य विविध व्यापार सन्तानवति । रथस्येव शरीरस्यापि क्रियाश्रयत्वम्ः अश्वस्येव जीवस्य पराधीन गमनानुकूल यत्नाश्रयत्वम्, सारथेरिवेश्वरस्य प्रेरकत्वमित्येवंविविध व्यापारवति । हेतुत्वं किञ्चित्कार्यं प्रतिकारणत्वं प्रधाने जीवे॥।
(सा।सं) निरूपिते । यथार्हाणां, विविधानां व्यापाराणां सन्तानानि यस्मिन्निति समासः । त्रितये । निर्धारणे सप्तमी । क्रमवतीत्यन्तेन सिद्धमर्थमाह । हेतुत्वमित्यादिना - कार्यानुगुण॥।
[[६३४]]
व्याख्यानपञ्चकसहित श्रीमद्रहस्यत्रयसारे
मू - कर्तृभाव उभयोस्स्वाधीन तैकत्रतत्स्वा (मी) मिस्वीकृत यद्भरोऽयमलसस्तत्र॥।
(सा।दी) कार्ये कर्तृत्वं चिदचिदीश्वर ८६५५५। g परतन्त्रकर्तृत्वं चेतनत - स्वतन्त्रकर्तृत्व मीश्वर। स्वातन्त्र्य CD कर्तृत्वं ईश्वरीनाना। ततः प्रपत्तौ क्रियमाणायामीश्वरस्य हेतुत्वमात्रम् । न कर्तृत्वम् । जीव परतन्त्रकर्तृत्वं न स्वतन्त्रत्वम् । ईश्वर स्वतन्त्रकर्ता QQuorm अनुसन्धेयम् । तत्, तस्मात् । अर्थस्थितेरेवं त्वात् - अयमलसः । अकिञ्चन
स्वामिना स्वीकृत LDIron winीकृत
स्वरक्षणभर
(सा।स्वा) प्राय [१] B@GIT ५। कर्तृभावः स्वतन्त्रः कर्ता
ज्ञानचिकीर्षा प्रयत्नाश्रयत्वम् । उभयोः, जीवेश्वरयोः -
अदावदु,
कियाश्रयत्वं कर्तृत्व कर्तृत्व शब्दमौपचारिक
प्रपन्ना
ईश्वरे श्रीमन्नारायणे॥।
कारकान्तर प्रयोजकत्वम् ।
अचेतन साधारण LDTroor
एकत्र
ढाढा), ईश्वरे १४। शुक्रं ज्ञानचिकीर्षादिभिः कारकान्तर प्रयोजकत्वापर पर्याय स्वातन्त्र्यरूपकर्तृत्वं Gurunggi अनन्याधीन कर्तृत्वरूप स्वातन्त्र्य
भरं
अवऩ्
५) जीवळा परतन्त्रा की प्रमाण विरोध - अत एव न्यसि भयना स्वीकरिGGm लं। तत्-तस्मात् शेषिumi स्वतन्त्रomui ( स्वार्थ या क्रं स्वातत्र्यरूप कर्तृत्व
कम्मुकल अचेतनं Curris Q१ उपायमनुष्ठिकं उपपन्न Lon sugg
लीकं अयाकं अनन्याधीनत्वरूप स्वातन्त्र्य now भरस्वीकारं १६६००१६५। उपपन्न suggg। यद्भरः, यद्विषय भरः यच्छब्दोऽत्र फलपरः । तत्र, तस्मिन्फले - रक्षक निर्भर, Gag कील सम्प्रदायं न्यस्तभरविषय विरोध। शनी विषयी॥॥ (सा।प्र) त्रयाणामप्यविशिष्टमित्यर्थः । कर्तृभाव उभयोः, जीवात्मपरमात्मनोः प्रयत्नाश्रयत्वरूपं कर्तृत्वम् । स्वाधीनकर्तृत्वं तु भगवत एव । जीवस्य तदधीनत्वात् । तत्, तस्मात्कारणात् । स्वामीत्यादि, स्वामी स्वीकृतो यादृक्साध्यनिष्पादनभरो यस्यालसस्यायमलस उपायान्तरानुष्ठाना शक्तः प्रपन्नः । तत्र तत्फलनिष्फतौ स्वयं निर्भरः । एवं च “स्वनिर्भरत्वपर्यन्त रक्षकै कार्थ्यभावनम् । त्यक्त रक्षा फलस्वाम्यं रक्ष्यस्यात्म भरार्पणम्” इत्युक्त प्रकारेणाकिञ्चनस्य स्वस्य नैर्भर्यं यथा॥। (सा।वि) परमात्मनि च । कर्तृभावः, कर्तृत्वम् । उभयोः, जीवेश्वरयोः । स्वाधीनता, स्वतन्त्र कर्तृत्वम् । एकत्र, ईश्वरे । तत्, तस्मादर्थस्थितेरेवं त्वात् । अलसः, अकिञ्चनः । स्वामिना स्वीकृतो यस्य रक्षणस्य भरो यस्य स तथोक्तः । तत्र, रक्षणे । स्वयं निर्भरः, प्रपत्तिफलभूत रक्षण विषये न किञ्चित्कुर्यात् ।॥।
(सा।सं) व्यापाराश्रयत्व रूपं हेतुत्वं चिदचिदीश्वर साधारणम् । उभयोः, जीवेश्वरयोः । कर्तृभावः । प्रयत्नाद्याश्रयत्वलक्षणस्साधारणाकारः । एकत्र, ईश्वरे । स्वाधीनता, अनन्याधीनकर्तृत्वं । एवं च प्रकृतशङ्काः परिहृता इत्याह । तत्स्वामीत्यादिना । अलसः, अकिञ्चनः । तत्स्वामिना स्वार्थ प्रवृत्तेन भगवता यत्फलनिर्वर्तन भरस्वीकृतः तथोक्तः । तत्र, तस्मिन् फले अयमलसः॥।मू - स्वयं निर्भरः ॥ २६ ॥
साङ्गप्रपदनाधिकारः
इति कवितार्किक सिंहस्य सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिषु श्रीमद्रहस्यत्रयसारे साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥
श्रीमते निगमान्त महादेशिकाय नमः ॥
[[६३५]]
(सा।दी) न्यस्तात्मरक्षणभरा [ळा। तत्र, अस्मत्प्रपत्तिफल स्वरक्षणलं। स्वयं किमपि न कुर्यात् । निर्भर
LG ॥ २९
इति श्रीमद्वाधूल कुलतिलक श्रीलक्ष्मणार्यकृपापात्रस्य श्रीवेदान्ताचार्य पादारविन्द निरतिशय भक्तियुक्तस्य “श्रीवाधूल कुलतिलक श्रीपेरियप्पदेशिक कृपालब्धोभयवेदान्तस्य कौशिकान्वयस्य श्रीभाष्य श्रीनिवासस्य कृतिषु श्रीसारदीपिकायां साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥
(सा।स्वा) कर्तव्य शेष
ताऩल्लऩॆऩ्ऱु ताऩुमिवऩ्
Comb इत्यभिप्रायेणात्र स्वामीति शब्द प्रयोगः ॥ २९ ॥
इति श्रीरङ्गनाथ यतिराजचरणारविन्द मकरन्द मधुव्रतस्य वेदान्तरामानुजमुनेः कृतिषु श्रीसारास्वादिन्यां
साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥
(सा।प्र) फले तथा स्वरक्षणे फलस्य नाहं स्वामीत्यनु सन्धान रूपत्वात् फलस्वाम्यत्याग विशिष्टं स्वय रक्षण भरस्य च सर्वरक्षक भगवच्छेषत्वानुसन्धानं मुमुक्षु प्रपदनेङ्गीत्युक्तं भवति ॥ २९ ॥ इति भारद्वाजकुलतिलकस्य श्रीनिवासाचार्यस्य सूनोः श्रीनिवासाचार्यस्य कृतिषु श्रीसारप्रकाशिकायां साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥
(सा।वि) स्वस्य पारतन्त्र्यमनुसन्धाय निर्भरस्तिष्ठेदिति भावः । यद्भर इति वृत्ति मग्नस्यापि रक्षणस्य तत्रेत्यनेन परामर्शे न दोषः सर्वनाम्नानुसन्धिवृत्तिच्छन्न स्येत्युक्तत्वात् ॥ २९ ॥
इति श्रीशैलवंशतिलक श्रीवेङ्कटसोम सुत्वनस्सुतेन श्रीनिवासदेशिक कृपालब्ध सारार्थ ज्ञानेन श्रीनिवासेन लिखितायां श्रीसारविवरिण्यां साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥
(सा।सं) स्वयं निर्भरः, पुनः कर्तव्यान्तर शून्यः । एवं च स्वीकृतभरत्वायैव भरसमर्पणावश्यं भावात्तदनन्तरनैर्भर्यस्यैव स्वरूपत्वात् यदर्थं भरो न्यस्तः तदर्थव्यापारस्यैवोपरमाच्च नोक्त शङ्कावकाश इति ॥२९। । इति श्रीपरकाल यतिविरचिते श्रीसारप्रकाशिका सङ्ग्रहे साङ्गप्रपदनाधिकारो द्वादशः ॥