ट्+++ title = “परमत-भङ्गः” +++
TODO: Correction needed.
Source: TW
- SRT PIGAMANTA MAHADESIKA’S
- PARAMATA BHANGAM
- PART-J
- WITH
- DESIKASAYA. PRAKASA
- .
- (COMMENTARY)
- BY
- VEDANTAVAVADUKA VILLIVALAN VATSYA NARAYANACHANYA SWAY
- ஸ்ரீமந்நிகமாந்த மஹாதேசிகன் அருவிச்செய்த
- பரமத-பங்கம்
- முதம் பாகம்
- 1:2
- வேந்தலாவ தூக வில்லிவலம் வபாத்ஸ்ய நாராலஞசார்ய ஸ்வாமி இற்றிய தேசிகாசய ப்ரகாசம்
- என்னும் வியாக்யானத்துடன் கூடிவது.
- 1979
- 怎
- 民丹
- श्री:
- श्रीमते निगमान्त महादेशिकाय नमः
- श्रीमान्वेङ्कटनाथाय: कवितार्किकसरी ।
- ।
- वेदान्ताचार्यवयमे सन्निद्यत्त ं रादाददि ॥
- J.
- பொன்னயிந்தை நகரில் முன்னுள் புணராத பரமதப் போர்
- பூரித்த ஸ்வாமி ஸ்ரீமந்நிகமாந்த மஹாதேசிகள்.
- ·
- r
- حمد لي
- श्रीः
- श्रीकवितार्किकसिंह - सर्वतन्त्रस्वतन्त्र - श्रीमद्वेकटनाथ
- • श्रीमद्वेदान्तदेशिकविरचितः
- परमत्तभङ्गः
- ( वैभाषिकभङ्गाधिकारान्तः प्रथमो भागः )
- श्रीमदहोबलमठीयास्थानविदुपा, वेदान्तवावदूकेन, विद्वन्मणिना, न्यायवेदान्त केसरिणा, विविलाभिजनेन वात्स्य श्रीनारायणाचार्येण - विरचितया देशिकाशयप्रकाशाभिख्यया व्याख्यया सहितः
- विश्वविख्यातवैभवानां - पण्डितच्छात्रवृन्दभृङ्गावळीसंसेव्यमानपादपद्मानां श्रीमदहोबलमठीय द्वाचत्वारिंशपट्टे मूर्धानपिकानां श्रीमद्वेदमांगत्यादि- श्रीलक्ष्मीनृसिंह दिव्यपादुकासेवक श्रीवण्शठकोप श्री श्रीरङ्गशठकोपयतीन्द्र महादेशिकानां शताब्दीपूर्तिमहोत्सवे - काळयुक्त मकर- उत्तरापाढासु प्रकाशितः विजयतेतमाम्.
- 27-1-1979
- 20. 50.00
- தபால் சார்ஜ் வேறு
- C
- L
- குலதெய்வமும் - குலகுருக்களும்.
- ~{
- ·
- श्रीमते लक्ष्मीनृसिह मपरब्रह्मणे नमः ।
- •
- இக
- ஸ்ரீமத் வேதமார்க்கப்ரதிஷ்டாபநாசார்ய, பரமஹம்ஸ பரிவ்ராஜகாசார்ய, ஸர்வதந் த்ரஸ்வதந்த்ரோபய வேதாந்தாசார்ய, ஸ்ரீபகவத் ராமாநுஜஸித்தாந்த நிர்த்தாரணஸார்வ பௌம, ஸ்ரீவண்சடகோப ஸ்ரீவேதாந்ததேசிக யதீந்த்ர மஹா தேசிகன் அநுக்ரஹித்தருளிய மங்களா சாஸந ஸ்ரீமுகம்
- ஸ்ரீமந்நிகமாந்தமஹாதேசிகன், ஸ்ரீவிசிஷ்டாத்வைத ஸித்தாந்த ரக்ஷணத்திற்காக அநுக்ரஹித்த அநேகக்ரந்தங்களில், “பரமதபங்கம் " என்கிற ஆபூர்வமான க்ரத்தம் ஒன்று உண்டு. அந்தக்ரந்தம் மணிப்ரவாளமாக (தமிழும் ஸம்ஸ்க்ருதமும் கலந்த பாஷையில் அநுக்ரஹிக்கப்பட்டுள்ளது. அந்தக்ரந்தத்திற்கு, ஸ்ரீமத் பரமஹம் ஸேத்யாதி பிருதாலங் க்ருத ஸ்ரீஸ்ரீரங்கசடகோபய தீந்த்ரமஹாதேசிகனால் அருளப்பட்ட “வேதாந்தவாவதூகர்’’ என்கிற பிருதை உடைய, தர்க்கசாஸ்த்ர பாரங்கதரான, வில்லிவலம் நாராயணாசார்யர் என்கிற நம்முடைய ஸ்ரீமடத்தின் ஆஸ்தாநவித்வான், ஸம்ஸ்க்ருதவ்யாக்யானம் வித்வன்
- மநோரஞ்ஜகமாகப் பண்ணியிருப்பதைப் பார்த்து பரமஸந்தோஷ்மன் ேேதாம்.
- मणिप्रवाळरूपेण वेदान्तगुरुणा कृतम् ।
- त्रैय्यन्त वावदूकस्य तर्कशास्त्रार्थवेदिनः ॥ नारायणार्यविदुषः संस्कृतव्याख्यया सह ।
- परेषां मतभङ्गाख्यशास्त्रं जीयात्सतां मुदे ॥
- (முகாம்) முக்கூர் அக்ரஹாரம். 1-2-1978
- ஸ்ரீகொவஸ்ரீ
- ;-भी:
- श्रीमते रामानुजाय नमः i
- न्यायमीमांसा शिरोमणि - उभयमीमांसावल्लभ - तर्कार्णव- पण्डितरत्न - अभिनवदेशिक तिरुमलैनल्लान् चक्रवर्ति - उत्तमूर वात्स्य श्रीवीररघवाचार्यस्वामिनां
- श्रीमुखपत्रिका
- 12-3-1978
- 26 नाथमुनिवोथी, ति. नगर
- महास- 17.
- श्रीमद्वेदमार्गप्रतिष्ठापनाचार्यः सम्यगध्यापित प्राच्यनव्यन्यायशास्त्र प्रौढग्रन्थजातः, “वेदान्त वावदूक " इति विख्यापितः विल्लिचल नारायणाचार्यः, न केवलमत्र दक्षिणदेशे श्रीमधुरान्तके महाविद्यालये प्रधान- पदेस्थित्वा, किन्तु काइयां सुप्रसिद्ध राजकीय महाविद्याशालायामपि, (डाक्टर सम्पूर्णानन्द विश्वविद्यालये पि) महत्पदमधिष्ठाय न्यायवेदान्त प्रवचनेनापि प्रख्यातः, यत् प्रवचन इव प्रबन्धनिर्माणेऽपि प्रावीण्यं प्राप्य प्राज्ञान् परितोपयति, तदिदं नः परमं प्रमोदस्थानम् । अस्मत्तोऽधीतस्य सर्वविद्याप्रदीपस्य सम्पूर्णस्य न्यायशास्त्रस्य सम्भाव्यमानं यादृशं फलप्रसावकत्वम्, तादृशं निखिलार्थविवेचनवैचक्षण्यं सतर्कपरिशीलन परिपाटीभाव्यमस्मिन् स्वाभाविकशेमुषी सम्पन्ने नारायणायें सम्यगालक्ष्यते ।
इदं नः प्रकृतम् । यदेपः श्रीमान्-श्रीमन्निगमान्त गुरोस्सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्यकृतिषु परमगहनं “परमतभङ्ग " नामकं प्रबन्धरस्नमौपादचूडमभीक्ष्णमालोड्य प्रत्यक्ष रविवरणेन यथावत् देशिकाशमप्रकाश, तन्नाम्म्या व्याख्ययाऽ- ऽविरकार्षीत् । सर्वार्थसिद्धि न्यायसिद्धान्ञ्जनादि ग्रन्थानप्यतिशेते श्रीपरमतभङ्गप्रन्थः परेषांमतानुवादपरिशीलनादिपरि- पाठ्याम् । वैदिकावैदिकमतप्रक्रियास्तत्तन्मतप्रवर्तकैः बहुपु ग्रन्थेषु विप्रकीर्ण प्रतिपादितास्सकलय्य, तत्साधक- तर्काणामुत्तरोत्तर बलकमपरामर्शेन तत्तन्मतस्य सम्पूर्णामाकृतिं परिकल्प्य शकलशस्तद्भञ्जनमेवैतद्प्रन्थकृत्यम् । तत्रानूद्यमानग्रन्थवाक्यानि कुत्रत्यानि ? किन्तात्पर्यकाणि ! इति प्रायः पुरोवादग्रन्थपरिशीलनवैकल्ये दुखघरमेव- भविष्यति । अतपवैतादृशस्य वैदुष्यस्य पर्याप्तस्य दुर्भिक्षेण पठनपाठनप्रणालीविरहात् एतद्ग्रन्थरक्षका यथा- वल्लेखितुमपारयन्तोम प्रवाळ पयेऽस्मिन् प्रबन्धे संस्कृतं द्राविडञ्चान्यथयितवन्त इति स्फुटं भवति सावधान से विनां- प्राज्ञानाम् । 8 एप श्री नारायणार्यः सर्वेसह निशितघीसाहाय्येन सप्ताष्टसंवत्सर कृतपरिश्रमफलभूत, करिणीवकलभं सक- लवसुमतीशसम्भावनीयं व्याख्याप्रबन्ध प्रसूतवानस्ति । इदंचिराद्विज्ञाय - " बोद्धारो मत्सरग्रस्ताः प्रभवस्स्मय- दूषिताः । अबोधोपहताश्चान्ये जीर्णमने सुभाषितम् " इतीदृशीद शाऽस्य मास्म मूदितिविसृष्टवतः, द्वित्रभ्योवत्सरेभ्यः प्राक् परमतभङ्गप्रवचनं यथावदान्तं विहितवतः, बहूनां छात्राणामपेक्षामनुरुध्य द्रमिडभाषया तव्द्याख्याने प्रवृ- तस्य मे” - - एतदीयसंस्कृत व्याख्याग्रन्थमवलोक्य " तन्मुद्रणे एप प्रेरणीय इति मतिरुदभूत् । एतदीयस्य संस्कृत- मयस्य सिद्धस्प, मदीयस्य च द्राविडमयस्यनिर्मीयमाणस्य मुद्रणे समुच्चयोऽपि प्रथमं चिन्तापदमध्यास्त । अथापि - एतदीयस्य व्याख्यानस्यमध्ये / क्रियानपि भागः प्रागेव मुद्रितप्रकाशित आसीदिति विज्ञाय, तदैकरूप्यरक्षणाय पृथगेवैतन्मुद्रणं मया प्रारम्भि । मुद्रणावसरे च मया - एतदाहतं परमतग्रन्थानां साक्षादवलोक- नेन यथावदनुवादप्रकार, वाक्यानामवतरण वितरणपदकृत्य परिशीलनादि चाध्यक्षितवता महान् प्रमोदोऽन्वभाविः श्रीदेशिक चरणानुगृहीतग्रन्थान्तरसंवाद विध.नं, एतदनुसारेण तत्रतत्रवाक्यार्थयाथात्म्यज्ञापनञ्चऽऽस्था मत्रावर्धयत् । 1 परन्तु व्याख्याया अस्या अतिविस्तृततया मुद्रणौपयिकद्रविणसम्पत्त्यभावेन, साक्षान्मुद्रणसमय विधेय शोधनादिनिवेदण विरोधिवाधकेन च किचिदूरं मुद्रणे जातेऽपि पूर्गमुद्रणाय समयान्तरं प्रतीक्षणीयमासीत् । एवमपि वर्षिष्ठेनमयो पक्रान्तद्रविडभ्याख्यायाः पूर्ति त्वरया चिकीर्षता द्रागेव तन्निर्मागमुद्रणादिकन्ववर्त्यत । तदेवमाचार्यानुग्रहेण द्राविडव्याख्यासहितः परमतभूङ्गः साम्प्रतमेकमासाभ्यन्तरे प्रकाशं प्राप्स्यतीति विस्रम्भोऽस्ति । एतस्मिन्नवसरे सोऽयंश्रीनारायणार्यः, स्वकीय संस्कृत व्याख्यानमप्यन्यत्रमुद्रयन्, तत्र कतिपयाधि कार " भाग प्राकाश्यं प्रापयतीतिः भृशं प्रमोदे । एतव्याख्यानार्थ परिशीलनीयानां स्वपरमतग्रन्थानां यत्र सौलभ्यम्, तत्र तादृशकोशालयसमीपे त्रिंशते- वत्सरेभ्यः प्राक् स्थिनवतोऽपि सम्प्रतित्र्याख्यानावसरे तेपामल मात् यथास्मृति सर्वजनन्युत्पदिनौपक्या संक्षिप्त- विशदया सरण्या पूर्णग्रन्थ प्रकाशः क्रियते । · तदिदं यथावद्वयेनदीय बहुप्रन्यानुवाद पूर्वकनयाकृतमशेष पदपदार्थविशोधकमतिविलं संस्कृत- व्याख्यानपि सादग्मवलोकयन्तु सन्त इति विज्ञापयन् शीघ्रमेव श्री निगमान्तदेशिरूपेण, स्वस्त्ररूपेण च स्थितः श्री वेङ्कटेशः, एतदीयस्य ग्रन्थस्य सम्पूर्ण प्रकाशनमप्यनुगृहणातु इत्यभ्यर्थये । परमतभङ्गव्याख्या तनुते या देशिकाशयविशदम् । नारायणार्यरचिता प्राकाश्यं शीघ्रमेतु सा पूर्णा ॥ 1 इत्थं - उत्तमूर - वात्स्य - श्री वीरराघवाचार्यः ॥ ஸ்ரீ: (ஸ்ரீ உ.வே.உத்தமூர் ஸ்வாமி ஸ்ரீமுகத்தில் மொழிபெயர்ப்பு) ஸ்ரீமத் வேதமார்க்க ப்ரதிஷ்டாபநாசார்யராய், கடினமான பழைய புதிய ந்யாய சாஸ்திர க்ரந்தங்களைக் கற்பித்துத்தேர்ந்தவராய், “வேதாந்த வாவதூக” (வேதாந்த சாஸ்த்ரத்தை விரித்துரைக்கவல்லவர்.) என்ற சிறப்புப்பெயர் பெற்றவராய், இருக்கும் இந்த வில்லிவலம் நாராயணாசார்யவர்யரை, ஸ்ரீ மதுராந்தகம் ஸம்ஸ்க்ருத மஹாவித்யா சாலையில், ப்ரதான உபதேசகர் ஸ்தானத்திலிருந்தபடியால் இந்த தென்னாடு மட்டும்தான் அறியும் என்பதல்லாமல், வடநாடும்; ஸ்ரீ காசீக்ஷேத்திரத்தில் ராஜகீபஸம்ஸ்க்ருத விச்வ வித்யாலயத்தில் (டாக்டர் ஸம்பூர்ணானந்தா வடமொழிப் பல்கலைக்கழத்தில்) உயர்ந்த ஸ்தாநத்தில் வேதாந்த வித்யாப்ரவசநம் செய்தபடியால் நன்கறியும். இவர் இவ்விதமே, ப்ரபந்த நிர்மாணத்திலேயும் நிபுணர். இதைக்கண்டு பண்டித உலகமே பரிதோஷ - மடை கிறது. இதனால் நாமும் மட்டற்ற மகிழ்ச்சி அடைகிறோம். ஸர்வவித்யா ப்ரதீபமான பூர்ணமான யாய சாஸ்த்ரத்தை எம்மிடமிருந்து காலத்தில் அத்யயனம்செய்து, அதன் பயனாய் கருதப்படுகிற ஸமீசீநயுக்தி வாதங்களால் பிறக்கும் எப்பொருளிலும் மெய்ப்பொருள் காணும் திறமை, இயற்கையிலேயே புத்திசாலியான இவரிடம் எளிதில் குடிபுகுந்துள்ளது. நிற்க - இவர் இப்போது ஸர்வதந்த்ரஸ்வதந்த்ரரான ஸ்ரீ நிகமாந்த மஹா தேசிகள் அன்று அருளிச்செய்த க்ரந்தங்களில்-மிகவும் கடினமாகிய “பரமதமங்கம்” என்னும்- க்ரந்தரத்நத்தை - அடி, நடு, முடிவுகளில் முழுதும் ஆழ்ந்து ஸேவித்து, ஒரெழுத்தும் பிழையின்றி விரித்து, உள்ளபடி தேசிகோத்தமனின் திருவுள்ளத்தை தனது உரையில் உரைத்துள்ளார். பிறருடைய பக்ஷங்களைப் பகுத்துக்காட்டும் விஷயத்தில், பரமதபங்கத்திற்கு ஸர்வார்த்தஸித்தி ந்யாயஸித்தரஞ்ஜனாதிகளான மற்றைய தேசிகக்ரந்தங்களும் ஈடாகா. வைதிகம், அவைதிகம் என்ற நாநாவிதங்களான மதப்ரக்ரியைகளை அவரவர் தமது மத நூற்களில் காட்டியுள்ளார்கள். பர்ந்து இறைந்துகிடக்கும் அவற்றை ஒருங்குசேரத் திரட்டி, அவற்றுக்கான யுக்திகளை மேன்மேலென ஆராய்ந்து, அவைகளைக் கண்முன்னே நிறுத்திக்கடைசியில் பங்கப்படுத்துவது, பரமதபங்கத்தின் நோக்கமாகும். பரமதபங்க க்ரந்தத்தில் மேற்கோளாக எடுத்துக் காட்டப்படும் ச்லோகங்கள், வாக்யங்கள் முதலியன - எவ்விடத்தியவைகள்? என்ன கருத்துடையவைகள்? என்பன போன்றவை நன்கு விளங்காவிடில், பரமதபங்கத்தின் முன்சொன்ன நோக்கம் நிறைவேறாது. ஆகவேதான் - முக்கியமான இவ்வித பரமதபரிசய, புத்தி சக்த்யாதிகள் எங்கும் தேட்டமாகி (அரிதாகி) விட்டதால், அத்யயந அத்யாப நாதிகளின் வழியிலிருந்து விலகி நிற்கும் இந்த க்ரந்தத்தை மூலமாத்ரம் அச்சிட்ட சிலரும் மணிப்ரவாளபாஷாமயமான இதில் வரும் தமிழ் ஸழ்ஸ்க்ருத பதவாக்யாதிகளைப் புரிந்துகொள்ளாமல் தவறாகவே பதிப்பித் துள்ளார்கள் - என்னு மிது இதை ஆழ்ந்து ஸேவிக்குங்கால் சிறந்த பண்டிதர்களுக்கு ஸ்பஷடமாக விளங்காமற்போகாது. G
- 10
- இந் நிலையில்தான், இந்த நாராயணாசார்யர் இந் நூலுக்கு, எதையும் தாங்கும் தன் புத்தி சக்தியைக்கொண்டு, ஏழெட்டு வருஷங்களாக வருந்தி உழைத்து, வேழம் அழகிய குட்டி ஒன்றை ஈன்றதென, ஸகல “வஸூமதீசர்களும் கொண்டாடும்படியான வ்யாக்யா னத்தை வெளியிட்டார். (இங்கு - வஸுமதீசர்-
- என்றது—சிலேடையிலே மன்னர்— பணமும் புத்தியும் படைத்தவர் என்று இரு பொருள் தரும் ) மன்னர் யானைவாங்குவர். பணமும் புத்தியும் படைத்தவர் இந் நூலை வாங்குவர் என்றபடி.
- இதை நெடுநாளாக அறிந்திருந்த எமக்கு-ஓர் எண்ணம் உதித்தது. பண்டித உலகில் பழமொழியொன்றுண்டு. - ஒரு அறிவாளி, மற்றொரு அறிவாளியைப்பொறான். பணமுள்ளவனுக்குத் தன் பணப்பெருமையேபோதும். மற்ற மூன்றாம் தரப்பினர்- பணமும் பாண்டித்யமும் அற்று பதார்த்தகோடியிலேயே சேராதவர். ஆக நான்கற்ற நல்லதை யாருக்குச் சொல்லுவேன்? மங்கி அது என்னிடமே அழிந்தது.” என்று. அந்த நிலை இவருடைய இந்த க்ரந்தத்துக்கு வரவேண்டாமென்று யோசித்துப்பார்த்தோம். எம்மிடம் வரும் சிஷ்யர்களுக்கு 2, 3 வருஷங்களாய் நல்லமுறையில் முழுவதும் பரமதபங்கம் ப்ரவசநம் செய்திருந்தபடியால், இதன் கஷ்டமறிந்து, பல பேருடைய கோரிக்கையையும் ஒட்டி, தமிழில் இதற்கு ஓர் உரை எழுதத்துவங்கினோம். அப்பேரது இவருடைய ஸம்ஸ் க்ருதவ்யாக்யானத்தையும் பார்த்து அதையும் வெளிபிட இவரைத்தூண்டவேணும் என்று எமக்குத்தோன்றியது.
- யாம்,
- பிறகு - அச்சிட ஸித்தமாக இருக்கும் இவருடைய ஸம்க்ருதக்ருதியையும், அவ்வப் போது இயற்றப்பட்டுக்கொண்டே வரும் எம்முடைய தமிழ் உரையையும் சேர்த்து ஒரே புத்தகமாக அச்சிடலாமென்றும் முதலில் எண்ணினோம். ஆனால்- அவ்வாறு செய்ய இயலி வில்லை. ஏனெனில் -இவருடைய வ்யாக்யாநமும் மூலமும், முன்பே ஓரிடத்தில் சிற்சில பகுதிகளாக வெளியிடப்பட்டுளது. ஆகையால்- இப்போதும் தனித்தே அச்சிடுவது நல்ல தெனத்துணிந்து யாமே அவ்வாறு அதை அச்சிட ஆரம்பித்தோம். அச்சிடும் வேளைகளில் இவர் தன் உரையில்- பிறர் மத நூற்களிலிருந்து நேருக்குநேராக ப்ரமாணங்களை உதாஹரித்துக்காட்டி, உள்ளபடி விளக்கியிருப்பதையும் மூலவாக்கியம் ஒவ்வொன்றையும அவதரிப்பித்து, பதங்களின் பயனைக்கூறி, வாக்யார்த்தவிவரணம், விசாரம் முதலியன செய்திருப்பதையும் கண்ட, யாம் அளவற்ற ஆனந்தம் கொண்டோம். ஸ்ரீ தேசிகன் அருளிச்செய்த மற்ற க்ரந்தங்களை நடு நடுவே உதாஹரித்துக்காட்டுவதும், தேவையான இடங்களில் இப்பரமதபங்கத்துக்குச் சேர அவ்வவற்றின் உண்மையைவிளக்குவதும் எமக்கு இதில் மேலும் ஆவலைத்தூண்டின.
- இவ்வித மிருப்பினும்-இவருடைய நூல் நீண்டிருக்கிறபடியாலும், அவ்வளவையும் அச்சிட அந்த ஸமயத்தில் அர்த்தஸௌகர்யமில்லாமையாலும், எமக்கு அச்சிடும்போது பிழைதிருத்தல் முதலியன செய்யமுடியாதபடி முதுமை தடுத்ததாலும், 3 அதிகாரம்வரை அச்சிட்டதோடு நிறுத்தி, வேறு ஸமயம் எதிர்ப்பார்த்துக்கொண்டிருந்தோம். ஆயினும் இவ்வயதிலும் யாம் ஆரம்பித்த தமிழ் உரையை சீக்கிரம் முடிக்கக்கருதி அதை சோதிதது அச்சிட்டுக்கொண்டுதான் இருக்கிறோம். இவ்விதம் ஆசார்யாநுக்ரஹத்தாலே எம்முடைய
- .
- 11
- தமிழ் உரையோடு- பரமதபங்கம்- இப்போது ஒரு மாதத்தில் வெளியிடப்படலாம் என்று நம்புகிறோம். இவ்விதமே - இவரும் -தன்னுடைய ஸம்ஸ்க்ருத வ்யாக்யானத்தின் முதல் பாகத்தை வேறு இடத்தில் அச்சிட்டு சீக்கிரமே வெளியிடப்போகிறார் என்று அறிந்து மிகவும் மகிழ்கிறோம்.
- பரமபதங்கத்தை வ்யானிக்கத் தேவையான ஸ்வபரமதக்ரந்தங்கள் நிறைந்த புஸ்தக சாலைக்குச் சமீபமாகவே சுமார் 20 வருஷங்களுக்கு முன்பு இருந்த எமக்கு-இப்போது, அந்த வசதியில்லாமையாலே, அவற்றை முடிந்தவரை நினைவிற்கொணர்ந்து, எல்லோரும் அறியும் வண்ணம், விளக்கமும் சுருக்கமும் கொண்ட தமிழ் மொழியாலே வ்யாக்யானித்து பூர்ண க்ரந்தமுத்ரணம் இப்போது செய்கிறோம்.
- ஆக இதைக் கருத்தில்கொண்ட மஹான்கள்-பல பல நூற்களை மேற்கோள் காட்டி, உள்ள பதவாக்கியங்களுக்கெல்லாம் பொருள் கருத்து முதலியன கூறி, விரிந்து செல்லும் இவருடைய வ்யாக்யானத்தையும் வரவேற்று உகப்பர் என்று நம்புகிறோம்.
- திருவேங்கடமுடையான் -தானும், ஸ்ரீ ஸ்வாமி தேசிகனுமாய்-ஓருருவே ஈருருவாய் என்றபடி இருந்து, இவருடைய வ்யாக்யான க்ரந்தத்தையும் பரிபூர்ணமாய் ப்ரகாசம் செய்ய சீக்கிரமே திருவுள்ளம் கொள்ளவேண்டுகிறோம்.
- ()
- परमतभङ्गव्याख्या, तनुते, या देशिकाशय विशदम् ।
- नारायणार्यरचिता, प्राकाश्यं शीघ्रमेतु सा पूर्णां ॥
- இப்படிக்கு,
- உத்தமூர்-ஸ்ரீ-வாத்ஸ்ய, வீரராகவாசாரியர்.
- 12
- श्री:
- श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः
- T:
- विदितमेवेदं विश्वेषां विपश्चिदपश्चिमानां श्रीमन्निगमान्तमहादेशिकस्य ग्रन्थाः शास्त्र काव्यव्याख्यानरहस्य- स्तोत्रादिरूपेण विविधा विशिष्टाद्वैत सिद्धान्तान् प्रकाशयन्तस्तेषामेव श्रुतिस्मृतीतिहासपुराणसम्यङ्न्यायोपपन्न- तामितरेषां तद्विपरीततां च बोधयन्तो जरीजृम्भन्त इति । तत्र परमतभङ्गाख्यो रहस्यग्रन्थोऽत्यन्तं गम्भीरो विलसति, यस्य समर्थतरा अध्यस्मत्संप्रदाय विद्वौ सः केवलप्रवचनमात्रपराः सन्तः कारस्न्र्त्स्न्येन व्याख्यान करणायै- तावत्पर्यन्त न केचित् प्रावर्तिषत । अस्मत्संप्रदायस्य भागधेयवशात् इदानींतनानां पश्चात्तनानां च जिज्ञासूना- मुपकृतये यतमानाः ; जगद्विख्यात कीर्तिभिः श्रीमद हो चिलमठ यद्वाचत्वारिंशा स्थानमलंकृतवद्भिः श्रीमद्वेदमार्गेत्यादि …………श्रीवणशठकोपथीथी र नशठ को पयतीन्द्रमहा देशिकैरनुगृहीतवेदान्तवावदूक चिरुदास्तथैव परकालमठाधि- पतिभिः श्रीमद्वेदमांगंत्यादि………….. अभिनवरङ्गनाथन ह्मतन्त्रपरकालयतीन्द्रैश्च दत्तचिरुदाः श्रीमन्तोनारायणा- चार्या एतत्परमतभङ्गं व्या चिकीर्षवः मतान्तरग्रन्थान् बहून् परामृश्य तत्सारं सम्यग् विदित्वा विसरल्या शैल्या नातिसंक्षेपविस्तरं व्याख्यानं विधाय श्रीदेशिकचरणानामाशयं सम्यगाविष्कृत्य महान्तं संप्रदायोपकारं व्यररच निति महदिदं प्रमोदस्थानम् । अत्र वैमापिकाधिकारव्याख्यायां बौद्धमतस्य विषयं शास्त्रदीपिकायां जैनमन्थादौ चानूद्यमानं तत्र तत्र प्रकाश्य श्रीदेशिकाशयविवरण क्रियमाणमत्यन्तं पण्डितानां मनोरब्जयतीति नैतदपहोतं शक्यम् । किं च संक्षिप्तया द्राविडव्यारूपया मेलितमिदं संस्कृतज्ञानविघुरजिज्ञासुलोकस्याप्युपकरोति ॥
- वेदान्तवावदूकैः श्रीमन्नारायणायेके रचिता ।
परमत भगव्याख्या पण्डितलोका भिरञ्जनी जयति ॥ इत्थम् ‘मेल्पाकं श्री नरसिंहाचार्यः पाण्डिचेरी स्थप्रेञ्च भारतीय कला विमर्शालय विमर्श कः 6-5-1978
- பாண்டிச்சேரியில் - ப்ரஞ்சு - இந்திய - கலாசார - ஆராய்ச்சிக் கழகத்திலே பணி புரியுமிந்தஸ்வாமி - இவ்வுரையாசிரியரின் ஆருயிர் நண்பர், மஹாவையாகரணர் சிறந்த தர்க சாஸ்த்ர நிபுணர். அந்தஸ்வாமி அருளிய அபிநந்தநபத்ரமிது. ॥ श्रीमते श्री लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः ॥ பதிப்பாளரின் பணிவுரை ஸ்வாமி ஸ்ரீமந்நிகமாந்தமஹாதேசிகன் அருளிச்செய்த ‘ஸ்ரீ பரமதபங்கம் " என்னும் மஹாக்ரந்தத்தின் மஹிமையை அறிந்துள்ளவர் வெகுசிலரே. ஸ்ரீ.உ.வே.வேதாந்தவாவதூக வில்லிவலம் நாராயணாசார்யஸ்வாமி இந்த மஹா க்ரந்தத்திற்கு-வடமொழியில் (ஸம்ஸ்க்ருதத்தில்) விரிவான வ்யாக்யானம் ஒன்றை மிகச் சிறந்த முறையில் பல வருஷங்கள் வருந்தி-உழைத்து-இயற்றியுள்ளார். நம் ஸ்வாமியினுடைய க்ஞானம்- அனுஷ்டானம் சிறந்த ஆத்மகுணம் இவற்றை உலகமே அறியும். மஹாசார்யர்களுடைய பரிபூர்ணாநுக்ரஹத்தைப் பெற்றவர். சொல் லிலும் எழுத்திலும் உயர்ந்த நடையையே உபயோகிக்கும் உத்தமர் இந்த ஸ்வாமி. இத்தகைய சிறப்பியல்புகள் பல பல இருப்பினும் நம் ஸ்வாமி தன்னை வெளியுலகுக்கு காட்டிக்கொள்ளாமலேயே ஆடம்பரமின்றி-எளிமையுடனேயே இருந்து விட்டார். ஆயினும் உலகம் - இந்த உத்தமரையும். இந்த ஸ்வாமியின் உத்தம குணங்களையும் நன்கு அறிந்திருந்தது. பற்றற்றபான்மையுடனேயே எழுந்தருளியிருந்த இந்த ஸ்வாமிக்கும் ஓர் பற்று இருந்தது. அதாவது-அதிகப்ரசாரமின்றி இருக்கும் இந்த ஸ்ரீபரமதபங்கத்தைத் தாம் எழுதிய வ்யாக்யாநத்துடன் அச்சிட்டு, அண்டிக்கேட்கும் அநேக ஸச்சிஷ்யர்களுக்கு எடுத்து உப தேசிக்க வேண்டும் என்ற ஆவலேயாகும். நம் ஸ்வாமியின் இந்த மனோரதம்-பூர்த்தி பெறா மலேயே போய்விட்டது. இதை நினைக்கும்போது நெஞ்சம் குமுறுகிறது. இந்த வ்யாக்யா நத்துடன் கூடிய ஸ்ரீபரமபங்கத்தின் ஒரு பகுதி பூர்த்தி பெறும் தருவாயில் இருக்கும்போதே நம்முடை நம்பெருமான் நம் ஸ்வாமியை அழைத்துக்கொண்டுவிட்டான். நம் ஸ்வாமியும் தாம் திருநாடு செல்ல இருப்பதைப் பலவிதங்களில் பலமுறை திட்டமிட்டு அருகிருந்தார்க்கு அப்பொழுதே அவ்வப்பொழுது அறிவித்தவண்ணமிருந்தார். “வைத்யத்திற்குச் செய்யும் செலவு வீணே. நான் விரைவிலேயே ஸ்ரீலக்ஷ்மீந்ருஸிம்ஹனுடைய திருவடிகளை அடையப் போகிறேன். எனக்கு வைத்யம் வேண்டாம்”, என்றெல்லாம் ஸாதிப்பார். “இந்தக்ரந்தம் அச்சிட்டு வெளிவரும் வரை நான் காத்திருக்க முடியாது. அதற்கு முன்னமேயே திருநாடு சென்று விடுவேன். ஒருவன் ஜீவித காலத்தில் செல்வாக்குடன் இருந்தால்தான் அவனைப் பலரும் மதிப்பார்கள். அவனே சக்தியின்றி படுக்கையில் விழுந்து விட்டால் எவரும் அவனை மதிக்கமாட்டார்கள். அவன் மறைந்த பிறகு அவனை ஒருவரும் மனத்திலும் கொள்ளமாட்டார்கள்; இத்தகைய உலக இயல்பின்படி நான் மரித்தால் நான் எழுதிய க்ரந்தம் வெளிவருவதைப்பற்றி சொல்ல வேண்டுவது என்ன இருக்கிறது! கேட்பாரற்று கிடக்கும் நிலைதான் இந்த க்ரந்தத்திற்கு ஏற்படப்போகிறது என்பதையும் நடுநடுவே ஸாதிப்பதுண்டு. ஆனால் நாங்கள் யாவருமே ஸ்வாமி ஸாதித்ததை மனத்தில் கொள்ளவில்லை. “அசக்தியினால் இப்படி ஸாதித்தாகிறது. திருமேனிகுணம் பெற்றுப் பல்லாண்டு பல்லாண்டு கள் பாங்காக எழுந்தருளியாயிருக்கப் போகிறார்’ என்றே நினைத்திருந்தோம். இப்பொழுது அன்று ஸாதித்த வார்த்தைகளின் உண்மையை நினைத்து நினைத்து உள்ளம் உருகுகிறோம். 14 எல்லோருடைய மனோரதத்தையும் ஒரே அடியில் அழித்து விட்டான் எம்பெருமான். நாம் என்ன செய்வது? இனிச்செய்ய வேண்டுவது ஈதே! இந்த முதல் பாகம் ஒருவாறு தற்போது வெளி யாகிறது. ஸ்வாமி ஸந்நிதியிலே சாஸ்த்ரங்கள் பயின்று ஸமீசீன ஞானம் பெற்ற நாங்கள் பலரிருக்க ஒருவரும் ஸ்வாமிக்கு அருகிலிருந்து- இந்தக் க்ரந்தசோதனம் முதலியவற்றில் உதவப்பெற்றிலோம். இரண்டு வருஷ காலமாகவே நம் ஸ்வாமி திருமேனி நலம் குன்றி விட்டார். ஹ்ருதயமும் மிக துர்பலமாய் விட்டது. இந்த நிலையிலும் தாமே சோதனம் முதலான பணிகளைச் செய்து வந்தார். ஆகவே பல குறைகள் நேர்ந்து விட்டன. ஆனாலும் ஆஸ்திகர் அனைவரும் இந்த க்ரந்தத்தை ஆதரித்து-வாங்கினால்-இதனால் முதலில் கிடைக்கும் பணத்தைக்கொண்டு மற்றுமோர் பகுதியை வெளிபிடலாம். தோன்றியது நம் ஸ்வாமியின் வ்யாக்யானமே. பணவசதியில்லாமையால் வெளிவருவதில் பின்னடைந்து விட்டது. ஆஸ்திகப்ரபுக்கள் செய்த பேருதவியால்தான் இது வெளி வருகிறது. வெளிவந்தபிறகும் இந்த ஸ்ரீகோசத்தை யாவரும் வாங்கி ஆதரித்தால் அது ஸம்ப்ரதாயத்திற்குச்செய்யும் பேருபகாரமாகும். விலையையோ; ஸ்ரீகோசத்தின் அமைப்பையோ கருதாமல் உதவ வேண்டும் அன்பர்களின் உதவி சிறந்த முறையில் கிடைத்தால் அடுத்த பாகத்தைச் சிறந்த முறையில் அச்சிடலாம். எல்லாவற்றிற்கும் பணம் தானேப்ரதானகாரணம். நம் ஸ்வாமி எழுந்தருளியிருந்து இதை வெளியிட அடியோம் கண்டு களிக்க வேண்டியிருக்க - அந்த ஸ்வாமி பரமபதித்த பிறகு அடியோமே அந்தப்பொறுப்பை ஏற்க வேண்டி நேர்ந்துவிட்டது. பரமோதாரராய் -ஜகத்ப்ரஸித்தராய் தற்போது 44வது ஆஸ்தாநத்தில் எழுந்தருளி யிருக்கும் ஸ்ரீமத் அழகிய சிங்கருடைய திவ்ய நியமநத்தினால் இந்தக்ரந்தம் நம் ஸ்வாமி யினுடைய வேதாந்தவித்யா குருவரரான ஸ்ரீமத் இஞ்சிமேட்டு அழகிய சிங்கரின் நூற்றாண்டு விழாவில் வெளிவருவது -நம் ஸ்வாமியின் திருவுள்ளத்திற்கு மிக்க உவப்பைத்தரும். நம் ஸ்வாமி-தன் படத்தை இந்தக்ரந்தத்தில் சேர்க்க வேண்டாம் என்று நிர்ப்பந்தித்து நியமித்திருந்தார். தற்போது அடியோம் ஸ்வாமியின் இந்த நியமனத்தை மட்டும் மீறி யுள்ளோம். இனி நம் ஸ்வாமியை இந்த லீலா விபூதியில் ஸேவிக்க முடியாதாகையால் பின்னோர்களும் ஸ்வாமியின் திருமேனிஸேவையைப் பெற வேண்டும் என்று ஸ்வாமியின் திருவுருவப்படத்தைச் சேர்த்துள்ளோம். “பதிப்பாளரின் பணிவுரை” என்ற இந்த அம்சம் ஒன்றுதான் இதில் நாங்கள் எழுதியது. மற்றவையனைத்தும் ஸ்வாமி தன் திருக்கையாலேயே எழுதி அச்சகத்திற்கு அனுப்பி விட்டிருந்தார். ஏன்! அடுத்த பகுதியையும் அச்சிடுவதற்கேற்ப அழகிய தம் திருஎழுத்துக்கள் கொண்டே முழுவதும் எழுதி வைத்துள்ளார். அடுத்த பகுதி அச்சாக சுமார் 40,000 ரூபாய்கள் தேவைபடுகின்றன. ஆஸ்திகர்களின் ஆதரவு திரண்டால் எதையும் எளிதில் நிறைவேற்றி விடலாம். ஆகவே கடைசி காலத்தில் ஸ்வாமி வருந்தி ஸாதித்த வார்த்தைகளைப் பொய்யாக்கி ஸ்வாமியின் மனோரதத்தை மெய்யாக்க வேண்டும் என்று மஹான்களைப்பணிந்து வேண்டிக்கொள்கிறோம். நம் ஸ்வாமி சொல்லிலும்-எழுத்திலும் “ஸ்ரீ அஹோபலமடம்” என்றே கையாள்வது வழக்கம். ஆகவே ஸ்வாமியின் திருவுள்ளப்படியே அச்சிடப்பட்டுள்ளது. சுபம்|| .. ஸ்ரீ: உரையாசிரியர்: ஸ்ரீ.உ.வே. வேதாந்தவாவதூக, வாத்ஸ்ய, நாராயணசார்ய ஸ்வாமி. வில்லிவலம் (.श्रीमते लक्ष्मीनृसिंह परब्रह्मणे नमः ॥ श्रीमन्तं परपक्ष भङ्गविषयं ग्रन्थं सुगूढाशयं श्रुत्यन्तार्यविनिर्मितं स्वयमिहाप्यालक्ष्य सूक्ष्मं स्फुटम् ॥ व्याख्यायाद्य कथञ्चिदाप्त जनसम्प्रीत्यै तदीयादरात् संमुत्र्य प्रकटीकरोमि नृहरिः मालील आमोदताम् ॥ 1 ॥ एतलेखनमुद्रणादिविषये यावांश्च यश्चाप्यभूत् तावन्तञ्चपरिश्रमं तमपि मे सर्वो जानो वेविति ॥ भाषायामिह भूमिकापरिचयव्याजेन सङ्क्षेपतः तुष्टिं तद्विरहश्च सम्प्रति वहन् चाचा कथश्चित् ध्रुवे ॥ 2 ॥ “உரையாசிரியரின் முன்னுரை” சுமார் 15 வருஷங்களுக்கு முன் அடியேன் ஆரம்பித்த ஓர் நல்லகார்யத்தின் முதற் பகுதி-இப்போது மங்களமாக பூர்த்தியடைகிறது. சீரொன்று தூப்புல் திருவேங்கடமுடையானாகிய ஸ்ரீ ஸ்வாமி தேசிகன் அருளிச் செய்த ‘ஸ்ரீ பரமதபங்கம்’’ என்னும் மஹாக்ரந்தத்திற்கு அடியேன் வடமொழியில் விளக்க உரையும் தமிழில் சுருக்க உரையும் எழுதி உள்ளேன். அதில் முதல் பாகம் வெளியிடப் படுகிறது இப்பொழுது. ஆம்! இது ஓர் ஒப்பற்ற மஹா க்ரந்தமேயாகும். இதில் அதிகாரம் தொறும் ஆதி அந்தங்களில் தமிழ்ப் பாசுரங்களே அருளிச்செய்யப்பட்டிருப்பதாலும், மணி ப்ரவாள பாஷையாய் நடு நடுவே தமிழ் வாக்கியங்கள் விரவிவருவதாலும், சில்லரை ரஹஸ் யங்கள் என்னும் வகையில் இதையும் சேர்த்தனர்போலும் பூர்வர்கள். ஆனால் உண்மையில் ஸ்ரீ தேசிகன் அருளிச்செய்த ந்யாயஸித்தாஞ்ஜநம், ஸர்வார்த்தஸித்தி” முதலிய சுடின க்ரந்தங்களைப்போன்றது - ஏன் - அவற்றை விடவும் மிக மேம்பட்டது இந்த க்ரந்தம் என்பது தான் சரியாகும். இந்தக்ரந்தத்தை, மேல்நோக்காகப் புரட்டிப்பார்த்தாலேயே நூற்புலமை யுள்ளவர்க்குப் புரியுமிதன் பெருமை. சுமார் பதினைந்து பிறமதங்களில் - ஏதோ எதிர்ப்பட்ட சில விஷயங்களை மட்டும் கண்டித்தார் – எனபதோடு நில்லாமல்-இந்தக்ரந்தத்தில் இவரே அவற்றை அணுகி - அணு வணுவாக அலசி ஆராய்ந்து நமது மனக்கண்ணெதிரே கொண்டுவந்து நிறுத்தி தூரத்தே தள்ளுகிறார் என்றால், இதின் கடினத்தன்மையும், ஆழமும், அகலமும் அகலமும் எம்மால் சொல்லப்போமோ? அதனால்தான் –ஸ்ரீ ஸ்வாமி தேசிகனுடைய மற்றைய க்ரந்தங்கள்போலே இது படந பாமகங்களிலே அவ்வளவு ப்ரசாரமடையவில்லைபோலும். ஸ்வாமியினுடைய மற்றைய க்ருதிகள் (க்ரந்தங்கள்- பெண்கள் என்றும் தொனிக்கும்.) பிள்ளை பேரன்களைப் பெற்று விட்ட பிறகும் (உரை - அதற்கும் உரை என்றும் தொனிக்கும்.) இந்த பரமதபங்கருதி
16 மட்டும், பிள்ளையே (உரையே) இல்லாமல் இந்நாள்வரை தனித்து மலடாகவே நின்று விட்டது. ஆம்! இதற்குப்பெரியோர்கள் யாரும் உரையிடவில்லை. இதைப் பெரியோர்கள் எடுத்து ஸேவிக்கவும்மில்லையோ என்று கூடக் கூறலாம். ஆனால் அப்படிக் கூறுவதற்கு அடியேன் நா கூசுகிறது. ஓர் உதாஹரணம் பாருங்கள். சிறிது கோடிட்டுக்காட்டுகிறேன். ஸ்வாமி தேசிகன் ஒரு பௌத்தமதக்கொள்கையில் ஒரு விஷயத்தை ந்யாயஸித்தாஞ்ஜன க்ரந்தத்தில் சிறிது சுருக்கமாகவும், பரமதபங்கத்தில் விளக்கமாகவும் ஒரே திருவுள்ளத்தில் அருளியுள்ளார். ஆனால் ந்யாயஸித்தாஞ்ஜன க்ரந்தத்திற்கு உரையிட்ட ஸர்வக்ஞப்ராயர்களான ஆசிரியர்கள் முன் சொன்ன கொள்கையின் விஷயத்தில்பரமதபங்க க்ரந்தத்திற்கு முரணாகவே, தேசிகன் திருவுள்ளத்தைக் கூறிப்போந்தார்கள். இந்தக்ரந்தம் அக்காலத்தில் அவ்வளவாக ப்ரசா ரத்தில் இல்லை என்பதையே இது காட்டுகிறதென்று கூறலாமோ என நினைக்கிறேன். தவறானால்தாஸனை மன்னிக்கவும். மேலே அடியேனுடைய உரையில் இவ்விவரம் காணலாம். இப்படி பல பல உண்டு. ஆக, மூலத்தின் முரடான தன்மையைப் பார்த்து, பிறமதங்களின் புழக்கத்தையும் கணிசித்து, மணிப்ரவாள வசந நடை வழக்கொழிந்தமையால்- வடநாட்ட வரும் பார்க்கலாம்படி ஸௌகர்யார்த்தமாக சுத்த ஸம்ஸ்க்ருத பாஷையிலேயே விரிவாக உரை எழுத அடியேன் ஆரம்பித்தேன். தென்னாட்டவரைக் கருதி தெளிந்த தமிழிலும் திட்டமாக மொழிபெயர்த்துள்ளேன். நிற்க - மூலத்தின் மஹிமையைச் சிறிது பார்த்தோம். அடியேன் உரையின் பெரு மையைச் சொல்லிக்கொள்ள யான் விரும்பவில்லை. நீங்களே பாருங்கள். இனி அடியேன் உரையிட நேர்ந்த ஸந்தர்ப்பத்தை மட்டும் சிறிது விளக்குகிறேன். முன்னோர்கள் “அதீதம், அத்யாபிதம், ஆர்ஜிதம்யச:” (எச்-ரி-ன் என்றார்கள். அதாவது, “நான் முதலில் கற்றேன். பிறகு பிறருக்குக் கற்பித்தேன். அடுத்து கீர்த்தியைத் தேடிக்கொண்டேன். “என்றவாறு, இதனால் படிப்பின் பயன் கூறப்பட்டதாகிறது. இங்கு கீர்த்தியைத்தேடிக்கொள்வதாவது-தாம் கற்றவை பற்றி நூல் எழுதலேயாகும். அப்போதுதான் - அது நீண்டகாலம் நின்று, இவன் மறைந்தபிறகும் இவனுடைய நினைவைத் தரும்; புகைப்படமெடுத்தல்போல. மணம் புரிந்ததற்குப்பயன் மக்களைப் பெறுவது. கற்றதின் பயன் க்ரந்தங்கள் எழுதுவது. இவ்வாறு க்ரந்தங்கள் எழுத அடியேனுக்குப் பலவித ஸந்தர்ப்பங்களை ஸர்வேச்வரன் சிரகாலமாகவே கொடுத்தருளினான். 1 தம்முடைய ஜ்ஞாநாநுஷ்டான வைராக்யாத்ம குணாதிகள் அனைத்தாலும் அனை வரையும் விஞ்சிநிற்பவரும், பல பண்டித சிஷ்யபரிவ்ருதருமான ஸ்ரீமத் இஞ்சிமேட்டழகிய சிங்கர் முதலில் தம்மிடம் வேதாந்தாத்யயநம் செய்துவந்த அடியேன் பக்கல் கரைபுரண்ட கருணையாலே குளிர கடாக்ஷங்கள் செய்து பிறகு மதுராந்தகத்தில் ஸம்ஸ்க்ருத மஹா வித்யாலயத்தில் ப்ரதம பண்டிதராக அடியேனை நியமிக்க - அவ்வாறே அடியேனும் 25 ஆண்டுகள் ந்யாயகரந்த பாடம் சொல்லி வந்ததுதான் க்ரந்தம் இயற்ற முக்ய காரணமாய் அமைந்தது. ந்யாயமீமாம்ஸா வேதாந்தாந்தாதி நாநாசாஸ்த்ர க்ரந்த நிர்மாணசதுரராய், இப்போது சென்னையில் விளங்கி வரும் அபிநவதேசிக ஸ்ரீ உத்தமூர் ஸ்வாமி ஸந்நிதியில் அதிகரித்த ந்யாயசாஸ்த்ரத்திற்கு ஓர் ந்யாய்யமான உபயோகத்தை நம் வித்யாலயத்தில் ஸத்பாத்ரங்களிடையே செய்யும்போது கதாதரக்ரந்தங்களின் சைலியில் அடியேன் மனம் சென்று லயித்தது. கரடுமுரடான அந்த சாஸ்த்ர ப்ரமேயவிசாரங்களை அடியேன் இங்குக் 17 ·
குறிப்பிடவில்லை. பின்னை ? “த்ரிக்ரந்தீ” என்று அவர்களே வழங்கும்-மணி-தீதிதி- கதாதரீயவாக்யங்களின் உத்தரோத்தர வ்யாக்யான வைசத்யங்களை வ்யுத்பத்தியுடன் படிக்கும்போது உண்டாகும் ஆனந்தத்தையே அடியேன் குறிப்பிட்டேன். அந்த நாளி லிருந்தே அடியேன் மனதில் அது தொத்திக்கொண்டது. ‘‘வ்யாக்யானமென்றால், அப்படி யன்றோ எழுதவேண்டும்” என்று ஓர் ஆசை பிறந்தது. அதற்குப் பிறகு - திருவேங்கட முடையான் திருவடிவாரத்தில் மஹாமீமாம்ஸகராய், லௌகிகவைதிக வித்யாப்ரஸ்தானங் களில், பஹுவித்தாய், விசதபாஷண விசக்ஷணராய், அஸ்மத்ஸம்ப்ரதாயத்தில் அபிஜாதராய் எழுந்தருளியிருந்த ஒரு மஹான் நிர்ஹேதுக கடாக்ஷம் அடியேனிடம் செய்து ஒரு ஸமயம்- ஒரு ப்ராசீன அத்வைத க்ரந்தத்தைக் கொடுத்து அதை விமர்சிக்கும்படியும், வாய்த்த போதெல்லாம் வீணாகக் கழிக்காமல் ஏதாவது எழுதிவரும்படியும் பணித்தருளினார். அவ்விதமே செய்து காட்டி அவரை உகப்பித்தேன், அவற்றுள் இதுதான் என் கைபடைத்த கன்னி நூலாகும். (முதல் க்ரந்தமாகும்.) பிறகு எழுதி-ருசி கண்ட வடியேன் பல பல எழுதியுள்ளேன். இந்த வழக்கம் இவ்விதம் வளர்ந்தது. ஆனால், இவை எல்லாம் ஒரு சுதந்த்ரப்போக்குடைய க்ரந்தங்களாகையால்-இவை எழுதுவது சுலபம். முன்சொன்ன- " த்ரிக்ரந்தியைப் " போல், மூலத்தையொட்டி, அதன் கருத்தோடு நம் கருத்தைச் சேர்த்து, அதன் ஸூக்ஷ்மங்களை வெளியிட்டு, சுதந்த்ரமாயும் பரதந்த்ரமாயும் நின்று இம்மாதிரியான ஒரு வாய்ப்பைத் வ்யாக்யானம் (உரை) - இடுவதுதான் கடினம். தேடிக்கொண்டிருந்த அடியேனுக்கு ஒரு பாக்ய விசேஷத்தாலே ஸ்ரீ பரமதபங்கம் மூலப்ரதி கையில் கிடைத்தது. மனதில் ஸந்தோஷமும் ச்ரமமுடைந்தேன். ஸ்ரீ ஸ்வாமி தேசிக னுடைய க்ருதிகளில் இதொன்றே நிஸ்ஸந்ததியாய் நின்றுவிட்டது. பூர்வாசார்யர்கள் யாருமிதை வியாக்யானிக்கவில்லை என்று முன்பே கூறினேன். அதிஸூக்ஷ்மமான தேவப் பெருமாள் திருமேனிபோன்று, இது ஸ்பஷ்டமான -ஸ்தூலமான-ஓர் உரைக்கவசத்தை எதிர்பார்த்து நின்றது. சொல்லாலும் பேச்சாலும் பெரும்பாலும் அபூர்வமான விஷயங் களையே ஆதரித்துப்போகும். அடியேன் ஸ்வபாவத்துக்குச் சேர-வந்து வாய்த்த அதை 1960ம் ஆண்டென்று அப்போதே வ்யாக்யானிக்க ஆரம்பித்துவிட்டேன். சுமார் நினைக்கிறேன். முக்கியமாக இதற்கு இன்னொரு காரணமும் உண்டு. ஸ்ரீமத் இஞ்சிமேட்டு அழகியசிங்கர் இதற்கு, பலருடைய ப்ரார்த்தனையின்மேல் உரை எழுத்திருவுள்ளம். கொண்டார். ஆயினும் ஸ்ரீ ஸந்நிதி கைங்கர்ய கோலாஹலத்தினால் இதற்கு அவகாசம் இல்லையாயிற்று போலும். ஆளவந்தார் திருவுள்ளத்தை ஸ்ரீ பாஷ்யகாரர் நிறைவேற்றியது போல, நெடுவாசியிருப்பினும், அடியேன் அம்மாதிரி செய்யமுயன்றேன். ஏதோ ! ஒருவாறு செய்தும் முடித்தேன்.
. இரண்டு மூன்று ஆண்டுகள் உருண்டு ஓடியிருக்கலாம். ஸ்ரீ காஞ்சீ தேவாதிராஜன் ஸந்நிதி ஸ்ரீகார்யதுரந்தரரும், சாஸ்த்ரஸம்ப்ரதாயஜ்ஞாநம் எல்லாம் சிறப்பாகக் கைவந்தும் நீறுபூத்த நெருப்பே போல பகட்டிக்கொள்ளாதே பழகப் பழக இனிப்பவரும், ஆன (ஐயா) ஸ்ரீ க்ருஷ்ணதாதாசாரிய ஸ்வாமி செய்தருளிய பரந்ததான-பரமதபங்கமணி ப்ரவாளவ்யாக்கியானத்தின் அச்சிடாத கைப்ரதி ஒன்று அன்னாருடைய ப்ரியசிஷ்யராய் ஆஸ்திகாக்ரேஸரராய் ஸம்ப்ரதாய ரஸிகராய், லௌ கிகப்ரபுவர்யரான ஒரு சென்னைவாஸி ஸ்வாமியாலே பரிமக்ருபையுடன் அடியேனுக்குக் கொடுத்தனுப்பப்பட்டது. அது அடியே னுடைய பெரும் பசிக்குச் சோறிட்டு ஸுகித்திருக்க பண்ணியதேயாயினும்-ஸ்ரீராம- நள- ஸேது, நடு நடுவே மறைந்திருப்பதுபோல், பற்பல அதிகாரங்களில் அவ்வ்யாக்கியை 18 காணப்படவேயில்லை. கைசோர்ந்ததோ? செய்யப்படவேயில்லையோ? கிடைத்தவரையிலும் கூட பற்பல விடங்களில் அத்தோடு உள்ள கருத்துமாறுபாட்டை அடியேனது உரையில் விநயத்துடன் கோடிட்டுக் காட்டியுள்ளேன்.
இங்கொரு விஷயம் இது ஸம்பந்தமாகக் கூறுகிறேன். எனது உரையின் உப க்ரமத்திலேயே -” பரமத பங்கம் பூர்வாசார்யர்களாலே வ்யாக்கியானிக்கப்படாது அழுக் கடைந்த-ரத்நம் போல் சோபியாமே கிடக்கிறது. அதை அடியேன் முதன் முதலாக ஆராய்ந்து அழுக்குக்கழற்றித் தருகிறேன். கண்டா பரணமாக அணியுங்கள்” என்று கூறியுள்ளேன். இவர் உரை ஒன்று அடியேனுடைய நூலுக்கும் முன்னாடியே இருக்கும்போது அடியேன் இப்படிக் கூறலாமா என்று சிலர் இங்கு சங்கிப்பர். அது சரியன்று; அடியேன், இதை ஆரம்பிக்கும்போது அது இருப்பது தெரியாது. கிடைத்த பிறகும் நடுவில் பல அதிகாரங்களில் அது இல்லை. ஆகையால்-“முதன் முதலாக உரையிடுகிறேன்”- என்று மங்கள சலோகப்ரகரணத்தில் அடியேன் முன்பே எழுதியதை அமங்களமாக மாற்றவேண்டாம் என்று கருதினேன். மேலும், அந்த ஸ்வாமியும் அடியேனும்” காலத்திலே சிறிதே முற்பாடு பிற்பாடு உடையவர்களாகையாலே, இருவரையும் ஒக்க நவீனர்கள் என வைத்துக்கொண்டால் -எம் இருவரையும் விட வேறு தடஸ்தர்களான பூர்வாசார்யர்கள் யாரும் இதற்குமுன் இதை வ்யாக்கியானிக்கவில்லை என்ற கருத்திலே அவ்வாறு அடியேன் கூறினேனாகவுமாம். அல்லது- பரமதபங்கம் முழுவதுக்கும் முதலில் பூர்ணமாக உரையிட்டது அடியேனே என்றும் கொள்ளலாம். இவ்விதமிது செல்லா நிற்க-நடுவில் அடியேன் வாராணஸி (காசி) செல்ல நேரிட்டது. வேதாந்த வித்யாப்ரவசநத்திற்காக அங்குள்ள ஸம்ஸ்க்ருத விச்வவித்யாலயத்தி லிருந்து வெகுநாளாகவே அழைத்தார்கள். தூரத்வாதி தோஷத்தை எண்ணி வாளாவிருந்த அடியேனை முன்னம் க்ரந்தம் இயற்ற ப்ரேரித்த அந்த மஹனீயரே, மீண்டும் அங்குச் செல்லத் தூண்டினார். மஹா மஹோபாத்யாயரான ஒரு சாஸ்த்ரிர்யரும் சேர்ந்து நிர்பந்திக்கவே அங்குச்சென்று தங்கும்படியாயிற்று. அதனால் இது தடைபட்டது. ஆனாலும், இரவிலாவது இதைத் தொடாமல் -தொடராமல் தினசூந்யமாக இராது நடத்தியே வந்தேன். ஒரு விதத்தில் அங்கு சென்றது- இந்த க்ரந்த விரசநகைங்கர்யத்திற்கு புஷ்டி தந்தது என்றும் சொல்லலாம். பல பௌத்த ஜைநாதி க்ரந்தங்கள்; அம்மத பண்டிதர்கள் அங்கு உண்டாகையால், அம்முக மாக இதில் பல பரிஷ்காரங்கள் செய்யமுடிந்தது. இதுவுமொரு சரண்யன் க்ருபையாகும். பத்து வருஷ காசீவாஸத்தின் நடுவே, ஸ்ரீகங்கையின் கரையிலே இதைக்கரைகண்டு நிறை வேற்றினேன். இனி இப்போது இதன் வெளியீட்டைப்பற்றி சிறிது விளக்குகிறேன். உரையின் கோடியில் எழுதியுள்ளேன். " என் கைத்தினவினால் பேனா பிடிக்க அதனால் பிறந்த இந்த க்ரந்தத்தை நான், வெளிவிடவேணுமென்று பிறர் யாரையும் வேண்டமாட்டேன்” அதற்குச்சேர மௌனமாகவே இருந்துவிட்டேன். க்ரந்தமும் பெட்டியில் நன்கு உறங்கிக் என்று, கொண்டிருந்தது. பிறகு-இரண்டு வருஷங்களுக்கு முன் ஒரு ஸமயத்தில், ஸ்ரீ உத்தமூர் ஸ்வாமி ஒரு ஸ்ரீமுகம் அடியேனுக்கு எழுதி அடியேனுடைய உரையை வரவழைத்துக் கடாக்ஷித்து விட்டு -” உனது உரையைப் பார்த்தேன். இதை ஏன் வெளியிடவில்லை? என்ன தயக்கம்? என்று அடியேனைக்கேட்க, வெளியிட இயலாமைக்கு சில ஹேதுக்களை அடியேன் விண்ணப்பம் செய்ய, அதற்கெல்லாம் அவர் பரிஹாரம் சொல்லி அடியேனை 19. உத்ஸாஹம் கொள்ளச்செய்தருளினார். தமது தளர்ந்த திருமேனி நிலையிலும், தாமே முன்னின்று சுமார் 150 பக்கங்கள் வரை அடியிலிருத்து அச்சிட்டு அநுக்ரஹிக்கவும் செய்தார். (இதன் விவரம் இங்குள்ள அந்த ஸ்வாமியின் ஸ்ரீ முகத்தில் விளக்கப்பட்டுள்ளது.)
இந்த முதல் பாகத்தின் வெளியீட்டை ப்ரஸ்தாவிக்குங்கால்-அடியேனுடைய தலையாய அஞ்ஜலிபந்தத்திற்கு அர்ஹராய் இருப்பவர்கள் இரண்டு ஸ்ரீ அழகிய சிங்கர்கள் ஆவர். அவர்களுள் - முதல் மூலமானவர்-ஜகத் ப்ரஸித்தராய் - ஸதாசாரசீலராய், ஸ்வலும் பண்டிதோத்தமராய் பண்டித பக்ஷபாதியாய், பல பண்டித சிஷ்யர்களைப் பெற்றெடுத்த பெருமை பெற்றவராய் அத்யாத்ம வித்யையில் அடிபேனுக்கு அழ்ந்த க்ஞானத்தைத் தம் முடைய குளிர்ந்த கடாக்ஷத்தினால் அருளியவரான ஸ்ரீமத் இஞ்சிமேட்டு அழகியசிங்கர் ஆவர் மறுபடி இப்போது முன்கூறியவாறு வெளியீடு துவங்க-த்விதீய காரணமாக அமைந்தவர்- தம்முடைய ஜ்ஞாநௌதார்யாதி கல்யாண குணங்களாலே அத்விதீயராய் ஸர்வ ஜநசித்தரஞ்ஜகராய், மஹாபாகராய் தற்போது 44வது பட்டத்தில் எழுந்தருளியிருக்கும் ஸ்ரீ அழகியசிங்கராகும். அன்னார் அநுக்ரஹித்தருளிய மூவாயிரம் ரூபாய்களே மூலதனமாக அமைந்து தற்சமயம் கார்யம் துவங்கும்படியாயிற்று. ஸ்ரீ வைஷ்ணவ சிகாமணியாய்–புஷ்கரம், கல்கத்தா முதலிய இடங்களில் பகவத் திவ்யாலய நிர்மாண நிர்வாஹாதிகள் செய்யும் மங்கனிராம்சேட் குடும்ப நிதியிலிருந்து இரண்டாயிரம் ரூபாய்களும் கிடைத்ததை அவச்யமிங்கு குறிப்பிடவேணும். இவை தவிர-பம்பாய், சென்னை, டெல்லி, கல்கத்தா, திருவனந்தபுரம், மதுராந்தகம் முதலிய இடங்களிலுள்ள நம் ஸம்ப்ரதாய ச்ரத்தையுடைய, பேரன்பர்களான பல பல ஸ்வாமிகள், ஸ்ரீதேசிக ஸ்ரீஸூக்தி கௌரவாதிகளாலே உபசரித்தமையையும் நன்றியுடன் கூறக்கடமைப்பட்டுள்ளேன். கோடை மழைக்கொடைவள்ளலான பம்பாய் ஸ்ரீராமாநுஜ ஐய்யங்காரை இங்கு- அவச்யம் குறிப்பிடவேண்டும். ஸ்ரீமத் இஞ்சிமேட்டழகியசிங்கரின் பூர்வாச்ரமத் திருப்பேரனாரும், எனது அன்பரும் ந்யாயசிரோமணியும் சிறந்த வேதாந்தவித்வானும், ஸ்ரீந்ருஸி:ஹப்ரியா-பத்ரிகையின் ஆசிரியரும் ஆன நடாதூர் புரிசை க்ருஷ்ணமாச்சாரியர் பழையபத்ரிகைகளில் எனது உரையுடன் இந்த க்ரந்தத்தை வெளியிட்டு வந்தார் என்பதை மறக்கவியாலாது. அவர் அப்போது செய்த உதவியின் மதிப்பு சுமார் ரூபாய் மூவாயிரம் -நாலாயிரமாகும் என்னலாம். அப்பொழுது சார்வாக பங்காதிகாரத்திலிருந்து ஆரம்பித்து வெளிவந்தது. இனி இந்த க்ரந்தத்தினுடைய பதிப்பின் அமைப்பைப்பற்றிச் சிறிது சொல்லவேண்டி யுள்ளது. கேளுங்கள். . “ஸ்ரீந்ரு-ப்ரியா’ மூலம் சுமார் 180 பக்கங்கள் முன்பே வெளிவந்தன என்று சொன்னேன். முதலாவதான ப்ரஸ்தாவனாதிகாரத்திலிருந்தன்று. ஆறாவதாகிய சார்வாகா திகாரத்திலிருந்துதான். அடியிலிருந்து ஆரம்பிப்பது இடையூற்றைத்தரும் என்றும், அடியில் உள்ள அதிகாரங்கள் நமது ஸித்தாந்தத்தில் பழக்கப்பட்ட ஜீவ, அசித், ஈச்வர விஷயங்களைப் பற்றியவை என்றும், “பரமதபங்கம்” என்றபெயருக்குச்சேர புதியதான பரமதம் ஒன்றையே முதலில் வெளியிடுவோம் என்றும் கருதி அப்படி வெளியிட்டேன். அப்படிச்செய்தும் இவ்வளவு இடையூறு நேர்ந்துவிட்டது. ஏதோ சில காரணங்களாலே பிறகு இவ்வெளியீடு நின்றுவிட்டது .20 . இப்போது வெகுநாட்களுக்குப்பின் 1976-ஆம் ஆண்டு, முன் சொன்னவிதம் ஸ்ரீஉத்தமூர் ஸ்வாமி மூலமாக சுமார் 148 பக்கங்கள் வரை அடியிலிருந்தே அச்சாகத் துவங்கியது.ஸ்ரீஸ்வாமி, தனது தள்ளாத தசை, சிஷ்யர்களுக்கு ப்ரவசம் என்ற இடையூறு களுக்கிடையேயும், அடியேனிடம் உள்ள பரமக்ருபையினாலும், ஸ்ரீதேசிக க்ரந்த கௌரவத் தாலும், “ப்ரூப்’ சோதநம் முதல் எல்லாம் முடித்து எடுத்த பணியை ப்ரகாசமாகச் செய்தருளினார். அடுத்து-77ஆம் வருஷம் அடியேன் வாராணஸியிலிருந்து விலகி வேளச்சேரி, என்னும் இந்த சிற்றூருக்கே வந்து விட்ட படியால் அடியேனே, மிகுந்துள்ள பகுதிகளை வெளியிடத்துவங்கினேன். பரமதபங்கம் என்னும் மூல நூலுக்கு எனது உரை புதியதாக ஏற்பட்டது போல முத்ரணசோதநாதி பரிசயமும் அடியேனுக்குப் புதிய அநுபவமேயாகும். மேலும்- நோய்வாய்ப்பட்டு தற்சமயம், மிடுக்கின்மையால் மெலிந்தும் உள்ளேன். ஆக அடியேன் கவனக்குறைவாலே அச்சுப் பிழைகள் மலிந்துள்ளதை மஹான்கள் மன்னிக்க வேண்டும். வேகமாக வெளியிடவேண்டும் என்றெண்ணி, ஒரே ஸமயத்தில் வெவ்வேறு இடங்களிலும் அச்சிட நேர்ந்ததாலே ‘‘பக்கம். 1.” என்று ஆரம்பித்தே சுமார் 3-4-அதி காரங்களிலே எண்ணிக்கை காணப்படுகின்றது. ஆயினும்-காண்பவர்கள் குழப்பமடை யாதபடி அட்டவணையிலேயே - அதற்குத் தகுந்த குறியீடுகள் செய்யப்பட்டுள்ளன. பல வருஷங்கள் இடையிட்டு இரண்டு தடவையாக அச்சானபடியால் - ஆரம்பத்தலைப்பில் - திருமண் – சஙகு -சக்கர-சிந்ஹங்களும் இரண்டிடத்தில் காணப்படும். எழுத்துக்களும், அளவில் வேறுபடும், இப்படிப்பல பல. அவற்றைப் பொறுத்தருளவேணும்.
அதுபோல் - இந்த க்ரந்தத்தில் எனது உரைப்பகுதியில் அடியிலே சுமார் 3.4-அதி காரங்களில் - மூலத்திலிருந்து சொற்களை (ப்ரதீகங்களை) எடுத்துக்காட்டுமிடங்களில- தமிழ்ச் சொற்களை -நாகர எழுத்தில் அச்சிட்டும், மேலே போகப்போக - அவ்வித தமிழ்ச் சொற்களை - தமிழ் எழுந்திலேயே அச்சிட்டும் இருக்கின்றேன். இந்த கோணலுக்கும் காரணமிருக்கிறது. அடியேனுக்கு அதை நிமிர்த்த நேரமும் தெம்புமில்லை. அதாவது- வடக்கே - வாராணஸியில் விச்வவித்யாலயத்தில், அடியேனுடைய ஆப்தர்கள் இதை அச்சிடமுயன்றார்கள். அங்கு, தமிழ் தெரியாதாகையால், தமிழ் எழுத்தை நாகர எழுத்தாக மாற்றவேண்டியதாயிற்று. சிறிது நாளில் அடியேனே இங்கு மாற்றப்பட்டு விட்டேன். மீண்டும் அதை மாற்றமுடியாதே அப்படியே விட்டு வைத்தேன். இவ்விதமாகவே - காலமாறுபாட்டாலும், ப்ரஸ்ஸுக்களின் மாறுபாட்டாலும், காகிதங் களின் வர்ணமும் கூட வேறுபட்டுத்தான் தெரிகிறது. மற்றும் பலவித வ்யத்யாஸங்கள் இருக்கின்றன. இவற்றை எல்லாம் அடியேனால் தவிர்க்க முடியவில்லை. இன்னுமொருவிஷயம்:- இந்த க்ரந்தம் மொத்தம் இருபத்திநாலு அதிகாரங் களுடையது இப்போது இந்த முதல் பாகத்தில் பத்து அதிகாரங்கள் தான் அடங்கியுள்ளன. க்ரநதம் முழுவதையும் ஒரே புஸ்தகமாக உரையுடன் வெளியிடுவது அஸாத்தியமானது. அப்போது சுமார் ஆபிரம் பக்கத்திறகும் அதிகமாகி, க்ரந்தம்-விஷயத்தில் மட்டுமல்லாமல் - உருவிலும் கனத்துததோன்றும். அதனால் தான் இங்கு பாகப்பிரிவினை செய்ய நேர்ந்தது. இதில் பரிதாபததுக்குரிய விஷயம் என்ன வென்றால்? பிரிவினை செய்யும்போது, கரந்தத்தை நமதிஷ்டப்படி பாகம் பிரித்து அச்சிடலாகாது. மூல க்ரந்தத்தை இயற்றினவரின் தாத்பர்யம் என்ன இது விஷயத்தில்? என்று பார்க்கவேணும், அதில்லை என்றால் - பாகம் பிரிப்பதில்
21 பொருத்தம் எங்குள்ளது? என்றாவது ஆராயவேணும். அதுவுமில்லை என்றால் தான் சரி பாதியாக நமது விருப்பப்படி செய்யலாம்.
இந்நிலையில் - இங்கு முதலில் க்ரந்தத்தின் ஆரம்பத்தை ப்ரஸ்தாவித்து, பிறகு முறையாக -ஜீவன், அசேதநம், ஈச்வரன் என்ற மூன்று தத்துவங்களை ஆராய்ந்து, ஐந்தா வதாக-பிற மதங்களில் திரண்ட பொது வானதோஷங்களைக்காட்டி, ஆறில் - சார்வாகனைச் சிதைத்து, பிறகு நாலு அதிகாரங்களில் முறையாக நால்வகை பௌத்தர்களைப் பெயர்த்துத் தள்ளி பத்து அதிகாரங்களை முடித்திட்டார் மூலகாரர். ஆக இங்கு அடியேனும் இந்த பத்துகளைக்கொண்டு முதல் பாகத்தை முடித்தேன் என்னலாம். ஆயினும், பதினோராவது அதிகாரத்தையுமிதில் சேர்த்து அச்சிடுவதே பொருள் பொருத்தமுடையதாக இருக்கும். பதினொன்றில்—ப்ரச்சன்ன பௌத்தர் மதம் பேசப் படுகிறது. ஆகமேலெழுந்தவாரியாக நோக்கினும் பத்தாவதோடு பௌத்தர் தொல்லை தீரவில்லை.பதினொன்றிலும் உண்டு என்று தோன்றுகிறதல்லவா. யார் அந்த பௌத்தர்? சங்கரரே ஆவார். அவர் - பசுத்தோல் போர்த்து புலிப்பாய்ச்சல் பாயும் கணக்கிலே - வைதிகவேஷத்தில் வந்து பெளத்த பாஷையையே தமது பாஷ்யத்திலிட்டார். அதனால் அவர் மதம் - ப்ரச்சன்ன (மறைக்கப்பட்ட பௌத்த மதம் என்றதாயிற்று. ஆகையால் அதையும் இதில் சேர்த்திருக்கவேணும். அதற்கும் பிறகு ஜைனர் மதம், அதுவேறு விஷயம். ஸ்ரீ ஸ்வாமி தேசிகனுக்கே இந்த க்ரமத்தில்தான் திருவுள்ளம். “ஓர் பிரமப்பிச்சியம்பு கின்ற, போதங் கழிந்தவனைப் புத்தர் மாட்டுடன் பூட்டுவமே” எனறு அங்கேயே அருளிச் செய்கிறார் ப்ரச்சன்ன பௌத்தாதிகாரத்தில். ஆனால்- அடியேன் என்ன செய்ய? க்ரந்தத்தின் பொருளமைப்பு இப்படியிருந்தாலும், அடியேன் கையில் பொருளமைப்பு அடியோடு வரண்டுவிட்டது. ஓர் பெரிய அதிகாரம் அச்சிடுவதென்றால்-ஆயிரத்திற்கும் அதிகமாகப் பணவசதி தேவைப்படும். அதில்லை அடியேனிடம், ஆக பிரமப்பிச்சியம் புகின்றபோதங்கழிந்தவனை, புத்தர் மாட்டுடன் பூட்டாமலேயே–ஒற்றை மாட்டுடன் பூட்டி வண்டியை ஓட்டுகின்றேன். ஐயோ! ஒற்றை மாட்டுவண்டியா? என்று பெரியோர்கள், பாவமும், பாசமும் பார்க்கவேண்டாம். கொழுத்த காளை கட்டிய ஒற்றை வண்டி, ஏறித்துகையுங்கள், கொழுப்பை அடக்குங்கள். இவ்வளவால் இதற்குமேல் - அச்சிடஸித்தமாக - பேச்சும் ஆக மூச்சுமின்றி அடியேனிடம் ஆழ்ந்து உறங்கிக்கிடக்கின்றன - என்றும் பதினான்கு அதிகாரங்கள் சொன்னதாயிற்று. தோழிமார் வந்து துயில் எழுப்புவார்களோ? அல்லவோ? அறியேன். பெற்றுப் பெயரிடுவது மாத்திரம் செய்தேன் - பார்ப்பவர்களோடு இதற்கு பாணிக்ரஹணம் செய்துவைக்க சக்தியில்லை அடியேனுக்கு.
இரண்டாவது பாகத்தில் - மூலமே-நாமிதுவரை கேட்டறியாத பரமதங்களைப் பேசிப் பரவசமாக்கும் தன்மையது. அதற்கும் மேலாக அடியேனும் -மிக மிக உழைத்து-நாநாவித பரமத விஷயங்களை எல்லாம் கூட்டி, நவரத்ந கவசம்போல உரையிட்டு மேன்மேலும் ரஸத்தை வளர்த்துள்ளேன். முதல்பாகத்தின் வெளியீடு நடைபெற்ற அவலத் தனத்தைக் கண்ட அடியேன். இரண்டாவதின் வெளியீடு பற்றிப் பேசுவதுகூட சுத்த அசட்டுத்தனம் ஆகும். ஆட்டிடையன் கண்ட கனவுபோலாகும். அன்றிக்கே-ஸர்வகிர்வாஹகனான ஈச்வரன் இருக்கும்போது, அடியேனுடைய அயோக்யதாநுஸந்தானத்தாலே-இது நடவாது -என்று சொல்லவும் அடியேனுக்கு உரிமை ஏதும் கிடையாது என்னவுமாம். 22 ப்ரார்த்தித்த உடனேயே ஸ்ரீமுகம் அநுக்ரஹித்த ஸ்ரீமதழகியசிங்கர் திருவடிகளில் அனந்த பாணாமங்களை ஸமர்ப்பித்துக்கொள்கிறேன். இவ்வாறே-உதவியிருளிய ஸ்ரீ உ.வே. உத்தமூர் ஸ்வாமி ஸந்நிதியிலும் என்றும் நன்றியுடையேனாவேன். ப்ரியஸுஹ்ருத் ஸ்ரீ உ.வே மேல்பாக்கம் ஸ்வாமிக்கும் என் நன்றிகள். இனி அடியேனுடைய பேச்சை சீக்கிரம் முடித்துக்கொள்ளுகிறேன். இந்தக்ரந்தத்திற்கு முன் பின் சேர்க்கவேண்டிய சில பகுதிகளை வழக்கத்தை ஒட்டி சேர்த்துள்ளேன். இதற்காக அடியேனுடைய உடல் நிலையில் அதிகம் உழைக்கமுடியவில்லை. அதனால்-மதுராந்தகத்தில் அடியேனுடன் கலாசாலையில் வெகு நாள் போதகராயிருந்து பரமஆப்தரானவரும், மஹா வையாகரணரும், ஸரள ஸரஸ கவிதாவிஹார பூமியாக இருப்பவரும் இம்மாதிரி விஷயங் களில் முன் அநுபவம் உள்ளவருமான ஸ்ரீபாதூர்-புராணம், ஸ்ரீ உ. வே. ராகவாச்சாரிய ஸ்வாமியை வேண்டிக்கொண்டேன். அந்த ஸ்வாமியுமிதை உகந்து ஏற்று ப்ரமாணத் திரட்டு, விஷயஸூசிகை, பாடத்திருத்தம் முதலியன செய்து முடித்திட்டார். இவ்விதமாக பாதூர்ஸ்வாமி உழைத்து அடியேனுக்கு உதவிசெய்திருப்பதற்கு அந்த ஸ்வாமியின் திறத்தில் அடியேன் என்ன சிறந்த பதிலுதவி புரிந்துவிடமுடியும்? ஈரமான நெஞ்சுடன் அந்த ஸ்வாமியின் திருநாமத்தை இதில் இங்கே பொறிப்பது தவிர. நிற்க - அந்த ஸ்வாமியுடன் ஒரு நீராகப் பொருந்தி நின்று உழைத்து, இந்தப் பகுதிகளை உருவாக்கிய அடியேன் மைத்துனனும், ந்யாய சிரோமணியும், வேதாந்த வித்வானும் மேற்படி கலாசாலை நியாய உபாத்யாயவரும் உபந்யாஸகனும் ஆன தெய்யார் ரங்கராஜாச்சாரிய ருக்கும் என்னுடைய அன்பான ஆசீர்வாதங்கள் அமையட்டும். ப்ரமாணங்கள் அகரவரிசையில் கொடுக்கப்பட்டுள்ளன. அதில் - அவை ஏற்பட்ட முதல் நூற்களின் குறிப்பை (ஆகரத்தை) முழுதும் தரவியலவில்லை. ஆயினும் அதனால் அதிகக்குறையில்லை. அடியேனே இந்த உரை நூலில் அவை ஏற்பட்ட விவரங்களை அநேக மாகக்கொடுத்திருக்கிறேன். நெ.1, என்றே ஆரம்பித்து 3.4 இடங்களில் பக்கங்களைக் கணக்கிட்டிருப்பதால் -பார்ப்பவர்களுக்குக் குழப்பம் நேராமலிருக்க- அந்தந்த அதிகாரங் களின் முதலெழுத்தையும் கூடச் சேர்த்திருக்கிறது. இந்த க்ரந்தத்தை அடியேன் தனித்து அச்சிடத்துவங்கிய காலத்தில்; ஏன்?- இன்றும் கூட இந்த நகரத்தை அறியாத அடியேனுக்கு -உதவியாக 4.5 பாரங்கள்வரை அச்சிட, முத்ரணாலய ஸௌகர்யங்கள், மாத்ருகை திருத்துதல் இவற்றை ச்ரத்தையுடன் செய்து தந்த - அடியேனுடைய ப்ரியமித்ரரும் ஸாரஸாரக்ஞரும் ந்யாய வேதாந்த நிபுணரும், ஸ்ரீ க்ருஸிம்ஹப்ரியா " ஸம்பாதகரும், உபந்யாஸகருமான திருக்கள்ளம் நரஸிம்ஹராகவாச் சார்யரை அடியேன் வாழ்த்திப்போற்றுகிறேன். இங்கேயே முன்பு அடியேன் குறிப்பிட்ட பொருள்தொகை - அடியேன் கைக்குவந்து சேரகடகராக இருந்த, இந்த நரஸிம்மராகவாச்சார்யர், நாவல்பாக்கம் வித்வான் ஸ்ரீரங்க காதாச் சாரியர் (கல்கத்தா-ஸ்ரீ வைகுண்டநாதன் ஸந்நிதி) அடியேனுடைய அநுஜனும் ந்யாயவேதாந்த விசாரசதுரனும்,ஸ்ரீ ஸந்நிதி ஆஸ்தான வித்வானும் உபந்யாஸகனுமாகிய வில்லிவலம் க்ருஷ்ணமாசார்யன் இவர்களையும் மிக்க நன்றியுடன் நினைக்கக் கடமைப்பட்டுள்ளேன். இந்தக்ரந்தம் பல முத்ரணாலயங்களில் பல ஆண்டுகளாக அச்சாகிவந்தபோதிலும் இப்போது கடைசியில் -ரத்நம் பரஸ், சென்னை -1. உரிமையாளர் ஸ்ரீநிவாஸன் அவர்களால் பெரும் பகுதியும், திருவல்லிக்கேணி-ஸ்ரீரங்கராஜ் எண்டர்ப்ரஸ் உரிகையாளரால் சிறிய பகுதியும் அச்சிடப்பட்டது. அவர்களுக்கு என் நன்றி உரித்தாகுக. சுபம். வில்லிவலம் நாராயண தூஸன். வேளச்சேரி, } 15-4-78 GS 33 श्री: मूले व्याख्यायांच विरचिता विशेषविचाराः 1.” साधर्म्यवैधर्म्यविचारः द्रव्यलक्षण विमर्शश्च । oft 19,20,21 2. गोबलीवर्दन्यायविषये वैयाकरणतखण्डनम् । 8. आधेयत्वस्येश्वरवैधर्म्यत्वे — सर्वत्रीसौस मस्त श्चेतिवचन विरोधशका तत्परिहारादिकम् । जी
जी 26 27 4. जीवस्येश्वर विधेयत्वेपि शास्त्रवश्यत्वसमर्थनम् जी 34 5. जीव स्येश्वरशरीरत्व समर्थनम् जी 38 6. दुखमहमस्वाप्समिति प्रतीति विचारः जी 52 7. मन्दमान आनुकूलस्यम् - इति विरोधपरिहारश्रीसुतघर्थविचारः । जी 54 8. मुक्तौ आनन्दतारतम्यवाद निरासः । जी 54 9 “भोक्ता भोग्यं-प्रेरितारचे “ति श्रुत्यर्थविचारः । अ 90 10. धर्मधर्मिसाधारणज्ञानलक्षण विमर्शः *11. स्त्रीद्रियपुरुषेन्द्रियादि खण्डनविचारः अ 91 म 140 द 38 " “3 18. तन्मात्राभूतोत्पत्ति क्रमवैविध्यविवेचनम् । अ 158 18. ईश्वरस्य कर्तृत्वोदासीनत्वादीनां निर्वाहः । प 206 14. राष्ट्रत्वाचा प्तसमस्तकाम त्वयोस्समन्वयः । प 225 15. ईश्वरस्य दुःखाभावेपि कारुणिकत्वोपपतिः प 237 16. ईश्वरस्य परिणामा दिनानापक्षप्रशमनम् । प 257 17 ईश्वरव्याप्तिपरिष्कारः । प 267 18. संस्कृत शब्द साङ्केतिकस्वकृतवेदानित्यत्वा क्षेपपरिहारः । स 16 19. वेदे अनुमानबाधनिरासः । स 25 20. मतान्तराणामसंख्यातजनपरिग्रहे हेतुः । स 33 *11. अयञ्च विषयः सर्वथानुपपस्याधिकरण श्रुतप्रकाशिकायामपि - अन्येषा पक्षखण्डनावसरे - मातृशरीर प्राप्तात् कर्मणः प्रथम हृदयवस्तु, स्त्रीन्द्रियपुरुषोन्द्रिययोरन्यतरसचिवोऽष्टद्रव्यकलापः " इत्यादिना बौद्धमतसद्धक्षेपे प्रदर्श्य- तेस्म । 21. स्तेयशास्त्रस्यापि धर्मोपयुक्तत्वप्रदर्शनम् । 22. कामशास्त्रस्य वास्तवोद्देश्यकथनम् । 28. " अनादौ खलसंसारे " इत्युक्तशका परिहारः । 24. बौद्धचातुर्विध्यस्य प्रसिद्धयारीत्या विवेचनम् । (तन्मवरीतिस्तु अनन्तरं • 25. नासन् घटादिर्नघटादिः” इति खण्डनवाक्यार्थविचारः । 26. 27. अनन्वितादिशब्दानामपि अन्वितबोधकत्वम् । 有佰有 28 29 34 भविष्यति योगाचारे) मा 87 मा 99 “अन्तर्भावितसचंचेत्” इति कारिकाप्रतिकारिकापरामर्शः । मा 108 म 117 28. बौद्धमतरीत्या तन्मतचातुर्विध्यप्रदर्शनम् । यो 181 29. " पदुकोण (केन) युगपद्योगादि"तिका रिकार्थविचारः । यो 148 80. " बाह्यार्थानङ्गीकारे ज्ञानानां कथं विषयव्यवस्थ “त्यन्नयोगाचारस्य समाधानम् । यो 153 81. सौत्रान्तिकनतपरिपाटीपरिशीलनम् । सौ 165 82. प्रत्यक्षद्वैविध्योपपादन खण्डने । 169 38. आकाशतुच्छत्वनिरासः । 172 84. " भिन्नकाल” मिति कारिकार्थ विचार: । 179 35. “विकरूपोऽवस्तुनिर्मासा “दिति वैभाषिकोक्तिनिरासः । 36. पूर्वविपयक्षणस्योत्तरज्ञानक्षणविपयताखण्डनम् । 12 37. " यस्मिन्नेवही “ति सिद्धन्तदीपिकापद्यनिरासः । 38. " अस्थिहि-भिक्खो अकदयं " इति बुद्धवाक्यविचारः । 17 88 VE35 समूलग्रन्थार्या श्रीदेशिकाशयप्रकाश व्याख्यामुद्धृतप्रमाणग्रन्थकर्तारः ॥ अय्या कृष्णतताचार्याः प्र 2 21 पतञ्जलिः स 16. 19 “} प 238 4 पराशरः स 15 1 आचार्यपादाः आनन्दतीर्थीयाः जी 72 62 8 पाणिनिः • बी 35 9 2 | पार्थसारथिमिश्राः वै 18 6 आनन्दानुभवः अ 154 14 बुद्धः यो 156 13 उदयनाचार्याः म 185 5 बृहस्पतिः लो 7 2 उदयनाचार्याः मा 100 15 भगवान् पराशरः प 276 19 उदयनाचार्याः सौ 188 11 भट्टकुमारिलपादाः यो 182 1 16 कर्णीसुतः लो 8 18 भट्टपराशरपादाः प 225 5 कल्पद्रुकोशः लो 37 9 भट्टपराशरपादाः प 282 9 कामन्दकः प 122 2 भट्टपराशरपादाः प 236 19 कालिदासः मा 100 18 भट्टपराशरपादाः प 240 16 कालिदासः 15 16 भट्टपराशरपादाः प 248 15 कुमारवरदाचार्याः प 289 12 भोजराजः अ 132 8 कूरनारायण मुनयः • प्र 5 21 मनुः भ 118 12 कूरनारायणमुनयः प 227 5 मनुः अ 133 9 कैटः अ 128 17 माघः पं 266 7 कैयट : प 280 6 माघः मा 90 20 खण्डदेवः प 226 4 8 यादवः अ 154 18 चार्वकः ज्ञानश्रीः लो 3 रंगरामानुजमुनयः जी 54 26 वे 19 18 बकुलाभरणः जी 40 11 दण्डी अ 157 12 वरदनारायणभट्टारकाः प 262 16 धर्मक्रीर्तिः यो 180 15 वरदविष्णुमिश्राः जी 42 18 नारायणाचार्याः प 268 1 वरवरमुनयः अ 185 12 36 बरवरमुनयः प 148 वरवरमुनयः प 228 20 | वेङ्कटेशदेशिका: 16 शबरस्वामी अ 149 6 स 11 4 वसुबन्धुः मा 88 12 शौनकः अ 181 5 वाग्भटः लो 13 9 श्री भाष्यकाराः यो 188 8 वाचस्पति: जी 53 28 श्रीरंगशठकोपयनीन्द्रमहादेशिकाः जी 32 12 वाचस्पतिः 37 10 श्रीवत्सांक मिश्राः जी 84 5 वात्स्यायनः ’ लो 30. 80. 16 श्रीवरसांकमिश्राः 4 2:8 7 बादिकेसरिसूरि : 126 10 श्रीशठकोपरामानुजयनीन्द्र वादिमीकरगुरुः Я 2 26 महादेशिकाः अ 199 5 विज्ञानभिक्षुः मा 94 21 सत्यतपाः लो 64 1 विद्यासागरः मा . 18 28 साक्षात्स्वामिनः प 213 15 वेङ्कटाध्वरी प 288. 16 | हेमचन्द्रसूरिः मा 91 2 ए: समूलग्रन्थायां श्रीदेशिकाशयप्रकाशव्याख्यायां तत्रतत्र प्रकाशितन्यायविशेषाः
- अर्धजरतीयन्यायः लो 32 9 7. परकालादिन्यायः लो 22 2
- गोबलीवर्दन्यायः जी 26 8
- मिक्षुपादप्रस रणन्यायः लो 51 14
- घट्टकुटी प्रभातन्यायः सौ 169 9 ९. वामनत्रिविक्रमन्यायः प 288 5
- नहियो यद्विपमूच्छितस्स-
- वारक्रमन्यायः लो 36 2 तेनैवोत्थाप्यते जी 83 5. महिस्वानं स्वन्यवधायकम् प 816 6. नागृहीतविशेषणाबुद्धिः- विशिष्टेपुपजायते वै 17 11. विशिष्टं शुद्धान्नातिरिच्यते 18 12. वीतरागजन्मादर्शनन्यायः प 216 1 लो 69 10
- शास्त्रफलं प्रयोक्तरि- जी 77 23 7 13 14. सिंहवन गुप्तिन्यायः 10 5 :*- I எ : श्रीमते निगमान्त महादेशिकाय नमः முதல் பாகத்தில் அடங்கியுள்ள அதிகாரங்கள் பக்கங்கள் 1-15 www 16-88 : : : : : : எண்கள்
- ப்ரஸ்தாவநாதிகாரம்
- ஜீவதத்வாதிகாரம்
- அசித்தத்வாதிகாரம்
- பரதத்வாதிகாரம்
- ஸமுதாய தோஷாதிகாரம் 6. லோகாயதிகபங்காதிகாரம்
- மாத்யமிக பங்காதிகாரம்
- யோகாசாரபங்காதிகாரம்
- ஸௌத்ராந்திகபங்காதிகாரம் 10.வைபாஷிகபங்காதிகாரம் இதில் மூலத்திலும் வ்யாக்யாநத்திலும் மேற்கோளாக எடுக்கப்பட்ட க்ரந்தங்களின் அகராதி குறிப்புக்கள் பிழைதிருத்தங்கள் . 89-208 209-288 १ - ५२ 1-84 85-128 129-161 163-187 1-40, 2-32 … 33-36 W श्रीमते श्री लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः श्रीः தனியன்கள் श्रीमान् घेरकटनाथार्थः कविश्वक्रिकेसरी | वेदान्ताचार्यवयों में सविधत्तां सदा हृदि ॥ . रामानुजद्यापारं ज्ञानवैराग्यभूषणम् । श्रीमद्वेहकटनाथायें वन्दे वेदान्तदेशिकम् ॥ சீரொன்று தூப்புல் திருவேங்கடமுடையான் பாரொன்றச்சொன்ன பழமொழியுள் - ஓரொன்று தானே அமையாதோ தாரணியில் வாழ்வார்க்கு வானேறப் போமளவும் வாழ்வு.
ஸ்ரீமந் நிகமாந்த மஹாதேசிகன் அருளிச்செய்த ரஹஸ்யங்களில் பதினான்காவது ரஹஸ்யம் juja परमतभंगः முதலாவது ப்ரஸ்தாவநாதிகாரம் थीः श्रीपते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः ॥ श्रीमते रामानुजाय नमः ॥ श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः ॥ || देशिकाशयप्रकाशाभिख्या व्याख्या ।। प्रथमः प्रस्तावनाधिकारः १. पत्युः पद्मालयायाः प्रणमदनुविधी दीक्षितस्याऽऽतिहन्तुः पद्मामे पादयुग्मे प्रणिपतनपरः श्रीनृकण्ठीरवस्य । प्राप्याहं तस्य चाऽऽज्ञामत्रहितमनसा तदयापूर्णौरैः संस्पृष्टस्साहसिक्यां परमतदमनच्या क्रियायां प्रचते ॥ १ ॥ विशुद्धज्ञानंवराग्यमूर्तयेऽनन्तकीर्तये । तस्मै नमोऽस्तु कस्मैचिनिगमान्तार्यसुरये ॥ २ ॥ रमां रम्यां खाके दरदलितपङ्केरुहनिभे निविष्टामाटि नरहरिरयं यस्य कृपया । मनुक्ति तां पूर्णप्रपदन विधिं गर्भितवतीं स्वयं शुश्राव श्रीनृहरियतिराट् सोऽतिजयति ॥ ३ ॥ देशिकाशयप्रकाशसहिते परमभने योऽन्वगृहात् वेदान्ते वावदूकस्त्वमिह भुवि भवेत्यादरात् बालं मालोलविद्वत्सदसि शुक्मुखोद्गीर्णसूक्तिक्रमान्माम् । स श्रीश्रीरङ्गयोगीद् मम निगमशिरशासकस्सर्ववेदी चित्तालम् विधत्तां हृदि निखिलतमः कर्दमान् अर्दयन् द्रा ॥ ४ ॥ परमतभङ्गव्याख्यामाख्यात्यधुना प्रकाशिकाभिख्याम् । देशिकचरणपरायणनारायणनामकः सोऽयम् ॥ ५ ॥ परमतभङ्गः पूर्वव्याख्यानादतीय चास्पष्टः । मणिरेव मलिनः सोऽयं विमृश्यते प्रथमतो हि मया ॥ ६ ॥ नभसीव निरालम्बे नृत्यन्ती मम भारती । निगमान्तगुरोदृष्ट्या नैव भूयात् स्खलत्पदा ॥ ७ ॥ यथामति यथाशक्ति यतिष्ये भाववर्णने । यद्यपि स्यात् त्रुटि: काचित् कचित् तदपि शोध्यताम् ॥ ८ ॥ अन्यल सिद्धान् सारार्थान् सङ्कल्य्य विवक्षतः । नातिभारो ममास्तीय प्रथतः कुसुमोच्चयान् ॥ ९ ॥ 1 इह खलु निखिलजगद्रक्षणदीक्षितस्य दयानिधेर्देवदेवस्य श्रीमन्नारायणस्य दिव्यचरणारविन्दपरिचरणं सर्वदेशकालावस्थास्वपि कर्तुमर्हे जन्मनि जातानपि मानवान् अनाद्याज्ञ, तिलङ्घनापर, घेनापोडतादृक्फलान् प्रेक्ष्य दयनानमनास्तत्रभवान् आचार्यः कृपामात्रेण प्रसन्नः तेषां तत्त्वविपये अज्ञानान्ययाज्ञान, विपरीत- ज्ञानादिकमेवास्यानर्थजातस्य निदानं मन्वानः तद्विपये तेषां मनःप्रसादसिद्वये प्रसन्नमधुरं भाव- गम्भीरं निबन्धनं श्रीमनगरमतभङ्गाख्यम् अभङ्गुरं व्यधत्त । खक्षरक्षणे पर्याप्ततां प्राहेर. पे स्वीयैरन्यैः परवशतप्रबन्धः परपक्षाणामपुनरुदयं समुन्मूलनं न कृतमित्यमंस्त । न च तन्नावश्यकम् ; यतो मितम्पचाः प्राबल्यतौच्यादिश्रमेण वेदान्तसिद्धान्तं विमतानां मतैविहतं विकसितं वा मन्यमानाः परमपुरुषार्थाचा विना विनश्येयुः । तथाच श्रीभाष्यम्, “इतरथा कस्यचिन्मन्दधिपः तेपां पक्षाणां युक्त भासमूलतामजानतः ग्रामाणिकत्वशङ्कया वैदिके पक्ष किश्चित श्रद्वावैकल्यं जायेता. पे” इतेि । न चेममंशं दातदृपण्यादिचरितार्थयति । “प्राज्ञा यथोदितमिदं शुक्रवत् पठन्तः प्रच्छन्नवौ द्वविजये प.रेतो यतव्यम्” इति तस्य परमत विशेष निराकरणमात्र पस्यात् । सर्वार्थसिद्ध्यादिरपि प्रायः खपक्षप्र.ते- यादनेदम्पर एवं दृश्यते। तदुक्तं वादिभीकरगुरुणा सप्ततिरत्नमालिकायाम्, “सर्वार्थसिद्धिः शतदृष्णी च द्वे खेटशस्त्रे कथकाप्रगानाम् । आद्येन तत्न क्रियते स्वरक्षा प्रत्यर्थिभङ्गः कलहेऽन्यतः स्यात्” इति । अत एवान ग्रन्थान्ते अत्यान्यैरचरितार्थत्वमाचार्या एषाहु:–पोन्नयनदैगरि मुन्नाळू प्रस्तावनाधिकारः १. अपास्यतु तमः पुंसामनपीयप्रभान्वितः । अहीन्द्रनगरे नित्यमुदितोऽयमहस्वत्रः ॥ 1 qurus: ura ipur | அஹிந்த்ரநகரே நித்யமுதிதோயமஹஸ்கர: ! 3 पुणराद परमतप्पोर् पूरित्तोमे” इति । इदञ्चास्यापूर्वित्यमक्षेत्र विस्तरशः क्रियमाणं वैय्याकरणादिमतभङ्गमपि विलोकयताम, तिरो हतं भवति । क्रियतां तर्हि देवभापया ग्रन्थविशेषः, न त्वेवं मणिप्रवालभानुयेति चेत् न । शृणु तन्न कार- णम् । मग्युपहितप्रचाळवद तिमनोहरत्वात् मणिप्रवाळनान्नैव प्रसिद्धयाऽनया शैल्या विश्वनात् भाषाद्वय- मयप्रमाणोपन्यसनाय सम्पन्नं सौकर्यम् । अन्यथा प्रन्थस्य शुद्धसंस्कृतमयस्त्रे द्रमिडोपनिषद्वागुत्कीर्तनं सर्वथा परिहरणीयं भवति, यथा दूपण्यादौ । देवभाषया विपरिणमनीयं या भय.ते, यथा तात्पर्यचन्द्र- कादौ । तत्र हि सप्तदशाध्याये - “बानुळार् अरियलाहा” इत्यादिभक्ताङ्घ्रिरेणुगाधा - “दिव्यैर- वेद्य भवेति” इति पद्येनानूद्यते स्म । अतोऽयं निबन्धस्तादृश निर्बन्धविरहात् यथायथमुभयवेदान्त- वाक्यान्यपि तत्तदानुपूर्थैव प्रदर्शपन् सहसैव सर्वसहृदयचेतांसि चमत्करोति । अयञ्च ग्रन्थः श्रीदेशिक- चरणीयेषु द्वात्रिंशति रहस्येष्वन्यतमः । रहस्यत्त्रयसारादिवत् आद्यन्तयोरधिकारार्थसंग्रहगाध, वैशिष्ट्यात् मणिप्रचालभापामयत्वाच्च । अयञ्चेत्थं प्रवृत्तः — भदौ प्रस्तावनामनु, “भोक्ता भोग्यम्” इति श्रीतक्रमानु- सारेण स्वमते जीवाचेतनेश्वरतत्यानि निरूप्य पश्चात् परमतमेकस्मिन्नधिकारे समुदायतः, बहुषु विशेषतश्च · निरात्रकार । अन्ततो निगमयामास च । एवञ्चायमद्भुतोऽपूर्वभाषगम्भीरगुम्भो ग्रन्थराजो बिना दम्भं आचार्यसन्निधौ विनीतैः श्रोतव्य इति अत्रैवाचार्या अस्मान् आदिशन्ति । “प्रधानदूष्यांश ते ते व्यिक मु”, “प्रधानदूषणांशत्तैयुं तत्त्रविदाचार्योपदेशताले तेलिन्दु” इति । अत्र - “दूष्यांशत्तै तेलियकर्रु” इति सामान्योक्तथा पूर्वपक्षप्रन्यस्याध्ययने वक्तृनियमाभावस्सूच्यते । अत एव हि पुरा भाष्यकृदादयः पूर्वपक्ष- प्रन्थान् पूर्वपक्षिणां यादवप्रकाशादीनां सविध एवागृहन् । एतत्प्रचन्धप्रणयननिमित्तविषयमैतिहा विशेष श्रीकाञ्ची-कृष्णताताचार्याः (अय्यास्वामिनः) खव्या- ख्यायामेत्रमाहुः-शिकन्गोविन्दनायिनार् नामकः परमतवासनात्रासितहृदयः कश्चित् कदाचित् काश्चीमेत्य तत्रत्यैरस्मत्सम्प्रदाय,विद्वद्विर्यित्र देतुमारभ्य कथञ्चिदन्ते तेश्शमितप्रायसन्देहसन्दोहोऽपि, निश्शेप निरासाय आप्तैरहीन्द्रनगर्यामाचार्यान् प्रापितः सर्व शुश्राव शास्त्रार्थम् शिक्षितार्थश्च बभूव । तदा चाचार्योऽप खोपन्यस्तं सर्वं विबुधनाभानुज्ञां लब्ध्वा एतन्निबन्धरूपेण परिणमयामास शतदूपणीव देते। अथाचार्यः खप्रबन्धस्य निर्विघ्नप रेसमाहिप्रचयगमनाद्यर्थ शिष्टानुष्ठाननिष्ठं मङ्गलं नगराधिप-ने. दष्ठ- विधनाथप्रार्थनारूपं प्रचन्नादी नित्रनाति अपास्यतु इति । अत्र क्रियमाणपरमत निराकरणानुगुणेयं प्रार्थना भवति । या वेदाः स्मृतयो याच काच कुदृष्टयः । सर्वास्ता निष्फलाः प्रेत्य तमो. निष्ठां हि ताः स्मृताः” इत्युक्तं प.मरजनमनोगतं परमतोत्थं मोहान्धकारम् अयं ग्रन्थो विनिवर्तय चित्याशास्यते । 4 देशिकाशयप्रकाशसहिते परमभने अनेने हैतन्निबन्धस्य भगवत्सारूप्यमप्यनुसंहितं बोध्यम् ; • अनुपहतार्थावगमरूपप्रभापरिष्कृतत्वात् अहीन्द्रनगरे विरचितत्वात् तत्रज्ञानाख्यं यदहः तत्करत्वा चोक्त विशेषणत्रयवत्ताप्रतीतेः । अपास्यत्वि- त्यनेन –“समरणश्चोदयिता भवेति व्यादिश्यते केन हुताशनस्यः” इत्यादिरीत्या प्रसिद्धादित्यस्य तमो निरसनान्यर्थन निरपेक्षत्वेऽपि इह भगवतः वैषम्यनैर्धृग्यादिपरिहाराय प्रार्थनमात्रप्रतीचत्वम्, “संसार- तन्त्रवाहित्वात् रक्षापेक्षां प्रतीक्षते” इत्यादिप्रसिद्धं द्योत्यते । मूलमन्त्रादिपु नमश्शब्द इवाऽऽदरा- तिशयादवापि — अपास्यत्विति प्रतिबन्धकनिरासांशप्रार्थनायाः प्राथम्यम् । प्रबन्धस्य, समस्तवाचक- जातप्रकृतिभूतमाङ्गळिकाका रोपक्रमत्वसिद्धये निरस्यत्वित्याद्यप्रयोगः । मणिमलप्रक्षाळनन्यायेन प्रतिबन्धक- निवृत्तिमात्रादेव खाभाविकावयोधादिगुणगणाविर्भावोऽवश्यम्भावीति न स प्रार्थनीयः । तम इत्यनेन - ‘तमरत्वज्ञानजं विद्धि’, ‘तथा प्रलीनस्तमसि मूढयोनिषु जायते’ इति सर्वानर्थपरम्परा निदानभूतानाच विद्या विवक्षिता । सा हि प्रथमसाधनं क्लेशानाम् । न केवलं गुणभूतं तमः । तदुक्तं शास्त्रकारैः- “तेषां मोहः पापीयान् नामूढस्येतरोत्पत्तेः”, “अविद्यया क्षेत्रमुत्तरेषां प्रसुप्ततनुच्छिन्नोदाराणम्” इति । क्लेशानामिति तत्र विशेष्यम् । अत एवैत, दृशतमोनिवृत्तेरसर्च पुरुष विनयेऽप्यपेक्षितत्वेन - अपास्यत्वित्य. येशेपेण प्रार्थनम् । अनुकूलप्रतिकूलविभागमन्तराऽयमाचार्यों दयार्द्रहृदयः सर्वेषां मङ्गकं स्वयमाशास्ते, “स्वस्त्यस्तु विश्वस्य” इतिषादिप्रहादादिवदिति । एवं भगवति तमस्तरणोपायप्रार्थनायां क्रियमाणायां तन्नावश्यकपुरुषकार- सम्पत्ति संदर्शयति–अनपायप्रभेति । “प्रभावान् सीतया देव्या”, “अनन्या राघवेणाहं भास्करेण प्रभा यथा” इत्यादिवचनात् प्रभाव साक्षालक्ष्मीविवक्षिता । अनपायशब्देन तस्या भगवति नित्ययोग विवक्षता मणिप्रभादीनामित्र कदाचिदपि विश्लेषप्रसङ्गराहित्यं द्योत्यते । प्रभान्वितः । तदन्वितत्व एव सोऽस्माकमाश्रयणीयो भवति । अन्यथा तु – " पितेव त्वप्रेयान् जननि ! परिपूर्णागसि जने हितस्रोतोवृत्या भवति च कदाचित् कलुषधीः । किमेतत् ? निर्दोषः क इह जगतीति त्वमुचित- रुपायै स्मार्य स्वजनयसि माता तदसि नः” इत्यादिरीत्या केवलं भगवान् अपराधिनामस्माकं अनभिगन्तव्यो भवेत् । मय्यादिहिं स्वयं प्रकाशते, प्रभया अन्यानपि प्रकाशयति । तथाचाय- मप्यपूर्व आदित्यः अन्यस्य प्रकाशने तमोनिरसने च प्रभास्थानापन्नां परममहिषी प्रतीक्षते । ननु तहि भगवान् – “प्रभावान् सीतया देव्या परमव्योमभास्करः” इत्येव हि गीयते । तथाच सागर- तीरगतस्य मेरुणेय, संसारिणामस्माकं विप्रकृष्टेनैतेन किं प्रयोजनं भविष्यतीत्यत्राह अहोन्द्रनगर इति । “निवासशय्यासनपादुकांशुकोपधानघर्षात पवारणादिभिः । शरीरभेदैस्तव शेषतां गतैयथोचितं शेष इती- பரமதபங்க மொழிபெயர்ப்பு
- (qurrrer Gr)- இறையுமகலாத சோதி (பிராட்டி)யுடன் கூடி திருவயிந்தை நகரில் நித்தமெழும் உதய சூரியனாகிய புருஷோத்தமன் மாந்தரின் மன விருளை நீக்குவானாக. 2 प्रस्तावनाधिकारः 2 எண்டளவம்புயத் துளிலங்குமறுகோணமிசை வெண்பணிலம் திகிரி வளைவில் வளைவாய் முசலம் திண்கையிலங்குசம் சீர்திகழுங்கதை செங்கமலம் எண்படை ஏந்தி நின்றான் எழிலாழி இறையவனே 5 2 रिते (र्यते) जनैः” इन सर्वेदेशक स्थास्यप भागवतो दास्यकारी शेपाहिः श्रीने पीटीभूयेवाल नगरीभूय पूर्वमेव तदागमनं प्रतीक्षमाणस्तत रमे त भाग । अहीन्द्रन गरे । अनेन वनाविवेङ्कटाचा दिव्यावृत्तिः । नागरिकस्य सदृशं नगरम् । नित्यमुदितः । बालसूर्यो युदितो भाने । ननु । मध्यन्दिनं प्राप्तः । अनेन दुष्प्रेक्षत्वादिदोष, बरहात् सर्वदां सद्भिरभिगन्तव्यत्वं सूचितम् । अथवा नित्यमुदितः । राह दिग्रहकृत मनादिपीडाधुर्यान नित्यमन्तुष्ट इत्यर्थः । अयम् । इदानीं परिदृश्यमानः । तथाच देशविप्रकर्षाभाववत, रामादेरा कलविप्रकर्षस्यापि विरहेणाऽऽश्रयणसौकर्य सूचितम् । अहस्करः । न तु निशाकरः । स हि मशाली सूर्यायतप्रकाशश्चेति भगवन- स्तद्विरुद्धस्वभावस्य तत्ता न संभवतीति भावः । अनास्य प्रबन्धस्य तमइशब्दसूचितानि परमतानि अपास्यनया अवान्तरविनयः । अहस्कर- शब्दवाच्य भगवदुपलक्षितं तत्त्वत्त्रयं प्रधानप्रतिपाद्यतया विरयः । “सकृदिया हैवास्य भवति” इत्युक्ता- पवर्गदशाप्राप्तिः अहस्कर इत्यन्नाह शब्द विवक्षिता ग्रानफलम् । अपास्यवित्युक्ताज्ञानध्यान्त निरोध- पूर्वकतच्चार्था धगमो ऽवान्तरफलम् । एतदुभयका मनावन्तः सर्वेऽपि साधारण्येनैतद्ग्रन्थाधिकारिणः ; अल ग्रन्थे, साक्षाच्छतिवाक्यान्यनुदाहृत्य तदर्थमात्त्रस्यैवापेक्षितस्थयेषु कथनात् स्त्रीशूद्रा देख्यधिकारावगमात् । प्रतिपाद्यप्रतिपादकभावश्च ग्रन्थत द्विपययोरर्थसिद्धः सम्बन्ध इत्यनुबन्धि चतुथ्र्यस्थितिखगन्तव्या । ; अथैवं भगवति तमोनिरसनार्थप्रार्थनायां कृतायामपि वहिन्नितमइच्छेद ज्योतयन्दे सुदर्शनम् । येनाव्याहतसङ्कल्पं वस्तु लक्ष्मीधरं विदुः” इति तदीयतमोनिरासकच सत्य सङ्कल्पत्यादीनां ज्योतिर्मय श्री सुदर्शनायत्तत्वश्रवणात् तमपि प्रस्तीति एण्डवम्बुयत्तु इति आद्यगाधया । न चैवं सति भगवतोऽनन्यायत्तन्यस्य “स्त्रे महने प्रतिष्ठितः यद्वा न महिनि” इत्यायुक्तस्य विरोध इति वाच्यम् सुदर्शनस्य भगवद्रूप विशेवेनार्थान्तरत्वाभावात् । तदुक्तमाचार्यैरेव “यदायत्तं जगत् सर्व कालवक्रं च शाश्वतम् । पानु नस्तत् परं चक्रं चकरूपस्य चक्रिणः" इति ॥ करनारायण मुनयोऽपि “व्यूहस्तेजोभिमानी नरकविजयिनः” इति । " चादळे दिव्ये" इति अदपापुष्पमध्ये, नवापि ध्यायेत् पद्कोणसंस्थं सकलरिपुजनप्राणसंहार चकम्”, “पटकोणा-
- (GLGT का हंगpacr Qurgबां)- எட்டு இதழ்களை உடைய தாமரைப்பூவில் இலங்கும் ஆறு கோண மான வடிவிற்குள், வெண்சங்கு, சக்கரம். சார்ங்கம், வளைநக வாய்ப் புறமுடைய கோடாரி, உலக்கை, மாவெட்டி, ககை, செந்தாமரை ஆகிய எட்டு திவ்ய ஆயுதங்களை, எட்டு திருக்கைகளிலே உறுதியாக ஏந்தி எழிலுற நிற்கின்றான் எம்முடைய சக்கிரத்தாழ்வான். 6 देशिकाशयप्रकाशसहिते परमतम 8 விடுநெறி அஞ்சி விடத் தொடக்கிய விதியரடைந்து தொழத் தழைத்தெழு விழியருள் தந்து விலக்கடிக்களை விரசில் இயம்பி விலக்கிவைத்தனர் கொடுவினை என்பதனைத் தினைத்தனை கொணர்தல் இகழ்ந்த குணத்தன [னை]த்தினர் குருகையில் வந்து கொழுப்படக்கிய குலபதி தந்த குறிப்பில் வைத்தனர் 9 नामभ्यदेशनिय्यन्" इत्यादिरील्या पट्कोणसन्निव उमध्ये, वर्ग लिकं गरुचिरे वरपुण्डरीके वल्लत्रचक. तैन श्रीवस्य स्थितिः प्रसिद्धा । तदेतदाह–इल गुमरुकोण मिश इते । कोण इत्यर्थः । मिशै इत्याधि- करणार्थकमव्ययम् । अन्वयथास्य - एन्दि निन्रान् इत्यनेन । तिक्कै यर = दृटतरवाही । एकवचनम् जात्यभिप्रायम् । शुक्ल शङ्ख, चक्रं त्रिणतं चापं, तीक्ष्णवारं परशुं मुसलम्, अड्कुशं शुभगुणां गदाम, अरुणाम्बुजवेत्येतानि अष्टावप्यायुधानि अम्बुजनि. वंशेपमनायासेन भृत्वा । विका सिपद्मविन्यस्तप्रत्यालीढपदाम्बुजम्" इत्युक्तरीत्याऽऽसनपत्रे अत्युज्य सौन्दर्यपू. तेसुदर्शनमू लें. स्तष्ठती. त समुद्रापतो गाधार्थः । प्रत्यालीढं जानुद्रयस्येपदाकुञ्चनेन वन्धं स्थितिः । “प्रत्यालोड स्थिति धिगताम्” इत्यन्यत्नाचार्य पादोक्तः । सुदर्शनबिम्बे चेदं प्रत्यक्षतो इष्टव्यम् । पद्मस्याप्यत्रायुधमध्येऽन्तर्भाव्य पठनं कथं युज्यत इते चेत्र : “अखामास तृणं प्रियादुहि", “तृणत्यैवाखयम्” इत्यादिपरामशिनां भगवन्महिना सर्वोपपत्तेः ।
अथात्मनोऽपि पूर्व परमतखण्डनप्रवृत्तान् पूर्वाचार्यान् स्वस्य मार्गदशित्वेन महयति — विडुनेरि इत्यादेद्वितीयगाधया | अन्न वार्थन इमाइशङ्काः शमिता भवन्ति । तथा हि-मुमुक्षोस्तत्त्वज्ञानादेव मोक्ष- लाभात् परमभञ्जनं कथं समझसं भविष्यति । प्रत्युत - “न विगृा कथां कुर्यात”, “अधीयानः पण्डितं मन्यमानः यो विद्यया हन्ति यशः परस्य । तस्यान्तवन्तथ भवन्ति लोका न चास्य तत् ब्रह्म फलं ददाति ॥” देश जिया हो भवति यो नरः । श्मशाने पादपः स स्यात् कङ्कगृधोपसेवितः" इत्यादिना यादप्रवृत्तेविजिगीषारूपानात्मगुणपूर्वकत्वावगमात् उपशान्तिनानेन पुरुषेण तत्करणायोगच । किञ्च वेद- याहात्यात् चार्वाकादिमतस्य सुभेऽपि न ममादीनां तथा वेदानुसारित्वात् । अपित्र-अनन्ता वै वेदाः ; तेषु किमपि वचनं कस्यापि मतस्य मूलं भविष्यतीति कथं तस्य समुन्मूलनं सुकरम् इति शङ्कासु प्राप्तासु परिहार इहोच्यते गाधाय न् । पल मेरे यारभ्य इडित्त पत्तरे इत्यन्तं कर्तृनिर्देशः । एकारः पारणार्थः । चिरन्तनश्रुतिशिरोवचनप्रवृत्तिप्रतिबन्धकारमनाभित्रभित्तिपुटभेत्तारो भगवद्भकशिखामणयः। एन्रु अदु इठित्त इति पदच्छेदः । एनग्दै इति द्वितीय लोपेन तत्स्थाने एनरदु (अनु) इति प्रथमा । परमतम् इंडैच्चुवर मतान्तराणि प्रतिबन्धको नूतभयः एन्रु इति विचिन्त्य अदु इडित=तत् विसितवन्त इति “एकान्ती व्यपदेष्टव्यो नेत्र ग्रामकुल, दिभिः । विष्णु॥ व्यपदेष्टव्यस्तस्य स स एव हि ॥” इव्य. दि.प्रस्तावनाधिकारः २. கடுநரகன்பு கழற்றி மற்றொரு கதிபெறு மன்பில் எமைப் பொருத்தினர் கமலை யுகந்த கடற் கிடைக் கடல் கருணையுயர்ந்த திடர்க்கொருக்கினர் படுமுதல(லி)ன்றி வளர்த்த நற்கலை பலபல ஒன்ற எமக்குரைத்தனர் பழமறையந்தி நடைக்கிடைச்சுவர் பரமதமென்றது இடித்த பத்தரே. 7 3 वचनात् भगवद्भक्तयैव स्वरूपनिरूपिकया पूर्वाचार्याणां निर्देशः क्रियते-पत्तरे इति । भक्ता इत्यर्थः । एतेन - तत्वाध्यवसायत्य मुक्तिलाभहेतोः प्रतिबन्धकत्वात् शक्ताधिकारिणः परमतानां भञ्जनमपि समञ्जसंगे- वेत्युक्तं भवति । अतो न पूर्वोक्तशङ्काकुर इति । अथावार्यागां शिष्येषु कृपापाङ्गवितरणवैभत्रमाह- विडुनेरि इत्यारभ्य विलकिंचैसनर इत्यन्तेन प्रथमवाक्येन । त्यक्तव्यदुर्गमार्गभीत्या तं परित्यनुमार– भमाणेषु सौभाग्यशालिषु शिष्येषु शरणमुपगतेषु सत्सु तेषु समुदक्ष कृपाकटाक्षान् पातयचा, केनचित् व्याजेन तत्त्वमुपदिश्य प्रतिबन्धकवर्गान् अस्मत्तो दूरीचक्रुरित्यर्थः । विक्रियरुल अरुलविति इति व्युत्क्रमे- णान्वयः । चिरकिल् इतेि नि.मतसप्तमी । केनचिद्याजेनेति फलितम् । कोडविन इत्यारभ्य गुणत्तनै चिन इत्यन्तमपरं वाक्यम् । क्रूरकर्मत्रर्गाख्यं पापमीपन्मात्रमपि अप्रसनयत् केवलकल्याणरूपं गुणजात प्राप्तवन्तः पूर्वाचार्या इत्यर्थः। तिन=धान्यविशेषः । गुणत्तनैत्तिनर् इत्यत्र अनस गुणत्तिनर् इति व्युत्क्रमेणान्वयः। अता- चार्याणां अनन्तगुणराशिवाराशित्वात् निखिल दोपहर स्थिनेश्च केवल विजिगीषापरैरसह विवादप्रवृत्तिर्ययपि न सम्भ,घेप्य.ते, तथापि शिष्यशिक्षार्थं परम्त भन्ञ्जकग्रन्थपुञ्ज निर्मागादिकं युज्यत एवैति पूर्वोक्तशङ्कासमाधानं बो- ध्यम्। अथ परमतनिरसनस्य शिष्टानुष्टानसिद्धत्वं दर्शयति-कुरुकै यिल्चन्दु इत्यारभ्यं कुरिप्पिल्यैत्तनर् इत्यन्तेन श्रीमत्कुरु का पुर्या अग्रतीय परया दिनां दुर्दमं मदमपनीतवतः प्रपन्नकुल कूटस्थस्य श्रीमदूकुळाभरणदिव्यमरेः सम्म- तायां तत्त्वसरणौ अस्मान् प्रतिष्ठापयामासुरित्यर्थः । अथ परमपुरुषार्थलाभल्याव्याचार्याधीनत्यमाह कडुनरकु इत्यारभ्य पोरुत्तिनम् इत्यन्तेन । अतिदुःखद, निरय निपतनहेतुपापेषु प्रेमपूर्वकप्रवृत्तिं विनिवर्त्य सुखमा बैंक- लक्षणां परमगतिं गन्तुं भक्तिमार्गेऽस्मान् प्रायतंय नित्यर्थः । एवं मुक्तपुरुषार्थलाभ हेतु भूतभगवत्कृपापात्रता प 8. ( 8015 Lagi Qurgir ) - 1
அநாதியான வேகத்தின் வழிக்குச் செல்ல இப் பிற மதங்கள் இடைச்சுவராய் இருக்கின்றன என்று கருதிய நம் பூர்வாசாரியர்கள் அதர்மங்களைக் கண்டு நடுங்கி கைவிட்டு நல்வழி வரும் பாக்யசாலி களைக் குறித்து, அவர்கள் தொழதெழும்படி க்ருபா கடாக்ஷ மழை பொழிந்து நிலைப்படுத்தினார்கள். பாவங்களைக் கூடு பூரிக்கும் கெட்ட குணம் தனைத்தனையுமின்றி குணக் குன்றாக நின்றார்கள். திருக்குருகை யில் வந்தவதரித்த வைஷ்ணவகுலபதியாகிய நம்மாழ்வார் - பிறவாதி கள் கொழுப்படக்கியவர் - காட்டித் தந்த வழியில் எம்மை வைத்தனர். देशिकाशयप्रकाशसहिते परमतभने आशामतङ्गजगणान् अविपद्यवेगान् पादे यतिक्षितिभृतः प्रसभं निरुन्धन् । कार्यः कथाहव कुतूहलिभिः परेषां कर्णे स एप कविता किंकसिंहनादः ॥ ४ ॥ ஆஸாமதங்கஜகணாந் அவிஷஹ்யவேகாந் பாதே யதிக்ஷிதிப்ருத: ப்ரஸபம் நிருந்தந் srirw: &grama : Brapri கர்ணே ஸ ஏஷ கவிதார்க்கிகஸிம்ஹநாத: सकललोको जीवनार्थ Lors प्रवृत्तमा अध्यात्मशास्त्री न्याय तर्कानुगृहीत प्रमाणां शाकं QG स्वपक्षस्थापन सिंहवनगुप्ति- परपक्षप्रतिक्षेप- गुर्वधीनेत्याह- कमलैयुकन्द इत्यादि विडको रुविनर इत्यन्तेन । जननभवनबहुमानात् रमाप्रेमास्पद- पयोधिमन्याधिशयितपयोध्यन्तवत् महरनील, विग्रहत्य नारायणस्य कृपारूपामुत्तुङ्गभूमिं झञ्झामारुत- धूतचूतनयनोऽस्मानारोपयामासुरित्यर्थः । निडर् = उन्नता भूः । आचार्या एव सर्वभूत्यर्थसारमप्युपदि- दिशुरित्याह- पडुमुदलिर इत्यारभ्य उरेत्तनर् इत्यन्तेन । उच्छिन्नमूलतां विना संरक्ष्यमाणनाना- अत्यर्थान् एकीकृत्यास्मान् प्रति अयोचन्नित्यर्थः । तथाच - " सांख्यत्य वक्ता कपिलः परमर्षिस्स उच्यते । हिरण्यगभ योगस्य वक्ता नान्यः पुरातनः । उमापतिः पशुपतिः श्रीकण्ठो ब्रह्मणस्सुतः । उक्तयानिदमध्यमं ज्ञानं पाशुपतं शिवः ||" इत्यादिना सांख्यादिशास्त्रस्य पीरुपेयत्वं प्रदस्य - ““ज्ञाना- न्येतानि राजेन्द्र ! विद्धि नानामतानि वै ।” इति तेषु तत्रानयचारणञ्चोक्त्वा “अवान्तरतपा नाम वेदाचार्यस्य उच्यते ।” इति वेदस्य परमपुरुषप्रवर्त्यत्वेनापीरुपेयत्वं प्रतिपाद्य, “संत्रेषु च नृपश्रेष्ठ ज्ञाने- प्येतेषु दृश्यते । यथागमं यथान्यायं निष्टा नारायणः परः ॥” इति नारायण एवं सर्वश्रुतितात्पर्य - निरूपणात् बाह्यमनवत् सांख्यादीनामपि निरसनीयत्वं नानाशाखार्थानामनुगमश्र भवतीति न पूर्व- वच्छङ्कनीयमिति भावः । नन्विदानीं निखिलपरमतनिराकरणेऽपि कालान्तरे तेषां को चारयिता ! निरस्तेष्वपि या तेषु जनानामर्थकामादिना सङ्गः संभविष्यति । तथाच किमत्र विवेकिना कर्तव्यमि यत्नाह - आशामतङ्गजेति । " तृष्णाय निरगाधेयं दुधरा केन पूयते । या महद्भिरुपेक्षितः पूरणैरेव खन्यते ॥ यत् पृथिव्यां श्रीहियवं हिरण्यं पशवजियः । एकस्यापि न पर्याप्तम्” इत्यादिना आशाया अत्यन्तदुर्दमत्यमभिवीक्ष्य मतङ्गजोत्कीर्ननम् | आशय आशामृतङ्गा इति वा लिरूपकसमासो भाव्यः । दिशागजा ह्यत्यन्तं बलिन इनि प्रसिद्धिः । तेषां गणान् । पादे यतिक्षितिभृतः = यतिराजस्य चरणारविन्दयोः । पर्वतस्य प्रान्तभागेध्विति च । “पादाः प्रत्यन्तपर्वताः" इति निवदुः । प्रसभं निरुन्धन् । तृष्णां बाह्य विश्य- धर्मतो विनिवत्य यनिरतिपदारविन्दयोवन् । न हि आशास्वरूपमेव हेयम् । परमात्मादिषु तस्यारमंदरपि प्रार्थ्यमानयात् । किन्तु विग्यविशेषविशेषितंय सा हेया । तथाच तस्यास्समुचित- विजयलाभे सति सैषाऽऽशासनीया रसिकानां भवतीति भाषः ! को निरुणद्धि ? कवितार्किकसिंहनादः । । प्रस्तावनाधिकारः १. காணாநின்றோம். மும் பண்ணக் காணா நின்றோம். இவை இரண்டும் கூட 9 “स पोने धार्तराष्ट्राणां हृदयानि व्यदास्यत्" इति भगवन्मुखामोदवायुपूरितपाञ्चजन्यच्च निरिच स्थितः । कथ ते तार्किकाचेनि कर्मवारयः । न तु — कायथ तार्किकाश्चेति द्वन्द्वः । प्रत्येकं केवलानां तेपामन तप्रशस्तत्वेन तान् प्रति सिंहवरूपणस्याचार्येऽतिशयानाधायकत्वात् । तदुक्तम् — “न वयं त्रयस्तु केवलं न ययं केवलतन्त्रपारगाः” इति । तेषां सिंहः-शासिता । श्रीरङ्गनाथदेवालय- परिषदि महद्भिरनुगृहीतैतद्विरुदो देशिकोत्तमः । दप्युक्तं स्वेनैव – “अगणि सदसि सद्भिर्यः सम- स्यासहस्त्री कविकथकमृगेन्द्रः" इति । तस्य नादः प्रकृते तदीयतदूप्रन्यादिरूपो भाग्यः । कथाहव- कुतूहलिभिः परखादिनिरसने कुतुहलनात येवावति, तैः । वस्तुतस्तत्र ते शक्ता अशक्ता वा भवन्तु । एतत्साधे सति शक्तादेस्तनानपेक्षगादित्याशयः । परेशां कर्णे कार्यः परे इमं ग्रन्थं श्रावयितव्याः । न तु ततोऽप्यधिकमस्माभिः किञ्चित् कार्यम् । ते चेत् भाग्याधिका भवन्ति, एतच्छत्रणसमनन्तरमेत्र शिक्षित- बुद्धियोध्याः श्रेयोमागं प्रवेशन्ति । विपरीताश्चेत्, विनङ्क्ष्यन्ति इति हृदयम् । इदमेवंविधमाचार्याणा- मुद्धतवचनं खग्रन्थस्य प्रमाणोपपत्त्यादिमेदुरत्वमभिवीक्ष्य सात्त्विकाहङ्कारेण भवति । अत्र बने मृगराजस्य निनदं तवन्तो गजादयः परित्रस्ताः परितः पर्वतगुहा धनानि च समाश्रयन्ते यथा तथैव प्रकृतेऽ- पीत्यर्थ विशेषोऽपि बोध्यः । ननु विलीयतां वेदान्तशारतेण । का नो हानिः । किञ्च भवतेव परेणापि स्वपक्षस्थापनाय परपक्षप्रतिक्षेपाय च प्रवृत्ती तर्काप्रनिशनात् न कचिदपि वादपर्यवसानमिति सेयं दुरन्ता चिन्ता भविष्यतीत्यस सतर्कस्य प्रतिष्टितत्वेन परमतखण्डनस्य साम्प्रदायि तामाह सकललोकेति । अनेकजन्मनि हिताहित- சிற்றின்பத்தால் கடுநரகில் விழவிருந்த எம்மை, மற்றொரு பர கதி காட்டி அதைப் பெறும் பெரு நம்பிக்கை நமக்கு ஏற்படும்படி செய்தார்கள். பிராட்டி ப்ரிதி பண்ணும் பாற்கடலில் - ஓர் நீலக் கடல் கிடந்ததென்னலாம்படியாக சயனித்த எம்பெருமானின் உயர்ந்த கருணை பெற்று உயரும்படி எம்மை ஒதுக்கினார்கள். முதல் மாளாத வேத ப்ரமாணத்திற்கு விரோதமின்றி வளர்ந்த பல பல நற்கலைகளை எமக்கு ஒருமைபடுத்தி உபதேசித்தார். 4. (ஆசாமதங்கஐ-இத்யாதி)- புயலெனப் அவைகளுடைய தொலையும்படி, (பெரியதொரு சேரும்படி ஆசையெனும் -ஆசாகஜங்களை - திக்கஜங்களை வேகங்களெல்லாம் பெருகும் யக்ஷித்ப்ருத்தினுடைய - எம்பெருமானாருடைய மலையினுடைய) (அடிவாரத்தில்) திருவடியில் (கட்டுண்ணும்.டி) செய்யவல்லதான, ஸ்ரீகவிதார்க்கிகஸிம்மமாகிய ஸ்ரீதேசிகனின (சிங்கத்தின்) குரலாகிய இப் பரமதபங்க க்ரந்தத்தை (கர்ஜனையை), பிறரை வாதில் வெல்லத் துடிக்கும் ஓ! பண்டிதர்களே! பிற மதந்தவர் காதுகளில் ஒலிக்கச் செய்யுங்கள்: ஓடிவிடுவார்கள். io துக்குக் காரணமாம். i देशिकाशयप्रकाशसहिले परमभ प्रत्यवेक्षकाध्यात्मशास्त्रस्य, “माता पितृसहसेन्योऽपि वसलतरं हि शास्त्रम्", “मानं प्रदीप मित्र कारुणिको ददाति” इत्यादिना सकललोकोपजीव्यत्वश्रवणात् तत्परिरक्षणं प्राप्तमेवेत्याशयः । प्रवृत्तमान इति । प्राणिमासु चसलतरत्वात् वैदिकः सम्प्रदायः मूलभूतकर्तारं विना अपौरुपेयतया स्वयमेव प्रवृत्तः । न त्वन्यस्सम्प्रदाय एवंविधो भवतीति भावः । अध्यात्मशास्त्रमिति । आत्मानौ - जीवपरौ । आत्मनोरित्यध्यात्मम् ; तावधिकृत्य नृतमित्यर्थः । तादृशं शास्त्रम् | अध्यात्मशास्त्रम् । “सिंहविहीनं तु धनं विनश्येत् सिंहा विनश्येयु ऋते बना" इत्युक्तसिंहवनगुप्तिन्यायः । तर्कानुगृहीतेति । प्रमाण विरुद्ध- शुष्कतकणां तर्क. रुद्रप्रमाणाभासानाञ्चार्थ निर्णायकत्वाभावात् परस्परमुभयोः सिंहवनयोरिव रक्ष्यरक्षक- भाव इति भावः । तथाच परेषां तर्कप्रमाणे नैवंचिये इति न पूर्वोक्तशङ्कावकाश इति बोध्यम् । नन्वेवं तर्कप्रमा गयो रितरेतराश्रयत्वं दोपस्यात् । न च सिंहवनयोरिवासावनयोरप्यदोप इति वाच्यम् ; नस्योत्पत्तिइहयोरेव विग्ये दोषतायाः सर्वाङ्गीकरणात् सिंहवनयोश्च स्वतन्त्रयोः तयो विंग्ये परस्परान- पेक्षणेनादोपस्थेऽपि प्रकृते तर्कप्रमाणयोः सम्यक्त्वज्ञप्तौ परस्परापेक्षणसद्भावेन दोषताया दुर्वारत्या- दिति चेत् न सर्वस्यापि प्रमाणस्य सम्यक्चे तर्कापेक्षा नियमाभावात् । स्पष्टं हि किञ्चित्प्रमाणं विना तर्कपर्यालोचनं स्वार्थ साधयेदेव । अस्पष्टस्य तु प्रमाणस्य तर्कापेक्षा भवति । स च तर्कः स्पष्टप्रमाणान्तरसापेक्षोऽपि नैतत्प्रमाणसम्यकृत्यसापेक्ष इति कान्योन्याश्रयः । तर्कवरूपश्च श्रीभाष्य- कृद्भिरिन्यमभिहितम्, “तकों हि नाम अर्थस्वभावविनयेग वा सामग्रीविग्येण वा निरूपणेनार्थ- विशेषे प्रमाण व्यवस्थापयत् तदितिकर्तव्यतारूपगृहापरपर्यायं ज्ञानम्” इति । इतिकर्तव्यता=अङ्गम् | " अभ्याहारस्तर्क ऊहः" इति नित्रण्टुः । धूमादग्न्यनुमाने—-यत्र धूमस्तत्राग्निः ; यत्र नाग्निस्तत्र न धूमः ; धूमस्य हिकार्यवात् इति धूमरूपार्थस्वभावनिरूपणात्मकस्तर्कः तदनुमानं स्वसाध्यसाधनविषये व्यवस्था- पयति । तथा उत्राला मेदानुमाने, घर्ति तैलादीनां ज्जालोत्पत्तिसामग्रीत्वेन प्रतिक्षणं तद्भेदे तद्भेदावश्य- ग्भावात् न ज्याक्यप्रत्यक्षं प्रमाणमिति सामग्री निरूपणरूपात्तर्कः तद्विप्रतीपतया ज्वालामेदानुमानं स्वसाध्यसाधने व्यवस्थापयति इति भाष्यार्थः श्रुतप्रकाशिका दिपु विशदमनुसंधेयः । अथैवं तर्कस्य प्रमाणसहकारितया परिग्राहाको तर्काप्रतिष्शनादिति सुखविशेयः । तत्र तस्यापरिनिष्ठितत्वेनानादर्तव्यचाभि- धानादिति चेत्र तस्य तर्काभासत्रियत्वेन सतर्कव्य परिग्राह्यतायां विरोधाभावात् । तदुक्तमाचांयैरेव, “सौली तर्काप्रतिष्ठा श्रुतिपय विमुखस्वैरवादेषु ‘योज्या” इति । काणा निन्रोम् इति । उपनिषद्यपि, அகில உலகமும் தழைத்து ஈடேறும்படிச் செய்யவென்றே வந்த வை வேதாந்த சாஸ்திரங்கள். சிங்கம் முதலிய கொடிய மிருகங் களால்தான் காடு பத்திரமாக அழியாது இருக்கிறது. இதழிய திருப்பதால்தாள் அவைகளும் அவற்றுள் பாதுகாப்புடன் வளர் கின்றன என்ற மாதிரி ஒன்றுக்கொன்று உதவிகரமான யுக்தியும் ஆதார ப்ரமாணமும் கொண்டு தான் அவ் வேதாந்தங்களில் கூட प्रस्तावनाधिकारः १. 11 बीजाङ्कुरम्याय Geo अनादिura प्रवृत्तका आत्मापहारादिभ्रान्ति सन्तान SirG अस्थानरागद्वेषादिनां 9p, rajgon बन्धकsarrar कर्म “सदेव सोम्येदमग्र आसीत्” इत्यादिना खमतं प्रदर्श्य, “तद्धैक आहुः असदेवेदमग्र आसीत्” इत्यादिना पूर्वपक्षमुपन्यस्य – “कथमसतस्सत् जायेत” इति तत्खण्डनं हृदयते । भगवान् वेदान्तसूत्रकारः सत्तर्करूपाण्येव बहूनि सूत्राणि प्रणिनायेति तदिदं सांप्रदायिकभेवेति भावः । नन्वनयोरन्यतरेणालम् :. तत्फलस्य तत्त्वज्ञानोदयस्य ताम्रतापि लाभादित्यत्राह इबै इरण्डम् कूड इति । कूड इत्यधिकारः एव- कारार्थकः । तथाचैतदुभयमेत्र तत्व व्यवसायस्य कारणमिति नाक्यार्थः पर्यत्रसन्नः । इत्रै इण्डुम् कृति इति वा प.ठो निरीक्षणीयः । तदानीम् एतदुभयं मिळित्यैवेत्यर्थः स्पष्टीभविष्यति । तथाचानयोरेकतर– करणे समुदायत एत्र परमतप रेज्ञानं भवतेि; न सूक्ष्मतः । परपक्षाप्रतिक्षेपे उक्तरीत्या खमते इतरमत- साधारण्यादिसम्भावनया विश्वासमान्यस्य, स्वपक्षस्याप्रतिष्ठापनेऽस्मत्पूर्वाचार्येषु खण्डनकारादिष्वित्र केवल- वैत ण्डिकत्ययुद्धेवाssपत्रया महदत्याहितं स्यादिति भावः । अत्र - “तत्वाध्यवसायसंरक्षणार्थं जल्पवितण्डे बीजप्ररोहणार्थं कण्टकशाखावरणत्रत्” इति न्यायसूत्रोक्त दिशा स्वमतस्थापनस्य साक्षात् तत्रज्ञानाङ्कुरवर्ध- कत्वं प्रतिपक्षभञ्जनस्य च – “कडङ्गरीयरोधो हि कलमोत्सेवकारणम्” इति रीत्या प्रतिबन्धकनिरसनेन परम्परया प्रयोजकत्वमिति च विभज्योपयेोगो बोध्यः ।
- I
- ननु तत्वाध्यवसायार्थमेते करणीये इत्ययुक्तम् ; तदुदयस्य पुरुषे सर्वथाऽनवसरग्रस्तत्वात् । “पा प्रज्ञां नाशयति क्रियमाणं पुनः पुनः । नष्टप्रज्ञः पापमेव पुनरारभते (S) र्जुन” इत्युक्तरीत्या अविद्याकर्म- वासनारुचिप्रकृतिसम्बन्धानां बीजाङ्कुरन्यायेन प्रवृत्तानां प्रतिरोधानां पुरुष कदाप्यनुपरते. रत्यन्नाह - वीजाङ्कुरेति । सोऽयं न्याय: – “यथा हि पादपो मूलस्कन्धशाखादिसंयुतः । पूर्वबीजात् प्रभवति बीजान्यन्यानि वै ततः ॥” इति विष्णुपुराणे प्रोक्तः । अनादियाह इति । ततस्मिन् सन्ताने, अय- मेवादिरिति न किञ्चिद्वक्तुं शक्यम्, यथा बीजं वा अङ्कुरो बाऽऽदिरिति नेति भावः । आत्मापहारादि- भ्रान्तीति । आत्मनोज चारयो एपहारस्य बाह्य इव न क्रियारूपत्वसम्भवः, अपितु ज्ञानविशेषरूपभ्रान्तित्वमेव युज्यते । बाह्यकरणाद्यगोवर सूक्ष्मत्रस्तुरूपत्वात्तयोः । तथाचोक्तम् — “अनात्मन्यात्मबुद्धिर्या अस्त्रे स्वमिति या मतिः । अविद्यातरुसम्भूतिवीजमेतत् द्विधा स्थितम्" इति ॥ अत्र —" नास्तीश्वरः, विष्णोरन्य ईश्वर: " इत्यादिभ्रम ईश्वर|पहारः । “जीवो नास्ति विष्णोरन्यस्य स शेषः स स्वतन्त्रः” इत्यादिर्जीव पहारः ।
- I इहाचेतनविभूत्यपहारोऽपि आदिना विवक्षितः । स च तस्यामन्यशे पत्त्रस्वशेषत्वादिभ्रमरूपो भवति । एता- दृशभ्रान्तिसन्ततिफलमाह—अस्थानरागद्वेपादीति । भगवत्तदनुबन्धिषु रागः, शब्दादिवहिर्विषयेषु
- தன் கொள்கையை நிலைநாட்டுதலும், பிறர் கொள்கையைக் கண்டித் ‘தலும் நடைபெறுகின்றன என்று காண்கிறோம். இவை இரண்டும் சேர்ந்தால் தான் தத்துவவிஷயத்தில் தீர்மானம் கொள்ளமுடியும்
- விதை, அதன் முளை இந்த இரண்டில் எது முதலாவது எனக
- 12
- देशिकाशयप्रकाश सहिते परमतभ
- களைப் பண்ணி, அவை யடியாக
- பங்களாகிற சிறைக் கூடங் CSLG6, आध्यात्मिकादिताप, Currs (बी0 பெறாதே) போருகிற எர்களுக்கும்,
- |
- द्वेपथ स्थाने भवेत् । परन्तु शब्दादिविषयप्राचण्यम्" मामात्मपरदेहेषु प्रद्विपन्तः" इति भगवद्भागवतादिषु द्वेपश्चेदानीं पूर्वोक्तभ्रान्तिसन्तत्या सर्वत्र विलोक्यते । स एवास्थानरागद्वेपादिरित्याशयः । तेपानपि फलं दर्शयति — अब राले इति । तेनास्थानरागद्वेपादिनेत्यर्थः । खर्गे रागात् यागादि, शतौ द्वेषादभि- चारादिकञ्च स्वस्य बन्धकं कर्म जीवः करोतीत्युक्तं भवति । कर्मणां बन्धकत्वं विशदयति अवैयडियाग इति । तादृशकर्ममूलकतयेत्यर्थः । देवतिर्यक्मनुष्यस्थावरात्मना शरीराणि चतुर्विधानि । शिरक्कूडम् = देवादिदेहानामपि कर्मफलत्वेन मोक्षगमनविरोधित्वेन च कारागारतुल्यत्वं बोध्यम् । कारायां कशाभिघात इव देहे बद्धस्यापि तापत्रयाभिघातो नियत इत्याह आध्यात्मिकेति । आधिध व्याधिश्चाध्यात्मिकम् । आत्मनि देहे जायमानत्वात् आध्यात्मिकसंज्ञा । आधिः = मानसी व्यथा । “पुंस्याधिर्मानसी व्यथा” इति निघण्टुः । स च “कामक्रोधभयद्वेपलोभमोहविषादजाः । शोकासूयावमानेर्ष्यामात्सर्यादिमयास्तथा ॥” इत्यादिनोक्तः । व्याधिः शरीरख्यधा । सोऽपि, “शिरोयक्ष्मप्रतिश्यायञ्चरशूल भगन्धरैः । गुमश्वास- श्वयधुभिः छर्यादिभिरनेकधा" इति प्रतिपादितः । अत्नादिपदेन, “पशुपक्षिमनुष्याचैः पिशाचोरगराक्षसः । सरीसृपाद्यैश्च नृणां जन्यास्ते चाधिभौतिकाः" इत्युक्तनाना चित्र भूतजन्याधिभौतिकस्य, “शीतोष्णवात- वर्षाम्बुवयुतादिसमुद्भवैः ।" इत्यभिहितदैवतजन्याधिदैविकस्य च तापस्य ग्रहणम् । एवं विधवन्वतापादीनां निरन्तरं प्रवृत्तत्वमाह, चीड पेराढे पोरुगिर इति । बन्धान्मुक्तिर्मचैव तिष्टतामित्यर्थः । एवमेतावता जननमरणप्रत्रन्धाविच्छेदेन तवज्ञानोदयस्यानसर प्रस्ततां प्रतिपाद्याथ कदाचित् सर्वेश्वरस्य सहजसौहार्देन, “ईश्वरस्य च सौहार्द यदृच्छासुकृतं तथा । विष्णोः कटाक्षमद्वेपमाभिमुख्यञ्च साविकः ॥ सम्भाषणं पडे- तानि ह्याचार्यप्राप्तिहेतवः” इत्युक्ताज्ञातयादृच्छिकानुष कप्रासङ्गिक सामान्यज्ञानमूलसुकृतविशेषैराचार्यप्राप्ती
- • सत्यां तत्वज्ञानोदयस्याव सरसम्भवमाह, संसारि गलुक्कुम् इति । ज्ञानसोवकरशरीरसम्बन्धवतामपी- காணமுடியாது என்ற கணக்கில், இங்கும் நம்மால் முதலறிய முடியாத அனாதியான ஆத்மஅஜ்ஞானாதி மாயாபரம்பரையிலே, தவறான் விஷயங்களில் ஆசையும், நல்ல விஷயங்களில் துவேஷமும் பிறந்து, அதனடியாக, நம்மைக் கால்கட்டும் கர்மாக்களைச் செய்து, அதன் பயனாக தேவர், மனிதர், மிருகங்கள், மரங்கள் என நாளகு வகை யான சரீரங்கள் எனும் சிறைக்கூடங்களில் சிக்குண்டு, தன்னிலே தோன்றுவது, வெளி இயற்கையால் தோன்றுவது, மேலுலக தேவர் களாலே தோன்றுவது ஆன மூவகைதாபங்களுக்கு இரையாகி, நல் வீடு பெறாமலே வீணாகி நிற்கும் இவ் வுலகமாந்தர்களுக்கு அறிவு என்னும் பிறப்பறுக்கும் புதுப் பிறவி பெற வேண்டியதாகியுள்ளது. பெற்றோர்களாலே பெறுவது உடல் என்னும் பிறவி. அது அழிவது
- प्रस्तावनाधिकारः १.
- 13
- ‘शरीरमेतौ कुरुतः पिता माता च भारत । आचार्यशिष्टा या जातिः सा सत्या साजरामरा ॥’ என்கிறபடியே பிறப்பறுக்கும் பிறவி யுண்டாம்.
- ‘ब्रह्म यस्त्वननुज्ञातमधीयानादवाप्नुयात् । स ब्रह्मस्नेयसंयुक्तो नरकं प्रतिपद्यते ॥ २ ॥ इत्यादिकी गली का दोपहिया @Truly सत्वगुणभूयिष्ठ[ता] दश सत्संप्रदाय सहकृत शास्त्र की या अपेक्षित ज्ञानं सुप्रतिष्ठितनं भ्रान्तिज्ञानं corror प्रतिकूल परका उदिur.
- I
- 1
- کرمی
- त्यर्थः । शरीरमित्यादि मातापित्रोः एवशरी एकारणत्वं पञ्चाग्निवियोक्तदिशा शुक्रशोणितद्वारा बोध्यम् । आचार्यशिष्टा या जातिः = आचार्योपदिष्टं यतं विद्याख्यं द्वितीयं जन्म । सा सत्यातदेव जन्म आत्मनः स्वाभाविकम् । ब्राह्मण्यादिजन्म वोपाधिकम् । अजराभरा = जरामरणादिरहिता । शरीरस्यैव हि जरामरणादिकम् । तदुक्तम्, “स हि विवातरतं जनयति, तद् द्वितीयं जन्म, तच्छ्रेष्टतमं जन्म" इत्यादि । पिरप्परुक्कु पिरचि युण्डाम् इति । कर्मकृतप्राथमिक जन्मपरम्परानिवर्तकं ज्ञानाख्यं द्वितीयं जन्म भविष्यतीत्यर्थः । तदेतज्जन्म आचार्यसमाश्रयणाद्भविष्यतीति तदशायां तत्त्वाध्यवसायादीनाम- बसरलाभात् पूर्वकं सर्वमुपपन्नमित्याशयः । नन्वचुना केपाञ्चित् गुरुकुलवासिनामपि तत्वज्ञानानुदयात् कथ- मुक्तरीत्या जन्मोच्छेदादि रेत्यलाह ब्रह्म यस्विति । इदं मनुवचनम् । ब्रह्म = वेदः । अन्यात्मशास्त्रस्या- प्युपलक्षकम् । ब्रह्म अधीयानात् = विविके देशे उपविश्य वेदादिकमभ्यस्थत आचार्यस्य सकाशात् । अन्यान् अध्यापयतस्सकाशात् इत्यपि बोध्यम् । अननुज्ञातं तदननुगतमेव । अत्रापि ब्रह्मेत्यनुपभ्यते । अवाप्नुयात् = शृणुप्रात्। तथाच तदनुमतिमन्तैरेव कुड्याद्यन्तरितो नेपान्तरावृतो या यदि कथित अन्या- व्यमार्गेण वेदादेकं जानीयात् इति यावत् । सः शिष्यः, त्रह्मस्तेयेन स्वर्णस्तेयादिनोऽग्निमेन संयुक्तो नरकं प्रति याति । न त्यादौ वेदापहारिमधुकैटभा दिवत् भगवद्वस्तेन पावनं मरणं प्राप्नोतीति - भावः । आदिना, “विद्याचोरो गुरुद्रोही वेदेश्वर वैदूषकः । त एते बहुपाप्मानः सद्यो दण्ड्या इति श्रुतिः " इत्यादिवचनं ग्राह्यम् । एवञ्चतादृशान्याय्यमार्गेण तत्वज्ञानसम्पादनासम्भवेऽपि “सत्त्वात् संजायते ज्ञानम्”, “सवं विष्णुप्रकाशकम्” इत्युक्तरीत्या स्वस्य सत्त्वगुणोद्रेकदशायां तादृश गुणप्रचुरप्रातःकालादी विधिवत्, “शिष्यस्तेऽहं शाधि मां त्यां प्रपन्नम्" इति रीत्या आचार्यमुपसङ्गम्य, “अनन्तपारं बहु वेदितव्यं स्वल्पश्च कालो बहवश्व विघ्नाः । यत् सारभूतं तदुपाददीत हंसो यथा क्षीरमिवाम्बु मिश्रम्” इति अपेक्षितान के हिततया सम्यक शास्त्रार्थश्रवणं शिष्येण कार्यमिति, तथाकरणे जन्मान्तरोच्छेदोऽसग्मावीति भावः ।
- திண்ணம். ஆசார்யர்களாலே பெறப்படுவது அறிவுப்பிறவி. அது அஜராமரமானது. அவ் வைதிகமான அறிவைப் பெறும் போது - வேதமோதுபவர் அநுமதி கொண்டே பெறவேணும். அன்றேல்– களவு செய்த பாவமேற்று நரகம் பெறுவான். ஆக - இவ்விதமெல் லாம் செய்யாது ஸத்துவகுணம் மேலிட்டிருக்கும் கால் ஓரானொரு
- 14
- तुला 4
- ज्ञानपूर्वक विद्या विशेष
- देशिकाशपप्रकाशसहिते परमतभ
- गणी या वग्ध हेनुकर्मांनी अनुभवलंurswar तस्व.
- Googbuy.
- पंख, ‘अज्ञान कुंड संसार, तत्वज्ञान grow मोक्ष’ वाकां p सर्वतन्त्रोक्तियं निरोध.
- ननु, “नामुक्तं श्रीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि” इत्यादिना, कर्मणामनुभवका नाश्यताश्रवणात् तत्त्वज्ञानस्य कथं पापक्षपणकरत्वम् । किञ्च तत्त्वज्ञानादेव सकलपापनिवृत्तिद्वारा मुक्तिला मोक्षार्थ.विद्या- विशेषविधीनां वैयध्यक्ष इत्यलाह, मुन्युगिन इति । अनुभवत्ताल कळियादव इति । तथाच
- । कर्मणामनुभवनाइयच्चश्रवणं सामान्यानिकारिविश्यम् । विधावतां तु विशेषोऽस्ति । तथाहि —प्राचीनं कर्म द्विविधं प्रारब्धमप्रारब्धवेति । सामान्यतोऽविद्वद्विषये इदं द्विविधमपि अनुभवेनैव विनश्यति । विद्याचतां विषये तु अप्रारब्धं कर्म सर्व विद्यामाहात्पान्नश्यति । प्रारब्धं तु त्वनुभवेन । अत एव तेषामिद्देव जन्मनि मोक्ष इति न नियमः । प्रारब्धकर्मणो द्विलादिजन्मखपि अनुवृत्तिसम्भवात् । अत्र - प्रपत्याख्यविद्या- विशेषनिष्टानां तु, “प्रारब्धमप्रारब्धं सर्वं कर्म प्रपत्तिविद्यामाहात्म्यादेव नश्यति इति विशेषः । न कचिदपि नदनुभवापेक्षा तेषाम् । अत एवत्त्यन्तमार्तस्य प्रपन्नस्य सद्य एव मुक्तिः । अन्येष, मस्मादृशानां प्रपन्नानां इमानां तु आर्तिर्त्यभावादेव अभ्युपगतप्रारब्धखण्डस्यानुवृत्त्या देहावसानप्रतीक्षणं भवतीति । अत्र, “बन्धहेतुकर्म” इति निर्देशेन, " तदहेतवोऽपि केचन कर्मविशेपामन्ति” इति ज्ञायते । ते च सात्त्विक- त्यागपुरस्सरं क्रियमाणा नित्यन. म. तकविशेषाः । तेषां चारितायं च भक्तिज्ञानादुत्पादनद्वारेणेत्यपि बोध्यम् ।
- ।
- नत्रेव सति कर्मणा तद्धेतुभृतभ्रान्त्या वा संसारः, विद्यया मोक्ष इत्युक्तं भवति । तथा सति, अज्ञानात्संसारः ज्ञानान्मोक्षः” इति सर्वसैद्धान्तिक वनविरोध इत्यन्नाह - इप्पडि अज्ञानत्ताले इति । अयमाशयः – इह संसारकारणीभूतमज्ञानं न ज्ञानसामान्याभावः । चेतन सामान्यस्य तदसंभ- वेनाचेतनानामेत्र तदापातात् । अपितु तत्वत्नयादिविपयथावस्थितज्ञानाभाव एव तत् । तथाच तस्य भ्रान्तावेव पर्यवसानं कार्यम् । तथैव “ज्ञानान्मोक्षः” इत्यत्रापि विद्यया मोक्ष इति फलितार्थ एव स्वीकार्यः । इतरथा घटादिज्ञानान्मोक्षादर्शनेन केवल पण्डितमात्रस्य तत्त्वज्ञानादपि तददर्शनेन च विरोधापत्तिः । तदुक्तमाचार्यैरेवान्यत्र, “ज्ञानान्मोक्षोपदेशे हि तत्पूर्वोपासनादिना । उपासनादि- रूपाद्वा ज्ञानान्मोक्षो वित्रक्षितः ||" इति । सर्वतन्त्रोक्तीति । चार्याकव्यतिरिक्त सर्वतन्त्र सिद्धान्तेत्यर्थः ।
- |
- வழியாய் ஸம்ப்ரதாய முறையில் வந்த சாஸ்திரங்களைக் கொண்டு வேண்டுவன அறியவேணும். இவ்விதம் அறிவாளியானவனை முற் கூறிய ஜ்ஞானாதி மாயா பரம்பரை அணுகாது.
- முன் தான் செய்த கால்கட்டான கர்மங்களில், பயளை அனுப ’ வித்து முதல் மாண்டு ஒழிந்தவை போக மற்றுள்ளவை, தத்துவ அறிவால் இவன் அனுட்டித்த பக்தி அல்லது ப்ரபத்தியாலே
- प्रस्तावनाधिकारः २
- 15
- शुक्रबLTC संसारनिवृत्तिकाम लाल PUL तस्वज्ञान संपादनीय. 1 போமுரைக்கும் பொருள் யாமறி யோம் பொருளார் மறையில்
- தாமுரைக்கின் றன தாமே யறியும் தரமுடையார் ஆமுரைக்கென்றிவை ஆய்ந்தெடுத்து ஆரண நூல்வழியே நாமுரைக்கும் வகை நல்லருளேந்தி நவின்றனரே.
- इति श्रीकविता कि सिंहस्य सर्वतन्त्र स्वतन्त्रस्य
- श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिपु
- परमतभङ्गे प्रस्तावनाधिकारः प्रथमः
- 8
- तेन संसारस्य परिदृश्यमानस्यादृष्टमूलकत्वानभ्युपगमात् ; मोक्षस्या स्मत्सम्मतस्य स्वरूपत एवं प्रतिपेधात् ; सहस्रयुवतिसम्भोगाख्यस्य च तदभिमतमोक्षस्य विद्यानपेक्षिवाच । अथैतावतोक्तं निगमयति, आगे- याले इति । ज्ञानाज्ञानयोः संसारमोक्षहेतुत्वस्थापनेनेत्यर्थः । मुड इति । तथाच विद्याया एव मोक्षं प्रति अव्यवहितकारणत्वेऽपि ततोऽ.
- पे पूर्व तदङ्गतया तत्वज्ञानमावश्यकमित्याशयः । तत्वज्ञानम् इति । साधर्म्यवैधर्म्यनिरूपणाधीनतत्त्वत्त्रयसम्बन्धिपरस्पर विलक्षण वरूप स्थितिप्रवृत्तिभेद विषयकज्ञानमित्यर्थः ।
- तथाच
- 1
- अथ स्वस्यैतत्प्रवन्धप्रणयनपटुताऽपि स्वपूर्वाचार्यकटाक्षायतेति स्वकृतज्ञतामाविष्करोति पोमुरै- क्कुम् इति अधिकारान्तिमगाधया । पोरुळार्मरैयिल्=खरसार्थभरभरितश्रुतिनिकरे । इदं काकाक्षिन्यायेन प्रथमद्वितीयपादयोर्द्वयोरप्यन्वेति । पोरुल इत्यस्याssवृत्या, पोम् पोरुल, उरैक्कुम् पोरुल इत्यन्चीय, आपातप्रतीतत्वान्निराकार्योऽर्थः स्वीकार्यस्तात्पर्यार्थश्चे. ते व्याख्येयम् । तादृशार्थद्वयमपि श्रुतिनिकरे स्वयं सम्यक् नाध्यवस्याम इति प्रथमपादार्थः । अपितु तादृशश्रुतिवृन्दे पूर्वोक्तं सर्वं साक्षात्कर्तुं आचार्या एवार्हन्ति इति द्वितीयपादस्य । अस्य चान्चयः, “नविनूरन रे” इत्यन्तिमक्रियया । उरक्क आम् इति व्युक्रमेणान्वयः । उपदेष्टुं अर्हा इत्यर्थः । एवञ्च शिष्यं प्रत्युपदेशार्हा इम एवार्था इति स्वयं मनसि आलोय पथात् तान् अर्थान् वैदिक सम्प्रदायानुरोधेन वयमपि यथा प्रवक्ष्यामः, तथा परमां कृपां कृत्वाऽवोचन्नित्यव शिष्टपादद्वयस्यार्थः ।
- ।
- ஒழிந்துபோம். ஆகையால் அஜ்ஞநத்தால் கட்டுண்டவன், ஜ்ஞாநத் தாலே விடுதலை அடைகிறான் எனற பொது நியதிக்கும் விரோத மில்லை அதனாற்றான் ஸமஸாரச்சிறையிலிருந்து தன்னை விடுவிக்க நினைப்பவனுக்குத் தத்துவஜ்ஞானம முற்பட தேவையாகிறது.
- (போமென்கிற பாசுரக் கருத்து.) நலிந்துவிடும் பொருளை யாமறிய மாட்டோம். ஆகையால், அர்த்த புஷ்டியுள்ள வேதங்களில் கருத்துடன் கூறியுள்ள நிலைத்த பொருளையே அறியும் தன்மை பெற்ற ஆசாரியர்கள், ‘ஆய்ந்து எடுத்து பிறருக்கு உபதேசிக்கத்தக்கவை இவை என்று வேத் முறைப்படி பிறருக்கு நாமுபதேசிக்கும்படி தெளிவாக மிக்க கருணை யுடன் நமக்கு நவின்றார்கள்.
- ப்ரஸ்தாவனாதிகார மொழிபெயர்ப்பு முற்றும் (1)
- P
- 16
- देशिकाशयप्रकाशसहिते परमभ
- श्रीः
- ॥ अथ जीवतच्चाधिकारो द्वितीयः ॥ (नत्रत्रयविपयोपोदघात)
- சித்துமசித்தும் இறையு மெனத் தெளிவுற்று நின்ற தத்துவ மூன்றும் தனித்தனி காட்டும் தனி மறையால் முத்திவழிக்கிது மூலமெனத் துணிவார்களையும் கத்தி மயக்கும் கதகரை நாம் கடிகின்றனமே.
- 4
- दुःख.
- Dium अविद्या- काही की अपारLDIT GOT सागर क्रं. चेनल के कां विशेषण कक्ष विवेकि LLUITELO
- बीजाङ्कुरादिवत् अनादिभवाम्बुराशा जन्तुर्निमति, कदाचिदशेषसिद्ध्यै ।
- विष्णोः कटाक्षलवलब्धपुर। जन्मप्रध्वंसिजन्मनि धियं त्वयते समीचीम् ॥ १ ॥ तत्तादृशा प्रवचनास विमर्शहेतोः सम्धुक्षितः श्रितरमापतिपादमूलः । तन्वन् परोक्तमतभङ्गमसौ प्रसक्तौ संरक्षति स्वमतमप्यथचेत्यबोधि ॥ २ ॥
- इति श्रीपवंशायास्य देशि चरणपरायणस्य नारायणस्य कृतिपु परमाण्यां देशिकाशयवकाशाभिख्यायां प्रस्तः वनाधिकारः प्रथमः ॥
- :():—
- जीवतत्त्वाधिकारो नाम द्वितीयः ||
- यन्माहात्म्यमिषेणैव देववद्गुरुगौरवम् । श्रुतिरप्याह तमिह श्रये अत्यन्तदेशिकम् ॥ १ ॥ जीवतच्चाधिकारेऽस्मिन् द्वैतीयोकतया मिते । जीवेश्वरभिदासिद्ध्यै जीवचमों निरूप्यते ॥ २ ॥
- ननु, “वृशान् अर्थान् ततः केचिददृशान् तब कुर्वते" इत्युक्तकुतर्काभ्यासत्र्यसनिनः तत्त्वं भवदुक्तं पांसुभिरिवाकिरन्तो भवतां प्रयासं वितथयिष्यन्तीति शङ्कायां सम्यक न्यायकलापाचलम्बनेन तेषामपि क्षणमात्र एवं क्षपयितव्यम्यमाह चित्तुम् इति प्रथमगावया । चिदचिदीश्वरूपतस्यत्रयमपि स्पष्टं प्रतिपादयन्त्या, “क्षरं प्रधानममृनाक्षरं हरः क्षरान्मानाचीशते देव एकः” इत्याकारिकया निरतिशय- माहात्म्यवत्या थत्या, मोक्षस्येदमूलमिति निचिन्नोऽपि मन्दान् अधिकारिणः जल्पवितण्डादिभिर्मोहयन्ति ये परमतनिष्टाः कथकाः, तान् निराकरिष्याम इतेि गाधार्थः । कत्तटू जल्पादिः । करकरे कथकान् । ननु चेतनस्य सतो जीवस्य रागतस्सुखसड्गे प्राप्तेऽपि कथं दुःखसागर निमज्जनम्, कथच तत्त्वज्ञानेन प्रतिकूडभ्रमनिवृत्तिः इत्यत्र पूर्वाधिकारोक्तमपि समाधानं पुनरादरादल विवृणोति इप्पडि इति । पूर्वाधिकारोक्तरीत्येत्यर्थः । अविद्याकर्मादीत्यादिना यासनारुचिप्रकृतिसम्बन्धान ग्रहणम् । दुःखसागरेन, “संसारसागरं घोरमनन्तक्लेशभाजनम्" इत्यादिकं विवक्षितम् । प्रवाहे पतितस्य अन्ततस्सागप्रा. रवश्यम्भाविनो ते रीतिमनुसृत्यात्रापि ‘प्रवाह त्तिले ओलगि, सागर-.. तिले अलुन्दुगिर" इत्युक्तम् । तथाच रागाभावेऽपि प्रबल कम भिरनिष्टयोगो भवतीति भावः । तन् विशेषणम् =खापृथक सिद्धविशेषणीभूतं खशरीरम् । विषेकिया मैयाले नायं देवो न मत्यों वा न तिर्यक्
- ।पात जीव. 2,
- ur &D प्रकृयान,
- श्री विशेष
- 17
- विवेकurLDur सतनात्म कऊंड तत्रनिरुपणकं लगभग 3. तस्त्रशब्द प्राणसिद्ध पर्व वस्तु साधारण द्रश्यांनी विवक्षाविशेष-
- •
- स्थाचरोऽ. पे वा । ज्ञानानन्दनयस्यात्मा शेो हि परमात्मनः ॥" इ ते अचेतनाद्देहात् खस्मिन् प्रसिद्धस्य भेदस्या.वेचे बनेन ; अग्रहणेने. ते यावत् । ततच तादृशभेदाग्रहणरूपकारणच. टेत सामग्रीशतः स्थूलोऽह- मित्यादिप्रकृत्यात्मनान्तभवती. ते त.नरासाय जीवउगम वेगन्तव्य. मे. ते भावः । ’ तन् विशेष्यम् = ‘यत्यात्मा शरीरम्’ इत्यादिश्रवगात् जीववयस्यापि स्त्रं प्रति खशरीरत्येव परमात्मानं प्रति अपृथक- सिद्धविशेषणतया स्वविशेष्यीभूतः परमात्मा । एतदयेकच “शेो हि परमात्मनः" इत्युक्त भगवच्छेप- स्वादिभेदका कारापरामर्शः । अनेनापि भेदाग्रहादिकारणकल, पेन, ईचरोऽहं खतन्त्रोऽमित्यादिभ्रमो भवतीति तन्निरासायापि जीवतत्त्वविचारः कार्यं इति हृदयम् ! तदुक्तमाचार्यदेव, ‘प्रकृत्यात्मआन्तिर्गळ ति चिदचिल्लक्षणधिया तथा जीने कथन भृतिकलहस्तद्विभजनात्” इति । अत्राप्येतदधिकारान्ते, ‘एड्गुम्’ साधर्म्यम् अडियाकवरुम् ऐक्यभ्रमत्लुक्कु वैधर्म्यदर्शनम् निर्तकमाम्’ इति वक्ष्यते ।
- ननु तत्त्वनिरूपगं सवैरपि सिद्धान्तिभिः क्रियत इति न तब पृथक् किञ्चित् कर्तव्यमस्ति ॥ ते त्वन्यथा निरूपयन्ति, अतस्तन मया परिष्कृितिर्विधेयेति चेत् — परिष्क्रयतां तर्हि नूननतथा पृधिव्याकिम पे सर्व किं जीव. दिमालनिरूपणेनेव्यवाह - तत्वशब्दम् इति । शब्दस्यास्य भाः प्रत्ययान्तत्वेपि शास्त्रकाराना दिसंकेतेन धर्मधर्म्यादिरूपप्रामाणिक सर्ववस्तु साधारण्यात् पृथिव्यादिकमपि तत्त्वमेवेति तन्निरूपणमपि प्राप्तमेव अथापि मुमुक्षां प्रकृत्यात्मनान्त्यादिवारकतया जीवादिनिरूपण- मैत्रोपयुक्तमिति सन्निकृष्टत्वात् तद्वाचिचमेव तच्छब्दस्येति भावेनाह शिल द्रव्य विशेषङ्गकिले इति । चिवचिदीश्वरेषु इत्यर्थः । विवक्षाविशेपत्ताले= खल्पोपयुक्तपृथिव्यादिनिरूपणस्यापि मुमुक्षु-
- (பாசுரத்தின் பொருள்) சித் அசித் ஈச்வரன் என்ற பாகுபாடு உடைய தத்துவங்கள் மூன்றையும் விளக்கிக் காட்டும் வேதாந்தங் களாலே - இவைகளின் அறிவே முத்திக்கு வித்து என்று நம்பி யிருக்குமவர்களையும வாதத்தில் குழப்பமுறச் செய்யும் துர்வாதிகளை யாம தூரத்தில் ஒதுக்குவோம்.
- அஜ்ஞாந கர்மா முதலிய தொடர்ந்துவரும் சுழலில் சிக்கி ஸாரமற்ற ஸம்ஸார ஸாகரத்தில மூழ்கிக் கிடக்கும் ஒரு மனிதனுக்கு – தன்னைச் சார்ந்து வந்துள்ள புடப் பாருட்களை ஆராய்ந்து அறியாமை யாலே, “நான் என்பது இந்த உடலே’ என்ற மயக்கம் உண்டாகிறது. அப்படியே தனக்கு மேலுள்ள இறைவனை விவேகித்து உணராமை யாலே - நான் சுதந்திரன’ எறை தடுமாட்டமும் ஏற்படுகிறது.இந்த இரண்டு மதிமயக்கமும் கழிய நிரூபணம் செய்யவேணும். இங்கு தத்துவம் என்றது, பொதுவில் பரமாணங்களால் அறியப்படும் எப்
- 33
- 18
- देशिकाशयप्रकाशसहिते
- Gor
- sarow विशेष प्रयुक्तoro. शक्रं तस्यां साधारणLD OF
- இத் காங்களைக் குறைத்தும் நாங்களைப் பொது வாக்கியும்,மற்றும் प्राणिशका भप्रामाणिक aqui पश्चादिकी கலங்குவர்கள்,
- “भोक्ता भोग्य
- विग्येऽत्यन्तानुपयुक्तकाकदन्त परीक्षासदृशत्य तु – अत्यन्तोपयुक्ततत्तृत्त्रय,
- नेरूपण चैत्र, प्रे रेतारच मत्र,” इति श्रुत्या चित्र नवे । प्रयुक्तनाम् इ. ते। अमद्दात्र. चैरितेि शेत्रः। सर्व.से द्रान्ति मे रे ते वा । तदा तु शिठ केले इ.य.य सामान्यतः तदभा इति निव्य विशेपे- वियर्थं भव्यः । अत एत्र, ‘तत्त्वं जिज्ञासमानानां हेतुभः सर्वतोमुखः । तत्रमेको महयेोगो हरे- र्नारायणः प्रभुः ॥”, “अशे विद चित्प्रकारं ब्रह्मैकमेव तत्त्वम्” इयादिरीया बहुधा वादा दृश्यन्ते । अथ तस्य कमतभेदे कारणान्याह इत्तत्वङ्ग ठुक्कु इति । साधारणरूपङ्ग ककुरैत्तुर = सामान्यतः ततदितरवृत्तिधर्मागां तदवृति प्रतिपद्य । अन सर्वसाधारणस्य वाच्यवत्रेयच देवावृत्तिव्यं तादृश- स्यैव सत्यत्त्रय चिचिवृत्तित्वं चिदीश्वरसाधारणस्य कर्तृत्य देविदवृत्तिचं चिदचः साधारणस्य ब्रह्मारी यादेचिदट्टत्तित्रम् इत्यादिमं तत्तद्वादिभिः प्रतिपादितं द्रष्टव्यम् । असाधारणरूपङ्ग- पोदुवा कियुम् - तन्म. लट्ट तिधर्माणां तदितरवृत्तित्वं प्रतिपथ । ब्रह्मत्वस्येश्वरमात्रवृत्तेः, ‘लि.वयं ब्रझ- मेन’ इआद्याप तदर्शने । चिदविसाधारण्यस्य, अचिदीश्वरासाधारणस्य पराधीनभोक्तृत्वाभावस्य ‘पुरुषस्तु पुष्करपाशवनिप:’ इ.ते रोया चित्साधारण्यस्य च प्रतिपादनेनेत्याशयः । एवं प्रामणिके- क्षेत्र प्रकारेषु किचिदन्यथभावक गेर घादिनां चित्रमुक्त्या सर्वचैव प्रामाणि प्रकारपरे यागादेरूपं विवान्तरप्याह: ग्राम. निकङ्ग इति । जीवेश्वरयोः प्रामाणिक महम्प्रत्ययगोवरचा देकं ब्रह्मणः प्रतिद्धं जगदुपादानत्व, दिकञ्च पलग्य, ब्रह्मणोऽ विद्याश्रपत्यं जीवस्य स्वातन्त्र्यादिकञ्चाप्रामाणिकमारो- पितवन्त इत्यथः । परव. दि इति । तथाच संवाप्येतादृशेषु तत्वेषु निरूप्यम, णेउ, ‘अ.च. पोहा- पास्युः कतिकति कवित्रीचित्रवत् तत्तदप्यानन्त्यादस्तिनास्योर नवधिकुहना पुक्तिकान्ताः वृतान्ताः’ इन्युकरीया बहुवा मतिभेदप्रादुर्गान्मतमेदावार इ.ते सर्वमपि तवं व्याकुलीभवती त भावः ॥
- अथ, “सदसद्भूमक, मेदस्तत्र त्सि ट्रान्तनाटकैः । उपप्लुतस्य तलक्ष्य शुभ्यर्थोऽयमुपक”. इम्युक्तरीत्या क्षोभशान्यै सङ्क्षेपैग तत्रं विनजते तवेति ॥ अनेन तत्त्वत्यं तत्सामान्यलक्षण द्योतितम् । तेन न सामान्य चर्मज्ञानमन्तरा विशेन जिज्ञासाया अनुपपत्तिः । इह लक्षणस्यापि केवलं व्यावहारिकत्वादेव भवनि; न तु व्यावर्तकत्वात् । सर्वस्यापि तत्त्वत्त्वेन लक्ष्यतया व्यवर्याउदय- பொருளையும சொல்லுமாயினு D குறிப்பாக சில வஸ்துக்களை உணர்த் தும் கநகதில் இங்கு உபயோகிக்கப்பட்டுள்ளது. இத்தத்துவங்களு டைய பொதுத்தன்யையைச் சுருக்கியும் தன்னேற்றமான தன்மை களைப் பொதுவாக்கியும், உண்மையில் உள்ளவைகளை இல்லை செய்தும், இல்லாதவைகளைக் கூட்டி வந்தும் பிறமதத்தினர் நமமை மயக்குவர்.
- पर मत भने जीव. 2
- (ataforum)
- 19
- मद्रभ्याद्रव्यमे इनका नाम gma raiga Gii Gurjar या आफ कंठी कारपाश्य वेद्यन्न वायादिकां
- वस्त्रभवः देते ज्ञेयम् । तत्ववच यथावस्थितत्वरूपं प्रामाणिकत्वम् ॥ तदुक्तं वत्स्यायनभाप्ये “सत्स देते गृलनाणं यथाभूतमविपरीतं तत्त्वम् । असच्चासदिति गृहामणं यथ. भूतः वि.रोतं तत्वमि ते । एंतेन-लक्ष्यतावच्छेदकस्यैव तत्वत्रस्य कथं लक्षणतेत्यपि प्रत्युक्तम् ॥ द्रव्य द्रव्येति । अन्नाद्रव्यत्वं द्रव्यत्त्रा- भावः ; न तु द्रव्य.भेत्रत्वम् ; द्रव्यत्या. पे यत्किञ्चिद्रव्य भिन्नत्वात् । नापि सर्व व्यभिन्नत्वम् । तदपेक्ष- योक्तरचैत्र लघुत्त्रात् । तथाच द्रव्यत्वतदभावाभ्यां तत्त्रविभजनात् सर्वतत्वकोडीकरो भवति । नंद- पीतेत्या. देना रूप. बेनजने यथा रक्तात्मककोट्यन्तरसद्भात्रः, तथा प्रवृतेऽसम्भात् । “परस्परविरोधे हि न प्रकारान्तर.
- स्थतिः” इति न्यायांत् । ए ेन द्रव्यगुणेय. दि॥ नैयायिक, दिकृतादर्थविभजनानौचियमुक्तं मंत्र.ते । आत्मगुणभूतस्य पि ज्ञान दे रेस हान्ते द्रव्यत्राङ्गीकारात् । तथान द्रव्यत्वगुणत्वयोः परस्परांसमानाधिकरणाचान्तरधर्मप्रकार प्रबोध जनक शब्दप्रयोगरूपविभागल्या. परस्परसमानाधि करणत्वेन नुपपतिस्तन्मते भवति । एवं केपाश्चित् भवाभवरूपतया पर्दा वि. गो. पे प्रत्यु को वे देव्यः । “भवान्तरमभवो हि कया (स्य) चन व्यपेक्षप” इति सिद्धान्ते भावयैवाभ, दताङ्गीकारात् । भेदे ते । “घटो रूपत्र नू” इते प्रत्यक्षेण रूघटयो श्रयाश्रयिभावप्रती या ताय च भेदव्यप्यत्वेन द्रव्याययेदः प्रत्यक्षित इति भावः । न चेदं प्रत्यक्षं व धितविरयं द्विचन्द्रप्रत्यक्षत्र दे ते वाच्यम् । अस्य प्रमाणान्तरानुगृहीतत्वात् दृष्टान्ते तदभावेन मिथो विशेषात् । द्विन्द्रप्रत्यक्षं हि दोन मूलतया चन्द्रकत्वज्ञानंन बाधितम् । इदं तु न तथा । प्रत्युतानुमानानुगृहीतञ्च भाति । तथाहि–यथा पिग्डत्व,त्रत्थ, पन्नस्य वस्तुनः तद्विहाय घटल्यावस्थापत्तिदर्शनम्, न तथा पूर्वरूपरयोत्तररूपेऽवस्थापत्ति- दर्शनम् । अपेतुं पूर्व मादन्यदेत्र रूपमुत्तरत्नोत्पद्यते । तथाच घटो रूपात् स्वगतानन्नः तदवृति- दशाख्यत्रमयोगात् । यो हि यदवृत्तिधर्मवान् स तद्भिन्नः यथा पटः कुड्यात् इति ।
- हव्याहव्यरूप-
- अथ सम्यक्प्रतेप तिहेतुभूत साधम्यवैधम्र्म्य विमर्शनरूपत्वा निरूपणस्य प्रथमं समस्त साधनाह इवै इतेि । द्रव्याद्रव्येत्यर्थः । आकारः साधम्र्म्यम् । समानो धर्मो येषां ते सधर्माण: तेषां भवः साधर्म्यम् । सम.नो धर्म इ ते यावत् । कारणत्वेति । न हि लोके किञ्चन्प्रत्यपि या अकारण भूतं बस्त्वरेत । न हि श्रयं तसरेग्यति. रेणुकपरमाणुद्वयम कुर्मः । यतः, “पारिमाण्डल्यात्मकमणुपरि माणं न कस्यापि कारणम्” इति नैयायिरूप रेमाभितप्रक्रियया तयोः परिमाणस्य न कारणतेत्यव्या हिशङ्का स्यात् । एवं अन श्येनः पतती.त गगनस्यापि प्रत्यक्ष सद्रत्वाङ्गीकारात् तदीयप. रेमाणस्या. पे
- தத்துவங்கள் - திரவ்யா, அத்திரவ்யம என்று பொதுவில் இரு பிரிவுகளை உடையன. இவ்விரு பிரிவுக்கும் பொதுததன்மை-ஏதா யினும் ஒன்றைப் பற்ற காரணமாய் நிற்றல், அறியப்படுதல், சொல்லப்
- •
- 20
- देशिकाशयप्रकाशसहिते
- द्रव्य गुणश्रयग्वादिलक्षण.
- प्रत्यक्षकारणत्यमस्येवेति न नैयायिकमत इव तत्राव्याहिर पे । कि बहुना — स्थूलजगदा रंगे समस्तसूक्ष्मद्रव्यशरीरकतया ब्रह्मणः कारणत्वमस्तीति सर्वस्यापि द्रव्यस्य कारणतावच्छेदकको. टेप्रविष्टत्वेन निष्कृप्य तत्तत्स्थूलावस्थां प्रति कारणत्वभेटव्यमेवेति, अद्रव्याणामप्युत्तरखसमानाधिकरणाद्रव्य न्तरकारणत्वं निराबाधमेवेति च बोध्यम् । वेद्यत्वेति । सामान्यतो विशेषतो या यस्य कस्यचित् ज्ञानविषयत्वं, विशेषत ईश्वरीयज्ञानविषयत्वं वा साधम्यं गत्यर्थः । एतेनेदम्, वक्ष्यमाणं वाच्यवच्च ब्रह्मणे नारतीति नानयोर सर्वपदार्थसाधग्यरूपतेत्यद्वैतिनां पक्षः परिहरणीयो भवति । तथासति ब्रह्मणोऽप्रामाणिकत्वापत्त्या शशशृङ्गतुल्यता स्यादिति बोध्यम् । वाच्यत्वेति । चचनविपयत्वेत्यर्थः । शब्दरूपस्य वचनस्य स्वयं सविनयऋत्वाभावेपि याचितमण्डनन्यायेन तज्जन्यज्ञानस्य तदीश सविन्यरुत्वात् च वने तदार,प्य व्यवहृ- तमिति बोध्यम् । अतएवोभयल ज्ञानाविन्यत्वपर्यवसानेऽपि वेद्यत्त्रवाच्यत्वयोर्भेदेन निर्देशोपपत्तिः; वेद्यत्यस्य साक्षात् ज्ञानविषयत्यरूपत्वात् वाच्यत्वस्थ परम्परया त.द्वपयत्वरूपत्वादिति । ननु सिद्धान्ते ई वरेच्छा दि- रूपशक्तिखण्डनात् कथं तामादाय वनस्य सविनयकत्वोपपादनमि ते चेन्न तदनभ्युपगमे पे अर्थबोध- कल्यात्मकशक्तिसद्भावात् । अन्यथा शक्तिशब्द चैत्र सिद्धान्ते निरर्थकत्वापातात् । अत्र वाच्यत्वं बागि.न्द्रयजन्यज्ञान,वेपयत्व.मे.ते केपा श्चिद्व्याख्यानं मन्दम्; या गन्द्रियत्य कर्म न्द्रयान्तर्गतस्योच्चारण- करणत्वेन चरितार्थतया ज्ञानजनकत्वनियमाभावात् । कचित् तदुत्तरकालं ज्ञानोत्पत्तिदर्शनेऽ पे श्रोतृगतस्य तस्य तदीयश्रवणेन्द्रियजन्यतया व्यधि करणवक्तृगतकीन्द्र भूतवागिन्द्रियजन्यत्व, भावा. देति । अथवा वेद्यत्यवाच्यत्वेति प्रमेपत्याभिधेयत्वेत्यर्थः । तत्र प्रमेयत्वं प्रमा सामान्यविग्यत्वम् । अभेवेयत्वं अभिधातुं योग्यत्यं शाब्दप्रमामात्र वियत्वरूपमि ते भिदा बोध्या । वाच्यत्वादीत्यादिना सत्तायेगा. दिग्रहणम् ।
- इत्यं साधर्म्यमुक्त्वा, लक्षणमन्तरा व्यावृच्छक्ष्यप्रतिपत्ययोगादुद्देशक्रमेण प्रथमं द्रव्यल- क्षणमाह द्रव्यमिति । गुणाश्रयत्य दिलक्षणमिति बहुव्रीहिः । गुणाश्रयत्वं द्रव्यस्य लक्षण. मेत्यर्थः । गुणाश्चसम्बरजस्तनांसि शब्दस्पर्शरूपरसगन्धाः संयोगः शक्तिचेत दर्शवे अन्यन्त्र स्तिः । अपृथ सिद्ध्याख्यस्वभाव सम्बन्धेनैतद्विशिष्टत्वं द्रव्याणां सामान्यलक्षगमित्यभिप्रायः । समबायाख्यः सम्बन्धोऽये निराकरिष्यते वैशेपिकमगे | अन्न इव्याणां स्त्ररूपेण नित्या इगीकारात् नूतन वस्था- वैशिष् यमात्रस्यैवोत्पत्तिशब्दार्थयात् न " उत्पन्नं इदयं क्षगमगुणनक्रिपञ्च ते इसे व्यायावत रोड- स्मास्वस्तीति नोत्पन्न विनष्टघटादावव्याप्तिर्भविष्यति । अव्ये गुणाद्यभावाच्च नाव्या हेरपीति बोध्यम् । गुणाश्रयत्वादीत्यादिनाऽवस्थाश्रयत्यपरिग्रहः । द्रव्यसामान्यस्यावस्थावत्यनवजनीयम् । परेणामिनि अचेतनद्रव्ये पूर्वी तरपरिगामा एवावस्थाः । अपरिगामिजीवेश्वरयोस्तु मूर्नान्तरसंयोगा एव ताः । आगन्तुकोऽपृथ सिद्धधर्मोऽवस्थेत कीर्त्यते । अपृथक सिद्वधममात्त्रस्यावस्थारूपत्वे अनापृथक सिद्ध- ज्ञानादेरप्ययस्थात्वं स्यात् । अत आगन्तुकत्वनिवेशः । तच्चानित्यत्वरूपमिति ज्ञानादे नव्यान्न दोषः படுதல முதலியன. திரவ்பங்களுக்கு அடையாளம - குணமுடைத்தல்.
- परमभने जीव, 3..
- 21
- नन्वेवमपि शब्दस्याद्रव्यत्वाक्षे तत्र शक्तिस्वीकारे तस्या अनित्यत्वात् शब्दा पृथक से द्वत्वाच शब्द प्रति शक्तेरप्यवस्थास्यापतिः । न चेट, पतिः, तथासति शब्दस्य द्रव्यत्व. म्युपगन पते रति चेन्न । खाश्नयो- स्पत्यनन्तरं तलोत्पयमानत्वरूप दागन्तुकस्य । स्व श्रपसमानकालीनप्रागभावप्रतियोगित मिति यावत् । अद्रव्येषु सर्वत्र शक्तधा देरखाश्रयेण सहैवोत्पत्यङ्गीकारेण तत्प्रागभावस्य स्वाश्रय समानकालीनस्याभावात् । अद्रव्येषु सहजैय शक्तिः, मन्त्रादिना मध्ये आधेपशक्तिस्तु द्रव्येष्वेवेत्यभ्युपगमात् । घटस्य कदा- चिदागन्तुकपटेन सह संयोगे सति परस्यापि घटं प्रत्यवस्थान्वपतिषरणाय पृथक सिद्धस्य निवेशः । पटस्य घटं विनापि पृथक स्थ ते ग्भवेन तं प्रत्ययुथ सिद्धिविहान दोपः । न च पटस्यापि घटावस्थ. विशेष- रूपत्वे काऽनुपपत्तिः। पूर्वं शब्दस्येव घटस्य तचापि द्रव्ययङ्गीकारे बाधकाभावात् । घटस्य द्रव्यत्वेनैव सर्वैः परिगणनात् इ.ते वाच्यम् । स्वतन्त्रपटादिपदार्थस्य तथा विधान्यपदार्थ प्रति अवस्थास्वमसि दुष्यभावत् । न च पुरुनेग दग्डधारणकले दण्डवत्वावश्याशब्दप्रयोग त् तद्वयस्य च दण्डरूपतया तस्यापि तन्त्र- पदार्थ यावत्यात्यानुपपतिरिति वाच्यम् । उभयत्रास्थाशब्दार्थयोर्वस्तुनोर्भेदात् । तन्त्र देशकाली हयवरथे.
- ते वृत्वा लौकिकानां तथा प्रयोगः । इह द्रव्यलक्षणवटकारस्थान्वं तु अन्यादृशमुक्तरीव परिभाषितव्यम् । अन्यथा उभयस्याप्येकरूपये देशकालरूपावस्था म.द. याइय्येष्वप्यशेषेषु अतिव्याप्तिसाम्राज्यं स्यात् । न हि देशकालाद्यसम्बन्धि किञ्चिदस्ति यत्तु । अथवा दण्डवत्वं न दण्डरूपम्, अपितु तत्संयोगरूपमि. ते परतन्त्रस्य संयोगस्यावस्थायं सर्वसम्प्रतिपन्नमिति तदभिप्रायेणं लौकिकानां तथानयोगो भान्यः । यचत रतपेटिकायामुच्यते - आवेयत समन्धेन गगनादि- गत्यमादाय शब्दादौ तदोपतादयस्व्यचारणाया पृथकू सद्वत्यनिवेशः । गगनस्यापि खाभयीभूतनाथ समानकालिकप्रागभावप्रतियोगितया आगन्तुकत्वसम्भवोऽस्ति इति शब्दान्तर्भावेण तदभावेऽपि न क्षतिः । ननु निवेशितेऽप्यपृथक सिद्धत्वे गगनादेरपि ब्रह्मापृभवसिद्धतया पूर्ववत् शब्दान्तर्भावेण तदभावेऽपि तदोरतादवस्थ्यम् । अपृथक् सिद्धिसम्बन्धेनागन्तुकधर्मवत्त्व, बेवक्षायां तु पृथक सिद्धत्व- विशेषणं व्यर्थ स्यात् । खापृथवसिधर्मत्रत्वं खस्य लक्षणमिन्दुक्ती अननुगमात् सामान्यलक्षणत्वहानिरिति चेन — अथवसिद्धिसंबन्धेनागन्तुक धर्मवत्स्वत्यैव लक्षणतया विवचितत्वात् । धर्मेऽपृथक, सद्धत्व.विशेषणं तु अटथवसिद्धे लक्षगतावच्छेदकसम्बन्धत्रलाभायैवे.ते । तन्न; एवमपि शक्तिरूपधर्मादाय शब्द एव.क्त- दोपादध्यात् । न च शक्तेरुत्तरीया शब्दे आगन्तुकत्वं नारतीति वाच्यम् । गगनस्य ग्रहणीव तयाः द्रव्येषु तथात्वसम्भवात । न च सर्वत्र गगन सैकत्वेन तदादायानिव्य, रसुवनत्वेऽपि, सहज- शब्दशे द्रव्येष्वाधेयशक्तिन्यो भिन्नवान् कर्म नामादाय शब्देऽतिच्या रेत दवर यमिति वाच्यम् । व्यक्तिनेदेपि तज्ञातीयस्यागन्तुकत्वसम्भात् । अन्यथा सर्वत्र गगनस्वरूपैक्येऽपे तदागन्तुकन्यस्यं ब्रह्मण्येव सम्भवे । तद्विशिगगनचत्वं ब्रमण एव न शब्दम्येति तन्नाप्यतिव्याप्यसम्भवात् । आगन्तुकरप- छतित मंत्रमेत्राल वित्रक्षितमिति चेत् न प्रक्षाळनादीव्य दिन्य. पकवळितायेन तथाविवक्षाया वा ।
- 22
- देशिकाशयप्रकाशसहिते
- ॐ अनुपा गुण थयLD Tuji agripoor वस्तुका का
- कुन /Goa गुणा
- आश्रया I सर्वसाधारण काल
- गुरभूपः दि@msist
- &D इद मलम् की विशिष्ट-
- तोपे वरं आगन्तुकत्व वे शेट मंत्रत्व, निवेशनम् । तथा भवन्मतेऽपृथक, सेद्वत्यवेशे वणं व्यर्थमेन प्रसज्यते ।
- ततचापृथक से द्रव शेणप्रयोजनं अत्मदुक्तरीचैत्र बोध्य.मे.ते ॥
- ।
- Q
- अत्रस्थाश्रयात्य-
- •
- अथाइव्यलक्षगनाह इङ्गलादडु इते । गुणाश्रय सामान्य भेन्न. मेत्यर्थः । अत्रस्थः श्रयास्य- न्तभेदोऽप्यत्र लक्षणतयोपलक्षणीय एव । अथाव्ययस्य इन्याः योगिकतया द्रव्यसिद्वावेवाइव्य.स.द्रः ; द्रव्य.स. देव तल्लक्षणभृतगुणाख्याय सद्विसापेक्षेत्यन्योन्याश्रय इति चेन्न । “रूपवान् घटः" इत्यादि- प्रत्यक्षेण परस्परानपेक्षयोर्दव्यान्ययोधनमिभावातीती अनन्तरं लक्षणजिज्ञासायां रूपा देवर्मयोगित्वं द्रव्य- लक्षण. मे ते प्राद्र्व्यं साध.येवा पश्चात् तद्भिन्नत्वेनाद्रव्य सिद्ध्युपपतेः अथ परोक्तरोल्योभयाङ्गीकारमा क्षिप्य समाधत्ते गुणाश्रय इति । अन चैमा पेप्वेष. केचित् सोलान्ति के मळेवा एत्रनाहुः, “निरा- धारा निधर्मका रूपादयधन्चारः पदार्थाः । शब्द सह पच या । त एन पृथिवे, एककहा- मतो जलादित्वेन च व्यय हयन्ते । दपंगा देव्यञ्जकभेदेन मुबादी॥ म.ले.पत् सव्यदक्षिणविकल्पवच्च चक्षुरादिग्राहकभेदेनैव रूपरसादिविकल्पसम्भवात् एक एव चा पदार्थोऽस्तु इते । तदुक्तं सर्वार्थसिद्धौ, “वत्सीपुलांस्तु शब्दादीन् पञ्च श्रमायेका विदुः । शब्दमानचतुव केचि देत्यपरेऽब्रुवन्” इते । वत्सी - मापकमाता । तत्पुत्रसम्बन्धिनो वात्सीपुत्राः । एत एत्र बोद्वेषु नित्यात्मतत्वाङ्गीकारेण इति तत्स ग्रहपचिकायां (३३६) श्लोके दृश्यते । रूपादिषु चतुर्थेत्र के चित् दशब्दात्मानः शब्दवरूपाः । न शब्दस्तान्तरमेते अरे सोलान्ति फादयोऽवन्नित्यर्थः । एक तत्त्वव दोsपे तद्प्रन्थे[क्तः, “अथ रूअ. इएग एअ घपति अवमेअदो (अस्ति रूपादिबेनक गृह्यतेऽक्षभेदा देते) । अस्य तु विस्तरस्तच्चसागरा देषु बोध्यः । अत्र, “निराधार,” इति केवलगुण- सद्भावपक्षसूचनम्, “निर्धम" इति केव. सद्भवपक्षस्य च । कु र्कङ्गळाले इते । आश्रय- मिले एन्वारकम् इत्यत्राप्येतदन्वे. ते । युतकंच, “बुद्ध्या विविच्यमानानां स्वभावो नाववते । अतो निरभलप्यास्ते निस्वभावाश्च दर्शिता." इत्या यक्तरीत्या कथविद भवीक्षणेऽपि घटादो, “अयमंशो धर्मी, अयमंशो धर्मः इत्याचचचारणाभावा तेपादनादिरूप इते बोध्यम् । तदिदं दूपयति, सर्व- साधारणे ते । यक्ष्यमाणैकार्थग्रहणादिवत् अस्य वि.शष्टप्रत्ययस्य चिन्तासंस्कारपाटवाचनपेक्षणेत
- सर्वपुरुपसुलभचात् सर्वपाधारग्यो.
- केः । तेन चायं रूपवन् इते द्रव्यगुगनेदप्रा.
- हे सर्वजनोपलम्भ- विरोध उको भवति । विशिष्टप्रत्ययमुम् इत्याग्रे कूडादे इत्यत्रान्यपः । एवं इद मेत्थम् इते विशिष्टप्रत्ययेन सामान्यतो धर्मसंभवं समर्थ दीन्द्रियप्र. द्रव्यमथनमुन एककेन्द्रियग्राना- இஙஙனல்லாதது அத்ரவ்யம். இங்கு -குணம, அதற்கு இருப்பிட மான த்ரவ்யம் என்ற இரண்டில-ஒன்றை இசைந்து மற்றொன்றை குயுக்திகளாலே மறுப்பவர்கள் சிலருண்டு, அவர்களுக்குப் பொதுவில்
- 1
- ।
- वस्तु
- परमतभने जीव, 2.
- .
- 23
- प्रत्यय, दर्शनस्परीन Go एकार्थग्रहणani, प्रत्यभिज्ञामाapti, विशदाविशद- प्रत्यय विभाग, विशेषाग्रह 201Q. LT 13D संशयावपर्ययांक Log गुणमात्राङ्गीकारपक्षं दूपय. ते दर्शनस्पर्शने.
- ते । अत्रापि पूर्ववदन्ययः । “दर्शनस्पर्शनाभ्यामेकार्थ- ग्रहगात्” इ ते न्याय नुवम् । अयनाशयः–अस्ति हे मेत्र स्पृशामी. ते श्रीन्द्रियग्राह्यवस्तु येषया बुद्धेः । न सा संशयः ; विरुद्वानियत कोट्यालम्बनत्वात् । नापि विपर्ययः; स्वारसिकबाधः द्यदर्शनेनानन्मथा- सिद्धत्वात् । न चैत्रम्भूताया यथार्थाया अस्याः गुणनाला कर्तृवियामः सम्भवति । तथाहि– न तात्र पनात्नमाया विनयः ; तन स्वगेन्द्रयाप्रवृतेः । अन्यथाऽन्धस्यापि रूपोपलब्धि- प्रसङ्गात् । एत्रनेत्र स्पमित्र वेस्यकथन पे प्रत्यारुपयम् । तत्र च चक्षुनोऽसमर्थत्वा । अन्यथा अस्तो. पे दृशा स्प ंपिल धनसङ्गात् । न चोनपं विनयः । इन्द्रियाणां नियत वेगयन्त्र देव | अतो द्वीन्द्रियप्रयं रूपसाश्रिनूनं ततोऽते. रेकं द्रव्याख्यं वस्तु गनपतीदं प्रत्यक्षमितेि । इदं स.नं चक्षुवत् रूपवत् । एवं रूपभिन्नं स्पादानात् स्पविदेत्यनुमानद्वय, महा- भिप्रेतम् । एवं धर्मत्र. ख्पज्ञेयदा न ज्ञातृस्यैपनपे साचपते प्रत्यभिज्ञामात्रमुम् । इन्द्रियभेदनपेक्ष्य मनसैव पूर्वा एगु होत रूपये तिसन्धानमा धैर्य लिङ्गमित्यर्थः । शात्रु । अन्यथा रूपादिपदार्थ रिक्तात्मानङ्गीकारे, अङ्गीकारेऽपि तत्य क्षणिकस तानरूप वीकारे या सोsह- मादिप्रत्यभिज्ञान घटते। ज्ञातुरेवाभावात् । भावे वा तावर यन्तमेकम्या नवस्थानात् इ शियः । एवं धर्मधर्मिभेद ज्ञातृ-धैर्यञ्च साधयित्वा एकसिन् धर्मिणि बहूनां धर्माण:मेध्यत्व चाह विशदा- विशदे | एफी लोकध्वनि घटदो भूयोधमंग्रहणं विशदप्रत्ययः । भालोकादिसहकारिवैकल्येन घावों का पयधर्म नात्र प्रणम विशदप्रत्ययः तथा चैव धर्मिणि नानाधर्मसद्भाव एव प्रत्ययानां वैशद्यतदभाव उपपद्यते भायः । एवमेकले व विविधधर्म सद्धी, तेषु स्वरूपनिरूपकत्व-निरूपित - स्वपरिणम्वाभ्यामपि द्वैविध्यनावश्यकमित्याह - विशेषाग्रहमडियाग इ । अडि= मूलम् । स्वरूपनिरूपकतयाऽसाव. रणीभू शुक्तित्वायग्रहे तो रिक्ततुल्यबलरङ्गत्वरजतम्या दिनानाथ पस्थिती च शुक्तिं दृट्ग, इदं र रजतं वेति संशसे भवति । शुक्ती शुक्तित्वप्रहेऽपि तस्यासा - धारण्य आहे शुकिं दृश, शुक्तिरिय रङ्ग रजां वेत्यपि संशशे भवति । ततश्च विशेषाग्रहेत्यन विशेष शिष्टवन प्रो विनक्षितः । स चोकरः त्या कचिद्धनस्य विशेव्यस्यैवग्रहात् कचिच विशेषत्वस्य विशेषणस्य ग्रहात् भवति । यत्र तु विशेषस्य शुक्तिवादेः सर्वमङ्गः तद्विरुद्ध विरजतस्याद्य के को- पस्थिश्चि भवनि, तन युक्ति इप्प्या, “इदं रक्तम् इति विपर्यो भवति । अधिष्ठानातिरिक्तधर्मान् अनभ्युपगच्छत इदं सर्वे न घटते । भने समानात् संशाधनुपपत्तिः । अभाने च सर्व
- "
- angi
- का”-porgi MuriCurb. பார்த்தும ஸ்பர்சிததும வரும், வெள்ளைப் பனிக்கட்டி குளிர்ந்திருக் கிறது - என்பது போன்ற தொடர் அறிவும் அவர்களுக்குக் கடப்படாது.
74 स्ववचनविरोधarni देशिकाशयप्रकाशसहिते தடைய @ing धर्मधर्मिक अत्यन्तभेद निर्वाध LATED SIT 300 निर्गुणत्रह्मरादादिकणां निर्मूउयक्षा. எனும் புனுக்கு ர க்குமதென்னும் தனக்குத்தானே தோன்று कुल संशयादिः ? भाताभातांशभेदाभावात् तदुक्तमाचार्यैः, “अभिष्ट नस्य कारून मानेऽभा- ने च न भ्रमः भात भाता मिठा कथं निधर्म के भवेत् ।” इ । इदमुपलक्षणम् कथञ्चित् ज. तेऽपि वा संशयादि के कथं बाधकज्ञ नाना तन्निवृत्तिः । तस्य पूर्वज्ञ नादनाधिकविषयत्वात् । ततश्च स्वरूपनिरूपकनिक पनरूपविशेषगीभू, नानाधर्नाथितो धर्मं यावन्नाङ्गीक्रिते, तावत्रिदं सर्व- मनुपपन्नमेति भवः तदुकं भास्करयैः, “आर्मा रोभावधर्मकेनुनि यत् सद्धर्भि, ब्ल या ज्ञानं प्राकूर्मपहगाद्भयेत्” इतेि । आ.व.मंग्रह नेयतग्रहो धर्मः इदन्त्यादेः आ.वेर्भावात् । तिरोभाववन:- मंग्रहणसमये कद. चितरोधान है धर्मः शुक्तित्वादिः । एतेष्वनुगतो धर्मी इत्येकं लक्षणम् । लक्षणन्तरं यत्र देते । यत्र वा वस्तु ने निरूपितवरूपविशेषणीभूतधर्मग्रहणात् पूर्वं ज्ञानं स्वरूपनिरूप- कवर्गमाल विशिष्टतया भवते तद्वमी. ते आनन्दायिन्यामिदं व्याख्यातम् । सवसाधारणं दूषणमाह स्ववचनेति । इदमेव्यमिति प्रत्ययत्व स्वेनाप्यङ्गीकारात् । इद. मेत्थं न भवतीत्यङ्गीकारेऽ. पे धर्मिणे इत्यंभायाभाव उपेत्यभावान्तराङ्गीकारप्रसज्ञाय धर्मत्रविदूषणं स्त्रो. के. बेरुद्धमित्याशयः । तथाच न्यायसिद्धाञ्जनम्, “इदमेव्यन्ययोः किञ्चिद्यदे केनापि भज्यते । इदं नास्ती. ते बाचोऽ. पे भङ्गोऽन्य- तरभतः” इति । ननु “सदेव सोम्पेदमग्र आसीत् एकमेवाद्वितीयं ब्रह्म” इत्यादिना निर्विशेष, चेन्मा- प्रामाणिकता कथं धर्मवर्मिमेदसिद्धिरेत्यवाह इप्पडि इति । अत्यन्तभेदम् = क्षमेदात्यभानाधिकरणो मेदः । निर्गुणत्रह्मेति । गुणाः = विशेषाः सजातीयविजातीयखगतभेदरूपाः । तदहितं मत्यर्थः । विविधभेदस्वरूपशोदाहृतम्, “वृक्षस्य स्वगतो भेदः पत्रपुष्पफलादितः ! वृक्षान्त- रात्सजातीयः, विजातीयशिलादितः” इति । वादादीत्यादिना भेदाभेदवादग्रहणम् । तथाचाद्वितीय- श्रुतेः सदशान्नानि नेत्रपरवेन निर्दिशेषवस्तु सद्धो न कि छेद पे प्रमाण मि. ते भावः । एवं द्रव्याद्रव्यमेा पदार्थान् विभज्य तय,नंदच साधयित्वा सम्प्रतेि इव्यं विभजते द्रव्यम् परंतुक्कु इति । परत्मा एवेयर्थः । ततश्च खने अपे भासमानत्याऽऽत्मनः परले अपि ஏன? " அதுவேஇது" எனகிற ஒள உறுதிப்பாடு டய அறிவும கூட உதிக்க வழியில்லை, அவர்கள் தெளிவான அறிவு இது, தெளிவற்றதிது என்பதை எப்படி நிர்வஹிப்பர்கள்? ஒ பொருளின் தனித்தனமை தெரியாமையின் காரணமாக வரும- ஐயம், விபரீத எண்ணம்- இவையும் பொருந்தா.தன .ே ச்சே முரணபடும். ஆக இவ்விதம - தனமை அதுடைய பொருள் - என்ற இரண்டும் கலவேட்டாகத தேறியபடி யால தனமையற்ற ஒருபொருள ப்ரமமமாகும் என்பாருடைய வாதங் கள் தலைசாய்ந்தொழிந்தன.
- परमतमने जीव. 2.
- 25
- மெதென்றும் இரண்டு வகை. இவற்றை து என்றும் எனக்கென்றும், अनारमाना pili आत्माGari Dri Qarछा. आत्मवर्गॐॐॐ सर्व- शरीरित्यादिना ईश्वर ती नंतरचा कर्दना चिदचिदीश्वतांना ढंग भासमानत्वेपि न विभागक्षतिः । विभागस्य परस्पर समानाधिकरणावान्तरधर्मवोधकत्यावश्यम्भावात् । एवकारेण स्वस्मैभासमानत्वव्यवच्छेदात् । परस्मै इत्यत्र चतुर्थ्यास्तदर्थ्यार्थकत्वात् परगतप्रयोजनकत्वं भाने लभ्यते । प्रयोजनञ्च संशयनिवृत्यादि । तथाच परमात्नसमत्रेत संशय निवृत्त्या दिप्रयोजनकज्ञानविषयत्वं घटादिपराग्द्रव्यलक्षणं फलितम् । आत्मादिप्रत्यग्द्रव्येषु च तद्भांनस्य कदाचित्, ‘अहमस्मि न वा’ इत्या- दिखसमवेत संशयादिनिवः कतया परमात्त्रसमवेत संशय निवृत्तिप्रयोजनकेत्यादिलक्षणासंभवात् नातिव्याप्तिः । इदश्च घटादीनां परस्मै भानं कादाचित्कं बद्धान् प्रति । नित्यमुक्तादीन् प्रति तु नित्यम् । तनक्कुत्तान् तोन्रुम् इति । स्वस्मै स्वयंप्रकाशमित्यर्थः । प्रकाशमानत्वं घटादावप्यस्तीत्युक्तं स्वयंप्रकाशत्वमिति । स्वात्मकज्ञानविषयत्वमित्यर्थः । घटादिविपयकज्ञानस्य घटाद्यनात्मकत्वान्न दोपः । एवमपि धर्मभूतज्ञानस्य स्वयंप्रकाश- घटादिविषयप्रकाशनवेळायां स्वयंप्रकाशत्वेन स्वात्मकज्ञानविषयत्वसत्वात् खस्मै
- त्वोक्तिः । स्वसमवेतसंशय निवर्तकतावच्छेदकख निरूपित विषयतावत्यमिति तदर्थः । धर्मिस्वरूप चैतन्यस्य स्वयमेव सर्वदा भासमानत्वात् तत्फलभूतसंशयनिवृत्त्यादेः स्वस्मिन्नेव विद्यमानत्वेन तत्र लक्षणसमन्वयः । धर्मभूतज्ञानस्य तु स्वात्मकज्ञानविषयत्वेन स्वनिरूपित विषयतावत्वेऽपि त ज्ञानजन्यस्य संशयनिवृत्त्यादेः खस्मिन्नसमवेतत्वेन नातिव्याप्तिः । इदञ्च-स्वस्मै स्वयंभानं सार्वदिकं बद्धमुक्तादीनां सर्वेषाम् । सुषुप्तावपि आत्मभानस्याविच्छेदात् । अनयोरेव पर्यायेण विभागान्तरमाह - इच इति । पूर्वोक्तयोरेव यथासंख्यं अत्र शब्दान्तरेण निर्देशः । परस्मै अञ्चतीति पराक् । प्रति प्रतीपं, पूर्वोक्तविपरीततयेत्यर्थः । स्वस्मै इति यावत् अञ्चतीति प्रत्यक् । प्रायः पदार्थानां परस्मै भानस्यैव प्रसिद्धतया, आत्मत्रस्तुनश्च तत्प्रातिलोम्येन स्वस्म भानात् तन्नामकत्वमिति भावः । आत्मत्वं = अहमिति भासमानत्वम् । तदभावोऽना- स्मत्वम् । अथात्मानात्मनोरेव द्वयोश्चिदचिदीश्वररूपतत्त्वत्रयात्मना विभागं तत्र चिच्छन्दस्य जीवमात्रे संको- चश्च सयुक्ति वक्ति-आत्मवर्गत्तिल् इति । द्वयोस्त्रेधा विभागे तनान्यतरस्य द्वै विध्यावश्यंभावात् आत्मा- नात्मनोः कस्य द्वैविध्यमित्यत्नात्मवर्गस्यैव द्वैविध्यमाह - आत्मवर्गत्तिल इति । आत्मसामान्यस्य शरीरप्रति- सम्बन्धिस्वरूपशरीरित्वे तुल्येपि, “यस्य पृथिवी शरीरम्” इत्यादिना स्वेतरसर्वद्रव्यशरीरवत्वस्येश्वरे तात् तेनाकारेण तं जीवर्गात् पृथक्कृत्य सामान्यतस्तत्रत्रस्य लेथा निर्देश इति भावः । चिदचिदीश्वर गल्
- திரவ்யங்கள் - பிறருக்கே
- தனக்குத்தானே தோன்றுமெதென்றும் தோன்றுவதென்றும் இருவகையாக இருக்கும் இவற்றை முறையே- ug, is BITD. Sub Garbgai. இவ்வாத்மாக்களுள்-உலகமே உடலான தன்மையினால் ஈச்வரனைப் பிரித்து சித் அசித் ஈச்வரன் என்று மூன்றாக எண்ணும் போது -சித் என்ற சொல்
- 0-4
26 देशिकाशयप्रकाशसहिते Our गोबलीवदन्याय लंका Goo चिच्छन्न जीवविषय. (arчâmúdach) अचेना कंठ चेतनाांक Qur gari, ईश्वरानं आकारांकां आधेयत्वादिळली. “सर्वत्र वसति” इत्यादि [नका] उपाप्तिमात्र- . एन्नुम्पोदु इति । “तत्त्वेन यश्चिदचिदीश्वरतत्स्वभावभोगापवर्गतदुपायगृतीरुदारः” इत्यादावित्यादिः। वस्तुनः विभागस्य परस्परासमानाधिकरणधरेव कार्यतया चित्वस्य ज्ञानात्मकत्वरूपस्य जीवेश्वरसाधारणतया जीवाचिदीश्वरेत्येव प्रयोकमुचितमिति भावः । तथापि अन्ययोक्तितात्पर्यमाह - गोबलीवर्दन्याय इति । “गामानय, बलीवर्दमानय” इत्यादिरीया गोलीवर्दशब्दयोस्सहप्रयोगे सामान्यत्राचिना गोशब्देन बलीवर्द- स्यापि ग्रहणसम्भवात् पृथक् बलीवर्दशब्दप्रयोगवैयर्थे प्राप्ते तदवैयर्थ्याय प्रथमप्रयुक्तगोशब्दस्य बलीवर्दव्यतिरिक्तगोविषयचाश्रयणं गोबलीवर्दन्यायः। तद्वदनापि - चिद चिदीश्वरेत्यत चिच्छ्न्दं ईश्वरव्यतिरिक्त- चिन्मात्त्रविषयो भात्र्य इत्यर्थः । अत्र वैयाकरणा गोबलीवर्दन्यायसंज्ञां नेच्छन्ति । महाभाष्ये- गोबलीवर्दमिति समाहारद्वन्द्वोदाहरणदर्शनात् द्वन्द्वे च व्याप्यव्यापकभावरहितपदार्थतावच्छेदकधर्ममेद- स्यावश्यकत्वेन गोल्लस्य स्त्रीत्वविशिष्टव्यक्तात्रेय स्वीकर्तव्यतया बलीवर्दसाधारण्याभावेन गोशब्दार्थसङ्कोचा- प्रसक्तेः । ततश्च तन्न्यायस्य ब्राह्मणपरित्राजकन्यायादिसमाख्यैत्र युक्तेति प्रदीपोद्योतादौ विशदमिति । तन्न । यतः गोबलीवर्दमिति भाष्योदाहरणेऽपि - गामानय, बलीवदमानयेत्यादाविव एतन्न्यायसञ्चारोत्तरकालं प्रथमप्रयुक्तव्यतिरिक्तविषयकत्वस्य फलनात् फलितस्य व्याप्यव्यापकभावरहितपदार्थतावच्छेदकभेदस्य सम्भवेन द्वन्द्वसमासोपपत्या लोके प्रसिद्धगोशब्दस्य बलीवर्दसाधारण्यं नापोदितं तावतेति न्यायस्यास्य सैव संज्ञा भवितुमर्हतीति। : J अय चिदचिदीश्वराख्यतत्यत्त्रयस्य प्रत्येकं लक्षणतस्तत्तदितरसर्वव्यावृत्तस्यापि सजातीयविजातीय- व्यावृत्त्यर्थं साधर्म्यवैधर्म्ये वक्ष्यन् सम्प्रति चिदचितोरीश्वरंवैधर्म्यमाह-अचेतन इति । अन्नाचेतनस्य प्रथमं निर्देशः शास्त्र निरपेक्षप्रतिपत्तिक्रमेण कृतः । अचेतनं हि आपामरं प्रथमबुद्धया- रूढम् । पोदुवाय्=साधर्म्यतया । ईश्वरनुविकल्लाद - ईश्वरस्य वैधर्म्यरूपम् । एतेन - “यदुक्तं यस्य साधर्म्य वैधर्म्यमितरस्य तत्” इत्युक्तरीत्या किञ्चित्प्रति साधर्म्यस्यैवान्यन्प्रति वैधर्म्यरूपत्वं भवतीत्युक्तं भवति आधेयत्वादिगल् इति । चिद चितोरीश्वरस्वरूपायत्तस्वस्वरूप स्थितिप्रवृत्तिकत्वेन तं प्रत्याधेयत्वमेतयोरित्यर्थः। आदिना तदीयसङ्कल्पायत्तस्थित्त्यादिमत्त्ररूपविधेयत्वस्य पाराध्यरूपशेषत्वस्य च परिग्रहः । अत மீதமுள்ள ஜீவனையே சொல்லும்; இது கோக்களும் காளைகளும் என்ற இடத் தில் கோக்கள் என்ற சொல் மீதமுள்ள பசுக்களைச் சொல்லும் கணக்கில் 1 ஈச்வரனுக்கின்றி மற்ற எல்லாப் பொருளுக்கும் பொதுவான தன்மை-ஒன். றைப் பற்றி நிற்றல் என்பது முதலேயாம் ஈச்வரன்-எங்குமுளன்-என்பதற் கும்-அவன் எங்கும் பரந்துள்ளான் என்றதுவே கருத்தாகும்.पर मत भन्ने जीव. 2. · अधिका 27 पर ं । नियाम्यत्वशेषत्वादिनां भाभिनवात्सत्यादिप्रयुक्त sir. ईश्वर लाएं Gurgaएं जीवा आकार पराधीनभोक्तृत्वाद्यभाव, एवेश्वरस्य विषये अतिव्याप्तिमाशङ्कय वक्ष्यति-नियाम्यत्यशेपत्यादिगत् आश्रितचात्सल्यप्रयुक्तङ्ग इति । जीवे तद्धर्मकत्वस्य पूर्वमकथने उत्तरत्र तादृशशङ्कानुत्थानात् । परगतातिशयाधानेच्छयोपादेयत्वमेव यस्य स्वरूपं स शेषः, परश्शेपीति शेषशेपिभावो जगद्ब्रह्मणोत्रभ्यः । ननु, “सर्ववासी वसति समस्तं च वसत्यन्नेति वै यतः । तनस्स वासुदेवेति विद्वद्भिः परिपच्यते ॥” इति श्रीवासुदेव नामनिर्वचनेन तत्र सर्वत्रासौ वसतीति विग्रहपक्षे भगवत (सर्व निरूपिताचे यश्वलाभात् कथं तस्य तद्वैधर्म्यस्त्वमित्यत्राह सर्वत्र वसतीति । तथाच तत्र धात्वर्थः केवलं व्याप्तिरूपासंयोग इति सर्वद्रव्यसंयोगित्वमेव तेन लभ्यते, न स्वाधेयत्वमिति न दोष इति भावः । ननु संयोगेन वृत्तिस्थले संयोगित्वस्यैवाधेयत्वरूपतया तद्दोषतादवस्थ्यमिति वाच्यम् । तथासति बदरादिसंयोगिनः कुण्डादेरपि बदरं प्रत्याघेयतापत्या संयोगि- स्वमात्रस्य तद्रूपत्वाभावात् किन्तु संयोगप्रतियो गितारूपस्याखण्डधर्मान्तरात्मकस्य वा तस्याङ्गी- कार्यत्वात् ब्रह्मणि च तदभावेनादोषात् । विशदमिदं व्युत्पत्तिवादे सप्तमीप्रकरणे । ननु, “सर्वत्र वसति” इत्यनेन ब्रह्मणि सर्वसंयोगित्वमात्रकथने, “सर्वत्रासौ वसति, समस्तं चात्र वस"ि इति निर्देश भेदानुपपत्तिः, तस्यार्थमेदप्रयुक्तत्वात् । न च परस्परसंयोगित्वप्रतिपादनं निर्देशभेदप्रयोजनं भवितुमर्हति । संयोगस्य द्विनिष्ठत्वमधिगतवतां एकेनैव वाक्येन तत्सिदृद्ध्युपपत्तेः । निर्देशभेदोपपादनाय प्रथमवाक्ये सर्वानुयोगिकसंयोगमा योगितायाः द्वितीये सर्वप्रतियोगिकतदनुयोगि- तायाश्च भेदेन ब्रह्मणि स्वीकार्यतया प्रथम निर्देशानुसारेण ब्रह्मणस्सर्वं निरूपिताधेयतायाः संयोगप्रतियोगितादि- रूपाया लाभादुक्तदोषतादवस्थ्यमिति चेत् — सत्यम् । तथाप्यन्यस्व ध्यायत्तस्यस्वरूपस्थित्यादिमत्त्वरूपा- म्यनिरूपिताधेयता यास्तावताऽपि ब्रह्मण्यला मेनादोषात् । तादृशाधेयताया एव तद्वैधर्म्यक्तेः । तथाच, “व्याप्तिमात्रपरम्” इत्यत्र मात्र पदेनै [शाधेयत्वस्यैव व्यवच्छेदः । न त्वाधेयत्वमात्रस्येति बोध्यम् । इदं सर्व नारायणशब्देपि तत्पुरुष- बहुव्रीहिसमा सपक्षयोर्बोध्यम् । नन्वीश्वरस्यावतारदशायां पित्रादि- पारतन्त्र्य-वसिष्ठशेषत्वाद्याकारदर्शनात् कथं तेषामीश्वरवैधम्र्म्यस्वोक्तिरिति शङ्कायामाह नियाम्यत्वेति । न स्वीश्वरस्वरूपप्रयुक्तमिति भाव । तथाच स्वाभाविकाधेयत्वादिकमेव ईश्वरस्य वैधम्र्म्यमित्युक्तं भवति । आश्रिताः = भक्ताः प्रपन्ना या ! तेषु वात्सल्यं = " स च मम प्रियः" इत्यादिसिद्धः गोर्बत्स इवाऽऽश्रित- निष्ठदोषानादर हेतु स्नेहविशेषः । आदिना खखातन्ध्यादिग्रहः । . तथाच एवमचिनीययोरीश्वर, धर्म्यमुक्त्वा सम्प्रति अचिदीश्वरयोजविधैधर्म्यमाह - अचित् इति । अविदीश्वर- साधारणः जीवव्यावृत्त आकार इत्यर्थः । पराधीनभोक्तृत्वाद्यभावम् इति । अचितः भोक्तृत्वस्यै- वाभावेन विशेन्याभावात् ईश्वरस्य भोक्तृत्व सद्भावेपि तदीयस्य तस्य स्वाधीनतया पराधीनत्वाभावेन विशेषणाभावाच्च पराधीनत्व विशिष्टभोक्तृत्वादेरभाव उभयत्राविशिष्ट इति समन्वयः । जीवे तु भोक्तृत्वस्य तत्पराधीनतायाथ प्रामाणिकत्वेन विशिष्टप्रतियोगिसत्त्वात् तदभावाभावेन नातिव्यातिथ । भोक्तृवादीति , 28 देशिकाशयप्रकाशसहिते लानं स्वाधीनभोषतृस्वयं भ्रान्तिसिद्ध ईश्वर पराधीनभोक्तृत्वं गुणकृत ं. जीवेश्वरां பொதுவாய் अचिrma ज्ञातृत्वभोक्तृ- त्यादिवशी करणारं ज्ञातृत्वादिव्यवहारारा औपचारिक give aagro कर्तृत्वादिपरिग्रहः । ननु - “ईश्वरोऽहमहं भोगी” इत्यादिना जीवस्यापि खाधीन भोक्तृतादर्शनात् पराधीन- • भोक्तृत्वाभावोऽक्षतः इति कथं तस्य जीवव्यावृत्तत्वमित्यन्नाह - जीव इति । तथाच - " तत्रैवं सति कर्तारमात्मानं केवलं तु यः । पश्यत्यकृतबुद्धित्वान्न स पश्यति दुर्मतिः" इति रीत्या प्रकरणस्य जीवभ्रान्ति- प्रतिपादनपरत्यात् वस्तुतस्तस्य कर्तृत्वादिकं पराधीनमेवेति तत्त्वविशिष्टकर्तृत्वाद्यभावस्तद्व्यावृत्त एवेति भावः । अथ भगवता - " दास्यमैश्वर्ययोगेन ज्ञातीनाञ्च करोम्यहम् । अर्धभोक्ता च भोगानां वाग्दुरुक्तानि च क्षमे " इत्यादिकथनात् तस्य भोक्तृत्वादिकमपि पराधीनमेवेति कथमुक्तोपपत्तिरित्यत्राह - ईश्वर इति । “मनुष्यदेहिनां चेष्टामित्येवमनुवर्तते । …. तेन बञ्चयते लोकान् मायायोगेन केशवः” इत्यादिना तस्याss- भिनयिकत्वसौलभ्यादिगुणकृतत्वाद्युक्त्या न वास्तविकं तदिति भावः । एवं अचिदीश्वरयो जीववैधर्म्यम- भित्रायाथ जीत्रेश्वरयोरचिद्वैधर्म्यमाह - जीवेश्वर इति । चातुत्वं ज्ञानाश्रयत्वम् । भोक्तृत्वं भोगा- श्रयचम्। भोगश्रानुकूलतया प्रतिकूलतया वा कस्यचिदनुभवः । आदिना कर्तृत्वपरिग्रहः । ननु चक्षुर्जानातीत्यादिना चक्षुरादिकरणानां ज्ञानाश्रयत्वव्यवहारात् अचेतनस्याप्यस्ति ज्ञातृत्यमित्यत्नाह- करण इति । आदिना - “हस्तौ कुरुतः” इत्यादिसिद्ध-कर्मकर्तृत्वग्रहणम् । औपचारिकमिति । जानातीत्यादौ आख्यातस्याऽऽश्रयच्चार्थकस्यात् ज्ञानाश्रयत्यादिरूपमुरव्यार्थस्य चक्षुरादौ बाधितत्वेऽपि तत्प्रसरणहेतुत्वा- श्रयच रूपगौणार्थमादाय निर्वाह इति भावः । हस्तादीनां च कृत्याश्रयत्यचाचेपि तज्जन्यशिल्पचेष्टाया- श्रयन्त्रमादाय गौण स्वीकार्यमिति च बोध्यम् ॥ एवमेतावता तत्त्वत्रये एकैकव्यावृत्तोभयसाधारणधर्मानुकावा अधोभयय्यावृत्तैकका साधारणधर्मा- नप्याह इप्पडिओरोक्कु इति। अद्वैतदनन्तरं सर्वकोशेष्वपि इश्विरण्डकिल्लाद इत्येव पाठो दृश्यते । அவன் தன்னை பக்தர்களுக்குக் கட்டவும் அடிக்கவும் ஆம்படி அடிமைப் பொருளாக ஆக்கி வைத்திருப்பது அவர்களிடம் தனக்கிருக்கும் வாத்ஸல்யாதி களால் வந்த நிலையாகும் அசித்தான ஜடப்பொருளுக்கும் ஈச்வரனுக்கும் பொதுவாய்ஜீவனுக்கில்லாத தன்மையும் உண்டு. அவை-பராதீனமாகி ஒன்றை அநுபவிப்பதில்லாமை முதலியவையே ஜீவன் தன்னை, ஸ்வதந்த்ரனாக அநுபவிப்பவன் நான்-என்று நினைத்திருப்பது வீண் ப்ராந்தி அது போலே ஈச்வரன், தன்னை, “பராதீனமாக அநுபலிப்பவன் நான்” என்று கருதுவது ப்ராந்தியல்ல பின் எதெனில், அது எளிய தன்மையாலே வருகிறது ஆகும் ஜீவனுக்கும் ஈச்வரனுக்கும் பொதுவாய் அசேதனங்களுக்கில்ல௩த ஆகாரம் அறிவுடைமை. அநுபவிக்கும் ஆற்றல் முதலியனவாகும் இந்திரியங்களை அறிவுடையன எனக் கூறுதல் முக்கியப் பொருளிலல்ல இவ்விதம் ஓரொன் परमतभने जीव. 2. 29 றுக்குண்டாய் இவ்வி (ஈரி?)ரண்டுக்கில்லாத அநாங்கள் அளிக்களும் परतन्त्र चेतनत्वादिकं निराधारत्वादि, अचिदूविकार 101 का अन्तःकरण झाल ज्ञातृत्वादिका Gari gauriबंडळ 4 आत्मापळापळ प्रसंगिगंल. जीव कंठ अवस्था विशेष 8000 निरपेक्षखातsugni ईश्वर कंड महत्व cou अथापि ओरोब्रुकु इति वीप्सानुसारेणोत्तरत्रापि ईरिरण्डुकिल्लाद इत्येव तु युक्तम् ; द्वयोर्द्वयोर वृत्तिः एकैकमात्रवृत्तिरित्यर्थः । प्रथमं अचितस्तथाविधधर्मं दर्शयति-अज्ञत्वादि इति । आदिनाऽनात्मत्वपरिग्रहः । अज्ञत्वश्च ज्ञानानाश्रयत्वम् । न त्वज्ञानाश्रयत्वम् । एतेन ज्ञानाज्ञानयोस्सामानाधिकरण्यानुभवात् “घटोऽज्ञ.” इत्याद्दिव्यवहाराभावाच्च ज्ञानाश्रयत्वप्रसक्तिशून्येषु घटा बचेतनेषु कथमज्ञत्वमिति शङ्का परास्ता । अज्ञ इत्यत्र नञः, “अनुदरा कन्या” इत्यादाविवाल्पत्वार्थविवक्षायां अल्पज्ञ इति तात्पर्येण घटादिपु तथा प्रयोगविरहेपि ज्ञानात्यन्ताभावविवक्षया तेषु तथा प्रयोगे बाधकाभावात् घटोऽचेतन इति प्रयोगवदिति भावः । सम्प्रति जीवस्य तथाविधं धर्ममाह परतन्त्रचेतनत्वादि इति । अचितः परतन्त्रत्वेपि चेतनत्वाभावात् ईश्वरस्य चेतनत्वेपि परतन्त्रत्वाभावाच्च विशिष्टमिदं जीवमात्रनिष्ठमेवेति भावः । आदिना अणुचेतनत्वस्य ग्रहणम् । इदानीम् ईश्वरस्य तथाविधधर्ममाह निराधारत्वादि इति । आदिना विभुचेतनस्वपरिग्रहः । ननु ज्ञातृत्वस्याचेतने प्वसम्भवश्चेतनेष्वेव संभवथोक्तो न युक्तः ; चेतनस्यात्मनो नित्यनिर्विकारतया ज्ञानक्रिया रूपविकाराश्रयत्वासंभवात् । किन्त्वचेतन परिणाम- भूतान्तःकरणस्यैव तत्संभव इत्यत्राह अचिद्विकारेति । विकाराश्रयत्वसंभवद्योतनाय तस्याचिद्विका- रखोक्तिः प्रकृतिपरिणाममहत्तच्चपरिणामभूतः आन्तरो मांसपिण्डविशेषः अहङ्कारप्रन्थिः अन्त:- तस्यैव ज्ञातृत्थं सांख्या अद्वैतिनश्चामनन्ति । सात्मस्तयाऽभिव्यङ्ग्भ्यामिव्यञ्जनं अभिव्यञ्जकानां स्वभावः । यथा दर्पणजलादीनां स्वात्मस्थतया मुखचन्द्रावभिव्यञ्जकत्वम्, तथैव स्वच्छद्रन्यनन्तः करणं ज्ञानस्वरूपमात्मानं स्वनिष्ठतयाऽभिव्यनक्ति अहं जानामीतीति । आत्मापलापम् इति । अयं भावः- अन्तःकरणस्यैव ज्ञातृत्वे तत्समानाधिकरणकर्तृत्वभोक्तृत्वाहंशब्दवाच्यत्वादीनामपि सर्वेषां धर्माणां तस्मिन्नेवाभ्युपगन्तव्यत्वे प्राप्ते किमर्थः पुष्करपलाशव लिपस्यात्मनोऽङ्गीकार इति चार्याका दिवदचेतनवर्ग- मात्रात् सर्गाद्युपपत्तिरिति अन्तत आत्मापहार एवैतत्पर्यवस्येदिति । ननु जीवस्य परतन्त्रचेतनस्त्रोक्तिर्वि- रुध्यते । “स खराड् भवति” इत्यादिना तस्य मुक्तौ निरपेक्षखातन्त्र्यश्रवणात् । तथैवाचितोऽज्ञन्वमसा- धारणमित्यपि न शोभते “इन्द्रो मायाभिः पुरुरूप ईयते" इत्यादिना ब्रह्मणोऽज्ञानाश्रयतया जीव- भावोपदेशात् इत्याशङ्क्याह जीव इति । परतन्त्रस्यापि खव्यापारे खातन्त्र्यमापेक्षिकमस्तीति तत् व्युदसितुं றுக்கு உண்டாய். ஈரிரண்டிற்கு இல்லாத ஈரிரண்டிற்கு இல்லாத தன்மைகள் - அறிவற்றமை முதலியனவும், பரதந்திர சேதனனாகை முதலியனவும், ஆதாரமற்று நிற்கை .முதலியனவும் ஆக ஜடப்பொருளான உள் மனத்திற்கே அறிவுடைமை யைக் கற்பிக்கும் சிலர்க்கும் முடிலில் சரிராதிகளைவிட வேறான ஆத்மாவே இல்லை என்ற அவமே வந்து குழும். இப்படியே-ஜீவர்களுக்கு மோக்ஷ்தி 30 देशिकाशयप्रकाश सहिते Qari@gauring ईश्वरापलापयं लु. I (gapur Barri) तस्यां कक्षा 6 शास्त्रोपपत्तिनिरपेक्षLDIT संप्रतिपत्तिक्रम Col अचिक्रं puL निरूद्धंक प्राप्तLO (Lora) gyi भोका नां, भोग्यं काका DIL, प्रेरिता का कां mii श्रुति मा ब्याक, काया क्रीडा, निरपेक्षत्यविशेषणम् । सार्वपथीनं खातन्त्र्यमिति यावत् । ईश्वरनुक्कु अज्ञत्वमुम् इति । कोल्लुवाई इति । मुक्तौ जीवखातन्त्र्यवादिनः भास्करीयाः । तथाच तदधिकारे वक्ष्यति “ईश्वरनोडे मुक्तर वेण्डिनपडि त्रिभक्तरायुम् अविभक्तरायुम्, निर्पर्हळ्” इति । ईश्वराज्ञत्ववादिनोऽद्वैतिनः । ईश्वरापलाप इति । सर्वथा खतन्त्रेण जीवेनैव जगत्सृष्ट्या दिकार्य निर्वाहात् ईश्वरस्याप्यज्ञानाश्रयत्वे तस्य जीवादवैलक्षण्येन च नृतमीश्वरेणेति तदपहूनव एव पर्यवस्यतीति भात्रः । परतत्त्वाधिकारे चेदं स्पष्टीभविष्यति । एवं सामान्यतः तत्त्वत्रयमुद्दिश्य साधर्म्यवैधर्म्याभ्यां पृथक् च लक्षयित्वाऽथ प्रथमं जीवतत्त्वपरीक्षां करिष्यन् तत्प्राथम्यं आक्षिप्य समाधत्ते इत्तत्त्व इति । मूब्रिल इति सप्तम्यर्थघटकत्वस्य अर्चिते इति अचित्यन्ययः । तस्यैव प्रथम निरूपणीयत्वे युक्तिमाह शास्त्रोपपत्तीति । शास्त्रं शब्दप्रमाणात्मकम् । उपपत्तिर्युक्तिरनुमानात्मिका । तन्निरपेक्षा च सम्प्रतिपत्तिः प्रत्यक्षमेत्र । तस्याश्च क्रमः " प्रत्यक्षमनुमानश्च शास्त्रश्च विविधागमम्” इत्युक्तप्राथम्यरूपः । शास्त्रानुमानयोर्व्युत्पत्तिव्याप्तिग्रहादिषु प्रत्यक्षोपजीवनात् । मुर्पड =जीवादपि पूर्वं । अयं भावः - चार्वाकवैभा पिकप्रभृतयोपि हि प्रत्यक्षेण अचिवर्गमभ्युपगच्छन्तीति तस्यैव सर्वत्रादिसम्प्रतिपन्नता भवति । अनन्तरमुपपच्या दिना जीवजातस्याङ्गीकार आस्तिकानां सम्मतो भवति । ततोप्युपरि वेदान्तिनः शास्त्रबलादीश्वरमभ्युपगच्छन्ति । तत्र तत्र प्रत्यक्षासम्भवात् । तथाच् निरपेक्षप्रत्यक्षप्रमाणेन सर्वत्रा दिसिद्धतयाऽचित्पदार्थ निरूपणमेव प्रथमङ्कार्यमिति । समाधत्ते भोक्तेति । अन भोक्का भोग्यं प्रेरितारश्च मत्वेति श्रुतिर्वित्रक्षिता । अडैबु क्रमः । वैदिकैरस्माभिर्वेदोक्तकमस्यै- याङ्गीकर्तव्यत्थादिति भावः । ननु अतिरेव कथमेवं कथयतीत्यत्राह तन्न इति । अयमाशयः - “आत्माभि- मानानुगणपुरुषार्थव्यवस्थया" इत्युक्तरीत्याऽयमधिकारी खमात्मानं यथा यथा मन्यते तत्तदनुगुणमेव पुरुषार्थ कामयते, तथैव चोपायान् परिगृहाति, विपरीतांश्च त्यजतीति प्रथमं स्वस्वरूपप्रतिपत्ती आवश्यिकायां தசையிலே ஸர்வ ஸ்வாதந்திரியமும், ஈச்வரனுக்கு தன்னடியார் திறத்தில் குற்றங்களில் அறியாமையும் உண்டென்பவர்களுக்கும் முடிவில் ஈச்வரனில்லை என்ற தீமை வந்துறும் இத்தத்துவங்கள் மூன்றில்- சாஸ்திரம் யுக்தி முதலியவைகளின்றி வெறும் ப்ரத்யக்ஷம் கொண்டே அறியக்கூடிய அசித்தை முதலில் நிரூபிக்க வேணும் ஆயினும் ச்ருதிகளில் - ‘அநுபவிக்கும் ஜீவன், அனுபவிக்கப்படும் அசேதனம், இவ்விருவரையும் நடத்திப் போகும் ஈச்வரன்’ என்று ஓரிடத் தில் கூறியுள்ள க்ரமத்தை ஓட்டியும். முதலில் தன்னை யறிந்த பிறகு தானே ஜீவன் - தனக்கு இது ஏற்கும். ஏற்காது என்று பகுத்தறியப் कृष्ण तश्व परमतने जीव. 2. . 31 त्याज्योपादेय का विवेकिक GauniinGanaurGo पथोपदेश जीव- निरूपि जीव बंड लक्षण माधेयत्व-विधेयत्व-शेषत्वा स्वान) aagriCOL algo चेतनस्य LDIT, महत्वorg. आधेयत्वादिसंवन्ध नियम pro अचिद्वयं तदर्थमेत्र जीवस्य स्वस्य निरूपणं तेन तेन कार्यमिति । अथाप्यसांप्रदायिकत्वशंकां निराकरोति यथोपदेशमिति । “तत्त्वेन यश्चिदचिदीश्वर" इति “स्वाधीन त्रिविधचेतनाचेतन” इति च पूर्वाचार्य- सूक्तिदर्शनात् अयमपि क्रमस्तत्सम्मत एवेति भावः । न्याय सिद्धाञ्जनादौ तु प्रत्यक्ष सिद्धत्वादचिन्निरूपण- प्राथय्यमभिप्रेतं भवति । अथ यथाप्रतिज्ञं प्रथमं जीवलक्षणमाह जीवनुक्कु इति । अन्न"…. मातलू इत्येव सर्वकोशेष्वपि वाक्यसमाप्तिर्दृश्यते । अथापि आम् इति क्रिया तन पूरणीया ; कोशेष, द्रष्टव्या वा | आधेयत्वादीनां स्वरूपं पूर्वमेवोक्तम् । अहन्त्वं अहंशब्दवाच्यत्वम् । तथाचाथेयत्वे सति चेतनत्वं अथवा आधेयत्वे सति अहन्त्वमित्यादिरीत्याऽऽवेयत्वादिभिर्श्वतुर्भिस्सह चेतनत्वाद्योर्द्वयोः विकल्पेन योगे अष्टौ लक्षणानि भवन्ति । आधेयत्वादिमात्नस्याचेतनेषु, चेतनत्वादेरीश्वरे चातिव्याप्त्या परस्परवैशिष्ट्यकरणम् । नन्यणुत्वे सति चेतनत्वादिकमेत्र लक्षणमस्तु, किमाचेयता दित्रिकग्रहणेनेत्यत्राह आधेयत्वादीति । तथाचाचेयत्वादीनां लक्षणत्वकथने जीवस्य तत एव ब्रह्मशरीरत्व सिद्धिरित्यादिकं फत्वं तेपामरतीति भावः । आधारावेयभावादीनां द्विनिष्टत्वेन व्यासज्यवृत्तित्वद्योतनाय सम्बन्धत्वोक्तिः । नियमपदेन कदाचिदाघेयत्वविवेयत्वादिमतो घटपुन्नादेर्भूतल पित्रादिकं प्रति शरीरत्वव्युदासः । यत् यत्प्रति नियताधेय- स्वादिमत् द्रव्यं, तत् तत्प्रति शरीरमिति व्याप्तौ दृष्टान्तः अचिद्रव्यं इति । यथाऽयमचेतनपरिणाम- भूतो देहः जीवं प्रति शरीरम् उक्तसम्बन्ध नियमात् - तथैव तत्सम्बन्ध नियमेन जीवोऽपीश्वरं प्रति शरी- रमित्यर्थः । मद्यप्येकस्मादेव सम्बन्ध नियमाज्जीवेश्वरयोश्शरीरात्मभाव सम्बन्धसिद्धिरिति त्रितयकथनं व्यर्थम्, तथापि आधारावेयभावकथनेन भगवद्ज्ञानशक्त्यादेर्भगवन्तं प्रतीवास्माकमपि तं प्रति अपृथक सिद्धस्वरूप- तावगतिः भवति ; शेषशेषिभावोदाहरणेन आत्माभिमानानुगुणपुरुषार्थव्यवस्थया भगवत्प्राप्येकप्रयोजन- त्वमस्माकं सिध्यति ; नियन्तृनियाम्यभावप्रतिपादनेन परतन्त्रस्वरूपानुगुणोपायपरिग्रहश्च भवतीति प्रयोजनमेदो बोध्यः । नन्वाधेयत्वादिसम्बन्ध नियमेन जीवस्येश्वरशरीरत्वं न सिध्यति ; जीवस्याधेयत्वे பூர்வாசாரியர்கள் புறப்படுவான் என்ற யுக்தியை ஒட்டியும் எமக்கு உபதேசித்த க்ரமத்திலே முற்பட ஜீவதத்துவத்தை நிரூபிக்கிறோம். இந்த ஜீவனுக்கு அடையாளம் எது என்னில்- ஒன்றைப் பற்றி நிற்றல், பராதின மாக இருத்தல், மற்றொன்றுக்காகவே அமைந்திருத்தல், அணுவாயிருத்தல் என்ற நான்கில் ஒன்றை எடுத்து, அத்துடன் கூட்டிய சேதனத் தன்மை யோ. அத்துடன் கூடிய நானென்னும் தன்மையோ ஆகும். முன்னெடுத்த 32 देशिकाशयप्रकाशसहिते C போலே எனும் ணானுக்கு எமாயிருக்கும். शरीरादिकं प्रकारिurii Gajor D प्रकार । J Camp गन्धादि- Co & जीवंां आधेय LG की? आत्मस्वरूपDIT अस्मादिक धर्मभूतानं माथयLDIT का ईश्वरस्वरूपं पहिलं कLLrmur गुणकांक्षां गुणिका Guru Gorpmor Suraaji, चक्षुस्परीन प्रत्यक्षविरोधादित्याशङ्कते शरिरादि इति । खशरीरादिक प्रतीत्यर्थः । आदिनेन्द्रियादिपरिग्रहः । प्रकारी = विशेष्यम् ; आधार इति यावत् । वेरोन्रुक्कु ईश्वरादिकं प्रति । प्रकारः = विशेषणम् आधेयमिति यावत् । तोकिर इति । देवोहं मनुष्योहं इत्येत्र भानात् “मच्छरीरी ईश्वरः” इत्यभानाच्चेत्यर्थः । आधेय इति । तथाच यदि जीवे प्रत्यक्षबलात् किश्चिदङ्गीकर्तव्यं तर्हि तस्य खशरीरादिकं प्रति आधारत्वमानं स्वीक्रियताम् । न त्वीश्वरं प्रत्यावेयत्वमित्येवं पूर्वपक्षे प्राप्त इत्यर्थः । तत्र देवोह मित्यादि - प्रतीतिसद्भावः किं जीवस्येश्वरशरीरत्वे बाधकतयाऽभिमतः, अथवा “ईश्वरो मच्छरीरी” इति प्रतीत्यसद्भावः ! न प्रथमः ; एकं प्रति शरीरिण एवान्यं प्रति शरीरत्वसम्भवत् । शरीरशरीरिभावस्यापेक्षिकत्वात्, पितृपुत्रभाववत् । द्वितीये तु तादृशप्रतीत्यभावस्तदा प्रतिबन्धकस्स्यात्, यदि सत्यामपि सामग्रयां तादृशप्रतीति- र्न स्यात् । तदानीमेव तदभावस्य विषयाभावसाधकतया प्रतिबन्धकतोपपत्तेः । न च तथा प्रकृतेऽस्ति । जीवस्येश्वरशरीरत्वे स्थितेपि विशेष्यभूतेश्वरग्रहणसामग्रयभावात्, “ईश्वरो मच्छरोरो” इति प्रत्ययचिरहोपपत्तेः । न तु विषयाभयादित्याशयत्रान् समाधत्ते आत्मस्वरूपेत्यादिना । आत्मखरूपस्य स्वस्वा पृयवसिद्ध प्रत्यक्त्वै- कत्यानुकूलत्वा स्यधर्मत्रयव्यतिरेकेण वस्वन्तरमा हकत्वाभावात् ईश्वरस्य च तद्व्यतिरिक्तस्य तेन ग्रहणा- योगादिति भावः । · तादृशत्रस्त्वन्तरग्रहणं हि धर्मभूतज्ञानस्यैव धर्मः । तदुक्तं श्रीमद्रहस्यत्रयसारे धर्मभूतज्ञान सुक्कु विपयित्व एरम् ; त्रिपयित्वमावदु तन्न यो लिन्ददो का इति । तन्नैयो लिन्ददु स्वपृथक् सिद्धम्, न तु स्त्रभिन्नम् । तथासति धर्मिणोपि स्वभिन्न प्रत्यत्वादिधर्मत्रयप्रकाशकतया विषय- நான்கில் முதல் மூன்றும் கட்டாயமாக ஜீவனுக்கு இருப்பதினால் அசே தனப் பொருளைப் போல சீவனும் பரமாத்மாவுக்கு சரீரமாகிறான். தனது சரீரத்தை உடையவனாய், மற்றொருவருக்கும் சரீரமாகத் தோன்றாதவனாய் இருக்கிற சீவனை ஈச்வர சரீரமென்றது எப்படி கூடும் எனில், கேளுங்கள். ஓர் உதாஹரணம்-சந்தனக்கட்டையின் மணம் அதின்றி தனித்துத் தோன்றுவது போல் ஈச்வரனின்றி சீவன் தனித்துத் தோன்றுகிறான். அங்குக் காரணம், மணமறியும் மூக்கினால், அதையுடைய மலரை அறிய முடிவதில்லை. இங்கும் ஆத்ம ஸ்வரூபமோ - அவனுடைய ஜ்ஞானத் தன்மை யோ ஈச்வரனை அறிய எட்டாது மற்றோர் உதாஹரணம்- கண் முதலிய வற்றால் ஆத்மாவினுடைய இந்த பூதவுடல் அவனை விட்டுத் தனித்துதானே தோன்றுகிறது எப்போது நம்மை உடைய ஈச்வரன் சாஸ்திர பிரமாணங் களாலே அறியப்படுகிறானோ-அப்போது நம்மையும் நாம் அவனுடலாகக் காணக் குறையில்லை. இதே நியாயம் அசேதனங்களிலும் வரும். परमतमले जीव. 2. 7 I 33 मनुष्यादिशरीरं शरीरिकu Gurdwß Garimagi Quraq, जीव ரஙளியை யொழியத் தோற்றுகிறானாகையாலே எ யோடே கூட காட்ட प्रमाण Gujpouri आधे Gariparulav @is स्वापतेः । अत्र केचित् तन्नैयोलिन्ददु इत्यस्य स्वभिन्नार्थकत्वमेत्र स्वीकृत्योत्तदोषपरहाराय प्रत्यक्त्वादि- धर्माणां धमंत्रत् स्वातन्त्र्येण स्वयंप्रकाशत्त्रमेत्राहुः । तेषां श्रुतप्रकाशिका - भावप्रकाशिका - न्याय-. सिद्धाञ्जनविरोधपरिहारादिप्रन्यविरोधः अस्मदध्यात्मविद्यागुरुभिः सारबोधिन्यां तद्वाक्य- व्याख्यानात्रसरे स्पष्टमुपपादितस्तत्रैव द्रष्टव्यः । अस्मदादि इति । संसारिणामित्यर्थः । यद्यपि धर्मभूतज्ञा- नस्य स्वपृथक् सिद्धसर्वत्रस्तु ग्रहणसामर्थ्य सद्भावात् तेनेश्वरग्रहणं सम्भाव्येत, तथापि संसारदशाया- मस्मदा दिज्ञानस्य कर्मगा संकुचितत्वात् तदसंभव इति भावः । आधारं विनाऽऽयमानस्य प्रतीति- सद्भावमुदाहरति — गन्धादीति । आदिना रसग्रहणम् । तदूग्राहकयोर्घाणरसनयोर्द्रव्यग्रहणा योग्य- त्वादिति भावः । प्रकृतशरीरशरीरेणोविंपय एत्र तादृशप्रती - मुदाहरति - चक्षुरिति । स्पर्शनं = स्व. गन्द्रियम् । तयोरात्मपर्यन्त प्राहकत्वाभावादित्याशयः । नन्वेंत्रं पिशाचादिकं प्रत्यपि अस्मदादि- जीवानां शरीरत्वं स्यात् । न चात्रास्मच्छरीरी पिशाचादिरिति प्रतीतिविरहो बाधकः । ईश्वरविषय इवानपि प्रकारिणोऽप्रत्यक्षत्वादप्युपपतेरित्यवाह प्रकारि इति । प्रमाणं “स्वं ह पश्यः पश्यति” इत्याद्युक्तमुक्तिकालीनसर्वसाक्षात्कारि विकसितज्ञान विशेषः । तेनेश्वरस्यापि साक्षात्कारात्, तदैव प्रकारि- प्रती भावभाविप्रकारप्रतीत्या जीवानामीश्वरशरीरत्वायाधेयत्वग्रहणं सम्भविष्यतीति भावः । तथाच पिशाचादीनां तथात्वे प्रमाणाभावान्न तच्छरी एवं कदापि भवतीत्यपि भाव्यम् । अत्र केचित्, “प्रकारियोडे काट्ट्त्रल्लप्रगाणं=वेद,न्तत्राक्यानि, “यस्यात्मा शरीरम्" इत्यादी.ने इति व्याकुर्वन्ति । तन्न । अत्र वाक्ये यस्यात्मा शरीर, मन्या देवाक्यप्र. तपशरीरात्मभावत्यैव प्र.सद्धप्रत्यक्षविरोधेन अनुपपन्नताया आशङ्कितत्वेन पुन- स्तव । क्यार्थप्रदशनेनैव तन्निरासस्य सन्दर्भ विरुद्धताप तात् । न हि यो य. द्वेषमू छतस्स तेनैवोत्थाप्यते" इति न्यायात् । अवैतदुक्तं भवति — पूर्व शरीरा देकलुक्कु प्रकारियाय् वेरोन्रुक्कु प्रकार मन्रिक्के तोरुकिर इत्येतद्वाक्ये तो रम् इति किं ज्ञानसामान्यं वित्रक्षितम् उन प्रत्यक्षमात्नम् । आये - यस्यात्मा शरी- रमित्या.दे.भर्वाक्यैः ब्रह्मप्रकारतयैत्र जीवस्य वोधात् कथं “प्रकारमन्रक्के तोट्रु किर" इत्याक्षेपः प्रत्रतते तद्वाक्यस्याप्रामाण्यशङ्कया चेदाक्षेपः, कथं तदा तेनैव तत्प्रशमनम् ; तद च्छाय विस्मृत्य या पूर्वरक्षप्रवर्तने तद्वाक्यप्रदर्शनेनें वालं भविष्यति । द्वितीये तु अत एव हि दृष्टान्तविया प्रत्यक्षमेत्रोदाहृतं मूत्र इति । न तु जीवानां न त्वन्यशरीरतया प्रतिपत्तिरपि । सा चाप्रतिपत्तिविशेष्यभूतब्रह्मा ग्रहणप्रयुकापि पचद् ब्रह्मग्रहणे सति परि- पूरि विपया भविष्यती. ते युक्तं जीवानां ब्रह्मशरीरत्यम् । अचेतनानां तु अन्यशरीरतथैवोपलच्या तन्न युज्यत एन । न होकस्य शरीरं भवत् अन्यस्यापि शरीरं भविष्यति । द्वैराज्यप्रसङ्गादित्यधिकाशङ्कायामुक्तन्यायमतिदि- शति इन्दश्यायम् इति । अत्नायमधिकः परिहारः -: थिव्याद्यचेतनानां, “अनेन जीवेनात्मनाऽनुप्रविश्य” 040-5 त्या व्याख्यानमेत्रोचितम् । शरीरतयाऽप्रतिपत्तिमात्रम् | 34 न्याय पृथिव्यादिवशी तुझ्य देशिकाशयप्रकाशसहिते (@gujuitmap - ) क्रता 1B वेळा इथ हाइर्थ प्रवृत्ति 6ळा Qrva@msuCQ स्वतiiGur@& p जीवळां विधिनिपेधशास्त्रयोग வேறொருத்தருக்கிட்ட)னிட்ட வழக்காகான் என்னில், தீனான் இவ काकंड ज्ञानशक्त्यादि Gsro हित. दिनोपदेशांना अलीका प्रवर्तिक angbuy नियमि/sugar ( विधेयस्य शास्त्रवइत्या इत्यादि त्या जीववगं प्रति शरीरत्वेऽवगतेऽपि, “यस्य सर्वाणि भूतानि शरीरम्” इत्यन्तर्या. मत्राह्मणाद्यनुसारेण भगवच्छरीरत्वस्याप्येष्टव्यत्वादुभयं प्रत्यप्यचेतनानामेव शरीरत्वं प्रामाणिक्रमेत्र । न च द्वैराज्या दप्रसङ्गः । तलेश्वरस्यैव सर्वप्रधानत्वात् इति । श्रीमद्रहस्यत्त्रयसारे पचान्तरमप्युक्तम्, “जीवर्गकाले रेकड गर शरीराकुक्कु जीवद्वारा आधारमाग इस्क्कुमेन्रु शिला शोल्लुत्रा" इति । अत्रानयोः पक्षयोः पूर्वतम एव सिद्धान्तीकरणाहः ; प्रमाणानुगुण्यात् । अत एत्र तत्र प्रन्थे - पूर्वस्मिन् पक्षोपन्य, से आचार्यकथितत्वम् ने । एततत्त्वञ्च मूल एवानुपदं स्पष्टीभविष्यति । । एवं स्वतन्त्रतया प्रतीयमानत्रेऽपि जीवस्येश्वरं प्रति आवेयचमुपपाद्य सम्प्रति विवेयत्वम- प्युपपादयते तान् नित्तपडि इ.ते । पूरी “जोबनुक्कु स्वाधीनभोक्तृत्वम् भ्रान्तिसिद्धम्” इत्यनेन स्वतन्त्रतया पुण्यपापफलभोक्तृत्वं नास्तीत्युक्तम् । इह तु स्वतन्त्रतया भोक्तृत्वाभावेऽपि कथञ्चित् स्वातन्त्र्यमान्नम. स्व. ते शङ्कयोत्थानमिति न पुनरुक्तिः । स्वेच्छानुविधा. येप्रवृतशीलत्वं स्वातन्त्र्यम् | वायूदका दे रततृणादिवत् परेच्छ्या प्रवर्तमानत्वं पारतन्त्र्यम् । जवश्च यथेच्छं दृष्टार्थकृप्या दप्रवृत्तिं अदृष्टार्थयागादिनवृत्तिञ्च करोतीति तस्य खातन्त्र्यमेत्रे. ते भात्रः । ईश्वरन् इत्यादि । सर्वप्रशा सतेश्वर- स्वप्रशासितृत्व सिद्धये उभयात्मके जगत अचेतनेषु भोग्यत्वं चेतनेषु भोक्तृत्थं तदनुगुणज्ञान- शक्तया. दिकञ्च सङ्कल्प्य विहरति । ततथ जोत्रः ईश्वरदतज्ञानतया हिताहित. पदेशं त्वा तदा हेत- शक्तिकतया यथाप्रतिपत्ति तत्र तत्र प्रवर्तते । एवञ्च जीवातन्त्र्यस्येश्वर संकल्पाय तत्वेन, तत्य तत्पार- तन्त्र्यकाष्ठाफलतया जीवस्य विवेयत्वशास्त्रवश्यत्वादिकञ्च सम्भवत्येवे. ते भावः । तदुकं रहस्यत्त्रयसारे, “अचितपत्र शब्दादिक ईश्वरनुण्डा अन्चुमक्किरापेले [ जीवन्] इत्र स्वातन्त्र्य एड्डु च्युम कैम् भगवत्पारतन्त्र्यका है इरुन्दपडि” इति । अन्यत्र च “भेग्यं मुकुन्दगुणभेद नचेनेिषु भोक्तृन्नात्मने निवेश्य निजेच्छयैत्र । पाञ्चालिका शुक. वभूपणभ, गदायी सम्राडवात्मसमया सह मोदसे त्वम् ॥” इते । नन्वेवं जीये यदश्वराधीनप्रवृत्त्यादिमंत्र ते, तदा वस्तुनस्तस्य स्वातन्त्र्यहनेः निग.केतपुरुपे धावताय । देशयत्
- தான் நினைத்தபடி இஹலோக பரலோக விஷயங்களில் முயற்சிக்கக் கூடிய ஸ்வாதந்திரியம் உடையனாய், செய், செய்யாதே" என்ற வேதங்களின் கட்டளைக்கு மட்டும் உட்பட்டவனான சீவனை-மற்றவனுக்குப் பரா தீனனாக்கலாமா என்னில்- ஈச்வரன் இவனுக்கு அறிவு. ஆற்றல் முதலியவைகளைக் கொடுத்து நன்று தீது அறிந்து அதற்கேற்ப முயலும்
- परमत भने जीव. 2.
- दिवां aG. कायकरण र्मक लादिस. पेक्ष
- चोद गवि
- प्रवर्तिनं विधिनिषेध-
- लोक- वेद- पर्व सिद्धान्तसिद्ध IswirGov ईश्वरला पेशक
- (Don ) वरोघळं Qur.
- ।
- तं प्रति शास्त्रीय…
- नेपेचसाफल्यं कथं भविष्यति इत्यत्राह कायकरणे ते शरंरेन्द्रयेत्यथः । कर्म = प्राचीनमदृष्टम्, गमनादौ ईप्सिततमं ग्रामादे वा । कर्म क्रिये.ते केप व्याख्यानं त्वनादेयम् । क्रि गज निकायाः पुरुषप्रवृत्तेः क्रियापेक्षत्वाभावात् । तथाच जीवनवृतिसामान्यस्य, “अधिष्ठानं तथा कर्ता करणञ्च पृथग्.बेवम्। विचित्रा च पृथक् चेटा,….“इत्युक्तरीत्या यथा अनेकपदार्थस पेक्षत्वेऽपि न तस्य विधेयत्वे विरोधः, तथैव देवश्चल पंञ्चममेत्युक्तेश्वर सापेक्षत्वेऽपीति भात्रः । यदिदमीश्वरसापेक्षत्त्रमात्रे विरोध.द्भात्रनम्, तदेदमीश्वरप्रक्षेपफलमेत्रे. ते च बोध्यम् । तथाचाधिकरणसारावली, “मैत्रं कर्मा शकाल - प्रभृतिपरवशे कर्तृनां तत्फञ्च स्वीकृत्या मेशनले अशितः वे देते द्वेष इत्थं दुरन्तः” इते । स्वतन्त्रस्य पी- श्वरस्य जोवप्रवृत्तिं प्रति प्रत्यक्षप्रतिबन्धकत्वाभावात् न निगलनतुच्यतेत्य भेत्र यः । ननु कर्तारं प्रत्येव हि विधिनिपेनशास्त्र, प्यर्थवन्ति भवन्ति । स च, स्वतन्त्रः कर्ते. ते पाणिन्यनुशिष्टः । तथा- न्यानधीनस्वव्यापारवत्वरूपं लोके प्रसिद्ध. मे. ते कथमीश्वरपरतन्त्रस्य जीवस्य पुण्यपापकथं तत्फलभाकूत्व- दग्ध्यत्वादकञ्चे ते चेन, पाणिन्यनु शेटस्वतन्त्र कर्तृत्वस्य कर्मत्व दिवत् परिभाषामात्त्रत्वात् । न हि तत्र कर्ने. ते चलन.त्मकं कर्म विवक्ष्यते । ग्रामादेतत्वानुपपतेः । किन्तु, “कर्तुरीप्सिततमं कर्म” इति क्रिथाजन्यफलशालितया कत्ल भप्रेतत्वमेव तत् । तद्वत् प्रकृतेऽपे कतृ सम भव्य. हत.
- क्रेयाका एकान्तर- व्यापारानध ेनत कियानुकूलव्यापारवत्वरूप.मे.त व्युत्पत्तिवादादौ निर्णतम् । तथावाsपे क्षकस्य कर्तृ बात- न्त्र्यस्येश्वरपरतलेऽपे जं.चे नानुपपत्तिः । तथा है- राजपुरुषः काठैः स्थाल्यामोदनं पत्रतीत्या राज ुरुपस्य राजेच्छधी प्रवृतिमतोऽपि समभिव्याह पाक.
- केयाकारकान्त एका दिव्य पाराची प्रवृत्तमत्र, रहम लेग पाक क्रियाकर्तृत्रमुच्यते । न हि पुरुषस्य पाके स्थितं स्वातन्त्र्यं राजतन्त्र्य. वेरोधे । न हि राजा पाक क्रियाकार गन्तरम् । येन तत्पारतन्त्र्यं पुरुषस्य पाकक्रियास्वातन्ध्यं विहन्यात् । एत्रमेहापि जीव- स्येश्व परतन्त्रस्त्रेऽ..वेहेत.ने. पेद्रक्रिय. कन्या. देकमुपयत एव । ईश्वरस्य ततन्क्रियाकारकान्तरत्वाभावात् । न च कठैः पवतो. तत्रत् ईश्वरेग जोगः कर्म कुरुत इयादिप्रयोग सद्भावत् तलेश्वरस्य करणकारक तया तदधीनस्य जोवस्य कथं तस्यां कर्तृम्यनि. ते वाच्यम् ; “साथ फतनं करगन्” इ. ते विधानेन तनपा असाधा- रम्यलाभात् ईश्वरस्य च साच. रंगकारणतया तस्य कुत्रापि जोत्रकर्तृकक्रियायां करणत्वानुपपतेः । उक्त- प्रयोगस्तु “तो” इति विहेतहेतुतया निर्वाहयः । तयः कारकचेन केवात् न तदर्थः कारकं भवति । படி அவனை அமைத்து வைக்கையாலே, சாஸ்திரத்திற்குக் கட்டுப்பட்ட வனாயினும் ஈச்வரனுக்கும் சொல்லிற்றுச் செய்பவனாக இருக்கலாம், மேலும் உடல், இந்திரியங்கள், கர்ம, கால, தேசங்கள் இவைகளின் உதவியின் மூலம்’ செயல்படும் ஜீவனுக்கு சாஸ்திர வசப்படுதலும் உண்டு என்று உலகம் சாஸ்திரம் இரண்டையும் அறிந்த பெரியோர்கள் ஒப்பு ஷர்கள்.
- 36
- देशिकाशयप्रकाश सहि
- तया त्वञ्च - धनेन कुलं चिया यश इत्यादिषु द्रष्टव्यम् । तत्र क्रियाध्याहारे प्रमाणाभावात् । अस्तु वा प्रकृते “ईश्वरेण जीवः कुरुते” इत्य दो प्रेरितः इति क्रियाध्याहारः । तस्याञ्च प्रेरणक्रियायामीश्वरः कर्तेत्र भवतीति तदानीमपि सा कर्तृतृतीयैचे. ते न प्रकृत क्रियायामीश्वरस्य करणत्वम् ॥ नन्वस्ति तत् ईश्वरेण जीयो मुक्तिं लभत इत्यादौ । जीवकर्तृकमु फिलामे ईश्वरस्यासाधारणकारणत्वेन करणत्वात् । तया च तत्र समभिव्याहतकारकान्तरव्यापाराधीनव्यापारशालिनो जीत्रस्य कथं कर्तृतेोपपद्येत ; कर्तृखातन्त्र्यस्योक्तरूप- स्यापि हानेरिति चेत्-मैत्रम् । अत्रापीश्वरेणानुगृहीत इ ते मन्ये पूर्वत्र क्रिशन्त राज्याहारात् तत्नेश्वरस्य कर्तृत्वात । अत्नायं निष्कपेः - कर्तृना निर्वाहको व्यापारः प्रवृत्यात्मको यन्न एत्र ; न तु पाकप्रागादिरूपः । तस्य निर्वाह्य- कर्तृताफलभूत क्रियात्मकत्वात् । तथाच पाकादेः कारकान्तराधीनत्वेऽपि देवदत्तादेः पाकादिप्रवृत्तिः त. क्रियाकारकान्तरकाष्टाद्यनधीनैव । तदधीनतायास्तत्सापेक्षता ति.
- रक्ततज्जन्यता रूपत्वात् । न हि कारक- चक्रं स्वायत्तीकृत्य व्यापारयतः तचकत्रका तेनः कर्तुः कारकान्तरसापेक्षत्वेऽ. पे तदधीनप्रवृतिमत्त्वम् राज्ञो राष्ट्र निर्वाहस्य अमात्यमापेक्षत्वेऽपि तदधीनत्वा संभववत् । प्रत्युत काष्ठादिव्यापार एव तव्यापाराधीन इति कर्तुर्देवदतादेरीश्वरपारतन्त्र्येऽपि खातन्त्र्यदण्डयता देने मलया. पे क्षतिरिति ।
- पर यत्ताधिकरणतप्रकाशिकायां तु स्वातन्त्र्यपारतन्त्र्ययोर बिरोधोऽन्यथा न्यरूपे, “न च स्वातन्त्र्यं पराधीनत्यञ्चेति व्याघातः ; अमात्यस्वातन्त्र्ये तदभावात् । तदभावश्च अमात्यप्रवृतेः राज्ञा अनिवारणात्। अलायं सङ्ग्रहः –—–—वैधभ्यं यावता न स्याद्विधानप्रतिषेधयोः । नियन्तृत्व प्रस्तावान् सङ्कोचो न त्वतः परः ॥ बाह्यान्तःकरणव्याप्तिच्छक्तधाधानधारणैः । साधारणोपकारस्स्यात् इच्छ, देः कारणं परः ॥ (इच्छादे: = प्राथमिके छाप्रवृत्त्यादेः)….सामध्ये सत्यवार्यचात् स्वतन्त्रो जीव उच्यते ।
- ….. न खातन्त्र्यं पराधीन- स्वरूपात् प्रच्युतं भवेत् । स्वातन्त्र्यदायिना पुंसा तत्प्रवृत्यनिवारणात् ॥” इति । ( पर धोनवरूपात् = जीवात् ।) अधिकरणसारावल्यामपि तत्रैव, “कर्तृत्वं स्यात् कदाचित् करणवति परप्रेरणनिव्यपेक्षम्” इत्यादिभि.ख. मेश्लोकैरयमेत्र चिपयो विमुष्टो दृदयते । तत्न यद्यपि चिन्तामण्याद्यनुसारेण श्रुत- प्रका शिकोक्तप्रक्रिया खण्डन मित्र प्रतीयते, तथापि सूक्ष्मदृष्टौ पक्षान्तरस्यैव कस्य चित्खण्डन मित्युचितं वक्तुम् । प्रथमप्रवृत्ती ई वरेऽत्यन्तोदासीन्यस्यैव तत्र निराकरणात् । निर्व्यपेक्षमिति कथनात् । श्रतप्रका शिकाय, मीश्वरे तत्त्र साधारणकारणतारूपेण कथञ्चिदभिसन्धेरङ्गीकारात् इत्यपि भाव्यम् ॥ नन्वत्र पूर्वापरप्रन्यविरोधः प्रतिभाति । पूर्व “तान् निनैत्तपडि” इत्यादिना स्वतन्त्रस्य कथं शास्त्र- यश्यन्य. म .याक्षेपात् । अन्न तु, ‘कायकरण….सापेक्षनाय’ इति तद्विपरीताभिधानात् इति चेत्-मैत्रम् | जीत्रस्य शास्त्रश्यतां प्रति मलया खातन्त्र्यपारतन्ध्योः सद्भाव आवश्यक इत्यत्र पूर्वोत्तरप्रन्ययोस्तात्पर्येण दोगत् । नहीश्वरवत् सर्वथा खातन्त्र्ये, अचेतनकाष्टादिवत् सर्वया पारतन्त्र्ये वा जीवस्य सोपपद्यते । अत एव हि . श्रीरहस्यवयसा रे “अत्यन्तपरतन्त्रनान अधिकारिये क्कुरिन…. ओरु कर्तव्यत्तै विधिक्कुम्पडि एन् " इत्यत्न अत्यन्तेत्यधिकं पदं प्रायोजि ।(Grassail)
- परमतभने जीव. 2.
- 37
- स्वार्थLIT संक
- ST
- ग)
- वांगी
- राजादिकं ल
- शेषoros
- बंध? दासाहिबां लोकसिद्ध.
- प्रवर्ति जावण परशेवभूत फ्रांकाळा या स्वार्थप्रवृत्ती Grih स्व. थंवृत्त कर्नाक कि गविशेषांक : शेष परीक्षकां निर्णीयं बी. एव. मेयता ग्रन्थेन जीत्रस्येश्वरं प्रति आवेयस्य वेवेयचे उपाधेदानों शेरत्यम. पे स्थापयेतुं शङ्कते चेतन इति । स्त्रप्रयोजनाभावे, “प्रयोजनमनुद्दिश्य न मन्दोपि प्रवर्तते इति न्यायादप्रवर्तमानस्य च अचे नितुल्यतया चैतन्यमेत्र व्यर्थ स्यादित्यभिप्रायः । शेषभूत इति । " क्षेत्रः परार्थयात्” इति मीमांसासूले परोद्देशप्रवृतपुरु कृतिव्याप्यत्वमेत्र प्रयाजादीनां यागशेत्वमित्युक्तम् । तत्र स्त्रोद्देशाभावेन स्वार्थाभाव. रेसद्धः । एत्रमेत्र, ‘धरगता.तशयाथानेच्छयोपादेयत्वमेत्र यस्य स्वरूपम्’ इ. ते वेदार्थसङ्ग्रह क्त लक्षणे पि परगतातिशया- धानातिरेकस्य स्वार्थस्य कस्याप्यभावो वित्र क्षतः । न च शेपित्वस्यैतत्प्रत्यनीक | कारतया स्वार्थप्रवृत्तत्व रल्पस्य फलनात् यदोदारस्य कस्यचित् परदुःखापनोदनार्थमेत्र प्रवृत्तिः तदा तस्मिन् शेपित्यमव्याप्तम- :िव्याप्तश्च शेषत्थ.मे.ते वाच्यम् । उदारपुरुषबुद्ध्या परार्थस्याप्यात्मार्थत्वादुक्तदोषानापत्तेः । प्रसिद्धं होतत् “अय निजः परो वे त गणना लघुचेतसाम् । उद्दारव. रेतानां तु वसुधैव कुटुम्बकम्” इत्यादि । एवं कृत माशङ्कां जीत्रस्वरूपोचितदासदृष्टान्तद।नेन च ते दासादि इति । अयं भावः - एकस्मिन् पुरुषे एकदा स्वार्थपरार्थ- प्रवृत्तयोर्न मिथो विरोधः । यथोकोदारे । एवञ्च दासादेतनग्रहगा दिजन्यत्व सन्तोषार्थ प्रवृत्ताय. पे, अत्यन्त- विधेयस्य तस्य खसन्तोषोपि खामिसन्तोष एवान्तर्भवतीति स्वार्थ प्रयतमानो. पे दासादिः पराथमेत्र प्रवर्तत इत्यायातम् । इयांस्तु विशेषः - यत् स्वामिनः प्रवृत्ती पाञ्चालेका शुक वेभूषणभोगदानन्यायेन परार्थ आनु- पङ्गकः, स्वार्थ एव तु प्रधानम् । भृत्यप्रवृत्तौ चैत द्वेपरीतम् । तत्तत्खरूपौचित्यस्यैवाल नियामकत्वात् । अत एक भयत्नोभयवित्रप्रवृत्तिसद्ध. वे. पे पूर्वस्मिन् स्वामित्वमेव, उत्तरस्मिन् भृत्यत्यमेत्रेति व्यवस्थोपपद्यते । एवञ्च चेतनस्य जीवस्य स्वार्थप्रवृत्तावपि तदंशस्यानुषङ्गिकतया परमात्मप्रयोजनस्यैव प्राधान्यमिति तस्य तच्छेपतोपपत्तिरिति । इदञ्चोदाहरणमानुपातिकतया स्वार्थान्त्रयेऽ. पे नैत्र शेपत्यस्य हानिरिति प्रदर्शनायोचे । वस्तुतस्तु प्रधानतया स्वफललाभेऽपि न तद्वानिरि.ते दर्शयतुं मीमांसकसम्मतं दृष्टान्तान्तरमाह स्वार्थ- प्रवृत्तेति । प्रधानतयैव स्वार्थस्वर्गादिकं प्रति प्रवृतेत्यर्थः । अधिकारित्वावस्थायामित्यादिः । तदैव हि यजमानः फलकामनया तत्साधने प्रवर्तते । क्रियाविशेपङ्गचक्कु = यागादीनाम् । शेपमाक इति । कर्तृत्वावस्थायामित्यादिः । परीक्षक = मीमांसकाः । निर्णयित्तारक इति । तृतीयाद्ये, அது போலவே இவனுக்கு ஈச்வர வச்யதையும் வரலாம். இவன் ஒரு சேதனகையாலே தனக்கன்றியில் ஏதும் செய்யான் என்றிருக்கும் போது ஜீவனை - ஈச்வரனுக்கு சேஷபூதனாகிறான் என்று எப்படி சொல்லுவது? என்னில்- உலகில் அடிமையானவர்கள் தங்களுக்கென்று சில செய்யச் செய்தேயும் அரசன் முதலியோர்க்காகவும் உபயோகப்படுவது கண்கூடு. தனக்கென யாகம் செய்யும் எஜமானனை யாகத்திற்கு அவன் உறுப்பு
- A
- 38
- ईश्वर up ईशिन
- देशिकाशयप्रकाश सहिये
- स्थळं. “2. Gang Qic
- ஒழிக்கவொழியாது” என்னும .டி நிற்கும் என்கிறவிது சினம்.
- தான்
- (ii) ङ्घानादिरूपDGs काळा शरीरिuraip जीव னுக்கு எக்கூடாத (டுமோ) என்னில்? மற்றுள்ளார் சொல்லும் சரிர लक्षग@rb अध्याध्यतिव्याप्ति Co अनन्यथासिद्ध लोकवेद- " पुरुषश्च कर्मार्थत्वात्” इत्या दिसूल इत्यादिः । अधिकार्यत्रस्थायां स्वार्थस्वर्गादये फलाय यजमानेनोप, देय- तया यागादिकं प्रति तस्य शेषित्वेऽपि कर्तृत्वदशायां कर्मसाद्गुण्याद्यर्थमेत्र तस्य. प. देयतया वैपरीत्येन तस्य यागशेत्यमेत्रे ते भावः । तथाच तद्वत् प्रकृतेऽपि जीवस्था बेबेका ददशायां स्वानर्यायनवृत्तिदर्शनेन तस्याथ भगवदर्थत्वे पर्यवसानायोगतः शेषत्वाप्रतीतावपि प्रबोधानन्तरकले भगवन्मुषोल्लासाथमेव तेन प्रवृत्तेः शेत्रत्वोपपत्तिरिति बोध्यम् । ननु यजमानं प्रति दासादेरेव, क्रियां प्रति कतु रेत्र च, जीवस्य भगबच्छेरत्वमौपाधिकं कादाचिकं स्यादित्यन्न ततोऽस्य विशेषमह ईश्वरनैप्पटर इते । ईशितव्यङ्ग== शेरभूत द्वर्गोऽचिद्वगंथ । उरवेल इत्यादि । इयं भगवन्तं प्रति श्रीगोदाया गाधा | नमक्कु = ईश्वरस्य तव, ईशितव्यानाम माकश्च इगु = परस्परयो. वेगये, उरत्रु एल् शेनशे पेभायसम्बन्धः खल्लु अ. लिक-नाशयतुं यत्ने कृतेऽपि ओलियादुन नइति । अत्र यत्ने कृतेऽ पे न नश्यती ते सामा- न्योक्तथा, अल्पशक्तिभिरस्माभिरिव सर्वशक्तिना त्वयापि आययोस्संबन्धो न नाशयितुं शक्य इति व्यञ्यते । एन्नुम्पडि निकुमदु = एवंरूपा या स्थितिः सा । अनौप। धकत्वेन य वरवरूपभाविन्य.मे.ते यात्रत् । विशेषम् = दासकर्त्वा देभ्यो व्यावृत्तिः । शेयत्वम्….. निर्कुमद्दु एन्गिर विशेषम् इत्यन्वयः । भन्न— तथा स्थितेरे त्रेताच्यावृत्तिरूपन्योक्तिर्भावान्तराभावनयात् द्रष्टव्या ।
- 1
- आत्मोऽसङ्घातात्मकस्य, सङ्घातात्म-
- नन्वाधेयत्वादिनियमैर्जी वह पेश्वरशरीरत्वं न युक्तिमत् कंदहं प्रति देहिनस्तदसंभवानित्याच संघातादिरूपमक्केि इति । पृथिव्यादिर्भूतसङ्घ ताना- रमके, पाणिपादादिसङ्घातानात्मकेति याऽर्थ: आदिना, “चेष्टेन्द्रियाथ श्रम. शरीरम्” इति सूवोक्त चेष्टाथा अपरिग्रहः । प्रयत्नत्रदान से योगा समत्राविकारणिका क्रिया चेश “चेष्टा हिना हितप्राप्तिप रहारार्थ-स्पन्द.” इति च । चक्षुगनीन्द्रियाणि । अर्थ: सुबदुःखोपभोगः शरतनाथ त्वञ्च क्रमेण समत्रा- याधिष्ठा नत्वावच्छेदकत्व संबन्धैर्थोध्यम् । तथा चात्मनो देहलक्षण धुर्यात्, अभ्याश हल्क्षण करणेनै दु- पपादनेऽपि तस्य स्वशरीरं प्रति शरीरित्वस्य प्रत्यक्षसिद्ध नया शरीरत्वशरीरित्वयोरेकल समावेशविरोधाच्च, आत्मनः परक्रमशरीरतेति भावः मळळा इत्यादि समाधानग्रन्थः अन्ये नैयायिकादय इत्यर्थः ।
- इत्यादिरुपमाधानग्रन्थः अव्याप्त्यतिव्याप्तोति । तथाहि चेष्ट,थपत्वं शिलादिरूपा. ल्या शरीरेऽव्याप्तम् न च तदलक्ष्यम् । என்றார்கள் மிமாப்ஸகர்கள், ஈச்வரனைப் பற்ற உலகத்தின் உபயோக உறவு “நமக்கு இங்கு ஒழிக்க ஒழியாது” என்னும்படி இருப்பது ஏற்றம்
- தான் பலவற்றின் தொகுப்பாக இராது மேலும் தான் ஒரு சரீரத்துக்கு உடையவனாக இருக்கும்போது இந்த ஜீவன் ஈச்வரசரிரமாவது எப்படி?
- परमतभने जीव. 2.
- प्रयोगानुसार TCG0, चेपना . भाघेपन्य-विधैग्रत्व-शेपत्वनियम
- शरीरछा DI लक्षण LDT 1914 अचि
- पृथसद्ध विशेवणता द्रध्यं
- Uip शरीरिUTा जीव
- 39
- ईश्वर या upp शरीरका विरुद्धयां /. अचेननद्रव्य ईश्वर लाल अद्वारकoraoji सद्वारकraoji शरीरorris चेतनां शरीर
- द्वारा
- स्थावर विभाववत् तस्यापि पाप. दिफलम्वेन तदवश्यंभावात् । “अन्तरसंज्ञा भवन्त्येते सुखदुःखसमन्विताः " इति वचनत् । न च तत्र चेष्टाभावेऽपि तद्योग्यतास्तीति वाच्यम्; तथोभ्यतायास्तत्कारणतावच्छेदक- धर्मवत्त रूप वेन तम्या यावन्नि परितुमशक्य वात् । चेष्टांया अत्यन्तमनुपलब्धेन तद्योग्यता कल्पना- नुपपत्तेः । यदि स धर्म, आधे दरियुते तर्हि स वस्तु शरीरलक्षणमिति स एव सिद्धान्तः । एव- निश्यिामपि विकल्प्य दूष्पम् । किमत्रा श्रयत्वं संयोगः अथ समवायः, उता पृथसिद्धिः आहो उपटम्भकत्वं अथवाधिष्ठानत्वं विवक्ष्यते ? नाः :- घटाद्दिव व्यानेः, रश्मिद्वारा सक्षाच चक्षुरदर्शना- दियुकम्वात् ! न द्वितीय, शरीरेन्द्रिय स्तन्मते समवायानभ्युपगमःदव्य तेः इन्द्रियावयवानामेवेन्द्रिय. सनवान्तिय । सिद्धन्ते समवाययैवानुपगमादवसिद्धिध। अत एव तृती गेऽपृश्क सिद्धिपक्षऽपि प्रक्षिप्तः । तम्याः सिद्धन्ते समवाय थानीय भ्युग्गमात् दूषणतीयात् । नापि चतुर्थः तदु टम्भ करवस्य तन्निष्ठ कार्य. ननशक्त्युपष्टं णरूत्वेने प्रति शरीरस्येव प्राणम्यापि प्र णस्यैव वेन्द्रियोपप्रम्भकत्वात् तत्राति- व्यतेः नां पञ्चमोऽपि अधिष्ठान वस्य वारेकात् तन्निरासेनैव निरासात् । न च यत् यन सन् कार्यकरं भवन, तत् तत्याधिष्ठानमिति शरीरमेव रथेति वच्यन् ; रसनास्पर्श ना दे रेन्द्रियस्य विनष्ठ करत्वापयेऽतिव्यतेः एव मे वच्छेदकत्वमाश्रयत्वमित्यपि दूषणीयम् । एवमर्थाथत्वमित्यत्र भोगावच्छेद- कसं यदि वक्ष्यते, तदोक्तीत्य शिल शरीरादि-गतिः । स्थावरादिशरीरेविव शिल. दिपु शर| रेषु सूक्ष्मा- तस्संज्ञाया अपि दुर्लभत्वात् । योग्य चानुदं दूषितत्वात् । भोगस्थानत्वविवक्षायां गृहाविति- व्यतिथ्याधिका । एवं पृथिव्यादिपञ्चभूतसंघा स्वं शरीरत्वमित्यपि “न भूतसंघसंस्थानो देहोऽस्य परमात्मनः” इत्युक्तभगवदन कृ । दिग्रहे व्याप्तम् । शिरःपनादिसंघातरूपत्वमपि शिलादिशरीर इत्यादिकं स्वयमृहनीय । यमेनावना परोक्तं शरोरलक्षणं दूप. यत्वा, सिद्धान्तरीत्या तद्वक्ष्यन् तस्याव्याप्यादिदोष- दूरगचं सामान्यतो दर्शयते - अनन्यथासिद्वेति । अत्र लोकशब्देन स्मृतिर्माया । लोकयते वेदार्थोऽत्रेत लोकः । अयं भावः यथा लोके घटवादिशब्दा एकाकारनानावस्तुषु प्रयुज्यन्ते, न तथा शरीरशब्दः । किं तु कृमिकीटपतङ्गसर्पनरपशुप्रभृतेषु परस्परात्यन्तविलक्षणसंस्थान द्रव्येषु अगोण एक, “यस्य पृथिवी शरीरम्” इत्या देना धर्मभूतज्ञानव्यतिरेकेषु श्रव्या, “सोऽभिध्याय शरीरात् स्यात्”, ।
- कार्य-
- “तानि
- எனில். சரீரம் என்பதற்கு பிற மதத்தவர் காட்டும் அடையாளங்களெல் லாம் மிகுதி குறைபாடு உள்ளவைகளாகையாலே, அசைக்க முடியாத வேதங்கள் காட்டின முறையில், ஒரு சேதனனுக்கு எது அவனைச்சார்ந்து
- 40
- देशिका शयप्रकाशसहिते
- सर्वाणि तद्वपुः”, “तत्सर्वं वै हरेस्तनुः” इत्या. दरमृत्या च प्रयुज्यमानो दृश्यते । अतोऽनन्यथा सिद्वैतादृशप्रयोग- बलात् सर्वसाधारणमन्यदेव लक्षणं बकव्य.मे.ते । किं तल्लक्षण मत्यन्नाह चेतन ने कुरिन्तु इतेि । चैतन्यविशिष्टं प्रतीत्यर्थः । तेन चैतन्यमात्नस्यात्मस्वरूपं प्रति आधेयत्व, नेयमसद्भावेऽपि न तं प्रति तस्य शरीरत्वापत्तिः । स्व.व.शिष्टं प्रति स्वस्याधेयता विरहात् । तथासति स्वस्यापि स्व.विशेप्यतावच्छेदकीभूत- स्वाधेयत्वप्रसङ्गेनात्माश्रयात् । तदुक्तं न्याय सिद्धाञ्जने खखज्ञानभिन्नसमस्तत्रस्तुशरीरकत्वमीश्वरलक्षणमिति । तन्न्यायस्य जीवज्ञानेष्य. पे तुल्यत्वात् । अत्र खस्वज्ञान भिन्नसमस्ते ते कथनात् तत्तज्जीवज्ञानानां तत्तज्जीयान् प्रति शरीरत्वस्योक्तयुक्त्या असम्भवे . प ईश्वरं प्रति शरीरत्यमस्त्येव ; स्वस्य स्वाधेयतापते. वेरहादिति धोल्यते ॥ न च वज्ञानस्य खं प्रति शरीरत्वे कि बाधकमिति वाच्यम् ॥ स्वसंकल्पाधीनत्वरूपधेयत्वस्य स्वज्ञानेऽसंभवात् । ज्ञानभिन्नसंकल्पाभावात् । अथाप्याचेपत्वेन तच्छरीरम. स्व. ते चेत् न । चेतनप्र.
- तसंच- न्धित्वेनैव शरीरत्यव्यवहारात् । अत एव यस्य पृथिवी शरीर मेल्या. दिवत् यस्य ज्ञानं शरीर,
- मत्यप्रयोगः । न च “शुन्दद नेर्पे.रेय शुडग्ज्ञान. बेन्वमेयो” इति वकुळा भरणगाधायाः, “महदादिकमप्य भव्याप्य ततोपि महत्तरज्ञानानन्दत्यमित्यथिं†ाया व्यारव्याने पट्सहस्रथां, “त्वदीयसङ्कल्पज्ञानस्या. पे त्वमात्मा” इति ज्ञानसामा- नाधिकरण्यस्य शरीरात्मभावच. टेततथैव व्याख्यानात् अस्त तज्ज्ञानस्यापि तमात्मानं प्रति शरीरत्य. मे.त वाच्यम्; तन्त्रात्मशब्दस्यापृथक् सिद्ध वशेषणं ज्ञानं प्रति विशेष्यभूतस्य मित्येतत्परत्वेन मुख्यात्मत्व विरहात् । ततः स्वज्ञानस्य स्वं प्रति शरीरत्यासिद्धेः । तथैव हि चतुर्निशतसहस्त्रकायां व्याख्ययते स्म । आधेयत्वादीति । आधातुं विधातुं च योग्यतेत्यर्थः । तेन सगशरीरे नाव्या. तेः । फलोपचानाभावे पे तत्पुरुषक्रमोंपा, जंततया पूर्वोत्तरकाल्योः कार्यदर्शनेन च स्वरूपये ग्यत सच्चात् । नियमथ व्या प्तेः । आधेयत्व नेयमः= नियताधेयचम्, स्वसत्ताध्यापकाचेयत्य. मी यावत् । स्वं शरीरम् । एवञ्च नियमपदेन भृत्या दिव्यावृत्तिः । तेपाम, नयत- विधेयत्वा दमवत् । प्राणेन्द्रियादिव्यावृत्तिथ । आकाशाहङ्कारादिभ्य उत्पन्नानां तेषामात्मार्थतसत्ताकत्वा- भाव त् । एतेषां त्रयाणां सम्बन्धानां नियमा एव वेदार्थसङ्ग्रहादिषु शरीरलक्षणतयोक्ता । तत्न च प्रत्ये- कमेवैतेषां लक्षणन्य. मे.त लक्षणत्रयं फलति ; न तु परस्परविशिष्टस्य । तथास ते एकैकमालस्यैव सम्यखेन शेषवैषर्थ्यात् । केचित दळानां प्रसिद्दयावर्त्यभावेऽ.पे, “आधेयचनात्तस्य शरीरलक्षणत्वे आधेयस्याप्य- विधेयस्य कस्यचिच्छरीरत्वं स्यादिति रीत्या शङ्कितव्यावर्य सत्खेन तद्यावृत्त्या सार्थम्यं भविष्यति । यथा जन्मा देकारणच. त्रितये ब्रह्मलक्षणे इति वदन्ति । तन्न; प्रभुसंमिते स्वतन्त्रे वेदशास्त्रे तयोपपत्त.व. पे युक्तिप्रधानेषु आस्माकीनेषु प्रन्थेषु तथाभावासंभवात् । ब्रह्मणि जाजन्मकारणेपि, स्थिति कारणतवान्ता- सद्भावे ब्रह्मणो वृहत्त्वहानेवत् प्रकृते हान्यभावाच्च । एत नेतयफलितं लघुलक्षणान्तरमाह अपृथ सिद्ध- विशेषणे.ते । अत्रापि चेतनं प्रीत्यनुवतते । तत्पदप्रयोजनञ्च पूत्रत्रदेव भव ते । अस्याथा पृथ सिनेः पूर्वोक्तं सम्बन्धत्त्रयमुपपादकमिति द्योतयंतु नियमेनेति तृतीयाप्रयोगः । यस्य चेतनस्यापृथ सिद्ध वशेषणं यत् द्रव्यं भवति, तत्तस्य शरीरमित्यथः । एवञ्च शरीरलक्षणे यत्तच्छब्दघटनात् शरोरत्वस्य’ पितपुत्र-
- ।
- परमतभने जीव. 2.
- [अ] शरीर Bura
- 41
- @waari जीवांगुळे सुखादि- எங்கள் காண்கையாலும், அங்கே தையும் கலக்கும்போது ரிவும் भावादिवत्सप्रतियोगित्वं लभ्यत इति खशरीरं प्रति शरीरिणोऽपि जीवस्य ब्रह्म प्रति शरीरत्वमुपपद्यत इत्याह आनपिन्यु इति । सप्रति सम्बन्धिकत्वे सिद्ध इत्यर्थः । अचिचैप्टर = अचित्परिणामभूतखशरीरं प्रति । तथाच शरीरत्यशरीरित्वयोरेकप्रतियोगिको रेवैकल समावेश.बरोधः, न त्वन्याभ्यप्रतियोगकयोरपी. ते भावः । नन्वनानामीश्वरशरीरत्वं किं साक्षात्, अथ परम्परया ? आधे, “अनेन जीवेनात्मनानु- प्रविश्य” इ. ते जोत्रद्वारेश्वरस्त्याचे नाचिनोति वेरोचः । द्वितीये च, नारायगवासुदेवादिशब्दे! साक्षाच्चेतन- तुल्यमचेतना धिष्टानव वनव्याघातः इत्यत्राह अचेतनद्रव्यमिति । तथा चोभयप्रामाण्यायोभयवाप्यधिष्ठा- नाङ्गीकारात् सर्वोपपत्तिरि ते हृदयम् । अत्र मतभेदत तारतम्यादिकं प्रसङ्गात् पूर्वमेत्र त्रिवृतं न विस्मर्तव्यम् । अथाचेतनन्यायेन चेतनस्योभयवापोश्व शरीरत्वं प्राप्तं प्रतिवति चेतनन् इतेि । अचेतनस्याधिष्ठेषत्वे जीवस्य द्वारवतो, “अनेन जीवेन” इ. ते प्रमाणसद्भावत्रत्, जीवस्याधियत्वे न पदार्थान्तरस्य द्वारता- प्रा.हप्रमाणमस्त, न वा तादृशस्तके इत्यभिप्रायेोकं, द्वारप्रसङ्गोपि नास्तीति ।
- 1
- एवं जीवस्येचाशरीरत्वं स्थापयिचाऽय तस्याणुत्वन. पे समर्थयिष्यन् प्रथमं तद्वेभुत्वचा,
- दिमतं, तदुक्त- युक्तिप्रमाणपुरस्सरमनुवदति शरीरं पोनविडमिति । सुख। देरात्मधर्मत्वेनान्यत्रापि मुखाग्रन्प, तस्थले तत्सत्यमावश्यकमित्येवंरील्या तस्य स गतत्वेन विभुत्वमवर्जनीय. मे.त तेषामाशयः । ननु तत्रतत्र शरीर- यत् तत्प्रत्युप्तात्मगमनस्यापि सिद्धौ तत एव शरीरस्येव तस्य विभुत्वमनपेक्षेत. मेनाह अङ्गे इते । शरीर- गमनस्थल इत्यर्थः । उपसम्प्रतिपन्नशरी एगमनेनैव सर्व निर्वाहे विप्रतिपन्नात्मगमनं कल्पनं गौरवपराहत- मियाशयः । ननु कल्पनायां हि गौखं दोषः । अहं गच्छामी. ते प्रती. तस्वारस्यान्तु तत्नात्मगमनम. पे நிற்பதாய், அனிட்ட வழக்காய், அவனுக்கேயாக அமைந்ததாய் இக்கிற தோ, அந்த விட்டுப் பிரியாத த்ரவியம் அவனுக்கு உடல் எனறு சரீரத்திற்கு அடைய ளம் கூற வேண்டியதாயிற்று. அதனால் அசேதனமான ஒரு உடலைப் பெற்றிருக்குமிவன் ஈசுவரனுக்கு உடலாயி நப்பது நமக்கு உடன் பாடே, அசேதனம்ன பொருள்களில் சில ஜீவனை இடையிட்டு ஈச்வரனுக்கு சரீரங்களா க இருக்கும். மற்றும் சில அவனை இடையிடாதே நேராக ஈசுவர சரிரங்களாய் நிற்கும், ஜீவன்- ஜீவனை இடையிட்டு ஈசுரனுக்கு சரிரமென்று சொல்லவுமொண்ணாது.
- இங்கு, ஜீவன் ஒவ்வொருவனும் எங்கும் பரந்துள்ளான் என்று சிலர் சொல்லுவர். அதற்கு வருமாறு காரணமும் காட்டுவர். எப்படி எனில்- அர்களுக்கு சரீரம் போனவிடமெங்கும் ஸுகதுக்காநுபவம் நேருகிறது. உடலுடன் அணுவான ஆத்மாவும் அங்கு செல்லுகிறது என்றாம்- இருபொருள்கள் செல்லுகின்றன என்று நிரூபணம் செய்வது கடினமாக
- GA-6
- 42
- देशिकाशयप्रकाश सहिते
- धां
- ॥
- तुम दूराधी क अप्रविशेशा 80 भोग्यविशे- पान 9gri, योगिक नित्य मुक्तळं PG शरीर/ कटेगा परिग्रहिकडrgri, ‘नित्यः सर्वगतः स्थ णुः इत्यादिप्रमाण/काळं, जो எனைப் போலே fuவாக வேண்டுகையால் சுறு என்ற இடம் ால்மென்று Bouji @snoglajji कला. सुखादिशायांकन का suji, यथाप्रमाणं शरीर- सिद्धमेत्रेत्यवाह दूरङ्गळिले इति । अत्रेदमाकूतं, देवदते शरीरेण सह यय.चि.स्थिते सति ततो दूरतरेऽ. पे देश. वशेपे तददृष्टाधीनभोगोदयदर्शनात् तददृष्टस्य च तद्देशेन साक्षात्सम्बन्धाभावात्, अदृष्टवत्तदात्मसंयोगस्यैव तदुपनायकतया तदनुरोधेनात्मनां सर्वदेशव्यापित्वमावश्यकमिति । तदुदाहृतं न्याय कुसुमाञ्जलौ, “कारीरोज नित संस्काराधारपुरुपसंयोगात् जलमुचां सञ्चरण, जलचरणा.
- दरूपा क्रिया” इति । ततश्चात्मनां विभुत्व सिद्धी अहं गच्छामीत्यादेः श्रतं गच्छतीत्यादेरेव विशेषणीभूत- देहादिमात्रगमन एव तात्पर्यमत्रसेय. मे ते । सिद्धान्तिना पे सम्मन्तव्यं निदर्शनं दर्शयति योगिगलु. म. ते । सौभर्यादय इत्यर्थः । तैः कदाचित्कायव्यूह परिग्रहात् आत्मनोऽणुत्वे तत्रैकमेव शरीरं सजीवम्, अन्यत्सर्वं निरात्मक.मि.त तन्न सुखदुःखादिभोगापलापप्रसङ्ग इति हृदयम् । मुक्तादीनां, ‘स एकवा भत्रति विधा भवति’ इत्यादिश्रतेर्नानाशरी एप. रेग्रहः प्राप्तः । अवैमुत्वेऽपि क्रमेग नानादेहप रेग्रह सम्भवादुक्तम् अरुक्काले इति । इयं मध्यस्थोक्तिर्भाव्या ; आत्म. वेमुल्यवादेनैया. येकादिभिर्मुक्तस्याशरीरत्वांगीकारात्, नित्यस्य स्वरूपेणैत्रानङ्गीकाराच्च । एवमात्मनो विभुत्वे तर्कमुक्त्या तदनुग्राह्यं प्रमाणमन्य. ह नित्यस्सर्वगत इति ।’…. अवलोयं सनातनः’ इति गीता । “तद्वत् जीवो नभोपि च (नभोपमः ?)” इति रत्नपेटिक:- दाहृतत्र वनान्तरम् । ब्रह्मवत् जीवोऽपे सर्वगत इति तदर्थः । नन्वत्राणुखरूपस्यापि जीवस्य धर्मभूतज्ञान- द्वारा भत्रन्ती व्याधिरुच्यत इत्यत्नाह जीवनुमिते । तथाच जीव विभुत्ववोचत्र बनानामान्यपर्ये परमात्मन्यपि तेषां ववनानां तस्यादिति प्रतिवन्दिरलाभप्रेयते । ननु, “एषोऽणुरामा चेतसा वेदि- तव्यः” इत्यादिजीवाणुत्वबोधकवचनानां का गति रेत्यन्नाह अणु इति । यथा ब्रह्मणि, “अणे. रणीयान् " इत्यादिवाक्यानां आकाशवत्सूक्ष्मखरूपत्वे तात्पर्यम् तथैवात्नापीति भावः । शिल’ = नैयायिकादयस्सांख्याश्च । वरद विष्णु मिश्र, जीवस्य धर्मभूतज्ञानस्येव संकोच विकासयोगित्वमुक्तम् । एवं पूर्वपक्षं प्रदर्श अतिबलार्जीवस्याणुत्वं सिद्धान्तयिष्यन् परोक्तविभुत्वयुक्तीः क्रमेग खण्डयति एङ्गु मे ते । शरीरगमनदेशे இருக்கும். இவனிங்கு இருக்கும் போதே தூரதேசங்களில் இவனுடைய பாக்கியத்தால் பழம் முதலியன இவனுடைய மரங்களில் பழுக்கக் காண் கிறோம். புண்ணிய பாக்யம் உடைய இவனாத்மா அங்கு இருந்தால் தான் அது கடப்படும். யோகிகள் முதலானோர் பல சரீரங்கள் எடுத்து அவற்றி னுள்ளே புகுந்து நிற்கிறார்கள். “நித்தியன் - எங்குமுளன்” என்று இவணை ஸ்ம்ருதிகள் வர்ணிக்கின்றன. ஆக இவற்றால் ஜீவனும் பரமாத் மாவைப் போல் ஸர்வவ்யாபியானவன். அவனை -“அணு” என்றும்
- "
- சிசு. 2.
- 43
- கனான அரசாவினுடைய ஈரத்தாலே கூடும். ணத்தில் கணணவும் வாராது. யாமாவது மாகையாலே தாத்தில்
- ள்ளவின் ளில் லேண்டா.ங்களுக்கு ஒரு எரத்தில் கனத்திலே மிருந்தாலும், ரகாரத்தில் –களிற்போலே. ரிக -
- தாலே ஓருக்காலே அர்களரியரிறவும் கூடுமாகை
- | அன்”, " थ तस्मृतीः, अहं गच्छामी. ते स्वानुभवानुसृत्येत्यर्थः । उतं कल्पनागौरवम. प परिहरति वचनसिद्ध चिलिति । केवलपुक्तिसिद्ध एव कल्पनागोखं दोप इत्यर्थः । तदुकं न्याय सिद्धाञ्जने, “आत्मगमनमुपलम्भश्रुत्याद्य- नुकूलम् । विभुत्वकल्पनं तु न तथे ते लावा. मेण्छतां तदेव फलेन्” इ.ते । तदेव = छात्रम् ; निस्सारते. ते यावत् । दूरे भोग्य, वैशेनसृष्टेमप्यन्यथा निहते अदृष्टमाचहु इते । बुद्धिविशेषः = त्रीव्यप्रो.तेरूपः । तथाच भोक्तृविशेष विषयकप्रसादादिरूपादृष्टवत्सर्वगतेश्वरसंयोगस्य तत्त्रतत्त्राश्चततया भोक्तुस्तस्य तत्ना- सन्निधाने. पे भोग्यपदार्थोत्पतेर्न हा निरित्यर्थः । अथाणुभूतेनात्मना नानादेहप रेग्रहमपि समर्थय. ते योगि- प्रभृतिगळुक्कु इति । अन्वयचास्याप्रे युगपत् अनेकशरीराधिष्ठानोपपत्त्येत्यनेन । प्रभृतिशब्देन नित्यमुक्तानां ग्रहणम् । एकशरीर चिलित्यादिः दृष्टान्तग्रन्थः । अन शिरः पाणिपादादिषु युगपदने का- धिष्ठानोपपत्तिव.दत्यप्रेतनमावृप्य व्याख्येयम् । यद्यप्ययं दृष्टान्त सिद्धान्तिनामेत्र प्रसिद्धः । न त्वात्म विभुत्व- எ: | “….”, अह. मे.त हृदयस्पर्शनपूर्व रुस्वानुभवेन च सिद्धस्यास्यार्थस्य पूर्वपक्षिणायनपोद्यत्वाभिप्रायेवमुक्तिरिति भावः । ज्ञानव्याप्तमात्त्रस्य व.ह.प सर्वत्र सखेन भोगार्थाधिष्ठानानुपादकचात् शक्तिविशेषविशिटेति சுருதிசொல்லுகிறதே என்றால் - அதற்கு ஸூக்ஷ்மம் பொருள். அவன்- என்று கருத்து கொள்ளலாம் இத்யாதி. இதற்கு மறுமொழி கூறுகி றோம் ஜீவன் அணுவே. இவனுடல் போகுமிடங்களிலெல்லாம் இவ னும் போகிறான் - இப்படியே ப்ரமாண வசனங்கள் கூறுவதால் இதை நிரூபிப்பதில் ஏதும் கஷ்டமில்லை. இவன் போகாத இடங்களில் இவன் அனுபவிக்கப் பழங்கள் பழுப்பதற்கும் இவன் அங்கு இநக்க வேண்டி யதில்லை. புண்யம் முதலியன ஈசுவரனுடைய உகப்பும் வெறுப்புமே. அவன் எங்கும் பரந்துள்ளதால் தூரத்திலும் இவனுக்காகப் பொருள் களைப் படைக்கிறான். யோகிகள் பல சரீரங்களை எடுத்துக் கொள்ளுமிடங் களிலும் ஜீவன் எல்லா சரீரங்களிலும் நுழைந்து நிற்கவில்லை. பின்னை? பழைய சரிரத்தில் ஹ்ருதயபாகத்தில் தான் இருக்கிறான். ஒருவித தபஸ் சக்தி யென்ற தனது ஸங்கல்ப்பத்தினால் மற்ற தனது உடல்களை ஆட்டி வைக்கிறான். எப்படி போல எனில் ஒரு சரீரத்திற்குள்ளேயே 44 देशिकाशयप्रकाश सहिते अजागलस्तन कलास्वरूपच्या तिकs कहिलंक GaurCar C अनन्यथा- ज्ञानव्याक्तिविशेषणम् । न ज्ञानविशेवणम् । पू. दोषान तत्रुतेः । शक्तिविशेषः ममेइ.मे.य.भमानविशेषः । कर्मणां प्रतिपुरुषं विचित्रतया कस्यचित् एकदेहमः ले तादृशाभिमान सिद्धिः । अन्येषां तपश्शा त्या देहेप्यिति विभागः । अनेदं बोध्यम्-अङ्गीकृतेऽ. पे आत्मनो विभुत्वे देहसमप. रेमाणत्वे वा करचरणादेतत्प्रदेशेषु धर्मभूतज्ञानविपयोकाराभावे तत्तदत्रच्छेदेन सुखदुःखानुभवानुदयात् तस्मिन्नवश्याभ्युपगन्तव्ये सते, भात्माणुत्वेऽ. पे तेनैव तदुपपत्या तद्वैमुत्रभ्युपगमो व्यर्थ इति । ओरुक्काले इति । परकायमत्रेशे क्रमेग नानाशरीराधिष्ठानम् | हायव्यूहे तु युगादि ते भात्रः । ननु श्रीरहस्यत्रयसारतत्वत्रय चिन्तनाधिकारे, “शरीर- धारणं द्विवित्रम् । तत्सत्तामात्रप्रयोजकम् सुखदुःख. पभोगतदुपाया नुष्टानोपयुक्तञ्च” इ ते । तत्राचं सुपुप्ता दे- स.दशासाचारणं धर्मज्ञरूपसम्बन्धाधीनम् । द्वितीयं जाग्रत्तमयोः पूतादधिकं धर्मभूतज्ञान विष- योकाराधीन मियुक्तम् । युक्तचैतत् । अन्यथा शरीरचारणस्यात्नस्खरूपसम्बन्धाचीनत्य. वरहे शरीरस्या- त्मानं प्रति आधेयचानुपपत्या शरीएलक्षणत्लैग हान्यापतेः । तथा च कायव्यूहे एकस्यैव शरीरस्य सात्मकतया तत्र तलक्षणोपपत्ताय. पे निरात्मकान्यशरीराणां तदनुपपत्तिरस्यात् । तदर्थ सर्वत्रा- स्मखरूपभ्याप्तिरेटपेयन्नाह अजागळात कयेति । स्तनो हि पातु ननुभवितु चालिङ्गनादिना है। भवतः । अजाया गळे स्तनो हि तथाविधोपयोगद्वयाभयात् व्यर्थावेवेति प्रकृतेऽ. पे जोत्र वैभुत्व- कल्पनं तथैवेति भावः । अत्रायमभिसन्धिः, यद्यपि शरीरसत्ताप्रयोजकधारणं ध. मखरूपसंवन्धाधी- नमिन्युक्तम् । तथापि तथोके:, यात्रच्छरीरभावी सुदुनयादावपे विद्यमानः इन्द्रिययापाग्ननपेक्ष्य केवल- कर्माचीनो यो धर्मभूत ज्ञानवियताविशेषः, तदवीनत्य एव तात्यर्यमत्रसेनम् । खरूपसम्बन्धाधीनं= खरूपानुबन्धि–सुपृप्तयादिसार्वकालिक - प्रयत्नत्वात्र स्थानापन्नधर्मभूतज्ञानवियताधीन मत्यर्थात् । अन्यथा “अस्य सोम्य महतो वृक्षस्य यदेकां शाखां जीवो जहाति अथ सा शुष्यति, द्वितीयां जह ति अथ सा शुष्यति” इत्यादिना वृक्ष एव स्थितस्य जीवस्य तदेकदेशभूतशाखासु धर्मभूतज्ञानसंकोच- विकासयोरेव तच्छोपणाशोषणप्रये जकत्वकथन विरोधात् । श ेपणं शरीरस्य सत्त हानिः । शोषणा शोषणयोः साक्षादात्मस्वरूप सम्बन्धाधीनत्वे तु, अणुभूतात्मापगमे वृक्षे सवशोषणं वैकतरस्यात्, अपरतः तदन- पगमे सर्वपोषणं वा स्यात् । न त्वेकश | खायाश्शोषण, अन्यस्या अशोपण मेति । द्वितीयं पतनप्र.ते- बन्धात्मकं पुरुषार्थतदुपायानुष्ठानार्थशरीरधारणं तु, प्रयत्नान्याद्यवस्थापनेन्द्रियव्यापाराचीन जाग्रदा. ददशामात्र- भाविधमभूतज्ञानविकासा यत्तमिति पूर्वतोऽस्य मेदो योध्यः । तथाच निरात्मकदेहस्यापि प्रथम.न. दंष्टधर्म- भूतज्ञानविशेष विषयत्वात् शरीरलक्षणाद्युपपत्तिरिति । नन्वन्तरत्वाधिकरणे भाष्ये, “यः प्राणेन ஜீவன் ஹ்ருதயததிலிருந்து கொண்டே கால்முதல் தலைவரை ஆட்டி வைப்பதுபோல். ஆகையால் ஜீவன் எங்கும் தங்குகிறான் என்றதும் ஆட்டின் கழுத்தில் இரு ஸ்தனங்கள் தொங்குவது போல் -வீணே. सिद्धःणुःश्वोः कान्तिगत्यःगतिःण्ठोति परमतभने जीव. 2. 45 सबैगनादिशब्द प्रकरणानुगुणा अनुप्रवेश- प्राणिति” इतेि निरुपाधिकं सर्वप्राणिप्राणनकर्तृत्वं परमात्मन एव । प्रत्यगात्मनस्तु सुषुप्तौ प्राणनं प्र. कर्तृत्वायोगात्” इत्युक्ति.विरुद्धतया अत्र सुपृप्ती जीवस्वरूपसम्बन्धाधीनत्वं कथं शरीरसत्तायामुच्यते ! तादृश- त्यस्यैव प्राणनकर्तृत्वात्मकत्या.देति चेन्न ; शरीरधर्मस्य प्राणनस्योच्छ्वास. निश्वासादिकर्तृत्वात्मकतया तत्कर्तृना- त्मकप्राण.येतृत्वस्य परमात्मनिष्टत्वेऽप, कालसम्बन्धात्मकसत्तालक्षणशरीरधर्मभूतप्राणनप्रये. जकत्वस्य जीव-’ स्वरूप निष्टत्वे विरोधाभावात् । ननु निरात्मकशरीरेषु आत्मत्वरूपसम्बन्धविरहे कथं तेषु सौपु हेक- स्वरूपसुखार्थप्रवृत्तिर्घटते । सुपुप्तौ स्वरूपसुवस्यैवानुभाव्यत्वात् । विकसितधर्म भूतज्ञानस्य च तदा तत्नाभावेन सुखरूपतदनुभत्रार्थप्रवृतेरप्ययोगादिति चेत्-नैत्रम् | जाग्रदवस्थामा विशरीरादिप्रेरणाया सज नित- दुःखशान्त्यर्थमेत्र तदा तत्र प्रवृत्त्युपपत्तेः । न च, “खापे सुबत्त्राभिज्ञानात् तद्वच्छेदे च रोपतः । तदर्थमन्यत्यागाच श्रुतिस्मृतिशतैरपे” इत्यादिना सुपुती सुवार्थप्रवृत्तिकथनं विरुध्येतेति वाच्यम् ; तस्य सात्मकदेह विषय. वात् । तथा च कायव्यूहस्थले धर्मभूत ज्ञानव्याप्त चैव सर्वनिर्वाहे स्वरूप.वेत्य- कॢप्तिर्न्यर्थे.ते । नन्चेत्रमपि निरात्मकदेहेषु अहंबुद्ववच्छेदकत्वं न स्यात् । धर्मभूत ज्ञानप्रसरणाद्- भत्रतीति चेत्, घटादिष्वपि तत्प्रसङ्गः; तस्य सर्वत्रा विशेषादिति चेन्न - आत्मनो देहैकदेशस्थिती तत्न करचरणादिष्वित्र देहान्तरेष्वपि एक. हम्बुद्ध्यवच्छेदकत्वोपपतेर्घटादिवैलक्षण्यात् । एवं जीवस्याणुत्वे बाधकमुक्तिपरिहारात् साधकयुक्तया च स्थिरीकृते सति, तद्वलेन त्रिभुत्व- वचनस्य निर्वाहमाह अनन्यथासिद्धेति । इदं कण्ठक्तोति पदचाणुत्यादिपदेषु प्रत्येकं, अनन्यथा- सिद्धाणुत्कण्ठ, तीति रीत्यान्येति । जीवस्याणुत्यं साक्षादेव भ्रयते, “एपोऽणुरात्मा चेतसा वे देतव्यः " इत्यादी । न चेयं श्रुतिः ईश्वराणुत्वभुतित्रत् सौक्ष्म्या दपरतया नेतुं शक्या । “य लाग्रशतभागस्य शतधा कल्पितस्य च । भागो जीवरस विज्ञेयः “, " आरा प्रमात्त्रो बरोऽपि दृष्टः” इत्यादिनाऽणुस किञ्चिद्वस्तुदाहृत्याणुत्त्रप्रतिपादनात् तत्र तात्पर्यस्य दृढीकरणात् । उन्कान्तिथ ‘तेन प्रयोतेनैप आत्मा निष्क्रामति चक्षुषो वा मूध्नों वाऽन्येभ्यो वा शरीरदेशेभ्यः” इति धूयते । न चेपम. पे विभोः शरीर गमनादिना नेया, शरीरदेशेभ्य इति शरीरापादानकगमनस्यैव तत्र प्रतीतेः । परिन्छिने प्रदेशे स्थितस्य तं विहायोत्तर देशसंयोगानुकूलव्यापार उत्क्रान्तिः । सामान्यतः पूर्वदेशात् उत्तरदेश संयोगहेतु- व्यापारो गतिः । अत्रापि पूर्वदेशत्यागसद्भावेपि तदप्रतीत्या उत्क्रान्तितो वैलक्षण्यम् । सा च गतिः, “ये वै के चास्माल्लोकात् प्रयन्ति चन्द्रमसमेत्र ते सर्व गच्छन्ति” इति श्रयते । आगतश्च गतित्रैपरीत्येनोत्तर- देशात् पूत्रदेश संयोगानुकूलव्यापारः तस्माल्लोकात्पुनरेत्यमै लोकाय कमणे इत्यादी श्रुता । सर्वगतादि- शब्दमिति । “नित्यरसर्वगतरस्थाणुः, क्षेत्रज्ञशक्तिरसा वेष्टिता नृप सर्वगा, लोके सर्वमावृत्य तिष्ठति” ஆக ஜீவனீ அணுவென்றும், மேலே கிளஃபி மேலுலகம் செல்லுகி றான் என்றும் வருகிறான் போகிறான் என்றம் சுருதி திட்டவட்ட மாகக் கூறுவதால் அவனை முன்பு-எங்கும் வியாப்தன் - என்று கூறிய 46 देशिकाशपप्रकाश सहिने योग्यत्यादि Gani gyard. 5 Gori. जीवा give विभुना Das Prb ‘स्थूलोऽहम’, ‘यादे मे वेदना’ इत्यादिप्रतीतिक अनुगुण देहरिमाया देहाकाल LIT சிறுப்பது பெருப்பதாகிறான் என்கிற ராஜமும் இரகாத்தாலே ஈரம். ‘स्थूलोऽहम्’ की ‘न’लोऽम्’ न Bur नेत्रदमूल पानादि- यी पेदनादिव्यपदेश ज्ञानप्राप्तिविशेषका mob 1 इत्य. दो प्रकरणस्य जीवत्रिभुत्वे तात्पर्यानेश्वयात् प्रमाणान्तरानुसारेण कैकस्यापि जीवस्य सर्वत्रानुप्रवेश- येग्यत्वादेकमेव तत्न चित्रचितमित्यर्थः । येोग्यत्वादीति आदिना अग्निको भुवनं प्रविटः, वायुस्स लगो महान्” इत्यादो अग्न्यादेरित्र जीवजातीयस्य सर्वच्याहत्वं संगृह्यते । एव. मयता प्रबन्धेनात्म विभुत्वपक्षं परिहृत्य जैनसम्मतं देहसमरिमाणत्त्रपक्षमपि प्रत्याह जीवनिति । विभुवनरिके यो किन्दालु मित्यनेन उक्तासु अणुत्वसाधक विमुचबाधकयुक्तिपु विभुत्वबाधकयुक्तिमात्रस्य तत्सम्मतः अणुत्वसाधकयुक्तः कथचिदन्यथा निर्वा- ह्यत्वञ्च द्योत्यते । इत्यादिप्रतीतीत्या देना, “वृशोहम्”, “शिरसि मे सुग्यम्” इत्या. दप्रतीतीनां सङ्ग्रहः । यक्ष्यमाण सङ्कोचप्रदर्शनाय, वृशोह. मे. ते प्रतीतेः, देहसमपरिमाणन सिद्धये, “शिरसि मे सुवम्” इ. ते प्रतीते- थानावश्यं क्रोड कार्ययात् । तलथ जीवय शरोरे शिरःप्रभू पादपर्यन्तम्या, पन्यसद्वया देहसमप. रेमाणत्वम्, ततःस्थूलशदेहप्रवेशेन सङ्कोच विकासशीलचञ्च लभ्यत इति तदभिमनः । देहप रेमाण इ.त बहुत्री हः । देहगतस्थोल्या. दिप. रेमाणसदृशप, रेमाणया नियर्थः । नन्यात्मनः कथं कास्यं स्थोल्यं च खाभाविकं परिमाणं भवितुमर्हति ? परस्पर बेरोत्रा. देति चेत् तन्नाह अच्योदेहङ्ग ठुकोडाग इति । तथाच यथा देहस्य तदुभयं कालभेदा दिनोपपद्यते संकोचविकासशक्तिमत्स्यात्, तथैवात्मनो. पे तत्सर्वमुपपद्यत इति भागः । इष्प्रकारत्ताले = 1.कानन्यया सिद्राणुया दे श्रुतिक्लेव । तर्हि स्थूलोहमिति किमुच्यते, तत्नाह स्थूल. हमिति । न हि नीलोह. मे.त प्रतो. तबलात् आत्मनि नीलल्या दिकमपि त्वयेप्यते । ततश्च तन नीलदेह भेदभ्रमम् उत्यादिवत् भ्रममूलकत्वेन न प्रकृते प स्वार्थसाधकस्य मेति भावः । भ्रमादोत्या. दिनाऽपर्य- वमानवृतिग्रहगम् एतपक्षे, नीलोह मेयादीनां प्रमात्वे पे नीलादिशरीरक इत्यर्थस्यैव लाभात् तदानीमपि न प्रकृते स्वार्थसाधकत्व. मे.ते तु भेो बोन्यः । एवं, “पादे मे वेदना” इयादिप्रतीतमपि निर्वहति पादादिगलिलिति । ज्ञानव्याप्तिविशेपत्ताले इ.ते । अन्न, ज्ञानव्याप्तेः शरीरैकदेशपादा दिष्बेव தற்கு - எங்குமுள்ள சரீரங்களில் கர்மாவை பொட்டி பு+முடியும என் றோ-அணுவான அநேக ஜீவன்கள் எங்கும் குழுமியுள்ளார்கள் என்றே கருத்து கொள்ளவேணும். இங்கு ஜைனர் சொல்லுவர்- ஜீவன் ஸர்வ வியாபியாக வேண்டாம். அனாலும், ‘நாள் பருமன்’, ‘என் காலில் நோய்’ என்றிப்படியுள்ள அனுபவங்களை யொட்டி உடலுக்கீடாக பெருப்பது சிறுப்பதாக உட லுக்கு ஏற்ற அளவுடையவன் ஆகட்டும் என்று. இதுவும் புதியதில்லை பழைப்படியே கண்டனம் கண்டு கொள்வது, “நான் பருமன்” என்பது- நான் கறுப்பு - என்பது போலாம். அதாவது உடலுக்கும் உயிருக்கும்परमतमने जीव. 2. 47 BLI/योगिक नानादेदपरिग्रहदशेनं मात्माष्यकंठ विच्छेदादिदोषrib. अशरी भात्मपरिगणकंठ नियाग pudidown. .” निर्विकारशुतियल 8 मुक्तिदशै आनन्त्यथुति ‘प्रदीपचदशवेश:’ ढाला @ DulqQu सुखाद्यनुभवार्थत्वकथनात्, शरीरान्तरे तदकथनात् पूर्ववत् शक्ति विशेष वशिष्टन्यानुकीर्तनम् । सुपुप्तच्चत्रस्थशरीरसत्ताप्रये. ज कज्ञानच्या हेध्यावृत्तये विशेपशब्दः । अथात्मनोऽणुखानङ्गीकारे, " एवञ्चात्मा का- सूर्यम्” इ.ते सूनोकरीत्या प्रचलदोषान्तरमाह इङ्गनूको हल्लादयोदु इ.ते । तथाच तन्मते.प योग- म. हिग्ना कायव्यूहपरिग्रहस्थले नानाकायसमपरिमाणनानाजीवाङ्गीकारायोग तूं नानाकायसमप. रेन. णैकजी- वस्यैवाङ्गीकार्यतया वृहद्भूतस्य तस्य तत्तदेह व हिस्स्थले विच्छेदः तत्तद्देहेषु प्रवेशश्चेति सर्व. मंदं विलष्टमनिष्टञ्च भवतामिति भावः । इदमुपलक्षणम् - अयोगिनाम पे जीवानां उबावनगज, पेपी, लेका- दिदेनत्रेशे शरोराद्व है, वे च्छेदादिः सङ्कोचेकासादि भत्रे देव्यपे बोध्यम् । ननु तपनातप-रनालो- काना,मित्रात्रयत्रोपगमापगमाचन्तरा आत्मनोपे सङ्कोच विकासा. विप्येते । तथा तथाभूतस्या. पे धर्मभूत ज्ञान- स्पेत्र नित्यत्ववाचतमित्यत्राह अशर रदशैयिलिति । अशरीरतादशायामित्यर्थः । मुक्ताविति यावत् । मुक्केरशरीररूपत्वं तेषामपीष्टम् । स्टोभ बन्यते तत् तदधिकारे । तन्मते आत्मतः खतोऽपरिमित- स्वात्तत्परिमाणार्थमेव शरीरङ्गीक रात्तदा तत्परिमाण नियामकाभावप्रसङ्ग इति भावः । न चाय.मेष्टः प्रसङ्ग इति वाच्यम् ; तथासति जत्रे मुक्तकालीनाप रे मेतचकारस्यैव खाभाविकसङ्गेन संसारदशास्त्रप रेमाण- स्योपाधिकताल,भात् आत्म.वमुत्ववादपर्यवसानापतेः । ननु “वालाग्रशत भागस्य" इत्यगुत्वेन तस्या मनः, तत्रैव, “सवानन्त्याय कल्पते” इतेि विभुत्रत्रगात् सोधिका सावेत्राङ्गी कर्तव्या. वयन्नाह निर्विकार- श्रुतीति । “अच्छेयोपमदाहूययम्" इत्यादिनाऽऽत्मनो निर्विकारस्यप्रतिपादनात् अवोकान्त्या दे- कण्ठेोक्तथा चानन्त्यश्रुतिर्धर्मभूतज्ञानच्या हिपरतयैव व्याख्येया । चद्वदशायां च ज्ञानस्य सङ्कोचो ऽङ्ग्ग्य- कारि । अतः परिशेगत् मुक्तात्रेत्र तादृशी व्यासयंत्रतेत इते भावः । प्रदोषव देत सूत्रार्थस्तु एकदेशे स्थितस्याप्यात्मनः सर्वशरीरेष्व. पे चैतन्यद्वाराऽनुप्रवेशो नानुपपन्नः प्रदीपवत् = एकदेशस्थतस्या. पे प्रदीपस्य यथा प्रभया देशान्तरेषु व्याप्तिः तद्वत् । तथा हि दर्शयति श्रुतिः - “वालाग्रशतभागस्य” வாசியறியாமையால் வந்தது. ‘என் பாதத்தில் நோய். என்பது அங்கு இவன் அறிவு = உணர்ச்சி சென்று உணர்த்துகிறதாகை யால் சரியாகிறது. இவ்விதம் ஸித்தாந்தி கூறுவதை ஒத்துக்கொள் ளாது போனால் யோகிகள் பல சரீரங்கள் எடுக்கும் போது சரீரங் களுக்கிடையே -ஆத்மாவின் தொடர்ச்சி தொடர்ச்சி அறுபட்டுவிடும். சரீரமே இல்லாத போது ஆக்மாவுக்கு எவ்வித அளவுமின்றிக்கே போகக் கூடும். அப்போது அளவிட்டுக் கூற சரீரமில்லையன்றோ? ஜீவன் “மாறு தலற்றவன்” என்று ப்ரமாணவாக்யம் கூறுவதாலே -மோக்ஷதசையில் அவன் பெரியகூனாகிறான் என்றதற்கு வேறு கருத்து. அதாவது- । 48 देशिकाशयप्रकाशसहिते எ धर्मव्याप्तिur Go घटिकेल. वृक्षशाखादिसनी जीवछ L प्रदेशळं शुष्कLIro என்றதுவும் अष्ट वशेरनियतप्राण राय दूधिररित्याग का निर्षद्दि स्वरूप दान Dura स्वरूपव्याप्तिक ज्ञानव्याप्त काळी सांखादि- @sagyay ‘अहं जानामि’ की अवधि प्रत्यय . इत्यारभ्य “स चानन्त्याय कल्पत" इत्यन्तेने त । ननु “अस्य सोम्यं महतो वृक्षस्य” इत्याशुकं शाखा- शोपणादिकं जीवस्य सर्वदेहन्यासत्वेपि सङ्कोच विकासशालित्य दुपपद्यते । न तूक्तरीत्या ज्ञानव्याप्या- दिकं तेन सिद्धतीत्यवाह वृक्षशाखेति । एनरदुधुमिदन्तं श्रुत्यर्थानुवादः । प्राणत्रास्यादोत्या. देना पूर्वोक्तज्ञानव्या हिस्वीकारः । अणुभूतेनापि जीवेन महतो वृक्षस्य शाखोपशाखासु अदृष्ट विशेषमूलक- प्राणत्रायुःवशेषज्ञानसम्बन्ध वेशेनापाधिद्वारा विष्टितत्वाङ्गीकारात् क्ाचित्कदाचित्तदुपाधिविगमे तत्प्रदेशः शुष्यति अन्यस्तु नेव्येतावतैवोपपतो न प्रमाणान्तर विरुद्धं खरूपसंकोचादिकं कल्पनीय मित्यव चेयम् । नन्यस्य शाखाशोपणादिन्यायस्य मनुष्यकरवरगादिष्व. पे तुल्यतया कथं तत्र सर्वात्रयत्रेषु प्राणसञ्चारादिः ? “हदे प्राणः " इ.ते तस्य हृदयन देशमात्रवृत्तित्वादिति चेन्न – अत्नत्यप्राणशब्दस्य प्राणवायु सामान्यपर- त्वात् । वाद-मृगादिशब्दस्येव तस्यापि सामान्यविशेोभववाचिचाङ्गीकारात् । अस्ति च प्राणः सामान्यतः स्थावरेष्वपे । तदुक्तम्, “न तु दृष्टान्तभावात्” इत्यत्न भाष्ये, “स्थावरेषु प्र णसद्भावे. पे तस्य पञ्चधावस्थाय शरीरधारकत्वं परं नास्ति” इति । ननु स्वरूपातिरिक्तज्ञ. नाभावात् ज्ञानव्याप्तिः स्वरूपव्याप्तावेव पर्यवस्यति । अतश्च नात्माणु रेति सांख्यादयोऽन्न प्रत्यवतिष्ठन्ते स्वरूपमोय इति । तथाच सांख्यसूत्रताप्यादिकं “निर्गुणत्वान्न चिर्मा”, “ज्ञानं नैवात्मनो धर्मो न गुणो वा कथञ्चन । ज्ञानस्वरूप एवात्मा नित्यः पूर्णस्सदा शुचिः” इतेि । सांख्यादोत्यादिनाद्वैतिपरिग्रहः । तदिदं निराह इदुयुमेति । निरस्तमित्यप्रेतनेना- न्ययः । अवाधितप्रत्ययेति । अहमर्थस्यात्मनो ज्ञानाश्रययं हि तदर्थ इति भावः । नन्वहं जानामी यत्राह मर्योऽन्तःकरणमेव । तस्याप्यव्यामवृतमेव तदाश्रययम् । अतो नैतावतात्मनो ज्ञाना- श्रपत्यसिद्धिरित्नाह अहमर्थमे इते । “हन्ताह, मेमास्तिस्रो देवताः”, “यत्मात्क्षरमतीतोहम्” इत्यादि- श्रुतिस्मृतिषु तथैत्रायणनादिति भावः । अस्तु तर्हि जडरूपस्यात्मनो ज्ञानगुणकत्वं नैयायिका दिव्यवाह आत्माचा नम्वरूपेति । “अत्नायं पुरुषस्वयं ज्योतिः”, “न विज्ञातु वैज्ञापिरलोपो दिद्यते” इत्या. दिना அவனுடைய அறிவு பெரியதாகிறது என்று கொள்ள Corb. ஸூதரகாரரும் -விளக்கு போல் விரிகிறது - என்று இதையே சொன் னார். “மரத்தின் ஒரு கிளையை ஜீவன் விட்டபோது அது உலர்ந்து Curio” psi - Bouquiry கிளையில் பரவாவிடில் அது உலரும் என்றே அபிப்பிராயம் ஸாங்கியர்கள் - ஜீவன் என்னும் பொருளே அறிவின் வடிவு அதற்கு இன்னொரு அறிவு எனனும் தனமை கிடையாது. ஆகையாலே அறிவு अह पर्थ GLD आरमाGaon ज्ञान गुणक परमतमने जीव. 2. सर्वप्रमाण सिद्धungi आत्मा धानस्वरूप Girman gap श्रुतिस्मृति शतक ज्ञानस्वरूप Georg वाक्य Qip चेतनस्य (pogy । अवधारणं जदशव्युदासादिर. एवं 1 49 La निरस्त. महस्व Guor ? महङ्कार ं त्याज्य Quor शास्त्र ढांग @amejgy. शुक्र अहङ्काररूपLDI का अन्त:करण 3D अहमर्थ शुक्रं Quorm Garogyavar. आत्मा प्रत्यग्रूप अध्यात्मनिरूपय aroun तथा प्रतीतेरिति बोध्यम् । ननु, “विज्ञानघन एव” इत्यत्रैवकारेण ज्ञानगुणकत्वव्युदासात् नोक्तं युक्तमित्यत्राह ज्ञानस्वरूपनिति । न तु तत्र ज्ञानगुणकत्वांशव्युदासः, तस्यान्यत्न प्रमाणप्रतिपन्नतया न्युदसितुमशक्यत्यादिति हृदयम् । तदुक्तं श्रुतप्रकाशिकायाम्, “घनशब्दोकनैरन्तर्यस्य जडांश मिश्रत्वं ब्यावर्तयत्येवकारः” इति । आत्मनोऽहमर्थत्वमुक्तमाक्षिपति इप्पडि इति । अहं जानामीत्यबाधित- प्रत्यक्षेणेत्यर्थः । उण्डानाल्लुमित्यभ्युपगम्यवादः । अन्तःकरणाहमर्थत्ववादिसांख्यादिमते स्वयंप्रकाश- ज्ञानस्यान्तःकरणेन स्वात्मस्थतयाऽभिव्यंजनात् अहं जानामीत्यस्याध्यासरूपतया ज्ञानाश्रयत्वरूपस्य चेतनत्यस्य वस्तुतोऽभावात् । अहन्त्वम् = अहंशब्दवाच्यत्वम् । शास्त्राणि “अहङ्कारं बलं दर्प कामं क्रोधं परिग्रहम् । विमुच्य निर्मम शान्तो ब्रह्मभूयाय कल्पते ॥” इत्यादीनि । अन त्याज्यतयोक्तस्याहङ्कारस्यै- बाहन्त्वरूपतयोपादेयस्यात्मनोऽतद्रूपत्वं प्राप्तमिति भावः । तर्ह्यहमर्थः क इत्यत्राह आगेयालिति । अहंशब्दवाच्यत्वं, त्याज्यतयोक्ताहङ्कारः, अहङ्काररूपमान अहङ्काराख्यतत्त्वपरिणामभूतम् । तन्नामा तत्त्वविशेषश्चेति एततितयस्यैकत्वाभिमानेन प्राप्तं पूर्वपक्षमेतम् तेषां परस्परं भेदप्रदर्शनेन निराकरोति आत्मा प्रत्यगिति । प्रत्यकत्वं स्वस्मै स्वयंभासमानत्यमित्युक्तं पूर्वमेत्र 1 एतादृशस्य च तस्य பரவுகிறது - என்றதற்கு ஆத்மா பரவுகிறான் என்றே பொருள் எனக் கூறுவர். அது அங்ஙனன்று. நான் அறிகிறேன் என்ற ஸர்வ நுபவத்தினால் நான் என்னும் ஆத்மாவும் அறிவும் வேறு வேறு தன்மையாகிறது. ஆத்மா தானும் அறிவுவடிவாய் அறிவு என்னும் தன்மையதாய் இருக்கிறது என்று பலபல ச்ருதிகள் பேசுகின்றன. “ஜீவன் முழுவதும் ஜ்ஞானக் கட்டியாகவே இருக்கிறான்” என்ற இடத்தில்- ஏ - என்றும் தேற்றம் ஜடாம்சக் கலப்பு துளியும் கிடையாது என்று சொல்ல வந்தது. சரி போகட்டும் ஆத்மா அறிவுடையனே. ஆயினும் அஹம் என்னும் பதத்திற்குப் பொருளாவானோ? அஹம் - நான் என்று அஹம்பாவம் கூடாதென்றல்லவோ சாஸ்திரம் கூறும். ஆகையால், அஹங் காரமென்றும், அந்தக்கரணம் என்றும் கூறப்படும் உள்மனமே அஹம் என்ற சொல்லின் பொருள் என்று ஸாங்கியர் சொல்லுவர். இது சரியன்று வேதாந்திகள் அனைவரும் ஆத்மாவை-தனக்கே தான் தோன்றும் பொருள்- 02-1 உலகா 50 देशिकाशयप्रकाशसहिते @rosurgi अहमर्थक प्रत्यक्तं LirLDIT भारत्याग- वचनं देहात्मभ्रप-गर्यादिपरित्यागपरLIऊurs तत्रविशेष अहमर्थ अहमबुद्धिल जनि urgy. ‘ममेदं’ इदारगोचरण शरीर अहङ्कारशब्द ऊur Gov प्रयुक्त की DT 605 का अहम्बुद्धि वैशेपिकादिभिर्वक्ष्यमाणरीत्याऽऽत्मन्यनङ्गीकारात् सर्व सिद्धान्तीत्यनुक्त्वा अध्यात्म निरूपकेत्युक्तिः । आत्मविषय- कशास्त्रकारैरित्यर्थः । अहन्त्वानङ्गीकर्तृभिरपि अतिभिः आत्मनि प्रत्यक्त्वाङ्गीकार देवमुक्ति: । अस्तु तत्र तदङ्गीकारः । तायताऽहन्त्यस्य किमायातमित्यत्ताह अहमर्थमल्लाददर्कु इति । “अहम न चेत् आत्मा प्रत्यकाचं नात्मनो भवेत्” इति भाग्यमिहाभिप्रेतम् । इदंशब्दवाच्यप्रपञ्चस्य पराक्त्वेन ततो व्यावृत्तं प्रत्यकत्वमहंबुद्धियोध्य एव पर्यत्रस्यतीति तदभावे तदभाव इत्याशयः । अथाहङ्कारत्याग- वचनगतिमाह अहङ्कारत्यागवचनमिति । अयं भावः - अहङ्कारशब्दस्य त्रिप्वर्थेषु प्रयोगो दृष्टरः । “अथातोऽहङ्कारादेशः” इत्यादी अहनियत इत्यहङ्कारो नामाऽङमा । तस्यादेशः = अहंशब्दघटनेनो- पदेशः । स न त्यक्तुं शक्यः । तथासति आत्मनाशस्यैत्र पुरुषार्थत्व, पत्तेः । “महाभूतान्यहङ्कारो बुद्धिरव्यक्तमेव च” इत्यायुक्तो महत्तत्त्वकार्यभूतोप्यहङ्कारोऽस्ति कचित् । तस्याप्याप्रळयस्थागिन आमुक्ति अस्मदादिभिस्सम्बद्धस्य न त्यकुं शक्यता । ततथ परिशेषादेवमेव वक्तव्यम् - " आत्मन्येव न दोपाय शब्दोऽहमिति यो द्विज ।…. अनात्मन्यात्मविज्ञानं शब्दो वा भ्रान्तिलक्षणः” इत्यादिविष्णुपुराणोक्त- देहात्मभ्रमो चा, “गर्योऽभिमानोऽहङ्कारो मानचित्तसमुन्नतिः” इत्युक्तः उत्कृष्टजनावमान हेतु गव वान व्यक्तव्यतयोक्त इति नात्मनि त्वदुक्तरीत्या हन्त्वत्याग इति । एतेनानाहङ्कारशब्दस्य गर्वपरत्वे गीतायां उपरितनदर्पशन्देन पौनरुक्तयमिति शङ्का परास्ता । यत्नाहङ्कार शब्दमात्रस्य श्रवणम्, तत्र स्थले एवं निर्वाह- सम्भवादिति । तत्त्वविशेपेऽहङ्कारशब्दप्रयोगं निर्वहति तत्त्वविशेपत्तिलिति । तथा चानहमि = अहमर्थ- मिने देहे अहंबुद्धिकरणत्वात् तत्त्वविशेषे स शब्दः विप्रत्ययान्ततया प्रयुज्यत इति भावः । “अहंबुद्ध्या परागर्थात् प्रत्यगर्थो हि भिद्यते” इत्युत्तरार्धमभिप्रयन् देहादिव्यावृत्ततयाऽऽत्मन एवाहंशब्दवाच्यते सि स्थापयति ममेदमिति । ममेदं गृहमित्यादौ गृह्णादिव, ममेदं शरीरमित्यादावपि शरीरात् तदेकदेशान्तः- करणाच्चाहंशब्दवाच्यतयाऽऽरमा विविच्यत इत्यर्थः । पूर्वमेव सूचितं वैशेपिकादीनामन्यथाङ्गीकारं दर्शयत அதாவது- ப்ரத்யக் என்பர். அஹம் - நான் - என்று தோன்றாத பொருளுக்கு எப்படி அந்த ப்ரத்யக்பதார்த்தத் தன்மை வரும் ? அஹங்காரம் கூடா தென்றால் கர்வம் கூடாதென்று தான் கருத்து. அந்தக்கரணம் என்னும் உள் மனதை அல்லது தத்துவாந்தரத்தை அஹங்காரமென்று பேரிட்டழைப்பதற் குக் காரணம் - அஹம் என்ற ஆத்மாவல்லாத தேஹத்தில் மதிகேடர்களுக்கு அஹம்-ஆத்மா - என்ற அறிவைப் பிறப்பிக்கையே ஆகும். ஆத்மாவை அல்லாத வற்றிலிருந்து பிரித்தறிய -‘நான்’, ‘இது’ என்ற சொற்களைத் தானே கையாளு கிறார்கள். ஆகையால் அஹம் என்றது ஆத்மாவைத் தான். ஆத்மாவின் · परमती जीव. 2. मारक प्रतीक guli अहमर्थ ४० आत्मा ॥ 51 श्री धर्मभूनशाना केल हा प्रकाशिक प्रत्यक् जडात्मवादिनी Gangaurair. श्रुतिरमृतिबला स्वयंप्रकाशत्व ज्ञानाश्रय- स्वादिकां (स्वाक्षी) सिद्धिसंकsura स्वरूप धर्मकी @rrLIT कृष्ण कंछ क्रं 1 1 इवनिति | आत्मेत्यर्थः तन तान् इत्यखण्डस्य खस्मा इत्येवार्थः । न तु स्वस्मै स्वयमिति । धर्म- भूतज्ञानेनेति करणान्तरनिर्देशविरोधात् ; तन्मतविरोधाच्च । अयमाशय - सर्वप्रकाशं न किमपि वस्त्वरित । सर्वस्यापि ज्ञानेन परेण वेवतया जडत्वात् । इयांस्तु विशेषः- यत् आत्मा तथाभूतोपि स्वस्तै = स्वव्यवहारादिप्रयोजनाय भासते । इतराणि तु घटादीनि वस्तूनि परस्मै - परप्रयोजनायेति । अत एव प्रत्यकू- परागभेदोप्युपपद्यते । न पुनर्धर्ममृतज्ञाननिरपेक्षमा गनः कदापि भानम् । सुषुप्तावपि तद्भानप्रसङ्गात् । मन्मते तु तदा धर्मज्ञानोत्पाद विरहान्नानुपपत्तिरिति । तदेतत् प्रतिक्षिपति श्रुतिस्मृतीति । “अलायं पुरुषः खज्योतिर्भयति, ‘न विज्ञातुर्विज्ञातेर्विपरिलोपो विद्यते’, ‘ज्ञान वरूपमल्यन्त निर्मल’, ‘तथा हेयगुणधं- सादद्यवोचादयो गुणाः” इत्यादयोऽन विवक्षिताः । ज्ञानस्य द्रव्यत्वाङ्गीकारेण ज्ञानस्वरूपस्याप्यात्मनो ज्ञानगुणकत्वे न गुणे गुण, नङ्गीकार सिद्धान्त विरोधः । सुषुप्तावप्यात्मानुभवो विद्यत एव ! “एतावन्तं कालं सुखमहमलाप्सम्” इति सुनोत्थितस्य परामर्शात् सुपुतिकाले तद्व्यवहाराभावस्तु तदानी धर्मभूत- ज्ञानविकासाभावादप्युपपथते । एवमन्यदप्यूह्यमिति । स्वरूपधर्मङ्गकिरण्डालु मिति । अत्रायं विवेकः- प्रत्यक्त्वैकत्वानुकूलक्ष्य विशिष्टतयात्मनः खरूपेण सर्वदा भानम् । नित्यत्य णुत्वादिधर्मविशिष्टतया तु तस्य सुपुप्तिभिन्नकाले धर्मभूतज्ञानेन भानमित्युक्तं पूर्वमेत्र । तत्र प्रत्यक्सं= अहन्त्यम् । अहं वा अनहं वा, एको- हम् अनेको वेत्यादिसंशयस्य कदाप्यनुदयात्तेषां त्रयाणां धर्मागां धर्मिणा सदां भानम् । अन्येषां निरूपित - खरूपविशेषणधर्माणां तु संशोपि कदाचिद्भवतीति धर्मभूतज्ञानेन भानम् । नन्वात्मत्वरूपेण सर्वदा खखरूपं आनुकूल्यमाने आत्महननायोद्बन्धनादौ प्रवृत्तिर्न स्यात् । हनन हेतु भूनपादिघटित सामग्रचा अनुपपत्ते- रिति चेन्न — अनुकूले आत्मनि अत्यन्तसुखरागेणैव तत्प्रतिबन्धकतुः खनिवारणपूर्वकं तत्संरक्षणीयत्व- युद्धयोद्बन्धनादिप्रवृत्त्युपपत्तेः । अथवा आत्मनो मन्दानुकूल्यस्यैव सर्वदा धर्मिभात्यत्वाभ्युपगमेनाल्पानुकूल- तया भातात्मखरूपापेचयाऽधिकतर सुख लाभलो मेनोद्रव नाथप्रवृत्युपपतिः । तदुक्तं विरोधपरिहारे आचार्यैरेव, “मन्दमान आनुकूल्यम् निर्विकारखरूपप्रकाशत्तले एप्पोदुम् तोत्ति तोत्रमान आनुकूल्यम् मनादिकर्ममूलभगवत्सङ्कल्पविशेषत्ताले तिरोहितमाय् पिन्बु योगादिदशैकळिले धर्मभूतज्ञानताले अनुभाव- माकिरदु” इति । வடிவு ஜடமானது என்று சொல்லும் நையாயிகன் முதலியோர் - தனக்குத் தானே தோன்றுகையாகிற ப்ரத்யக்தன்மையானது ஜீவனுக்கு-தன்னுடைய அறிவு என்னும் தன்மையாலே ஏற்படுகிறது என்பர். இது சரியல்ல. ச்ருதி ஸ்ம்ருதிகளாலே ஜீவன் ஓர் அறிவின் வடிவினன், அறிவு என்னும் தன்மையும் பெற்றவன் என்று ஏற்படுவதால் - தன்னாலும் தனக்குத் தான் · 52 देशिकाद्ययप्रकाश सहिते C ननु सुखमहमखासमिति सुप्तोत्थितपरामर्शेन ह्यात्मनोऽनुकूल स्वरूपत्वमुच्यते । तर्हि तत्तुल्यन्यायात् दुःखमहमस्खा समित्यपि प्रतीतेरात्मनो दुःखरूपतापि प्रसजतु । न च तादृशप्रतीतिर्नास्तीति वाच्यम् ; लोके तथापि केपाञ्चित्प्रतीतिसम्भ( द्वा?) त्रात् । अत एव हि पातञ्जलयोगशास्त्रे अभावप्रय्या लम्वना वृर्त्ति- निद्रेति सूत्रे, ‘सुखमहमवाप्तम्’, ‘प्रसन्नं मे मनो विशदीकरोति’, ‘दुःखमहम स्वाप्सम्’, ‘स्त्यानं मे मनो भ्रमत्यनवस्थितम्’, ‘गाढं मूढोऽहमस्वाप्सम्’, ‘गुरुणि मे गात्राणि क्लान्तं मे चित्तम्’ इति व्यासभाष्यं दृश्यते इति चेत्-भत्त्रोच्यते — किमिह भवतां सिपाधयिपितम् ? किमात्मनो दुःखरूपत्वम्, अथ सुपुतौ दुःखप्रतिभासमात्नम् । नाद्यः, “तदेतत् वित्ता- प्रेयः” इत्यादित्या ‘सर्वेषामेव जन्तूनां नृप स्वात्मैव बल्लभः । इतरेऽपत्यवित्ताद्यास्तद्वल्लभतयैत्र हि’ इति तदुपवृंहणभूतभागवतवचनादिना चात्मनस्तु खमात्त्ररूप- ताया एत्र प्रमितत्वात् । अत एव न द्वितीयोऽपि पूर्वोकप्रमाणवले नात्मनस्सुखमयत्वस्यैव सम्प्रति- पनच्या सुपुप्तौ तत्प्रतिभानेऽपि दुःखरूपतायास्तथा तदानीं प्रतिभानायोगात् तर्हि दुःखमहमस्खा- प्समिनि परामर्शः कथं घटते ! तद्रूपताया धर्मिभास्यत्वाभावे धर्मभूतज्ञानभास्यत्वस्यैव वक्तव्यतया सुपुनौ च तत्प्रसरणाभावादिति चेत्-न; अनायऱ्या दुःखमखमानुभवयैव तथा परामर्शाङ्गीकारात् । उत्तमूत्रभाष्याद्यनुसारात् । तथा हि-योगश्चित्तवृत्तिनिरोध इत्युपक्रन्ता निरोद्धव्या वृत्तीः प्रमाण- विपर्ययविकल्पनिद्रास्मृतय इति पञ्चधा प्रविभज्य चतुर्थं त्तिविषये इदमुच्यते अभावप्रत्ययालम्बना वृत्तिर्निदेति । यस्मिन्नागार के तमसि बाहय्वस्वभावः प्रतीयते, तत्तमोऽभावात्ययः तद्विपयीकुर्वन्ती चित्तवृत्तिर्निया | यदा सत्यस चित्रं तमस्तत्रात्रिरस्ति, तदा सुखमहम स्वाप्सनिति परामर्शः। यदा तु रजसा सह तमः, न्दा दुःखमह- मवाप्तमिति । यदा तु इमे अभिभूय केवलं तम एव तिष्ठनि, तदा गाढं मूढोहमित्यादि । तथाचा- लोक्ताया निद्राया बाह्यविषयविरक्तचितवृत्तिविशे षत्वस्य सुटतया सुपृप्तौ च वृत्तिसामान्यविलयात् इयं निद्रा स्वम एत्र ; न तु सुषुप्तिरिति । एतेनेदमप्युक्तं भवति - उदाहृतभाष्योकस्य सुखमहमस्वाप्स मिति प्रत्यत्रमर्शस्यापि दुःखमहमवाप्तमिति परामर्शतुल्यतया वृत्तिविशेषत्वावगमात् न स्वरूपसुखत्वसाधकतो- पपद्यते । किन्त्वितोऽन्यस्यैवेति । ननु सुषुप्ते चित्तवृत्तिसामान्यविलयरूपत्वे समाधितुल्यतापत्या कृतं तदधिगमप्रयत्नेनेति चेत्, सत्यम् । तथापि तस्यास्तमः कार्यत्वेनास्मद्यत्नं विनाऽऽगमनवत् अचिरादेव गम- नस्यापि सम्भत्रेन निरन्तरसमाधिसुखाभिलाषिणां हेयत्यात् । तदाह निद्राविषये वाचस्पतिः - एकाग्रतु- स्यापि निद्रा तामसत्वेन सबीज निर्बीजसमाधिद्वयप्रतिपक्षेति सापि निरोद्धव्यैवेति । सिद्धान्ते तु भगवद्भ- जनरूपसमायेस्सुपृमचादिवैलक्षण्यमतिसुटमिति न तत्र काचिदाशङ्काऽङ्कुरति । न चैत्रमन्न निद्राया- स्वमरूपत्वे उत्तरत्न, “खामनिद्रालम्बनं वा" इति सूत्रेण तयोः पृथङ् निर्देशो विरुद्धभेत इति वाच्यम् । गोबलीवईन्यायेन तत्र स्वमस्यार्धप्रबोधरूपतां निद्राया एवोक्तस्वमात्मकताञ्चाश्रित्य कथञ्चित्समाधेयत्वात् । इत्थमेत्र च निद्राखरूपं न्यायसिद्धाञ्जनेप्युपवर्णितम् । “निद्रा तर्हि कस्यावस्था ! चिन्तालस्य क्उमादिभि - स्समूर्च्छतो मनसः ; ज्ञानस्यैव वा । सैव च सुपुप्यादिकारणम् । कथं तर्हि “अभावप्रत्यया" इत्यादिपा- " परमतम जीव, 2. 53 रमपै सूत्रम् ! इत्थम् समाधिमधिगच्छतो नृत्यन्तरवन्निरोद्धव्यत्वाभिप्रायम् ; निरोधपरत्वात् प्रकरणस्ये- त्ययमर्थ आत्मसिद्धावुक्तः इति । तत्न हि न निद्रा सर्वथा वृत्तिरूपा । अत्यन्तमन्तःकरणसमीलनात् । अथवा न वृत्त्यन्तरम् । किन्तु - इन्द्रियोपरमतारतम्यत्रशात्तदानीमदिशदसुखदुःखानुभवसत्त्वात् प्रमाणरूप- वृत्तिरेव । यद्वा पूर्वोक्तप्रमाणादिवृत्यभावकारणभूतप्रचिततमोगुणालम्बना विलक्षणा वृत्तिरेवेति त्रयः पक्षाः प्रत्यपादिपत । तत्र प्रथमः पक्ष एवं निर्वाह्यः — निद्राया अवृत्तित्वे तस्यास्तुषुप्तित्वमेवां- भ्युपगन्तव्यम् । ततश्च पश्रात् सुखमहमिति प्रत्ययमर्शचलादात्मखरूपस्य तद्रूपत्यप्राप्तित्रत् दुःखमह- मिति प्रतीतिबलात् तस्य तद्रूपतापि प्राप्नुयादिति तु पूर्व: प्रश्नस्तथैव तिष्ठति । तनेत्थं समाधा- तव्यं भवति-निद्राया अवृत्तित्वपक्षे आत्मसिद्धावेव तादृशाः परामर्शाः जागरारम्भकालिकसुखदुःख- मोहोपधायकमनःप्रसादस्थैर्यस्तै मिल्या दिलिङ्गानुभवाधीनसुखाद्यनुमितिरूपा एवोक्ता इति न तैरात्मनो दुःखादिरूपत्व सिद्धिः । किन्तु विलक्षणेन, “सुखमहमस्खाप्सम्" इत्येवंविधेन सुखांश खरूपानुभवजनित- स्मृतिस्वापकालांशानुमित्युभयरूपपरामर्शमात्रेण सुखरूपत्वमेत्र सिध्येत् । धन सुखरूपस्य त्मानुभवस्य संस्काराधानद्वारा स्मृतिजनकत्वं च न्यायसिद्धाञ्जनव्याख्यानयोः किञ्चिद्भेदेन समर्थित तत्रैव द्रष्टव्यम् । 1 न चैवं सति आत्मखरूपानुभवस्य संस्कारानाधायकत्वं विस्तरश आत्मसिद्धी प्रतिपादितं विरुद्ध थे- तेति वाच्यम्; विनयभेदात् आत्मवरूपमात्न विपयकस्मृतेरेव तत्नापादिततया तादृशानुभवसद्भावेपि तस्य संस्कारानाधायकत्वेन तादृशस्मृत्यसंभवस्यैव तत्न प्रदर्शितत्वात् । सुखमहमिति सुखत्वविशिष्टत- या तु तदनुभवेन भवत्येव स्मृतिः । परन्तु अस्मिन् पक्षे द्वितीयपक्षे च यद्यपि अभावप्रत्ययालम्बना वृत्तिनिद्रेति योगसूत्र बिरोधः प्रतिभायात् ; तस्यास्तत्त्रातिरिक्तवृत्तित्वावगमनात् - अथापि तत्सूतस्य प्रकरणानुरोधेन निरोधपरत्वात् न वृत्तित्वबोधने तात्पर्यमिति पूर्वोक्तरीत्या परिहर्तव्यं भवति । एवं न वृत्त्यन्तरत्यमिति द्वितीयपक्षे सुखमहमखा समित्यादीनां निद्राकालिकसुखाद्यनुभवज नित- स्मृतिरूपतया उक्तरीत्या नात्मस्वरूपे दुःखत्वादिसाधकत्वम् । तेषां धर्मभूतज्ञानदशापरामर्शरूपत्वात् । तथैवातिरिक्तवृत्तित्वपक्षे तृतीयेऽपि बोध्यम् । द्वितीयकल्पे तेपां परामर्शानां प्रमाणादिरूपवृत्तिजनित - स्मृतिरूपत्वम् तृतीयकल्पे विलक्षणवृत्तिजनिततद्रूपत्यमिति भिदा बोध्या । अन्न निद्राया केवलं प्रचिततमोगुणमय त्रिलक्षणवृत्तिरूपत्वेऽपि पञ्चीकृतप्रपञ्चे मात्त्रया सत्त्वरजसोरप्यन्वयस्यावर्जनीयतया तदंशो- द्भवाभिभत्रभेदेन सुखमहं दुःखमहं इत्यादिपरामर्शभेदा भवन्तीति च भाव्यम् । सिद्धान्तविन्दौ तु दुःखमहमित्यादेः किञ्चिदन्यथानिर्वाहः कृतः । तथाहि ननु दुःखमह- मिति कस्यचित्परामर्शात् सुपृप्तौ दुःखानुभवोप्यस्तु । मैत्रम् । तदानीं दुःखसामग्रीविरहेण तदुत्पत्त्य - योगात् । सुखस्य त्वात्मखरूपत्वेन नित्यत्वात् । शय्यादेरसमीचीनत्वेन च दुःखत्योपचारात् दुःस्युमर्शमेत्यादिप्रत्ययोपपत्तेः । अथवा अवस्थान्नयस्यापि परस्परमेनेन वैविध्याङ्गीकारात् सुपृप्तात्रपि · 54 पेशिकाद्ययप्रकाश सहिते ( दुःखानुभन उपपद्यते । तथाहि प्रमाज्ञानं जाग्रनामत्, शुक्तिरजतादिविभ्रमो जाग्रत्खमः, श्रमादिना स्तब्धीभावः जाग्रत्सुषुप्तिः । एवं स्वप्ने मन्त्रादिप्राप्तिः स्वप्नजाग्रत्, स्वप्ने स्वप्नदर्शनं स्वप्नस्वप्नः, स्वप्नदृष्टस्य पुनरुत्थाय कथयितुमशक्यत्वे स्वप्नसुषुप्तिः । तथैव सुपृप्तधवस्थायामपि सात्त्विकी सुखा- कारा या वृत्तिः सा सुपुप्तिजाग्रत् । तदनन्तरमेवोक्तरीत्या सुखमहमित्यादिः परामर्शः । तत्रैव राजसी या वृत्तिः, सैत्र सुषुप्तिस्वप्नः । ततः पश्चादेव दुःखमित्यादिप्रत्यत्रमर्शः । तदैव च या तामसी वृत्तिः एषैत्र सुपुप्तिसुपृप्तिः । तदुत्तरकालमेत्र च गाढमूढोहमखासमिति प्रत्यय इति । तथाचान ग्रन्थे पक्षद्वयमुक्तं भवति । तयोः प्रथमपक्षे दुःखमित्यादिप्रतीतेर्गेणिवेन नात्मनो दुःखरूपत्वसाधनक्षमत्वं तस्या इति तात्पर्यम् । द्वितीये योगभाप्यायुक्तदिशा जाग्रदादीनां तिसृणां दशानां नवविचत्वं प्रतिपाद्य तत्नाष्टमी या विधा सुषुप्तिखप्नरूपा, तस्यामेव दुःखमहमित्यादिपरामर्शोत्पत्त्यङ्गीकारात्, तदानीश्च धर्मभूत- ज्ञानप्रसरणरूपवृत्तिसद्भावेन तस्यैत्र दुःखात्मकत्वं सिद्ध्यति, न तु धर्मिण आत्मन इति तात्पर्यम् । समस्तवृत्तिविरहस्तु नवम्यां सुषुप्तिसुषुप्तावेवेति सैव मुख्यसुषुप्तिशब्दार्थ इति । अत एव “जाग्रत् स्वप्नश्च सुप्तञ्च गुणतो बुद्धिवृत्तय” इति भागवतैकादशस्कन्धवचने सुप्तपदमपि सुषुप्तिजागरसुषुप्ति- स्वप्नविषयं मन्तव्यम् । तयोरेव वृत्तिरूपत्वादिति । आस्तामेतत् । पूर्व आत्मनि मन्दमानुकूल्यं सर्वदा धर्मिभास्य भवतीत्युक्तम् । तन्न किवि- द्विचार्यते– धर्मिभास्यं मन्दानुकूल्यं किं धर्मिणस्वाभाविकाकारः, अथ कर्माद्युपाधिकृतः ! तत्र न प्रथमः सर्वेषामपि वस्तूनां मन्दानुकूल्यप्रातिकूल्पोदासीनत्वानां कर्मकृतत्वस्य श्रीरहस्यवयसारे तत्त्रत्न्नयचिन्तनाधिकारे स्पष्टमुक्तत्वात् । न च मुक्तावपि बिना कर्मायुपाधि कस्तूरिकाद्यपेक्षया लशुनादौ मन्दानुकूल्यादिकं प्रतीयत इत्येवानुभव इति वाच्यम्; तस्याद्ययावदसम्प्रतिपत्तेः । मुक्तादीन् ईश्वरं प्रति च सर्वस्य तीव्रानुकूलतयैव तुल्यं भानस्त्रीकारात् । अन्यथा मुक्तौ लशुनादौ मन्दानुकूल्यस्यापि भाने सर्वत्र भगवद्विभूतितया विकसितज्ञानेन भासमानतीज्ञानुकूलतया साकं विरोधश्व प्रसजेत् । न मे वस्तु एकदेवैकपुरुषं प्रति मन्दं तीव्रञ्चानुकूरतया भासत इति युक्तमङ्गीकर्तुम् । अन्यथा सप्तभङ्ग्या किमपराद्धम् ! न चैकेनैकदेव एकं यस्तु दर्शनस्पर्शनाभ्यां आनुकूल्यतारतम्यच दुपलभ्यत इति नेदमनिष्ठमिति वाच्यम्; तत्रापि तत्तदिन्द्रियग्राहचरूपस्पर्शादिश्वेवानुकूल्पतारतम्यप्रतीत्या विषय- मेदेनाविरोधात् । नापि द्वितीयः ; कर्मकृतस्य मुक्तिदशाव्यावृत्तस्य मन्दानुकूल्यस्य धर्मिभास्यत्वासंभवात् । यावत्स्वरूपभाविन एव धर्मस्य तेन भानाङ्गीकारात् यथा प्रत्यकत्वादेरिति चेत् — अन्न रङ्गरामानुजमुनय आहुः कर्मायुपाधिकृतस्यापि मुक्तिदशाव्यावृत्तस्य मन्दानुकूल्यस्य धर्मिभास्यत्वं तात्रदङ्गीकार्यम् । सुषुप्तौ तथा दर्शनात् अवाप्तं सुखमित्यादी । तदानीं धर्मभूत- ज्ञानस्यात्यन्तसकोवात् परिशेषाद्धर्मिभास्यत्वस्यैव स्वीकरणीयवात् । न चात्मनि सुनुमौ तीव्रानुकृष्णं भासते । न वा तदानीं भासमानं मन्दानुकूल्यं आत्मनस्वाभाविकाकारः । यद्यपि मुक्त ग्राहकमात्म- Bijporis & परमतभने जीव. 2. LLB 55 शरीरादिक Guna चक्षुरादि- स्वरूपमस्ति, तथापि प्राह्यस्य मन्दानुकूल्यस्योपाधिकस्य तदानीं कर्माद्युपाधिविरहेण विरहात् न तदानीं तद्भानापत्तिः । यथा नित्यस्यापीश्वरज्ञानस्य तत्तद्वस्तुवर्तमानत्व विषयकस्यापि न तदतीततादशायां तद्विषय- कत्वम् ; अन्यथा तस्य विसंवादितापत्तेरिति ॥ तदेतत् रत्नपेटिकाकृतो न सहन्ते । तथा हि-आत्मनि सदा मन्दानुकूल्यं संसारदशायामेवं भासते धर्मिखरूपेण, न तु मुक्तावित्यङ्गीकारे, धर्मिस्वरूपस्य संकोच – चिकासयोरापत्तिः । प्रत्युत विपरीततया तस्य संसारे विकासः मुक्तौ संकोच इत्यप्यापद्येत । न्यूनाधिक- विनयसंयोग वियोगयोरेव तथारूपत्वात् । एतेनेश्वरज्ञानोदाहरणं प्रत्युक्तम् । धर्मिज्ञाने विकारप्रसङ्गं प्रति धर्मज्ञानस्यानुदाहरणीयत्वात् । तथात्वेपि दृष्टान्तासिद्धेश्च । यतः ईश्वरज्ञानं यस्मिन् वस्तुनि यत्काल- वृत्तित्वं कदाचित् गृह्णाति तस्मिंन् तत् सर्वदा गृहात्येव । तथा हि-यं घटं कदाचित् यत्कालयतिं- त्वेनेश्वरो जानाति, तं तथैत्र कालत्रयेऽपि जानाति । न तु कदाचिन्न जानाति, अन्यथा या जानाति । येन तस्याज्ञत्वाम्यथाशत्वयोः प्रसङ्गः । इयांस्तु विशेषः- तत्कालात्प्राक् तं भविष्यतीति, तत्काले च भत्रतीति तदनन्तरकालेऽभूदिति गृहन्त्या ईश्वग्बुद्धेरुल्लेखभेदाः परं भवन्ति । सर्वथोल्लेखभेदेपि तत्कालवर्तनरूपधात्वर्यस्य न कदाचिदपि बुद्धो विपर्यासः । तादृशोल्लेखभेदाथ शब्दप्रयोगाधिकरण- पूर्वापरक | लभेदप्रयुक्ता इति । किञ्च मन्दानुकूल्यस्य मुक्तावभाने पूर्वोक्तविरोधपरिहारश्रीसूक्तिविरोधः । तत्र तस्य सर्वदा निर्विकारखरूपप्रकाश्यत्यस्वीकारादिति । अतश्चैवं सिद्वान्तयितव्यमत्र-आत्म- स्वरूपस्य वैषयिकसुखापेक्षयोत्कृष्टसुनरूपत्वं हि वक्तव्यम् । एवञ्चानेनेतरसुखावधिकोत्कर्ष: सुखत्वञ्चात्म- स्वभाव इत्युक्तं भवति । तत्र सुखचमात्रं सर्वदा निर्विकारखरूपप्रकाश्यं भवति इत्येतत्तात्पर्येणैव पूर्वोक्ता सूक्तिः प्रवृत्ता । तत्नानुकूल्यस्य मान्द्यं नाम इतरसुखावधिकोत्कर्णविशेषितत्वम् । तथा च मन्दानुकूल्यं सर्वदा भासत इत्यस्य तदविशेपितसुखरूपतामात्रं सर्वदा भासत इत्यर्थोपपत्तिः । वैषयिकसुखापेक्षयोत्कर्षस्तु सुखगततीव्रतारूपः प्रायो भगवत्सङ्कल्पेन तिरोहितस्सन् योगादिदशायामेव भासत इति न कोपि दोष इति ॥ एतदुपरि किञ्चिदालोक्यामः - धर्मिस्त्ररूपेण मन्दानुकूल्यं भासते इत्यत्न मन्दशब्दः : त्कर्षा- विषयकज्ञानविपयार्थको वाच्यः । यथाभूते उत्कर्षाविशेषितत्यरूपमान्द्यस्य आनुकूल्ये ऽनन्वयात् । उत्कृष्टतया ज्ञातेऽज्ञाते वाऽऽत्मानुकूल्ये वस्तुवृत्योत्कर्षविशेषितत्वस्यैव सत्वात् । यथा छोहित जानातीत्यत्र लोहितपदस्य लोहितारोपविषयोऽर्थः । अन्यथा तन्नापि तत्पदमुख्यार्थस्य लौहित्य विशिष्ट- त्वस्य वस्तुतः बलात्रनन्वयापत्तेः । तस्य भाखरशुक्लत्वात् । विशदञ्चैतत् द्वितीयायां यज्ञपत्युपाध्या६ मतोपन्यासे व्युत्पत्तिवादे । ततथोक्तरीत्या धर्मिखरूपेण नित्यदा स्वस्मिन्नानुकूल्यमात्रं भासते, वैषयिकसुखावधिकोत्कर्षो न भासते इत्यत आनुकूल्यस्योत्कर्षाविषयकज्ञानविषयत्त्ररूपमा न्वोपपतिरिति इत्यलं पल्लवितेन ।
नन्यात्मनः स्वरूपधर्माभ्यां गृहयमाणत्वे – “अव्यक्तोऽयमचिन्त्योऽयम्” इत्यादौ तस्याव्यक्तस्यादि- कथनं कथं घटते ! व्यक्ततया गृह्यमाणत्वादित्यवाह तोद्रुमिडचिलिति । प्रकाशमानत्वेऽपीत्यर्थः । 56 देशिका शयप्रकाशलहिते . களுக்கு fரராமல்லாமையாலே ாவை அனகன் என்கிறது. எரர்களோடு கனென்று எரிச்சுக்கவொண்ணாமையாலே அfனென்கிறது, சிலர் தூத்துக்கு ஒன்கணம் கூடாதென்பர்கள். ராலும் ஏ பஞ்சுமாகவும் எரிரக்கையாலே ஜுப்கெெைனன்னலாம். இது என்பரா துக்கும் தாம் ராமல்லாததொன்றை ஒரு ரHஎத்தாலேயும் எ शरीरादिकमत्र व्यतिरेकमुखदृष्टान्तः । तथाच मोक्षधर्मवचनम्, “इन्द्रियैर्गृहयते यद्यत् तत्तत् व्यक्तमिति स्थितिः । अव्यक्तमिति विज्ञेयं लिङ्गप्राद्यमतीन्द्रियम्” इति । अतीन्द्रियं शास्त्रैकसमधिगम्यम् । आत्मनोपि तथात्वादव्यक्तत्वमिति भावः । एवमचिन्त्यत्वमपि व्याख्याति शरीरादीति । तथाच तत्र गीताभा- प्यम्, “स्वर्ववस्तु विसजातीयता तत्तत्स्वभावयुक्तस्वेन चिन्तयितुमप्यनर्ह" इति । ननु यद्यात्मा स्वरूपा- तिरिक्तेन धर्मभूतज्ञानेनापि भासेत, तहिं तस्य घटादिवजडत्वापत्या स्वयंप्रकाशता न स्यात् । अनन्या - धीनप्रकाशत्वस्यैव स्वयंप्रकाशत्यरूपत्वादित्याक्षिपति शिलरिति । केचित् अद्वैत्यादय इत्यर्थः । तदुक्तं तन्मतानुवादे भाष्यकारैः, “तस्मात्सदनुभूतिरेत्र । सा च स्वतस्सिद्धा, अनुभूतिवात् । अन्यतस्सिद्धौ घटादिवदननुभूतिश्चप्रसङ्गः” इति । किञ्च स्वयंप्रकाशस्य ज्ञानान्तर विपयताकल्पनमपि व्यर्थम् । तदप्युक्तं तन्नैत्र, “किञ्चानुभवापेक्षा चानुभूतेन शक्या कल्पयितुम् । सत्तथैव प्रकाशमानत्वात् । न ह्यनुभूतिर्वर्त - माना कदाचिदपि घटादिवदप्रकाशा दृश्यते । येन पराय तप्तकाशाऽभ्युपगम्येत” इति । तदेतन्निराकरोति ज्ञानविपयमाना लुमिति । तथाच नित्यत्वाणुत्वादिना केनचिदाकारेण धर्मभूतज्ञा- नवेद्यत्वेऽपि प्रत्यक्चैकल्यादिनाऽऽकारान्तरेण तन्निरपेक्षप्रकाशत्वमप्यस्तीत्या आकारभेदेनो भयोपपत्त्या नानंयोर- न्योन्यप्रतिक्षेपकत्वम् । घटादेखि नित्यत्वादिवैशिष्टयस्य सतोपि स्वयमप्रतीत्या तदंश विशिष्टात्मभान निर्वाहाय तस्य परायत्तप्रकाशताऽप्यवश्याश्रयणीयेति भावः । एवमात्मनि सिमाकारद्वयं धर्मभूतज्ञानेऽप्यतिविशति इदु धर्मभृतेति । “घटमहं जानामि" इति त्रिपुटीसाक्षात्कारे मातृमेपयोरित्र मितेरपि भानात् तत्या தோன்றக்கூடும். அறிவுத் தன்மையாலும் கூடும். ஜீவன் எப்புலனுக்கும் தோன்றாமையாலே-அவனை அவ்யக்தமான பொருள் என்று கூறுவர். உடலுடன் அவனை ஓர் இனம் என்று எண்ண முடியாமையாலே- அசிந்தியன் - என்கிறது. எ இங்கே சிலர் - வேறு ஒரு அறிவாலே அறிவிக்கப்படா நிற்கும் ஒன் றுக்கு சுயமே பிரகாசிக்கும் பெருமை கிடையாதென்பர். அதங்ஙனன்று. ஒரு அறிவாலே அறிவிக்கப்படுகிற பொருளும் - ஒரு ஸமயத்தில் அதை எதிர்ப்பார்க்காமலும் தானே தோன்றலாம் இது அறிவு எனும் தன்மைக்கும் பொருந்தும். எவ்விதத்திலும் அறிவுக்கெட்டாததை ஒரு ப்ரமாணம் கொண்டும் சுயம் பிரகாசமென ஸாதிக்க முடியாது. அறிவின் வடிவினனான ஆத்மா தனக்கேயாகத் தான் தோன்றும். அவனுடைய அறி வெனும் தன்மையானது- ஏதோ சில உலகப்பொருள்களைத் தன் மாறிமைपरमतमने जीव. 2. 57. ज्ञानगुणक@ru Giga (in सिद्धurb आत्मा ज्ञानस्वरूप GoDi Ganp श्रुतिस्मृति शतक निरस्त. ज्ञानस्वरूपा वाक्पाकी अवधारण जटांशव्युदासादिपर. चेतनस्यरंग @gi अहन्त्व ं Con? अदहारकं त्याज्य Quor Dr Br शास्त्रका Ganagar. asura अहङ्काररूपLDIT अन्तःकरण BLD अहमर्थQum Gangrauli&बी. भरमा प्रत्यग्रूप अध्यात्मनिरूपक arcoon • mi gosu gyi अहमर्थ Door प्रत्यभवं Lampur gyi अहङ्कार- त्यागवचनं देहात्मभ्रम- गर्वादिपरित्याग पर LOIT SLITgri तत्रविशेष अहङ्कारश अहमर्थLD 58 अहम्बुद्धि जनि ऊwrG SIL, ‘ममेदम्’ का DI इदङ्कारगोचरा शरीर ही आत्माका प्रतीकंaur gri अहमर्थ क्रं कृा प्रकाशिनं प्रत्यक्ष स्मृतिबल 800 स्वयंप्रकाशत्व - ज्ञानाश्रयत्व आत्मा ॥ @ ஜூரிங்கள் இரண்டாலும் தனக்குத் தான் 89 शरीरादिका प्रयुक्ती प्राक5LIT 4. अहम्बुद्धि धर्मभूतज्ञाना जडात्मवादिनां Garogyavitar, प्रति- (स्वादिकां) सिद्धिकsure स्वरूप- தோற்(ன்)றலாம். போலே चक्षुरादिकं विषय ज्ञानान्तरनिरपेक्ष- धर्मभूतज्ञान क्रं LOGOUNT COLDMANGO आत्माकन/ अव्यक्त ढंग से डा. शरीरादिय Corr® सजातीय Gear or my चिन्तिकं@Qur(Suroor अचिन्त्य @rapa. Goणां ज्ञानविषय हाल स्वयंप्रकाशत्व @क्षी. ज्ञानविषय Loroqui प्रकाशि@suro स्वयंप्रकाश @or @ तुल्य ं ज्ञानविषया ं PG प्रमाणक्रंलगGouajii स्वयंप्रकाश Quor 201 साधिकं Curr (50) 51. धर्मिं ग्रामं लाला (का). धर्म भूतान अपि विपयप्रकाशनवेळायां खाश्रयपुरुषाय स्वयम्प्रकाशत्वमुपेयम् । सा च वेळा वर्तमानत्वात्रस्यैव । ततश्च तस्या एव मितेः कालान्तरे ज्ञानान्तरेवेद्यत्वमप्यविरुद्धम् । स्वाश्रयायेत्युक्तधा वर्तमानतादशायामपि परं प्रति तस्या ज्ञानान्तरवेद्यत्वं सिद्ध्यति । तदप्युक्तं श्रीभाष्ये - अनुभूतित्यं नाम वर्तमानदशायां स्वसत्तयैव स्वाश्रयं प्रति प्रकाशमानत्वम् ; स्वसत्तयैव स्वविषयसाधनत्वं वा । ते चानुभवान्तरानुभाव्यत्वेऽपि खानुभवसिद्धे. नापगच्छत इति । अय खप्रकाशस्य ज्ञानान्तरवेद्यल्यानङ्गीकारं स्वक्रियाव्याघातेन दूषयति ज्ञानविपयमिति । स्वयम्प्रकाशाया अप्यनुभूतेरन्यैस्तद्रूपत्चे आक्षिप्ते सति, अनुभूतिरनन्याधीनस्वधर्भे- त्याद्यनुमानेनैव तस्यास्तथात्वस्य त्वया साधनीयत्वेन ज्ञानान्तरवेद्यत्वमायातमेत्रेति तदनङ्गीकारस्तव्याहत इति भावः । यद्यभयोः स्वयम्प्रकाशत्वादिकं तुल्यमिष्यते, तर्ह्यनयोः को विशेषः ? येन धर्मधर्मिभागसिद्धि- रित्यत्नाह धर्मीति । एतद्वाक्यार्थ श्रानुपदमेव प्रदर्शितः । धर्मज्ञानस्य विषयप्रकाशनकाल एव स्वयंप्र- யினால் தன்னை உடையவனான ஆத்மாவுக்குக் காட்டும்போது தானும் அவனுக்குத் தானே தோன்றும். வேறொன்றின் மஹிமை அது தோன்றக் 58 विषयप्रकाशकाल देशिकाशयप्रकाश सहिते खाश्रय के हालात m. pooon Gigi स्वयंप्रकाश- रवी ज्ञानान्तर विषयLDOM @prढंग mib प्रकाशि@@/Louit sir, काश सर्वशक्षान कsuji ज्ञानलक्षणादिज्ञान/yojis ना काशतोकधा बद्धस्य च कदाचिदेव विषयप्रकाश त् तदीयधर्मज्ञानस्य सङ्कोचपूर्वक विकासस्सिद्ध्यति । धर्मिणस्तु सर्वदा स्वयम्प्रकाशत्वात् न संकोचादिरित्यपि मेदो वोध्यः । यथा प्रभाप्रभावतोस्तेजस्त्वसाम्येपि धर्मः प्रभा सकुचति विकसति च; न धर्मीति । अथ स्वयंप्रकाशत्वमेत्रापलपतां मतमनूच खण्डयति इण्डक्कुमिति । ज्ञानं वा अन्यजडपदार्थो वेति न कश्चिद्विशेषः । सर्वं ज्ञानान्तरस्यैव विषयः । घटा- दिकम्, अयं घट इति ज्ञानेन विपयीक्रियते । तदेव ज्ञानं व्यवसाय इति व्यवह्रियते । तदपि ज्ञान घटमहं जानामीत्यनुव्यवसायेन वेयत इति वैशेपिकादयो वदन्ति । अयं घट इति ज्ञानेन विषये घटे जनितां ज्ञाततां दृष्ट्वा तेन खिङ्गेनात्मनि ज्ञानोदयोऽनुमीयत इति भाड्डा आहुः । ततश्चान एन्नुमवरकळिति सामान्यत उभयेषामप्यनुवादः । सर्वज्ञज्ञानेति । सर्वज्ञेश्वरनिष्ठसर्व विपयकज्ञानेत्यर्थः । अयं भावः - ईश्वरज्ञानमेकमेत्र सर्वविनयकमिति सर्वसम्प्रतिपन्नम् । असर्व विषयकत्वे ईश्वरस्यास्म तुल्यतापत्तेः । नानाज्ञानवत्वे नित्यज्ञानत्रत्तानुपपत्तेश्च । तथाच तदीयज्ञाने सर्व विषय इति स्वयमपि विषयीभवति । एवञ्च तद्ज्ञानस्य सिद्धा स्वयम्प्रकाशता । तदुक्तं न्यायसिद्धाञ्जने, “स्वधीविशेषं सर्वज्ञोऽप्यध्यक्षयति वा न वा । आबे सिद्धा खतरिसद्धिरन्यन्नासर्ववेदिता” इति ॥ ननु सर्व प्रमेयमित्यस्मदीयज्ञानेपि स्वस्य स्वविषयत्वमावश्यकमितीश्वरज्ञानपर्यन्तानुधावनं व्यर्थम् । तत्र सर्वःवव्यापकप्रमेयत्वभाने तदन्तःपातिन- स्वस्यापि भानात्रस्यभावादिति चेन्न - ज्ञानखयंप्रकाशता वा दिपक्षेषु तस्येदन्तया विशदावभासस्यैवेष्ट- स्वेन सर्व प्रमेयमित्यादिषु तथाविधवेषयताभावेन तत्प्रदर्शनायोगात् । ईश्वरस्य तु करतलामलकत्र द्वश्वं पश्यतो ज्ञान एवं तत्सद्भावादिति । नन्वीश्वरोप नैकेन ज्ञानेन सबै जनाति ; किन्तु परस्परा- वगाहिभिर नित्यैर्नानाज्ञानैरेव । तथाच तस्य सर्वज्ञत्वमर्थसमाजाधीनं भवति । [ ईश्वर एव स्वरूपेण नास्तीति मीमांसकपक्षो वाऽस्तु ] इत्यत्नाह ज्ञानलक्षणादीति । सर्वत्र्यवह रहेतुर्ज्ञानं बुद्धिरिति बुद्धिलक्षण- ज्ञाने खस्यापि विपयत्वमेष्टव्यम् । व्यवहारहेतुत्वरूपानुगत कारो ष्टव्धसर्व ज्ञानविषयकत्वे तादृशख- विषयतया अपि दुर्वारत्वात् । स्वस्यातादृशत्वे चाव्याप्यापतेः । तथाच सर्वार्थसिद्धिः, “बुद्धिल- क्षणधीहिं उक्ष्यभूतवृत्नत्रुद्ध्यभिव्याप्तासाधारणधर्मविपया तद्योगेन स्वात्मानमपि विपयीकरोति” इति । अन्न, காரணமன்று. எப்பொருளும் எந்நாளும் வேறொரு அறிவின் பலத்தாலே தான் தோன்றும். சுயம்பிரகாசமான பொருளே கிடையாது’ என்று நையாயிகமதஸ்தர்கள் கூறுவர். அவர்கள் தங்கள் மதத்தையே மறந்தனர் போலும். ஈசுவரன் தனது அறிவால் எல்லாவற்றையும் அறிகிறானெனில் அவனது அறிவும் அந்த அவனது அறிவாலேயே அறியப்பட்டதாக முடிவ் தால் அறிவுக்கு சுயம்பிரகாசத்வம் ஏற்படுமல்லவா? மேலும் -அறிவுக்கு அடையாளம் கூறுமிடத்து - இவ்வாறு உள்ளதெல்லாம் அறிவெனப்படும்- I परमतभने जीव. 2. 59
- ईश्वर लाल एकोन सर्वशस्त्र Gairuni g श्रुतिस्मृति स्वाभिमतविरोध porris अकंठ अन्योन्यग्राहक नेकश स्वयंप्रकाशत्व ं दुष्पारहरणं. ६७ वस्तुका ज्ञानविष@ल स्वचचनविरो- “ज्ञानलक्षणा दिज्ञान” इत्यादिशब्दो भिन्नक्रमः । ज्ञानलक्षणज्ञानादीति फलितम् । तथ. चेहादिपदेन शब्दशब्दग्रहणम् । शब्द इति शब्द इति विग्रहे तस्य शब्दस्य शब्द एवार्थ इति ज्ञानलक्षणशान इव स्वस्मिन् स्वपियकत्वं भवतीति भावः । नन्वीश्वरः स्वज्ञानं बिना अन्यत् सर्वं जानाति । एकोन- सर्ववेदित्वाङ्गीकारादि ते न ज्ञानस्वयंप्रकाशता सिद्धिरित्यत्र ह ईश्वरनुक्कु इति । श्रुतिस्मृतय: = यस्सर्वज्ञ इत्याद्याः । स्वाभिमतविरोधेति । स्वज्ञानमात्र विषयका ज्ञानं हीश्वरे भवदभिमतम् । स्वज्ञा- नाज्ञाने तदाधारत्वं कस्यचित द्वेपयत्यं कस्यचित्तदयित्वमित्यादीनामपि तदनुबन्धिनां बहूनां विषयाण’ तेन दुर्ब्रहतया नानाऽज्ञानं तस्य प्रसजेदित्याशयः । 1 नन्वीश्वरस्यैकं ज्ञानं स्वव्यतिरिक्तसर्वविनयकम् । अपरच ज्ञानं पूर्वज्ञानविश्यकमिति परस्परप्रा- हकज्ञानद्वयेनैव सार्वज्ञ्य.सिद्धिर्विना स्वयंप्रकाशतां भवतीति शङ्कायामुत्तरमाह अवनुक्कु इति । एकज्ञानस्य स्वव्यतिरिक्तसर्वविपयत्वे, ज्ञानान्तरनिष्टख सामानाधिकरण्यस्यापि स्वव्यतिरिक्तत्वाविशेषात् स्वविषयत्वं वाच्यम् । ततश्च स्वमविपयीकुर्वता स्वेन स्वसामानाधिकरण्यस्यापि विषयोकर्तुमशक्यत्वात् अकामेनापि स्वस्य स्वविषयत्वं वक्तव्यमिति स्वयम्प्रकाशत्वमन्ततो दुषरिहर मिति निगर्वः । न च ज्ञानान्तरनिष्टं खसामानाधिकरण्यं न स्वेन वेयते ; अपितु तृतीयेन ज्ञानान्तरेणे. ते वाच्यम् तदानीं तृतीयज्ञानसामानाधिकरण्यस्यापि ततोऽन्येन ग्राह्यतापत्त्या ईश्वरे बहुज्ञानकल्पनापातात् न ज्ञानद्वयमात्रेण निर्वाहः । अत एव मूले अनेकज्ञानेत्यनेकपदप्रयोगः । अथवा ईश्वरस्यान्योन्यग्राहकाने कज्ञानस्वीकारे पि अन्ततस्सर्वज्ञानकोडीकार एकेन ज्ञानेन आवश्यकः । अन्यथा स्वस्य सर्वज्ञत्वं स्वयमपि न जानाती- त्यसर्वज्ञतुल्यताया दुर्वारत्वात् । तथाच स्वस्य स्ववियत्वं दुर्गार.म. ते ज्ञानस्वयंप्रकाशता सिद्धिरिति भावः ॥ एवमात्मनां तद्धियाञ्च स्वयम्प्रकाशत्वं प्रसाध्य ज्ञानत्रेयत्यम पे स्थापयितुं एकात्मवादिनां मते आत्मनोऽ- बेयत्वोक्तिमपि दूपयति ओरु वस्तुवै इति । “इदं ज्ञानविस्यो न" इत्याकारकज्ञानविषयत्वादिति என்று சொல்லி அறிவிக்கும்போது உண்டான அறிவு, தன்னைத்தானே நாங்கள் - ஈசுவரனின் அறிவு பிரகாசப்படுத்திக்கொள்ளுகிறதல்லவா 9ाळा : எல்லாவற்றையும் பிரகாசப்படுத்துகிறது என்னமாட்டோம். தன்னை நீக்கி மற்றுள்ளவற்றை எல்லாம் வெளியிடுகிறது என்போமென் னில் - இது எல்லா ப்ரமாணங்கள், தன் மதம் இவைகளுக்கு முரணாகும். ஈசுவரனுக்கு ஒன்றை ஒன்று பிரகாசப்படுத்தும் பல அறிவுகள் இருக்கின்றன. எல்லாவற்றையும் ஓரறிவாலே அறிகிறான் என்பது இல்லை எனில் -அப் -போதும் - ஈசுவரன் தன்னை எல்லாமறிந்தவனாக ஓரறிவாலே நினைக்கும் இடத்தில் அறிவின் சுயம்பிரகாச சக்தியை மறுக்கவொண்ணாது. இப் பொருளை அறியவே முடியாது என்று ஒருவன் சொல்லும் போது-அதை 60 देशिकाशयप्रकाश सहिते ‘ज्ञानविपDIT ( धादिदोष ago @sor विकारादि दोष ag’ दाग तर्कpi व्याप्तिशून्य ं निर्विकार या निर्विकार@@ இசைய வேணுமிறே. ज्ञानविषयLDIT & आत्मालखंड जननमरणज्ञानाज्ञानादिदशैका, जीवांका ईश्वर का सृष्टिकाकां काकांठी श्रुतिष्पकं ‘पुरुषश्चाप्यभावेतो लीयेते परमात्मति’ ‘वासुदेवे प्रलीयते’ इत्यादिस्मृति वाक्य जीव अधिकार्यor mii नित्यGarmi Gang கிறபடி எங்ஙனே என்னில் - பிறப்பது இறப்பதாகிற தோடுண்டான संबन्धा संबन्धविशेपमाना खजननमरणाQrga. धर्मभूत- ज्ञान विकास संकोच ज्ञानाज्ञानदशैकशी झुळकॐ ज्ञानदशैनी भावः । आदिना, “येनाक्षरं पुरुषं वेद सत्यम्" इत्यादिश्रुतिविरोधोपि बोध्यः । आत्मनो ज्ञानविषयत्वे बाधकमुद्धरति इत्ताले इति । अनुभूतिरेव परमार्थः । सा च स्वतस्सिद्धत्वान्न वेद्या । अत एव निर्विकारा च । इतरत् सर्वं ज्ञेयत्यात् सविकारं मिथ्येति हि तन्मतम् । व्याप्तिशून्यमिति । तर्के आपाद्यापादकयोर्व्याप्तेरावश्यकत्वेन वक्ष्यमाणरीत्या ज्ञेयत्वेप्यचिकारित्वोपपत्तेरिदमदूपणमेवेति भावः । ज्ञेयत्वेपि निर्विकारत्वं साधयति निर्विकारेति । अन्यथा तस्य निर्विकारत्वरूपसाध्यधर्माश्रयत्वे प्रमाणाभावान्न स्वाभिलपितसिद्धिरिति हृदयम् । नन्वात्मनां कथं निर्विकारत्व नित्यत्वादिकमुच्यते ; जननमरणादीना चिकाराणां तेषूपलम्भादित्या शङ्कय समाचते आत्मावुक्कु इति । अत्र जननमरणादिदशाचतुष्टय- योगोपि निर्विकारत्वे बाधकः । नित्यत्वे तु जननमरणरूपे द्वे दशे एवेति विभज्य बोध्यम् । श्रुतिः, “प्रजापतिः प्रजा असृजत", “तोयेन जीवान् व्यससर्ज भूम्याम्” इत्यादिः । पुरुषश्चेति । “प्रकृतिर्या मया ख्याता व्यक्ताव्यक्तखरूपिणी” इति पूर्वार्धम् । वासुदेव इति । “वासुदेवस्य यो भक्तः सप्तजन्मान्तरं नरः । तस्यैव तु प्रसादेन” इति पूर्वभागः । पिरप्पादिरप्पदु इत्यादिः समाधानम्रुन्धः । “अन्तयन्त इमे देहा नित्यस्योक्तारशरीरिणः" इत्युक्तरीत्या जननमरणच द्देहसंयोग वियोगावेवात्मनो जननमरणे, न तु स्वत इति न नित्यत्वानुपपत्तिरिति भावः । अत्र विशेपशब्दः प्रत्येकमन्वेति । शरीरसत्तानाशादिहेतुस- म्बन्ध विशेषमाह । तेन परकायं प्रविष्टस्य जीवस्य न तमादाय जन्मादिव्यवहारप्रसङ्गः । अथ ज्ञाना- ज्ञानदशे निर्वहति धर्मभृतेति । तथाच तयोरपि जननमरणयोरिव साक्षादात्मखरूपगतत्याभावात् இவன் ஒருவாறு அறிகிறானாகையால் - இது முரண்பட்ட பேச்சாம். இதனாலே - ஒரு பொருள் அறிவுக்கெட்டினால் அது ஒருவித மாறுதலை. அடைகிறது என்பதற்கு பிரமாணமில்லை. மாறுதலற்ற பொருளையும் “மாறுதலற்றது” என்று அறிகிறோமே? இங்கு ஓர்சங்கை-ஜீவனுக்கு பிறப்பு இறப்பு முப்பு அறிவு அறியாமை முதலிய மாறுபாடுகள் உலகப்ரஸித்தம். கடவுள் ஜீவனைப் படைத்தான் என்றது வேதம் அவன் இவனிடம் ஒன்றி விட்டான் என்றது ஸ்ம்ருதிவசநம் இவ்விதமிருக்க ஜீவனை மாறுதலற்ற நித்தியப்பொருள் என்பது எங்ஙன் கூடும் என்று, இதற்கு ஸமர் தா நம்- 4 परमतमने बीच. 1. 61 कुछ तुकं सुखदुःखेच्छाद्वेषप्रयत्नानं धर्मभूतज्ञाना नवस्था- विशेषrisir @ आत्मस्वरूपॐ क्रीं घटादिकात Bura मव्यवहितक नामान्तरभजनाविकार SLOLDULIT CO[नित्य] निर्विकार ढंग Corris. द्रव्य LDIT उपादान & Gour CLITO आत्मपरमात्माऊं कलकंठ शरीरसंयोगादि विकारकजी निपेध्यांका. जीवविषयसृष्टिलयवाक्यां विशिपुत्रेप v நடக்கையால் இவனை ஈனனென்னக் குறையில்லை.
न सविकारत्यादिप्रसक्तिरिति भावः । अल मूळे कचिद्वाक्यान्तरदशनमपपाठः । उक्तार्थत्वादसङ्ग- तत्वाच । अथ धर्मभूतज्ञानस्यावस्थान्तराणिं दर्शयति आकैयाले इति । धर्मभूतज्ञानस्यैव साक्षात्स- विकारत्वादित्यर्थः । ज्ञानदशा-जाप्रदादिदशा । एतेन सुप्तौ सुखादिभानस्य धर्मिस्वरूपाधीनत्व सिद्ध्या धर्मभूतज्ञानदशात्यव्यावृत्तिः । एतत्तत्त्वं च प्रागेवाऽऽवेदितम् । आत्मनो निर्विकारत्वं निगमपति इप्पडि इति । घटादिर्व्यतिरेकदृष्टान्तः । परम्परया सत्त्वादुक्तं अव्यवहितेति । आत्मन्यव्यवधानेन वायुसंयो- गादीनामत्रस्थानां विद्यमानतयोचे नामान्तरभजनार्हति । यथा मृदि पिण्डत्वघटत्वाद्यवस्था नामान्तरं [ रूपान्तरच ] भजन्ते, न तथेह वायु संयोगादय इति, साक्षात्तद्वखेपि नात्मनां सविकारत्वमिति भावः । ननु निर्विकार इत्यादौ निरादिशब्दानां प्रतियोगितावच्छेदकावच्छिन्नाभावबोधकतया साक्षाद्विकारविशेषा- भावमात्नबोधकत्वेन सङ्कोचो बिना नियामकं न शोभन इत्यत्न नियामकं दर्शयति द्रव्यमिति । “बालो युवा जातः “, " तदात्मानं स्वयमकुरुत” इत्यादौ निर्विकारयोरपि जीवारयोरुपादानत्वप्रतीत्या तन्निर्वाहार्थ कथञ्चित्सविकारत्वमपि स्वीकर्तव्यमिति साक्षाद्विकाराधयशरीरसम्बन्धादिकं द्वारं तन्नाभ्युप- गम्यते । इयांस्तु विशेष: ईश्वरस्योपादानता निर्वाहार्थमेत्र शरीरसंबन्धोऽङ्गीक्रियते । जीवस्य तु कर्म- फलभोगायापीति । ततथोक्तरीत्या निर्विकारशब्दशक्तिसङ्कोचो न्याय्य एवेति बोध्यम् । एवं जीवस्य सृज्यत्वादिश्रवणेऽपि नित्यत्वमचतमित्याह जीवविषयेति । विशिष्टवेयेति । अपृथक् सिद्धिसम्बन्धतश्श- रीर विशिष्टत्येन रूपेणेत्यर्थः । तथाच विशेषणभूतशरीरारादिगतास्सृष्ट्यादय आत्मनि विशेष्ये आरोप्येव கேண்மின் - பிறப்பிறப்பு மூப்பு மூன்றும் உடலுக்கே உண்டு. அவ்வித உட லுடன் இவன் சுட்டுண்டு கிடப்பதால் இவனையும், பிறந்தான், இறந்தான் என்று போல் சொல்லுவது முக்கியப்பொருளிலல்ல. அறிவு. அறியாமை என்னும் மாறுதல் இவனிடம் நேராக இல்லை. பின்னை: இவனுடைய தன்மையான ஜ்ஞானப்பொருளில் இருக்கிறன.இப்படியே இவனுக்கு வரும் ஸுகம் துக்கம் முதலிய மாறுதல்களும் இவனுடைய ஜ்ஞானப் பொருளில் இருப்பவையே. ஆகையாலே-மண் பிண்டத்தில் குடம் முதலிய மாறுதல்கள் நேராக இருப்பது போல், இவனிடம் பிறப்புமுதலிய மாறுதல்கள் நேராக, இல்லாமையாலே- இவனை மாறுதலற்றவன் என்கிறது. பிறப்பு முதலிய மாறுதலுக்குட்பட்ட உடலோடு இவனுக்கு ஸம்பந்தமிருந்து அதனால் ஒன்றுவிட்ட முறையில் இவனுக்கும மாறுதல் வருவது வரவேற் கத் தக்கதே ஏனெனில்-திரவியங்கள் எல்லாம்-மாறும் காரணமாக இருக்க 62 । देशिकाशयप्रकाश सहिसे प्रत्यभिशur जीवक स्थिरवळं, वीतरागजन्मादर्शन देहान्तरानु- वृत्तिप्प, शास्त्रका सबैकालानुवृत्ति ं सिद्धिकं5LID सुपुष्यादिकन अहमर्थ आ@Dr mji, आशरीरस्थायि, आप्रलयस्थ यि, आमोक्षस्थायि mmta व्यवहियन्त इति आत्मा नित्य एवेति भावः । नन्वात्मनो ज्ञानरूपत्वात् सुषुप्तचादौ तस्य नाशो भवति । तथाच न नित्यत्वं तस्येत्यवाह प्रत्यभिज्ञेति । देहात्मत्रादिनस्तदितरात्मवादिनचेति सामान्यतो चादिद्वैधे स्थिते, पूर्वे चार्चाका भवन्ति । अनन्तरा अपि द्विविधा स्युः आत्म नित्यत्वत्रादिनस्तद नि- त्यत्यवादिनथेति । तत्र प्रथमे वेदान्तिनो वयम् । चरमे चत्वारः । तत्रैको ज्ञानात्मत्र. दी बौद्धः । स तु [देहे स्थितेपि | आत्मनः क्षणशो भिदुरत्वमाह । ततश्च प्रथमं तन्मतं दूषयति प्रत्यभिज्ञेति । य एवाहं सुप्तः स एवाहं प्रबुद्ध इति प्रत्यभिज्ञाप्रत्यक्षेण पूर्वापरकालयोरात्मानुवृत्तिलाभान्न सुषुप्ताव- प्यात्मनाशः । ननु सिद्धधतु नाम प्रत्यभिज्ञया सुपुमाचन्यात्मानुवृतिः । तथापि तस्य प्राणेन्द्रि- यादिष्वन्यतमरूपस्य देहेन सह विनाशदर्शनेन न देहान्तरानुवृतिरिति वादिनं द्वितीयं चार्चाकैकदेशिन प्राणाद्यात्मपक्षनिष्ठ निराकरोति वीतरागेति । इदं न्यायसूत्रम् । सरागस्यैत्र जन्मदर्शनादित्यस्य व्यतिरेकोक्तिरियं दाढर्थाय । ततश्रोत्तरजन्महेतुभूतो रागः पूर्वजन्मन्यावश्यक इति तयोरेकात्मानुवृत्तिरा- वश्यकीति नात्मनो देहावधित्वं युक्तियुक्तमिति भावः । अथाप्यात्मा आप्रळयं तिष्ठतु । ततः प्राक् सरागस्य जन्मपरम्परोपपत्तेः । तदनन्तरच, “पुरुषश्चाप्यभावेतौ लीयेते परमात्मनि” इति तत्न लयो भविष्यति इति तृतीयं पौराणिकाभासपक्षम्, “न प्रेत्य संज्ञाऽस्ति" इति श्रवणात् प्रेत्यभावाख्यमोक्षान्त जीवभावोऽस्त्विति चतुर्थ औपनिपदाभा सपक्षश्चैकोक्त्या निराकरोति शास्त्रत्ताले इति । “नित्यो नित्यानाम्” “न जायते म्रियते या” इत्यादिश । रत्नबलेनात्मनो नित्यत्वसिद्वया पुरुपलयवचनस्याविभागेनावस्थानपरत्वात् प्रेत्य म्रुत्वा, संज्ञा = देहादिभिरेकीवृत्य भ्रमः नास्तीति श्रुत्यन्तरस्यापि तात्पर्यात् आत्मनित्यस्त्रे न सङ्कटं किश्चिदिति भावः । यद्यप्यत्नात्मनस्सर्वकालानुवृत्तिबोधकशास्त्रेणैव सर्वशङ्कासमुन्मूलनं भविष्यतीति प्रत्यभिज्ञा दिप्रमाणान्तरानुसरणं व्यर्थ प्रतिभाति, तयापि प्रत्यक्षमात्नत्रादिचार्वाकादिदृष्टया प्रमाणभूतप्रत्यभिज्ञादेः सति सम्भवे नोपेक्षणं न्याय्यमिति धिया सोपानपर्वक्रमतः अन्ते शास्त्रं प्रमाणतया प्रत्यपादीति बोध्यम् । GaurCb. gori Byaaui. 98-मुंगाका ढंग பதற்கு - ஜீவனுடைய இந்த புதிய உடல் வந்தது- என்று பொருளா கையாலே அவன் நித்தியப்பொருளாகக் குறையில்லை. “அன்றிருந்த நான் இன்றுமிருக்கிறேன்” - என்று நினைப்பதால் ஜீவன் முன்பின்காலங்களில் ஸ்த்திரமாக இருக்கிறான் என்றேற்படுகிறது. இந்த ஜந்மத்தில் சிற்றின்பம். வெகுளிமுதலியன செய்பவனுக்கு மறுபிறவி காண்பதால் - இவன் பிறவிகள் தோறும் தொடருகிறான் என்று தேறுகிறது, பிரமாணவசனங்களாலே எக் காலத்திலும் உள்ளான் என்றே தீர்மானிக்கிறோம். ஆகையால்- ஜீவன். ஆழ்ந்த உறக்கத்தில் அழிவான் என்றும், உடலழியும் போதழிவான் என் னும், ப்ரளயகாலத்திலழிவான் என்றும் முக்திகாலத்திலழிவான் என்றும்
• परमतभने जीव. 2. Garvap पक्षाधकणां निरस्ताकना. प्रत्यक्षोपपत्ति-शास्त्रांना आरमाबी देहादिवैलक्षण्य चावकिन8 ursai Garwas a Bourb. 63 शकंजीवतस्त्र अनुवृत्तसंसारा काळी, निवृत्तसंसारांशं दाळी, संसारात्यन्ता- नन्वयापि देहात्मत्रादिचार्वाकमतशिक्षणं कथं कार्यमिति शङ्कायं तस्य यक्ष्यमाणत्वमाह प्रत्यक्षेति । अहमहमिति खात्मसाप्तिकं प्रत्यक्षम् । समाहितमनसां प्रत्याहारदशायां जायमानं प्रत्यक्षं च । ममेदमिनि शरीरात्मनोर्भेदसाधकप्रतीतिरुपपत्तिः । ‘हृदि ह्ययमात्मा’, ‘पिण्डः पृथग्यतः’ इत्यादिकं शास्त्रम् | अन्नापि फलतस्तन्मत निराकरणात् परक = विस्तरश इत्युक्तम् । 1 1 एवमियता प्रबन्धेन जीवतस्त्वं सा लक्षयियाथ तद्विभजते इञ्जीवतन्त्रमिति । भयं भावः- जीवसामान्यस्य संसरणत्वरूपयोग्यता तावत् वर्तते । सा च संसृतिजनकतावच्छेदकधर्मयोगरूपा । स च धर्मः परतन्त्र चेतनत्वम् । तत् यद्यपि नित्यमुक्तयोरपि सम्भवति, तथापि सहकारियोग्यतां विना तन्मात्रस्य फलोपधायकत्व, योगात्, तस्याश्च सापराधचेतनत्वरूपायाः नित्यप्रत्यक्षितभगवदभिप्रायेषु नित्यमुक्तेष्व- संभवात् तदितरे केचनैवात्मानस्तदुभयविधयोग्यतावस्थेन बद्धास्संसारानुवृत्तिविशिष्टा भवन्ति । तदनु- वृत्तिच तत्त्वावच्छिन्नध्वंसानुदयः । न तु संसृतेरुत्तरोत्तरक्षणसम्बन्धः । शरीरसम्बन्धाख्यसंसारस्य तत्तद्व्यक्तिमेदेन भेदान् तेषु कस्याप्युत्तरोत्तरक्षणसम्बन्धाभावात् । ध्वंसानुदयश्च ध्वंसप्रागभावः । ततथ संसारत्वावच्छिन्नध्वंसप्रागभावाधिकरणत्वं बद्धत्वमिति पर्यवसितम् । संसारत्वावच्छिन्नध्वंसा धिकरणत्वं मुक्तत्वम् । मुक्ताश्च स्ववद्धता दशायामनुष्टितैः मोक्षोपायैरुदितेन भगवत्सङ्कल्पेन नित्तबन्धा उच्यन्ते । बन्धश्च चक्रवत् परिवर्तमाना अविद्याकर्मवासनारुचिप्रकृतिसम्बन्धादय एव । तन्निवृत्तिच परमपदपर्यङ्कारो- हणानन्तरं भवति । संसार त्यन्ताभाववन्तो नित्या अनन्तगरुडादयो भवन्ति । यद्यपि ध्वंसप्रागभावाधि- करणेऽत्यन्ताभावानङ्गीकारात् संसारध्वंसप्रागभाववति बद्धे, संसारध्वंसयति मुक्के च न संसारात्यन्ता- भावसंभव इति तद्वान् नित्यो भिन्नस्ताभ्यां भवति । स्वयं व्यक्तिभेदाच्च । तथापि बद्धान्मुक्तस्य कथं भेदः ? पूर्वं संसारध्वंसप्रागभावत्रत एव पञ्चादनुष्ठितोनोवायेन तद्ध्वंसवत्वात् व्यक्तेरैक्येन कथं त्रिधा विभाग इति चेन्न – संसारध्वंसप्रागभावसंसारध्वंस विशिष्टतात्रेपेण बद्धमुक्तयोरपि दशाभेदसद्भावात् विभजनोपपत्तेः । अत एव बद्धमुक्तेल्या दिरीतिमुपेक्ष्यानुवृत्तसंसारेत्यादिप्रकारादरणम् । वकै=प्रकारः । यथाऽचेतनेप्रकृतिमहदहंकारादिषु चतुर्विंशतित्यादिना विभागोपि दशाभेदनिबन्धनः ; न व्यक्तिभेदनि- இது போலச் சொல்லுமவை எல்லாம் சரியான பேச்சாகா. காட்சியாலும் யுக்தியாலும், சாஸ்திரங்களாலும் ஜீவன், உடல் கண் காது முதலிய கருவிகள் இவை எல்லாவற்றையும் விட வேறுபட்டவன் என்பதை சார்வாகரைக் கண்டிக்குழிடத்தில் காட்டக் கூடவோம்
. ஜீவர்கள் - ஸம்ஸாரத்திலழுந்தியவர். கரையேறியவர். ஸம்ஸாரத் தையே காணாதவர் என மூவகையினர், இவர்கள் எல்லோரும் அறிவு 64 देशिकाशयप्रकाशलहिते t ன்கள் என்றும் மூன்று வகையாயிருக்கும். இவர்கள் எல்லோருக்கும் स्वरूप एकप्रकार. यथासंभव धर्मभूतानसुखादिवैपभ्य विशेष इच्छा प्रयत्नादि- चेपस्य मुक्त नित्यांकंठ अन्योन्यभेद. आत्ममेदी என்பார்க்கு सर्वशरीर,कंग LITT घानcoi, श्रीळा अवस्थाविशेषाळाला सुखदुःखादि सर्प स्वनिष्ठतया प्रतिसंहिता बन्धनः, तथाऽत्रापि बद्वमुक्तयोर्भाव्यमिति । नन्वथापि तद्ध्वंसप्रागभावयोरधिकरणे तदत्यन्ताभावस्यैवा- नङ्गीकर्तव्यत्वात् संसारभ्यंसीयप्रागभावयति बद्धे संसारात्यन्ताभाववृत्तौ किं बाधकं भविष्यतीति चेन्न ; संसारध्वंसप्रागभाववतः संसारतत्प्रागभावान्यतरवत्वनियमेन तल तल तदत्यन्ताभावस्यानङ्गीकार्यत्वात् । अव्याप्यवृत्तित्वज्ञानं विना प्रतियोगिमति तदयन्ताभात्रग्रहणायोगात् तत्प्रागभाववति चोक्तन्यायेन तदत्यन्ताभाववृत्त्यनुपपत्तेरिति । नन्येषु त्रिषु जीवेषु यदि घटपट, दीनामित्र स्वरूपबैलक्षण्यं सुटं चकास्ति, तर्हि तत्पुरस्कारेणैव तेषां विभजनं न्याय्यम् । न तु संसृत्यनुवृत्त्यादि नेत्यवाह इवकळिति तथा च, “निर्दोषं हि समं ब्रह्म”, “पण्डितास्समदर्शिनः” इति सर्वत्र सर्वजीवखरूपाणां ज्ञानाकारत्वेना वैलक्षण्यात् न तेन विभजनमित्यर्थः । ननु तवैलक्षण्ये तेपामैक्यमेवास्त्वित्यत्राह यथासम्भवमिति । तत्तत्कर्मानुगुण्येनेत्यर्थः । तथाच तत्तत्पुरुपेषु कर्मानुगुणतया ज्ञानसुखदुःखादितारतम्यसत्वेन तेषाम- भेदायोग इत्यर्थः । विशेषो भेदः । नन्वेत्रमपि नित्यानां मुक्तानाञ्च परस्परं खावान्तरतथ कथं स्वरूपभेदः ! कर्मकृतज्ञानसंकोचाद्यभावादेकरूपसुखानुभवाचेत्यत्राह इच्छा प्रयत्नादीति । “स यदि पितृलोककामो भवति”, “कामान्नी कामरूपी” इत्याद्यागमबलात् कर्माभावेपि परमपुरुषेच्छाधीनस्वेच्छा- प्रयत्नादिभेदेन नित्यमुक्तयोः परस्परं भेदः प्रतीयत इति भावः । नन्यात्मभेदे हि जीवनैविभ्यवर्णनं गुज्यते । “यद्यन्योऽस्ति परः कोऽपि मत्तः पर्थिवसत्तम”, सर्वाणि शरीराणि मयैत्रात्मत्रन्ति शरीरत्वात् एतच्छरीरखदित्याद्यागमानुमानादिभिरैकात्म्यस्यैव न्याय्यत्वा- दिव्यत्नाह आत्मभेदमिति । तथाच चैन्नात्मा मैत्रात्मतादात्म्यरहितः तदीयज्ञानसुखाद्यप्रतिसन्धातृत्वादिति प्रत्यनुमानपराहते:, आत्मान्तरनिषेधवचसां नानाकारजीव सद्भाव निषेवे तात्पर्यात् न सर्वजीवस्वरूपैक्यमिति வடிவினர் என்பதில் துளியும் வேறுபாடில்லை. ஆனால்-அவரவர்களின் அறிவுத் தன்மை மாறுபாட்டால் வேறுபடுவர். ஸம்ஸரித்துக் கரையேறிய முக்தி பெற்ற ஜீவர்களுக்கும். ஸம்ஸாரத்தையே எந்நாளும் காணாத திருவ நந்தாழ்வான் பெரிய திருவடி போன்ற நித்திய புருஷர்களுக்கும் என்ன வாசி கானில்- அவரவர் அறிவு முயற்சிகள் வேறுபாட்டாலே ஒருவர்க்கொருவர் வாசியுண்டு. உலகத்தில் ஒரே ஆத்மாதான் உண்டு என்பார்க்கு- எல்லா உடல்களிலும் நிகழும் ஸுகதுக்காதி வேறுபாடுகள் எல்லாம் ஓரிடத்தில் நிகழ்வதாக ஒவ்வொருவரும் உணரவேணுமே என்ற கேள்வி எழும் ஆத்மா ● Barrs प्रससिं.. शरीरमेव वृत्तान्तादिविरोघ परमतमने जीव. 2. 65 . करणः निपमà Gsrora) स्वप्नसोभरि (र्यादि)- नियामक@mar पााहरण मेव प्रयोजLTD कादिकालयोगि• 98 sirrorris अन्तःकरणादिमे
बोध्यम् । अय चैत्रनेत्रतादात्म्येपि शरीरभेदत् कारणात् परस्परज्ञानादिप्रतिसन्ध नामाच उपपद्यत इत्यत्राह शरीरभेदेनि । नियमः = १.तिसन्धान नेयनः । खमवेचस्तात् सन्ध्याधिकरणे श्रीभाष्यकारैः “अपवरकादिषु शयानस्य खमदृशः स्वदेहेनैव देशान्तरगमन - राज्याभिषेक - शिरच्छेदादयथ पुग् पापफल- भूताः शयानदेह सरूपसंस्थान देहान्त रसृष्टयेोपपद्यन्ते” इ. युक्तत्वात् खामशरीरावच्छेदेनानुभूतस्यापि पुनः प्रबोधे शयनदेहात्रच्छेदेन प्रत्यभिज्ञा मानत्वात् देहमेदे प्रतिसन्धानाभव. नेयमव्य. भवारो बोध्यः । कैश्चित् स्वामिकार्थसृष्टेर्मायामयत्वेन दुर्निरूपत्व ङ्गीकारे. पे सर्वसम्प्रतिपन्नसत्यभूतोदाहरण. न्तरेग व्यभिवारं दर्शयति सौभर्यादो ते । तत्रामा कश्चन पैरन्तर्जले तरस्यन् सम्नदाख्यं सत्त्रपोत्त्रपरेवारं मत्स्यराजमविदूरे चरन्तमत्रलोक्य स्वयमपि जातहृच्छयः कनकामो गत्वा पञ्चाशन्मान्धातृपुत्त्रीरुपयेमे । तासां प्रार्थनया प्रत्येकमावसथादिकं निर्माय तपोम हेम्ना स्वयम पे स्वीकृततावत्सङ्ख्याक देहस्सन् चिरं ताभी रेमे इति विष्णुपुराणे चतुयशकथाविशेषोऽत्र ज्ञेयः । एवञ्च तत्रापि देहभेदे पे प्रतिसन्धानानुवृत्तिह े. ते व्यभिचारः । आदिना ज. तिस्मराणां जडभरतादीनां वृत्त, न्तोऽ. पे ग्राह्यः । तेषां हि, “संस्क, रसाक्षात्करणात् पूर्वजाति- ज्ञानम्" इति योगसूत्रोक्तरीत्या संस्कारसंयमवृतसानुबन्धतत्साक्षात्कारेण तदनुबन्धिनां पूर्वजन्मनामपि त्रिशदतमा स्मृतिरुदयत इति तत्रापि देभेदेपि प्रतिसन्धानं भवतीति व्यभिचार इति भावः । अथ शरी भेदस्य प्रसन्धानविप्रयोजकत्वाभावे. पे करणभेदस्यैव तदस्तु । ततथ चैत्र मैत्रय, रैकात्म्ये. प करणमेद/देव तदभावोपपत्तिरित्यत्र किं बहाकरणमेदोऽत्र तन्नियामकतया विक्षितः, अथान्तःकरणभेद इत्येव विकल्प हृदि निधाय तयोः प्रथम आह करणभेदेति । पूर्वोक्तसौभर्यादिशरीरेषु शरीरभेदवत् करणानां चक्षुरादीनाम. पे भिन्नतया तत्र प्रतिसन्धानानुपपत्तेः । चैत्र. दीनामयोगिनाम पे शरीरेषु बाह्य- करणभेदे पे, “योहं घटमद्राक्षं सोह मैदानीं स्पृशामि इति प्रतिसन्धानानुपपत्तिश्च भवतीति भावः । द्वितीयेध्याह अन्तःकरणेति । अयमाशयः काल्पान्ते प्रकृतिर्यन्तानां सर्वेषां स्वकारणे विख्यात् ஒன்றாயினும் உடல் வெவ்வேறாகையாலே அக் கேள்வி எழாதெனில்- கனவில் ஒருவனே பல உடல் எடுத்து எல்லாம் தனக்கே வந்ததாக உணர் வதும், ஸௌபரி என்னும் மஹர்ஷி பல உடலெடுத்து எல்லாம்தாமே அநுபவித்து மகிழ்ந்ததும் அப்போது சரிப்படாது,இம் மாதிரியே - இந்திரி யங்களின் வேறுபாட்டால் அனுபவம் வெவ்வேறு இடத்தில் என்பதும் நமது உடலில் நடக்கும் நிகழ்ச்சிக்குப் பொருந்தாது. இதுபோலவே. உள் மனம் என்னும் அந்தக்கரண வேறுபாடும் காரணமாகாது. கல்பம் பலர் முன்கல்பத்தில் முதலின் ஸ்ருஷ்டி துவங்கும்போது யோகிகள் aa-9
- 66
- देशिकाशयप्रकाशसहिते 1
- .
- Apuaarib. नु सर्वज्ञछळा
- .
- मुनrrioursssal का 57 वस्माकं
- •
- शापूर्व कान [भून ] स्मृत्यादिनां GET शात्राएं श्रतिसन्धान ऐश का भेद मेवादिकं ईश्वरलाल सर्वजी दु खरनिमन्धानादिकं प्र.
- அலக்கள் பலராய் ஈம்தோறும் சிலர் Bunar ननः । Liqui * मुन.नां. ऐहजी एक Bur B
- अन्तःकरणस्या.पे तथा बेलीनस्य कल्प. दो पु स्य्या, “तत्त्र ं युद्धसंयोगं लभने पौर्व हकम्”, “स्वय- मागत बेज्ञाना निवृत्तं धर्मनाःस्थिताः” इया देशा व सहजा त मरेषु अन्तःकरणमेदे पे पूर्व कल्पप्रति- सन्धानं दृश्यत इतेि । अथ केनात्मनामभेदे स्त्री केपमाण वयं प्रसङ्गः । न तु तेवां भिन्नाभिन्न- वीकारे । चैत्रनेत्रय, भेदांरामादाय प्रतिसन्धान नियमो पत्तेरित्यन जीवबहुत्वाश्रयणेन कि जीवानां परस्परं भेदाभेद, वभेतौ ? किंवा जीवत्येश्वरन्य चेत विकल्पमभिप्रेत्य तत्र प्रथमं शिरो दूपयति इष्प्रति- सन्धानेते | अभिनयः – भेदाभेदपरे फन समावेश वेरोधात् तत्परे जहपिया भेदस्योपाधिकावं अमेत्र खाभा चैकञ्च खीकाम् । तथा च चैलनैत्रयोस्वाभाविक मेदांमादाय परस्परं सुवदु:वादि- प्रतिसन्धानप्रसङ्गस्तेषम.पे भत्रतो ते । अथ द्वितीयं शिरो दूषयते सर्वज्ञेति । सर्वज्ञात् ज.ब. भेदं खस्मिन् जानात्येव । ईश्वरस्यात् तस्मिन् जो दुःखा. देन. त सन्धानञ्च नेउन्य. मे ते अहो महत् सङ्कट, मेति पदद्वयप्रयेोगतात्पयम् ।
- अथात्मनां भेदव. दे दोषमाशङ्कच प्रतिवन्या समाधते आत्मे ते । अनैतदुक्तं भवते - यदि जीवा अनन्तसंख्याका भवन्त, तदा “अनादिर्भगवान् काठ” इते अनीत कल्पानामप्यनन्तको टेसंख्याकत प्रतिकल्पं द्वित्राणां मुक्ताय पे एन.बना गतेनानेन सर्वे नां मुकयवश्यंभवात् केन चिदात्मता मदानीं संसारोप रोधः । न चातीरेषु कन्ये न केनापि मोक्षोपायोऽनुष्ठित इति सम्भवते । तथा सति शास्त्रस्याननुष्टापकत्व उक्षण प्रामाज्यप्रसङ्गात् । तमादा मैयमेव स्वीकार्यम् । तेनैकेनात्मना अद्ययावज्ञान देतो मोक्षमार्ग इन कर्यदर्शनाद मोर्यंत इति न सङ्कटं कि वे देते । तदेतत् परिहरति एकजीवे ते | நடந்த நிகழ்ச்சிகளை அந்தக்கரண வேறுபாடி கட்பினும் தம்முள் திரட்டி நினைத்து உபதேசங்கள் செய்ததாக சாஸ்திரங்கள் கூறுகின்றனவே இவ் விதமான கேள்வி பாஸ்கராதி மதத்திலும் வரும். எல்லா ஆத்மாக்களும் ஒன்றாகியும் வேறாகியுமிருப்பதாகச் சொல்லும் போது-ஒன்று என்னும் பாகத்தை மட்டும் எடுத்துக்கொண்டு முன்போல் கேட்கலாமல்லவா? எல்லாமறிந்த ஈசவரனும் ஜீவர்களோடு தனக்குள்ள ஒருமைத் தன்மை யையும் அறிவானாகையால் முன்சொன்ன கேள்வி ஈசுவரனையும் பிடிக்கும்.
- ஆனாலும் ஆத்மாக்கள் பலரிருந்தால். ஒரு கல்பத்துக்கு சிலர் என்ற விழுக்காடு கடந்துபோன அளவிறந்த கல்பங்களில் எல்லோரும் இந்நாள் வரை முத்தி பெற்று முடிந்து போயிருக்க வேணுமே என்னில்-சொல்லுரிவு.2.
- 67
- போன ஈரம் ஈமாயிருக்க இத்தனை நாள் இவன் ரஈனாகாதொழிவா
- னேன் என்று ள்ளம் வரும் இப்போதும் எாம் காண்கையாலும் ஈஜி வாராமையாலும் என்னும் ராம் அம். இதற்கு முன்னே ஈக்கள் ஒஈரானால் இப்போது
படி கள் ஏகா=டங்களில் கருத்தவையும் என் என்னில், ாங்கள ன வெளுத்தவையும் கழிந்தவையும் நின்றவையும் தனித் தனியே ஈொங்களாய் இநக்கிறாப் பேலே அரசா FAக்கள் தஈரனாலும் அது तथा चास्मिन्न. पे पक्षे जो न्यावे पे कालान् तू एवं तं कार्ड का मुख्या! कथञ्चो- पायं नान्त्र ते उत्! इति शङ्कातङ्को जनिष्यत एवे. ते तत्पर्यम् । अथैकमवादे संसारस्याधकत्वेना- विद्य निवृतेरेव मोक्षत्वदनेनात्मना मोक्षो न प्राप्तः । प्रत्यक्षवले कार्याभवत् सामग्रयभावय सहन्यान प्रतिवन्यत्रकाश इते चेत् अह इप्पोदु इते । अनन्त स्मत्र. दे. पे प्रत्यक्षानुमारिण्यः पूर्वोकायाः कल्प- नायास्तु हरत्वात् समस्समा धरेते भव । अत्र संसारोपच्चेः सामप्रयभावादे हेतुभगस्य साध्यांशः पूर्ववाक्यात् ‘एतावना कलेनेमे नामुच्यन्त’ इ ते पूरणीयः । नन्वदानीं बद्वानन्त्यदर्शनरूपो हेतुः प्रत्यक्षा- भास | बद्वानामेत्र मुक्तात् अनोतयानन्येन मुकान्नानन्य. सेहो अनुदेन बद्धानसंख्पाहासस्या- वर्जन.यत्वा देयशङ्काह इदमुने इते । अनेन नादतोय कायान्यं अभनम् । अतीत कालस्य परे.मेनचे हे इदानीं संवरेगामानभ्यनुपये ते भावः । संरंगः अनन्त संख्यास बद्राः । वक्ष्यमाणानुसारा वनेर व्याख्येयम् । न हि रात मेहाक्षिय समाधीयते । मन्जनयतो हे पाणामानन्त्ये. पे समुचितं टान्तनाह अङ्गा इते । अयर्थि:-त्री तत द्वशे रजतोय.. स्थल ना देनहोम पे प्रत्येकानन्त्यं प्रामाणिक मे त तदेव जीवनमन्यत्या- கிறோம். உலகத்துக்கு ஒரு ஆத்மா தான் என்ற உன் கக்ஷியிலும், கடந்த காலம் அளவற்றதாகையால் ஏன் இதுவரை இவன் முத்தனாகவில்லை என்ற கேள்வி வரவே செய்யும், “நான் என்ன செய்ய? இப்போதும் ஆத்மா ஸம்ஸாரத்தில் இருக்கக் காண்கிறோம். இதனால் -இதுவரை இவனுக்கு மோக்ஷம் பெறத் தக்க சூழ்நிலை இல்லை என்று ஊற்றி கிறோம்” என்னில்- இச்சமாதாநம் - அநேகம் ஆத்மாக்களை ஒப்புக்கொண்டவனுக்கும் மானதே. ஆனால் - இதற்கு முன்பே அனந்தகோடி ஆத்மாக்கள் முக்தி பெற்றுவிட்டார்களானால், இப்போதும் அனந்தகோடி ஆத்மாக்கள் மிச்சமாக இருக்கக் காரணமென்னெனில் - ஆத்மாக்கள் எல்லோரும் ஒரு இனமே. ஆனாலும் முக்தி பெற்றவரும் அனந்தகோடி பேர். ஸம்ஸாரத்தில் உழலுப வரும் அப்படியே. ஒரே மாட்டின் இனத்தில் -கருத்தவை, வெளுத்தவை, இருப்பவை, இறந்தவை- எல்லாம் தனித்தனியே அனந்தகோடியாக ஸம் 68 संसरिri. विभाग देशिकाशयप्रकाशसहिते समुदाय क्रं gub परापरजाती यांनी कुठे क्षणका दिवशी आनन्त्यमात्र तुझ्या तारतम्य (Lr98p 9ou. 1 1 प्यानन्त्यम्, प्रत्येकं तद्विशेषभूतबद्धमुक्तानामपीति । ननु बद्धमुक्तयोन सामान्यविशेषभावमानं सम्बन्धः । येनेदमुदाहरणं रोचेत । किन्तु पूर्व बह्नानामेत्र पधान्मोक्ष्यमाणतया अतीतकल्पानन्त्येन मुक्तात्म- • संख्याधिक्यसिद्धौ वद्रात्मनां संख्या परिमेतत्र स्यादित्येवं वेत्र. वेरुद्रसंख्यासम्बन्धो पे युगपदुभयोरान- न्त्यासम्भत्ररूपो वर्तते । ततथोक्तदृष्टान्तो दिपम इत्यत्र सम्यक् दृष्टान्तान्तरमाह परापरेति । एतदुकं भवते – व्यापकद्रव्यत्वावच्छिन्नं परजातीयम् । व्याप्यनृथिवीत्याद्यवच्छिन्नमपरजातीयम् । तन द्रव्यजातीयसंख्यापेक्षया प्रत्येक थिच्या दिजातीयसंख्या परिमितैत्र । तत्समुदायात्मकत्वात् द्रव्यस्य । अथा- प्युभयोरानन्त्यमविशिष्टमेत्र विलोक्यते । तथैव गतस्य कालस्यानन्त्येन मुक्तानामपरिमितसंख्याकत्वं बद्धानां परिमितसंख्याकत्वञ्च स्यादेव । तयात्वेग्युभयोरानन्त्यम. वे.शष्टमेव स्वीकार्यम् । परिमिता अपरि.म- ताश्च द्रव्यपृथिव्यादयः पदार्थाः, चद्रमुकात्मका जीवाच न हि संख्यातुं शक्यन्ते । युक्तथा तत्तस्य (?) परिमितस्यापरिमितस्य वा प्रत्यक्षं गणनातीताया दुर्वारत्वादिति । क्षणे ते | अत्रेयं प्राचां कालगणन- प्रक्रियाऽमरकोशोक्ता, “अष्टादश निमेास्तु काष्टा खिंशत्तु ताः कला । तास्तु त्रिंशत् क्षणस्ते तु मुहूर्तो द्वादशाखियाम् ॥ ते तु त्रिंशदहोरात्रः पक्षस्ते दश पञ्च च । पक्षौ पूर्वापरो शुक्लकृष्णो मासस्तु तावुभौ ॥ द्वो द्वौ मावादिन सौ स्यात् ऋतु तैरयनं त्रिभिः । अयने द्वे गतिरुद्र दक्षिणाऽर्कस्य वत्सरः ॥ मासेन स्यादहोरात्रः पैत्नो वण देवतः । देवे युग सहते है ब्राह्मः कल्पो तु तौ नृणाम्” इति । अत्राप्युत्तरोत्तरं क्षणादिघटनया कल्पान्तकालपरिगणनात् क्षणादयोऽपरनिताः कल्पादयस्तु परमिता एवे. ते युक्तथा निर्णयत्वे पे प्रत्यक्षानुभवेन क्षणादयः कल्पान्ताः कालास्सर्वे पे संख्यातिगा अनन्ता एवेत्यभ्युपगमनीय. मेति भयः । परापरजातीया दिपु अनुगततया परिमितत्वापरिमितत्वरूपत. रतम्य- नियामकाकारप्रदर्शनं समुदायविभागेति सामान्यविशेपेत्यर्थः । क्षणा. दपदार्थघटितत्वात् कल्पादिकालस्य घटकी भूतक्षणादीन: मपरि. मेतल्यं तदूर्घटितकल्पादेः परिमितले सामान्यभूतानां द्रव्याणां व्यापकजाती- Doitus Gure. o bari Gulus कGLBC. இந்த உலகில் உழல்பவரைவிட அதிகம் பேர் இருப்பதும், இங்கு குறைந்த பேர் இருப்பதும் எப்படி கூடும்? இரண்டிடத்திலும் இருப்பவர் அனந்தகோடி பேர் என்றீரே நீர் என்னில்-கவனமாகக் கேள். பொது வில் மாட்டின் இனமும் அனந்தகோடியே அதற்குள்ளே காளைகளின் இனமும் அனந்தகோடியே. ஆயினும் மாட்டினத்தின் கணக்கு அதிகம். காளையினத்தின் கணக்கு குறைவு என்று ஒப்புக்கொள்ளுகிறோமே. அது போலவே இதுவும். அம்மாதிரி மற்றொரு உதாஹரணம். கணநேரங்கள்- கல்பகாலங்கள் - இரண்டுகளும் தனித்தனி அனந்தகோடிதான். ஆயினும் கணநேரங்களின் கணக்கு அதிகம், கல்பகாலங்களின் அளவு குறைவு. परमतभने जीव. 2. 19 Qiping अपचारानुवृतure) oगांलु नित्यसे पारा @Qucer னும் புஜத்திலும், எல்லோரும் ஓரளவிலே பரகாதயோலே தாராய் விடு வார்கள் என்னும் புஜத்திலுமுள்ள ாானகங்கள் கண்டு கொள்வது. यानामपरिमितःथं विशेषभूतानां व्याप्यजातोय येव्यादीनां परमतत्वञ्च युक्तमेवे आशयः । ननु बद्वानन्त्यसमर्थनं सर्वे. पे कदाचिद् भगवत्सङ्कल्पेन मोक्ष्यन्त इति सम्प्रदाय विरुद्वम् । नित्यं संसरन्ति बहव इत्यभ्य स्त सम्प्रदाय इ.ते चेन ; विरुद्ध सम्प्रदाययानुत्याना यत्नाह इप्पडि- यानालु मिति । बद्धानन्यसमर्थनेपीत्यर्थः । अन्वयचास्य, पक्षद्वये. पे प्रमाणत्रलारले द्रष्टव्ये इत्यनेन बोध्यः । तथाच तेपामानन्त्यकथनमात्न, नान्यतरपक्षसिद्धिः । अस्योभयपक्षसाधारण्या देति भावः । अपचारानुवृत्तीति । सापराधचेतनत्वस्यैव संसरणं प्रति सहकारियोग्यतारूपत्वादिति भावः । शिलकु= परतन्त्रचेतन्त्ररूपतत्स्वरूपयोग्यतावतां मध्ये केषाञ्चित् । नित्यसंसारेति । संसरणस्वरूपये.ग्यत्वे. पे यथाऽन- न्तगरुडादीनां सहकारियोग्यतायाः कदाप्यप्राप्या नित्यसूरित्वम्, तथैव केपा चिजीवानां खरूपये, ग्यानां सापराधत्वरूप सहकारियोग्यतायाः कदाप्यनपायात् नित्यसंसारित्व मे यभिप्रायः । अत्र च पक्षे प्रमाणानि - एकं पादं नोद्वरति स्वलीलयै (एकं पाद-यादोऽस्य निश्वा भूतानीत्युक्तं प्रकृति - ण्डलं खलीलाया अनिच्छेदाय नोद्वाति=कदापि नोपसंहरतीत्यर्थः), तानहं द्विषतः क्रूरान् संसारेषु नराधमान् । क्षिपाम्यजस्रमशुभान् आसुरीनेत्र यो.नेषु अधुछिनास्ततस्त्वेते सर्गस्थित्यन्तसंयमाः इत्यादीनि । पक्षा- न्तरमाह एल्ल.रुमिति । इदानीं संसरन्तस्वपि इत्यर्थः । भगवत्कृपेति । यथा संसणं प्रत सापराधाचं सहकारियोग्यता, तथा मुक्ति प्रति भक्तिप्रत्यन्यतरस्य सहकारिये.ग्यतारूपत्वेन तद्वशी- कृतभगवःसङ्कल्पात् सर्वेगमपि कदाचिन्मुक्तिलाभोऽवजनीय इत्याकूनम् । अत्रे प्रतिभाति-परतन्त्र- चेतनत्वं न केवलं संसरणं प्रत्येव स्वरूपयोग्यता ; अपितु मुक्ति प्रत्यपि । “ईश्वरप्रे.रतो ग छेत् सगं बा मेवा", “बने वा नगरे वापि मां वासवितुमीश्वरः” इत्यादिप्रमाणात् । तत्र संसरणं प्रति सापराधत्वं सहकारियोग्यता । मुक्तिं प्रति अनुष्टितोपायत्वम् । ततश्च सर्वेपि जीव स्ततत्सहकारिसमत्रत्राने तत्तद्योग्य- त्वात् तत्तद्भजन्त इति न, नित्यं केषाञ्चित्संसार एवे. ते पक्षशोभते इ.ते । भगवच्छब्दवाच्यहेमप्रति- भटवं स्वाश्रितस्य हेयभूतसंसारा निवर्तकत्वेनोपपद्यते तस्येत्यभिप्रायेण भगवच्छब्दप्रयोगः । “ए। संसृति चक्ररथे भ्राम्यमाणे स्वकर्मभिः । जीत्रे दुःखाकुले विष्णोः कृपा काप्युपजायते” इनि वचनं गृपाशब्देन स्मारितम् । अस्मिन्नपि पक्षे प्रमाणानि - ब्रह्मविदाप्नोति परम् इत्यादीन्येव । अविशेवेग जीवसामान्य प्रति இப்படி ஆத்மாக்கள் அனந்தமான பேராக இருந்தாலும் - சில ஜீவர்கள் தொடர்ந்து பகவதபசாராதிகளைச் செய்து நித்தம் ஸம்ஸாரத்திலேயே அவர்களும் ஏதேனும் அழுந்திக் கிடப்பர் என்று சிலர் சொல்லுவர். ஒரு காலத்தில் பகவத்க்ருபையாலே புரிந்து முக்தி பெறுவர் என்றும் சில ஆகார்யர்கள் சொல்லுவர். இவற்றை ப்ரமாணங்களைக் கொண்டு 70 देशिकाशयप्रकाश सहि से 0 कर्मादिप्रवाहपश्य द्वंग पद्धक मोल pur@19ß பாடுகளும் கூடும். முற்பட piul मुक्तpr@iigb ஈரானார்க்கும் பிற்பட 9pur मुख.pnr@g மெல்லாம் वृ இல்லாதமையும் மேலுள்ளாாமும் सगळं. प्रवृत्तत्वात् । न चास्य कचिज्जीव. चेनयेऽपवादस्सम्भवते । अपवादकाभवत् । न च नित्यसंसारि सद्भा- बयोचकर बनबलात् कस्य चेत्खरूपं मोक्ष, पाय चेद्र. मे ते कल्प.येतुं युज्यते । विकल्पासह चात् । तथाहि- किरूपो विरोधस्तयोः ! न हि तयोस्वरूपत एत्र विरोधः भागभावयो खे ते सम्भव ते । मानाभावात् । नापि हिमत्र द्वन्ध्ययो.रेव भिन्नदेश वलक्षणः । जीवं प्रत्येव मोक्षोपायविधानात् तस्य तद्वृत्तित्वात् । ना. पे भिन्नकालव्यलक्षणः । नित्यस्य स्वरूपयेोग्यत्वे फलाचश्यं भाव नियमात् फलक.ले तद्नु तत्त्र वश्यम्भात्रात् । किश्च नित्य संसारे सद्भावे स किमहम. ते सन्देहोदयेन कस्यापि निष्कम्पं मोक्षोपायप्रवृत्य उदय इति । प्रमाणबलावले ते | अलेदं वक्तव्यम् —यथपे नित्यसंसा रसद्भावे स्वस्मिन्न प तथान्य, प्रेक्षया मोक्षोपा प्रत्यवसादो भवेद ते शङ्कते - तथा पे सा “खरूपयेोग्यभ वे. पे सहकायनव स्थतेः । विमुक्तेर्मम सिध्येवा न वे ते वि.च.केत्सते ॥ अनर्धापि यः कथित् तत्र्यमात्ममनो थः । (आत्मनो मनोरथः तथ्य मे निर्धापीति इ ते शब्दाध्याहारेणान्वयः) पाक्षिके फलभूयरले सांया. विकचदीहते ॥ यथा कथवि- दाख्ये व्यापत्र गंधर्मनि । प्रदिनीश्वरो वुद्ध प्रयच्छते च निथलाम्’ इ.ते सर्वार्थसिद्धिप्र तेपा दे- तदेशा सुपरिहव भविष्यते । तथा पे तत्र प्रमाणाभावात् उत्तर एव पक्षः सम्प्रतिपन्नः । न च लीला. विभूत्यनुच्छेदवचनं प्रमाणम् । आत्मानन्त्यात् प्रत्येकं मुक्तत्वेपि तद् नुच्छेदोपपतेः । नापि क्षिपाम्यज- समित यवनं प्रमाणम् | अजतं चिरमेत्यर्थे तथाकथनात् । न तु नित्य मित्यर्थे । तदिदं पक्षद्वयं तच्च मुक्ताकलापे, “एवं सङ्गृहीतं निशेपात्मापत्र विरत वहरणो विश्वकर्ता तथा स्यात्, नित्यं चेत् को. दुःख्येत् निरुपधिरुदयाहा निरस्येति चेन्न । पक्षः पूर्वो यदि स्यात् विहरणविरतिस्वेच्छया नैष दोषः शिं! पक्षे निरुद्वा निरुपधिकक्ष्या कुत्रचिन्नित्यमस्तु ॥” इति । " 1 ननु यदि सर्वेषां मुक्तयेोग्यत्वम्, तहिं सर्वेप्येकव मुच्येरन् । “समोहं सर्वभूतेषु” इत्युक्तोदार- परमपुरुवप्रसादस्य मुक्तहेतोः प्राप्तौ पौर्वापर्य नियामकाम यादित्यन्नाह अनादिकर्ते.ते । “कर्मा विद्यादिचके प्रतिपुरुष महाना. दे. चन्नप्रवाहे ततत्काले विपवितात हि विविधा सवसिद्वान्तसिद्धा” इति रीत्या चिनमविपाकसमय यात् प्रसादहेतु सामग्र यास्त तत्पुरु रमेदेन मु क्तलाभस्य पौर्वापर्य युक्तमेवेत्यर्थः। नःवेत्रं पूर्वमुक्ता- नन्दात् पश्चान्मुक्तस्यानन्दन्यूनताया अनिवार्यत्वान्मुकानां परस्परमीश्वरेग च भोगसाम्यत्र वनं विरुध्येतेत्यत्नाह मु’पडेति । अयं भात्रः परस्परं मुक्तानां भोगसाम्यञ्च खस्य यावान् भोगः परस्यापि तावानिति यावत्त्व- ஆராய்ந்து எது உசிதமென்று தெரிந்து கொள்ளுங்கள். அநாதிகாலமாகத் தொடர்ந்து வரும் கர்மப்ரவாஹத்தின் அவ்வோ விளைவுகளுக்கு ஏற்ப முக்தி பெறுவதில் சிலர்க்கு முற்பாடும், சிலர்க்கு பிற்பாடும் ஏற்படுகிறது. முன்னும் பின்னுமாக முக்தியடைந்தவர்க்கெல்லாம், திரும்பாமையும், அங்குச்சேர்ந்தபிறகு வரும் ஆனந்தமும் ஸமமாகவேயிருக்கும், மீண்டும் திரும் परमतमने जीव. 2. 71 पुनर वृद्धि 9 m. t. G संसरि& pig. अर्वाचीनमगरलोक. भगवत् मालोकयादिमाक मQuini मासन्तिuna Gor हा सर्ववर्मन आनन्द नारनथ्य @sair तस्य तं भवते । ते च यावचतात्रत्वे विषयकृते एत्र, न कालकृते पक्षका प्राणोपपति तच मुक्केलाभे काटवै रम्ये प मुक्तचनन्तरं सर्वेषां सर्वविग्यानुकू यात्रभासस्य तुल्यतयाऽऽनन्द तारतम्याभावेन साम्य नोपपत्तेः । अस्तु वा कालकृते एव ते यत्वबसे । कालच न प्रारम्भकालः | अपे तू तर कालः । ततथ प्राकलपो- सर्वे पुनरावृत्त्यभागत् उतरकले भोगानुवृतेस्सर्व वनये. पे तुच्यत्स्ये परस्यापे यावत्तावद्भोग. शेष स्वक्षतम् । तदुकं रहस्यत्त्रयसारे पिर्पडमुकराना ककुम् नावे पो. गोरु कि- ४. बलै । (पथान्क्ष्यतामपि कालहानिरेव न तु भोग्यवस्तुनि रेति ) । ननु मुक्तानामपि “इमान् लोकान् क. मानी कामयनुसञ्चरन्” इति प्रकृतेनग्डलं प्रति पुनरावृत्तिः श्रूयत इलाह पुनरावृत्ति इति । पुनरावृ. तथावृत्तिरेत्र । पुनश्शब्दाविषक्षतार्थलात् न पौनःपुन्यवाचकः ; अ.पेतु य क्यालङ्का- राधेः । अत एव “इमं मानवमात्रतं नात्रतन्ते” इति पुनश्शब्दं विनापि प्रयोगः । ततः कवारावृत्तचदोष इति शङ्का परान्ता । अथवा “पुनर्नाविन येण्याः” इति भाष्यवाक्यमिहाभितम् । तन्न तु पुनश्शब्दः संसृ तेत्रके पूतनावृत्तिमपेक्ष्य प्रयुक्त इति बोध्यम् ॥ सा च नोतरदेनग्रहाणपूर्व फायदे प्रारूपाल चित्रक्षता, अ.पेतु पूर्वपरित्यक्प्रकृतिसम्बन्धात्मकसंसृतिकारणपरिग्रहरूपा तत्कार्य भूतभगवद नुभव- विच्छेदना हेरूपा वेति भाव. देच्छानुगुणस्वेच्छपरा प्रकृतिसम्बन्धनव तद्भवान्तःपातिनकृति- मण्डलानुभवन्य मुकैः कदाचिदास्थीयमानत्वे. पे न दोष इ ते भात्रः । अथ “मोक्षं सालोक्यं प्रार्थये न कदाचन । इच्छाम्यहं महाबाहो सायुज्यं तत्र सुत्रत” इत्यादिना मोक्षवैवेध्यगात् मुकाना- मेक चेत्रभर साम्यनतपादनं विरुद्वमेने अलाह अवोनेति । “लोकेषु विष्णोनिंवन्ति के चित् समीपमृच्छन्ति च के. चदन्ये । अन्ये तु रूपं सदृशं भजन्ते सायुज्यनन्ये स तु मोक्ष उऊ:” इ ते प्रकारेग प्रमाणेषु समानभोगन्त्र उक्षण सायुज्यनाल त्यै मुख्यनोत्यं व्यमिति बहुवचनान्तलोकशोक काय बैकुटेषु अर्वाचीन भगव लोकेषु सालोक्य. दीनां तददूर वेप्रकर्पा-मोक्षव्यवहारस्तन्न मुख्य नेते मोक्ष एकत्र एवे. ते भावः । பாமை எவ பது अथ मुकौ आनन्दतारतम्यत्रादिनो निरस्य ते सर्वकर्मक्षयेति । अत्र श्रपीत्यपिना सुवादि- மீண்டும் ஸம்ஸாரத்திற்குட்படுகை யில்லை என்றபடி. வைகுண்டலோகத்திற்குக் கீழுள்ள வியூஹலோகங்களில் -பகவானோடு ஒரே உலகில் தங்கும் பாக்யத்தையே ஜீவனுக்கு மோக்ஷமென்றார் சிலர். அது வைகுண்டலோக நுபவத்திற்கு சமீபமாயிருப்பதுபற்றி அவ்விதம் கூறினர் ஜீவர்களுடைய ஸர்வ கர்மங்களும் கழிந்து முக்தியில் அவர்கள் சுய உருவத் 72 एचिकाद्ययप्रकाशसहिये । । तारतम्यप्रवेजकस्य कर्मणो निश्शेनश्चयेपि मुक्तौ तत्तारतम्यकथन विरोधो द्योत्यते । अत्र पक्षा इति तादृशेषु बहुषु पक्षेषु प्रथममानन्दतीर्धीयानां मतमनूयते तथा हे तैत्तरीयानन्दवल्याम्, “स एको मानुप आनन्द”. इत्यादिषु प्रतिपर्याय “श्रो त्रयस्य चाकामहतस्य” इति वाक्यनेकरूपं पठयते । दिपयवैराग्येण सह भगवन्तं भजिया ये मुकास्त एवाकामह श्री तेयाः । तथाच तस्य मुक्तौ मानुपानन्दप्रभृ तत्रह्मानन्दपर्यन्त- बहुधानन्दतारतम्यत्र तायत् प्रतीयते । न च कर्मा उपाधितारतम्यस्य निश्शेन वेनाशात् कथं सुखा दे - तारतम्य मे ते वाच्यम् ; तदभावे. पे भक्तचाद्यपायतारतम्यस्यात्रजनीयात् । न हि मन्दशक्तिना मनुजेन क्रियमाणा भक्तिः सहजतं सिद्धदेवयोनि विशेषः क्रियमाणया भक्य तुलनामह ते । तथा सति किमु वक्तव्यं भगवन्नाभिजातवतुमुत्रादिवृतभगत्रजनादितुल्यतां प्रतेि । किञ्च मुकौ ततारतम्यं साक्षादेव भ्रयते । “अक्षयन्तः कर्णत्रन्तरसखायो मनोजवेष्वसमास्ते बभूवुः” इ.ते । “मनसैतान् कामान् पश्वन् रमते” इत्यादि- वित्र मनश्रादितज्ञ नावस्थाविशेाः मनोजवाः । आनन्दा इ.ते यावत् । तद्वेपये असमाः = तारतम्यत्रन्त- इति तदर्थः । कथं त. हें भोगसाम्यं मुक्तानामिति चेत् - खखरूपो चितभोग वे सपां मुक्तानां साम्य. मे.ते था ईश्वरल्य तल वैप पक्षपातो नेति वा तदर्थात् भोगतारतम्येपि तदुपपतेः ; यथा न्यूनाधिकपरिमाणानां घटनांचे साम्यम्, तथेति । एतन्निरस्यति प्रमाणोपपत्तिविरुद्धे ते । “सोऽश्नुते सर्वान् कानान् सह ब्रह्मण.”, “निरञ्जनः परमं साम्यमुपैते” इत्यादिसाम्यबोधकप्रमाण. बेर हस्तारतम्यवादः। न चानन्द- तारतम्ये पे प्रमाण नि प्रदशितानीति वाच्यम् ; तेषामन्याथत्वात् । तथा हे - तैत्तरीये प्रतिपर्याय मनुष्या- द्य नन्दस्य मुकेऽतिदेशे पे न तदानन्दतारतम्यं प्रसज्यते । समुइगोष्पदन्यायेन ब्रह्मानन्दसत्र- चर्यादा लिने मुके तन्न्यूनमनुष्याद्यानन्द सद्भावनानस्य तत्र विवक्षितचत् । तत्तन्मात्त्रत्रन्मुक्तात्मभेदस्य तत्र शब्दतोऽप्रतीतेः । सर्वेषु पर्यायेषु, “श्रो त्रयस्य चाकामहतस्य” इत्येतावन्मात्रस्यैवाविशेषेग श्रत्रगात् । एतेन प्रथमपर्याये, “स एको मानुष आनन्दः" इत्यस्यानन्तरं, “श्रो त्त्रयस्य चाकामहतस्य" इति वाक्य ठेवायच्छाङ्करभाषगम्, यच्च “मनुष्यानन्दाद्विरक्त: याकामहतो लेपस्य मनुष्यानन्दा ते? शो विहत इति तदपठनम्” इ.ते विरणमा नन्द गिरीयम् - दुभयं निरस्तं वेदितव्यम् । उक्तरीत्यैवोपपत्तेः । मनुष्या- नन्दाद्विकेत्य श्रोलिये मुमुक्षो मुक्के वा तदुप रेननमनुष्यगन्ध यानन्दस्याप्य तेदेश । सम्भवेन विरोधात् तत्पर्याये.पे तस्य पठितुमयोग्यत्वात् । यदपि “मनोजवेष्वसमाः” इति प्रमाणप्रदर्शनम्, तदपि “कीर्तिमान् असमो राजा, निस्समा स्तन पण्डिताः, यथा चोनृपस्समाऽ द्वितीयोऽस्त भूतले” इत्या विवासमा देशब्देन मुक्ताद भिन्नस्य कस्यचिद.पे बद्रादेः तादृशानन्दशा. लिनोऽभावा भिनाय मति न विरुद्धम् । एवञ्चास्मदीया एव केचित् प्रथमपीये श्रोत्रियस्येत्यादिकं यन्न पठन्ति मन्याक्षरैस्तयेत्रः मुद्रयंथ, तदुभयमस्मदीयोप- निफ्म, प्यप्राचीनान्ध्रकोशा दिविरुद्ध मेति बोध्यम् । या च आयतारतम्यं फलतारतम्यप्रयेोजक. मेव्यवपतिरुका துடன் இருக்கும் போதும். அவர்களிடம் ஏதோ தடையாக இருப்பது போல் கருதி அவர்களிடையே ஆனந்தாநுபவத்தில் ஏற்றக்குறைவுகள் இருப் பதாகச் சொல்லும் மாத்வர் மதம் ப்ரமாணவசனங்கள் யுக்தி இவற்றுக்கு ; परमभने जीव. 2. 73 सापि न युज्यते ; यतः भक्तद्याद्यपायानुष्टानेन देशविशेषे भगवदनुमाप्रतिबन्धकप्रकृतिसम्बन्ध निवृत्तेरेव साध्यतया भक्तेषु तत्तारतम्यस्य भवतामप्यननुमततया गुरुणा लघुना वोपायेन प्रकृतिसम्बन्धस्य निःशेष. निवृत्ती सत्यां स्वाभाविकानन्दाविर्भावस्य सर्वेष्वप्यैकरूप्यावश्यम्भावात् । परिपूर्णपरमोदार भगवद्विपये भक्तितारतम्येपि भक्तानाभेकरूपफलभाकृत्वे विरोधाभावात् । टोकेपि कचित् गुरुलघुनोः रत्नवाणिज्य- कृप्या दिकर्मणोश्श क्ताशक्ताधिकारिभेदेनैकरूपार्थार्जनोपायतादर्शनेनोपायतारतम्यस्य फलतारतम्यं प्रत्यप्रयो- जकत्वाच्च । किञ्चोपायतारतम्यं नाम प्रकृते किंरूपमभिप्रेयते ! दहरशाण्डिल्या दिविद्याभेदरूपञ्चेत्-तद- प्रयोजकं फलभेदं प्रति । विकल्पेप्यविशिष्टफलत्वस्य निर्णीतत्वात् । नाप्यधिकारिनिष्टं ज्ञानशक्तथादि- तारतम्यम् । ज्ञानशक्तयादेस्साक्षान्मोक्षोपायत्यानङ्गीकारात् । न चोपासनात्मकज्ञान एवं किञ्चित्तारतम्यं चित्रक्षणीयम् । ज्ञाने विपयकृततारतम्यं विना घटादिष्विव विधान्तरस्य दुर्निरूपत्वात् । ब्रह्मात्मकप्रधान- विपयस्य च सर्वविद्यास्यप्येकरूपत्वात् । उपास्यतावच्छेदक गुणरूपविश्याणामप्रधानतया तद्भेदस्याप्रयोजक- त्वात् । नाप्युपासननि वैशया वैशद्यादिरूपं तत् । अपसिद्धान्तात् । " तदधिगम उत्तरपूर्वाघयोः " इत्युक्तरीत्या सर्वाधिकारिविषयेप्यन्तकाले उपासनस्य दर्शनसमानाकारतारूपवैशद्यप्राप्तेर विशिष्टत्वात् । इयांस्तु विशेष :- यदस्मादृशामल्पशक्तिज्ञानानामुपासनस्य तदशा प्राप्तिथिराद्भवति ; शक्रचतुर्मुखादीनान्त्य चिरा देवेति । यदुक्तं खखरूपोचितेत्यादि, तदपि न ; जीवखरूपस्य सर्वस्यैकरूप्यात् । अत एव जलपूर्णघटादिदृष्टा- न्तोपि दृष्टान्त एव (दृएखनाश एवं ) ; तेषां विषमपरिमाणत्वात् । साम्यं परममुपैतीत्यतेदृश वैपम्या- भावस्य कथचिदप्यप्रतीतेश्रेति । अन्नास्मद्वेदान्तविद्यागुरवस्तु फलतारतम्यं मुक्तौ एवं विकल्प्य दूपयन्ति । किमानन्दतारतम्यं एकमुक्तानन्दनिष्टं अपरमुक्तानन्दपर्याप्त संख्याव्याप्यत्चच्या पकन्यान्यतरावच्छेद की भूत संख्या विभाजक धमंत्रः संख्या- पर्याप्तयधिकरणत्वरूपं संख्याकृतं, किं वा तत्संयुक्तयावन्प्रदेश संयुक्तत्वे सति तदसंयुक्त प्रदेशसंयुक्तत्व- तदभावान्यतररूपं परिमाणकृतम्, अथवा तद्विपययावद्विषयकत्वे सति तदविषय विषयकत्वतदभावान्यतररूपं विपयकृतम्, यद्वा परस्परा समानाधिकरणजातिमत्त्वरूपं स्वरूपकृतमिति विकल्पे जीवखरूपानन्दे एतादृशं - तारतम्यस्य तन्मतरीत्याप्यप्रामाणिकत्वमेवेति । न च स्वरूपानन्दे एतादृशतारतम्याभावेपि धर्मभूतानन्दे संख्याकृतं तत् संभवत्येव । “स एको ब्रह्मण आनन्दः” इति पूर्वतनप्राजापत्यानन्दशतकस्यैकब्रह्मा- नन्दत्वातिदेशेन प्रकरणस्यास्य संख्याकृतत तारतम्यप्रदर्शनार्थत्वप्रतेिरिति वाच्यम् । तत्रैकत्वशतत्वा- दीनां केवलं श्रोतृबुद्धिसमारोहार्थत्वेन स्वार्थतात्पर्याभावात् । “उपर्यपर्यन्जनुवपि पुरुषान् प्रकल्प्य ते ये शतमित्यनुक्रमात् । गिरस्त्वदेकैकगुणावधीप्सया सदा स्थिता नोद्यमतोऽतिशेरते" इत्युक्तरीत्या प्रकरण- स्यानुक्तांशप्रदर्शनपरत्वेन ब्रह्मणोऽपरिच्छिन्नानन्दवस्व एव तात्पर्यात् । न तु तसंख्याने । अन जीवानामानन्दस्वरूपत्वं तद्वैपग्यक्षेन्यमभिहितं तन्मते….“जीत्रा नीचोचभावं गताः ; मुक्तिनजसुखा- नुभूतिरका भक्तिस्तु तत्साधनम् । स्वखयोग्यस्वस्वरूपानन्दाभिव्यक्तिरेव हि । मुक्तिस्तु पूर्णप्रज्ञानां मते CA-10 74 देशिकाशयप्रकाश सहिते मोक्ष@का अभ्यपरक साक्षा विदsari, gour केवलात्मानुभव विष्णोः प्रसादतः” इति । एवमस्मदीया एव केचिद्वद न्त, “मुमुक्षूणां सदाचारवैकल्प यावदायुषम् । भवेत् यदि तदानन्दे न्यूनतां जनये जवम् ॥ क्रियात्रानेप इत्यादिश्रवणात् स्मरणादपि । आनन्दे तारतम्यं . स्यात् आचारे तारतम्यतः ॥ इत्याद्यापस्तम्बवचनचलान्मुक्तो आनन्दतारतम्यमिति । तदपि मुक्तौ पूर्वोक्तदिशाऽऽनन्दसाम्यला मेनेह लोके विद्यमानतादशायां मुमुक्षूणां भगवदनुभवसंकोचादिपरं नेयमित्य- दोत्रः । तत्र वचने मुक्तावित्यनुक्तेः । एवं प्रपन्नस्य भगवत्कैकयं फलम् । “सदा पश्यन्ति सूरयः " इति वचनात् भक्तस्यानुभवः फलमिति केचिदादोपि विफलः । कैर्यन्यानुभव परीवाहरूपत्वेन तदभावेऽभावात् । पर्यवस्यति केवलानुभवम.ले स्थातुमशक्यत्वात् । मूले पक्षङ्ग इति बहुव- चनेन सर्वेऽपी पक्षा विक्षिताः । अधिकमनन्ताचार्यवादावल्यादाववलोकनीयम् । । ननु सर्वकर्मक्षयेण कैवल्यं प्राप्तानां भगवदनुभवाभावात् आनन्दतारतम्यस्यावर्जर्न। यता मुक्तानां सर्वेषामानन्दसाम्यत्र चनमनुपपन्नम् । न च न सा दशा मुक्तिरिति वाच्यम् ; “त्वात्मानुभूतिरिति या किल मुक्तिरुक्ता” इति तस्यापि मुक्तित्वकीर्तनादित्यन्नाह आफैयालिति । मुक्तौ तत्तारतम्यस्य सर्वथा प्रमाणोपपत्तिविरुद्धत्वादित्यर्थः । केवलात्मानुभवः = भगवदनुभवरहितात्मानुभवः । अन्यपरमिति । " जरामरणमोक्षाय मामाश्रित्य यतन्ति ये” इति जरामरणादिहेतुभूतकर्ममात्र निवृत्त्या भगवदनुभवप्रतिबन्धक- कर्मकों जाप्रति सति यं लब्ध्या चापरं लाभं मन्यते नाधिकं ततः” इत्यादिरीयाऽऽकर्पकारमानन्द- मानतृप्तानां “बिरजापरमनोग्नोरन्तरा केवलसम्मृतः” इति निर्दिष्टस्थानविशेषभाजां मुक्तत्यव्यपदेशस्य “विगतेच्छाभयक्रोधो यः सदा मुक्त एव सः” इत्यादिष्वित्र मुक्तयद्दर चित्रकर्षेण गौणत्वान्न मुख्य- मुक्तावानन्दतारतम्यमिति भावः । अम्य मुख्यमुक्तित्वे साधनतो गततश्च दुर्निरूपत्वं गीताभाष्ये तदापातप्रीतेरपि सूत्रमाध्याद्यविरोधेन नेतव्यत्वमित्यादिकं तात्पर्यचन्द्रिकायां विशदमनुसन्धेयं जिज्ञ सुभिः ॥ अयापि सायुज्यरूपसाक्ष न्मुक्ती सालोक्याद्यनुभवाभावेन तत्तारतम्यनावश्यकमेवेति शङ्कायामाह साक्षा- न्मोक्षेति । तदुक्तमाचार्यैरेत्र, “बद्धोऽसौ स्व. धिकारानुरूपतया शक्येपूयेषु प्रविश्य संपरिपूरितेषु तेषु संसारपदवी सभ्ञ्चरण क्लेशनाशे नात्यद्भुनः चिरादिगत्याऽऽतिवाहिकदेवैरुन्नीतः विमल मधुर. सुरभि. शीतळविजा- முரணாகும். ஆகையாலே கேவலம் ஜீவர்கள் தம்மை மட்டும் அனுபவித்து மகிழ்தலும் மோக்ஷம் என்று சிலர் சொல்லுவதற்கும், அது மோக்ஷத்தில் சேர்ந்து முடியும் என்று கருத்து. ஆக - முக்கியமான மோக்ஷநிலையில்- பகவானோடு ஒரே உலகத்தில் இருந்து பெறப்படும் ஆனந்தம் முதலியன அடங்கும். சுருதியில் -ப்ரஹ்மத்தோடு விரும்பியவைகளையும் முக்தி பெற்று, ஜீவன் அநுபவிப்பான் என்றதற்கு - அனைத்தெல்லாமுடைய அரவிந் தலோசனனை அனுபவிப்பான் என்று பொருள். அறிவுக்கு எங்கும் செல்ல मोक्ष परमभने औ. 2. सालोक्पादि@arjarib अन्तर्भूमा 95 उभयविभूतिविशिष्टष्टां अनुभाग्य कामान् इत्यादि… विशिष्ट भगवदनुभयपरकं छानसंकोच- இப்போது என்யாகச்செய்தே பண்டுமுண்டாயிருக்கக் காணாத आकार/sur guli उपाधिनिवृत्ति स्वरूप साकार का यही cor வாகையாலும் எகாரின்களில் அரிசுளியும் சொல்லுகிறது. இங்ஙன் இசையா प्रवाहमवगाद्य पवित्रपाणिनाऽमानवेन कराविधूनवासनाविशेषः दिव्य दद्यां प्राप्य सर्वे वरेण सलोकः अप्राकृतामृतम प्रविलक्षणविप्रयोगेन सरूप, दिव्य जनपदनगरादिकं क्रमेणावाप्य सहस्रस्थूणादिव ‘वोदित- दि०श्रमहामणिमण्डपे कौषीतकीत्राह्मणा वाघोषित पङ्कविशेपे श्रीमदनन्ताख्यदिव्य शय्यायां “तया सहाss- सीनम्" इति रीत्योपरिष्टं नित्यं नित्यसूरिवृन्देन संस्तूयनानं श्रीमन्नारायणमुपगम्य सामीप्यं भजमानः, इत्थं प्राकृतगुणान् सर्वान् हिला भगद् गुणेषु गाढावगाड: अनुरावृतका तनुभवत इति । एतदेव सायुज्यमिति प्रथते । ततश्च सहस्रे शनमिव सायुज्ये सालोक्यादिकमन्तर्भवतीति । ननु न केवलं ब्रह्मानुभवो मुक्तिः । “सोश्नुते सर्वान् कामान् सह ब्रह्मणा" इति तदतिरिक्तकामानुभव म्यापि श्रवणादित्यन्नाह उभयविभूतीति । " सर्व ह पश्यः पश्यति, ब्रह्मविदाप्नोति" इत्यादिना सर्वविभूतिविशिष्टवनानुभ लामेन तदनन्तर्गतं न किञ्चिदस्तीति कामशब्दोपि तदीगुणपर इति तद्विशिष्टत्रमानुभव एव तत्र विवक्षित इत्याशयः । ननूभयविभूतिविशिष्टवल: नुभवस्य मुक्तित्वे, तस्य तदनुगुणधर्म भूमज्ञानविकासादेश्च तदैव जायमानतया मुक्तेस्साध्याकार सम्बन्धरूपत्वमेवेनि, तत्र तत्कालीन ज्ञानकैर्यादिपु चाविर्भावादिशब्दो न प्रयोकमुचितः । पूर्वमेत्र स्थितस्य प्रकाशो ह्याविर्भावः । ततश्च, ““पद्याविभाव.”, “आविरस्युर्मम सहजकैक्ङ्कर्यविधयः” इत्यादिकमनुपपन्नमित्यन्नाह ज्ञानसङ्कोच निवृत्तीति । धीविकासविशेष इत्यर्थः । इप्पोदु - मुक्तौ । साध्येति पूर्वपक्ष हेतुयोतनम् । मोक्षोपायानुष्ठानेनेति शेषः । तत्र प्रथमं ज्ञानविकास- विशेपे आविर्भावादिशब्दं समर्थयते पण्डुमुण्डायिरुक इति । पूर्वमेत्र विकासार्हज्ञानाद्याकाराणां सत्त्वेऽपीत्यर्थः । तर्हि को विशेष इदानीमित्यन्नाह काणादवाकारङ्गळिति । यद्यपि पूर्वमेत्र विका- सयोग्यं ज्ञानादिकं जीवे स्थितम्, अथापि विकासाख्यकार्योपधानमिदानीमेव दृश्यत इत्यर्थः । एवं ज्ञानस्वरूपस्य नित्यतया तत्राविर्भावादिशब्दचित्येपि मुक्तिन्वरूपस्य तत्कालीन फैर्यादिखरूपस्य च सर्वथाऽऽगन्तुकत्वेन तयोस्तत्प्रयोगः कथमिति शङ्कां पृथग्वारयति उपाधीति । कर्मनाश इत्यर्थः । स्वरूपप्राप्तेति सिद्धान्तहेतुगर्भविशेषणम् । तथाच कैर्यादीनामागन्तुकत्वेपि खरूपानुबन्धित्वेन स्वरूप- முன்பிருந்த தடை இப்போது ஒழிகிறது என்பது ஓர் புத்தம்புதிய நிகழ்ச்சியே யாயினும் - இப்போது முக்தியில் ஆத்மா சுய உருவுடன் மறு மலர்ச்சிபெறுகிறான். அவனுடைய அறிவும் அவ்வாறே என்றுசொல்லுவதன் கருத்து-பண்டே உண்டாகியிருந்தும் ஆத்மாவின் சுய தன்மைகள் இப்போது தான், காணப்படுகின்றன என்றும், அறிவை அடைத்திருந்த கர்மாக்கள் । 76 देशिकाशयप्रकाश सहिले काकंठ “तथा हेयगुणध्वंसादवयोधादयो गुणाः । प्रकाश्यन्ते न जन्यम्ते नित्या पचात्मनो हि ते” इत्यादिप्रमाणाकणां विरोधिकं मुकं मुक्तदशै १० पाषाणकल्पत्वादि पक्षा GT Garib श्रुतिस्मृति सूत्रोपपत्ति विरुद्ध अनादरणीयां : मुक्त अशरीरत्वादि श्रुतिक कर्मकृनशरीरादिनिवृत्ति प. आत्माकं कर्तृत्वभोक्तृ 859 बद्धां मुक्तां नित्यांना प्राप्ततथा जातानामप्युत्तरत्न सर्वदाऽनुवृत्तिर्भविष्यतीतीममंशं द्योतयितुं “आविस्स्युर्मम सहज कैङ्घर्य विधयः” इत्युक्तमिति हृदयम् । तथाच ज्ञानादिष्याविर्भावशब्दो मुख्यः, कैकर्यादिषु तु गौण इत्युक्तं भवति । तथाच रहस्यत्त्रयसारेऽनुगृहीतम् — ज्ञानद्रव्यस्य तदीय सर्वविपय विकासार्हतारूपाया शक्तेश्च नित्यतया तयोराविर्भावशब्दो मुख्यः । अथापि सर्वविपय विकासस्य दुःखनिवृत्त्यादेः संकल्प कैर्यादीनाश्चागन्तु- कत्वेपि तानि निवृत्तप्रतिबन्धकसरूपोपाधिकानि पश्चात्सर्वदा भविष्यन्तीति द्योतयितुं तेषु आविर्भा- वादिशब्दप्रयोग इति । स्वरूपादीति आदिना कैङ्कर्यादिग्रहणम् । ननु ज्ञानादीनामप्यागन्तुकत्वेनास्तु तेष्वप्याचिर्भात्रशब्दस्य गौणत्वमिति चेदाह इङ्गनिशैयातार्कु इति । तत्न मुख्यत्वानङ्गीकर्तॄणामित्यर्थः । नित्यत्वात्ते गुणाः प्रकाश्यन्त एव, न जन्यन्त इति स्पष्टं कथनादिति भावः । ननु “न ह वै सशरीरस्य सतः प्रियाप्रिययोरपहतिरस्ति । अशरीरं वात्र सन्तं न प्रियाप्रिये स्पृशतः न प्रेत्यसंज्ञाऽस्ति” इत्यादिना मुक्तौ अशेषविशेषगुणोच्छित्या पापाणकल्पताया एवावगमात् कथं तन्नाऽऽनन्दसंभव इत्याशङ्कायामाह मुक्तदशेति । अयं पक्षो वैशेषिकाणां प्रसिद्धः । आदिना बौद्धानां स्वरूपोच्छित्तिमुक्तिपक्षस्य, अद्वैतिनां निर्विशेषाभावपचस्य च ग्रहणम् । “रसो वै सः, रसं होत्रायं लब्ध्वानन्दी भवति” इत्यादिश्रुतेः, “मम साधर्म्यमागताः, सायुज्यं प्रतिपन्ना ये तीव्रभक्तिसमन्विताः” इत्यादिस्मृतेः, भोगमात्नसाम्यलिङ्गाश्चेत्यादि- मूत्रस्य पाषाणकल्पत्वादेरपुरुषार्थत्वेन तत्र पुरुषार्थत्वबुद्ध्या प्रवृत्ययोग इत्याद्यपपत्तेथेमे पक्षा विरुद्धा इति सर्वथाऽनादरणीयमेवैतदिति भावः । नहिं न ह वै सशरीरस्येत्यादेः कथन्निर्वाह इति चेत्-आह मुक्तनुडयेति । “स एकधा भवति, विधा भवति” इत्यादिना मुक्तैरप्राकृतैकानेकशरीरपरिग्रहस्ये- छानुसारेण सद्भावप्रतीत्या तदविरोधायाशरीरत्वयतिः प्राकृतकर्मकृतदेहाभावमेव योधयतीति स्वीका- यमिति भावः । नश्यात्मनां नित्यनिर्लेपानां कर्तृचभोत्याद्यभावेन बन्धककर्मकर्तृत्वरूपं यद्वत्वं परिपूर्ण- ब्रह्मानुभवितृत्वरूपं नित्ययमुक्तत्यादिकञ्च न युज्यत इति आत्मविश्योक्तिर्विरुद्धेति सांख्यमतमा- शङ्कयाह आत्माकलुक्कु इति । एकस्मिन् शरीरे जाग्रदादिपु केवलसाक्षित्वात् यथात्मैक्यम्, तथैव வில்கினால் அதன் சுய தன்மைகள் விளக்கமாகத் தெரிகின்றன என்றும் ஆகும். இங்ஙன் கொள்ளாது போனால் “ஆத்மாவின் அறிவு நித்தியமானது- அவைகள் அடைப்பு நீங்கினால் வெளிப்படுகின்றன. இதுதான் உண்மை. அவைகள் புதியதாக உண்டாகின்றன என்பது தவறு” எனக் காட்டும் பிரமாண வசனங்களோடு முரண்படும். முக்தியில் -ஜீவன் கற்பாறைபோல் ஏதுமற்று நிச்சலனமாக இருப்பான் என்ற நையாயிக மதம் எல்லா ट .0 परमभने जीव. 2. ८ 77 ‘विभागा? " तस्मान्न बध्यते नापि मुच्यते नापि संचरति कश्चित्” नां@p • Ligu सर्वगु नित्यमुक्तक Tiri पुरुषभोगापवर्ग तदुपायशास्त्र/क नानाशरीरेष्वपीति तदद्वैतमाशङ्कय, “जन्मादिव्यवस्थातः पुरुपबहुत्वम्", “इति सूत्रेण जननमरणकरणानां प्रतिनियमादयुगपत्प्रवृत्तेश्च । पुरुषबहुत्वं सिद्धम्” इति कारिकया च तन्मते तन्नानात्वसाधनात् तदनु- सृत्यानापि बहुवचननिर्देशः । आत्मनां कर्तृत्वादिकं नास्तीत्यपि तदभिमतम् । तथासति मुक्तधनुप- पत्तिरिति स्वीकारात् । तथाच तद्भाष्ये दृश्यते - तार्किका आत्मनः कर्तृत्वादिकमिच्छन्ति । तेषां मो- क्षानुपपत्तिः । अहं कर्तेत्यादिबुद्धेरेव गीतादिप्यदृष्टोत्पत्तिहेतुतयाऽभिधानात् तस्याश्च तन्मतरीत्या सत्य- विपयकत्वेन तत्त्वज्ञाननित्रर्त्यत्यासंभवात् । अतइत्युक्तमोक्षानुपपच्या कर्तृत्वमात्मनोऽस्माभिरङ्गीक्रियत इति । ननु “भोक्तभावात्” इति सूत्रेण पुरुषोऽस्ति भोक्तृभावादिति कारिकया अन पुरुषस्य भोगस्वीकृत इति भाष्येण च विरोधात्कथं तन्मते भोकत्वाभावकथनं मूलवृतामुपपद्यत इति चेन्न ; विषयभेदादुभ- योपपत्तेः । उत्तरत्र, “चिदवसानो भोगः" इति सूत्रेण पुरुषेऽङ्गीकृतस्य तस्य चित्येव पर्यवसानोक्तधा भोकत्वस्य स्वरूपसुरणात्मकत्वसिद्धेः निषिद्धयमानस्य तु तस्य कर्मफलभो कस्यादिरूपत्वात् । अधिकं सांख्यमतखण्डने भविष्यति । तस्मान्न वध्यत इति । अस्य च “संसरति बध्यते मुच्यते च नानाश्रया प्रकृतिः” इत्युत्तरार्धम् । तथाच प्रकृतिः कर्त्री पुरुषस्तु पुष्करपलाशयन्निर्लेप इत्येवाङ्गीकार्यमिति नित्यमुक्ते तस्मिन् न बद्धमुक्तादिविभाग इति भावः । तदेतत् खण्डयति पुरुषभोगेत्यादिना । कर्तुरेव नियोजनीयतया पुरुषस्याकर्तृत्वे “स्वर्गकामो यजेत, मुमुक्षुर्ब्रह्मोपासीत” इत्यादिभोगापवर्गोपायविधायकवचन- निचयविरोधस्स्यादिति भावः । ननु पुरुपस्याकर्तृत्वेपि, विज्ञानं यज्ञं तनुते कर्माणि तनुतेपि चेति विज्ञानशब्दितपुरुषीयान्तःकरणस्य प्रकृतिविकारभूतस्य कर्मकर्तृत्वसम्भावनया शास्त्रसार्थक्यमिति चेत्तत्राप्याह स्वसिद्धान्तेति । पूर्वोक्तरीत्या स्वेनापि पुरुषभो कत्वस्वीकारात् तद्द्वै विध्यकल्पने प्रमाणाभावात्, प्रकृतेरेव कर्तृत्वाङ्गीकारे तत्समानाधिकरणभोक्त्यस्यापि तद्गामितापत्तेचेति खसिद्धान्तव्याधात एवेति भावः । तथाच वेदान्तसूत्रं-शक्तिविपर्ययादीति । नन्वकर्तुरपि भोकत्वं दृष्टम् “अकर्तुरपि फलभोगोऽन्नाद्य- बदिति सांख्यसूत्रे पाचकवृतान्नादेरकर्तपि राज्ञोपभज्यमानत्वादिति हि सिद्धान्तितमिति चेन्मैवम् । भोतत्वपदेन सुखदुःखान्यतरभोकत्वस्यैव विवक्षितया तस्य च सुखादिहेतुभूत कर्मकर्तृस्य सामानाधि - करण्यावश्यंभावात् । “शास्त्रफलं प्रयोक्तरि” इति न्यायात् । अन्यथा सर्वपुरुषसाधारणान्तःकरणादेः कर्तृत्वे तत्फलोपभोगस्यापि सर्वसाधारण्यापत्तेः । तथाच उपलब्धिवद नियम इति सूत्रे श्रीभ प्यं आत्मनो कर्तृत्वे பிரமாண வசனங்களோடும் விரோதமடையும் முக்தியில் ஜீவனுக்கு உடலில்லை என்றால் கர்மவினைப்பயனாய் வரும் உடலில்லை என்றுபொருள். ८ I ஆத்மாக்கள் அனைவரும் எக்காலத்தும் முக்தர்கள் அவர்களுள்-ஸம்ஸார முடையவர், அது அற்றவர் என்ற பிரிவு தோன்றலாகாது. இவை எல்லாம் உடலுக்குத் தான் என்று சிலர் சொன்னார்கள். அவர்களுக்கு - ஜீவனுடைய இஹரலோக ஸாதநங்களைச் சொல்லும் சாஸ்திரங்களெல்லாம் வீணாகும். 18 देशिकाशयप्रकाश सहि स्वसिद्धान्तवाद विरोधिकंकं. @ugu मोक्षक नित्यमात्रहेतुकh Limitsg. अविद्या-काळ-नियति-च्छादिविशेषहेतु नका, निर्हेतुक என்பார்க்குமுள்ள கம் கண்டு கொள்வது. हेतुसाध्यr@gi उत्तरावधिक ढंग प्रायश्चित्तादि- प्रकृतेश्व कर्तृत्वे तस्यास्सर्वपुरुपसाधारण्यात् सर्वाणि कर्माणि सर्वेगं भोगाय स्युः ; नेत्र वा कस्यचित् । आत्मनो विभुत्वाभ्युपगमात् सन्निधानमपि सर्वेषामविशिष्टम् । अत एव चान्तःकरणादीनामपि नियमो भोपपद्यते । यदायत्ता व्यवस्था स्यात्" इति । । एवं मोक्षरूपं विशोध्य पराभिमतं तत्साधनभेदमपि शोधयति इप्पडिये इति । उक्तपक्ष इवेत्यर्थः । अन्वयश्चास्याम्रे विरोधो द्रष्टव्य इत्यनेन । नित्यमात्र हेतु केति । नित्यभूत प्रकृत्या दिनानहे- तुकेत्यर्थः । मान्नशब्देन वक्ष्यमाणविशेषहेतुव्यत्रच्छेदः । मोक्षो नित्यसिद्धः अहेतुक इति यावत् । तदुक्तम् “आत्मार्थत्वात् सृष्टेर्नैगाम/त्मार्थारम्भः” इति सूत्रावतारिकायां सांख्यप्रत्र वनभाष्ये प्रकृतेरेव स्रष्ट्रत्वं स्वमोक्षार्थम् । तस्यानित्यत्वादिति । आत्मार्थत्वात् खार्थत्वात् । आत्मार्थारम्भः = जीवात्मार्थारम्भः । तथाऽविद्याहेतुकत्वं ज्ञानकर्मसमुच्चयवादिनां भास्करादीनां पक्षः । अविद्या = विद्येतरत् कर्म । तन्न ज्ञानहेतुकत्वं स्वस्यापि सम्मतमिति तदनुत्कीर्तनम् | अविद्यया मृत्युं तीर्खा विद्ययाऽमृतमश्नुते, कर्मणैव हि संसिद्धिमास्थिता जनकादय इत्यादिकमत्र प्रमणम् । कालः = प्रशस्तः कालः उत्तरायणादिः । न तु कालसामान्यम् । तद्धेतुकत्वस्या निराकार्यत्वात् । “अनियंतिरहः शुकुप्पण्मासा उत्तरायणम् । तत्र प्रयाता गच्छन्ति ब्रह्म ब्रह्मविदो जनाः ||" इत्यादिकं भीष्मादीनामुत्तरायण कालप्रतीक्षा चाल तद्धेतुकत्वे प्रमाण मिति केचिद्वदन्ति । नियतिः=विधिः, जन्मान्तरीयं कृतं सुकृतमिति यावत् । यदृच्छा = दैवादागतं सुकृतम् । आदिनाऽज्ञा- तस्कृतसुकृतपरिग्रहः । एतदन्यतमहेतुकत्वमपि मुक्ते: केपाश्चिदिष्टम् । संकल्पसूयोंदये चाहुराचार्याः, “कालखभावनियतियदृच्छादिषु वस्तुषु । कारणं किमित्रात्रेति तापसैरपि चिन्तितम्” इलि । अत्र मुक्तौ । यद्यपि अविद्यापि कर्म निपत्यादिरपि । तथापि सुकृतसामान्यं पूर्वन । उत्तरत्र तद्विशेष इति भिदाऽन- योध्या । निर्हेतुकेति । अस्मदीयानामेत्र केपाश्चिदथं पक्षः । भगवतः पुत्रस्थानीयानामस्माकं मोक्षो- दायधनमित्र स्वतः प्राप्त इति प्रतिबन्धकनिवृत्यंशेपि न हेन्यपेक्षेत विर. घेति । एषां परस्परविरोधः, आसीतेत्युपायविधिविरोधः, “निशि नेति चेन्न…. अतश्चायने. पे दक्षिणे” इत्यादिसूत्र विरोधः इत्यादिकं भाव्यमित्यर्थः । ननु मोक्षस्योपायसाध्यत्वे घटादिवत् कादाचित्कत्यापत्योत्तरत्न तदभावे संसारोन्मज्जनप्रसङ्ग | इत्यन्नाह हेतुसाध्येति । हेतुसाध्यभावपदार्थस्यैवोत्तरात्रधिसद्भावेन ध्वंसप्रतियोगित्वं दृश्यते यथा घटादेः அவர்களின் சொந்தமான ஸாங்கிய சாஸ்திரமும் முரண்படும் இவ்விதமே மோக்ஷத்தைப் பற்றி பலவித விவாதங்கள் இருக்கின்றன நித்தியமான ஒரு காரணத்தால் மட்டுமே வருகிறது அறியாமை. காலம். ஓர் இயற்கையின் நியதி. தற்செயலான நிகழ்ச்சி இவைகள் மூலம் வருகிறது ஓர் காரணமு மின்றியே வருகிறது இத்யாதி. இவை எல்லாம் மிகவும் முரண்பட்டவை. 1 साध्यपापाक्षयादि प्रसिद्ध के परमतभने जीव. 2. 79 अरोपे आरोप स्थळं भारोपनिवृश्ववस्थै के (கண்டு)கொள்ளவேனும் இவர்களுக்கு சுத்களிகாரங்கள் இல்லை என்கிற शास्त्र की निरपेक्षनादिनिपेधपरा. गुणर्तृत्व का Carib क्षेत्र | 1 1 I ध्वंसस्य तु तादृशत्वेपि तथात्यनियमो न । यथा प्रायश्चित्तसाध्यस्यापि पापक्षयादेः । न हि क्षीणमेत्र " पापं खरूपतः पुनरुदयते । तथैव मोक्षस्यापि सर्वपापध्वंसरूपत्वादुत्तरावध्यभावोपपत्तिः । ध्वंसस्य ध्वंसा- भावादिति भावः । ननु मोक्षस्य संसारनिवृत्तिरूपत्वेन जीवस्य वस्तुतो निर्लेपस्य संसारासंभवा- तस्मिंस्तदारोप एव वाच्य इति केयं तन्निवृतिः ! कथञ्च तस्याः हेतुसाध्यत्वमित्यन्नाह संसारमिति । न गतिविशेषात् निष्क्रियस्य तदसम्भवात् न कर्मणाप्यतद्धर्मत्वादित्वादिभिस्सूत्रैः निष्क्रियस्य जीवस्य गत्यसंभवात् शरीरप्रवेशाद्यनुपपत्त्या, कमणोपि कर्तृभूतप्रकृतिगतत्वेन जीवधर्मत्वाभावात् न जीवस्य तन्निबन्धनस्संसार इति प्रतिपादनात् प्रकृतिः कुरुते कर्म शुभाशुभफलात्मकम् । प्रकृतिश्च तदश्नाति त्रिषु लोकेषु कामगा” इत्यादिरमृतेश्च प्रकृतिपुरुषान्यताख्यातिहानेः पुरुषे संसार आरोपित इति तन्मतम् । पिरियको वेणुमिति । संसारस्य जीवे आरोपितत्वेपि आरोपावस्था तन्निवृत्यवस्था च व्यवस्थया पृथ प्रतिपने एवेति मोक्षस्याहेतुसाध्यत्वे एकतस्सर्वदा तदारोपो वा, अपरतस्सर्वदा तन्निवृत्तिर्वा भवेदिति तयोर्व्यवस्था न स्यादियाशयः । ननु जीवस्य कर्तृत्वाद्यङ्गीकारे प्रकृतेः क्रियमाणानि गुणैः कर्माणि सर्वशः । अहङ्कारविमूढात्मा कर्ताहमिति मन्यते ॥….ईश्वरोहमहं भोगीत्यादिना तस्य कर्तृत्वभोनत्वादिनिराकरणं कथमुपपयत इत्यत ह इव एकलुक्कु इति । जीत्रानामित्यर्थः । जीवगतकर्तृ- त्वादेरनेकपदार्थ सापेक्षतया तस्य निरपेक्षं कतृत्वादिकं नास्तीत्येतत्परः पूर्वोक्तप्रवाद इति भावः च गीतावचनं, “शरीरखानो भियत् कर्म प्रारभत नरः । न्याय्यं वा विपरीतं वा तस्यैते पञ्च तत्रः ॥ ….. तत्रैवं सति कर्तारमात्मानं केवलं तु यः । पश्यत्यकृतबुद्धित्वान्न स पश्यति दुर्मति" इति । ननु “प्रकृतेः क्रियमाणानि" इत्यत्न प्रकृतेर्गुणैः = सत्यादिभिः क्रियमाणानि कर्माणीति व्याख्यानात् गुणा- नामेव कर्तृत्वं गीताचार्याभिमतं प्रतीयन इत्यत्राह गुणकर्तृत्वमिति । क्षेत्रज्ञोऽत्र बद्धः । “एतत् ஒரு காரணத்தின் மூலம் மோக்ஷம் கிடைப்பதானால், அப்போது குடம் முதலிய பொருள் போல், மோக்ஷமும் தோன்றி மறைந்துவிட வேணுமே என்னில் - காரணத்தின் மூலம் தோன்றுபவை எல்லாம் மறைந்துவிட வேணுமென்று கட்டாயமில்லை உதாஹரணமாக - பாபம் தொலைகிறது பிராயச்சித்தம் என்னும் காரணத்தால் ஆனாலும் அத்தொலைவு தொலைந்து போன அதே பாபம் மீண்டும் வந்து விடுவதில்லையே? ஸம்ஸார ஸம்பந்தம் ஜீவனுக்கு உண்மையல்ல. தன்னிடம் அவன் ஏறிட்டுக் கொண்டது தான் என்னும் அவர்களுக்கும்-ரறிட்டுக் கொண்டதும், அது கழிந்ததும் வேறு வேறாகிக் கொள்ளவேணும். “ஜீவனுக்கு ஒன்றைச் செய்யும் சக்தியில்லை. तथा 80 कर्तृस्वविशेष ं गुणविशेषाधान देशिकाशयप्रकाशसहिसे न तत्पर आरमाध्यकंल करव Tryii @ परनिरपेक्ष ‘फर्ता शास्त्रार्थवश्वात्’ ‘वास्तु तत् असे कांही अधिकरण निराकरिक्र. कर्म तत्फला जीवकंड नित्यनिर्मलत्वं array वरूप संकोवादिकं प्रकृतिगुणvarr • COLDILITO उपपन्नम् । क्षेत्रं समासेन सविकारमुदाहृतम् एतद्यो वेत्ति तं प्राहुः क्षेत्रज्ञ इति तद्विदः” इति वचनात् । एतेन - मुक्तादिकर्तृत्वव्यावृत्तिः तस्य केवलं भगवदिच्छामूलकस्वेच्छाप्रयुक्तत्वात् । उभयत्न विशेषशब्द- प्रयोगात् तदवान्तरमेदो विवक्ष्यते । रजस्तमोभ्यां निकृष्टसत्वेन च जायमानं प्रयोजनान्तरसङ्गहेतु- कर्तृत्वं बन्धकम् । प्रकृष्टसत्वेनोदीयमानं भगवद्भागवतसगवर्धकं कर्तृत्वं मोचकमिति । तदुक्तम्-. “कारणं गुणसङ्गोऽस्य सदसद्यो निजन्मसु " इति । ननु मूलमन्त्रादिषु अत्यन्तपरतन्त्रतयावगतस्य जीवस्य कर्तृत्वं न संभवति । यदि संभवति “स्वतन्त्रः कर्ता” इति पाणिन्यनुशासनबलात् तस्य स्वातन्त्र्यमेव समाश्रयणीयमिति तस्मिन् कर्तृत्वं निरपेक्षमेत्र स्यादिति चेत्-अह आत्मेति । आत्मा कर्तेव शास्त्र- स्यार्थवत्वाद्धेतोः । अर्थवत्त्वायेति यावत् । जीवात्मनः कर्तृत्वं परात्परमपुरुषायत्तम् । एष ह्येव साधु कर्म कारयतीत्यादितेरिति स्वद्वयार्थः । जीवस्य कर्तृत्वेन स्वातन्त्र्येपि तस्य परायत्तत्वमपि यथोपपद्यते, तथोपपादितं विस्तरशोऽत्र पूर्वम् । ननु यद्यात्मनः कर्मकर्तृत्वमुच्यते, तदा तस्य तज्जन्यदुः- खादिभोवतृत्वस्याप्यवर्जनीयत्वेन “निर्वाणमय एवायमात्मा ज्ञानमयोऽमलः” इत्यादिना तस्य नित्य निर्मलत्व- कपनं कथं युज्यत इत्यत्राह कर्मतत्फलेति । स्वरूपे नित्यमणुभूते साक्षात्संकोच विकासादिमला- भावात् दुःखाज्ञानादीनां तेषां स्वरूप निष्टत्वेपि प्रकृतिसम्बन्धनिबन्धनत्वेन परिशुद्धस्वरूपनिष्टत्वाभावात् तस्य नित्य निर्मलत्वमित्यर्थः । प्रकृतिगुणाः, “दुःखाज्ञानमलाधर्मा प्रकृतेस्ते न चात्मनः " इत्युक्ता दुःखादयः । तेषामात्मगुणत्वेपि प्रकृतिगुणत्वमुक्तरीत्या गोणं बोध्यम् । एवं सर्वेषां नित्यमुक्तत्वनिबन्धनं बद्धासम्भववादं सांख्यकृतं विधूय मुक्तस्य ब्रह्माभेदकृतं என்று கருத்து “ஜீவனின் ஸத்துவாதி குணங்களே எதையும் செய்கின்றன., என்றதற்கும் ஸம்ஸாரத்திலுள்ள ஜீவன் சில செய்யும் போது ஸத்துவாதி குணங்களை முன்னிட்டே செய்வான் என்பதில் கருத்து “ஜீவனுக்குச் செய்யும் சக்தியே கிடையாது” என்று சொன்ன ஸாங்கியர்களையும், “அது அவனுக்கு உண்டு. ஆனாலும் அது ஈசுவரனின் அதீநமன்று” என்ற நையாயிகர்களையும், வியாஸர் பிரமமஸூத்திரங்களில் கண்டித்தருளினார். கர்மாக்களைச்செய்து அதன் பயன்களை அநுபவித்துவரும் ஜீவர்களை - நித்தம் நிர்மலமானவர்கள் என்று எப்படி கூறலாமெனில்-அவர்களின் சுயவடிவில் எவ்விதமான குறைகளும் உடலில் ஸத்துவாதி குணங்களுமில்லாததாவே பொருந்தும், எ. 2. 81 இப்படி களிக்களாய் கக்களான அருண்டானாலும் தகரென்று சில எணக்களுண்டோ? புரத்திலேபர்கள் புக்காப்போலே முகன் னோடே ஒன்றாய் விடுமென்றன்றோ அங்கள் சொல்லுகிறது என்பார்க்கு, Sekga - ’nா எண்சான:’ ரகங்களும் ரிவுக்கும். இப்பா ண னவுகளங்களுக்குப்போலாறே.கா 3- த்தில் எக்காம் என்கிற த்தாலே gaமும் ணாம். பர்களுத்துக்கும் ராகத்துக்கும் என்புமில்லை,ளாமே शाङ्करादिसम्मतं मुक्तासम्भववादमपि विधूनुते इप्पडि इति । कर्तृत्वादिसाधकप्रमाणलेनेत्यर्थः । समुद्रेत्यत्न, “यथा नद्यः स्यन्दमानास्समुद्रेऽस्तं गच्छन्ति नामरूपे विहाय । तथा विद्यानामरूपाद्विमुक्तः परात्परं पुरुषमुपैति दिव्यम्” इति श्रुतिर्वित्रचिता । विरोधिक्कुमिति । साम्यसाधर्म्यादीनां मेघटित- त्वादिति भावः । ननु मुक्तौ जीवपरयोः परमसाम्यश्रवणात् साम्ये पारम्यविशेषणस्य सर्वाकार- विषयकत्वरूपतया पुनस्तयोरैक्यमत्रजनीयमेत्रेत्यत्राह - इप्परमसाम्यमिति । यथा च तुल्या पार्श्वद्वयेनापि धृतयोस्वर्णपापाणयोस्स्वर्णत्वपापाणत्वादिके भेदकधर्मवर्गे जाग्रत्यपि परिमाणविषये परमं साम्यं भवतीति व्यत्र हियते, तथैव प्रकृतेपि छत्रचामरादिवत् ब्रह्मासाधारण चिह्नभूतजगत्कारणत्वमोक्षप्रदत्वादिके जीवा- साधारणधर्मभूताषेयत्य विधेयत्यशेपत्यादिके च स्थित एव विवक्षितभोगमाते परमं साम्यमस्तीति प्रति- पाद्यते । ततश्च साम्ये पारम्यविशेषणं - विवक्षितांशेऽपि कथञ्चित्साम्यमेवेत्येतत् व्युदस्य तस्य सम्यक्त विदधाति ; न त्यविवक्षितसर्वांश विषयकत्वमपीति भावः । ननु यथा नद्य इत्यत्र दृष्टान्ते अस्तं गच्छन्ति नामरूपे विहायेति कथनाज्जीवपरयोरैक्यमेत्र विवक्षितमिति शङ्कायां श्रुत्यैवास्य दृष्टान्तस्य दृष्टान्ता- न्तरप्रदर्शनेन भेदपरतया व्याख्या तत्वमाह - उदकसंयोगेति । “यथोदकं शुद्धे शुद्धमासिकं तादृगेत्र । இவ்விதம் செயல் புரிந்து அதன் பயனை அநுபவிக்கும் ஸம்ஸாரி ஜீவர்கள் இருந்தாலும், முக்தி பெற்றவர்கள் என சில ஜீவர்கள் ப்ரஹ் மத்தை விட தனித்து இருக்கக்கூடுமோ? கடலில் ஆறுகள் கலந்தால் போலே முத்தியில் ஜீவர்கள் ஈசுவரனோடு ஐக்கியம் ஆகிவிடுகின்றனர் என்றல்லவோ கூறப்படுகிறது என்று சிலர் கேட்பர். அது சரியன்று. “ஜீவன் முத்தியில் ஈசுவரனோடு மிகமிக ஸமமாகிறான்” என்று தான் சுருதி- கீதாதி வசனங்கள் கூறுகின்றன. ஐக்கியத்தை யல்ல. அந்த மிக்க ஒற்று அளக்கப்பட்ட தங்கத்திற்கும் குன்று மையும்- திராசில் அதாவது - எல்லாவித மணிக்கும் இருப்பது போன்ற ஒற்றுமையே. ஒற்றுமையுமல்ல; குறிப்பிட்ட விஷயத்தில் ஒற்றுமைதான். நீருடன் நீர் கீலந்தால் ஒரே மாதிரியாவது போல்…” என்று வேறு இடத்தில் தேசி - 11 நிறுத்தி 82 देशिकाशयप्रकाशसहिते உள்ளது என்னுமிடம் ரினிரத்திலே கண்டுகொள்வது. இது परिमाणाधिक्य gyi porib. 9 rour काकां की p தோலும் ரசர் க்கவொண்ணாது. இரும்பில் சுவறின நீர் அதுக்கு ளளவுமாய்க்கொண்டு சதாமாய்க் கிடக்கு மளவேயிறே உள்ளது. ‘जगद्व्यापारबजे’ का pnpm ब्रह्मलक्षण&rror T व्यापारमान 9351 ‘काठ उपलक्षण, जगदृढपापारशक्ति 26 । भवति । एवं मुनेर्विजानत आत्मा भवति गौतम’ इति भतौ समानधर्मवत्त्वबोधकतादृक्शब्दस्यैव प्रयोगात्, यथानय इत्यत्रापि तुल्यन्यायात्साम्यमेत्र विवक्षितं न त्वैक्यमिति भावः । ननु न्यायतोल्ये परमसाम्यशब्दानुसारात् तादृक्शब्द ऐक्यपर इति विपरीत किन्न स्यादित्यन्न सदृष्टानं प्रमेयपरिस्थिति- बाधिकामाह-पूर्वजलेति । नीरक्षीरसंभेदे हि अस्मदादिना दुर्विवेचे. प हंसादिना विभजनदर्शनात् तयो - स्संयोग एव न त्यैक्यमिति स्वीकर्तव्यमिति भावः । ननु नीरक्षीरयोर्विजातीययोरैक्यायोगेपि जल्योस्सजाती- पयोस्तत्संभवत्येवेत्यालाप्याह-इदु परिमाणाधिक्येति । इदु = ऐक्यायोगः । परिमाणाधिक्यस्याययत्राधिक्य- वृतत्वेनोभोवरूपैक्ये तदयोग इति भावः । ननु - “तीरहरुम्वुण्डनीरदुपोल एन्नारुयेरै आरम्परुक” इत्यादि- धकुळधर,दिव्यसूरिगाधया तप्तायः पिण्डान्तः पातिपाथः कणन्यायेन जीवेश् वरैक्यसूचनात् स एव सिद्धान्तो भवितु- मईतीत्यन्नाह - इरुम्बुण्डेति वाक्यद्वयेन । तप्तायसि जलसेकेन तस्य स्लैग्ध्यादिदर्शनेनायसोऽन्तस्तदाप्यायक- तया सलिलं तिष्ठत्येवेति न तयोरैक्यं शङ्कनीयमिति भावः । ननु “जगद्व्यापारवर्जम्” इति सूत्रेण मुक्त- कण्ठं मुक्तस्य जगत्कारणत्याख्यत्रह्मलक्षणप्रतिपेवेपि तदतिरिक्ततद्धर्माणां मुक्ते निवारकाभावात् प्रसङ्ग एवेत्य- नाह–जगद्व्यापारेति । प्रकरणादसन्निहितत्वाच्चेति सूत्रशेषः । जगद्व्यापारं = जगत्स्रत्वादिकं वर्जयित्वा मुक्तस्यैश्वयं भवति । प्रकरणात् = जगत्सृष्ट्यादीनां परमपुरुषप्रकरणगतत्वात् । जीवस्य तस्मिन् प्रकरणे असन्निहितत्वाच्चेति सूत्रार्थः । उपलक्षणमिति । तत्रैव “भोगमात्रसाम्य लङ्गाच्च” इसूत्रेण जीवस्य சுருதி கூறினது கொண்டு, கடலில் ஆறு கலப்பது போல்… என்ற உதா ஹரணக் கருத்தை நாமே அறியலாம். முன்னிருந்த நீரில் புதுநீர் கலக்கு மிடத்தில் காணலாம். அங்கும் பிரிக்க முடியாத கலப்பு மட்டும் தானல்லவா ஏற்படுகிறது. இதை - முன்னிருந்த எடையைவிட இப்போது எடை அதிகமாவதிலிருந்து ஒருவாறு உணரலாம். “இரும்புண்ட நீரது போல்’ என்ற உதாஹரணத்திலிருந்தும் அறியலாம். இரும்பில் சுவறின நீர் அதனுள்ளே அதற்கு ஒருவித நெகிழ்ச்சியைச் கொடுத்துக் கொண்டு ஸூக்ஷ்மமாய் கிடக்கிறதல்லவா? ஆகையால் பேதமே. i ‘முத்தி பெற்றவனுக்கு உலகைப் படைக்கும் திறமை கிடையாது என்றதற்கு - அதைப் போல் ஈசுவரனுக்கு தன்னேற்றமாய் உள்ள தன்மை களும் ஜீவனுக்குக் கிடையாது என்று கருத்து. ‘முக்தி பெற்றவன் சக்தி O परमतने जीव. 2. udu 83 Tiritåल मुक्त श्री. सर्वोपादानLDING@Gaur. सर्वशरीरिक अॐा प्रमाणविरुद्ध शुक्रsura मुक्त श्रद्धा ं, कार्य ना शक्ति भगवदभिमत फैङ्कर्णदिff8a wir&&& Q1. शयप போதும் எனுக்கு ஸ்பின்றிக்கேயிருக்க இவனுக்கு ஞ் உண்டென் परेण साम्यं भोगमान एवेति निर्णयात् वर्जनीयस्य जगद्व्यापारस्येत रमलधर्मोपलक्षकता सिद्धया न तेषां जीवे प्रसङ्गो युक्त इति भावः । ननु “जगद्व्यापारवर्जम्” इति सूत्राक्षरपर्यालोचनायां मुक्तस्य जगद्व्यापारमान्नप्रतिपेवेन तदभावेपि तच्छक्तिः परमस्तीत्येवायातम् । अत एव च “सङ्कल्पादेव तच्छ्रुतेः” इति सस्य सत्यसङ्कल्पत्वाङ्गीकार उपपद्यते । न चैवं जन्माद्यधिकरण विरोधश्शङ्कयः । तत्र जगद्व्यापारस्यैव ब्रह्मलक्षणताभिधानात्, न तु तच्छतेरिनि केपाञ्चिदस्मदीयानामेत्र शङ्कायामाह जगद्व्यापारशक्तीति । तथाचोक्तं स्तोत्ररत्ने “त्यदाश्रितानाम्” इत्यस्य व्याख्याने त:- “मुक्ता जगत्सृष्ट्यादौ प्राप्तयभावादेव नाधिकुर्वते, न तु शक्तयभावादिति । एवमेत्र रहस्यरक्षायां पृथुगयाधिकारव्याख्यायां स्वच्छन्दानुवृत्ती- त्यत्नाचार्या आहुः, “अत एव मुक्तानामपि जगद्व्यापारेषूदासीनत्व मिल्यापातास्तिकपक्षोपि निरस्त इति । तदेतद् दूपयति मुक्त निति । जीवस्य सर्वोपादानशक्तयभावे स्वपर्यन्तसर्वसृष्टिशक्तभ्योगात् तदङ्गीकारे च. तस्यास्सर्वव्याप्तिरूपतया चेतनव्याप्तेरचेतनाकाशा दिव्या तितुल्यत्वासंभवेनान्तः प्रविश्य नियमनरूपत्वमेवान्ततः पर्यवस्यति इति मुक्तस्यापि सर्वशरीरत्वं प्रसजेदेवेत्याशयः । तलेष्टापत्तात्रप्याह अदु प्रमाणविरुद्धेति । यस्य पृथिवी शरीरमित्यारभ्य परमात्मन एव सर्वशरी रित्वश्रवणात् अणुभूतस्य जीवस्य तदयोगाच्चेति भावः । तहिं मुक्ते सत्यसङ्कल्पत्वप्रयुक्तशक्तिमत्त्वस्य कुनोपयोग इत्यन्नाह आकैयालिति । तदप्युक्तं स्तोत्रभाष्ये आचार्यैरेव " तदिह मुक्तानां विहारसाम्यवचनम्, जक्षत्क्रीडन् रममाणः, सङ्कल्पादेवास्य पितरस्ससुत्तिष्ठन्ति” इत्याद्यप निपदुपात्तपरिच्छिन्नव्यापारविश्यम् । तदेव हि तत्रान्तिमे पटले दर्शितम्- “सायुज्यं प्रतिपन्न ये तीव्र भक्तास्तपस्विनः । किड्कुरा ममते नित्यं भवन्ति निरुपद्रवाः” इतीति । ननु मुक्तशक्तेः कैङ्कर्यमात्रोपक्षीणत्चेपीश्वरवत् तस्य सत्यसङ्कल्पत्वश्रवणान्नेश्वरेच्छापूर्वकत्वं तदीय- कैकर्यकर्तृत्वे वक्तव्यमित्याक्षेतॄणामेकदेशिनां मतमपाकरोति शक्येति । अत्र अस्तु मुक्तस्य शक्तिः कैर्यमात्रे ; अथापि मुक्तेच्छाया ईश्वरेच्छानुविधायित्वं नाभ्युपेयते । मुक्तस्य सत्यसङ्कल्पताहानेः । तन्नापि मुक्तेच्छाया ईश्वरेच्छासंवळनमेत्र सर्वथा नास्तीति प्रथमः पक्षः । “संकल्पादेव” इत्येवकारेण பெற்றிருந்தும் உலகைப் படைக்கமாட்டான்; இவ்வளவே வேற்றுமை உருமாறும் என்றால் - அப்போது ஜீவன் உலகுக்கு அந்தர்யாமியாய் காரணமாய்த் தலைக்கட்டும். அது எல்லா வசனங்களுக்கும் முரணானது. ஆகையால் முத்தி பெற்றவன் பகவானுடைய குற்றேவல்களில் அபார சக்தி பெறுகிறான் என்பதுவே சரி. முத்தியில் ஜீவன் செய்ய முடிந்ததைச் செய்யும் போதுங்கூட - ஈசுவ ரன் விரும்பாததையும் இவன் விரும்புவான். அல்லது அவனுக்கு முன்பே 84 देशिकाशयप्रकाश सहिते छानं, ईश्वरेण्डं लांब, सम इच्छे उदि Garagauriकंठ ‘इच्छात एव तत्र विश्वपदार्थ सत्ता’ इत्यादिनां विरोधिकंठलं. शुक्रन ईश्वरेच्unro, मुक्तकंठ इच्छे app इच्छाविषय தலைக்கட்டுகை எனுக்கு (சமாகையாலே ர ன் ாானாகிறான். नित्यांकं तुल्य. । तदितरसङ्कल्पादिध्यावृत्तेः । यदि जीवोपकरणादीनामीश्वरदत्ततया तदाज्ञाप्रयुक्ततया च सर्वथा तदिच्छां बिना मुक्तेच्छा न कार्यकरीति मन्यते, तदा भवतु - मुक्तेच्छानन्तरमीश्वरेच्छा; उभयोर्वा समान- कालतेति अन्यत् पक्षद्वयमिति शङ्कितुराशयो बोध्यः । तदेतद् दूपयति इच्छात एवेति । …. " नित्यं प्रिया - स्तत्र तु केचन ते हि नित्याः । नित्यं त्वदेकपरतन्त्र निजस्वरूपा भावत्कमङ्गगुणा हि निदर्शनं नः” इति भट्टपराशरपादस्लोकः । तदर्थच सर्वपदार्थसत्ता स्वदिच्छाधीनेति प्रतिज्ञानवाक्यम् । तर्हि अन्याधीनं सर्वमनित्यमेत्र स्यादित्यत्र नित्यसद्भावं समर्थयते नित्यं प्रिया इति । योगक्षेमसाधारणत्वात् कार्यकारणभावस्य नित्यधर्मसत्ता नित्याश्रयभूतधर्मिसत्ताधीनेति वक्ष्यमाणरीत्या कारणीभूतभगवदिच्छा विशेषस्य नित्यत्वेन तदधीनं किञ्चित् स्वयमपि नित्यं भवति इति भावः । अत्नानित्येश्वरेच्छा विशेषाधीनं घटादिकं तु स्वयमप्यनित्यं भवतीत्यपि बोध्यम् । नित्याधीनस्य नित्यतायां निदर्शनमाह नित्यमिति पश्चार्धेन । नित्यं नित्य भूत भगवदधीनस्वस्वरूपाः अत एव स्वयमपि नित्या भावत्काः कल्याणगुणा अन समुचितं निदर्शनं भान्तीत्यर्थः । तथाचैचरीत्या नित्यानित्यविभागं बिना सर्वस्य भगवदिच्छाधीनत्वकथनात् तदन्तर्गत- मुक्तच्छाया अपि तदधीनत्वरूपं तत्पूर्वकत्वं न प्रत्याख्येयमिति भावः । ननु तर्हि मुक्तस्य सत्यसङ्कल्प- त्यहानिरेव भाति, अन्येच्छानुविधानादित्यन्नाह आकैयाल् इति । सर्वस्य भगवदिच्छाधीनत्वादित्यर्थः । पिरन्दार्=पिरन्दालुम् । ईश्वरेच्छया मुक्तेच्छोदयेपीत्यर्थः । अनेनोक्तपूर्ण शङ्का द्योतिता । अत्नायमाशयः- संसृतावपि बद्धेच्छाया ईश्वरेच्छापूर्वकत्वेपि न तद्विषयस्य नियमेन परिपूरणमीश्वरेष्टट् । कदाचित् केनचित् कर्मणा तद्विहतेरपीश्वरेष्टत्वात् तत एत्र बद्धो न सत्यसङ्कल्प इत्युच्यते । मुक्तस्य त्वीश्वरेच्छा- श्रीनेच्छावतोपि इच्छाविषयपूरणं सर्वथेश्वरेष्टम् । अत एव मुक्तस्सत्यसङ्कल्पो भवति इति । इममर्थ नित्येप्यतिदिशति इदु इति। ईदृशं सत्यसङ्कल्पत्यम् । “एतस्य वा अक्षरस्य प्रशासने गार्गि द्यावापृथिव्यौ विधृते तिष्ठतः, इच्छात एव तत्र विश्वपदार्थसत्ता” इत्यादीनां नित्यविषयेपि निवारकाभावादिति भाषः । नन्वेवं मुक्तस्येश्वरसाक्षात्कारोपि तदिच्छायत्तः स्यात् । न चेष्टापत्तिः । यतः अनित्यत्वेन இவன் விரும்புவான், அல்லது இருவரும் சமமாக விரும்புவர் என்னும் வாதங்களெல்லாம்-” உனது விருப்பப்படிதான் உலகம் முழுவதும் ஓடிக் கொண்டு இருக்கிறது” என்று ஈசுவரனைக் குறிக்கும் வசனங்களுக்கு விருத் தங்கள். ஆகையால் ஈசுவரனின் விருப்பத்தை ஓட்டி இவன் விரும்பும்போது, இவனுடைய விருப்பத்தைத் தலைக்கட்டிவைப்பது. ஈசுவரனுக்கு விருப்ப மாகையாலே முத்தியில் இவன் நினைத்ததெல்லாம் அப்படியே பலிக்கிறது. । • परम जीव. 2. सुक आदिमताएं अन्तरक्षितळा साक्षात्कार प्रतिबन्धकनिवृत्तीश्वरेच्छा दिuna • प्रभाविकास Bur नित्यसाक्षात्कारादिक प्रक्षाळित मणि a. नित्यमुक ईश्वर नित्येच्छा सिद्ध/हं नाकं मुकं. Dev sewa 9pmr नित्यशुद्ध (सिद्ध) @JDI वर्षक नित्याश्रयसतैurGo नित्यधर्मसचे ना Dmrein. मंग याग का बद्धल मुक्कल Quair 800 जीनां GLIT ? ईश्वरका Carwo@ स्वतः सर्वशन्म नित्यशुद्ध- कादाचित्कस्स्यादित्यत्र पूर्वोक्तरीत्या तस्योत्तरावधिविरहमाह मुक्तरुक्कु इति । प्रश्चातिमणिप्रभावि- कासवत् ईश्वरेच्छायतोत्पत्तिमत्वेपि द्वितीयावधिविरहोपपत्तिरित्यर्थः । भगवत्साक्षात्कारस्यापि प्रतिबन्धकनिवृत्ति- समनियतत्त्वेन भावान्तर भावनयतोऽभावरूपत्वात् तस्य हेतुसाध्यस्यापि उत्तराव धिरा हित्योपपत्तिरित्यपि विभावनीयम् । नित्यानां नित्यसाक्षात्कारेप्येतन्न्यायतौल्यमाह नित्यरुडैयेति । " नित्यं प्रियास्तव - तु केचन ते हि नित्याः” इति न्यायादिति भावः । ननु कथमिदं विप्रतिषिद्धमभिधीयते नित्यं तन्नित्यकारणा- धीनश्चेति । कारणाधीनत्वे नित्यत्वस्यैवापायदित्याक्षिपतो नैयायिकादीन् उक्तमर्थमङ्गीकारयति इव्यर्थत्तै इति । नित्यकारणाधीनस्यापि स्वस्य नित्यत्वं न हीयत इतीममर्थम् । धर्मसामान्यस्य धर्म्यधीनत्वे स्थिते कचिन्नित्या अपि धर्मा नित्यधमिंसत्ताप्रयुक्ता इत्यचश्याङ्गीकार्यम् । अन्यथा धर्मधर्मिभाव एव न स्यात् । न चैतावता तयोः पौर्वापर्यमपि स्यादिति शङ्कथम् । तस्यानित्ययोर्धर्मधर्मिणोर्विषयेऽभ्युपगमात् । योगक्षेमसाधारणप्रयोज्यप्रयोजक भाव मात्रस्योभयत्र तुल्यत्वात् । अपूर्वोत्पत्तिर्योगः । स्थितस्य कालान्त- रानुवृत्तिः क्षेमः । दण्डाद् घट इत्यत्र प्रथमः । दण्डाभावाद् घटाभाव इत्यत्र द्वितीयः । अनयत्र च रीत्या तन्मते नित्यस्याप्याप्यपरमाणुरूपस्य तत्परमाण्यधीनत्वम् । अन्यथा गुणसामान्यस्य द्रव्यसमवायिकारण- कत्व सिद्धान्तहानेः । तथाच नित्या भगविदिच्छा नित्यं नित्यानुभवपूर्वतयाऽनुत्पादयन्त्यपि पूर्वमेत्र स्थितस्य तस्योत्तरोत्तरक्षणसम्बन्धरूपायामनुवृत्तौ क्षेमांशे प्रयोजिका भवतीति भावः । I एवं त्रिविधजीवात्मसु बद्धमुक्तावस्थजीवासग्भवं निराकृत्य नित्यसूरिसद्भावमपि साधयति — मुन् शोघ्नविति । अनेकनिष्यसूरिसद्भावोऽस्माकं प्रतितन्त्रसिद्धान्तः । अन्यैरस्यास्वीकारात् । तदुक्तं पाशुपते “मुक्तात्मानोपि शिवाः किन्त्वेते यत्प्रसादतो मुक्ताः । सोऽनादिसिद्ध एको विज्ञेयः पश्चमन्त्र- இந்நிலை திருவடி திருவனந்தாழ்வான் முதலோர்க்கும் ஸமம். முத்தி பெற்ற வனுக்கு - அந்நாள் தொடங்கி மேலே எந்நாளுமழியாது வரும் ஆனந்தம் - அழுக்குக் கழற்றின மணியின் ஒளிபோல- தடை நீங்கல், கடவுள் திருவுள் ளம் இரண்டாலும் வருகிறது. திருவடி முதலிய நித்திய புருஷர்களுக்கு நித்திய ஆனந்தம் ஈசுவரனுடைய நித்திய இச்சையால் வருகிறது. இருப்பிட மான பொருள் நித்தியமானால் அதின் தன்மையும் நித்தியமாவதுபோல் - இதை எல்லோரும் இசைந்தே தீரவேணும். ஜீவச்களில்-ஸம்ஸாரமுள்ளவன். ஸம்ஸராம் விட்டுக் கரையேறினவன் என்ற 86 ऐधिकारापप्रकाश सदिये (सिद्ध) ळा काळा LII श्रुतिसिद्ध निम्येश्वरपरिग्रहम्याय sarov नित्यक अज्ञानप्रसंग मुक्त नित्यांमुळं अस्थानभय भगवद्- अन्यपर. गुणोत्कर्ष विषयविप्रतिपत्तिji Garg I मनुः” इति । दूषयति श्रुतिसिद्धेति । शाखयोनित्वाधिकरणे ईश्वरानुमाननिरासात् श्रुत्येश्वरसमधि- गमत्रत् “सदा पश्यन्ति सूरयः, यत्न पूर्वे साध्यास्सन्ति देवाः” इति सदादर्शनशा लि. नाना-पूर्वदेवसद्भायात्रगमात् अनेक नित्यसूरिसिद्धिरिति भावः । न च मुक्तप्रवाहेणेयं श्रतिश्चरितार्थयितव्या । प्रतिव्यक्ति सदादर्शनस्य व्यभिचारात्। नित्यशुद्धेति पाठे शुद्धपदोपादानात् - नित्यानां प्रव्यकाले कदा चित्सुपुप्ततुल्यत्वत्रादोपि निरस्तः। तथा च न्यायसिद्धाञ्जनम्, एवं सदादर्शनवलादेव नित्यमुक्तेश्वराणां प्रतिसर्गावस्थायां सुपुप्तकल्पतयाऽ- वस्थानं वदन्तः प्रत्युक्ताः । सङ्कोचककर्माभावाच्च साऽवस्था दुरुपपादेति । ननु मुक्तौ सर्वकर्मक्षये सति अज्ञानगन्धस्याप्यभावेन नित्यानां मुक्तानाञ्च भगवत्तद्गुणादिविषये ऽस्थानभयशङ्कित्वोत्कर्षापकर्षवादाद्ययोग इति, तथाचादिसम्प्रदायविरोधः प्रसज्यत इत्यवाह अज्ञानप्रसङ्गेति । “स्नेहाद स्थानरक्षा व्यसनिभि- रमयं शार्ङ्गपका सिमुख्यैरानन्देकार्णव श्रीभगवति युवयोराहुरास्थानरत्नम्” इति भया विषयेपि परमपदे शत्रुभ्यो भगत्रतो भयं शङ्कन्ते दिव्यायुधगणा इति वर्ण्यते तथा “पिणङ्गियमररपिदरुम् गुणम्” इति गाधायां भगवद्गुणेषु दयैव श्रेयसी, वात्सल्यमेत्र प्रधानमिति रीत्या नित्या मुक्ताश्च नित्यं विषदन्त इति चोच्यते । इदं सर्वमन्यपरमिति मन्तव्यम् । अस्थानभयशङ्कित्वकथनस्य भगवत्यति स्नेहवर्णने तात्पर्यम् । गुणेषूत्कर्षापकर्षविवादस्य तेषां नित्यापूर्वत्वे निरतिशयभोग्यत्वे च तात्पर्यमिति न तत्त्वस्थिती विरोध इति भावः । एवं जीवतस्त्य निरूपणं निगमयिष्यन् उक्तदिशैव वक्ष्यमाणशङ्कानामपि परिहारमाह इप्पडि இந்த இருவகையரைத் தவிர - நித்யஸித்தர் என்று ஒருவகையுண்டோ? ஈசுவரன் ஒருவனேயல்லவோ அத்தகையவன் என்கிறவர்களுக்கு சுருதி வசனத்தாலே ஈசுவரனுண்டு என்று ஒப்புக்கொள்வதுபோல, அதே சுருதிவச னத்தாலே ஏற்படும் நித்தியளித்தரையும் கழிக்க வழியில்லை. துளியும் அறி யாமையின்றி எல்லாமறிந்த வைகுண்டவாளிகள்-ஈசுவரனுக்கு ஏதாகிலும் விபத்து வந்துவிடுமோ என்று காரணமின்றி பயப்படுவதும். அவ னுடைய திவ்ய குணங்களில்-இதுவா - அதுவா உயர்ந்தது-என்று பிணங் குவதுமாக உள்ளனர் என்று சொல்லுவது மிக்க பரிவுடையவர் அவனு டைய குணங்களிலும் மனதினால் சிந்திக்கப்போகாது என்று கூறுவதில் கருத்துடையது. ஆக இப்படி இந்த ஜீவதத்துவம் விஷயமாக மற்றும் பிறர் சொல் லும் விபரீத வாதங்களுக்கு, இத்திசையிலேயே சென்று கண்டனம் காணவும். இந்த மூன்றுவகை ஜீவர்களில்- ஸம்ஸாரிகளுக்கே யுள்ளது துக்கம் முதலியவற்றின் தொடர்பு. முக்தர்களுக்கே யுள்ளது கர்மாவின் விளைவன்றிக்கே பக்தி முதலியவற்றால் உண்டான எல்லாவற்றையும்0 परमतमने जीव. 2. 87 Que जीवतरथविषपors in baib Garagus विपरीत परिहारक Q300 r@@@ पद्ध मुक्त नित्यवर्ग यता का धर्मको दुःखसंयन्धादिक एकवर्गप्रतिनि- आदिमदकर्मकृतसादि अनादि- परतन्त्र सर्वइत्यादि. वर्गपनियताका काmar दुःखात्यन्तायोगव्यवच्छेदादि परतन्वाकर्मकृत सर्वशत्वादि आदिमदकर्म कृत सावैश्यरहितपरतन्त्र चे तनस्वादि… साधर्म्यlgurs agà ऐक्यभ्रम वैधम्र्म्यदर्शन निवर्तsuoro. इति । अथ निरूपितेषु त्रिविवेषु जीवेषु परस्परं वैधम्र्म्य विवेकायाह — इब्बद्धेति । एकैकप्रतिनियतत्वं = तत्तदसाधारण्यम् । दुःखसम्बन्धः बद्धासाधारणधर्मः । ब्रह्मरुद्रादीनामपि वेदापहारगुरुपातकदैत्यपीडादि- जनितदुःखमस्त्येव । आदिमदकर्मकृत सार्वश्यं मुक्तस्य साधर्म्यम् । इतरयोर्वैधर्म्यम् । सार्वश्यमानं नित्य- स्याप्यस्तीत्यादिमदिति । तस्य तु तदनादि । बद्धानामपि महर्ष्यादीनां तपःफलतया सार्वक्ष्योदयादकर्मकृतेति । अनादिपरतन्त्र सर्वज्ञत्वं नित्यानां साधर्म्यम् । इतरयोश्च वैधर्म्यम् । अनादिसर्वज्ञत्वं भगवतोपीति परतन्त्रेति । परतन्त्रत्वमात्नं बद्धस्यापीति सर्वज्ञेति । तथापि परतन्त्रसर्वज्ञत्वं मुक्तेपीति अनादीति सार्वत्यविशेषणम् । एवमेकैकसाधर्म्यमुक्त्वा द्वयोर्द्वयोस्तदाह वर्गद्वयेति । बद्धमुक्तौ मुक्त नित्यो बद्धनित्यौ चेति त्रीणि द्वन्द्वानि । तन्न प्रथमं बद्धमुक्तयोरसाधम्यै दुःखात्यन्तायोगव्यवच्छेदः । बद्धे दुःखस्यैव सत्त्वेन तदयोगव्यवच्छेदात्, मुक्ते दुःखायोगेपि, तस्यैत्र पूर्व बद्धावस्थायां तद्योगेन तदत्यन्तायोगाभावाच्चोभयत्र तत्समन्वयः 1 स्वप्रतियोग्यसमानाधिकरणदुःखाभावाभावो बद्धमुक्तयोस्साधर्म्यमिति यावत् । दुःखयोगित्वे कथिते मुक्तस्या- संग्रहात् व्यतिरेकादरणम् । नित्यस्य तु दुःखात्यन्तायोग एवेति तद्व्यवच्छेदाभावाद्वारणम् । मुक्तनित्ययोस्तु परतन्त्राकर्मकृतसार्वश्यादिकं साधर्म्यम् । ईश्वरवारणाय परतन्त्रेति । अकर्मकृतेति पूर्ववत् । बद्धनित्ययोस्तु • आदिमदकर्मकृतसा यरहितत्वे सति परतन्त्रचेतनत्त्रम् । मुक्तवारणाय सत्यन्तम् । ईश्वरवारणाय विशेष्यम् । अस्य साधर्म्यवैधर्म्य निरूपणस्य प्रयोजनं दर्शयति एङ्गुमिति । यथोत्वा- பற்றின அறிவு முதலியன. நித்தியர்களுக்கே யுள்ளது- அநாதிகாலமாய் உண்டான மேல்கண்ட அறிவுடன் பரதந்திரனாகை முதலியன. இப்படி யே-ஸம்ஸாரிகளுக்கும் முத்தி பெற்றவருக்கும் உள்ளது- துக்கம் அடி யோடு இல்லை என்பதில்லை என்ற நிலை. முத்தர்கள் நித்தியர்கள் இருவ ருக்கும் உள்ளது -கர்மாவின் விளைவின்றி பராதீனனாய் எல்லாமறிந்த வனாய் இருத்தல், ஸம்ஸாரிகளுக்கும் நித்யருக்கும் பொதுவாய் உள்ளது (கர்ம)வினைப்பயனின்றி ஒருபோது துவங்கிய எல்லா அறிவும் உள்ளவன் எங்கும் பொதுநோக்கினால் என்ற நிலையின்றி பராதீனனாக நிற்றல் மட்டும் எழும் விடரீத எண்ணங்களுக்கு விசேஷகவனத்தால் பரிஹாரம் உண்டாகும்.(பாசுரத்தின்கருத்து) முகுந்தன் மார்பினில் பூண்ட மும்முத்து • 88 देशिकाशयप्रकाशसहिये முத்தின் வடங்களென முகுந்தன் பூண்ட மூவகையாம் சித்தில் அரும் சுருதிச் செவ்வை மாறிய சிந்தைகளால் பத்திலிரண்டு மெய்க்கப் பகட்டும் பரவாதியர்தம் கத்தில் விழுந்தடைந்த அழுக்கின்று கழற்றினமே (5) इति श्रीकविता फिसिंहस्य रूपेतम्ातन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य श्रीमद्वेदान्ताचार्यस्य कृतिपु श्रीपरमतभङ्गे जीवतच्चाधिकारो द्वितीयः संपूर्णः दिना जातस्य स्थाणुर्वा पुरुषो वेति संशयादेः विशेषधर्मदर्शना निवृत्तिरिति भावः । हृदश्च प्रायि काभिप्रायम् एतदधिकारार मे साधारणधर्मसङ्कोचादिनापि भ्रमाद्यदयस्य स्थापनात् । एवमस्मिन्नधिकारे वक्तव्यमुक्त्वा तद्ज्ञांनस्य भ्रमनिवृत्तिप्रयोजनकतया देहात्मभ्रमादेः कारणं तन्निवृत्तिप्रकारख्वाह मुत्तिन् वडङ्गळिति गाधया । मुक्तावळित्रिय ( कौस्तुभस्थानीयतया ) मुकुन्देन धियमाणेषु त्रिविधजीवेषु दुरधिगमा गमतात्पर्य विरुद्धतया जाताभिस्तत्तत्कथाभिः स्वोक्तेषु दशांशेष्वनेषु अंशद्वयस्यैव सत्यतासम्पादनमात्रे सक्तानां वञ्चकानां परवादिनां दुर्गादेषु पक्षपातेन प्राप्तामशुद्धां बुद्धिमिदानीं जहाम इति पूर्णगाधार्थः । पति = (परि) (स्वमंतस्य) आश्रयणे सति, ईरण्डुम् एक्कुम् = इहपरलोको द्वापि लोपयतां परवादिनामिति प्राचीनव्याख्या । अन्न क्लेशं पश्यद्भिस्तु दशावधि - कार्थेषु द्वयावधिकांश सत्यता मात्त्रशा लिपरमतवा दिन मिति रीत्याऽस्माभिर्व्याख्यायते स्मेति । जीवस्वरूपगुणगोचरपक्षभेदान् सम्यग्विचार्य विमतानिह शिक्षयित्वा । प्रत्यक्षयन् सकलतच्चविशेषमित्थं संक्षेपतो निगममौलिगुरुर्जगाद ॥ - (१) कर्मप्रबन्धाद्विविधाद्विमुक्तः स्वनुष्टितैस्साङ्गतयेह साधनैः । नित्याद्भुतं स्थानमथाधिरूढो रमापतेः किङ्करवाणि नित्यदा । (२) इति श्रीदेशिकचरणपरायण, चत्सवंशायन, नारायणकृतिषु परमतभङ्गव्यावयायां देशिकाशयप्रकाशाभिण्यायां जीवतस्थाधिकारो द्वितीयः ॥ கோவை போலிருக்கும் இம்மூன்றுவகை ஜீவர்களில் விஷயத்தில் அருமை யான வேதங்கள் சொல்லிய பாங்கை விட்டு வழி மாறிய எண்ணங்களாலே பத்தில் இரண்டாவது உண்மையாகத் தேறுமா என்று ஸந்தேகிக்கக்கூடிய பகட்டான பேச்சுக்களால் பிற மதத்தவர்கள் உண்டுபண்ணிய ஜீவதத்துவ முத்து வடத்தின் மட்சுகளைக் களைந்தோமிங்கு. ஸ்ரீபரமதபங்கத்தில் ஜீவதத்துவாதிகாரத்தின் தமிழ்மொழிபெயர்ப்பு முற்றும் (2) परमतभने अचित्तरत्र 9. efti || अचित् तच्चाधिकारः तृतीयः || நாக்கியலும் வகை நம்மை அளித்தவர் நல்லருளால் பாக்கிய மேந்திப் பரனடியார் திறம் பார்த்ததற்பின் தாக்கியர் தங்கள் தலைமிசை தாக்கித் தனி மறை தான் போக்கிய மென்றதனில் பொய் மதங்களைப் போக்குவமே. 6 ॥ अथ अचित्तत्वाधिकारः तृतीयः ॥ अचिदविशिष्टो भूत्वाप्यचिदधिकारे करोमि विवृतिमिह । यस्मादन्तरभूवं देशिकचरणीयचरण रेणुगणे || (2) अचित्तत्वाधिकारेऽस्मिन् तृतीये बहुविस्तृते । प्रमृद्गात्यागमान्तार्यः प्रतिवादिनळा व किम् ।। (२) 89 अथैत्रम वस्ताज्जीयत स्वं निरूप्यानन्तरमचित्तत्वं निरूपयिष्यन् पूर्शेत्तरयोस्सङ्गतिमाह नाकियलुम् इति प्रथमगाधया । तदर्थस्तु मन्दमतीनस्मान् जिह्वया सम्यक् शास्त्रार्थव्यवहारकुशलान् नृत्यवतां प्राचामाचार्याणां कृपया कृतार्थभावं प्राप्य भगवच्छेते कर सजीवञ्चरूपं पूरे निरूप्येदानीं शुष्कतार्किक- मस्तके प्रहृत्य प्रमाणेषु प्राथम्यं प्राप्तया श्रत्या भोग्यत्वेनोक्ता चित्तत्त्वविपये परेषामाशयं पराकरिष्याम इति । ताक्कियर्=तार्किकाः । मरैतान् इत्यत्र तान् इते अव्ययं प्रातिपदिकार्थ एव भवति । तथा च श्रुतिरित्येवार्थः । अत्र, “भोक्ता भोग्यं प्रेरितारश्च मचा” इति श्रीतक्रमात् लौकिकाचेतन- चेतनप्रतिपत्तिकमवाधेन प्रथमप्राप्तजीव निरूपणानःतरम् अस्याचेतन निरूपणस्य प्रसङ्गः अवसरः ; सङ्गतिरित्युक्तं भवति । एतेन वेदान्तेषु ईक्षत्यधिकरणानन्दमयाधिकरणयेोरित्राचेतन निरूपणानन्तयमेत्र चेतन निरूपणस्य युक्तमित्यप्यपास्तम् । तस्येवास्यापि क्रमस्य प्रामाणिकत्वाविशेषात् । । साई : பரமதபங்கத்தில் அசேதநாதிகாரத்தின் தமிழ் மொழிபெயர்ப்பு. (பாசுரத்தின் கருத்து) நாம் நாவீறுபெறும்படி நோக்கியருளிய நமது பூர்வாசாரியர்களின் தயவினால் தன்யராகிய யாம், ஸ்ரீய:பதிக்கே அற்றுத் தீர்ந்த ஜீவர்களின் உண்மைகளை முன்னதிகாரத்தில் ஆராய்ந்ததின்பின்- குயுக்திவாதிகளின் தலையான கொள்கைகளைத் தாக்கி, சீர்மல்கு சுருதிகள் திறத்தில் பொய்ப்பேச்சுக்களைப் சொன்ன அசேதனதத்துவங்களின் போக்குவோம். Q38-12 90 सर्व नियन्तृस्वा देशिकाशयप्रकाश सहिते 0 & मोषTour भोका Di भुति @rorC இரண்டு Qerrooraar चेनवर्गक निरूपि@smin. प्रेरकत्व भेपतृभ्व छाक भोक CDLTSC भोग्यं ढाका बाकांळा अचेतन क्रां P C ननु “भोक्ता भोग्यं प्रे. रेतारच” इत्यन्न पदत्रयेण कमाच्चेतन चेतनेश्वरप्रतिप तरयुक्ता । ‘मोत्यावर साधा भोग्यय लिनमा मेनना, मेरेतृताय. अ. पे जीवेऽतिप्रमङ्गेन च ततदसा- धाग्यानुपपत्तेः । तथात्र कथमुका तर फार सर्वास्यं नियच्छतीत्यत्राह सर्वनियतृत्वम् इते व्येन । एतदुक्तं भगत-विभाजकथमपुरस्कारेग धर्मेनिर्देशे हि तादृशधर्मागां भिन्नाधिकरणत्वं स्वतः प्राप्तम् । अन्यथा विभजन् वैर्यात् । एवञ्च यस्य धर्मय समभिव्याहृनयम वरहवै शष्ट. वत्र झाया- मेवास, धरम्यं प्रतितरते, तं तद्वेरहेग विशेष्यच थतिविभाजकत्वेन चित्रक्षतीत भवन्येत्र साऽल पौर्वापर्ये प्रमाणम् । तथाच प्रथमे भोक्तृत्वे ईश्वरगा मेतावारणाय सर्व. नयन्तृत्वासामानाधिकरण विशेषणम् । द्वितीये भेोग्यत्वे च जीवेश्वरं भयत्रारणाय प्रेरकत्व भोक्तृवासामाना घेरम्यं तथे ते | नन्वेवं तुन्यन्याया दमे प्रेरितृप्या. पे जोयेऽतव्या. हवारणाय भोक्तृचा सामाना घेरुरम्यं तत्र निवेशनीयम् । तन्न युज्यते । श्रतिध्वीश्रस्यापि भोकत्वेन व्यवहारा दे.ते चेन्न- संत्रप्रेरकन्त्रस्य तत्पदेन वित्रक्षणात् । अत एत्र–मूले, सर्वनियन्तृन्त्र बाहेत ईश्वरा तिच्या हिवारणाय पूर्वमुक्तं दृछपते । अन एव च - प्रकृते, भेोग्यत्वस्य जं.वेश्वरये. ए. तिच्या हिवारणाय, प्रेरकत्व भोक्तृन्चोभयास मानाधि कम्पनिवेशोऽयुपपद्यते । अ. यथा - केवलं प्रेरकत्वस्य जीवेश्वरसाधारणतय, तदसामानाधिकरण्यमात्त्रस्यै। निवेशपर्यातः भोक्तृत्वासा- मान्याध करण्यांश निचे. वैयर्थ्याप तात् । न चैत्र+पि, भोक्तृः स्योभय साधारणतः या दुर्वारत्व. त् तदसामानाधिकरण्यमात्त्रस्यैत्र निवेशेप्युभयत्र तादृशभेोग्यत्वस्यान तिव्याह तथा प्रेरकत्या सामाना धकरयां- शस्य चैनपरियमेव स्यादिति वाच्यम् । तथापि यथा मूसवेशभावात । मूले, प्रथम- भोग्यत्वस्य ईश्वरा. तव्याशिवारणाय स प्रेरकत्या सामानाधिकरम्ये निवेशिते सति पथाजीवेऽ तया है- पारक-बेन ने स्वासामानाधिकरण्यांशसार्थक्यस्य मूलकमानुरोधेन सम्भवात् । तथाचोभय सामानाधि- करण्य, निवेशोपि प्रकृते सार्थक एवेति योध्यम् । वस्तुतस्तु “तयोरन्य: पेपलं स्वाद्वत्ति” इनि रीत्या, भोक्ता = कर्मफलभोक्ता, भोग्यं = फर्मफलोतया भेोग्यं, प्रेरता = एतदुभये. रेता इत्यर्थत्रयस्य स्वरसतः प्रतोत्या भोक्तृन्त्र, दोनां परस्परवाह. शिष्टयं न निवेशनीय मत्यपि बोध्यम् । ननु भोक्तृभोग्य, कर्मफलभोक्तृ- नित्यमुक्तयोः कर्मफलतयाऽननुभूयमानसूक्ष्मा विद्वेशेषाणाञ्चानः तर्भावात्कथमेवं विभजनं युज्यत इति चेन्न- मुकस्य भूतपूर्वगत्या, सूक्ष्माचिताश्चाचिज्जतीयतया तत्तत्स्वरूपयोग्यत्वात्तत्तदुपलचितत्रोपपत्तेः । अय..प नित्यानां कथं तदुपलक्षितच मअप न तेनाम पे परतन्त्र चेन कर्मफलभोक्तृस्वरूपसंसरण- கீழே. ‘உலசாளும் திறனின்றிபோகமுண்கைய லே போக்கா" என்று சுருதிசொன்ன ஜீவர்க்கத்தை நிரூபித்தாம். இவ்விரண்டு தன்மைகளு மின்றி கேவலம் போக்கியப்பொருளாக சுருதிகாட்டிய அசேதநங்களை இங்கு परमतभने भचित्तस्त्र. 3. 0 91 शक्र वस्तु । इतुः aor ज्ञान प्रत्यक ண்ட Liqui Gani gori अचेन क्राकं प्रत्य. हम अविकारविशेषका अहम्र्थ-भोषत्वादिका पक्षांनी सर्वप्राण प्रतिहsari धर्म -11@g स्वरूपयोग्यताया. ऐसद्धान्त द्वयत् । तथा पे सापराधचेना वरूप तह का. रेये.ग्यता चाहान्न संसरन्त त इत्यन्यदेतत् । एवमेव चेतनाया नित्यवभूतेरपि अचेतनत्वेन कर्मफलभोग्यत्वखरूपये,ग्यता, जडत्वरूप- तत्सहकारित्वविरहथ बोध्यौ ॥ 1 अथाचेननस्य प्रवृत्ते निरूपणीयत्वेन प्रतिज्ञातस्य लक्षणमात्र अचेतन्माचदु इते । अयमचेतन- शब्दो नत्रप लेटः चेतन विरोध चेतनाभावं चेतनभेदं वा यात् । तत्न, चेतनाचेतयोश्यनाशकभाव. पहा- नत्र थाना दलक्षण विरोधानुपलब्ध्या प्रथमे पक्षे प्रतक्षप्ते, द्वितीये चाव्यावर्तकतया रूयमेव व्यावृते, तृतीयोऽत्र- शिप्यते । तस्मिन्न. पे, यक वचेतनभेदस्य चेतनान्तरसाधारणतया चेतनत्याय छन् भेदः, चैतन्यात्यन्ताभावो वास वाच्य इ ते, तदेव फ लेतं लक्षण. मे ते भात्रः । ज्ञातृम्यं = चैतन्यम् । ननु ज्ञः तृचाभवत्याचे नलक्षणत्वे लक्ष्यनवच्छेद रुमचे किरूपं भवेष्य ते ! न च लक्षणमेव लक्ष्यतावच्छेद रुमस्थि ते वाच्यम् । लक्ष्ये लक्षणेनेतरभेदे साध्ये, हे सायनामाना करम्यप्रहे सते, पचतावच्छेदकेऽपि तत्सामानाधिकरस्यस्य गृहीतनया, अनु मे ते कर. सेद्रो तन्तर नु मे अनुप जेस्तोर्भेदात्रश्नः ऋत् । अनोऽत्राचे नित्वं लक्ष्यतावच्छेदकं प्रय भेजत्याहमये भिजवा देरूपं विज्ञगोयम् । तदपेन संवदते । मायेननस्यश्चेतन- त्यशून्ये चैतन्ये प्रत्यत्त्रय, सांख्यैस्तादृशेऽन्तःकरणे ऽहमर्थन्त्रस्य चाङ्गीकारात् । लक्षणलक्ष्यतावच्छेद- क्योस्स ननैयज्य भङ्गमङ्गा दे यत्राह ज्ञावृत्यमिजाद इते । इदं खनोन बतुस्थतिप्रदर्शनम् । मतान्तराग्याह – ज्ञानमात्रे ते | पक्षाः पुत्रकाः । ततयशस्थ तः, तन्न प्रमाग तरोध चेत सर्व पूर्वाधार एव शिदोचके । तथा च ज्ञातुः शून्यस्य प्रत्यत्वः दिनापि शून्यन्य. त्, न तयं. हसम- नैयत्यभङ्ग इत्याकूतन् । ननु, ज्ञानस्य प्रत्यक व दवा चिद्रूपताऽप्यपेयात् । प्रतीच यचिद्रूपतानु- भवात्। अन्यथा-ज्ञानस्याचिच्छन्दवाच्यत पातश्चेत्यत्र चित्वारिष्कारेण ज्ञ ने प्रत्यकत्वाभावेपि तदुपपत्तिम्, धाकारान्तरेग ज्ञानेऽचित्त्रय पोष्टाचा चष्टे धर्मभू ज्ञाने ते । अयनन्नाभिसन्धिः - “ज्ञान यब कस्यचि - स्प्रकाशत्वम् । तद.पे च स्वस्य परन्य वा यस्य कस्यचित् व्यवहारानुगुग्यकरणम्” इति रहस्यत्त्रयसारोक- ஆராய்வோம். அசேதகம் என்றால் அறிவற்றபொருளாகும், அறிவற்ற தற்கு தனக்கேயாகத்தான் தோன்றும் தன்மையாம் ப்ரத்யக்த்வ த்தையும். நான் என்னும் தன்மையையும் சொல்லவொண்ணாதாகிலும், அறிவுக்கு. முன்னதையும், அறிவற்ற உள்மனமாம் அந்தக்கரணத்திற்குப் பின்னதையும் எல்லா பிரமாணங்களோடும் முரண்படும். கட்டியவர் கொள்கைகள் ஜீவனின் தன்மையாம் அறிவு, அறிவுத்தன்மை - அதாவது-ஜடமல்லாமை 92 देशिकाशयप्रकाश सहिते । रीत्या धर्मधर्मिसाधारणं कस्यचिद्व्यत्रहारानुगुण्ये निरपेक्षहेतुत्ररूपं बोध्यम् । व्यवहारानुगुण्पञ्च व्यवहारा- नईतानिवृत्तिः । व्यवहार नहता च व्यवहारं प्रति विशेषकारणानि यानि भवन्ति, तत्समुदायाभावः । विशेषकारणानि च व्यवहर्तव्यज्ञानं, व्यवजिहीर्पा, व्यवहारानुकूलयत्नथ । सामान्यकारणकालादे- स्सर्वदा सत्त्वात् तदभावासम्भवात् तद्वारणाय विशेपशब्दः । ततश्च व्यत्रहर्तव्यतासम्बन्धेन व्यवहारं प्रति विपश्तासम्बन्धेन ज्ञानस्य कारणतया, व्यवहर्तव्यज्ञानरूपे व्यत्रहारविशेषकारणे जाग्रति, व्यवहार विशेष- कारणानां समुदायाभात्ररूपाया व्यवहारानर्हताया निवृत्तिर्भवतीति तत्प्रयोजकत्वरूपं तद्धेतुत्वं ज्ञानस्या- श्चतम् । ज्ञानद्वारा व्यवहारानुगुण्यहेतोरिन्द्रियस्य ज्ञानत्ववारणाय निरपेक्षहेतुताश्रयणम् । न च व्यवहर्त- व्यज्ञानस्यापि व्यवजिहीर्पाप्रयत्नादिद्वारैव व्यवहारानुगुग्यहेतुनेति निरपेक्षहेनुत्वस्य ज्ञानेऽप्यसम्भव इति वाच्यम् । इच्छाप्रयत्नादीनां ज्ञानावस्थाविशेषत्वेन ज्ञाने खान्यानपेक्षत्वरूप निरपेक्षत्वस्यानपायात् । न च व्यवहारस्य व्यवजिहीर्पादिसापेक्षत्वेपि व्यवहारानुगुण्यस्य न तदपेक्षैति नासम्भवशङ्केति वाच्यम् । उक्तरीत्या व्यवहारानुगुण्यहेतुत्वस्य व्यवहारवैशे प्रकारणत्व एव पर्यवसानेन तस्य च ज्ञानेच्छाप्रयत्नेषु विष्वपि दुर्गारतया, किं तेषां तृणारणिमणिन्यायेन पृथक्कहेतुत्वम् ? अथ दण्डचक भ्रमणादिरीत्या द्वार- द्वारिभावेने. ते विशये पूर्वकल्पे प्रमाणाभावतः उत्तरकल्यस्यैवाश्रपणीयतया च असम्भवशङ्कायास्सम्भवात् । अत एव रहस्यवयसारे ज्ञानत्वं कस्यचिद्व्यवहारकरणमित्यनुत्रत्वा, तदानुगुण्यकरणमित्यभिधीयते स्म । अन्यथा व्यवहारे ज्ञानमात्त्रस्य निरपेक्षहेतुताभ्रमापत्तेः । न चैत्र व्यवहारे व्यवहर्तव्यज्ञान मित्र व्यवहूर्त- व्यविषयोऽपि विशेषकारणम् । तथा च तस्येव विपयस्यापि व्यवहार विशेषकारणाभाव निवृत्तिरूप- व्यवहारानुगुण्यप्रयोजकस्यमक्षतमिति तत्वानिव्याप्तिरिति वाच्यम् । ६बहारसामान्ये व्यत्रहर्तव्यविपयस्य हेतुताया अप्रामाणिकत्वात् । अतीतादीनां व्यवहारे विपयस्य हेतुतयाऽनपेक्षणात् । विद्यमानानां व्यवहारेऽपि प्राप्ताप्राप्तविवेकतः तद्ज्ञानापेक्षणेन निरपेक्ष न देतुस्वायोगात् । तथा च - चित्वस्यैतादृश- ज्ञानस्वरूपतया स्वस्मै स्वयं भासमानस्वरूपप्रत्ययपर्यायता विरहेग धर्मभूतज्ञाने तदभावेऽप्येतत्सत्योपपत्तिः, घटादीनामित्र ज्ञानानाश्रयतयाऽचित्वस्येष्टत्वश्चेति । अन्न “स्वस्य परस्य वा कस्यचित्प्रकाशत्वं ज्ञानत्वम्” इति कर्मग्यनास्थाकरणात् “सकर्मकावभासत्यमेव ज्ञानत्वम्” इति मतं प्रत्युक्तम् । आत्मखरूपेऽव्याप्तेः । भान्ये- ज्ञानसं विदनुभूयादिशब्दानां सकमकावभास एव मुख्यत्वं प्रदर्शितं कथमुपपद्यत इति चेन्न ; तस्य धर्मभूतज्ञानमधिकृत्य प्रवृत्तत्वात् । एवमेत्र श्रुतप्रकाशिकायां ज्ञानशब्दद्वयकल्पनेन, एकस्य सकर्मकावभास परत्वम्, अपरस्य केवलप्रकाशपरत्व बेत्युक्तिरपि कथञ्चिन्नया । मार्गस्य मार्गान्तरा- दूषकत्वात् यद्यपि ज्ञानत्यमुक्तरीत्या निरुच्यमानं नात्मस्वरूपे संभविष्यति, तत्त्र तजन्यव्यवहा- रान्तराभावात् । तथात्वे सुपृप्तयायच्यापनप्रसङ्गात् । तत्सद्भावेऽपि तस्य सदातनत्वेन व्यवजिहीर्पादि- प्रयुक्तत्वाभावाच्च । तथापि प्रत्यचैकन्यादिविशिष्टतरस्पुरणस्यैव तययहाररूपता स्वीकारात् तस्य च नित्यस्य व्यवजिहीर्थ दिप्रयुक्तन्याभावेपि योगक्षेमसाधारणस्वरूपप्रयुक्ततायास्तस्वेन पूर्वनिरुक्तज्ञानत्वस्य नात्मस्व- रूपेऽसम्भव इति इदं सर्व साराय्यादिनीरत्नपेटिकादिपरामर्शेन शेषं सम्परिपूर्ण समर्थित वेदितव्यम् । 1 परमतभने अचित्तस्व 3. 93 தானொரு ராத்துக்கு ராமல்லாமையாலமுமுண்டு இப்படி ज्ञ. तुम्वादिनां क अनुरुप शब्दस्पर्शरूपरसादिवर्ग क्रंमुळे संधांगावि மத்தையாலே சயமான துக்கும் பொதுவாயிருக்க இவையும் அவ்வோ ரனங்களுக்கு என்னங்ளாய்க்கொண்டு தகசங்களாய் விடுகை wing उपयोगविशेषqui य विवक्षा विशेष क्रं विविध.चे ना என்று தத்து எடுத்தது. ननु ज्ञानानापत्यकृता चित्त्वस्य द्रव्याद्रव्यसाधारणतया प्रवृतेऽधिकारे सर्वेषां तेषां विभज्य निरूपणं कार्यम् । अर्धजरतीयाचरणस्यान्याग्यत्वात् । न च तथा कृस्न. चेतननिरूपण. मेह करिष्यते, कर्तुं शक्यञ्च ; आनन्त्यादित्यत्नाह इप्पडीति । अत्र आत्मधर्मभूतज्ञानस्य द्रव्यत्वेऽपि तं प्रति गुणत्व- व्यवहारात् " द्रव्यगुण’ इ.ते रीत्या विभजनं न व्यवतिष्ठत इतेि, शब्दादिषु गुण व्दं विहाय “अद्रव्य” शब्दप्रयोगः कृतः । अथाऽचखपि द्रव्याणामेगन निरूपणं कार्य.मे.ते नाइव्यानादरः क्षतिमा- यक्ष्यतीत्यपि न वक्तव्यम् । द्रव्यस्यापे सतो ज्ञानस्यात्त्रा निरूपणादिति दर्शयितुं तदुदाहरते संयो- गादति । ज्ञानस्य पचे नियामकरूपनं संयोगादिमत्त्वादिते । तदेव हि तल्लक्षणतया पूर्वाधि- कारे प्रकीर्तितमिति भावः । “पोदुवायिरुक्क" इत्यन्तं शङ्काप्रन्थः । तत पर परिहारभागः । द्रव्य विशेषमाथिःचैत्र लब्धलरूपाणामेनां विशेषणानां आश्रपद्रव्यनिरूपणे प्रकृतेऽ निरूपणं दुशकमिति, प्रसङ्गातले शक्तिकान्य. पे तानि निरूप्यते । अतो न कापि न्यूनतेति परिह प्रकार. । नन्वेकनिरूपणेनैव प्रसक्तच निरूपणकत्वादन्येषां पृथगविभागश्रेदिष्यते, तह, वराधितत्वात् सर्वतत्त्वानां तन्निरूपणेनैव सर्वनिरूपणं भविष्यतीति प्रकृतिजीयादयोऽपि पृथक् मा विभज्यन्तामिति शङ्खयां तेषां पृथन्विभजने निमित्तं निवेदयते उपय. गवि पे.ते ।” प्रकृत्यात्मभ्रान्तिर्गळ ते चिदचिलक्षण धेयेत्युक्तरीत्या एवं विधतत्त्वन्नयाचेतनत्रयाद्विविभजनस्य शरीरात्मैक्या दिवम निवारक व कृतोपयोगातिशयं मन्वानैराच, खेचाऽचि- द्रव्यविशेना एव व्यभज्यन्त नान्ये इति भावः । । என்ற முறையில் “சித்” “என்னும் சொல்லால் குறிப்பிடப்படும் அதே ஸமயத்தில் - அறிவுக்கொரு அறிவின்மையினால் - அசித் என்னும் சொல்லா லும் குறிக்கப்படும். இங்கு மேலே குறிப்பிட்ட அசேதனத்தன்மை திரவிய மல்லாத சப்தம், ஸ்பரிசம், ரூபம், முதலிய குணங்களுக்கும். குணமுடைமை பற்றி திரவியமாகிய அறிவுத்தன்மைக்கும் பொது வாயிருக்க : இவைகளை இங்கு அசேதந்நிரூபணஸந்தர்பத்தில் யாம் தனித்து எடுத்துக் கூறவில்லை. -अब-96 are go பதம் என்றவற்றை இங்கு நிருபிக்கும் போது மேற்கூறியவையும். அவை 94 देशिकाशयप्रकाश सहिते ( त्रिविधाविन:- त्रिगुrgo कल शुद्ध ॐ व्यक्ताव्यक्त- काल विध. चे ईश्वनिरूण 88 शुद्रमम्व उपास्य प्राप्यविशेषणी निरुपी. त्रिगुण दिलाएं जं वेश्व களுக்கு இல்லாதவை சகளென்று முன்பே சொன்னோம் இவற்றில் त्रिगुणक लाल माधारणका का भाकार अमक्ष स्वराहित्य ं त्रिगुणशुद्ध पश्वा களுக்குப் பொதுவான अक गुण कालशुद्ध अचिद्रव्याणि विभजते त्रिविधेते । त्रिगुण. मे.ते बहुत्री हणा प्रकृतिरुच्यते । शुद्धसत्त्वमव्य. पे तथैव बैकुण्डलोकः । सत्वस्य शुयं रज तमोम्यान भभवः । प्रकारान्तरेगा. चे द्वेभागं दर्शयत मपि ताप गत्या एतद बरे, धमवगमयति व्यक्ताव्यक्तेति । प्रकृतिप रेण माः = व्यक्तम् । अव्यक्तं प्रकृतिः । अस्मिन् विभागेऽनन्तर्गतस्य शुद्धसत्वस्य परतत्व नेरूपणान्तगत चेन तन्मत वारिता समययते ईश्वर- निरूपणेति । शुद्धमत्त्वप.रेण/मभूतसुन्दर वेग्रह वे शेष्टस्यैव ब्रह्मणस्सर्वपर वैद्यास्वप्नुप. स्वतायाः “ लिङ्ग- भूयस्त्वाधिकरणे “नीलतोयदुमध्यस्था” इत्यादिवाक्यनामाण्या निरूपेतत्वेन तादृश विग्रह विशिष्टस्यैव प्राप्यत्व सद्वान्तेन रूपण एव निरूपणान्न न्यूनतेत भावः । चोपास्यप्राप्यत्रम वशेषणतया चोपास्यप्राप्यत्रम वशेषणतया तादृशदेश. वशे गावच्छेदेन शुद्धसत्त्रस्य तैरीश्वरनि- अथ विवाचेनानाम् दर्शयत त्रिगुणादति । आदिना कालशु इसत्ययोर्ग्रहणम् । “यदुकं यस्य साम्यं वनेतरस्य त" इयुकरो आऽऽह जीवेश्वरे ते । अथैषु द्वयोर्द्वयोरसाधारगाकारान् निर्धारयते इत्र रिलिते । अमिश्रिते ते । त्रिगुगे सन्त्रस्त्रेऽपि, तस्य मिश्रितत्वादमिश्रिततदभावो निर बाधः, कले तु गुगनामान्याभावाद्गुग, त्रेशे नाम वस्तुतरां तये. ते भावः । सत्यगुणे ते । सबै शुई मिश्रने ते यथासम्भवं प्राया दे ते हृदयम् । रजस्तम इ ते । काले पूर्वी रोल्या गुगनामान्यस्याभावात् शुद्धसत्वे तु सत्यसद्भावे.प तयोरभावाच्चोभयोरप्युक्तलक्षण- களின் தன்மை என்னும் முறையில் நிரூபிக்கப் பட்டவையேயாகும் என்பதே. சில உபயோகங்களும் மூன்றை மட்டும் நிரூபிக்கஹே துவாகின்றன. , மூன்று அசேதனங்கள் எவை என்று சிறிது முன்பே சொன்னோம்,வேறு சிலர் - வியக்தமாகிய அசேதன உலகம், அவ்யக்தமாகிய மூலப்ரகிருதி. காலம் என்பவையே முன்று அசேதனங்கள் என்று கூறுவர். அப்போது - பரம்பத் உலகம் கூறப்படாமல் நிற்கிறது-ஆயினும் பரவாயில்லை-அவர்கள்-அதை ஈசுவர நிரூபண ஸந்தர்பத்தில் அவனுடைய த்யானத்திலும் அநுபவத் திலும் தோன்றுவதாக அடைத்து சரிசெய்வர்கள். இவை மூன்றுக்கும் GOD– @agi @mus- பிரகிருதிக்கும் காலத்திற்கும் சுத்தமான ஸத்துவகுணமில்லாமை பொது. பிரகிருதிக்கும். பரமபதத்திற்கும் பொது -ஸத்துவகுண முடைமை, காலத் 0 परमतभने अचित्तस्थ, 3. 95 अनुवृत्तLDIT आकारं रजस्तमोगुणराहित्यकंकाल हा ॐ आत्मादिकाल QL सुन्यतया गुमन्त्रः राहित्यादि कांगGया. भारतानं काल ॐ प्रह्मण्यादि विभाग सम्म नन्तादिविभागळं तासिकादि विभागgacb श्री गांध L भक्षत.मत्याशयः । एत्रमचेननमात्रे परस्परं साधर्म्यमुक्वाऽथ चेतनाचेतन. विशेस्योर. पे तदाह इप्पडिये इते | आत्मादीत शुद्धमत्वेश्वरयोग्रहगम् । गुणत्रयरा. हत्य. दोत महदा द वे काररा हत्यादेश । यदव के पाश्चिद्याख्यानं, “जन्म दी त शुद्धसत्वनालग्रहणम् । नेश्वरस्य । ततश्च यदेकापेक्षया साम्य त दनरापेक्षया चच भवतीति तु प्रायिकम् । पदार्थस मान्य साधम्र्म्य भूतप्रमे पत्र, देरेवान्यापेक्षया वैधर्म्याभा- वात् । तद्व देहा पे कालात्मशुद्धसत्त्वा ॥ साचम्यंभू रजस्त नोरा हत्या दिकं नेश्वरस्य धर्म्यम् । तन तत्सद्भावात् । इयांस्तु विशेषः यत्र पूर्वत्रान्य एव नास्ति । इह तु सत्यपि तस्मिन्, तत्नास्य धर्मस्य सत्व. नेति — तन्न । अत्तादिपदेनेश्वरस्या में ग्रहणसम्भवे, तं परेत्ययाप्रामाणिक मत र वैधर्म्यस्य प्रा.येकत्वं स्वीकृत्य खैरसञ्चारस्यानुचितत्वात् । साधर्म्यादीनामपि लक्षणवदन्यूनानतिरिक्तत या आवश्यकत्वाच्च । एवं प्रकृत्यात्मादीनां क्षणला. देप रेंगते. वेरहः, शुद्धसत्वेश्वरादीनां स्वयम्प्रकाश वमित्यादिकं साधम्य स्वयमूह म् । ननु “तमश्शूद्रे रजः क्षत्रे ब्राह्मणे सत्त्रमुतमम्” इत्यात्मनि, “अग्ने रेशवस्य माहाल्यं तामसेषु प्रको, ततम् । राजसेषु च माहात्म्यमधिकं ब्रह्मणो विदुः । सात्त्विकेष्वथ कल्पेषु माहात्म्यमधिकं हरेः " ॥ इति कल्पा देकालवशेने च गुणत्रयत रतम्यकथनात् गुणन्नयरा हेत्यं तयोरच्याप्त मित्यन्न, तादृशस्य विभागस्य,पा धेरुत्वेन निरुपा का हत्य वत्र योक्तोपपत्तिरे ते सदृष्टान्तमाह आत्मेति । ब्राह्मण्यादति । ब्राह्मण्यः दोनां स्वरूपं चार्चा के विचार यिप्यते । तथा च ब्राह्मग्यादनां शरीरगतचेन आत्मने तद्व्यवहारस्य वसन्तर्त्वादेरसूयप रूपन्दवृतःचेन काले तद्व्यवहारस्य च यथौपधिकत्वम्, तंथैयोपात्त- वचनयोरप तादृश विभागस्योपाधिकत्वमेत्रे त समु दतार्थः । अत्रायं विवेकः - आत्मनां साक्षात् ब्राह्मण्याद्यनाश्रये.पं तदाश्रयदेहोपा घसम्पर्कात् परम्परया तदाश्रयन्यरूपमोपाधिकत्वम् । कालस्य तु तथा न । साक्षादेव वसन्तचयाश्रयत्वात् । तथा पे, तस्य सूगव्यायपाधिप्रयुक्त वेन कालखरूपान- नुवन्त्वरूपमोपा घेक ब.म. दृष्टान्त भेदा । दान्त के तु ऐकरूप्यमेत्रोभयोः कालात्मनोरसत्त्वाद्या- श्रयत्वस्य । क.लात्मनोरुभयोरपे परम्पस्यैव तदाश्रयचात् । देह: शापाधिकृतत्वा देति । திற்கும் பரமபதத்திற்கும் ஒற்றுமைத்தன்மை-ரஜஸ்ஸுதமஸ்ஸுகுணங் கள் கலவாமை இப்படியே - காலம், ஆத்மா இவற்றுக்கு ஒற்றுமை- முக் ணமற்றமை முதலியன காணலாம். ஆத்மாக்களை, ப்ராம்மணர் முதலிய வகுப்பாகப் பிரிப்பது, காலத்தை - வஸந்தம் ஹேமந்தம் - முதலியருக்களா கப் பிரிப்பது போல் - இங்கு ஆக்ம க்களையும் காலத்தையும் - ஸாத்து விகம் - தாமஸம் என்று பிரித்துக் கூறுவர். அப்பிரிவுகள் வந்தேறியானவை வாஸ்தவமன்று. · $6 देशिका शयप्रकाशसहिते ( गुणत्रय कंल माथप ज्ञानसंकोचादिसुख त्रिगुणां सवरजस्त पाळली नां धन्य छ गुणांकटेश Gar 3 वां भगवत् स्वरुरतिरोधानादिना b. स्वरूरातिरिक प्रकाशरहिता निर्विशेषवस्तु तिरोहित स्वरूपनाशादिनां aoi 2कंगुणांना द्रव्यांनी ढाका mis. 1 अयोद्देशक्रमेण प्रथमं त्रिगुणद्रव्यं निरूपयति त्रिगुणे ते । लयो गुगा यस्य तत् त्रिगुणम् । इदञ्च स्वरूपकीर्तनमात्नम् । न लक्षणम् । रजोगुणकत्वतमोगुणकत्वान्यतरस्यैव सम्यक्त्वेन शेनवैयर्थ्यात् । सत्त्वगुणकत्वं तु न तथा । शुद्ध स्वातत्र्याप्तेः । सत्वे अशुद्धयं विशेश्याम इति चेत्, न, ततो. प पूक्तिरत्र लघुत्व. त् “गुण” इत्य.धिकोपादानं तेषां सांख्यकृतइव्यत्य सिद्धान्तशमनाय । अथास्य त्रिगुणद्रव्यस्य खरूपतो गुणतश्च भोग्यत्यावश्यंभावात्, तदनुरु चैतद्गुणकृत विपरीतानु- भवमाह इदु इति । “सत्वं रजस्तम इतेि गुगाः प्रकृतिसम्भवाः । निबध्नन्ति महाबाहो देहे देहेन - मध्ययम् ॥” इति सामान्यतः प्रकृतिगुगकार्य बन्धं प्रतिज्ञाय, “तन सत्यं निर्मलत्वात् प्रकाशक- मनामयम् । सुसङ्गेन यन्नाति” इति, “रजो रागात्नकं विद्धि तन्निवजाति कौन्तेय ! कर्मसङ्गेन देहिनम्” इ.त, “तमस्वज्ञानजं विद्धि प्रमादालस्य निद्राभिः त.नवघ्नाति” इति च विशेषतः बन्धप्रकारोपवनात् त्रिगुगद्रव्यं स्वरूपतो गुणतथ विपरीत ज्ञानजननादिना भगवन्रू रूप तेरो- धाना दे विपरीतानुभवं ददाती ते संतारिनप्रिये युक्तं तस्य भोग्यायमित्यर्थः । पतिरोधानम्” इति तिरोधानप्रसङ्गात्, कुछ भिनतं तदनूच दूषय ते 1 सजातीयविजातीयगतमेदविधुरं प्रकाशमात्र रूपं पूर्ववाक्ये भगवःस्वरू- स्वरूपतिरिक्त ते । त्रज्ञानायविषया तिरोहितं ईशेशितय्यादि- भेदं पश्यतीति परेषां घोषः । स्वरूपनाशादि इति अनेदं तात्पर्यम् ब्रह्मणः तिरोधानं नाम किं घटादेरिवानुपन्नन्योत्पत्तिप्रतिबन्धः अथ विद्यमानस्य विनाशकरणम् ? यद्वा सूर्या लोकादेखि हस्तादिना देशान्तरस्थम्याम्यदेऽभ्यन्य करण उपर वरूपमङ्को वज कपापारः ! अन्न व काशरूपत्र मगोऽनादि. त्वेनानुपाद्यतया प्रथमक्क्षासम्भवे गत्यन्तरविरहात् द्वितीयतृतीय तैरेव । पर्यवसानमिति ब्रह्मणस्वरूप- नाशादिकमेव प्रयुज्यत इते । नाशाद्दीत्यादिना स्वरूपमङ्कन प्रणम् स्वरूप तिरिक्त का सद्भावचा- दिनां तु तस्यानि स्वपचे तद्विनाश एव तिरोधानम्, नित्यत्वे च सङ्कोच एव तदित्युपपद्यत इति न स्वरूपस्य कपि क्षतिरिति च बोध्यम् । பிரகிருதியாவது -முக்குணங்களுக்குமிருப்பிடமான திரிகுண திரவியம் இது தன்குணங்களைக் கூட்டி. ஸா ஸாரத்தில் சிக்கியவர்களுக்கு, அறிவைக் சுருக்கி அதன் மூலமாக ஈசுவரனை உள்ளபடி அறிய முடியாமல் தடுக்கும், இங்கு ஆன்ம ஸ்வரூபத்திற் காட்டில் அறிவு வேறில்லை என்பார்க்கு-இதனால்परमतम अधिसूत 3. समुदाय के मूलप्रकृति 97 साम्यावस्यक masr p सांख्यां ‘प्रकृतेः गुणसंमूढाः’ ‘सखे रजस्तम इति गुणाः प्रकृतिसंभवाः’ इत्यादि प्रमाणविरोध (psoria. धर्मधर्मिळलं ऐक्य- मेदा मेदादिandarrevgy परपक्ष प्रत्यक्षादिविरुद्ध सरवरजस्तमश्श clguti प्रयुकra gui अथ साङ्ख्योक्तं मूलप्रकृतिखरूपमनूध दूपयति इग्गुणङ्गकै इति । तथा च सांख्यप्रव- चनभाष्यम् – “सत्यादीनि द्रव्याणि । न वैशेषिका गुणाः । संयोग विभागवत्त्वात्, लघुत्व-चलत्व- गुरुत्वादिमत्त्वाच्च । तेषु, अध्यात्मशास्त्रे श्रत्यादौ च गुणशब्दः पुरुषोपकरणत्वात् पुरुषपशुबन्धक- त्रिगुणात्मकरज्जुनिर्मातृत्वाच्च प्रयुज्यते” इति । साम्यावस्थेति । कार्यदशायामिच कारणदशायामप्येषां विषमाचस्थत्वे तद्वैपम्यप्रयोजककारणान्तरस्यानुसर्तव्यतयाऽनवस्था स्यादिति प्रकृतेः साम्यावस्थापनसत्वादि- समुदायरूपत्यमास्थेयमित्याशयः । तदुक्तम् — “सत्यरजस्तमसां साम्यावस्था प्रकृतिः” इति साङ्ख्यसूले भाष्यकारेण । “सत्वं रजस्तम इति पैव प्रकृतिस्समा । एथैव संसृतिर्जन्तोरस्याः पारे परं पदम्” इति । मूलप्रकृतीति । यद्यपि कारणपर्यायस्य प्रकृतिशब्दस्य तादृशेनैव मूलशब्देन विशेषणं व्यर्थम्, पुनरुक्तश्च । आदिप्रकृतिरिति तु युक्तं स्यात् तथापि मूलस्यैव सतो मूलान्तरराहित्यं प्रदर्शयितुं तथोक्तिरिति भाव्यम्। तथा च साङ्खयमुत्त्रम्-“मूले मूलाभावादमूलं मूलम्” इति । प्रकृतेर्गुणसम्मूढा इति । प्रकृतेरिति षष्ठद्या व्यतिरेक- निर्देशः प्रकृतिसम्भवा इति प्रकृति कार्यत्वकथनश्च सत्वादीनां प्रकृतितो भेदं साधयतीति तदुपष्टब्धगुणशब्द- स्यान श्रयमाणस्य न कथञ्चिदपि पुरुषोपकरणत्वादिना गौणत्वसंभाः । संयोग विभागलघुत्व चलत्यादिकमपि तत्तद्गुणयुक्तप्रकृतिप्रदेशस्यैत्रेति पूर्वोक्तं साङ्ख्यमतं विरुद्धमेवेत्याशयः । अथ प्रकृतेर्गुणसम्मूढा इत्यादिना सत्वादीनां प्रकृतिधर्मत्वकथनेपि नास्माकं तन्न विरोधः । धर्मधर्मिणोरैक्यादेरस्माभिरङ्गीकारात् । ततश्च सत्त्रादय एव प्रकृतिरिति पुनराशङ्कायामाह धर्मधर्मीति । तयोरैक्यं साख्यानामद्वैत्यादीनाश्च सम्मतम् । तदुक्तं साङ्ख्यप्रवचनभाप्ये, “धर्मधयैक्यात गुणकर्मसामान्यादीनामनैचान्तर्भात्रः" इति भेदाभेदादिपक्षस्तु भास्करजैनादीनाम् । प्रत्यक्षादिविरुद्धमिति । प्रत्यक्षस्य सविशेषविषयत्वेन तद- नुसा रिशब्दानुमानयोरपि तथात्वमावश्यकम् । इदमित्यमिति हि सर्वा प्रतीतिरुपजायत इत्यर्थः । ननु ஏற்படும் தடை என்பது-ஆன்ம சுவரூபத்தையே அழிப்பதாய் முடியும். இந்த ஸத்துவம் முதலிய மூன்று குணங்களையும், திரவியமெனவும், இவை எனப்படுகிறது மூன்றும் ஸமமாகி நிற்கும்போது - அது பிரகிருதி எனவும் கூறுவர் சாங்கியமதத்தவர். அது அவ்வாறல்ல. ஏனெனில்- இவை மூன்றும் பிரகிருதியின் குணங்களென்றே பிரமாணங்கள் கூறும். பொருளும் அதன் தன்மையும் ஒன்றே, அல்லது- ஒன்றாகவும் வேறாகவு மிருக்கின்றன என்று கூறும்போது பிரத்யக்ஷமான அனுபவத்திற்கு முரண் 0,58-13 98 देशिकाशयप्रकाश सहिते 6 शां गुणविशेषपशांनी. शिर्बानत्यादि गुणांकां क अनुमान वेळी आगमबाधादिकाव्या. ब्रह्मप्रतिविश्वयुक्ते (IIT का माये ॥१४) मच्छिनदान छ ब्रह्माकारत्रयस्फु or cob सत्यरजस्तम- Guru @p वादिकंलकंठ प्रगणाभाव ं प्रमाणंच स्वसिद्धान्तविरोध सत्यादिशब्दाद्रव्येष्वपि प्रयुज्यन्ते । यथा ‘सचमरनी तु जन्तुषु’, ‘यः पा. चैत्रानि विममे रजांसि ’ ‘नैशं तमः’ इ यदिषु । अतस्सत्धादिशब्दवाच्यं गुण एवे ते कथनिर्णय इत्यत्नाह सत्वेति । गुणविशेषे ते । सिद्धान्ते हि द्रव्यमपे किञ्चिद्गुणो भवतीति तदूव्यावृत्तये गुण वशेपेत विशेषपदम् । द्रव्यत्वानाश्रयगुणेत्यर्थः । तेषां गुणत्वेनैव प्रसद्वे.रे. ते भाग । अथ प्रसङ्गात्सत्या देगुणविषये साख्य शे. पक्यो.स्स्थत खण्डय. ते इससत्यादि इते । स्वशास्त्रोक्तद्रव्यादीनामेत्र पदार्थत्वात् “सत्वं रजस्तम इनि गुणाः" इत्याद्याग- मानां तत्तत्कार्यभूनसु वा दिम तिपादनपरत्वाच्च ते न सन्त्येत्रे ते वैशे पेकादयो यदन्ति । तेषामनुमा- नवेद्यत्वं साङ्ख्या आहुः । तदुक्तम् — सामान्यतस्तु दृटादतो न्द्रयाणां प्रतीतेरनुमानात् । तमादपे चासिद्धं परोक्षम सागनात्सिद्रम् इते । अनोन्द्रयाणां सत्वादोनां रक्तवादो सामान्यतोदृटात् कार्य- सजातीयेन कारणेन भवितव्य. मे. ते लिङ्गात्सिद्भिः । एवं कथ वदनुमानादप्यसिद्धं परोक्ष धर्माधर्मा दकं आप्तागमा सिद्ध मे ते तदर्थः । आगमबाधादोते । आदिना थुतेरनुमानसिद्वार्थानुवादकन्त्रप. रेग्रहः । तथा च शे. पिकस्य सर्वथाऽऽगमबाधः, साङ्ख्यस्य तु तेरनुवादकत्वञ्च स्यात् । ताभ्यामपि श्रुति- प्रामण्याङ्गीकार त् नेदमुभयं तयोरिष्टापत्यहं मे अर्थः । अथ हैनामेतद्विषयेऽभ्युपगमप्रकारमपि दूषयति ब्रह्मप्रतिविम्वेते । “आवरण विक्षेोभय शक्ति वे शेटे एकस्मिन् वस्तुन विवेच. वे चैत्र वैक्षेपशक्तयं- शप्राधान्यवती माया, आवरणशक्तिप्रधाना स्ववेथे.ते पञ्चपादिका विवरणम् । तथाचा द्वतीयस्य ब्रह्मणो माययोप घिना बहुमानात् मया ब्रह्मप्रतिबिम्बमुक्तेत्युच्यते । यथा दपणे मुत्रन.ते.बम्बवत्त्व- व्यवहारः । वस्तुतो विम्यमेत्र प्र ते चिम्बयुक्त मित्यन देतत् । सच्चिदानन्देति भाव धानो निर्देशः । सत्स्वचित्वेत्याद्ययः । ब्रह्माकारेति । तोये वृक्षप्रतिफलने तदाकार कनादीनम. पे प्रतविम्वत्र देते भावः । प्रमाणाभावेत्यादि । सत्यदीनां ब्रह्माकारत्वे प्रमाणाभावात् प्रकृत्याकारत्वबोधकप्रमाण. विरोधात् खसिद्धान्ते ब्रह्मणो निराकारतया तद्वरोधाच्च नैवं वक्तव्य. मेत्यर्थः । ननु सत्वादीनां केवलं गुणत्वे படும் ஸத்துவம், ரஜஸ்ஸு, தமஸ்ஸு என்னு சொறகள் சிலவி ங்களில் திரவியத்தைச் சொல்பவையானாலும் இங்கு குணங்ளை யே கூறும் இவை களே இல்லை இருந்தாலு - இவை அநு மானத்தால் ஊஹிக்கத் தக்கவை என்பவர் பேச்சு வேதங்களுக்கு வருத்தமானவை. பரபிரமத்தின் நிழலழுந்த மாயையிலே-ஸத்-சித் - ஆனந்தம் என்ற மூன்று ப்ரஹமத் தன்மை க ள் ப்ரதிலித்து ஸ த்துவ, ரஜஸ் தமோகுணங்களாகின்றன என்ற வாதத்திற்கு பிரமாணமில்லை. உள்ள பிரமாணவிரோதமும் வரும். தங்கள் परमत चित्र. 3. 99 Paper C. Arcvmonu gra. Guor mis. रजcvomm एस. Gum सरश्न Qucorpio asna gap श्रुत्यादिवाद//so उपचारवृत्तिura JBL ST. अजामन्त्रगत लोहितशु ग्लशमा छन्दोग्यानु र जोनरूपवि गुणे गुणान्तरानङ्गीकारात् तमश्रादीनां कृष्णवर्णत्वादिकं श्रयनाणं कथमुपपद्यत इत्यत्नाह तमस्यै इति । गोरनाद्यन्तत्रतीसा जनित्री भूतभावेनी । सिताऽसता च रक्ता च सर्वकामदुघा विभोः” इत्याद श्रुतिः । “सत्वं रजस्तम इति प्रावृतं तु गुणत्नयम् । एतन्मयी च प्रकृतिया या वैष्णवी श्रुता ॥ लोहितश्वेतवृष्णेति तस्यास्तादृक् बहुप्रजा" इत्यादिः स्मृतः । यद्यप्यत्न कृष्णवर्गत्यादिकं सामान्यतः प्रवृतावेत्र भ्रयते, न तमआदी । तथा पे तमआ देतत्तद्गुणप्रचुरप्रदेश एवं प्रकृतेस्त तद्वर्णत्वं वक्तव्यम् । चित्रपटवत् । अन्यथा विरोधात् । तथाच तम आदीनां कृष्णत्वादेकं तेन फलेत.मे.ते मूले तयो.क्तसङ्ग तर्योध्या । साक्षात्तमआदिप्वेत्र कृष्णत्वा देवोधक श्रुत्यादयस्तन्ति चेत् श्रोतव्याः । उपचारवृत्तियाले इति । तत्तद्वर्णत्रद्दव्यसाधयेंगेत्यर्थः । एतदुक्तं भवते - कृष्णवर्गस्यान्धकारल्य चक्षुरावारकत्ववत् तमसो. पे मोहजननेन तस्त्रावारकत्व मे.ते कृष्णत्वम् । कुसुम्भा दरञ्जकद्रव्यवत् रागहेतुत्वाइजसो रक्तत्वम् । शुक्लवर्णसुर मरिद्वारीत्र सत्वन. पे बुद्धिप्रकाशकारी ते शुक्लच. मे.ते । तदुक्तं शङ्करभाष्ये, “लो हतं रजोः रञ्जनात्मकत्वात् । शुक्लं सत्वं प्रकाश. त्मकत्वात् । कृष्ण तमः आवरणात्मकत्वात्” इति। अत्र रागप्रकाशशब्दौ लिष्ट अनुरागवण वशेषी विकासव वशेष च क्रमेगा- भित्तः । यत्र तु तो प्रकृतेः रोहित शुक्लकृष्णशब्देनैव रूपवर्णनं भवते, न तु पूर्ववत् सिता- सिता दिपर्यायशब्दान्तरेण, तत्र तच्छब्दस्य साक्षात् छान्दे ग्यादी तेजआ देषु प्रयोगप्र. सद्ध्या तद्रूप- विकारदशाभिप्रायेण प्रकृती मुख्यत्यमेव तस्यास्तु इत्याह अजाम लेते। अजाशब्दघ टेतो मन्त्रः । मन्त्रत्वास्य अर्थभेदतः पादचतुष्टयात्मकर्मुपेण प्रवृत्तत्वादित बोध्यम् । अजः = प्रकृतेः । अज. पनानत्वायोगरूढेः । प्रकृतेस्छ गतुल्यत्वमनेनाज पदे नाभिप्रेत. मे ते शङ्करभाष्यम् । तैतरीय के नाश्वनरे वास्ति अजामेकामि- त्यारभ्यमाणो मन्त्रः । परन्तु पूर्वत्र “बह्रीं प्रजां जनयः सरूप म्” इति उतरल “हीः प्रप्रास्मृ जयानां सरूपाः” इति च पाठमेदो भवति । छान्दोग्येति । तत्र षष्ठाध्यायतृतोय वग्डे, “यदग्ने रो. हितंरूपं तेजसस्तद्रूप, यच्छुक्लं तदपां, यत्कृष्णं तदन्नस्य” इति भ्रयते" इति । अद्यत इत्यन्न=पृथिवी । अनेद- मत्रचेयम् —“गौरनाद्यन्तत्रती” “अजामेकाम्" इत्यनयोगणमुख्यत्वाभ्यां नित्रहणादस्य पर्यायत्वेपि किश्चि- त्पदमेदनिबन्धनत्यमवतारिकायां प्रादर्शि । अथवाऽन्यथापि वर्णयामः पूतिद्वयमपि छान्दोग्या- @sransuyi pr. f svaru-6@y.gouaiyu.एं- வெண்மை என்று சொல்லுவதுண்டு ஆயினும் அதை அப்படியே கொள்ள லாகாது சுருதியில் ‘‘அஜாமேகாம்’ என்று துவங்கும் மந்திரத்தில்- ஜலம் மண் என்றும் காரியங்களை நினைத்து முக்கியப் பொருளிலேபே 100 देशिकाशयप्रकाश सहिते 1 सत्व रजस्तमivar] संकलकंठ आयार्याचारकभावgarb उद्भूतसरवादिगुणविशिष्LI का मुख्यLD & वर्ति सनिवेशविशेष Ganagri वाक्य का त्रिगुणद्रव्यप्रदेशविशेष ॐ ॐ@ तत्पशांना sourb. Daap pov सवLDING लाघवप्रकाश सुखविशेष कारणu नुसारेण मुख्यमेत्र निर्वाह्यमुत्तरवाक्यमादाय । पूर्ववाक्यमादाय तु यत्र साक्षादेव तमआदिपु वर्णव्यपदेशः, ‘तादृशश्रुतिवचनानां गौणतया निर्वाहः क्रियते । तमआदिगणाना तेजोवनरूपविकारासम्भवात् । अजाया एव सम्भवादिति । अस्मिन् पक्षे मूले अजामन्त्रगतेति । तूपलक्षणमन्यवाक्यस्यापीत्यपि भाव्यम् ननु सत्वादीनां केवलगुणत्वे द्रव्यैकसाधारणाचार्यात्रारकभावादिकथनं सन्निवेशविशेषप्रदर्शनञ्च कथमुप- पद्येयातामित्यन्नाह सत्वेति । " रजस्तमश्चाभिभूय सत्वं भवति भारत । रजः सत्यं तमश्चैव तमः सत्वं रजस्तथा ॥" इत्यादिनोद्भूतसत्व, दीनामनुद्भूतगुणान्तरा वारकत्वमुच्यते । “बृद्धि समानैस्सर्वेषां त्रिपरीतैर्विपर्ययः" इत्यायुर्वेदोक्तवातपित्तकफादीनां द्रव्याणां दोपभूतानामिय तत्तद्गुणकाहारसेवना दिनेदं भत्रति । सन्निवेशेति । ऊर्ध्वाधोभागादिस्थितिरित्यर्थः। तथा च पौराणिकं वचनम् - " ऊध्ये सत्य विशाल- स्तमोविशाल मूलतत्सर्गः मन्ये रजोविशालः ब्रह्मादिस्तम्बपर्यन्तः” इति । भास्करभाष्ये तु " लोहित- शुक्लकृष्णामिति श्रतिखारस्यानुरोधेन शुकुशब्दितं सत्यमेत्र मध्ये तिष्ठति । उभयोरपि भागयोरजस्तमसी" इति सन्निवेशविपर्यासः प्रत्यपादि । उद्भूतेति । तथा च संस्थानलक्षणसन्निवेशादेः द्रव्यधर्मतया केवलं गुणभूतसत्यादौ याथाथतेऽसंभवेऽपि उद्भूततत्तद्गुणकप्रकृतिद्रव्यप्रदेश विशेष निष्टत्यविवक्षया तेपां निग्रहः कार्य इति भावः । केचिस “स्यान्नागरदा विळवेसरचं क्रमेण वै सत्वरजस्तमांसि ।" इत्यादि- शिल्पशास्त्रोक्त विमानानां सत्वादिरूपाणां श्रीपाद्मे क्रियापादे नवमाध्याये, “आस्थूपि कण्ठमारभ्य चतुरश्रं प्रकल्पितमित्यादिना सन्निवेशा: प्रपञ्चिता इति प्रकृतमूलं तनिर्वाहपरं व्याख्यान्ति । तन्न ; तन्न सच्त्रादिशब्दस्य विमानविशेषवाचितया द्रव्यपरत्वेन सुटत्वात्तत्र सन्देहानुदयात् । इव एवमेतावता सस्यादीनां केवलगुणस्त्रे वाचकान्युत्याथ तेषां प्रत्येकं लक्षणं कार्यद्वार दर्शयति इति । सत्यादिसमुदायघटकेत्यर्थः । लाघवं = " पतनस्वभावाचं गुरुवं, तदभावो लघुचम्” इति न्यायतत्वोक्तरीत्या गुरुत्वाभावरूपम् । तत एव पतत्पदार्थ स्वभावतया गुरुत्वमपि न गुणान्तरम् । अतीन्द्रिये तस्मिन् तद्धेतुगुणान्तरत्वकल्पने प्रमाणाभावात् । एतद्योपरि स्पष्टीभविष्यति । प्रकाश: = கொள்ளலாம். இம்முக் குணங்களுக்குள் ஒன்றையொன்று மூடிமறைப்ப தாயும். கீழ்மேல் நடுவிலுள்ளதாகவும் கூறும் வசனங்களுக்கு - இம்முக் குணங்களும் தலையெடுத்த அவ்வவோ பிரகிருதியின் பாகங்களில் உண்டா கும் நிகழ்ச்சிகளே கருத்தாகும். இம்மூன்று குணங்களில் - ஸத்துவமாவது - அடை அற்ற நிலை,நல்ல அறிவு, சுகம் இவற்றுக்குக் காரணமான ஒரு தன்மை. இது - இன்பம். அறிவாற்றல் இவைகளில் மனிதனை ஈடுபடச்செய்து ஸம்ஸாரத்தில் ஆழங் परमसभ अवितस्य 3. Gsro गुतविशेषb. 9 सुख- शान gui क्षेत्र बन्धि 101 D. अनुचितसुखज्ञानसङ्गयपया 2 सत्वं वीच्णांकंठ ‘जायमानं हि पुरुषं यं पश्येत् यथार्थतया विषयावभासः । रजआदिना विपरीतबुद्धिजननात् । सुख.विशेषः = प्रकृष्टं सुखम् । सुखाभासस्य रजआदिनापि जननात् । अत्र, “सत्वं लघु प्रकाश कमिटमिति सांख्यकारिका । इष्टं सुखम् । “तत्न सत्वं निर्मलस्यात्प्रकाशकमनामयम्” इत्यत्र " अरोगताहेतुः” इति गीताभाष्योक्त- मप्यत्नोपलक्षणीयम् । अत्र लाघवहेतुत्वे सति गुणत्वमित्या. दरीत्या प्रत्ये मेत्र लक्षणत्वं वा-यम् । अन्यथा शेपवैयर्थ्यात् । द्रव्ये रज भादौ चातिव्याप्तिवारणाय यथासंख्यं विशेष्य वशेषण भयम् । एवमपि सर्वकार्यकारण भूतायां शतौ अतिव्याप्तिवारणाय शक्त्यतिरिक्त्वं असाधारणकारणत्वं वा (नवेश्यम् । एवमेत्र सुखादिहेतुत्वच टेतलक्षणे शक्त्यतिरेक्तत्वनिवेशपक्षे शब्दादीनामप्युक्त- विशेषणत्त्रयवच्चात् प्रसक्तातिव्याप्तिवारणायातीन्द्रियत्वमपि कोडीकार्यम् । तेषाञ्चैन्द्रियकत्वात् सत्वादी- नाश्वागभैकसमधिगम्यत्वान्ना तिव्याप्त्यसम्भत्रौ भवतः । असाधारणकारणत्व निवे पक्षे तु नेदं देयम् । ननु तत्वप्रकाशकस्य सत्वस्य गीतादिषु कथं शब्दादीनां सुखदुःखादिसाधारणकारणत्वात् बन्धकत्वोक्तिः ? तथात्वे वा तस्य चन्धमोक्षोभयकारणत्वमुच्यमानं कथं घटते ! परस्परविरुद्धो- भयहेतुत्यस्यैकस्मिन्नसंभवादित्यन्न सस्वव्यक्ति [दशा ] मेदेनो भयोपपत्ति वाक्यद्वयेनाह इदु सुखसङ्गेति । अयं भावः - सुखसामान्यं ययावस्थित वस्तुविषयकज्ञान सामान्यञ्च सत्यस मन्यस्य कार्य भवति । विशेषश्च विशेषस्य । तत्र स्वरूपानुचितसुख - तादृशवस्तु विषय कज्ञान विशेषौ अनतिप्रवृद्ध सत्यकारितौ, स्वरूपोचितौ तु तौ प्रवृद्धसत्वकारितौ च भवतः । तथा च यत्न सत्त्रस्य ज्ञानसुखादिसङ्गद्वारा बन्ध- कत्वमुक्तम्, तत्र, “तत्न सत्यं निर्मलत्वात्प्रकाशकमनामयम् । सुखसङ्गेन बध्नाति ज्ञानसङ्गेन चा- नघ" इत्यादौ, सत्वमनतिप्रवृद्धं तत्कार्यभूतसुखज्ञाने चानुचितत्रैवर्गिक फलविपयके ग्राह्मे । यत्र तु “सत्वात्सञ्जायते ज्ञानं ज्ञानान्मोक्षोऽभिधीयते” इत्यादिना सत्वस्य मोक्षकारणत्वमुक्तं भवति, तत्र सत्वं प्रकृष्टं अत्यन्तत्रिवृद्धञ्च प्रायम् । सुखज्ञाने च स्वरूपोचिते इति । एतदेवाह इस सत्वमिति । यदेवान्यन्त्र बन्धहेतुः तदेवेत्यर्थः । शिलर्कु = जन्मान्तरष्कृतजन्तुजायमानदशाभा विमधुसूदन कटाक्ष- हेतुभूताचा तयादृच्छिका दिसुकृत विशेषशालिनाम् । जायमानं हीति ॥" “सात्त्विकस्स तु विज्ञेयस्स காற்படச் செய்யும் என்பதற்குக் கருத்து வேறு. அதாவது- சிற்றின்பம்- சிற்றறிவு முதலியன உண்டாக்கும் என்று. ஆனால் இந்த ஸத்துவமே - சிலர்க்கு -தருவிலே திருவுடையராய் எம்பெருமானின் கடாக்ஷம் பெற்ற வர்க்கு - ஒரு புண்ணியம் விளையும் வேளையிலே மிகவும் தலைதூக்கி நின்று இதற்குப் பலர் இறையின்பத்தில் மூட்டி அதன் மூலம் முத்தி தரும். • • 102 ऐधिकाशयप्रकाश सहिते @sor@ मधुसूदनः’ इत्यादि Dipu G पुण्यविपाकद है। 9 300 अन्य भगवदनुभव सुखादिमङ्गलं मोक्षोपयुकrib. शक्र वृत्र घण्टाकर्ण क्षत्रवधु तुलाधार विदुर घर्मव्याध शबरी गोपिका की ल[नीळा कंप जह] प्रभृनि उद्दह न. वैमोक्षार्थ चिन्तकः” इत्युत्तरार्धम् । मधुसूदनः=मधुकैट मसूदनसू चितरज तमस्सूदन समर्थ्यकटाक्ष- विशेषवान् भगवान् । मधुकैटभो हि रजस्तमस्वरूपी भगवच्छाख सद्धौ । एतेन भगवत्कटाक्ष- विशेषप्रभाव उक्तो भवति । ओरु पुण्यविपाके ते । कर्मणां पूर्वकृतानां विरमविकसमयत्वात् जाय- मानकटाक्षवशतः कस्यचित्पुग्यस्य भवति तादृशी विपक्त्रता, येन स मोक्षान्तैश्वर्यभाक् भवतीति भावः । अत्यन्तोद्भूतत्वं = एकैकांशमात्राच. शिष्ट रजस्तमसी यथाऽभिभूय सत्वं स्वक यकरणसमर्थ भवति, तथा चतु:शभिरंशैरभिवृद्धिः । भगवदनुभवसु बादीत्या ‘दना तदात्मकपरम ततः पश्चाद्भा. वन्यो परज्ञानपरमभक्ती दर्शिते भवतः उत्तरोत्तरभगवदनुभवेच्छा परज्ञानम्, तद्वेच्छेदामहनं परमा भक्तिरिति सम्प्रदायः । सत्वस्य भगवदनुभहेतुलं “सत्वं विष्णु काशकम्, सात्त्विकैस्से ते विष्णुः, सात्त्विकेषु तु कल्पेषु माहात्म्यमधिकं हरेः । तेष्वेव योगसं सद्वा गमिष्यन्ति परां गतिम्” इत्यादेषु प्रसिद्वम् । मोक्षोपयुक्तेति । प्रवृद्धसत्वं पुरुषस्य निस्संकोच भगवदनुम विना स्वात्मचा रणस्याप्यशक्यतापये- न्तमभिनिवेशमुत्पाद्य भगवताप्यनति कमणीयं लक्ष्मीचरणारविन्दादि शपथं कारयेत्रा सर्वतो भगवन्तं परिवार्य आकारयित्वा पुरुषाय सपचेत्र मोक्षानन्दमनिपादनेच्छां तदनुगुणचराञ्च भगवत उत्पाथ पुरुषस्य सर्वत्रन्धविनिर्मोकपूर्वकमोक्षप्रयोजकं भवतीति भावः सस्वगुणस्वं फल वे पौराणिकोदाहरणा- न्याड इदर्कु इति । सत्वस्य मोक्षोपयोगित्व इत्यर्थः । वृत्रासुरस्य कथा, भारते शान्तिपर्वणि, " सत्येन तपसा चैत्र विदिश्या संक्ष इम् । न शोम न हृव्यामि भूतान: मार्गानंग’तम्" इति सात्त्विकतया स्वयमसुरयोनिरपि सुखदुःखयोस्समो भूत्या सनत्कुमार मासाथ विदितभगवन्प्रमः वः भगवन्तमेत्र कीर्तयन् “एवमुक्त्वा स कौन्तेय ; वृत्रः प्राणानवासृजत् । योजयित्वा तथ. त्मानं परं स्थानमवाप्तवान्" इति मुक्ति प्रापेति भ्रयते । घण्टाकर्णकथा च हरिवंशस्था । तथाहि कुबेरा- नुचरः पिशाचरूपी सः, " सततं दूषयन् विःणुं घण्टामात्रच्य कर्णयोः । मम न प्रविशेनाम विष्णोरिति विचिन्तयन्" इत्यन्यर्थघण्टाकर्णनामक: पूर्व तामसः “अहं कैलासनिल आराध्य वृषभध्वजम्” इति शिवभगवतो भूत्या तत्सकाशे सस्त्रगुणोन्मेषेण मोक्षं मिक्षिम्या “मुक्तिप्रदाता सर्वेषां विष्णुरेव न संशयः । तस्मात् गत्वा च बदरों तत्नाराध्य जनार्दनम्” इति स्वयं तद्दानाशक्तया तेन निराकृतः उपायं बोधितश्च तथैवानुप्राय, “स च खर्गी गतस्वर्ग आज्ञया केशवस्य हु” इनि स्वर्गशब्दितमोलो कं जगामेति पाद्मोत्तरपुराणे क्षत्रबन्धुकथाऽवगन्तव्या अपञ्च सूर्यंशीय राजापाक्षे राज्याष्टो உதாஹரணம் வ்ருத்திரன். கண்டாகர்ணன். க்ஷத்திரபந்து, துலாதரன், ஸ்ரீவிதுரர், தர்மவியாதர், ஸ்ரீசபரி, கோபகன்னிகள், கௌஸலன் முதலானோர் 1 परमतभने भवित्तस्थ. 3. 103 नष्टश्व कानने पर्यटन् " क्षत्रबन्धुरिति ख्यातो राजा प्राणिविदेसकः ॥" इति दस्युभिः समं संसर्गेण तामसपुरुषो भूत्वा अतिहिंस्रः नारदं कदाचित् पथ्यपश्यत् । नारदश्ध, “संत्यक्त बन्धुलोकेन तस्मिन् दुर्वृतचेतसि । चिन्तां चकारं स मुनिः क्षत्रबन्धौ दयापरः” इति कृपया तस्मै तस्याः युपदिदेश । ततश्चार्यकटाक्षेण सत्वोदिको मुक्तोऽभूदिनि । न्यन्नाप्युक्तं “, " पापिष्ठः क्षत्रबन्धुश्ध पुण्डरीकब्ध पुण्यकृत् । आचर्य . तया मुन्नौ तस्माराचा त्यान् भवे” इति । पुन्डरीकपि नारदस्यैव शिष्यः । तुलाधारश्थ, “वाराणस्यां महाराज्ञः तुलाधारः प्रष्ठि : इनि वारणसावानी विक्रीणन्तश्च पण्यानि तुलाधारं ददर्श हेनि वैश्यवृत्तिः कश्चन धार्मिकः । तत्सकाशे धमसूक्ष्मानम्यारीक्षत् जाजलिर्नान ब्राह्मणः । एवञ्च राजसो न.पि सवधयाऽयं तेनसह, ततो.चरेण कालेन तुलाधार स एव च दिवं गत्वा- महाप्राज्ञौ हि यथः सुखमते मुक्ति मेन इत शान्तिपर्वणि श्रयते । विदुर महा + भावः, “शूत्रयो- नाहं गतो नातोऽन्यद्वकमु सड़े ॥” ह े शूद्रजानि: भगवता कृष्णेन “भीष्मद्रोणाच क्रम्य माचैत्र मधुसूदन | किमर्थं पुण्डरीकाक्ष भुकंवृपल्भोजनम्” इति ज्ञ नवयोवृद्ध न् भीष्मादीनप्यतिक्रम्य “संभ्रमैस्तु य- गोविंद्र पतन्नः परमं धनम्” इति सदरं विदुरप्र थिंतेन तद्गृः मुपगम्य “विदुरान्नानि बुभुंजे शुचीनि गुणवन्ति च" इति स्वयंभोजनादिभिस्सभाजित इति महाभारते प्रसिद्धः । किरातवंशोत्पन्नो धर्म- व्याधश्च, “पिता माता च भगवनेतो मे दैवतं परम् । यद्दैवतेभ्यः कर्तव्यं तदेवाभ्यां करोम्यहम् ॥” इति मातृपितृशुश्रपण निरतः “मार्गमा हेपमांसानि विक्रीणन्तं तपस्विनम्” इति मिथिलानगरे मांसविक्रेता बभूव । तं कदाचित् “यदि विप्र न जानीपे धर्म परमकं द्विज । धर्मव्याधं ततः पृच्छ गत्वा तु मिथिला पुरीम्” इीि कयाचित्पतित्र य. प्रे.पेतः कौशिको नाम ब्राह्मणस्समागच्छत् । स च तस्मै धर्मसूक्ष्माण्युपदेदेशेति भारतारण्यपर्वणि स्थितम् । शबरी च “श्रमणी शबरी नाम काकुत्स्थ चिर- जीविनी” इत्युक्ता पम्पीरे मतङ्गाश्रमे निवसन्ती- “ आग मिष्यति ते रामस्तु पुण्यमिममाश्रमम् । स ते प्रतिग्रहीतव्यस्सी. मनिस हे ऽ तेथिः” इत्याचार्यानुशिष्टा भगवदागमनं यावत्तत्तत्र प्रतीक्षमाणा आगते तस्मिन्, “मया तु विविधं धन्यं सञ्चितं पुरुषर्षभ । तवार्थे पुरुषव्याघ्र पम्पाय स्तिरसम्भवम्" इति सम्प्रार्थ्य फलमूलान्युपहरन्ती, “शचर्या पूजितस्सम्यक् रामो दशरथात्मजः । इति भगवन्तं सम्यगाराध्य तेन सन्दृष्टा “पादमूलं ग.मप्या. मे यानहं पयचा. रेपम्” इ.ते खाचार्य नरणावगादिति श्रीमद्रामायण- कथाsत्रानुसंहिता । गोपिका च वृन्दावने श्रीकृष्णरासमण्डले प्रवृत्ते तदीयं वेणुत्रं श्रुत्वेतरासु सर्वासु गोपकन्यासु तत्संश्लेणसुखाय स्वैरंगतासु “काचिदाब तयस्यान्ते स्थित्वा दृष्टा वहिर्गुरुम् । तन्मयत्वे न गोविन्दं दध्यौ मीलितलोचना । तच्चित्तविमला । दक्षीणपुण्यचया तदा । तदप्राप्तिमहदुः- खविलीना शेपपातका ॥ चिन्तय-ती जगत्सू तं परब्रह्मस्वरूपिणम् । निरुच्छासतया मुक्तं गतान्या गोपकन्यका" इति स्वयं तत्र गन्तुमक्षमा महत्तरतच्चिन्तनसुख- दुस्सहतदलाभजदुःखाभ्यां तदेव विष्ट पुण्यपापतया विगलितवःधना “चिन्तयन्ती” इत्युक्त्या चिन्तयन्तीत्येत्र सम्प्रदाये कृत । 104 देशिकाद्ययप्रकाशसहिते रजाह चलनोपपुंमहेला रागविशेषादिकका रंग @ कर्मवश्य प्रवृत्तिविशेष कारणा गुणविशेषम्. 25/ काम्य निषिद्धकर्मविशेष नामधेया मुक्ति प्रापेति कथा विष्णुपुराणेऽधिगन्तव्या । एवं भागवतेपि । शान्तिपर्वणि ‘क्षेमदर्शी नृपसुतः यत्र क्षीणबलः पुरा। मुनि कालकवृक्षीयमाजगामेति नश्तुतम्’ इत्यारभ्य कौसल्यकथा प्रतिपाद्यते । तथाहि मैथिलेन राज्यात् भ्रंशितस्स तं मुनिमासाद्य “अलब्ध्वा मद्विधो राज्यं ब्रह्मन् किर्तुमर्हति । अन्यत्र मरणादन्यादन्यत्र परसंश्रयात् । क्षुद्रादन्यत्र चाचारात् तन्ममाचक्ष्व सत्तम" इति पृष्ट्रा तेनर्षिणा प्रतिबोधितः मैथिलेन सन्धि प्राप्तिश्च । “ततः कौसल्यमाहूय मैथिलो वाक्य- मत्रवीत् । धर्मतो बुद्धितत्र बलेन च जितं मया । अहं त्वया चात्मगुणैर्जितः पार्थिवसत्तम । आत्मानमनत्रज्ञाय जितवद्वतां भवान्" इति शवर्णेष संस्तुतः क्रमेणो द्रक्तसत्वो मुक्तोऽभूदिति । अस्य तु नाम कंसल्य. कोसलेल्या दिरूपेग बहुधा श्रयते । अत्नमूले अस्यानन्तरं “नीलाजङ नुकंसप्रभृति” इत्यनेके दाहरणमपि क्वचित् दृश्यते । तदा तेपामपि कथा तत्र तत्रोत दिशाऽनुसन्धेया । I अथ रजोलक्षणमाह रजस्सावदु इति । सत्वादीनामचेतनप्रकृतिगुणत्वेन केवलघटाद्यचेतन- चिपये देह. द्यचेतनोपहितचेतनविपये च कार्यभेदविवक्षया प्रथमं रजसः केवलाचेतनसाधारण कार्यविशेषं दर्शयनि चलनोपष्टम्भेति । एवं सत्वस्यापि केवलाचेतनसाधारणं लक्षणं पूर्व “लाघव प्रकाश सुवादि” इत्युक्तत्रितये लाघवहेतुत्वरूपं बोध्यम् । चलनं देशान्तरसंयोगानुकूलो व्या पारः । उपष्टम्भः धारणं पोपणं या । राजसाहङ्कारादीनां सात्त्विकतामसेन्द्रियभूतोभयाप्यायक- स्यात् । “उपष्टम्भकं चलञ्च रजः” इति साङ्कख्यकारिका । अत्रापि प्रत्येकलक्षणत्वं दलानां प्रयो- जनादिकञ्च सत्यलक्षण इव भाव्यम् । अथ चेतनैकान्तं रजः कार्यमाह रागविशेपादीति । इदञ्चानैत्र यक्ष्यमाणे रजसः प्रवृत्तिहेतुत्वे द्वारकथनम् । नित्यमुक्तप्रवृत्तीनां केवल भगवदिच्छानुगुणस्वेच्छामूलक- स्वात् न तत्र रजःकार्यरागापेक्षेव्यत उक्त कर्मत्रश्येति । ततश्च रागादिहेतुत्य कर्मवश्यप्रवृत्तिहेतु- त्वादिकमपि रजोलक्षणं बोध्यम् । ननु सत्यरजोलक्षणे परस्परमतिप्रसक्ते भवतः । सत्वगुणेन प्रथमं ज्ञानसुखसंग जननेऽपि ततस्तत्साधनेषु प्रवृत्तिरपि तेन जायत इति तस्मिन् प्रवृत्तिहेतुत्वस्यानिवार्यत्वात् । एवं रजसा उप.येषु रागादिना सङ्गसमनन्तरं तत्फले सुख विशेषेपि सगोऽवश्यम्भावीति सुखहेतुत्वस्य रजस्य पि प्रसक्तत्वादिति चेत् अत्र तात्पर्यचन्द्रिका - “सत्यगुणः सुखं प्रधानीकृत्य तदर्थतयाऽन्यत्न सज्जयति । “प्रयोजनेषु सज्जन्ते न विशेषेषु पण्डिताः” इतिचत् । रजोगुणस्तु तत्तद्वस्तूनि क्रियाखरूपञ्च प्रधानीकृत्य सुखमन्यं प्रभूतं वेत्यन्न उदासीनो भवति । राजदाराभिलाष दुष्पुत्त्रसंरक्षणवृथाचेष्टादिषु एतव्यक्तम्” इति । ரஜஸ்ஸாவது - அசைவு புஷ்டி இவற்றுக்கும், ஆசை முதலியவற்றைத் தூண்டி அதன் மூலமாக ஸம்ஸாரத்தில் சிக்கியவர்களின் முயற்சிகளுக்கும் காரணமாய் அமைந்த ஒரு குணம் முன் போலவே இது சிவர்க்கு பயனைக்கருதியும் - தடுக்கப்பட்டவைகளிலும் முயற்சியைத் தந்து இடை समा पन्धिकं परमतम अधिस्तस्य 3. @Boor अतिप्रवृद्धसर के गुणीभवि निवृत्तिधर्म शीघ्रप्रवृत्ति निस्तार हेतु ayoirib गौरवाथरणविशेषादिहेतुयाळा गुणविशेषः तमvour 105 शक्र प्रमादालस्य तथाचोभयस्योभयकारणत्वेपि तत्तत्कार्यासाधारणकारणत्वं तत्तलक्षणीकरणीयमिति उभयत्न, “प्रधानी कृत्य” इति शब्दाभिप्राय इति बोध्यम् । ततच, “यजन्ते सात्त्विका देवान् यक्षरक्षांसि राजसाः । प्रेतान् भूतगणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः” इति कर्मवश्यानां तत्तद्गुणानुगुणत्रिविधरागप्रवृत्यादि- दर्शनात् एवमेत्र प्रवृत्तदोपवारणायात्रापि मूले रजःकार्यरागप्रवृत्त्यादिवैलक्षण्यद्योतनाय रागप्रवृत्तिविशेषशब्दो प्रयुक्तौ । अथ तदेव वैलक्षण्यं दर्शयति इदु काम्येति । रजसा कर्मसु स्पृहाजनने तदारमेण पुरुषस्य पुण्यापुण्यरूपतत्फलानुभत्रसाधनभूतासु योनिषु नियतं जन्मेति एवंप्रकारेण रजसो बन्धक प्रवृत्तिवि- शेषहेतुत्वमित्यर्थः । उभयोपकारकस्य रजसः सत्वगुणं प्रति किञ्चित्कारमाह इदुताने इति । रज एवे - त्यर्थः । गुणीभवनं=अप्राधान्य अङ्गता च । सा चोपकारकत्वात् । निवृत्तिधर्माः = मोक्षार्थं क्रियमाणाः क्रियाः । शीघ्रप्रवृत्ति इति । रजोगुणस्य प्रवर्तकत्वस्वाभाव्यादिति भावः । अनेदमवधेयम्-यदा रज उद्भूतं भवति, तदा तस्य पूर्वोक्तकाम्यनिषिद्धकर्मप्रवृत्तिहेतुता । यदा तु सत्यमभिवृद्धं भवति, तदाऽस्य प्राधान्यहानेः खकीयं कार्यकत्वं विहाय सत्वेन स्वकार्यजनने खखभावानतिलकधनेन अयं रजोगुणः तत्र निवृत्तिधर्मप्रवृत्त्यादी शैत्रधमानमाधत्ते । एत्रमेत्र रजसः उद्रिक्तमोगुणजन्याधोगतिहेतुकर्मप्रवृत्तावपि शैघयांशमात्नप्रयोजकत्वं भाव्यमिति । निस्तारः = संसारान्मोक्षः । हेतुवुमाम् इत्यप्यर्यकाव्ययेन रजसः 1 पूर्वोक्तबन्धकत्वाकारग्रहणम् । सत्यगुणोक्तरीत्या रजसि विरोधस्याभासींकरणात् एतादृशाकारद्वयोपपत्तिः । अथ तमोलक्षणमाह तमस्स इति । गौरवम्=असति प्रतिबन्धे पतनहेतुभूतं पृथिवीजलगतं विलक्षणं खरूपं, तादृशशक्तिविशेषो वा । न तु वैशेषिकादीनामित्र गुणान्तरम् । तदुक्तं न्याय- सिद्धाञ्जने, “किं तर्हि वस्तुतो(नो) गुरुत्वम् ? अयताम् । शक्तधनभ्युपगमपक्षे विलक्षणं स्वरूपमेत्र । तदभ्युपगमपक्षे तद्विशेष एवेति । विलक्षणत्वं = तेजस्त्वादिभिन्नत्वरूपम् । पृथिवीजलगत खरूपश्च पृथिवीत्वजत्वे एव । पृथिवीजले हि गुरुणी । शिक्यादिभृतदधिभाण्डादौ गुरुत्वोपपत्त्यर्थं असति प्रतिबन्धक इति । आवरणं - ज्ञानसंकोचः । तथा च सांख्यकारिका, “गुरुवरणकमेव तमः” इति । अस्य तमसः बन्धकताप्रकारमाह इदु प्रमादेति । अनवधानतेत्यर्थः । आलस्यं = अङ्गगौरवप्रयुक्तः कार्यानारम्भः । निद्रा विषयभोगमरीचिजालैः श्रान्तस्येन्द्रियप्रवृत्युपरतिः । सा च सुप्तिसुषुप्तिभेदभिन्ना । யூறு செய்யும். வேறு சிலர்க்கு தலைஎடுத்த ஸத்துவ குணத்துக்கு உதவி கரமாய்நின்று - முத்திக்கான வழிகளிலே விடாமுயற்சியை உண்டாக்கி சீக்கிரமே முக்தி பெறவும் வைக்கும். தமஸ்ஸ்– பளுவான தன்மை, அறிவின்மை மயக்கம் முதலியன தரும் ஓர் குணமாகும். இது எல்லோருக்குமே - அறிவுக்குறைவு, சோம்பல், தூக்கம் 08-14 106 देशिकाशयप्रकाशसहिते , निद्रादिका उत्पादि क्रंग तरसना पन्धि का कार्य अनुचितविषयानुपलब्धि अवसरप्राप्त निद्रेप्प बन्धकीकना ॥ का. शकं गुणविभा- गलं. ‘तत्र सरचं निर्मलत्वात् प्रकाशकमनामयम्’ इत्यादिकजी के गुणकार्यविभाग सुतो बाझेन्द्रियप्रवृत्तिमात्नस्योपरमः । अत एव पुरुषस्तदा मनसा खप्नं पश्यति । मनसोप्युपरतः सुषुप्तिः । निद्रादीत्यादिना मूर्च्छा. ज्ञानसामान्यानुदयादिकं प्राह्यम् । इयांस्तु विशेषः - यथा सत्त्रं मोक्षकारणमपि कदाचि पुरुषस्य जायमान भगवत्कटाक्षविर हेणोऽनुचितविश्यज्ञानसु वादिसङ्गजननद्वारा बन्धकं भवते, यथा च रजः स्वयं बन्धकमपि प्रकृष्टसवस्य गुणीभवत् मोक्षार्थप्रवृत्तिशघ्र ध्जननादिना मोक्षप्रयोजकं भवति, न तथा तमः स्वकार्याक्रमेण कदापि गुणान्तरस्य कार्य करोतीति तस्यात्यन्तको यहेयता दिकं बोध्यमिति । मनु तमसो निद्रा ज्ञानानुत्पत्यादि कार्यद्वारा बन्धकत्वे, “यत् सारभूतं तदुपाददीत”, “अन्या वाचो विमुञ्चध’ इत्य दिना मुमुक्ष्यपेक्षितस्यानुपयुक्त ज्ञानाभावस्य " नात्यश्नतस्तु योगोऽस्त न चैकान्तमनश्वतः । न चाति- स्वमशीलस्य जाग्रतो नैव चार्जुन ॥….युक्त श्वमाचचोचस्य योगो भवति दुःखह” इ ते योगपरेकरतयोक्ताया निद्रायाश्च बन्धकत्वापात इत्यत्नाह इदिन् कार्याङ्गळिल इति । यद्यपि ज्ञानद्रव्यस्योपयुक्तानुपयुक्तवृत्स्न- विषयव्याप्तत्वरूपं विभुत्वं स्वाभाविकमि ते अनुपयुक्त चिनयसम्बन्ध संको वस्योपाधिकत्वावश्यम्भावात् मूच्र्छा- दिवत् सोपि तमःक्रायमेत्र । एवं रजोत्रटम्भेन प्रवृत्तिशीलानामिन्द्रियाणां तदुपर तरूप निद्रापि तद्वत् तमः कार्यमेव । तथापि तयोर्मुमुपेचितयोग परिकरत्वस्यापि प्रामाणिकतया तमः कायत्वे पे न तयोः बन्धकत्वमिति भावः । न चैव सत्यरजसी इव तमो. पे मोक्षहेतुभविष्यतीति पूर्वोकपत्रस्थानुपत्तिरिति वाच्यम् ; तस्य मो. बेरो धिप्रशमनमात्रोपक्षीणतया मुक्तिसाधन. बाभावात् । यया भक्त युत्पत्ति बेरो धनि- रसनार्थ कृतानां कर्मणाम् । अत एव मूलेऽत्र, “बन्धकं न भवति” इति व्य. तेरेकनर्देशः । न तु पूर्व मिथ, मोक्षोपयुक्तम्, निस्तारहेतुः इत्यन्यपत इति भाव्यम् । अवसरप्राप्त निद्रेति । अत्रसरः = सन्ध्या- द्वय. दिवा दि.ने. पद्धकाल भिन्नकालः । बन्धकं चन्धद्वारम् ॥ 1 । अथ गुणतत्कार्यविवेचने प्रमाणं प्रयोजनवाह इग्गुणविभागत्तै इति । “…. सुखसङ्गेन बध्नाति ज्ञानसङ्गेन चानघ ॥ रजो रागात्मकं विद्धि तृष्णासङ्गसमुद्भयम् । तन्नचनानि कौन्तेय कर्ममङ्गन देहि- नम् ॥ तमस्वज्ञानजं विद्वे मोहनं सर्वदेहिनाम् । प्रमादालन्य निद्राभिस्तन्निवन्नाति भारत" इति लोकशेषः गीता चतुर्दशाध्यायश्थः । गुणकार्येति । ततद्गुणकार्यश्रद्वाहारत पोदानादीत्यथः । यद्यपि पूर्वमेत्र गीतायां, “तन सत्वं निर्मलत्वात् प्रकाशक्रमनामयम्” इत्यादिना तत्तद्गुणकार्य भूतप्रकाशादिविभागः प्रदर्शितो भत्र.ति, अथा. पे साक्षाद्गुणका प्रकाश देस्तत्न प्रपञ्चनम्, इह तु इच्छादि परम्परया तत्कार्य भूहारादि முதலிய கெட்ட பழக்கத்தை ஈய்ந்து அதனவழியே மனிதர்களைக் டுெக் கும். ஆனால் இதிலும் ஓர் நனமையுண்டு. தவறான வழி ளில் அறிவு குறைதலும், குறிப்பிட்ட காலங்களில் தூக்கமும் இன் காரியங்களாயினும் வரவேற்கத்தக்கவையே. முக்குணங்களின் பிரிவை ஸ்ரீ கீதை பதினான்காपरमतभने अचित्तस्य. 3. 107 pugu सारिकांश कृतां कांही सप्तदशाध्यायादिनी guib 0 सरपोरादेतान्मे’ उगदेQQania @विभागं LD संग्र
T இவை மூன்றும் ஒரு தளத்தில் கதிராங்கள் போலவும். ஒரு சரீரத் ॐ वामपित्तकफ sir Buraaji, प्रदेश gui कालमे इguib Gurrou विभागप्रदर्शन मिति विशेषः । एतादृश. वभागप्रदशनस्य वृत्स्नाध्यायसाध्यत्वात् श्लोकविशेषाननुदाहृत्य सामान्येन “सप्तदशाध्यायादि" इत्यूचे । सच्चोपादेयते ते । “ईश्वरे कर्तृनाबुद्धिस्सयोप, देयता न्तमे । “त्रैगुण्य. वर- स्वकर्मपरिणामश्च शास्त्रसारार्थ उच्यते” इति गोतार्थस इग्रहश्ले कः । तथाच गीताच चनम्, या वेदाः नि त्रैगुण्यो भत्रार्जुन । निर्द्वन्द्वो नित्यसत्यस्थो निर्योगक्षेम आत्मवान् ॥” इ.ते । निरत्रैगुण्यत्वं= अन्योन्य संकीर्णगुगनयर हेतचम् । नित्य सत्वस्थत्वं प्रचुरसत्त्रस्थन्त्रम् । अतो न मिथो विरोधः । गुणत्रय- विभागे सति ततस्तनभात्र ज्ञानात् इतरइय देवताचुके सत्यस्योपसम्पदा भवतीति तदेतन्न- रूपगफल.मेति भावः । अस्मिन् गुणत्रयात्रेमागे प्रमाणतया वकुळधरगाधामुद्राति इविभागम् इति । इन प्रथमशतकस्था । अस्यास् संस्कृत लोकात्मना विप.रेवतस्तु ते ते स्वस्वमतेनुगुणं तांस्तान् भजन्ते सुरान् सर्वेशत्वमनीषया चरणयोस्तेषां भृशं प्रश्रिताः ॥ ययप्येवनथापि, तेऽपि कुशलास्वीया शियां पूरणे हेतुस्तत्र समस्तत्रस्तु निलयर्थी विष्णुशास्तक्रमः ॥ नन्वेवां गुणानां कार्यद्वारा प्रत्यनीकाकाराणां कथमेकल स्थिते वेष्य ? कथचितत्सम्भवेपि तादृशानां का गंगां परस्परमन्यात् एकनपे वा कार्य न स्यात् । गुगानामुद्राभिनवायां कार्य वेशेतिरे.ते चेर् तयोर्वा व्यय के मे.ते शङ्कायामाह इवैमून्रुम् इति । रूपरसादोति । विगकार्यागां गुणानामे तत्र स्थितिमात्रे इदं निदर्शनम् । रूपरसा दे मेचिंलक्षण- प्रत्यक्षोपजननात् । परस्परमुद्भवाभिभवेन तादृशानां गुणानां एकत्र स्थितो तन्त्रापि प्रवृत्तानुसारेण देहे स्थिती अन्तरङ्गमुदाहरणं वातादोनि । एतेषां परस्परानु चायुर्वेदादिषु प्रब्भ्यते, “वृद्धेस्समानैः सेव विपरीतविपर्ययः” इति । समानैः = त तद्गुणानुकूलंराहारैः | वृद्धिः उद्भवः । प्रतिकूलै, कंपययः अननुगुणा- हारसेवनेन अनुद्भवः क्षय इति यावत् । “शीतोष्णे चैव वायुथ गुणा राजन् शरीरजाः । तेषां गुणानां साम्यञ्चेत् तदाहुस्वास्थ्यलक्षणम् । उष्णेन बाध्यते शीतं उप्गं शीतेन बाध्यते” इत्याश्व- मेधिकेपि । शीतोष्णे कफ पित्तरूपे । तथा कुमुमाखलावपि, “अन्यदा वात पित्तश्लेप्मणां त्रिदोषाणां மத்தியாயத்திலும், அவற்றின் விளைவுகளை பதினேழாம் அத்தியாயத்திலும் காணலாம். இவற்றில் பதினெட்டாம் அத்தியாயத்தில் கூறியுள்ளபடி ஸத்துவகுணமே கைக்கொளளத்தக்கது. இவற்றை எல்லாம ‘அவரவர் தமதமது” - என்னும் பாசுரத்தில் ஆழ்வார் அருளிச்செய்தார். இவை மூன்று குணங்களும் - ஒரே திரவியத்தில் - வர்ணம் சுவை முதலியனவும்.ஒரே உடலில் வாதம் பித்தம் கபம் என்னும் மூன்று தாதுக் களும் கலந்திருப்பதுபோல், கலந்துநின்று, இடம் காலம் இவைகளின் 108 वैपम्य // ठी ऐधिकाशयप्रकाशसहिते ’ ji बेपस्य अम्योम्यमभिभविलं. उद्भूतांना सहकारिकorri Gun jig सत्वरजस्तमॐ लुळं गति चय प्रकोप प्रशमा नियमेपि कदाचित्त्रिदोपसन्निपातस्स्यात् । तदा देहोपसंहारः” इत्यादि । श्लेष्म कफम् । चयः त्रयाणां साम्यावस्था । तदा देहस्वास्थ्यम् । प्रकोपप्रशमौ-वृद्धिक्षयौ । त्रिदोषसन्निपातः = त्रयाणामेकदा प्रकोपः । तदा देहनाशः । तथैव कालानलपवनसलिलानामेकदा सन्निपाते ब्रह्माण्डा- ख्येश्वरशरीरस्याप्युपसंहारस्तवैव निदर्शितः । अनलादीनि त्रीणि देहस्थवातादितुल्यानि । प्रदेशभेद- कालभेदेतीदं दृष्टान्तदान्तिकोभयान्वयि । जलप्रायानूपादिदेशवासेन कफादिवृद्धिः, “तदन्तकाले संशुद्धिं याति नारायणालये", “यत्किञ्चिदपि कुर्बाणो विष्णोरायतने घसेत्” इति भगवत्क्षेत्रवासादिना सत्वादिवृद्धिश्च भवति । कालभेदः - प्रीष्मवर्पर्त्वादिः कृतकलियुग प्रभातरात्र्यादिव । तत्त्रापि पित्तादीनां सत्वादीनाश्च वृद्धिर्जायते । साभ्यवैपम्येति । एतदुक्तं भवति — एपां त्रयाणां गुणानां प्रथमं द्वे अवस्थे, साम्यवैपम्याख्ये भवतः । वैषम्यस्य वक्ष्यमाणरीत्या त्रेधा विभागे आहत्य चतस्रोऽवस्था भवन्ति साम्योद्भूतत्वानुभूतत्व सहकारित्वाख्याः । तत्र सत्वादीनां त्रयाणां साम्यावस्थायाः प्रलयदशामात्र- भावित्वेन प्रकृतविचारानुपयोग एव । अत एव मूले, “साम्यवैपम्ये प्रतिज्ञातयोर्द्वयोर्मध्ये उपरि वैषम्य- मानानुधावनं कृतम् । यद्यपि वातपित्तादीनां त्रयाणां साम्ये देहस्वास्थ्यमेव ; न तु देहोपसंहारः, तथापीह सत्यादिगुणत्रय साम्ये तु ब्रह्माण्डाख्येश्वरदेहप्रव्य एव भवति इति । अत्रेदं बोध्यम्-सत्वतमसो रुद्भूतत्वे रजस्तयोस्स करोति । तत्तत्कार्यनिवृत्तिधर्माधोगतिहेतुकर्मविषयकप्रवृत्तौ तेन शैघ्रधातिशयस्य जननीयत्वात् । एवं तमोपि स्वान्यगुणत्रय सहकारि भवति । सत्योदेके मोक्षार्थप्रवृत्ती अनुपयुक्तपदार्थविषयकानुपलब्ध्य- वसर प्राप्त निद्रादानादिना, रजसि च तथाविधे तत्कार्यकाम्यनिषिद्धकर्मप्रवृत्तौ मोहादिजननद्वारा चोपकारात् । सत्वं तु स्वान्यरजोगुणमात्रस्यैव सहकारि । तत्कार्यभूतकाम्यकर्मप्रवृत्यादौ तदुपाया दिगोचरप्रकाशस्य तेन जननात् । न तु सवं कदापि तमसस्सहकारि । तत्कार्यज्ञानावरणादी सत्यत्यात्यन्त विरोधेना- नुपकारकत्वादिति । तदा सत्वस्य केवलमनुद्भूतत्वदशैव भवति । अत एवानुद्भूतता सहकारितादशयोः पृथक् कीर्तनमप्युपपद्यत इति । ननु, “प्रश्ना विश्वसृजो धर्मः महानव्यक्तमेव च । उत्तमां सात्त्विकीमेतां गतिमाडुमनीषिणः” इति चतुर्मुखादीनां उत्तमसात्त्विकजन्मोक्तया सत्वे उत्तमत्त्रस्य च शुद्धत्वात् रजस्तमस्सा मानाधिकरण्याभाव- रूपतया आविरिचात् गुणत्रययुक्तत्वेन कर्मत्रश्यत्वामङ्गळत्यादिकथनं कथं युज्यत इत्याशङ्कयाह सम्वरज பிரிவுக்கேற்றபடி - ஸமநிலை - மாறுபட்ட நிலை இவைகளை யடைந்து, இரண்டாம் நிலையில் ஒன்றையொன்று அமிழ்த்தியும் எழுந்தும்நின்று சிலவை பிரதானங்களாயும், சிலவை உதவிகரங்களாயும் நடவா நிற்கும். (முதல் ஸமநிலையில் உலகம் அழியும்) இம்முக்குணங்களால் வரும் பிறவி களை. மநுமுதலிய பெரியோர் - உத்தம ஸத்துவப்பிறவி. மத்திமஸத்துவப் परमभने अचित्तस्य 3. 109 कटा मन्यादिक्षा उत्तममध्यमाधमविभाग sura ब्रह्मादिसू उत्तम सात्त्विक गति का Garji @rios, ब्रह्मादिक &D. று culous FC & Devaru, GDS को QIL, सर्वजन्तु कंदलाल गुणत्रय तारतम्य Gargaur, ‘ब्रह्मायाः सकला देवा:’ ‘न तदस्ति इति । मनुस्मृतौ द्वादशाध्याये “येन येन, गुणेनेमान् संसारान् प्रतिपद्यते । तान् समासेन वक्ष्यामि इति गुणानुगुणजन्माचा सिमुपक्षिज्य, “देवलं सात्त्विका यान्ति मनुष्यत्यञ्च राजसाः । तिर्यकुलं तामसा नित्यं इत्येषा त्रिविधा गतिः ॥” इति सामान्येन तामसराजस सात्त्विकगतित्रैविध्यं प्रतिज्ञाय, “विविधा त्रिविधैषा तु विज्ञेया गौणिकी गतिः । अधमा मध्यमा चाप्रथा कर्मविद्या विशेषतः ॥” इति तत्तत्पुरुपीयकर्मज्ञानाद्यनुगुणं एकैकापि अधममध्यमोत्तमभेदेन अधम नामसी मध्यमतामसी उत्तमतामसी इत्यादिरीत्या नवचेत्युक्त्वा, “स्थावराः क्रिमिकीटाच” इत्याद्यष्टश्लोक्या मध्यमसात्त्विकान्तगतिप्रकारान् प्रदर्यानन्तरमुच्यते “ब्रह्मा विश्वसृजः” इत्यादि । ब्रह्मा = चतुर्मुखः । विश्वसृजः =नव प्रजापतयः धर्मः महान् अव्यक्तमिति तत्तदभिमानिन्यो देवता चित्रक्ष्यन्ते । " एवच” इत्यनन्तरं इन शब्दोऽध्याहर्तव्यः । इत्येतां गति=इत्येतादृशजन्मप्राप्तिं उत्तमसात्त्विकीम दुरित्यर्थः । अधममध्यमसात्त्विकगत्योः कथञ्चिद्रज- स्तमोन्यसम्भवेऽपि उत्तमसात्त्विकगतौ न कथमपि तदन्ययसम्भव इति शङ्कितुरभिप्रायः । अथ समाधानगर्भ ब्रह्मादि इति वाक्यम् । अन्न, “गुणान् पोडशधा भत्या यत्न सत्यं चतुर्दश । अन्यद्वयं तथैकैकं तदेवोत्तममुत्तमम्॥ एवं गुणानामन्योन्यतारतम्य विभेदतः । स ससर्ज जगत्सर्वं नवधा सृष्टयपक्रमे ।।” इति श्रीविष्णुरहस्यवचनमिति काञ्ची - अय्या कृष्णताताचार्या आहुः । परन्तु मुक्तिकोशेष्यधुना नेदं वचनमुपलभ्यते । उत्तममुत्तमम् = उत्तमसात्त्विकम् । नवचेति पूर्वोक्तरीत्या भाव्यम् । तथाच चतुर्मुखादिपूत्तम सात्त्विकेष्वपि पोडशधा विभक्तगुणांशमध्ये सत्यस्य चतुर्दशभागास्सन्ति । इतरयोस्तु द्वावं- शाविति अहित्य तेषामपि पोडशांश त्रिगुणयुक्तत्वोपपत्तिरित्यर्थः । तारतम्य इति । तथा च केपाश्चि- दुत्तमसास्त्रिकत्वादिनामकरणे तत्तद्गुणप्राचुर्यमेव निमित्तम् ; न तु गुणान्तरस्य व्यवच्छेद इति भावः । ब्रह्माद्या इति ।….मनुष्याः पशवस्तथा । विष्णुमायामहावर्तमोहान्धतमसावृताः ॥ इति श्रीविष्णुपुराण- वचनम् । विष्णुमाया=प्रकृतिः । “न तदस्ति पृथिव्यां वा दिवि देवेषु वा पुनः । सत्वं प्रकृतिजैर्मुक பிறவி, அதமஸத்துவப்பிறவி என்றாநபோலே ஒன்பது வகையாக்கி. நான் முகன் முதலானாரை - உத்தமஸாத்துவிகப் பிறவியில் அடக்கியுள்ளார்கள். ஆயினும் - அவர்களும் முக்குணப்பிறவிகளே. ஏனெனில் - ஓரொரு குணத் தையும் பதினாறு கூறாக்கி, நான்முகப்பிறவியில், பதினான்குகூறு ஸத்துவம், மற்றும் இருகுணங்கள் இருகூறு என்ற அளவிலுள்ளன என்று எல்லாப் பிறவிகளும் முக்குணமயங்களே என்று வேறு வசனங்கள் கூறுகின்றன. நான்காம் வர்ணத்தவர்களிடம் தமோகுணம், க்ஷத்திரியர்களிடம் ரஜஸ்ஸு. பிராம்மணர்களிடம் ஸத்துவம் தலைதூக்கும் என்ற வசனங்களெல்லாம் 110 ’ देशिकाशयप्रकाश सहिये पृथिव्यां वा’ इत्यादिquor ‘तमः शूदे रजः क्षत्रे त्राह्मणे सत्यमुत्तमम्’ इत्यादि சொல்லுகிறன. . गुणत्रबद्ध Qu शीशेपादानद्रव्यनारतस्य ॐ ॐ ॐ सात्यिकादिकता मेद/@BITE पुराण मे/गा, ‘सात्त्विकेषु तु कल्पेषु माहात्म्यमधिक हरेः । तेष्ये । योगसंसिद्धा गमिष्यन्ति पगतिम् sunG मस्वा- 1 यदे भिस्स्यात् लिभिर्गुणैः” इति वचनमुक्तस्यैवार्थस्य व्यतिरेकप्रदर्शनपरम् सत्त्रम् = जन्तुः । ननु पूर्व “देवत्वं सास्त्रिका यान्ति मनुष्य वश्ञ्च राजसाः” इत्यादिना मनुष्यसामान्यस्य राज-त्वोक्तया, ‘तमश्शु दे रजः क्षत्रे ब्राह्मणे सत्यमुत्तमम्” इति मनुष्येष्वेव सत्वादितारतम्यकथनं कथमुपपद्यत इत्यत्राह इप्पडि इति । उक्ततारतम्यत्र देत्यथः । अयं भावः — यू मुक्तं गुणत्रयतारतम्। मानसं ततत्प्राणिषु प्रायस्संभावितमपि न नियतम् । ब्रह्मादेर. पे कदा. चागद्वेपाचे दर्शनेन गुणा तरोदेकस्यावश्यत्र कव्यत्वात् । इह “तमशूदे” इत्यादौ तु मनुष्येषु चातुर्वन्यत्रस्थया कर्मानुष्ठानाय गुणभेदकथनात् इदं ततारतम्यं शरीरोपादान- भूतगृधिव्यादिपञ्चभूगतत्वेन शारीरं सत् औत्पत्तिकं आमरणमनुवर्तमानं नियतमिति सत्वादिद्वैवि- ध्याश्रयणान दोष इति । एवमधस्तादुत्तमसा त्वकग तिचेनोक्तस्यापि चतुर्मुखस्य गुणान्तरयोगप्र तिपादनेन तत्तत्कल्पाद्य- नुसारतः तस्य गुणनयोन्मे वशात् नानाविधपुराणप्रवतृत्व संभत्रम्, तेषु सात्त्विकपुराणस्यैवोपादेयत्वञ्चाह साविकादीति । तथाच मात्स्यपुराणे, “सङ्कीर्णास्ताविकाश्चैव राजसाश्चैव तामसाः । कल्पा- चतुर्विधाः प्रोक्ताः ब्रह्मणो दिवसाश्च ते ॥ यस्मिन् कल्पे तु यत्प्रोक्तं पुराणं ब्रह्मणा पुरा । तस्य तस्य तु माहात्म्यं तःखरूपेण वर्त्यते ॥ अग्ने शत्रस्य माहात्म्यं तामसेनु प्रकीतितम् । राजसेषु च माहात्म्य- मधिकं ब्रह्मणो विदुः ॥ सङ्कीर्णेषु सरस्वत्याः पितॄणाञ्च निगद्यते ।” इत्युक्त्वाऽथ पठ्यते, “सात्त्विकेषु तु कल्पेयु” इति । तेष्वेवेति निमित्तसप्तमी । सात्त्विकपुराणानां परगतिनिमित्तत्वे द्वारकथनं “सत्वात्सखायते ज्ञानम्” इति । प्राबल्यं सम्यक्ज्ञानजननद्वारा मोक्षप्रापकस्वम् । दौर्बल्यमप्यत्रैतद्वि- परीतरूपं तामसपुराणादीनामर्थादुक्तं भवति । एतेन, “पुराणं मानवो धर्मः साङ्गो वेदश्चिकित्सकम् । आज्ञा सिद्धानि चत्वारि न हन्तव्यानि हेतुभिः" इति महाभारते वैष्णवधर्मशास्त्रे कथनमपि पुराण- स्यामान्यस्य केवलं हेतुना=तर्केण निराकरणं न न्याय्यमित्येतत्परम् । न तु अत्यन्तपरिग्राह्यतापरमिति அவ்வோ ஜீவர்களுடைய உடலுக்குக் காரணமான பஞ்சபூதங்களை மனதிற் கொண்டே சொல்லுகின்றன. ஸாத்துவிகம், ராஜஸம் தாமஸம் இவை கலந்த ஸங்கீர்ணம் என்று கல்பங்களுக்கேற்ப புராணாதிகளை பிரித்து “ஸாத்துவிக கல்பத்தில் இயற்றப்பட்ட ஸாத்துவிக புராணங்களில் எம்பெருமானின் பெருமை பரக்கப்பேசப்படும். அதை நன்கறிந்து யோகாப் பியாஸத்தினால் பலர் பரகதியடைவர்” என்று பிரமாணங்கள் கூறுவதால். ஸத்துவகுணம் நல்ல அறிவைத் தரும் என்றபடியிலே ஸாத்துவிக புராணங் | परमतम चितश्य. 3. रसजायते ज्ञानं’ इत्यादिश्विक पुराणां 111 प्रायस्यराजल तामल संकीर्ण पुरी दर्शवल्यgp Ganavi. साधारणशाळा शिव- शास्त्र &LL, “स्याश्नागर द्राविड[ळ] वेसरं च क्रमेण वै सत्वरजस्तमांसि ॥ मही- सुर्योपति वैदयकारसे परिविधाता हर आदिदेवः ॥ गुणोत्पविक्रमं Gang . று सिद्धम् । अन्यथा मत्स्यपुराणादी • वि.शिष्य तारतम्या दिकथनं विरुध्येत । यथा तनेत्र, “सांख्य योगः पाञ्चरात्रं वेदाः पाशुपतं तथा । आत्मप्रमाणान्येतानि न हन्तव्यानि हेतुभेः ॥” इति प्रशंसितस्या.पे सांख्यपाशुपनादेः श्रुतिं पुरस्कृत्य केवल नर्कवलं बिना ब्रह्मसूत्रे निराकरणं कृतम्, तथेत्यपि भाव्यम् । ननु “यस्मन् कल्पे तु यत् प्रोक्तम्” इत्यादिना न सात्त्विक पुराणप्राबल्यभगव- त्पारम्यादिकं सिद्धायति । पृथक् पृथक् देवतानयपारम्यत्रादिनां सर्वेषां पुराणानां युगप तथाऽर्थ स्थ. तबाधेन सर्वाप्रामाण्ये प्राप्ते तत्प. रेशरायो करने वालमेदेन तत्तदृतुषु तत्तत्पुष्पफलादिप्रादुर्भावात् तद्देवता- पारम्यभ्काशनात् सर्वेपामपि पुत्राण नां प्रामाण्यं देवतानां पारम्यञ्चोच्यत इति शङ्कायामाह साधारणमान इति । तटस्थेत्यर्थः । इदम्परशास्त्रापेक्षया मन्यस्थशास्त्रं ह्यतिप्रचलमिति भावः । पुष्पादिन दुर्भात्रस्येव देवता परम्यस्योत्तमगत प्रापकत्वादेव कालिकाव्याप्यवृत्तित्वायोग इति तु बोध्यम् । अस्य च विस्तरेण विचारः पाशुपताधिकारे भवियत । स्यान्नागरे ति । (!) आधिदेवः = अधिदेवता । अयमाशयः - नागरादिनाम्ना त्रिव तेषां सन्निवेश विशेषाच श्रीपामे विमानं सत्य दगुगप्रचुरत तज्जा तदेवता विशे न दियुक्तमन्नाभिधीयते क्रियापादे नवमाध्याय एवमुपत्रयन्ते “नागरं द्राविडं चैत्र वेसरश्चेति वै विद्या । आस्कूपि कण्ठमारभ्य चतुरश्रं प्रकल्पितम् ॥ यामायताश्रम् अथवा नागरं तदुदाहृतम् । वस्वनमायतं धिष्ण्यं पश्रमयवायतम् । उक्तं तत् द्रा डाडानं वृत्तं वृत्तायतं पुनः ॥ बेसर ख्यं तदाख्यातं एवं त्रिविधमिष्यते ॥” इति विमनान तत्तत्सन्निवेशकल्पने तत्तद्गुणाविर्भावो भवति । विनाने ब्राह्मण जातीयत्वादिकं गजादिष्विव प्राशस्त्याःथ- म.रोप्प व्यवह्नियते । तथा सत्येव ततदेवता मेघेष्टीयन्ते । एवञ्च नागरय विमानस्य सत्यगुणमय व- ब्राह्मणजातीयत्वहरिदेवताकत्वा देमिः प्राशस्त्यकथनात् मध्यस्थदृष्टचापि भगवत्परत्वमप्रकम्प्य.म.ते । अतः तेष्वेव योगसं सेवा इति पूर्वोक्त सात्त्रिपुराणात्कर्षः सुस्थिर इति च । | கள் மிகப்ரபலமாகின்றன ராஜஸம், தாமஸம், முக்குணங்களும் கலந்த ஸங்கீர்ணம் என்றவகையிலான புராணங்கள் அவ்வாறல்ல. பல சொல்லி என்? ஒரே வார்த்தை கூறுவோம் ஸர்வஸாதாரண கலையான சில்ப சாஸ்த் திரத்திலும்சூட ஸாத்துவிதின் ருெமை நிலை நாட்டப்பட்டுள்ளது. கோயில்களுக்கு மேல் அமைக்கும் விமானங்கள் மூன்றுவகை யாகின்றன. நாகரவிமானம் திராவிட விமானம், வேஸரவிமானம் என்ற. முறையேயாம் 112 ऐधिका धापमकाशसहिते साविक पुराणोक भगवत्कर्ते सुस्थिर ॥ डाला विभागळे कालस्वभाव- पक्षांना उपनिष@Gav पूर्वपक्ष निर्याति यदच्छादिमाना சொல்லப்பட்டன. । ननु सत्वादीनां सुखदुःखादिकारणत्रमसिद्धम् । कालखभावादिभिरेव तत्तज्जननस्य तैस्तैर्वादिभि- स्वीकारादित्यत्नाः इविभागमेल्लाम् इति । सत्वादिवैपम्यादेः ‘सुखादिवैषम्यमिति व्यवरथेत्यर्थः । यदृच्छादिमात्रेत्यनेन सत्यादिगुणवैरम्यव्यावृत्तिः । तथाहि श्वेताश्वतरोपनिषदुपक्रमे, “ब्रह्मवादिनो पदन्त किं कारणं ब्रह्म ? कुतः स्म जाताः ? जीवम केन ! क च सम्प्रतिष्ठा : अधिष्ठिताः केन सुखेतरेषु वर्तामहे ब्रह्मविदो व्याखाम्” इति केचित् ब्रह्मविद्भिः कांचिद्वह्मविदस्सम्बोध्य, कारणीभूतं वह्म कीदृकूदे तारूपम् ? कुतः केन कुन्नास्माकमुत्पत्तिः स्थितिर्लयश्च क्रमेण भत्रति ? केन प्रेरिता दुःखमयेषु जन्मसु विशिष्टां स्थितिं वर्तामहे इनि कचित्प्रश्नान् उपक्षिप्य, सामान्यतो ब्रह्म कारणमिति सिद्धे हि तद् ब्रह्म किंरूप. मति विशेषे जिज्ञासोदेष्यति, तदेव त्वसिद्धं बहुभिर्बहुधा कारणकथनादिति विचिन्त्य पू. पक्षा उपन्यस्यन्ते । “कालः स्वभावो नियतियदृच्छा भूतानि योनिः पुरुषः” इति । कालसर्वकारण मति ज्योतिर्विदः । ततस्तुस्वभाव एवेति चार्वाकाः । नियतिलक्षणं कर्मेति मीमांसकाः । यादृ- च्छिकं सर्वगहेतुकमिति माध्यमिकाः । पञ्च भूतान्येव कारणमिति चार्वाका एव केचित् । योनिः प्रकृतिः कारणमिति सांख्याः । पुरुष इति योगाः इति तदर्थः । अथ सर्वमिदं खण्डयते " इति चिन्त्यम्” इति । तत्र हेतुः “संयोग एषां न त्वात्मभावात् आत्माप्यनीशस्सुखदुःखहेतो.” इति । एतेषामचेतनानां चेतनानां या परस्परं बिना संयोगं कर्यारम्भायोगात् संयोगे वक्तव्ये स संयोग एतेषां आत्मभावात् = स्वस्वभावादेव न भवति । स्वभावस्यानतिक्रमणीयत्वेन सर्वदा संयोगप्रसङ्गात् । आत्मा पुरुपोप्यनीशः = न कारणम् । तस्य संयोगस्य सुखदुःखोभयहेतुत्वात् । न हि कश्चिदपि स्वयं खदुःखोत्पादने प्रवृतो भाति अनुन्मतस्य तथा प्रवृत्यसंभवात् । तस्मात् समस्तसुखदुःखातीत एवान्यः कश्चित् सर्वमिदं परस्परं संयो य जगदुत्पादयतीति सिद्धान्त इति एते वादा उपनिपदि पूर्वपक्षतथैव विवक्षिताः । अतो न सत्वादि गुणफलतारतम्य कथनस्या सिद्धिरिति भावः । | அவை - ஸத்துவம், ரஜஸ்ஸு, தமஸ்ஸு என்ற குணமும், பிராம்மணர் க்ஷத்தி ரியர், வைசியர் என்ற ஜாதியும் கொண்டவை, அவற்றுக்கு தேவதைகள்- ஹரி. நான்முன். ஹரன் ஆவர் என்று சொல்லியுள்ளதைப் பார்க்கலாம். இப்பிரிவுகளெல்லாம் - கால ஸ்வபாவ நியதிகளாலும் தற்செயலாகவும் நேர்ந்தவைகள் என்று வாதிப்பது-ச்ருதிகளில் பிறர் செய்யும் வாதங் களாக எடுத்துக் கழிக்கப்பட்டது. " परमतम अत्रि 9. “नित्या सततविक्रिया’ @sun sarn मळका सृष्टिकाल प्रदेशान्तर गुणाधकी भवादिमेद இவை எங்களாய் क्षक्षणमा Biosume 113 त्रिगुणद्रव्य / केल उद्भवामि- निस्तरंग समुद्र Buravayla सरङ्गितैकदेशावस्यै १० भागान्तर के Burwaji सरशविकारसन्तानक
ननु प्रकृतिगतगुणवैपम्यस्यैत्र, जगत्कारणचे, प्रकृतेः “नित्या सततविक्रिया” इति नित्यपरिणामि- त्वोक्त्या वैषम्यातिरिक्तपरिणामाप्र सिद्धेमीमांसकाना मिचास्माकमपि प्रलयाभावप्रसङ्ग इत्यत्नाह नित्या सततविक्रियेति । “अचेतना परार्था च नित्या सततविक्रिया । त्रिगुणा कर्मिणां क्षेत्रं प्रकृते रूप- मुच्यते ॥” इति प्रतिक्षगं क्षरणस्वभ यतयोक्तेत्यर्थः । अन्न प्रकृतेः परिणामो द्विविधः - समो विप्रमथेति । कचित्काले प्रकृतेस्सर्वप्रदेशेष्वपि सम एव परिणामः । कचिच्च तस्या एकदेशे सः । एकदेशान्तरेषु तु विपमः तथाच प्रकृतेर्चेपम्यातिरिक्तसमपरिणामस्यापि प्रसिद्ध्या यथायथं सर्गप्रयोपपत्तिः सततपरिणाम - त्वसम्भवथेति सदृष्टान्तं समाधास्यन् प्रथमं प्रकृतेरसर्वप्रदेशेष्यपि समपरिणामकालनाह प्रळयकाले इति । उभयत्नाप्यपिः समुच्चयार्थः । अन सर्वप्रदेशेष्विति पूरणीयम् । प्रदेशान्तरेति वक्ष्यमाणानुसारात् ततस्समुच्चित्य सबैकालेष्वपि परिणामसद्भाव उक्तो भवति । काचित्कसमविनमोभयपरिणामकालमा सृष्टि- कालेति । प्रदेशान्तरं = महदादिविषमविकाररहितभागान्तरम् । तथा च प्रवृत्तौ न सर्वदा सर्वप्रदेशेषु विषमो विकारः, न वा विकारसामान्याभाव इति प्रय्योपपत्तिस्सतत विक्रियन्त्रसमर्थनञ्च भवतीति भावः । वैषम्यृशब्दार्थमाह उद्भवाभिभवादिभेदेति । ययाप्रतिबध्यमतिबन्धकतावच्छेदकशक्तिविशेपेत्यर्थः । शक्ते गुणसाधारण्यपक्षाभिप्रायेणेदम् । तदभावे तु प्रकृतिगतायास्तस्यास्सामानाधिकरण्येन गुणनिष्टत्वं बोध्यम् । समाः परस्परप्रतिबन्धकतावच्छेदकतुल्यशक्तिमन्तः । निस्तरङ्गसमुद्रेति । प्रळये प्रकृते सर्वत्र समपरिणामत्वे दृष्टान्तः । तथा च यथा निस्तरङ्गपयोनिधी उपरिविजृम्भनाणवीचीतरङ्गफेनबुद्बुदादि- विषमपरिणामाभावेपि सुसूक्ष्म निरीक्षणीयजत्रेणीसञ्चरणरूप समपरिणाम इदानीमपि नवपाषाणाख्या- विख्यात सेतु सन्निहितक्षेत्रे दृश्यते तथेति भावः । अथ सृष्टिकाले तदनुपयुक्तप्रकृतिप्रदेश विशेपे समपरिणामसद्भावे दृष्टान्तः तरङ्गितैकदेशेति । तरङ्गरिङ्गणस्य बाताहतिप्रयुक्ततया अपारे अकूपारे फचिद्वातविक्षोभात्कल्लोलवेलनं कचित्तदभावथोपपद्यत इति, तद्वत्प्रकृतावपि भगवत्सङ्कल्पवात्यावैचित्र्यात् இப் ப்ரக்ருதியில் எப்போதும் மாறுதல்கள் நேர்ந்த வண்ணமிருக்கும் என்கையாலே, பிரளயஸமயத்தில் எல்லா பிரக்ருதியின் பிரதேசங்களிலும், ஸ்ருஷ்டி நடக்கும் நேரங்களில் பிரகிருதியின் பிற பிரதேசங்களிலும் முக்குணங்களும் ஏற்றத்தாழ்வுகளின்றி நிற்கையாலே அதிக வேறு பாடற்ற மாறுதல்கள் நடக்கும். எதுபோல வென்னில் - பிரளய ஸமயத் திலே, எங்கும் அமைதியான - ஆனால் சிறுசிறு அலைகளெழும் கடல் போல. ஸ்ருஷ்டி காலத்திலே, கொந்தளிக்கும் கடலினுடைய மற்றொரு அமைதி யான பிரதேசம்போல. இப்படி வேறுபாடுள்ள மாறுதல், அதற்ற மாறு GA-15 114 . देशिकाशयप्रकाश सहिते @ing समविषमविकारविशिष्टवेषां समष्टिव्यष्टयारिविभाग GQEQ1. Goa उत्तरोत्तरानं पूर्वपूवस्यैकनां समि अध्यक्ष अक्षर लयिऊंड की mb अक्षrb svada लयिकं का ग, तम् एकीभविठयं ढाका श्रुति Gam@sur8 अध्यक த்துக்கு முன்னே, இரண்டு ஜூன் கொள்ளவேணும். இங்கு த்திலே “क्षेत्र समष्टिवित्र asrLITgrii अव्यक्ता क्षेत्रज्ञ वकाTLDGs Durgi क्षेत्रज्ञां क्वचिद्विषमः कचिच्च समः परिणाम इति भावः । एत्रमेत्र समविषमविक रद्वय समर्थनेन समष्टिव्यष्टि- भागमपि निवहति इप्पडि इति वाक्यद्वयेन । समष्टिः = समुदायदशा । व्यष्टिः —तदेकदेशदशा । आदिना व्यक्ताव्यक्तदशा ग्रहणम् । महद द्यात्मना परिणामात्सूत्रे प्रकृतौ समुदायदशायां भव. ते समः परिणामः । सैव समष्टिदशोच्यते । अन्यस्तु विषमो व्यष्टिभवति । एवमेव महत अहङ्कारात्मना परिणामेपि समष्टिव्यष्टिभाव इत्याह मेल इति । महदादिषु उपस्तिनेष्वपीत्यर्थः । एवमेव भाविन्या दशाया अपेक्षया पूर्वदशायास्समष्टित्वकथनेन अण्डसृष्टेः प्राग्दशापि समष्टिरित्याख्यायन इत्यपि बोध्यम् । अग्र वेदं स्पष्टीम.वष्यति । ननु त्रिगुणादिशब्दवाच्यायाः प्रकृतेरेव सर्वाणि तत्त्वानि प्रति समष्टिरूपत्वेन तस्या अपि पूर्वं कस्याप्य चेतनस्यानङ्गीकर्तव्यत्वतः सुवालोपनिपदि, “अव्यकमक्षरे लीयते अक्षरं तमसि लीयते” इति ततोपि पूर्व दशा यश्वणं कथं युज्यत इत्यन्नाह अव्यक्तेति । अयमभिसन्धिः - अक्षरतमसो द्वे तावत् न सर्दया अव्यक्ततो बहुत्वःतरम् । तत्वसङ्ख्याधिक्यप्रसङ्गात् । नापि सर्वथा तयोः अव्यक्तपर्या- यत्वच्च । उक्तथतिविरोधात् । अनोऽव्यक्तस्यैव गुणत्रयसाम्यरूपाव्यक्तत्वायस्थानहाणं विना मालया तन मम्य अक्षरतमस्वावस्थे भविष्यतः । अव्यक्तनो महदा:िप्रादुर्भावे तु अव्यक्तवावस्था- प्रहाणपूर्वकमेवोत्तरावस्थारम्भो भवतीति क्षेत्र तस्वान्तरत्वस्वीकार इनि । सुबालोपनिपव्याख्याने त- प्रकाशिकाचार्या एवं निदर्शनानि प्रकृते प्रदर्शयन्ति — भूतल निहितवीजस्थानी यमेत्यन्त निमग्न मेदं परस्मिनेकीभूतं अविभक्तं तमः । तो विभक्तम् । तत्त भूतलनिस्सृतबीज थानीयम् सलिलसंसृष्ट द्रत्र- यवबीजतुल्यं अक्षरम् । उच्छूनची जसमान अव्यक्तम् अङ्कु स्थानीयो महान् । कान्डपत्त्रपुष्पादि- தல்களை முறையே, வயஷ்டி, ஸமஷ்டி என்பர், மேன்மேலும் பிறக்கும் மாறுதல்களுக்கு முன்னுள்ள மாறுதல் ஸமஷ்டி என்னப்படும். “அவ்யக்தம் அக்ஷரத்திலே லயம் பெறும், அக்ஷரம் தமஸ்ஸிலே. தமஸ்ஸு ப்ரம்மத்துடன் ஒன்றும்.” என்கிற சுருதியின்படி, அவ்யக்தம் என்னும் மூலபிரக்ருதிக்கும் மேலே இரண்டு நிலைகள் அக்ஷரம் தமஸ்ஸு என்று கொள்ளவேணும் என்று தோன்றுகிறது ஆனால் அக்ஷரம் என்பது ஜீவர்கள் அனைவருடைய ஸமஷ்டிபுவனாகிய நால முகனைத்தான் குறிக் கும். அவன் - அவ்யக்த தமஸ்ஸு பரம்பரையின் நடுவிலே சேரமாட்டான். ஆகையால் அக்ஷரம் என்றது-ஜீவஸமஷ்டியுடன் சேர்ந்த அசேதநம் परमतभने मचित्तस्त्र. 3. . 115 समः परिणामDITOLDLIITSL क्षेत्रसंसृष्ट चित्रस्थाविशेष अङ्गीकार्य लय சொல்லுகிற களத்திலே சாஸ்ஸுக்கு என்னத்தைச் சொல்லுகையாலே तमोवस्थेBui Jogi अवस्य न प्रपञ्चसृष्टपर्थLara विभक स्थानीया अकरादय इति । अन न्याय सिद्धाञ्जन. दाहृतं न्यायसुदर्शनस्थं वाक्यमधेयम्- “द्विविधा हि स्मृतिकाराः । केचिदव्यक्तकारणवादिनः केचित्तमः । रणवादिनश्च इति । अध्यकस्यैव सूक्ष्मावस्थाभेदोऽश्चरं तम ेति नातीव भेद इत्यव्यक्ते पर्यवस्यतः मभिप्रायः । तमपि भेदमुरीकृत्य तमसि पवस्यताम् । तस्मादुभये रामविरोध.” इति । ननु, “अव्यक्तमक्षरे लीयते”, “यस्यान्यकं शरीरं यस्याक्षरं शरीरम्” इत्यादी अव्यक्तशब्द सहपटितस्याक्षर शब्दस्य “क्षर सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते” इत्यादाश्वि जीवसमष्टिवाचकत्वमेव युकम् । अन्य कम्य सर्वदा क्षरणलभात्रस्याक्षरत्वासम्भवात् । ततश्चेद्दाक्षरस्याः रक्तावस्था शिरलं कथ मयः शङ्कयाह इगु इति अक्षरस्य व्यक्ततमोमध् यपठन स्थल इ-य: । क्षेत्रज्ञसमष्टिविवक्षेति । क्षेत्रज्ञसमष्टि. = चतुखः (?) तद्विवक्षा = तन्मात्र विवक्षा त्यादि । यदि मध्या. ठतमक्षरं जो समस्यात्, तदा तस्या अव्यक्ततमोभ्यामन्यद्रव्यत्वेन तस्यामन्य कस्य कथं व्योक्तिः, तस्या वा तमसीति अव्यक्तमेत्र जीवसमष्टिगतयाऽजहल्लक्षणावृतेरक्षरशब्दवाच्यं वक्त- व्यमित्यर्थः । तथाच न्यायसिद्धाञ्जनम्, “यतु भाप्यादेषु अव्यक्तसहपठितस्याशरशब्दस्य चेतन- विषयतया बहुश आदानम्, तत् परव्याख्यानमनुरुध्य वा स्वरूपतो निर्विकारे जं. वे सृज्यत्वत्र वना- चिद्रूप. विकारवर पे यथाऽक्षरशब्दप्रवृतः, तथा परब्रह्मेतर विनयस्याक्षर शब्दस्याचिदत्रस्थाविशेषे. पे शक्तिकल्पनो- पपद्यत इति प्रतिपादयितुं वा कचित्क्षरे प्रकृतिवि पे अक्षरशब्दप्रयोगस्य मुख्यत्वायोगात् परब्रह्मरूपा- क्षरसम्बन्धेन लक्षणायां प्रयोजनाभावात् जीवसम्बन्धेनाजहल्लक्षणायां लयविशेादेप्र. तपादनी चित्यात् “उभावेते लीयेते परम, त्मनि” इति द्वयोर पे लया. भवानाञ्चात्राजहलचणैत्र युकेत्यभिप्रायेण वेत न कश्विद्विरोधः” इति । अव्यक्ते- ननु अव्यक्तायू’ मत्रस्थाद्वयमेवेति कथं नियम्यते ! त्रिगुणं माया शक्तिरित्यादिरीत्याऽधिकतत्त्वा- नामपि कैश्चित्परिगणनात् । अत्रस्थान्तरस्याप्य वश्यकचा देत्यत्राह लयेति । एकीभावेति । “पृथिव्यप्सु प्रलीयते” इत्यारभ्य पृथिव्यादीनां जलादो लय ऊचे । तमसस्तु " तमः परे देव एकोभवति " इति एकीभाव एव । ततश्च ज्ञायते तमोत्रस्थातिरिक्ता न कापि दशा ततः पूर्वमस्तीति । तथाहि तनोत्तरोत्तर- அவ்யக்தத்தி ரகும் மேலான ஓர் ஸூக்ஷ் நிலைமை என்பதுதான் சரி. லயம் சொல்லிவரும் வரிசையில் தமஸ்ஸுக்கு லயம் சொல்லாமையால் - உலகத் தின் தோற்றத்திற்கு என, மஹாதமஸ்ஸிலிருந்து பிரித்தெடுத்த தமஸ்ஸு அதோடே சேர்ந்ததுதான் என்று தேறும். தமஸ்ஸு என்ற நிலைகழிந்து மேலே ஒரு நிலை வாராது. 116 देशिकाशयप्रकाश सहिते LoIT OF अंशळं महातम BurGL अविभकLI LOG Bouji . “प्रकृतिर्या मयाऽऽय्याता व्यक्ताव्यकस्वरूपिणी । पुरुषश्चाप्युभाषेती लोयेते परमात्मनि”, “अव्यक्तं पुरुषे ब्रह्मन् निष्क्रिये संप्रलीयते”, “तस्मादव्यक्तमुत्पन्नं त्रिगुणं द्विजसत्तम ॥” शाळा: a प्रकृतिपुरुषां पृथिव्यादीनां पूर्वपूर्वजलादो लयो नाम जलादिपरिणामभूतपृथिव्यादेः पृथिवीत्वाद्ययस्थाप्रहाणपूर्वकं पृथिव्याद्यात्मनाऽपरिणते पूर्वमेत्र स्थिते जलादौ प्रविश्य जलत्वाद्यवस्थाप्राप्तिरेव । यथा घटस्य ध्वंसः तदात्मनाऽपरिणतभूभागे प्रविश्य स्वस्वभावपरित्यागेन तदात्मना स्थितिः । तमसः परस्मिन्नेकीभावश्व न तथा; किन्तु तमस्त्वावस्थाग्रहाणं परमात्मत्वप्राप्तिञ्च विनैव परमात्मनि प्रविश्य विभागानर्हतयाऽवस्था- नमानम् । ततश्च तमस्त्वावस्थायाः कदाचिदपि प्रहाणायोगात् मायाशकथादीनां निरन्तर नियतक्रम- पृथिव्यादितमोन्तत्त्वार्गे तत उपरि च निवेशायावकाशालाभात् न तत्त्वान्तरसद्भाव उपपद्यते । अव्यक्त एवाश्चरतमस्त्वायवस्थावत् अन्याः काञ्चनावस्थाः काममुत्प्रेक्ष्यन्ताम्, यदि तत्र प्रमाणं स्यात् । अन्यथा महदादिष्वपि बुद्ध्यादिशब्दप्रयोगमात्रेण तयोत्प्रेक्षा स्यादिति । तमोवस्था = तमस्वावस्था । अत्र पट्त्रिंशत्तत्व- 1 बायादिदूषणं पाशुपताधिकारे भविष्यति । तर्हि तमसो ब्रह्मणि एकीभावानन्तरं को नाम विशेषो भविष्यतीत्यन्नाह प्रपञ्चति । विभक्तांशः = विभक्तं तमः । महातमसा = परदेवताशरीरभृतेनाविभक्ततमसा । यद्यपि तमसः, “तमः परे देव एकीभवति’ इति परब्रह्मण्येवाविभागः श्रूयते, न त्वविभक्तमहातमसि । तथान्युत्तरोत्तरतत्यानां पूर्वपूर्वतस्त्रशरीरके परमात्मन्येव लयत्यास्मत्सिद्दान्तसिद्धतयाऽत्रापि परे देवे महात- मइशरीरके एत्र विभक्तमसोन्तर्भाव इत्यालोच्य विशेषणी भूतशरीरमात्र निष्कर्षविवक्षया महातमसि अविभाग उक्त इति । G । अथ प्रकृतेरीश्वर विकारत्वं वदतो यादवप्रकाशस्य मतमनूद्य दूपयति प्रकृतिर्येति । विष्णुपुराण- वचनमिदम् । व्यक्तं=महदादिकम् । अव्यक्तं = मूलप्रकृतिः । परमात्मनः पृथक् कथनादिह पुरुषो जीवः । उत्तरलोके तु–निष्क्रियत्वोक्तथा व्याधारत्वेन च पुरुष ईश्वरः । स च श्लोकः भारते मोक्षधर्मस्थः । अव्यक्तस्य लयमुक्त्वा अथ सृष्टिमाह - तस्मादिति । इदमपि वचनं तनत्यमेव । नारायणात्पूर्वोका दित्यर्थः । “नारायणो जगद्योनिरनन्तात्मा सनातनः” इति हि पूर्वमस्ति । “अन्यकं पुरुषे ब्रह्मन्” इति पूर्वोपात्तस्य 1 ப்ரக்ருதியும் புருஷதத்துவமும் பரமாத்மாவில் லயமடைகிறன என்பது போன்ற வாக்கியங்களில் இவ்விரண்டுக்கும் பிறப்பு இறப்பு சொல்லுகை யாலே-ப்ரகிருதியினின்றும் மஹத் என்னும் பொருள் பிறப்பதுபோல். இவ்விரண்டும் ஈசுவரனுடைய உருவமாறுதல் ஆம் என்கிறவர்கள் முதலில் தங்கள் மதத்தை மறந்தார்கள். ஈசுவரனும் இவ்விரண்டுடன் சேர்ந்து பிரம்மத்தினின்றும் தோன்றுகிறன் என்பது அவர்கள் மதம் அதாவது யாதவப்ரகாசரின் கொள்கை. ஈசுவரனும் பிரக்ருதியும் அநாதியானவர்கள்परम अचित्तस्य 3. 117 बाल उत्पत्तिलयां कटेगा Gaura महदादिकी प्रकृति- परिणामांधळी i@ro, ईभ्यालु स्वरूपविकाराकी न भ्रमि डा. ईश्वरात् प्रकृतिपुरुषांनी ढंग Gargy. “प्रकृतिं पुरुषं चैव विद्धयनादी उभावपि” इत्यादिक ईश्वरलाल नित्यनिविकार निरवद्यत्वश्रुति प्रकृतिपुरुपेभ्यक्ष सन्मातृग्रह्म नित्यव्यष्टि का स्वस्त 3 yr कंठ भोका कंकाल स्वरूपोत्यांच आज ॐ अहनाभ्यागमकृविणाशादिकं b. शुक्र कार्य का वर्ष तत्तरपूर्वावस्थ चिदचिद्विशिष्ट- वचनस्यैतदनन्तरत्वेपि लयखरूपविचारणप्रकरणे सङ्गत्यतिशयात्पूर्वमुपादानम् । उत्पत्तिलयेति । अप्ययपूर्वक- मेवोपनिषत्सु स्टेः प्रतिपादनेपि, उत्पन्नस्यैव विनाश इति वस्तुक्रममनुसृत्यैवपुक्तम् । उत्पत्तेः पुरुषर्थ- साधनौपयिकत्वेनाभ्यर्हितत्याच्च । सिद्धान्तिसम्मत विशिष्टेश्वर विकारत्य निरसनेनैषां केवलेश्वरखरूपविकारत्वं वक्तुं प्रथमं तदनुगुणं दृष्टान्तमाह-महदादीति । भ्रमित इति सिद्धान्तिबुद्ध्या निर्देशः । ईश्वरादिति । तदुकं यादवप्रकाशाचार्यैस्तच्यविचारणायाम्, “ईश्वरात् प्रकृतिपुरुषी । प्रकृते महान् । महतोऽहङ्कारः” इत्यादिना । एत्रमनूदितं दूष्यते प्रकृतिमिति । अत्र प्रकृतिपुरुषयोरनादित्योक्त्या साक्षादेवोत्पत्तेः, अनादिभावस्य नाशायोग इति न्यायेन प्रव्यस्य चानुपपत्तिरिति भावः । एवं प्रकृतिपुरुषस्वभाव- बोधकवाक्य विशेष विरोधचत्, ईश्वरस्त्रभाव वोधकवाक्यविरोधमप्याह ईश्वरेते । अथ खोक्तिविरोधञ्चाह प्रकृतिपुरुषेति । तथाच तन्मत मलैय भास्करमत भने प्रदर्श. यप्यते, “सन्मानं ब्रह्मकमेत्रम् । इदं सवतस्त्रसमरूपम् । अन ईश्वरपुरुषप्रकृ·ि रूप विभागत नित्यमिति । प्रकृत्यधिकरणे एतन्मतविचारे अतप्रकाशिकाचार्याश्च - " बहु स्यामिति प्रकृतिपुरुषेश्वरमेदेन विभागं दर्शयति" इ त । तथा च स्वकीयस्य त्रयाणां ब्रह्मविकारत्वत्र वनस्य विरुद्धमिदम् “ईश्वरात्प्रकृतिपुरुषी” इति द्वस्तद्वि- कारत्वकथनैमिति भावः । अथ पुरुषस्य स्वरूपत एवोत्पत्तिविनाशङ्गीकारे दोपान्तरञ्चाह भोक्तेति । इदं वक्ष्यमाणदोपे हेतुगर्भविशेषणम् ; साख्यसिद्धान्त इव पुरुषस्य भोक्तृतानङ्गीकारे तस्योत्पत्तिवि- नाशवतां पक्षेपि वक्ष्यमाणदोषस्यासंनकता पतेः । स्वरूपोत्पत्तीत्युच्छेदस्याप्युपलक्षणम्। अकृताभ्यागमेति । जीवखरूपस्य सादित्वे कदाचिदिदम्प्रथमतयोदितस्य तस्य देहसम्बन्धतत्फलभोगाद्यर्थं स्वेनाकृतं परकृतमेय फर्म स्वीकार्यम् | अन्यथा तदीय देहसम्बन्धादेः कर्माधीनत्वेनेश्वरस्येव यथेच्छावतारस्वाद्यापत्तेः एवं कदाचित्कस्यचिदत्यन्तं स्वरूपोच्छेदेऽङ्गीक्रियमाणे स्वकृतानामभुक्क फलानामकृतप्रायश्चित्तानाश्च बहूनां कर्मणामकाण्डे विप्रणाशश्च भवेदिति भात्रः । अधिकं चार्वाकभङ्गेऽनुसन्धेयम् आदिनेश्वरस्य वैपम्य- नैर्घृण्यादिदोपोपि ग्राह्यः । ननु पुरुषादीनां स्वरूपत उपच्याद्यनङ्गीकारे तेपामपि श्रयमाणा सृष्टिः कीदृशी भविष्यतीत्यवाह आकॅयाल इति । खरूपोपतो दोषादित्यर्थः । कार्येति । सिद्धान्ते என்ற பிரமாணவசனம். ஈசுவரன் மாறுதலற்றவன் என்ற சுருதி இவை களுக்கும் முரணாகும் ஜீவனாகிய புருஷனுக்கு இதற்கு முன் இல்லாத புதுப் 118 देशिकाशपप्रकाशसपिछे नाना /. का परमात्माळा 300 विशेषणद्वारकायस्थ न्तरापत्तिलक्षणसृष्टयादिका @र्थक, “मनुरस्याह वेदार्थ स्मृम्वा यन्मुनिमत्तन ॥” ढाळ परिगृही Logmire. “आसीदिदं तमोभूतम’ लाठी, “सोऽभिध्याय शरीरात् खात् प्रकृतिपुरुषादीनां खरूपतो नित्यत्वादङ्गीकार त् अनित्येत्यनुक्तिः । तथापि विशिष्टवेषेण विशेषण- ! द्वारा तेषामपि कार्यत्रमुपपद्यत इति बोध्यम् । सर्वतत्त्वानां अक यत्वेन पराभिमताकाशादिसर्व पदार्था- नामपि तत्तत्पूर्वा रथे ये चिदचितौ तद्विशिष्टपरमात्मनि इत्यन्वयः । एतदुक्तं भवति - “ततेजोऽसृजत " इत्यादी तेजआदीनां सृष्टिर्नाम न तेजआदीनामेत्र साक्षात् खरूपेग वाय्वादिभ्य उदयो भवति । सत्कार्यवादे तेजआ दिइव्यखरूपस्य नित्यत्वाङ्गीकारात् । किन्तु तत पूर्वत्राग्वादित्यावस्थापन्ना चिद्वि- शेषशरीरकपरमात्मने तत्तदुत्तरतेजस्त्वाद्यत्र स्थान साचिद्विशेषशिष्ट त्मिकावस्था न्तर पत्तिरेव । इयमचिद्- प.विशेषणमारिकाऽवस्थान्तरापत्तिः परमात्मनो भवति । एवमेव, “नारायणात् ब्रह्मा जायते” इत्यादौ पूत्रतनसूक्ष्मत्याख्यायस्थ पत्नचिद्विशेषशरीरके परमात्मनि चतुर्मु वचरूपस्थूलत्वावस्थापन चि. द्वशेवै.श- ष्टचात्मकावस्थान्तरापत्तिर. पे भरति । सा च चिद्रूपविशेषणद्वारिकेत्युच्यत इति । ननु जीवस्य स्वरूपोत्पत्त्या - दिखीकारेपे न कृत भ्यागना देदोषप्रसंगः। प्रच्येपीश्वरे जोत्र. वे नागरा के एनुवृत्पङ्गीकारा देव्यवाड इव् अर्थत इत । तथाच जब बेनागशक्त धनुवृत्या देवतंय मन्त्रादिभिरनुपहतचात् अस्मदुक्तार्थस्य चोपबृंहगात् एत्रमेय सिद्धान्त.येतव्यमेति भावः । मनुरिति । " तदेतच्छ्रयतां अत्र सम्बन्धे गद- तो मम” इत्युत्तराधे श्रीविष्णुपुराणे केशिध्वजखा डिक्यसंवादे । संबन्धे = मोचतत्साधनसम्बन्धे ॥ “य किञ्च मनुवदत् तद्वेषजम्”, “भन्त्रर्थविपरीता तु या स्मृतिस्सा न शस्यते ।” इत्य प्रि.सिद्ध- प्रभ,बस्स इति हृदश्म् । वेदथे स्मृत्व न तु कपिला देवत् वेद रुद्धार्थं स्मृत्वा । परिगृहीत इति । पुलस्त्यवसिष्टवरप्रदानलब्धपरदेवतापारम ध्यज्ञानवता पराशरत्रमर्पणाप्युक्तरीत्याऽऽसत्वेन परिगणित इत्यर्थः । आसीदिति । ….“अप्रज्ञातमलक्षणम् । अप्रतक्यमविज्ञेयं प्रसुप्तमित्र सर्वत ॥” इति பிறப்பு ஒப்புக்கொண்டால் - பிறக்கும்போது அநுபவிக்கப் பிறர் செய்த கர்மாக்களை தான் எடுத்துக் கொள்ளல், தான் தொடர்பற்று இறந்து விட்டால், தான் செய்து- ஆனால் அநுபவியாத கர்மாக்களை பிறரிடம் கொடுத்தல் போன்ற குறைகள் சொல்லவேண்டிவரும் ஆகையால் உலகில் காரியமாகிய எல்லா திரவியங்களுக்கும் உற்பத்தியாவது- நேர் கொடுநேராக அவற்றின் உருவம் புதியதாக உண்டாகிறது என்றல்ல. பின்னை அவற்றின் முன் நிலை உள்ள அவ்வோ திரவியங்களுக்கு அந்தர் யாமியான ஈசுவரனிடமிருந்து. மேலே வரும் நிலையுடன் அவ்வோ திரவிய ங்கள் மாறுதலடைவது தான். இவ் விஷயத்தை - பராசராதிகளாலே வேதார்த்தங்களை வெளியிடுபவர் என்று கொண்டாடப்பட்ட மநுமஹர்ஷி परमतभने अधिस्व. 3. 119 सिसृक्षुर्विविधाः प्रजाः” GाळांD/ उपर्युहि काळी समvau jaga என்றும். தமஸ்ஸை எருக்கும் என்றும் ச்ருதிகள் சொல்லுகையாலும். “तमसः परमो धाता”, “पकं पादं नोद्धरति खलीलायै”, “अपेत्याहमिमां हित्वा संश्रयिष्ये पूर्णश्लोकः । इदं जगत् तमोभू, “अक्षरं तमस लीयते” इ ते तमोत्र स्थापन्नमासीत् । अलक्षणत्वात् शब्द स्पर्शादिरूपलक्षणवृतप्रत्यक्षयेोग्यंताया अभावात् प्रळये अप्रज्ञातं प्रकृष्टज्ञानरूपप्रत्यक्षादिषयः ।” अप्रतर्क्यम् = केवलानुमानागम्यम्, अविज्ञेयं = आगमजन्य विशे ग्ज्ञ नागोचरः । तर्हि त्रिवेचप्रमाणागोचरत्वात् किं तदा शून्यमेत्र सर्वमभूत् ? नेत्याह प्रभुतमिव सर्वतः । सुपृप्तौ यथा परमात्मन जीवस्या - पृथगत्रस्थानम्, तथैव जातो पे प्रळये परमात्मन्यथगत्रयानमित्यथ सोऽभिध्यायेत । “अप एव ससर्जादो तासु वीर्यमवासृजत्” इत्युत्तराधम् । मध्ये केवन श्लोका गताः । सः - “ततस्वयम्भूर्भगवान्, अव्यक्तस्सनातनः, तेन नारायणरस्मृत.” इत्युक्तवक्ष्यमाणवक रो भगवान् । अभिध्याय = सङ्कल्प्य | स्वाच्छरीरात्=अकीयशरीरभूतात्तमसः । अप एत्रादौ ससर्जे. ते समस्तसमष्टितरसृष्टचपलक्षणम् । वी- अण्डोल्प दनशक्ति तास्ववासृजदित्यर्थः । अथ प्रवृतौ विरुद्धधर्मबोधकत्र ननानां निर्वाहं दर्शयति तमस् इति । “विश्वं पुराणं तमसः परस्तात्, आ देत्यवर्णं तमस तु पारे” इत्यादिकमिह वित्रक्षितम् । तमा भित्तीति । सुबालोपनिपदि, “अपुनर्भवया कोशं भिनत्ति, कोशं भिन्या शीर्षकपालं भिनत्ति, शीर्षकपालं भिन्या पृथिवीं भिनत्ति” इत्यप्तेजो- चाय्वाकाशमनोभूतादिमहदव्यक्ताक्षरमेदनमुक्त्या, “अक्षरं भित्या मृत्युं भिनत्ति” इति श्रूयते । अपुनर्भत्रया= मूर्धन्यया सुपनाख्यया नाड्या उत्क्रान्ते । जीव इति शेषः के. शं हृदयकोशं अत्र स्थानप्रामाण्यात् मृत्युशब्दः तमः परः । अन्यत्न, “यस्याश्वरं शरीरम्” इति पठि वा तदनन्तरं “यस्य तमः शरीरम्" इति पठनीये यस्य मृत्यु शरीर मति पठ्यते । तमसः परमो धाता शंखचक्रगदाधरः । श्रीवत्सवक्षा नित्यश्रीरजय्यश्शाश्वतो ध्रुवः" इति श्रीमद्रामायणे मन्दोदरी वनम् । एकं पादं = “पादोऽस्य विश्वा भूतानि त्रिपादस्यामृतं वि” इ.युक्तपादचतुष्टयात्मकभगवद्विभूतौ लीला विभूतिरूपमेकं पादम् । स्खलीलारसाथ स भगवान् नोद्धर. त= नो. संहरति समुद्धरन् चेत् लीलारसं नानुभवेदित्यध्याहृत्य व्याख्येयम् । आकरो द्रष्टव्यः । अपेत्याह मति । " मम त्वमन्या नित्यमहङ्कारवृतात्मकमिति पूर्वाधम् । अस्यापि मूलं अन्वेप- णीयम् । अयं मुमुक्षोरनुसन्धान प्रकारः । अनया प्रकृत्या सह अहङ्कारकृतात्मकं ममकारस्याहङ्कार- पूर्वकत्वात् तत्वृतं ममत्वं सम्बन्धं अपेय = अतिक्रम्य इमाञ्च हित्राऽहं निरामयं = निरवयं परमात्मानं “ஈசுவரன் பிரளயம் முடிந்த பிறகு தனது சரீரத்திலிருந்து உலகைப் படைத்தான்” என்று விளக்கியுள்ளார். இந்த தஸ்ஸு ஓரளவுக்குட் பட்டது ““தமஸ்ஸுக்கு அவ்வருகே பரமபதமுள்ளது; ஈசுவரனுடைய செல்வத்தில் இந்த தமஸ்ஸு கால்பங்கு தான்: இந்த தயஸ்ஸை தாண்டித் என்றிவ்வாறு வசநங்கள் இதன் தான் பரமபதமடைய வேண்டும்”. 120 शिक्षाचार्य प्रकाशसहिते मिरामयम् ||” इत्यादि स्मृति @ Bravon परिनित्यं सिद्धिकsur இதற்கு व्यापित्यानन्तस्यवचन कार्यव्याप्ति-नित्यस्व - अंज्ञानन्त्य - भोगानन्त्यादिपर. @sposter Qs-guib सर्वव्यापित्यानुमान शुत्यादिबाधित 2 लौकिक ன்றென்னுமிடம் எள் இரண்டும் சயாத காலத்திலே. संश्रयेप्य इत्यर्थः । परिछिनत्वेति । तमसः पारवतित्वमेद्यत्वैकांशत्व त्याज्यत्वादिकथनात् अव्यापित्वरूपं परिच्छिन्न-वं लभ्यत इत्यर्थः । व्यापित्वानन्तत्ववचनेति । ‘अनन्तस्य न तस्यान्तः संख्यानं वापि बियते’, ‘यया क्षेत्रज्ञशक्तिरसा वेष्टता नृप सर्वगा’, “तदनः तमसंख्यः तप्रमाणञ्चापि वै यः" इत्यादि- कमित्यर्थः । अन साचादपि अनन्तत्यादिकीर्तनेन व्यापित्यं लभ्यते । सर्वगतक्षेत्रज्ञवर्गस्य अनया वेष्टितत्यकथनादपि अर्थ दस्या व्याप्तित्वं प्राप्तमित्याशयः । ननु सिद्धान्ते विभुनोरप्यजसंयोगखी- कारात् प्रकृति परमव्योम्नोरुभयोरपि परस्परं व्यापित्वे काऽनुपपत्तिः । तमसः परस्तादित्यादिकमपि परमपदस्य प्रकृतिविलक्षणत्वमेवाह ; न तु तदव्याप्तत्वमिति चेत् न । “सप्तमीपञ्चमीप्रथमाभ्यः दिग्देशक लेप्यस्तातिः" इति विहितस्यास्य प्रत्ययस्य विलक्षणत्वार्थकताया अतिक्लिष्टत्वात् । “पादोस्य विश्वा भूतानि” इ स्पष्टं परिन्छिन्नत्वोक्तेश्च । अनन्तत्वं नाशरहितत्वरूपं नित्यत्वम् । व्यापि- स्वमपि रूकार्यभूतप्रपदमात्रव्यापित्वरूपं न सर्वदेशव्य पित्यरूपम् । अथवा महदादिरूपांशानन्त्यं शब्दस्पर्शानुभवरूपभोगानन्त्यं च भवत्वित्याशयेनेदं समाधत्ते स्वकार्यव्याप्तीति । एतेन प्रकृते सां- ख्योक्तं सव्यापित्वानुमानमपे निरस्तमित्याह इतर्कु ति । पृथिव्यादीनि सकारणकानि, स्वाधिक परिमाण- कारणकानि च; कार्यचात्, परिछिन्नत्वाच मृत्पिण्डोत्पन्नकलशवत् । प्रकृतिबिंबी मूलकारणत्वात्, यन्नैवं तन्नैयम् ; यथा मृदादिकमित्यादि सांख्योतमनुमानं पूर्वोक्तमरिच्छिन्नत्वबोधकथव्यादिवाधितमित्यर्थः । आदिना युक्तिवाधो पे बोध्यः । तथाहि परिच्छिन्नखं खाधिकपरिमाणकारणकत्वं अणुभूते नित्ये जीचे भव्याप्तिकम् । कार्यत्वे सति परिच्छिन्नस्य तथात्वमपि स्वन्यूनपरिमण न्त्वा रच्ये पटे व्यभिचरितमिति । । 1 एवमेतावता तमइशब्दो । मूलप्रकृतिवाचीति कृत्वा तदुपरिविवाराः प्रावर्तन्त । अथ तदेव कथम् ? तमशब्दस्यान्धकाराद्यनेकार्थत्वसम्भवादित्यत्नाह – इदु लौकिकेति । न लोकप्रसिद्धान्धकार इत्यर्थः । अपि तु श्रुत्येकसिद्धप्रकृतिद्रव्यमेव तम इति भावः । श्वेताश्वतरे चतुर्थाध्याये, அளவைக் கூறுகின்றன. இவ்விதமிருக்கும் போது இதை- எங்குமுள்ள தாகவும் கணக்கற்றதாகவும் கூறும் சில வசனங்களுக்குக் கருத்து என்ன வெனில் - தனக்குக் கீழே இது எங்குமுள்ளதாகவும், எப்போதுமுள்ள தாகவும் எண்ணற்ற பாகங்களையும் போகங்களையும் உடையதாகவும் காட்டுவதே (கருத்து] இதை எங்குமுள்ளதாக ஸ்தாபிக்கவே ஸாங்கியர் முயலுவது வேதவிருத்தம் இந்த தமஸ்ஸு என்பது உலகில் உள்ள இருளாகாது என்னுமிடம் ச்ருதியில் விளங்குகிறது. இருளும் வெளிச்சமும் परमतम अचित्तस्त्र 3. 121 वर्तिDaura सिद्धळं, तमipp माणशब्द विचितस- करणतै उपन्न @ मिथ्वार्थवाचि iri. “देवमायेच निर्मिता”, “तेन मायासहस्त्रं तत्” इत्यादिप्रयोगा कलां विरोधिकंडळं, प्रयोगान्तरासी ग्रा मिथ्यः र्थ प्रकाशन & मायाशब्दाकंल मुख्यत्व ं मिथ्यर्थ प्रयोग औपचा " यदा तमस्तन्न दिवा न रात्रिः न सन्न चासच्छिव एव केवलः" इति श्रयते । “नासीत्तमो ज्येतिर भून्न चान्यत्” इत्यन्यन महोपनिपदि च । तथा च तमसो लौकिकत्वे तत्कालय रात्रि भिन्नत्वतमोराहिल्यायोग इति भावः । अथ तमश्शब्दवाच्यायाः प्रकृतेः, “मायां तु प्रकृतिं विद्यात्” इत्यादिना मायामात्रत्व- प्रतिपादनात् मिथ्यात्वमेत्र सिध्यतीति वादमपि निराकुरुते इन्दतमस्स इति । अयं भावः - सत्य मिथ्यार्थ- साधारण्येनाश्चर्यभूत एवार्थे मायाशब्दः प्रयुज्यते । अनाश्चर्यभूतशुक्तिकारजतादिषु मायाशब्दप्रयोगा- दर्शनात् । केवलमिव्यार्थाचित्वे तु तस्य तन्नापि प्रयोगप्रसङ्गात् । तन्मतव्यामो हतानां केषाञ्चित्तन, “मायिकं रजतम्” इत्यादिप्रायिकप्रयोगास्तु नादर्तव्याः । प्रकृतौ च महदादिनानाविधनी चोच्चप्रपञ्च- सृष्टयपकरणत्वादाश्चर्यमयत्त्रमस्त्येवेति । अथ मायाशब्दस्य मिध्यार्थत्राचित्वे प्राचीन प्रयोग विरोधं दोषमाह इदु इति । “जनकस्य कुले जाता देवमायेव निर्मिता” इयादौ न हि जानक्या मिथ्यात्वं प्रतिपिपादयिषितम् । अ. पत्वार्यावहसौन्दर्यशालित्वमेत्र । एत्रम्, “तेन माया सहस्रं तच्छम्बरस्याऽऽशुगामिना । बाउस्य रक्षता देह मैकैकश्येन सूदितम्” इत्यपि शम्बरासुरस्य माया सहस्रमिध्यात्वं न कथञ्चिदपि प्रतिपादयति । तथासति तस्य ज्ञानमात्र निवर्तनीयत्वेन सुदर्शनसूदनीयत्वानुपपत्तिः । तेन सुदर्शनेनेत्यर्थो हि तन्न प्राकरणिकः । ननु लोके ऐन्द्रजालिका दिव्य पे मायाविशब्दप्रयोगात् तत्कृतेन्द्रजालस्य मायात्वं मिथ्यात्व- रूपमेत्र प्राप्नोती अत्नाह प्रयोगान्तरेति । तथाचैन्द्रजालिककृतस्य खशिरच्छेदादिरूप मिथ्यार्थप्रतिभानस्यैत्र इन्द्रज, लस्य खयं सत्यभूतस्य मायाशब्दमुख्यार्थत्व. मति क मायाया मिध्यत्यनित्यर्थः । यदि कचिन्मि- ध्याभूततच्छिरच्छेदादावेव मायाशब्दव्यवहारः, तदाप्याह - मिध्यार्थेति । तथाच यत्न शक्यर्थिगतगुण- योगादिकमादायार्थान्तरे न निर्वाहो भवति, तत्रैव हर्यादिशब्दानां नानार्थेषु तुल्यं मुख्यत्वम् । इह तु शिरच्छेदादे मेंव्याभूतस्य मायाशब्दवाच्याश्चर्यात्रहणरूप्रतिभानविषयत्वादपि गौणं मायात्व- मुपपद्यत इति न तत्र तस्य मुख्यत्वमिति हृदयम् । ननु यदि माया मिव्यार्थप्रतिभानमात्रम्, तहिं नीतिशास्त्रादिषु भेदेन मायेन्द्रजालरूपोपाय विशेषकथनं विरुध्येत ; उभयोरपि मिध्यार्थप्रतिभानवा चित्वेन இல்லாதபோதும் இந்த தமஸ்ஸு இருக்கிறது என்பது சுருதி. இதையே மாயை என்பதற்கும் காரணம் வருமாறு. அதாவது- பல பல விதங்களில் விசித்திரமாகப் பொருளை உண்டுபண்ணுகிறது என்பதுதான். எனில் பொய் என்பது தான் பொருள் என்பர் சிலர் அது சரியன்று. ஸீதை தேவமாயைபோல் உள்ளாள். சம்பராசுரனின் ஆயிரமாயிரம் மாயை களை சக்கிரத்தாழ்வான் அழித்தான் என்பது போல் உலகில் வழங்குகிறது. 0sЯ-16 மாயை 122 देशिकाश्यप्रकाशसहिते
अन्यथाप्रकाशनशक्तिur मायेन्द्रजालविभाग अभ्यथा- @@ Girl. J रिक @ नीतिशास्त्रोक सामादिसप्तोपायांनी परिणामशक्तिया “प्रकृतिः कारणं माया तमस्सदसदक्षरम् । अव्याकृतमसद्वयोम योनिः शक्तिरजा त्रयी ॥ भलिनं गुणसामान्यं प्रधानं मूलकारणम् । विद्याऽविद्या चाङ्गावः ग्रन्थिः पाशश्च जालकः ॥ सलिलं प्रतिभा बुद्धिः कालोऽव्यकं कला निशा । मृत्युर्या समुद्रश्ध वाक्प्रशा नियतिर्लयः ॥’ पौनरुक्त्यापातादित्यन्नाह — इप्पडि इति । मायाशब्दस्य कचिद् गौणतयापि प्रयोगदर्श- नादित्यर्थः । सामादिसप्तोपायेति । यथाह कामन्दकः - “साम दानञ्च दण्डश्च भेदश्रेति चतुष्टयम् । मायोपेक्षेन्द्रजालच सप्तोपायाः प्रकीर्तिताः ॥” इति । अत्र सामादिचतुष्टयं मुख्योपायः । अन्ये त्रयोऽमुख्योपायाः इति तात्पर्येण द्वैराश्यकरणम् । तदुक्तं सर्वार्थसिद्धौ, “ नीतिशास्त्रेषु मुख्या- मुख्यसङ्कलनेन सप्तविधोपायपरिगणनम्” इत्यादि । अत्र मायायास्वरूपोदाहरणादिकमपि कामन्दकीय एवं दृश्यते – “कामतो रूपधारित्वं शस्त्रास्त्राश्माम्बुवर्षणम् । तमोनिलीनता चैव इति माया तु मानुषी ॥ जघान कीचकं भीम आश्रितस्स्त्री सरूपताम्” इति ॥ तत्रैवेन्द्रजाल खरूपञ्च, “मेधान्धकारवृष्टधग्निपर्वताद्भु- तदर्शनम् । दूरस्थानाच सैन्यानां दर्शनं ध्वजशालिनाम् || च्छिन्नपाटितभिन्नानां संस्कृतानाञ्च दर्शनम् । इतीन्द्रजालं द्विपतो भीत्यर्थमुपकल्पयेत्” इति ॥ अन्यथापरिणामेति । तथाचोक्तवचनैरनयोः पूर्वस्मिन् अन्यथापरिणामः उत्तरस्मिन् अन्यथादर्शनमात्रम्, न तु परिणाम इति भिन्नार्थकतयैव प्रयोगान्नास्माभिस्तल किश्चिन्निर्वाहा मित्यर्थः । एवं प्रकृतौ मायाशब्दनिर्वाह प्रदर्यायान्येषामपि तन्नामधेयानां यथायथं निर्वाहमाह प्रकृतिः कारणमिति । अस्य चाऽऽकरो ज्ञेयः । स्वविकारान् प्रकरोतीति प्रकृतिरित्यादौ योगवृत्तिः, मायाशब्दादी रूढिवृत्तिः, ग्रन्थिपाशशब्दादौ वन्धकत्वादिगुणयोगात् गौणवृत्तिः, वियाऽविद्यापदादौ सत्त्वादिना विद्याविद्यादिजनकत्वरूप वयार्थ संवन्धमादाय लक्षणावृत्तिश्चेति यथासंभव निर्वाह इत्यर्थः । सदसच्यम् = कार्यकारणरूपत्वम् | अक्षरशब्दार्थश्रानुपदमेव वक्ष्यते । नामरूपव्याकरणाभावादव्याकृतत्वम् । असचं केवलं कार्यावस्थराहित्यम् । उभयावस्थत्वात् । “निचाय्यचादेवं व्योमत्रच” इति सूत्रोक्तरीत्या व्योमसदृशतया स्वकार्यवर्गव्याप्तत्वेन व्योमेत्युच्यते । “योनिथ हि गीयते” इति योनिरुपादानकारणं भाति प्रकृमिरचेतन जगतः । शक्तित्वमपि तस्या भगवदपृथसिद्धविशेषणत्वात् । त्रयी गुणत्रयमयी । अलिङ्गम् उद्भूतशब्दादिलिङ्गरहितम् । अङ्गभावः = प्रत्यप्राधान्यवती । धर्मन मिंगोर भेद चित्रक्षया तथा निर्देशः । जालकः =मत्स्यग्राही साधनविशेषः । तद्वत्प्रकृतिरपि मोहनत्वात् “रङ्गस्य दर्शयित्वा निवर्तते नर्तकी यथा रङ्गात्” इति चेतनानां स्वस्मिन् प्राहिका भवति । सलिलं तद्वत्सतत चलनपरिणामिनी । அங்கெல்லாம் பொய்ப்பொருளில்லையே நீதிசாஸ்திரங்களில்-ஸாமம் தாநம் முதலிய ஏழுவிதமான பிறருடைய வசீகரண உபாயங்களில் மாயை-இந்திர ஜாலம் என இருவகையுண்டு முதலாவது - பொருளை உண்மையிலேயே வேரக மாற்றிவிடும். இரண்டாவது- பொருளை வேறாக காட்டுவதோடு श, angoor. LOL :- परमतम अधिस्तस्व. 3. 123 என்றார்போலவும், மற்றும் இதுக்குச் சொல்லும் (G:எகளான பேர் களுக் @sword यथासंभवं योग- रूढि - गोण (गोणी?) लक्ष गावृत्तिका उचियनिर्वाह. अव्यक्कतमो मध्यपठितळा अक्षरशष्त्र विषयक अभ्यासकाल तयस्थत्रिगुणद्रव्य विशिष्टचेतन समष्टिविशेष क्रं तास्पर्य ं ॥ अक्षरशब्दं प्रकरणानुगुणLDI es “अक्षरं न क्षरं प्रोकं अश्नोतेर्या सरोऽक्षरम्” ढाली व्युत्पत्ति प्रकृतिपुरुपेश्वर- सत्वगुणसमुद्रे के प्रतिभाबुद्धयादिहेतुत्वात्तत्तद्रूपत्यम् । स्वविकारान् कल्यतीति काल उच्यते । कला = भगवतशः । निशा=तद्वदाचारिका तत्त्वज्ञानानाम् । मृत्युः = संसृतिहेतुः । वृहत्त्वात् ब्रह्मापि सा भवति । नदीनां समुद्र इव स्वकार्याणां पर्यवसानभूमित्यात् समुद्रः । वाकू = तदुपलक्षितकर्मेन्द्रियकारणम् । प्रज्ञा = तदुपलक्षितज्ञानेन्द्रियकारणम् । नियतिः = स्वकार्यनियामिका | लयः = स्वकार्यलयस्थानम् । रजः = धूळिरिवायारिकेति पूर्ववत् । ननु, “अक्षरं तमसि लीयते” इत्यत्राक्षरशब्दस्य भाष्ये जीवत्रा चिताकथनं कथं युज्यत इत्यत्नाह अव्यक्ततम इति । “कूटस्थोऽक्षर उच्यते” इत्यादौ तस्य जीवनाचितायामवित्रादात् मध्य- पठितेति । ग्रन्थः = शारीरकाक्षराधिकरणे, ‘सा च प्रशासनात्’ इत्पन्न, “अव्यक्तमक्षरे लीयते", “यस्यान्यकं शरीरं यस्याक्षरं शरीरम्”, “क्षरस्सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते” इत्यादी प्रत्यगात्मन्यप्य- क्षरशब्दप्रयोगात्” इति ग्रन्थः । तदवस्थेति । अक्षरावस्थेत्यर्थः । इह वक्तव्यं सर्वमनुपदमेवोक्तं तत एवाधिगन्तव्यम् । नन्वक्षरशब्दस्य रूड्या वर्णपर्यायत्वेन कथमर्थान्तरचा चकतेत्यन्नाह अक्षरशब्देति । तथाच प्रकरणाविरोध एव रूढिप्राबल्यस्यापशूद्राधिकरणे निर्णीतत्वात् प्रकृते च तदभावात् यक्ष्यमाण- प्रकारेण प्रकृत्यपादिवाचकत्वमेवेति भावः | “अक्षरं न क्षरं प्रोक्तं (विद्यात्) अइनोतेर्या सरोऽक्षरम्” इत्येव पाठः व्याकरणवार्तिके इयते । “अथ किमिदमचरमिति । अक्षरं न क्षरं विद्यात् । क्षीयते न क्षतीति वा अक्षरम् । अश्नोतेर्वा सरोऽक्षरम् = अइनोतेर्वा पुनरयमौणादिकः सरन् प्रत्ययः । अश्नुत इत्यक्षरम्" इति महाभाष्यम् । “सरन्प्रत्ययत्यानुबन्धलोपे सति अनुकरणं सरः" इति कैय्यटः । तथाचाश् इत्यल शकारस्य ककारे सर इति सकारस्य प्रकारे चाक्षरमिति रूपसिद्धिर्वोच्या । प्रकृतिपुरुषेति । एषां त्रयाणामपि स्वरूपनित्यत्वेन यथायथं स्वरूपतो धर्मभूतज्ञानतः அக்ஷரம் - அவியாகிருதம் அஸத். வியோம என்பது போன்ற பல பேராலே அழைப்பர். அதற்கெல்லாம் தக்கபடி, காரணப்பெயராம், இரண்டாந்தரமான பெயர் என்றவாறு நிர்வாஹம் செய்யலாம் • பல அவியக்தம் அரம் தமஸ்ஸு என்றவிடத்தில்-அக்ஷரம் என்னும் சொல்லை ஜீவன் என்ற பொருளில் பாஷ்யத்தில் எடுத்ததற்கு - தமஸ்ஸு என்னும் பிரக்ருசியின் நிலையுடன்கூடிய ஜீவர்களின் ஸமஷ்டி என்று தான் கருத்து கொள்ளவேணும். பொதுவில் வியாகரணவிதிப்படி- அக்ஷரம் என்னும் சொல் - அவ்வோ இடங்களுக்கு ஏற்ற வகையால் 124 देशिकाशयप्रकाशसहिते तस्यां कां छाguib प्रयुक्त. चेतन विशेषDITा अक्षर ईश्वर मंडळं भोगस्थान Quor Dipi Gairकाका अर्थ का எனுக்கும் கன்று பிறர் சொன்ன OLDING अप्राकृ परमो इत्यादिप्रयोग कyis Ganor 1 मुतलकं ल मूलvavrr இவ் अक्षरम्योमशब्दप्रयोग, “पुराणमाकाशमयम्” @उत्प्रेक्षिली स्वकार्यवगतोऽधोभागे च व्यापित्वेन च, “अक्षरात् परतः परः”, “कूटस्थोऽक्षर उच्यते”, “एतस्य वा अक्षरस्य प्रशासने गार्गि” इत्य. दौ त्रिष्वपि प्रयोग इति भावः । अथाक्षर शब्दवाच्ये यादवप्रक्रियां दूपयति इञ् अचेतनविशेषेति । चेतनस्य वर्णस्य च व्यवच्छित्तये इदं विशेषणद्वयम् । पिरर् इति । तथा च तच्च विचारणा, “परमाकाशो नाम प्रकृतेरा थावस्था” इत्यारभ्य, “स एवमुक्तानामीश्वरस्य च स्थानम् । शब्दपरिणामशक्तियुक्तत्वात् वागिति चोच्यते । अक्षर मिति च” इत्यादि । मूलमिल्ला- मैयाल् इति । अस्यार्थस्य श्रुतिस्मृत्या दष्वदर्शनादित्यर्थः । प्रत्युत श्रुत्यादिविरुद्ध चैतदिति भास्कराद्य- धिकारे वक्ष्यते । कथं तर्हि तथा तेरुक्तमित्यत्र ह अप्राकृतेति । वस्तु एवमेव तैर्यकत्र्यमित्य भिसधिः । एतदुक्तं भवति:- " तदक्षरे परमे व्योमन्" इत्यादिषु परमव्योम विशेषणतया श्रुतस्याक्षरशब्दस्य न प्रकृतित्रागा देवस्तु विशेषनामवेययं युक्तम् । विशेरगत्वेन के योगिकत्वात् । न हि ‘भूधरो नरपतिः’ इत्युक्ते भूधरशब्देन पत्र प्रतीतिः । एवं परमशब्द दिशे. पतव्योमाप न प्राकृताकाशः । तथा च परमव्योम्नि के यौगिकाक्षराकाशादिशब्द प्रयुक्तं त्वा रूढोऽयमित्यन्यथाजानन्तः तदेवतादित्यवो- चन्निति । नन्वव्यक्तस्याक्षरे लयो नाम महदाद नां महत्त्वावस्थाप्रहाणवत् नाव्यतत्वावखाप्रहाणम् । तथासति तत्त्वान्तरतापत्तेः । किन्तु देहादिलये त्रिधातुसाम्य । दिवत् गुणन्नयसाम्यापत्तिरेवेति वक्तव्यम् । तथाच ततः प्राक् अव्यक्ते गुणत्रयस्य चैपम्ये स्वीकृते सति अव्यक्तमपि महदादिवत् व्यक्तमेव स्यादित्यत्राह इव् अक्षरत्तिले इति । अयं भावः - अव्यक्तं अक्षरे लगत्या गुण पम्ययुकमपि न महदादिवत् व्यक्तं . स्यात् । गुणत्रैरभ्यप्रयुक्तविकाराणां यदा स्फुटता, तदैव व्यक्तता स्वधर्मस्वीकारात् । यथा महदादी | न स्वव्यक्ततादशायां तथात्वमिति गुगसाम्य स्थ. तेन वैति तन्नाव्यक्तशब्दप्रयोगस्समञ्जस एवेति । तर्ह्येतादृश्या दशायाः अव्यक्तात् पूर्वमपि तुल्यत ॥ ऽक्षरतनसोरप्यभ्यक्तसंज्ञा स्यादिति चेत्तवाह रूढि- यालुम् इति । तथा च योगरूढत्वादस्यास्संज्ञायाः के उयोगार्थविक्षामात्रेणान्यत्र प्रयोगं प्रति रूढिशक्तेः पङ्कजपदादाविव प्रतिबन्धकत्वान्नातिप्रसङ्ग इति बोध्यम् । பிரக்ருதி, ஜீவன், ஈசுவரன் என்ற மூன்று பொருளில் பயின்றுவரும். இவ்விதம் அசேதநமாகிய இந்த அக்ஷரத்தை- முத்தியடைந்தோருக்கும் ஈசுவரனுக்கும் போகம் தருமிடமாக சிலர் வர்ணித்தார்கள். அதற்கு ஆதாரமில்லை. சில வசனங்களில்- பரமபதமாகிய அந்த இடத்தை அக்ஷரம் ஆகாயம் - என்று சொல்லியிருப்பதைமட்டும் பார்த்து மயங்கினார்களா மித்தனை. அவியக்தம் என்று இதைச் சொல்வது- முக்குணங்களுமிதில் परमतम अचित्तस्त्र 3 1.5 எத்திலே கனக்கும் என்றோதின கத்தில் ரத்தால் வரும் பிரிவு @jigung रुढ अव्यक्तशब्द प्रयुक्तLDITED. 99 coin गुणवैपम्यविभकप्रदेश 80 p विकार Quoiar நாங்களெல்லாத்திலும் பெரிதான அளவால एड. என்று பேர் பெற்றி महदकारादि ev अधिकृत सनानन्यया सिद्धाने कशस्त्रकबी उ सृष्टि Gargm780 उदययरिसचैव मनस्सदसदार कम् मनसश्च का मभि " ननु महानिति किमुच्यते ! प्राथमिकः प्रकृते. बंकार इति चेत्, अक्षरमेत्र तथे तं तदेव महानिति, समष्टितत्वेषु तथासति सर्वेनामप्युपादानानां स्वकार्यापेक्षया महत्त्वस्यावश्यकतयाऽ तेप्रसङ्गादि- त्यत्नाह - इदिल इति अयमाशयः - “गुणसाम्यात् ततस्तस्मात् क्षेत्रज्ञा ध. टतान्मुने । गुणव्यञ्जन सम्भूतिः सर्गकाले द्विजोत्तम" इति प्रकृतेर्गुणसाम्यप्रदेशे कचित् जीत्र बशेरानुप्रवेशपूर्वकं प्रथमं परमपुरुष- सङ्कल्पात् पत्रनरपवशात् उदथेः प्रदेशैकदेशे कल्लोल इत्र, गुणचैवम्याविर्भावात् महदाख्यः प्रथमो विकारो भवति । नाव्यक्ताक्षरा दिस्तथा । तत्तदवस्थाया अव्यकादिनामान्तरभजनात्वेपि रूपान्तर भजनानहत्यात् । एतदुभयार्द्धावस्थाया एव विकारशब्दाथत्वात् । स्वफ र्यापेक्षया महत्त्वस्य योगार्थस्याऽऽपेक्षिकस्य सर्वसाधारण्येपि पूर्वोक्तरूढ्यर्थस्याप्यत्र मेलनेन,स्य पदस्याव्यक्तपदवत् योगरूढत्वान्ना- न्यत्नातिप्रसङ्ग इति । पूर्वोत्तश्लोके गुणसाम्यादित बहुव्रीहिः । गुणव्यंजनम् = गुणत्रैपम्यम् । एवं प्रकृते महतः प्रथमसृष्टिं प्रतिपाद्य मनुस्मृतौ क्रमान्तरप्रतिपत्तिं वारयति अधिकृतेति । इदम्परेत्यर्थः । आप्तत्वसाम्येपि क्रमबोधक श्रतीनामेव सृष्टिक्रमप्रतिपादनैदम्पर्यम् । भूयरत्वञ्च विद्यते । मनु मृया - स्वल्पीयस्या धर्मव्यवहारादिप्रतिपादनपरत्वेन सुटचादौ तदभा इचे ते भवः । अनेकशास्त्राणि छान्दोग्य- सुबालादियतयः, विष्णुपुराणभारतयमा दिस्मृतयश्च । “गुणसाम्यात्ततस्तस्मात्" इत्यादि विष्णुपुराण- वचनमनुपदमेोपात्तम् । भारते जनकयाज्ञवल्क्यसंवादे, “अव्यक्तं च महांचैव तथाऽहङ्कार एव च" इत्यादि प्रसिद्धम् । तथा यमस्मृतौ, “मनो बुद्धिरहङ्कारः ख निला जलानि भूः" इत्याद्यक्तम् । मन्तव्यत्यान्मनः=प्रकृतिः । “महान् वै बुद्धिलक्षणः” इत्याचक्या बुद्धिर्महान् । उद्धवद्देति । [परमात्मा] आत्मनस्वस्मात् प्रामाणिकत्वाप्रत्यक्षत्वाभ्यां सदसदुभयरूपं मनः उद्धव ससर्ज । अन परमात्मनो मनस्सृष्टिः, “रतस्माज्जायते प्राणो मनस्सर्वेन्द्रियाणि च” इत्यादादिय परम्परया बोध्या । अत्र यद्यपि, “मनो बुद्धिरहङ्कारः” इत्यत्रेव मनःशब्दः प्रकृतिपर इति वक्तुं शक्यम् । अथाप्युपरि “मनसश्चाप्य- வியக்தமாகத் தெரியாமையாலும், இடுகுறிப்பெயராகையாலும் ஆம் இதில் முக்குணங்களும் ஏற்ற இறக்கமாயிருக்கும் பிரதேசத்தில் முதல் மாறுபாடு ஏற்படுகிறது அதற்கு மஹான் என்று பெயரிட்டார்கள் பிறகு வரப்போவதெல்லாவற்றையும்விடப் பெரியதல்லவோ அது இதற்கென்றே தோன்றின ஆப்தர்களின் அசைக்கமுடியாத அநேகவசனங்கள்—மஹான்- அஹங்காரம் என்ற வரிசையில் பிறப்பு கூறுகையாலே - ஆத்மாவின் 126 शिकाशयप्रकाशसहिते मन्तारमीश्वरम् ॥ यद्दान्तमेव चात्मानं सर्वाणि विगुणानि व पञ्चेन्द्रियाणि च ॥ वचन अन्य
विषयाणां प्रहीतृणि शनैः महान क्षेत्र ) महान् वै बुद्धिलक्षणः मन अध्यवसाय हेतुuriCuir सहकारिकाना என்று சொல்லப்பட்டது. இதுதனக்கே ரகளைச் சொல்லும் சார்க் हङ्कारम्” इति कथनात् क्रमत्राधेन मनःशब्दो यथाथतार्थ एव । मनसध(पूर्व) अहङ्कारमुबई । अहमभिमान- हेतुत्वात् स्वकार्यकरणसामर्थ्याच्च तस्य, “अभिमन्तारमीश्वरम्” इति विशेषणद्वयम् । आत्मानं स्वशरीरभूतं महान्तःचोद्वहं । “सर्वाणि त्रिगुणानि च” इति तन्मात्रभूता दिसर्वपदार्थोपलक्षणम् । सर्वस्य गुणत्रयमयत्त्रात् । पञ्चेन्द्रियाणि चेति चकारात् कर्मेन्द्रियाभ्यप्युपलक्षणीयानि । अन्यपरेति । अत्रैषा- । मुत्पत्तिक्रमे न तात्पर्यम् । किन्तु साङ्ख्यरीत्या स्वतन्त्रोत्पत्तिप्रतिपेधे, परमात्मसकाशादेवोत्पत्ति- विधाने च तात्पर्यमिति भावः । ननु, “भूतादि प्रसते चापि महान् वै बुद्धिलक्षणः” इत्यहङ्कारो- पादानभूतमहत्तस्यस्य बुद्धयभेदप्रतिपादक विष्णुपुराणवचनस्य का गतिः ! बुद्धिधव्यवसायरूपिण्यात्मनो धर्म इत्याह इम्महानिति । सत्यं बुद्धिरध्यवसायात्मा आत्मघम एव । अथापि मनसा तस्यां जननीयायां महत्तत्वं सत्यप्रधानत्वात् सहकरोतीति तात्पर्येण तथोक्तिरिति भावः । अत्र, “महान् वै बुद्धिलक्षणः” इति महतो वुद्रयभेद एवोक्त इति मत्या यत् वादिकेस रिक्ततत्व निरूपणे, “सात्त्विको राजसश्चैच” इति विष्णुपुराणोक्तमहत्तत्त्व विभागस्य, “प्रवृत्तिश्च निवृत्तिञ्च” इति गीतोक्त- बुद्धिषिभागेकार्थ्यप्रतिपादनं दृश्यते, तदप्यनादेयमेव । अस्य – साहूख्यपक्षतुल्यतया अतैवानुपदं निरकरिष्यमाणयात् । ननु महतो बुद्धिलक्षणत्वं बुद्धिधर्मकत्यमेत्र । अत एव हि तस्यैव ज्ञातृत्वं वास्तविकम् । आत्मनस्तु खच्छेऽस्मिन् प्रतिफलनेन, अभिव्यञ्जकानामात्मनिष्टतयैचा भित्र्यङ्ग्याभिव्यञ्जन- स्वाभाव्येन च ज्ञातृत्यमारोपितं भवतीति तत्त्वसमीक्षोक्तिरपि घटते इत्यन्नाह इदु तनक्के इति । महत एवेत्यर्थः । आलसद्भावे = अतिरिक्तात्मसद्भावे । प्रमाण मिलैयाम् इति । “अथ यो वेदेदं जिघ्राणीति स आत्मा” इत्यादिना ज्ञातृतया प्रसिद्धस्यात्मनो महत्तस्वानतिरेकादिति अतिरिक्तात्म- सद्भावे प्रमाणाभासङ्ग इति भावः । अथाहङ्कारादिपु गुणन्नयचैपम्यानुवृत्त्यर्थं तत्कारणभूतमहत्तत्रेपि त्रेधा गुणतो विभागं दर्शयति सात्त्विक इति । इदु - महान् । एवं नेधाविभक्तमहत्तस्त्रविषये सांख्याभिमतं विशेषमनूद्य खण्डयति शिलर् इति । अध्यवसायलक्षणमाय्-अध्यवसायरूपवृत्तिविशिष्ट- तया । तथाच सांख्यभाष्यम्, “महत्तत्वस्य पर्यायो बुद्धिः” इति ।" तुणै अध्यवसायस्य रूपादिविषयोप- स्थापनद्वारा सहकारीणि । चेष्टालक्षणम् = शरीरचेष्टाख्यवृत्तिविशिष्टम् । कर्मेन्द्रियेति । वचनादानादि- பக்கலில் மனது பிறந்தது, மனதிலிருந்து அஹங்காரம் என்றிப்படி வேறு வகையில் கருத்து கொள்ளலாம் இந்த மஹானை - புத்தியாகவே சிலர் சொல்லுவர். அதற்குக் காரணம் - மனிதர்களுக்கு மனதினால் புத்தி உண்டாகும் போது இது உதவுகிறது என்பது தான். இதையே அறிவுपरमतभने अधिस्व. 3. 127 आत्मसद्भाव प्रमाणuri ‘साविको राजसश्चैव तामसा त्रिधा महान" Tura 25 गुणवेस्पा (or Liqural कंडकं ग सात्वि- कमहान् अध्यवसायलक्षणLDI बुद्धि का कांD Gui Qup नका, @mis ज्ञानेन्द्र 88. सुटका बाळा, राजस महान् चेष्टशलक्षण प्राणवा பேர் பெற்றிருக்குமென்றும், இதற்கு நாராங்கள் ஐந்தும் துணை என்றும். मनस्सु शाकं कुटिल Qum तामस महान् लुटिलवादिलक्षणLouis @rior फालQuoDi Cui Quips Grin puti Ganga foyल प्रति चाक्यान्तर- वाक्य ं प्रमाणविरोध C@G. 9001 संघामात्रांना विरोध @ महान apsarळा समतिक्राना air अण्डा- रूपचेष्टायास्त तद्विपयोपस्थापनद्वारोपकारकाणीत्यर्यः । मनम् इति । " उभयात्मकमन्न मनः" इत्युक्त- स्वादिति भावः । “अन्यत्र मना अभूत्रम् । तेन नाश्रीपम्” इत्याद्यनुभवात् मनस्सहकाराभावे कस्यापी- न्द्रियस्याप्रवृत्त्या तस्योभयात्मकत्वम् । ययैक एव नरस्सङ्गवशान्नानात्वं भजते कामिनीसङ्गात् कामुकः, विरक्तसङ्गाद्विरक्तश्च भवति । एवं मनोपि चक्षुरादिसङ्गात् चक्षुराद्य कीभावेन दर्शनादिवृत्तिविशिष्टतया नानामकं भवतीति तत्र विवरणम् । तुटिलवादयो निमेपादपि न्यूनाः कालविभागाः । कालम् इति । तन्मते कालाख्यातिरिक्तपदार्थानङ्गीकारात् सर्वपदार्थावारकत्वसाम्याद्य तामसमहानेव काल इत्युच्यत इति बोध्यम् । प्रतिवाक्यम् प्रमाणविरोधेति । इदमला कूतम् - आत्मधर्मभूताया बुद्धेर्नित्य- त्यादजडत्वाच्च न जडमृतमहत्तत्स्वकार्यत्वम् । वायुविशेषस्य प्राणस्य, “आकाशाद्वायुः” इति गगन- कार्यतया साक्षात्प्रकृतिकार्यत्वञ्चानुपपन्नम् । “अनादिर्भगवान् कालः" इत्यादिना नित्यः कालपदार्थोऽ- वगम्यते, न तु प्रकृतिकार्यताम समहदभिन्नः । मनसस्साक्षात्सङ्कल्पादिजनकत्वेन ज्ञानेन्द्रियत्वमेत्र, न तु कर्मेन्द्रियोपकारस्वमात्रात्तात्मकतेत्यादि । विरोध भूयस्वाभिप्रायेण प्रतिवाक्यमित्युक्तिः । ननु सात्त्विक महान् बुद्धिरित्यादिरीत्या केवलं परिभाप्यते तस्मिन् शास्त्रे ; न तु प्रसिद्धबुद्धितत्त्याद्य- भेदोप्यभिमतस्तत्रेत्याशङ्कायामाह इवै इति । बुद्धयादिशब्दा इत्यर्थः । नाममात्रे न विवाद इति न्या- यादिति भावः । वस्तुतस्तु तेपानाममात्रत्यं न तैरस्वीकर्तुं शक्यम्। संज्ञा विधाय तदनुगुणकार्य मैदानामपिं तैः प्रतिपादनात् तासां तात्त्विकत्वप्रतीतेर्दुर्वारत्यादिस्ययगन्तव्यम् । ननु कथं महतः अध्यवसायहेतु- मनस्सहकारित्वम् ? मनसः प्रतिजीयं भिन्नतया एकस्यानन्ततदुपकारकत्वायोगात् । महतरस्वकार्यवर्णा- पेक्षया महत्येन तदुपपत्ती च एकदा पुरुषद्वयेऽध्यवसायानध्यवसायदर्शनेन तद्विरोधापातात् । उभ- यत्राप्येकरूपोपकारस्यैवावश्यग्भावादित्यत्न व्यष्टिसृष्टौ महतः प्रतिशरीरं विभक्ततया तत्तत्पुरुषस्य कर्मानुगुणमुपकारभेदो भवतीति दर्शयति इन्दमहानिति । अनयोरशङ्कापरिहारयोस्तस्यान्तरेष्वपि டையது என்னும் ஸாங்கியர்களுக்கு வேறு ஆத்மாவுண்டு என்கைக்கு பிரமாண வசனங்கள் அகப்படா இதுவம்-ஸாத்துவிக-ராஜஸ-தாமஸங்கள் 128 C ऐशिकाशयप्रकाशसहिते तर्षतिग्य 9 क्षेत्रज्ञां कंठ प्रतिशरीर विभक्तar. श्रमदानी का Diii pis विकारविशेष ं अहंकारकं 95 अनात्मा देह अममिमानकरणकं सहकारि@sur@ अहंकार Gm Gara viGap51 अहङ्कारनर GD अहमर्थकां सांख्य मा गवादिका Gaढंग आत्मानात्मचिने कमत्यादिविरुद्ध अहङ्कारकं त्याउला देदात्मभ्रमादि तुल्यत्वादुच्यते - " मुदलान समष्ठतत्वङ्ग" इते । जीव. वेशेपस्य कर्मविशेषमनिमित्तीकृत्याण्डसृष्टेः प्राक् महदादीनां सृष्टिः समष्टिः । तदनन्तरं तन्निमित्तीकृत्य शरीरादीनां सृष्टः व्यष्टिरिति भिदा बोध्या । तथाच गीयते, “महाभूतान्यहङ्कारो बुद्धिरव्यक्तमेव च । इन्द्रियाणि दशैकञ्च पञ्च चेन्द्रियगोचरः ॥ इच्छाद्वेपरसुखं दुःखं सङ्घा नवचेतनाधृतिः । एरुक्षेत्रं समासेन सविकारमुदाहृतम्” इति । बुद्धिः = महान् । चेतनानृतः = चेतनया ध्रियमाणस्संघात इत्यैकपद्यम् । अत्रान्यकपर्यः क्षेत्रारम्मकाणां प्रदर्श- नम्, इन्द्रियगोचरा इत्यन्तं क्षेत्राश्रितानाम्, इच्छेया. दः क्षेत्र विकाराणामिति विशेषो भाष्योक्तो बोध्यः । । । एवं महत्तव निरूपणादनुक्रमप्राप्तमहारनिरूपणं प्रारभते इम् महान् इति । महत्तत्त्वा- दित्यर्थः । अस्यापि महतो विकारि : व्यत्वेन महत्त्वाख्य समपरिणामसन्ततो कदाचित् क चेत् ई रस्येच्छाव- शात् ततोपि विषमपरिणामे जाते तर नेत्राऽहङ्काराख्यो विलक्षणतत्यविशेषो भवतीत्यर्थः । अस्याहङ्कार- शब्दवाच्यत्यमुपपादयति इदु इति । तथा चाहङ्कार इत्यत्र कृन्धात्वर्थः बुद्धिः । देहः अहडिक्रयतेऽने- नेति अनहमि देहे अहम्बुद्धिहेतुत्वादम्याहङ्कारशब्दवाच्यत्चम् । तथोक्तं श्रुतप्रकाशिकायाम्- “मनसा करणं हि वेदनम्” । यथा, “तदेकावयत्रं देवं चेतला हि पुनः पुनः । कुर्यात्” इति । अतोऽहम् बुद्धिरहङ्कारः । चित्रप्रत्ययगर्भत्वात् अनहमि अहम्बुद्धिः इते । चित्रप्रत्ययस्यास्त्र सर्वलोपोपि बोध्यः । एतद्विषये मताःतराज्याह अहङ्कारेनि । निर्गुणस्य चिन्मात्रस्यैवाऽऽत्मत्वमुभयोस्तयोः सम्मतम् । अतश्च अहं जानामीत्यादी ज्ञानाद्याश्रयतया प्रतीयमानो नात्मा भवितुमर्हतीति तद्यनिरिक्तोऽहङ्कार एव तत्प्रतीतिगोचरः अहमर्थ इत्यर्थः । तथाच साङ्ख्यभाप्यम्, “प्रत्यक्षस्य बाधात्” इति सूत्रखण्डे, “अहं जानामीति गुगादिप्रत्यक्षस्य अहं गौर इति प्रत्यक्षवत् श्रुत्यैव बाधात् । अन्यथा हि गौरोहमिति प्रत्यक्षबलेन देह एत्रामा स्यादिति जितं चार्चा” इति। अद्वैतिभिरपि - “सुपुप्तिमूर्च्छा- दावप्रत्ययापायेपि आत्मानुभवदर्शनात् नात्मनोऽप्रत्ययगोचरत्वमिति । श्रुत्यादिविरुद्धमिति । “स कारणं करणाधिपाधिपः”, “भोक्ता भोग्यं प्रेरितारच मत्वा” इत्यादिषु ज्ञातृत्वभो कत्वादिमत्तयैवात्मा- नात्मविवेचनात्, “अहम्बुद्ध्या परागर्थात् प्रत्यगर्थे हि भिद्यते” इत्यहंबुद्धियोभ्यस्त्वतदभावाभ्यामेव तयोर्वैलक्षण्याच्च तन्न युक्तमित्यर्थः । नन्वहङ्कारस्य तत्त्वरूपत्वे दुस्यजस्य तस्य, “अहङ्कारं बलं दर्प कामं क्रोध என்று பிரிக்கப்படும். இவ்விஷயத்தில் சிலர் வேறுவிதமாகக் கூறுகிறார்கள். எங்ஙனே எனில்-ஸாத்துவிகமான மஹான் ஒருவிஷயத்தைத் தீர்மானம் செய்யும் போது காரணமாய் நின்று புத்தி என்று பேர்பெற்று இருக்கும். ८ ।
परमतमग्ने अचित्तस्त्र 8. I 129 । களையும் தேனை சத்தையும் விடச் சொன்னபடி. மான த்தையாதல் ரவான அரித்தையாதல் விடச்சொன்ன ग्रहम् । विमुच्य निर्ममश्शान्तो ब्रह्मभूयाय कल्पते” इत्यादौ कथं त्याज्यतोक्तिरित्यन्नाह अहङ्कारमिति बाक्यत्त्रयेण | देहात्मभ्रमेति । तस्याप्यहंकारशब्दवाच्यतया, “पञ्चभूतात्मके तात ! देहे मोहतमो- वृतः । अहं ममेःयेतदुच्चैः कुमतिः कुरुते मतिम्” इति तस्य निपिद्धत्वादित्यर्थः । उत्कृष्टजनेति । तथाच भाष्यम् - “अयमेत्र चाहङ्कार उत्कृष्टजनावमानहेतुर्गर्वापरनामा शास्त्रेषु बहुशो हेयतया प्रतिपाद्यते” इति । तथाच तत्राहङ्कारशब्दः तत्कार्यभूतदेहात्मा भिमानगर्वादिवृत्तिविषय इति तस्य त्यागवचनमुपपद्यत इत्याशयः । ननु कारणभूतस्याहङ्कारतत्त्वस्य नित्यं स्थितौ तत्कार्यस्य गवदिः कथं सुत्यजत्य मिल्यनाचार्या रहस्यत्त्रयसार एत्रमाहु - “एतादृशा चित्सम्बन्वेऽनुवर्तमानेपि तत्कार्यभ्रमरूपाहङ्कारादयः व्याधयः मूलमन्त्रा- दिसिद्धवित्रेकाख्यमेज विशेपेग नश्यन्ति” इति । क्षेत्रान्तर्भूतत्वं पूर्वोक्तरीत्या । शरीरारम्भकेत्यर्थः । आत्माचान अहमर्थम् इति पूर्वोक्तमतव्यावृत्त्यर्थम् । “आत्मन्येव न दोपाय शब्दोऽहमिति यो द्विज” इति विष्णुपुराणवचनात्, “बाधकापेताहंबुद्धि साक्षादात्म विश्यैव” इति भाषितत्वात्, “अथातोऽहङ्कारादेश” इति श्रवणाच जीवोप्यहंशब्दाशब्दवाच्य इत्यर्थः । तथाचानेकार्यकाहङ्कारशब्दवाच्यविपये प्रकरणानु- गुणमेत्र विशेषनिर्णयः कार्यः अन्यथाऽतिप्रसङ्गात् । तदुदाहृतमागमप्रामाण्ये, “तथाच हरिशब्दस्य இதற்கு அறிவுக் கருவிகளாகிய கண் முதலிய ஐந்தும் துணை. ராஜஸமஹான் துடிப்பை உண்டாக்கி பிராணன் என்று பெயர் பெறும். அப்போது அதற்கு தொழிற் கருவிகளாகிய கைகால் முதலிய ஐந்தும் துணைநிற்கும் மனஸ்ஸு என்னும் கருவி இரண்டு மஹான்களுக்குமே துணைபுரியும், தாமஸ மஹான்-த்ருடி, லவம் என்னும் சிறிய நிமிஷங்கள் முதலாய் பிரிந்திருக் கும் காலமெனப்படும் என்று இக்கூற்றில் ஒவ்வொன்றும் தவறாகும் நாங் கள் இவ்விதம் ஒரு ஸங்கேதம் எங்களுக்குள் ஏற்படுத்தியுள்ளோம். வேறில்லை என்றால் - அப்போது அது பரவாயில்லை. இம் மஹான் முதலிய ஸ்ருஷ்டிக்கப்பட்டு ஸமஷ்டிதத்துவங்கள் அனைத்தும், பிரம்மாண்டம் ப்ராணிகள் பிறக்கும்போது, ஒவ்வோர் உடலிலும் பிரிந்து நின்றுதவுகின்றன. இம்மஹானினின்றும் பிறந்த இரண்டாவது மாறுதல் நிலை அஹங்கார மெனப்படும். இது நானென்னும் ஆத்துமா அல்லாத உடலில் -நான்-என ஆத்தும அபிமானம் பிறக்கக் காரணமாகையால் வியாகரணவிதிப்படி அஹங்காரம் என்னப்படுகிறது. இவ்வஹங்காரமே “நான்” என்னப்படு கிறதென்று ஸாங்கியரும் அத்வைதிகளும் சொன்னது - ஆத்துமா இது- அநாத்துமா அது என்று பிரித்துக்காட்டும் பிரமாணங்களுக்கு மாறானது. அஹங்காரம் விடத் தக்கதான ஒன்று என்ற கீதைக்கும் -“உடலே நான்” என்கிற அஹங்காரத்தையும். “நான் உயர்ந்தவன்” - என்னும் அஹங்காரத் தையும்(அதாவது கர்வத்தையும்) விடவேணுமென்றுதான் பொருளே தேசி - 17
130 1 1 देशिकाशयप्रकाश लहिते उपादेय / ji @iidari D. दुस्त्यजाका उचितमयां DGp श्रहङ्कारतय काठकं कारणका महान् Guru गुणशेषस्य विविध Loriya चैका रिकं, तेजसं, भूतादि Quary. appa सारिविकाकार इन्द्रियोपादान. तामसाहंकार तन्मानोपादान. “रजः दृष्टा मण्डूकवा चिता इति तच्छब्दवाच्यत्वात् सिंहो मण्डूक एव किम् । तथा गोशब्दवाच्यत्वात् शब्दश्वापि विपाणवान् ॥” इति । शृङ्गिपश्वादेरपि गोशब्दवाच्यत्यात् तद्वाचिगोशब्दवाच्यशब्दश्चापि विषाणत्रान् स्यादित्यर्थः · दुस्त्यजम्=अहङ्कारादिकम् । तस्य दुम्स्यजत्यञ्च अन्यत्रोक्तम्, “तत्रेषु परिगणितोऽहङ्कारः न विवेकमात्रेणापैति । सूक्ष्मशरीरध्वंसं यावदनुबध्नाति” इति । आदेयम् = आत्मखरूपादिकम् । “आत्मेति तूपगच्छन्ति ग्राहयन्ति च” इति सूत्रेण तस्योपात्यत्वेनोपादेयताविष्करणात् । उचितमत्रिरे इति । “न हाशक्यं विदधाति शस्त्रम्, मातापितृसहस्रेभ्योपि वत्सलतरं हि शास्त्रम्” इत्यादिकमिहाभिप्रेतम् । एवमेषां त्याज्योपादेयविभागे प्रमाणतया शास्त्रस्य प्रस्तावात् एतद्वर्मिग्राहकप्रमाणमपि शास्त्रमेवेत्युक्तं भवति । ततच — भव्यक्तावृतमहत्तत्वात् अभिमान कार्योन्नेयाहङ्कारोत्पत्तिः इति वादिकेसर्युक्तं निरस्तम् । तत्त्वानुमेयतावादस्य सांख्यसगन्धत्वेन सिद्धान्तविरोधात् । महतीव तत्कार्येऽहङ्कारेपि वैविध्यमाह इब् अहङ्कारेति । तदुक्तम् - “वैकारिकरतैजसश्च भूतादिश्चैव तामसः । त्रिविधोऽयमहङ्कारो महत्तत्त्यादजायत” इति । अन तृतीयस्य तामसत्वोक्तथा प्रथमद्वितीययोस्सात्त्विकराजसत्वे अपि सिद्ध । अथ महत्तत्त्व- विलक्षणतयाहङ्काराणां त्रयाणां कार्यभेदमाह इवरिल इति वाक्यत्त्रयेण । सच्चकार्यप्रकाशकरत्वा दिना इन्द्रियाणां सात्त्विकाहङ्कारोपादानकल्यम् । तथाच श्रीविष्णुपुराणे “तैजसानीन्द्रियाण्याहुः” ति तेषां राजसाहङ्कारकार्यत्वं पूर्वपचयभिमतमिति आहुरिति प्रयोगेन दर्शयिया, “देवा वैकारिकाः स्मृताः” इति स्वमतं कथितम् । देवा: - इन्द्रियाणि । “अग्निर्वाक् भूत्या मुखं प्राविशत्…. आदित्यश्चक्षुर्मूत्वाऽ क्षिणी प्राविशत्” इति भ्रत्या तेषां देवाधिष्टितत्वात् द्योतनात् प्रकाशनाद्वा । इन्द्रियोपादानमित्यत्रेन्द्रियं प्राकृतं ग्राह्यम् । अप्राकृतस्य तस्य नित्यत्वात् । तामसाहङ्कारम् इति । “भूततन्मात्त्रसर्गेयं अहङ्का- रासु नामसात् " इति तदुक्तेः । तत्रैवोपरि, “भूतादिस्तु विकुर्वाणः शब्दतन्मात्रकं ततः” इति विवरणात् யல்லது-உடலுருப்பு போன்ற அஹங்கார தத்துவத்தையும், நான் என்னப் படும் அஹங்காரமான ஆத்துமாவையும் விடவேணுமென்று பொருள் கொள்ளத்தகாது விடமுடியாதவற்றையும், கைக்கொள்ள வேண்டியவற் றையும் விடச் சொல்லுவாருண்டோ? இவ்வஹங்காரமும், தனக்குக் காரண மான மஹானைப் போலவே-முக்குணங்கள் காரணமாக மூன்றாகி முறையே- வைகாரிகம், தைஜஸம். பூதாதி என்று பெயருடையதாகும். இவற்றில் முதலாவது இந்திரியங்கள் பதினொன்றுக்கும் மூலகாரணம் மூன்றாவது- தன்மாத்ரைகள் என்னப்பட்ட பஞ்சபூத ஸூக்ஷ்மங்களுக்கு மூலகாரணம், परमतमने अचित्तस्व. 3. 131 प्रवर्तक तस” इत्यादि यचन/vaarrow राजसाइंकार @OG प्रवर्तक के इन्द्रियतन्मात्रसृष्टिका @ सात्त्विकाहंकार विशेषांक का निमित्तकारण o ॥ pipis is pismal इन्द्रिair goal अदद्वार- हैरण्यगर्भ पक्ष अहङ्कार का mi @appp उत्पति कर्मेन्द्रिय 1 Gap बाक्पा Barr. इन्द्रियाणां तामसाहङ्कारः शब्दतन्मात्रस्यैव साक्षादुपादानम्, इतरेपां स्पर्शसन्मानादीनां पञ्चभूतानाश्च परम्परयैवेति, तथैव भूतादिसंज्ञासम्बन्धस्तस्येति च बोध्यम् । अन्धया सांख्यमत इत्र सर्वेषां तन्मात्राणां साक्षात्तामसाहङ्का- रादेवोत्पत्तिः, तेभ्यश्च तथातथा पश्चभूतानामित्यङ्गीकारे, “आकाशाद्वायुः” इत्यादिश्रुतिविरोध इत्यने वक्ष्यते । रजः प्रवर्तकमिति । “यदा तमसि सत्वे च रजोऽप्यनुगतं स्थितन् । रजः प्रवर्तकं तन्न बीजेषु च यथां जलम्” इति ब्रह्माण्डपुराणे क्रियापादस्थं वचनम् । प्रवर्तकत्वञ्च तत्कार्यजननेऽनुग्राहकत्वम् तथाच सात्त्विकाद्यहंकारेणेन्द्रियादिसृौ बीजेन वृक्षोत्पत्तौ सलिलमिचेदं सहकारि भवतीत्यर्थः । न च रजसाहङ्कारस्य केवलं निमित्तत्वे दण्डादेर्घटादाविव तस्य स्वकाय द्वियादावननुवृत्तेः कथमिन्द्रियाणां चलना दितत्कार्यान्वय इति वाच्यम् । सुवर्णतैजसत्वपक्षे तदुपष्टम्भक पृथिव्यादिगतगुरुत्वकार्यस्य पतनस्य स्वर्णान्वयवदस्यापि कथञ्चिदुपपादनीयत्वात् । नन्वेवमपि तस्य किञ्चित्प्रत्यपि उपादानत्वाभावे प्रकृति- विकृतयस्तप्त इति कीर्तितसप्तत्वसंख्या विरोध इति चेदन केचिदाहुः- “तथा वादोऽहङ्कारसामान्यमवलम्ब्य : प्रवृत्तः । सामान्येन व्यपदेशा भवन्तीति न्यायात् । आद्यन्तयोस्तथात्वात् । अन्यथा प्रकृतावप्येकदेशस्यैव महदहङ्कारादिरूपेण परिणामात् कथं मूलप्रकृतिरविकृतिः” इत्युक्तिरिति शङ्काया अन्यत्रापि दुर्वारत्वात् इति । अन्ये तु निमित्तकारणं सहकारिकारणम् । न त्पादानभिन्नं कारणम् । तथाच राजसाहङ्कारो द्विधाभूय सात्त्विकादिसंश्लिष्टः इन्द्रियाणामुपादानं भवन्नपि अन्यरूपेण निमित्तश्च भवति । पञ्चीकृतभूतेषु “वैशेप्यात्तु तद्वादः” इति न्यायेन पृथिव्या दिव्यपदेशवदनापि सात्त्विकत्वादिव्यपदेश इति वदन्ति । अथोक्तमनुसृत्य क्रमप्राप्तेन्द्रियलक्षणमाह सात्त्विकेति । “सात्त्विकाहङ्कारादिति अहङ्कारविशेष निर्देशात् इन्द्रियाणीति” बहुवचनेन सर्वेन्द्रियोपदेशाच्च अहङ्कारान्तरादिन्द्रियोत्पत्तिम, सात्कििाहङ्कारान्मनो मात्त्रोत्पत्तिश्च वदन्तो निरस्यन्ते । तदुक्तं सांख्यप्रवचनभाष्ये, “तैजसः दिन्द्रियाण्येव ज्ञानकर्ममयानि च” इति मनो- நடுவிலுள்ள ராஜஸாஹங்காரம், ரஜஸ்ஸுக்குள்ள தூண்டும் குணப்படி முதலாவதையும் முடிவுள்ளதையும் தூண்டி அவ்வவற்றின் காரியங்கள் தோன்ற நிமித்தமாக விருக்கும். முதலாவதான ஸாத்துவிக அஹங்காரத்தினின்றும் தோன்றியவை பதினோர். இந்திரியங்கள். அதாவது கருவிகள். இவற்றையே அறங்கா ரங்கள் என்று சொல்லும் மதம் -அஹங்காரத்தினின்று இந்திரியங்கள் பிறக்கின்றன என்ற சுருதிக்குச் சேராது. பதினோரு கருவிகளில் தொழிற் 132 देशिकाशयप्रकाश सहिते पंचकलंक राजसाङ्कार कार्यQDD का शैवपक्ष श्रुतिस्मृति सिद्धी . श्रीचित्यमात्र कहिलGGur अतिप्रसंग व्यकं कर्मेन्द्रिय कल प्रतिशरीरमुत्पत्तिविनाशकटंगा न पक्ष सृष्टिका एकादशेन्द्रिया मिन्नानां राजसात् मनोमात्त्रस्य च, अहन्तरवाद्विकुर्वाणात् मनो वैकारिकादभूदिति, सात्त्विक्रमेकादशकं प्रवर्तते वैकृतादहंकारात् इति च सात्त्विकादुत्पत्तिरित्ति" इति इदश्च विष्णुपुराणेप्यनूय खण्डितमित्युक्तं न विस्मर्तव्यम् । शैवमते च भोजराजेनैतद्विपरीतमूचे" तैजसतस्तत्न मनो वैकारिकतो भवन्ति चा- क्षाणि" इति । अथ हैरण्यगर्भपक्षं प्रतिक्षिपति इवै इति । इन्द्रियाणीत्यर्थः । “इन्द्रियाण्यहङ्कारविशेषाः” इति हैरण्यगर्भोक्तिरिति सर्वार्थसिद्धिः । शेरादु इति । " त्रिविधोऽयमहङ्कारः महत्तत्त्वादजायत । भूतेन्द्रियाणां हेतुः सः त्रिगुणत्वान्महामुने ।" इत्यादिनेन्द्रियाणामहङ्कार कार्यत्वावगमादिति भावः । अथ शैवैकदेशिमतमन्यनूद्य खण्डयति इन्द्रियङ्ग इति वाक्यद्वयेन । तदुक्तं तैः “प्रवृत्तिशीलत्वात् राजसाहङ्कारकार्याणि कर्मेन्द्रियाणीति । श्रुतिस्मृतिसिद्धमनु इति । तद्विरुद्धमिति यावत् । “देवा ‘वैकारिकारस्मृताः”’ इत्यविशेषेणेन्द्रियाणां सर्वेषां सात्त्रिकाहङ्कारकार्यताबोधनात् स्मृतितन्मूलभूत अति विरोधादिति भावः । औचित्यं = प्रवृत्तिशीलतालक्षणं सालक्षण्यम् । अतिप्रसङ्गम् वरुम् इति । मनसोपि प्रवृत्तिशीलत्वेन तस्यापि राजसाहङ्कारकार्यव्यापात इत्यर्थः । अथाव यादवप्रकाशमतमपि प्रदर्श्य निराकरोति कर्मेद्रिय इति । अयमभिसन्धिः – “सप्त इमे लोका येषु चरन्ति प्राणा गुहाशया निहिता सप्तसप्त” इति सप्तानामेव प्राणानामिंद्रियाणां जीवेन सह तत्र तत्र गमनं श्रयते । कानि तानि सप्तेन्द्रियाणीत्यत्र विशेष्यते च श्रत्यन्तरे, “यदा पञ्चावतिष्ठन्ते ज्ञानानि मनसा सह । बुद्धिश्व न विचेष्टेत तामाहुः परमां गतिम्” इति । पञ्च ज्ञानानि श्रोत्रादीनि पञ्चज्ञाने न्द्रियाणि मनः बुद्धिचेति सप्तैवेत्यर्थः । एतन्मते बुद्धया सह द्वादशेन्द्रियाणीति श्रुतप्रकाशिका । तथाच तेपां मध्ये सप्तानामेव जीवेन सहोत्वातिकाले गतिश्रवणात्, तदतिरिक्त कर्मेन्द्रियपञ्चकं शरीरेण सहोत्पद्यते विनश्यति चेति सिद्धमिति । सृष्टिकालतिले इति । “भूतेन्द्रियाणां हेतुस्सः देवा वैकारिकास्स्मृताः” इत्यविशेषेग सर्वेन्द्रियाणामादिकाले सृष्टिश्रवणात्, “इन्द्रियाणि तन्मात्रेषु लीयन्ते” इति सर्वेन्द्रियपव्यावगतेथ न कर्मेद्रियाणां शरीरोत्पत्ति विनाश समकालमुत्पत्ति विनाशौ वक्तव्यो । सप्तानां जीवेन सह गत्युक्तिश्रोपल- क्षणार्था । अत एव तमुत्क्रामन्त सर्वे प्राणा अनुत्क्रामति इति सर्वशब्दप्रयोगोप्युपपद्यते । “अध्यय- கருவிகளைந்தையும் ராஜஸ அஹங்காரத்திலிருந்து பிறப்பதாகக் கூறும் சைவர்கொள்கை சுருதிஸ்ம்ருதிவசனங்களுக்குப் பொருந்தா. ஏதோ ஒரு ஒற்றுமைமட்டும் இருப்பதைக் கருதி இஷ்டப்படி காரணகார்யங்களைக் கற்பித்தால் குழப்பம்தான் உண்டாகும். தொழிற்கருவிகளான கர்மேந்திரி யங்கள் உடலோடு உண்டாகி மடிந்துவிடுமென்பதும் சரியல்ல. ஸ்ருஷ் டியின் துவக்கத்திலேயே பதினொரு இந்திரியத்தொகுப்புகளும் அஹங்கார परमतम मचित्तस्य 3. - 133 तळा करण களும் நேரத்திலே பிறந்தனவென்கிற அடிங்களோடே Arவுக்கும். “मनःषष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि” इत्यादिवाक्यमुपलक्षण (?) - ॥ ज्ञानेन्द्रियपंचकानं सहकारियां संकदर-स्मृत्यादिकं सायाभिमानचिन्तावृत्तिमेदेन मन एव बुद्धहङ्कारशब्दैर्व्यपदिश्यते" इति भाप्योक्तरीत्या बुद्धाख्यमतिरिक्तमपी न्द्रियं नाङ्गीकार्यमिति भावः । नन्वेवम् “हस्तादयस्तु स्थितेऽतो नैवम्” इति शारीरकसूत्रदीपे श्रोत्रादीनि ज्ञानेन्द्रियाणि पञ्च, वाग्धस्तादीनि कर्मेन्द्रियाणि पञ्च, मनचेत्येकादशेन्द्रियाणि । तत्र श्रोत्रादीनि जीवेन सह शरीरान्तरगमनेपि गच्छन्ति । वाग्घस्तादीनि कर्मेन्द्रियाणि तु स्थिते शरीरे तेनैव सहो- त्पत्तिविनाशयोगीन्युपकारकाणि” इति कथनं कथमुपपद्यतान्नामेति चेत् — मैत्रम् | परमत इव वाग्घ- स्तादीनां शरीरेण सहोत्पत्तिविनाशाङ्गीकारेपि तेषामिन्द्रियत्वं परमप्रकम्प्यमित्यन्यारुह्य दर्शयितुं प्रवृत्तत्वात्तस्य ग्रन्थस्य । अत एव भाष्यादिषु एकादशेंद्रियाणामपि गमनं प्रतिपादितमुपलभ्यते । स्पष्टश्चेदं न्याय- सिद्धाञ्जने । अथ पडिद्रियवादमपि निराकरोति - मनष्पष्टानीति । गीतावचनमिदम् । अत्न मनसष्पत्यसंख्या रकत्वदर्शनात् इन्द्रियाणां पट्संख्याकत्वं लभ्यते । आदिना “तेषां त्ववयवान् सूक्ष्मान् पण्णामप्यमितौजसाम् । सन्निवेश्यात्ममात्नासु सर्वभूनानि निर्ममे " इति मनुवचनपरिग्रहः । वाकूपाण्या- दिष्विन्द्रियत्वव्यपदेशः चक्षुरादिवत् वचनादिक्रियाहेतुभूतसूक्ष्मांश विषयतया गौण इति तेषामभिमानः । उपलक्षणमिति । इतरेषामपि प्रदर्शक मित्यर्थः । अनोपलक्षणपरमित्येव सर्वत्न पाठः । स चोपलक्षणस्य शब्दव्यापारस्य शब्दवाच्यत्वाभावेन शब्दस्य तत्परत्वासंभवात् असमञ्जस इति लेखकप्रमादकृतो बोध्यः । “एका कन्या दशोन्द्रियणि", “इन्द्रियाणि दशैकञ्च” इत्यादि श्रुतिस्मृतिदर्शनादिति भावः । कन दीप्ताविति धातोः कन्या=सर्वप्रकाशकं मन इति । “मनश्च चञ्चल वात् कन्येत्र कन्या” इत्यानन्ददायिनी । एवं सामान्यत इन्द्रियविषये वक्तव्यमुक्त्वाथ मनोविषये पूर्वपक्षं दर्शयितुं प्रथमं सिद्धान्तमाह ज्ञानेन्द्रियेति । चक्षरादिभिर्ज्ञानेन्द्रियैः करणैः रूपादिसाक्षात्कारे जननीये मन सहकरोति । “अन्यत्नमना अभूवं नाश्रीपं आत्ममनस्संयोगस्येन्द्रियमनस्संयोगस्य च ज्ञानसामान्यकारणत्वेन, अन्यत्नमना अभूवं नापश्यम्” इति मनसि विषयान्तरप्रवणे सति रूपादिसम्बद्धेनापि चक्षुरादिना प्रत्यक्षाजननेन च सर्वज्ञानेन्द्रियाणां स्वकार्यकरणे मनोऽपेक्षितमिति भावः । ततश्च रूपरसादि- वस्तुतस्तु रूपादिपञ्चकमन्ये विपयद्वयज्ञानसा- पञ्चविषयज्ञानसाधनत्वं मनोलक्षणं फलितम् । धनत्वमेव पर्याप्तम् । शेष यर्थ्यात् । एवं मनसः कचित्कार्ये सहकारितामुक्त्वा क्वचित्करणत्वमप्याह सङ्कल्पस्मृत्यादीति । आदिना संशय, दिपरिग्रहः । यथा चक्षुरादीनां साक्षात्कारजनने मनोपेक्षा, தத்துவத்திலிருந்து பிறந்துவிட்டன என்றல்லவோ சுருதிவாக்கியங்கள் கூறுகின்றன. மனது முதலிய ஆறு அந்திரியங்களைமட்டும் கீதையில் கூறியது மற்ற இந்திரியங்களுக்கும் எடுத்துக்காட்டு. அறிவுக் கருவிகளான ஐந்து ஜ்ஞான இந்திரியங்களுக்கும் உதவிகர 13 GOLI • द्रियमन देशिकाशयप्रकाशसहिते कर्मेन्द्रियका व्यापरिकं तचिकीर्याव अशा कर्मेन्द्रियाuyis 9. बरं मनous उभयात्मक सांयां @sirror मन्द. व्यापारमान Gurs, कर्मेन्द्रियव्यापार कंकंतु परम्परया कारणाDIOSITYou काही केबिलाला C. उपकारकori. ज्ञानेन्द्रिय/ न तथा मनसस्सङ्कल्पादिजननेऽन्यापेक्षेति वैलक्षण्यं दर्शयितुं “ताने करणमुमाय्” इति मूले स्वयमर्थक ताने पदप्रयोगः । ननु मनइन्द्रियस्य स्मृत्यादिकरणत्वे तस्या इन्द्रियजन्यत्वेन प्रत्यक्षताप्रसङ्गः । न च सुखादिसाक्षात्कार एव मनस इन्द्रियत्वेन करणत्वम् । स्मृत्यादौ तु मनस्त्वेनैवेति इन्द्रियत्वावच्छिन्न- जनकता निरूपितजन्यताया एव प्रत्यक्षत्वप्रयोजकत्वान्नोत्ताप त्तिरिति वाच्यम्; सिद्धान्ते सुखादेर्ज्ञान- विशेषतया स्वयम्प्रकाशत्वेन मनोवैद्यता विरहतः एतादृश विभागस्यैव निर्मूलत्वादिति चेन्न — यतः ज्ञातकरणसंग्काराभ्यतरांजन्यत्वस्यैव परोक्षताप्रयोजकत्वेन तदभावमात्रात् सुखा दिसाक्षात्कारस्य प्रत्यक्षतोपपत्तिः । स्मृत्यादितु संस्कारजन्येति, अनुमित्यादिकं ज्ञातकरणजन्यमिति च न तयोस्तत्प्रसङ्गः । प्रत्यक्षत्वापरपर्यायसाक्षात्त्वस्य सिद्धान्ते – " यत् साक्षादपरोक्षात् ब्रह्म" इति रीत्या धर्मिसाधारणतया तवे वियजन्यत्वस्याप्रयोजकत्वमित्यपि बोध्यम् । मनसः कर्मेन्द्रियोपकारे वैपम्यं दर्शयति इदु कर्मन्द्रियेति । यागादीनामुच्चारणादिकार्यकरणे ज्ञानचिकीर्पाद्युत्पादनद्वारोपकरोति मनः । जानातीच्छति यन्ते ततशरीरचेष्टेति न्यायात् । साक्षात् ज्ञानेन्द्रियोपकारकत्वात् स्वयंसंकल्पादिज्ञानविशेष करणत्याच मनसो ज्ञानेन्द्रियत्रर्गेऽन्तर्भावेपि न कर्मेन्द्रियान्तर्निवेशः ; वागादीनामित्र साक्षात् कर्मकारणत्वाभावात् इति भावः । अथ मनोविपये सांख्यस्थिति शिक्षयति - ज्ञानेंद्रियङ्गकैयुमिति । ज्ञानविकासहेतुत्वे सतीद्भियत्वं ज्ञानेद्रियत्वम् । कर्मेन्द्रियेंद्रियार्थसन्निकर्षादिवारणाय विशेषणविशेष्योभयम् । साक्षात् कर्महेतुत्वे • सति इद्रियस्य कर्मेद्रियलक्षणम् । ज्ञानेंद्रियेंद्रियार्थसन्निकर्षव्यावर्तनाय विशेषणविशेष्यदद्वयम् । ज्ञानेंद्रियाणामपि ज्ञानद्वारा कर्महेतुत्वादतिव्याप्तितादवस्ध्यवारणाय, साक्षादिति • ज्ञानाद्वारके- त्यर्थकम् । पिरियचोलि इति । विभज्येत्यर्थः । एतावत्सिद्धातिंनोपीष्टम् । तथा च सांख्यकारिका- “बुद्धीवियाणि चक्षुस्त्रोत्राणरसनात्वगाख्यानि । वाक्पाणिपादपायूनस्थं कर्मेद्रियश्चैच” इति । उभयात्मक- मन मनः" इति च । ज्ञानकर्मेंद्रियात्मकमित्यर्थः । मन्दमिति । उक्तदिशा तस्य कर्मेद्रियात्मकत्वा- भावादिति हृदयम् । ननु न सांख्यानामेवोभयात्मकत्ववादो मनसि भवति येन तन्निराकरणं युज्येत । மானதாய். நினைவு தீர்மானம் முதலியவற்றுக்கு நேரான காரணமாயு மிருக்கும் இந்திரியம் மனஸ்ஸு. இது கருமேந்திரியம் செயல்படும்போது அறிவு அவா முதலியவற்றைப் பண்ணிக்கொண்டு உதவும். ஜ்ஞான இந்திரி யங்களையும், கர்ம இந்திரியங்களையும் பிரித்துக் கூறி - மனஸ்ஸு இருஉரு வான ஒரு இந்திரியம் என்று ஸாங்கியர் சொன்னது மோசமான விஷயம். ஏதோ ஒரு தொழிலுக்குக் காரணம் அல்லது கருவிகள் செய்யும் தொழி परमसभने अवित्तस्थ. 3. ० शेकंड कर्मेन्द्रियत्व Garrowed . मानसाळा गळा कर्मकांढा ढाका 135 श्रोतादिकळं कर्मेन्द्रिय सि बुद्धिविशेषाurajp कं फ्यरणा मनोपार विशेष roar अध्ययनाया भिमानचिन्तं विना डंग की वृत्ति मेद का 81 Quo டங்களிலே की उ किन्तु याज्ञवल्क्यादयोपि तथा रंमरते, “हस्तौ पायुरुपस्थञ्च पादौ जिह्वाच पञ्चवै । कमै द्रयाणि जानीयात् मनश्चैत्रोभयात्मकम् ।” इति ततश्च वक्ष्यमाणदिशा कथञ्चित्तलक्षण शिक्षयापि तस्योभयात्मकत्व- मुपपादनीयमिति केषाञ्चित्पक्षं प्रतिक्षिपति व्यापारमात्रत्चालेयाद लिति । ज्ञानकर्मसाधारणव्यापारत्वा- वच्छिन्नजनक्रतामात्रेणेत्यर्थः । तादृशव्यापारत्वञ्च धात्वर्थत्वमेव । मात्रशब्दः कृत्स्नार्थकः । ज्ञानाद्वारक- कर्महेत्विद्वियत्यादिरूपपूर्वोक्तकमै दिथलक्षणव्युदासार्थो वा । कनेंद्रियव्यापारः = कर्मेद्रियजन्यं कर्म | परम्परया=ज्ञान चिकीर्षादिद्वारा । तथाच साक्षाद्यत्किञ्चिद्यापारमात्रजनकत्वं साक्षात्परम्परासाधारण्येन कर्मकारणत्वं च कर्मेद्रियलक्षणमिति तच्छिक्षया कथञ्चिन्मनसः कर्मेद्रियत्वसम्पादने तथैव ज्ञानेंद्रियाणामपि तदापातादिंद्रियद्वैराश्यमेव विनश्येदिति पूर्वोक्तयाज्ञवल्क्यवचनमुभयोपकारकत्वेन मनस्योप- चारिकमेवेति भावः । एतेन तत्त्वत्रय निरूपणे - मनस्तूभयसहकारित्वात् ज्ञानेंद्रियं कर्मेद्रियञ्च भवति । “उभयात्मकम्मन इति युध्यते इति वादिकेसर्युक्तं “ज्ञानेंद्रियाणां स्वस्वविषयग्रहणचेळायां, कर्मेद्रियाणां स्वस्वकर्मकरणकाले च मनस्सहकारापेक्षणादुभयात्मकं मन एतेषां सर्वेषां साधारणं भवतीति तत्वत्रयव्याख्यायां वरवरमुःयुक्तञ्च निरस्तं भवति । उभयात्मकं म्मन इत्यस्य सांख्यसिद्धान्तत्वात् । उक्तरीत्योभयात्मकत्वस्य दुरुपपादत्वाच्च । अत एव तत्पक्षपाति विरचिते सिद्धान्तसिद्धाञ्जनेऽपि - ज्ञानेंद्रियलक्षणमुक्त्वा “ तच पविधं मनस्श्रोत्ना दिभेदात्” इत्येतावदेवोचे । कर्मेंद्रियेषु मनसोन्तर्भावश्च नोक्तः । ननु मनसः कर्मेद्रियत्वाभावे कायिकं कर्मेत्यादिवत् मानसं कर्मेति व्यवहारः कथमुपपद्यतान्नामेत्यत्लाह - मानसेति । बुद्धिविशेषः = सङ्कल्पादिः । “सङ्कल्पः कर्म मानसम्" इति सङ्कल्पादिपु मनोवधानादेः कर्मणोऽधिकमपेक्षिततया कार्ये कारणोपचारे इति न तावता मनसः कर्मेद्रियत्वमित्याशयः । अथवा मानसं कर्मव्यवधानादिकमेवोच्यत इति स व्यवहारो मुख्य एवास्त्वित्याह- अवरुक्कु इति । सङ्कल्पादेरित्यर्थः । मनोव्यापारः = अवधानादिः என்னப் एवं मनसः कर्मेंद्रियत्वं निराकृत्याथ तस्यैव भाप्यादिषु महदहङ्कारादिरूपत्यप्रतीतिमपि निरस्यति- इम्मनस्तु इति । “हस्तादयस्तु स्थितेऽतो नैवमिति शारीरकसूत्रभाष्ये - " अध्यवसायाभिमान चिन्ताकृवत्ति- லுக்கு அறிவை உண்டுபண்ணி அதன் முலமாகக் காரணமென்று கருமேந் திரிய இலக்கணமமைத்து மனஸ்ஸையும் கர்மேந்திரியம் பார்த்தால். அப்போது காது முதலிய ஜ்ஞானேந்திரியஙகளையும் கர்மேந் திரியமென்னலாம். ‘ஒன்றைத் தீர்மானிப்பது மனதின் தொழில் என்ற வசனத்தில் - தீர்மானமும் ஒரு தொழில் என்றோ - அல்லது அதற்கு காரண மான மனதின் முயற்சி தொழில் என்றோ கருத்துக்கொள்ளலாம் இம் மனஸ்ஸே,- தீர்மானம், நானென்றபிமானித்தல், சிந்தித்தல் என்கிற மூன்று 136 देशिकाशयप्रकाशसहि बुद्धि என்றும் எமென்றும், ரமென்றும் சொல்லப்படுகிறதென்று भाग्यलं काया । महदादितरवा का निषेधिqUDI. पुरुष छळंल बुद्धि- து ரிரெங்களைப் பண்ணும் என்யிலே இதற்கு சனங்களுண்டென் கையிலே मेदात् मन एव बुद्धधहङ्कारचित्तशब्दैर्व्यपदिश्यते” इति भाषणात् मनसोऽभ्यवसायादिवृत्ति 4. महदाद्यभेद- प्रतीतेः न तदतिरिक्ततत्त्वसिद्धिरिति शङ्कितुराशयः । समाधत्ते — पुरुषनुक्कु इति । बुद्धिवृत्ति - विशेषाः अध्यवसायादयः । तथा च मनस एव महत्तत्वानुग्रहात् अध्यवसायवृत्तिकत्वे बुद्धिनामकत्वम्, अह- ङ्कारानुप्रहेणाभिमानवृत्तिकत्वेऽहङ्क रनामकत्वम्, संस्कारानुप्रहेण चिन्तावृत्तिकत्वे चित्तनात्मकत्वञ्च भवतीति भात्रः । ननु मनोपेक्षया बुद्धयादीनि त्रीण्यन्तःकरणानि भिन्नानि स्वीकार्याण्येव । ततश्च कथमेकाद- शेंद्रियाणि । अत एव सुबालोपनिपदि - “चक्षुश्च द्रष्टव्यश्च नारायणः” इत्युपक्रम्य सर्वाणि ज्ञानेंद्रियाणि परिकीर्त्याथ, “मनश्च मन्तव्यञ्च नारायणः, -बुद्धिश्च बोद्धव्यश्च…. अहङ्कार चाहङ्कर्तव्यश्च…. चितञ्च चेत व्यश्च नारायणः” इत्युक्त्वानन्तरं कर्मेद्रियेणोपसंहृनम् । ततश्च करणगणमध्यपाठात् अग्रयमायन्यायेन एपामपि इद्रियत्वं सिद्धमिति सांख्यमतं प्रत्याह इत्ताले इति । मनस एव बुद्धधादिनामकत्वकथनेनेत्यर्थः । “करणं त्रयोदशविधमत्रान्तरभेदात्” इति सांख्यसूत्रम् । तनावान्तरमेदस्य वित्ररणम्, अन्तःकरणं त्रिविधमिति । तथाच दशभिरिंद्रियैरसह मनोबुद्ध यहङ्काररूप त्रिविधान्तःकरण मेलनेन त्रयोदशकरणानीत्यर्थः । एवंरीत्येति कयनेनान चित्तमपि चतुर्थतया परिगणय्य चतुर्दशकरणत्रादस्तदेकदेशिनां गृह्यते । तथाच तत्त्व- मुक्ताकलापः, “सांख्यैस्त्रेधोक्तमन्तःकरणमिह मनोबुद्ध यहङ्कारमेदात् चित्तञ्चान्ये चतुर्थ विदुः” इति । अत्नायं सम्प्रहोऽन्यत्नोक्तः, “एकं मनोन्तःकरणं नैयायिक्रमते मतम् । द्विविधं भास्कराः प्राहुः, त्रिविधं का पिला विदुः ॥ चतुर्विधं केचिदाहुः तदुक्तिखधार्यताम् । मनोबुद्धिरहङ्कारश्चित्तं करणमान्तरम् ॥ संशयो निश्चयो गर्व- स्स्मरणं विषया इति । तत्र कापिल भिन्नास्तु वृत्तिमेदाद्भिदां विदुः ॥ मनः स्मृत्यनुभूतिभ्यां द्विधा भास्कर- भाषितम् । श्रुतिश्च विविधा मानं सर्वेषामिह विद्यते ॥” इति । निरस्तमिति । सुबालोपनिषदि बुद्धयादीनां करणवर्गमध्य पठनस्य, “अव्यक्तमक्षरे लीयते अक्षरं तमसि लीयते” इत्यादावक्षरतमसो रिवावस्था विशेषपरतया- प्युपपत्या तत्त्वान्तरत्वे तात्पर्याभाव: । बुद्धादीनां करणान्तरत्वग्राहकस्पष्टत्र चनाभावादित्याशयः । अत्राधिकम् आनन्ददायिन्यादावनुसन्धेयम् । ननु - " अध्यवसायाभिमानचिन्तावृत्तिमेदान्मन एव बुद्धयहङ्कारचित्तशब्देव्यवहियते” इति भाष्ये- “कामस्सङ्कल्पो विचिकित्सा श्रद्धाऽश्रद्वा धृतिरधृतिर्हीर्धीर्भीरित्येतत् सर्वं मन एव इति श्रती च कथमध्य- षसायकामादेर्मनोवृत्तिविशेषत्वं मनस्वचोच्यते । जीवस्य धर्मभूतज्ञानावस्थाविशेषा हि ते इलाह- விதவேலைகளைச் செய்யும்போது முறையே-புத்தி அஹங்காரம், சித்தம் என்று சில இடங்களில் சொல்லப்படுகிறது என்று பாஷ்யத்தில் கூறியது - மஹான் அஹங்க ரம் என்று தனித்தத்துவங்களே கிடையாதென்ற கருத்திலன்று. பின்னே? ஜீவனுக்கு இந்தவிதமான மூன்று வேலைகளைச் செய்யும்போதுपरमतम अचित्तर 8. 137 1980 तत्पर ं शक्रं करण प्रयोदशविध, अन्तःकरण विविध 67 Bur साङ्ख्यादिकां @snig निरस्त, षध्यवसायादि काम- संकरणदिक पुरुष धर्मभूतज्ञानावस्थाविशेषांसना ॥ संक Aamp मनोवृतिका का Gangapulp का दायां गी, वखलक धर्मभूमज्ञान झालंयवस्थाविशेषणां यतुक कंडकं air coria इन्द्रियावस्थाविशेषां களாகையாலே எர்த்தையிட்டுக் காணத்தை சாத்தபடி 1 इव्वध्यवसायादीति । कामसङ्कल्पादीनामत्र प्रसङ्गवश | दुत्कीर्तनम् । नित्यमुक्तादीनां धर्मभूतज्ञानस्य सर्वेषां धर्मिज्ञानस्य चेंद्रियवृत्त्यनपेक्षणात् क्रमेण-द्वेति, धर्मभूतेति च प्रयुक्तम् । इन्द्रयावस्थाविशेषाः इन्द्रयवृत्तयः । कार्यत्तै यिट्टु इति । कार्यवाचकशब्दे प्रयोक्तव्ये कारणवाचकशब्दस्य तत्स्थाने औपचारिकः प्रयोग इत्यर्थः । अत्रैवंवित्रपाठापेक्षया, “कारणतै यिट्टु कार्यते उपचरिचपडि” इति पाठश्चेत् भाषायां स्वरसस्यादिति भाव्यम् । तथाचाध्यवसायादीनां साक्षात् मनोवृत्तित्वाद्यभावेपि तत्कार्यत्वात् आयुरादौ घृतादिकार्ये घृतादित्वोपदेशवदौपचारिकव्यपदेशोऽयमिति भावः । ननु मनस इन्द्रियत्वमेत्र नाङ्गीकर्त- व्यम् । तथा सति, “एतस्माज्जायते प्राणो मनस्तद्रियाणि च” इत्येकवाक्य एव मनश्शब्दस्पेन द्वियशब्दात् पृथक्पठनानुपपत्तिः ; इन्द्रियशब्द पठनादेव मनोपि गृहीतमिति पुनर्मनश्शब्दप्रयोग नैयर्थ्या दिव्यनाद इन्द्रयाणीति । पञ्च चेन्द्रियगोचरा इत्युत्तरशेषः । आदिना एकादर्श मनश्चान, मनष्यष्ठानीन्द्रियाणि, इन्द्रियाणां मनश्चास्मीत्यादिकं विवक्षितम् । अथ मनसोऽनिन्द्रियत्वेप्युक्तं सर्व समन्धीयते । विजातीयेना- प्यन्येन तत्रतत्र वित्रक्षितसंख्यः पूरणात् । “यजमानपञ्चमा ऋत्विजः प्रचरःति” इत्यादिवत् ॥” इन्द्रियाणां मनः" इति च नक्षत्राणामहं शशीतियत् सम्बन्धसामान्ये पष्ठी भविष्यति न तु निर्धारण इत्यन्नाह साच्चिकाहङ्कारेति वैशेपिको कम्-शब्देतरोद्भूतविशेश्गुणानाश्रयत्वे सति ज्ञानकारणमनस्संयोगाश्रयत्व- रूपमिनियलक्षणं तु कर्मेन्द्रियाव्याप्तेर्न समीचीनम् । न च तत् बहिरिन्द्रियाणां चक्षुरादीनां पश्चाना- மனஸ்ஸுக்கே மூன்றுவிதமான பெயர் வழங்கும் என்று கருத்து. இத் தாலே, அந்தக்கரணம் என்ற உள்மனதை முன் சொன்னபடி மூன்றாக்கி மொத்தம் இந்திரியங்கள் பதிமூன்று என்னும் சாங்கியர் பக்ஷம் விழும். கீழ்சொன்ன தீர்மானம், அறிவு. அவா, ஐயம், சிரத்தை முதலியனவெல்லாம் மனஸ்ஸின் வேலைகள் என்று கூறியதும் - உண்மையில் அவ்வாறல்ல. ஜீவனுடைய தன்மையாகிய அறிவின் விரிவுகளே அவை. அவ்வாறு கூறியதற்கு ஒரு கருத்துண்டு. ஸம்ஸாரத்தில் சிக்கியவர்களுக்கு மேற்கூறியவாறு அறிவின் விரிவு வருவதற்கு மனம் முதலிய இந்திரியங் களின் வேலைகள் தான் காரணம் அதனால் இதை அதுவென்றார்கள் ஒரு வாறு, இந்திரியங்கள் பதினொன்று என்று திட்டவட்டமாகக் கூறியுள்ள 0-A-18 ஆயினும் 138 देशिकाशयप्रकाशसहिते यथा- । ‘इन्द्रियाणि दशकं च’ इत्यादिना सात्रिकाहङ्कार कार्यद्रव्यत्व ं इन्द्रियलक्षणLDIT Sung मन इन्द्रियत्व (Lrsura एकवाक्य♚$860 मन civoni न्द्रिया गोबलीवर्दन्याय का निर्वाह्य इन्द्रियमिन्द्र लिंग मेव लक्षणमिति अन्यत्रेद्रिये न तदसत्त्वेप्यव्याप्तिरिति वाच्यम् । अन्तर्वहिरिन्द्रियविभागस्यैवाप्रमाणत्वात् । तनच सर्वेन्द्रियानुगतमन्यलक्षणं विवक्षणीयमेत्रे तीदमेत्र तदिति मनसोप्येतद्वत्त्वात् इन्द्रियत्वं दुर्वार मिति भात्रः । अथ, “मन सर्वेन्द्रियाणि च" इति सहपरिपठनं परिपाति - एकवाक्येति । अत्रेदमवधेयम् - विजाती- येन संख्या पूरणमगतिकगतिकम् । यथा – यजमानपञ्चमा ऋत्विज इत्यादी । तत्र ऋत्विग्यजमानादि- संज्ञानां श्रीतीनां मुख्यतया तत्त्रतत्त्र व्यवस्थितत्वात् । वेदान् अध्यापयामास महाभारतपञ्चमान्, ब्रह्माण- म गांव त्रीणि तेजांसि न स्पृशेत्-इत्यादिकं तु गौणं वेदत्वं तेजस्त्वं च सर्वसाधारणमादाय प्रवृत्तमिति तत्र सजातीयेनैव संख्यापूरणमिति सुगमम् । “भारतः पञ्चमो वेदः" इति तस्य गौणवेदत्व- स्मरणात् । इन्द्रियाणां मनथास्मीत्यादी निर्धारणे पप्रचेव स्वरसा । तत्प्रायपाठात् । “नक्षत्राणाम्” इति तु तद्वाधात् सम्बन्धसामान्ये पठचा प्रवृत्तमिति । अन्तर्वहिरिन्द्रियभिदा तु सिद्धान्ते नोपपद्यते । तथाहि किन्नामान्तरिन्द्रियत्वम् ? अन्तर्विषयग्राहकत्वमिति चेत्, के तेऽन्तर्विषयाः । न तावत् सुखादिकं तदाश्रयथ । सिद्धान्ते तेषां स्वयंप्रकाशत्वेन मनोवेद्यत्वाभावात् । नाप्यन्तरवस्थानमात्रा- दन्तरिन्द्रियत्वं मनसः । चक्षुरादीनामपि वहिरिन्द्रियत्वेनाभिमतानामन्तरेवावस्थानात् । सर्वेन्द्रियकन्दभूते हृदये हि तेषां सर्वेषां नाडीद्वारा स्थितिः । न च बहित्रयवाधिष्ठानकं वहिरिन्द्रियम् । अन्तरखयवा- घिष्ठानकं अन्तरिन्द्रियमिति वाच्यम् ; तथापि त्वगिन्द्रियस्यान्तर्बहिश्च सर्वदेहं व्याप्नुवत उभयरूप- त्वप्रसङ्गेन साङ्कर्यादिति । नन्त्रिन् द्रियाण्येकादशैवेति कथन्निर्णयः ! “इद्रियमिन्द्र लिङ्ग मिन्द्रदृष्ट मन्त्रसृष्ट मिन्द्र जुष्ट मिन्द्रदत्तमिति वेति पाणिनिनाऽनेकेष्वर्येषु इद्रियशब्द विनियोजनात् । इन्द्रशब्दात् मत्वर्थीये घप्रत्यये तस्येयादेशे इन्द्रियमिति रूपसिद्धिः । प्रत्ययार्थ सम्बन्धश्वोक्तरीत्या लिङ्गत्वदृष्टत्वसृष्टत्वादिः । ततश्च -“इन्द्रो मायाभिः पुरुरूप ईयते” इत्यदाविवेन्दशब्दवाच्यस्यात्मनः लिङ्गमिति, तेन दृष्टमिति वा नानार्थानामि द्रियत्वा- वगमादिष्यत्राह इद्रियमिन्द्रलिङ्गमिति । अत्र पाठान्तराज्यशुद्धानि । केवल मिन द्वियशब्दस्य “गच्छतीति गौः” इतिबदत्र व्युत्पत्तिमात्रप्रदर्शनेपि गोशब्दस्य गोजातावेव शक्तिरिति व्यवहारान्निर्णय- படியாலும், ஸாத்துவிகாஹங்காரத்தினின்று உண்டான திரவியம் இந்திரி யம் என்று இந்திரியங்களுக்கு அடையாளம் கூறியுள்ளபடியாலும், மனஸ் ஸும் ஓர் இந்திரியமென்று தேறியிருக்க - சுருதியில் -ஓரிடத்திலே, “மனஸ் ஸும் எல்லா இந்திரியங்களும் பிறந்தன” என்று பிரித்து எப்படி கூறலா மெனில் - கேள், கோபலவர்த்த நியாயத்தை ஒட்டிக் கூறலாம். அதாவது மாடுகளையும் காளைகளையும் ஓட்டி வா என்கிறோமே பிரித்து. அது . पर मत भने अचित्तस्य. 3. Quor DS व्युत्पत्तिनिमित्तनास पर नाळा ‘अणवा’ ढाळांक विन्द्रियाएँ Garvavi 139 विन्द्रिय/sarvarib अवधपरिमाणक अधिकरण 80 समर्थितळं विकारिद्रव्यक बदत्रापि कमज्ञाने द्वेयेग्वे द्वे जव्दस्यापि शक्तिनिर्णय इति भावः । अर्मेद्रियपरिमाणमाह इव्विंद्रियेति । अणवचेति सूत्रम् । “सर्व एव समास्सर्व एवानन्ताः” इतीद्रियाणामानन्त्यश्रवणादाकाशशदेखि विभुत्वं प्राप्तमिति पूर्वपक्षे सिद्धान्त्यते - अणवश्चेति । श्रुतौ प्राणशब्दाभिप्रायं सूत्रे पुंलिङ्गम् । सर्वाण्यपीि याण्यनि; “प्राणमन्त्क्रामन्तं सर्वे प्राणा अनूत्क्रामति” इति मुख्यप्राणेन सहेंद्रियाणामप्युत्क्रांति श्रवणात् विभुत्वे च तदनुपपत्तेः परिच्छिन्नपरिमाणत्वे सिद्धे पार्श्वस्थैरप्यनुपलब्ध्या तेपामणुत्व- मावश्यकमिति सूनाशयः । तेपामानन्त्यथतिस्तु “यो हैताननन्तानुपास्ते” इति विहितोपासनार्था वा, स्वकार्यानन्त्यपरा वा भविष्यतीति भावः । सूत्रोक्तमिन्द्रियाणामणुत्वमपि अन्न मुलानुसारात् अल्पपरिमाणत्वरूपमेव ; नात्मन इवात्यन्ताणुत्त्ररूपमित्युक्तं भवति । तथाच श्रुतप्रकाशिका, “अणुत्वं नाम परिच्छिन्नत्वे सति उपलब्ध्यर्हस्थूलताराहित्यमन्न चित्रक्ष्यते । न तु जीत्र त्मखरूपचदयन्ताल्पचम् । तत्र, “वालाप्रशतभागस्य” इतिप्रभृतिवाक्येनात्यन्ताल्पत्वस्योक्तत्वात् तथाभ्युपगमः । अन तूक्तप्रकार- मणुत्वं परिच्छिन्नत्वे सत्य तिखच्छत्वम् । उत्क्रान्त्यादि, परिच्छिन्नत्वे हेतुः । पार्श्वस्थैरनुपलभ्यमानत्वं स्वच्छत्वे हेतु । एवं विशिष्टपरिमाणत्वमुपपादितं भवति” इति । अन्यत्र च, “न चैतेषां जीववदत्यन्ताणुत्वं दृश्यते तथासति श्रोत्रादीनामनेकाधिष्ठानवर्तित्वं स्पर्शनरसनयोश्च पृथुदेशव्यापित्वं न स्यात् । सिद्धे ह्यणुत्वे विकासशक्तथा वृत्तिविशेषाद्वा आध्यायकप्रचयाद्वा पृथुत्वमङ्गीकार्यम्”, “इत्यादि । एवं “सर्व एवानन्ताः” इति श्रुतमानन्त्यं निर्व्यूढम् अय, “सर्व एव समाः” इत्यत्रगतं समचं नाम किमिति विचार्यते । यदि समपरिमाणत्वम्, तदा देहव्यापित्वगिद्रियेण सह श्रोत्रादीनामपि समपरिमाणत्र- प्रसङ्गः । त्वगिंद्रियपरिमाणस्यापि गजमृगमशकादिदेहभेदेन तारतम्यदर्शनानुरोधेनेंद्रियाणां तत्तद्देहानुगुण- सङ्कोत्रविकासादिविकार।पत्तिश्चत्यवेष्टापत्तिमाह विकारिद्रव्येति । सततविक्रियप्रकृतिप्राकृतादीत्यर्थः । अयं भावः - “सर्व एव समाः” इति न सर्वेषां समपरिमाणत्वमुच्यते । “सर्व एव समा इति समन्व श्रुतिः कार्यकरत्वविपया” इति श्रुतप्रकाशि कोक्तेः । इन्द्रियाणां समकार्यकरत्वञ्च यदिद्रियं यत्कार्य कचित्करोति, तदिद्रियं तत्कार्य सर्वत्र करोति इत्येवंरूपम् । खगादीद्वियस्य देहमेदेन सङ्कोचचिका- எப்படியோ, இதுவுமப்படித்தான். இந்திரனாகிய ஜீவனுக்கு = அதாவது அவன் உடலுக்குள் தங்கியிருக்கிறான் என்பதற்கு லிங்கம் = அடையாளம் என்றாற் போலுள்ள பலவித பொருள்களை இந்திரியம் என்னும் சொல் குறிக்கும் என்று வியாகரண நூலில் கூறியுள்ளதும். இந்திரியம் என்ற சொல்லமைப்பை விளக்குவதற்காக வந்தது. இவைகள் மிகச் சிறிய வைகள் என்று வேதாந்தஸூத்திரம் கூறும். பிரகிருதியினுடைய ஸந்ததி । • 140 देशिकाचायप्रकाश सहिते काल उपचयादिका पृथुत्वादिव Bros. स्त्रीकृत्य. संस्थान. स्वराभिप्रायादि @ का स्त्रीन्द्रियबळांबळpuji, पुरूषकृत्यादिकं पुरुषेन्द्रियQuadr Gurrpuyis, फर्ममूलचक्षुरादिप्रवृत्यनुपालनार्थLDI & (?) जीवेन्द्रिय Quo@coronpuria सादिकमस्त्येव । इतरेद्रियाणि तु न त्वक्तुल्यपरिमाणानि परस्परतुल्यमानानि च । तथापि तेषां सर्वेषां नाणवश्चेति सूत्रोक्तपरिमाणत्रत्व विरोधः । तदुक्तं अप्रः - " परिमाणावान्तर मेदे सत्यपि त्वगिद्रि- यस्य सूक्ष्मं शरीर व्यापीदृशमणुत्वमस्त्येवेति” इति । अथ सौगतानामधिकेंद्रियवादमप्युन्मूलयत्ति स्त्र’ कृत्येति बाक्यद्वयेन | स्त्रीकृत्यं–तन्मात्नसाधारणं गर्भधारणादि । संस्थान = “स्तनकेशवती नारी” इत्युक्ता आकृतिः । स्वरः=मधुरश्लक्ष्णः कण्ठध्वनिः । अभिप्रायो ऽप्येवमेवाधीरतादिविशिष्टः पुव्यावृत्तः आशय विशेषो वोध्यः । चक्षुरादीनां सर्वव्यक्तिसाधारणतया न तैरेतादृशकार्यनिर्वाह इति एतदर्थं पृथगंद्रियविशेषकल्पनमा- बश्यकमिति तेषां मतम् । पडायतनाख्यचक्षुरादिज्ञानेंद्रियाणि विना, कर्मेद्रियाणि न ते स्वीकुर्वन्तीत्यपि भाव्यम्। पुरुषकृत्यं=रेतोमोक्षणादिकम् । आदिना पुरुषासाधारणालोमशाकृत्यादीनां ग्रहणम् । कर्ममूले ति चक्षुरादिप्रवृत्तयः = निमेषोन्मेषादयः । ते यद्यपि कर्ममूला जीवेनाधिष्टात्ना कार्यन्ते, तथापि कर्मादीनां तेषां सद्भावेपि जीवच्छरीर एव यस्मान्निमेपादयो भवति, यदभावाच्च न मृतशरीरेपु, तादृशं किश्चित् जीर्वेद्रियाख्यं कल्पनीयमिति तदभिमानः । अत्र - “जीवनेन्द्रियम्” इति पठितव्यमिति प्रतिभाति । यथाभते जीवेन्द्रियशब्दे समासबैघर्यात् । “कर्ममूल चक्षुरादिप्रवृत्त्यनुपालनाय” इति मूलवारत्याच्च । तादृशप्रवृत्यनुपालनं जीवनेनैव भवति । न तु प्रवाहनित्येन जीवेनेति । देहव्यापारङ्गळाय् इति । एवमेत्र सर्वत्र पाठो दृश्यते । तदा चक्षुरादयो यथा दर्शनादिव्या नारिणः पृथक् संति, नथैतानीन्द्रियाणि तिष्ठति । अपि तु केवलं तत्तत्स्त्री पुन्य क्तिसम्बन्धिदेहव्यापारमात्नरूपाण्येवेति तदर्थो भाष्यः । एवं सौगतैः कथने तत्र परेपामनिष्टाद्यभावात् तत्खण्डनप्रयासा दिवैफल्यमे वे ति वयमन्यथा पाठमालोचयामः - देहव्यापकङ्गळायिति । तथा चक्षुरादिवत् प्रादेशिककार्यकरत्याभावेनेमा- नि स्त्रीन्द्रियादीनि देहव्यापकानि त्वगिन्द्रियवदिति तदर्थः स्यादिति तु प्रतिभाति । तेषां संप्रदायोऽन्वेष्टव्यः प्रतिबन्धा तदेतन्निरस्यति — नपुंसकेंद्रिये नि । अन्यथा नपुंसकाकृतिकृत्य खरारा दिवैलक्षण्या निर्वाहादिति களுக்கு விரிவும் சுருக்கமும் கூடும், இங்கு பெளத்தர் ஒரு விநோதம் கூறுவர். அதாவது-பெண்களுக்கு, ப்ரஸவம் உடலமைப்பு மாறுதல் முதலிய வற்றுக்காக ஸ்திரீந்திரியம் என்று ஒன்றையும், ஆண்களுக்கும் விந்து சக்தி, உடற்கட்டு முதலியவற்றுக்காக புருஷேந்திரயம் என்று ஒன்றையும், கர்ம மடியாக வரும் கண்இமைப்பு முதலியன சரிவர நடப்பதற்காக ஜீவேந் திரியம் என்று ஒன்றையும் அங்கீகரிக்க வேணும் என்பர். இவைகள் உடல் முழுவதும் செயல்படும் என்பர். இது சரியல்ல. இப்படியானால் நபும்ஸக परमतभने मधित्तत्व 3. 141 देहव्यापार (?) raip सौगत नपुंसकेन्द्रिय Gopya प्राप्त अभ्यथासिद्धि परिहार तुल्यांकन केल. मनsusneru नित्या विभु 9 nit @Ganळां का मर्थ ‘एकादशं मनस्वास देवा वैकारिकाः स्मृताः’, ‘मनष्पष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति ॥ इत्यादिना ॥ पाघिन मनiusman विभुवuri Gsrir भातां ठंड निरवयवाकाशश्रोत्र- भावः । ननु नैव नपुंसकेन्द्रियक्लु प्तिप्रसङ्गः । तत्कृत्यादीनां सत्वादिगुणत। रतम्ययदेहखभावादेवोप- पत्तेरिति चेत्-हन्त ! स्त्रीकृत्यादीनामपि तथैव तादृशदेहधर्मत्वोपपत्तेः स्त्रीन्द्रियादिक्लु प्तिरपि मुधैव भवेत् । स्त्रीणां देहसाम्येपि काश्चिदेवापत्यानि प्रसुते, नाभ्या इति नियमार्थ तत्कल्पनमिति चेत्, नपुंसकेन्द्रियविषयेपि तदवान्तरविशेषमादाय तथैवेति समसमाधिरित्याह अन्यथा सिद्धिपरिहारेति । अन्यथा सिद्धिश्च परिहारश्चेति द्वन्दस्समासः । अयं भावः — पुरुपे न्द्रियाभावेनैव स्त्रीकृत्यादेः, स्त्रीन्द्रियाभावेनैव पुरुषकृत्यादेश्व सम्भवात् तयोरन्यतरान्यथा सिद्धिदुर्वारा । अन्यनरेंद्रियाभावो नपुंसकेषु अतिप्रसक्त इति चेत्, उभयेन्द्रियाभावोप्य - चेतनेष्वतिप्रसक्तः । नपुंसका कृत्यादेरुभयेन्द्रियभावप्रयुक्तत्वस्यैव त्वयाङ्गीकारात् । ततश्च नपुंसकेन्द्रियक्लुप्ति-’ रपि दुर्वारेति । अत एव स्त्रीन्द्रियपुरुषेन्द्रियादिकल्पनमिति न्यायसिद्धा अन व्याख्यानेषु, “इन्द्रियेष्वेव- स्त्रीपुन्नपुंसक भेदपरिकल्पनं सौगतानाम्” इति लेखनं दृश्यमानमनुपपन्नं वेदितव्यम् । तैनपुसकेन्द्रियपरिय कल्पनाभावात् । न चैवं सति मूले - “स्त्रीन्द्रियपुरुषेन्द्रियादीत्यादिशब्दार्थदारिद्र्यं स्यादिति वाच्यम् ; नपुंसकेंद्रियाभावेपि जीवेन्द्रियं तदङ्गीकृतमादाय तदर्थसुभिक्षत्वादिति । कि पूर्वोक्तव्याख्यानेषु इन्द्रियेष्वेवेति, प्रसिद्धेन्द्रियेष्वेव स्त्रीपुमा दिभेदपरिकल्पनोक्तिरप्यन्यथानुवाद एव । प्रसिद्धेद्रिया- तिरिक्ततत्कल्पनस्यैव तदभिमत: चत् । अथ मनोविपये मतान्तराणि निराकरोति मनस्सै इति । सुखाद्युपलब्धिसाधनमिन्द्रियं मनः, तच्च प्रत्यात्मनियतत्वादनन्तं परमाणुरूपं नित्यश्चेति वैशेषिकपक्षः । मनो विश्विति भाट्टानां मतम् । मनो இந்திரியமும் ஒப்பவேணும். அலிகளுக்கென்று சில செயல்கள் இருக் கின்றனவல்லவா? இது வேண்டாமென்று சில யுக்திகளால் சொல்லில்- அவையும் வேண்டாமென்பதற்கும் சில யுக்திகள் இருக்கின்றன. இந்த மனஸ்ஸை - நித்தியமானது- எங்கும் வியாபியானது என்று சிலர் சொல் லுவர். அது தவறு. பதினோரு இந்திரியங்களும் ஸாத்துவிகாஹங்காரத் தினின்றும் பிறக்கின்றன என்ற பிரமாண வசனத்தோடு விரோதிக்கும். மனஸ்ஸைத் தன்னுடன் அழைத்துச் செல்லுகிறான் ஜீவன் என்பதால் இது ஸர்வவியாபியல்ல என்று ஏற்படுகிறது. மனஸ்ஸை ஸர்வ வ்யாபி என்று கொள்ளும் சில மீமாம்ஸகருக்கு மனஸ்ஸு எல்லோர்க்கும் ஒன்று 142 देशिकाशपप्रकाशसहिते , पक्षन्याय 8 सर्वात्माकं कसं मन एक नळांना प्रसनिळं. कर्णशष्कुयवच्छिन्न नित्याकाशOLD श्रोतQDळा, स्वगादिनां वाय्यादिकार्या@r muh विभु सर्वदा स्पर्शरहितद्रव्यत्वात् आकाशवत् ज्ञानकारणमनस्संयोगाश्रयत्वात् आत्मवदिति तत्नानुमानं प्रमाणयन्ति । देवाः इन्द्रियाणि । वैकारिका इति तेषां वैकारिकाख्यसात्त्विकाहङ्कारजन्यत्वकथनेन नित्यत्वं बाध्यते । मनष्पष्ठानीन्द्रियाणि ईश्वरो जीवः कर्षति आकर्षति इति - “शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्राम- तीश्वरः । मनष्पष्टानि” इत्यादिना प्रतिपादनादविभुत्वं परिच्छिन्नपरिमाणत्वं ज्ञायत इति तेन विभुत्वबाध इति तात्पर्यम् । अथ विशिष्य मनो वैभववादिनां भाट्टानां स्वसिद्धान्तविरोधमपि दर्शयति मनस् विभु इति । एतदुक्तं भवति-मनसोऽणुत्वे तस्य प्रत्यात्मनियतत्वात् आत्मनामनन्तत्वेन तस्याप्यनन्तत्वं सिद्धयेत् । तत्याकाशवद्विभुत्वाङ्गीकारे तु तद्वदेव तस्यैकस्यैव सर्वपुरुपेष्वपि इन्द्रियत्वापत्तिः । निरवयवस्य तस्य, तादृशाकाशस्य कर्णशष्कुलीमेदेनेव तत्तदुहृदयप्रदेशभेदेनौपाधिकमेदमादायानुभवव्यवस्थोपपत्तेरिति मनस- स्वाभिमतनानात्वहानिरिति । अथ सामान्यत इन्द्रियविषये पराभिमतप्रक्रियां पराकरोति-कर्णशष्कुलीति । इदञ्च वैशेषिकमतम् — इन्द्रियाणां भौतिकत्वात् आकाशाख्यभूतस्य नित्यविभुत्वेन एकस्यैव सर्वत्र स्थित्या तस्यैव श्रोत्रत्यं युक्तम् । तत्तत्पुरुषादृष्टोपार्जिततत्तत्कर्णशष्कुल्यवच्छेदमेदेन प्रतिपुरुषं व्यवस्थयोप- कारकत्वञ्च भवतीति । इदमुपपत्तिविरुद्वम् । तथाहि - तथासति श्रोत्रस्याकाश मानत्ववत् घ्राणादीनामपि सर्वत्र स्थित पृथिवी सामान्यरूपत्वमेवास्तु । न तु तद्विशेषरूपत्वम् । “सा त्रिविधा शरीरेंद्रियविषयभेदात् " इति युक्तम् । श्रोत्रवदेवात्रापि प्रतिपुरुषमदृष्टादृष्टतत्तदुपाधिभेदादेव घ्राणादीनामपि व्यवस्थितोपकारक- त्वमिति किन स्यात् । अथाकाशस्य निरवयवस्य तथात्वेपि पृथिव्यास्सांशायाः कथमेकधा सर्वत्रै- केंद्रियरूपेण स्थितिरिति चेन्न, आकाशस्यापि सिद्धान्ते सांशत्वात् कथन्तायास्तत्रापि दुर्गारत्वात् । एवमिन्द्रियाणां भूतसृष्टेः पूर्वमेवाहङ्कारादुत्पत्तिशुभ्रयत इत्यस्मिन् पक्षे शास्त्रविरोधोपि भाव्यः । त्वगादीति । अनादिना चक्षुरादेः वाय्वादीत्यादिना तेजआदेश्य परिग्रहः । वाग्वादिकार्यत्वं चाग्वादिसजातीयतद- वान्तरभेदत्वम् । श्रोत्रं परं नाकाशावान्तरजातीयम्, अपि तु तत्तत्कर्णशष्कुल्यवच्छिन्नाकाशमेव । स्वगादीनि तु न वाय्वादिमात्त्रम्, किन्तु तदवान्तरजातिविशेषः इति वैशेपिकप्रक्रिया । यदिन्द्रियं यद्भूतगुणग्राहकं तत् तदवान्तरजातिरिति सामान्यनियमः श्रोन्न उक्तरीत्या भग्नोऽभूत् । किञ्चव नियमे தான் என்று ஒப்பவேண்டியதாக வரும். பாகம் பிரிக்கமுடியாத ஆகா யமே காது என்னும் கருவியாகிறது என்னும் மதத்தில் அப்படிதானே ஒப்புகிறார்கள். இப்படி ஓர் ஆகாயமே காது மடல்களாலே மனிதர்கள் தோறும் பிரிக்கப்பட்டு காதென்னும் கருவியாகிறது என்பதும், தோல் என்னும் கருவி முதலியவை - வாயு முதலிய பூதங்களின் வகையைச் परमतभङ्गे भवित्ताय. 3. 143 एकेन्द्रिय Buo प्रदेशमेव सर्वकार्यकर@Dormy, शरीरख्यापिका स्वगिन्द्रिय Quor moo@mi, श्रोत्र चक्षुsvaruni विषयक प्रापिया प्रहि सति—गपि शीतोष्णानुष्णाशीतग्राहिकेति त्रयात्मिका स्यात् । पूर्वोक्तशास्त्रविरोधश्च । एकेन्द्रियेति । इदञ्च बौद्ध विशेषस्य मतम् । तथाहि — प्रतिशरीरमेकमेवेन्द्रियम् । यथा मनः एकमेव तत्तद्वृत्तिभेदाद- ध्यवसायादिकार्यभेदं जनयति तथैवेदमेकमिन्द्रियं तत्तदधिष्ठानभेदात् दर्शनस्पर्शनादिकार्यभेदं जनयतीति न नानेन्द्रियाणामावश्यकता । पडायतनादिबुद्धोपदेशस्याप्ययमेवाभिप्राय इति । अत्रोच्यते-प्रतिपुरुष- मेकैकेन्द्रियक्लुप्तिरप्यनपेक्षिते । इतोप्यतिलाघवात् सर्वपुरुपेष्वपि कर्णशष्कुल्यवच्छिनाकाशश्रोत्रन्यायेनै- केंद्रियस्यैव ततददृष्टकृतोपाधिभेदेन व्यवस्थित कार्यकरत्वोपपत्तेः । इन्द्रियसंख्याबोधका गम विरोधोपि बोध्यः । शरीरव्यापीति । अयमपि बौद्वैकदेशिपक्षः । तदुक्तम् — “स्पर्शनस्य पुञ्जस्य भागाश्चक्षुरादयः " इति । शरीरख्यापिनः उपपत्रादिसम्प्रतिपन्नस्याने कांशघटितस्यैकस्यैव स्वर्गिद्रियस्य करचरणादिप्रदेशभेदेन तत्तत्कार्य करत्वोपपरया न तदतिरिक्तनानें द्वियकल्पना साधीयसीति । तदपि न । चक्षुरादीनामपि - सद्भावबोधकश्रुतिविरोधात् । मास्तु त्वगपीनद्रियमेकम् । देहस्यावयवविशेषा एव तत्तत्कार्याणि करिष्यति यान् आसाद्य त्वगपि तत्तत्कुर्यादित्युपपत्तिविरोधोपि । श्रोत्रमुमिति । यद्यपि चक्षुरिनद्रियं तेजसाऽऽप्यायि - तत्वादाप्यायकतेजोंशमादाय मणिप्रभान्यायेन विषयदेशपर्यन्तवृत्तिकं सम्भाव्येत, तथापि श्रोत्रस्याकाशा- प्यायितस्य तथाविधवृत्त्यसंभवात् स्वदेशस्थमेत्र सत् तत् दूरस्थशब्दादीन् गृहाति मनोत्रत् । न च वीचीतरङ्गः कदम्बमुकुलन्यायादिना शब्दजशब्दक्रमेण श्रोत्रदेशमायात एव शब्दस्तेन गृह्यत इति नैयायिकोक्तं युक्तम् । तथासति, “दूरे शब्दः समीपे शब्दः” इत्यादिप्रतीत्यनुपपत्तेः । न च शब्दमाभ्यादिना लिङ्गेनैवानुमानिकी तथा प्रतीतिरिति वाच्यम् ; तथापि, “प्राच्यां प्रतीच्यां वा दिशि शब्दः” इत्यादौ तथादिविशेषानुमापक लिङ्गादर्शनेन तथाविधप्रतीत्यनुपपत्तेः । न च यस्या दिशः शब्दपरम्परा श्रोन्नदेशमायाति, तद्दिश्यश्शब्द इत्यनुमीयत इति वाच्यम् । कदम्बमुकुळादिन्यायवादिभिस्सर्वदिद्यपि युगपत् शब्दमालाया उत्पत्तिवर्णनात् दिनविशेषायातत्त्रा निर्णयात् । तस्माद्दरस्थमेत्र शब्दं स्वयमप्राप्यैव श्रोत्र गृहातीति. बौद्धा बद-ति । अत्र प्रतिविधीयते — विकारिद्रव्यस्य श्रोत्रस्य स्वतो या आप्यायकद्रव्यद्वारा या दूरे शब्ददेशपर्यन्तं वृत्तिप्रसरणे न किञ्चित् बाधकम् । तद्वृत्तेरती द्रियत्वेन नानुपलधिरपि बाधिका । मनोपि चक्षुरादिद्वारा विपयदेश प्राप्यैव गृह्णाति । अथवा श्रोलदेशे शब्दव्यञ्जकत्रावागमनवशत् तद्द्वारा विप्रकृष्टमपि शब्द श्रोत्रं गोचरयति इत्यप्येकः पक्षः । एवं पक्षान्तराण्यपि न्यायसिद्धाञ्जने प्रतिपाद्यन्ते । तत्र हि सयूध्यमतभेदेन शब्दस्य द्रव्यत्वपक्षं प्रपञ्च्यानन्तरमुच्यते - " तदेवमव्यत्यपक्ष एव शब्दस्य लाभ्यः । एवञ्च सति श्री. वृत्तिर्वा व्यञ्जकवाय्वागमनं वा शब्दवद्वेर्याद्यवयत्रागमनं वा शब्दवद्वाय्यागमनमेव वा சேர்ந்தவை என்பதும், ஒரே இந்திரியக் கருவியே உடலின் உறுப்பு களுக்கேற்ப எல்லா தொழிலையும் புரிகிறது என்பதும், உடலெங்கும் 1444 க்குமென்றும் उपेक्षणीयां की. देशिकाद्ययमकाशसहिते சொல்லுகிற எங்கள் சாரிகளயனங்களாகையாலே 1 यथाप्रतीति भाव्यमिति । तत्र श्रोत्रस्यैव विकारिद्रव्यतया साक्षादूवृत्तिः शब्दक्रयत्वपक्षे प्रथममभिहिता । व्यञ्जकत्रावागमनं शब्दस्याकाशगुणत्वपक्षे । शब्दक्नेर्याद्यत्रयवागमनं तस्य पञ्चभूताश्रितत्वपक्षे । मेर्याद्यव- यवागमनं एवं वर्ण्यते यादवाभ्दुदये, “सर्पापसारौषधिसम्प्रयुक्ता मेरीत्र सा भीमतरं ररास” इति । सर्पपसरणार्थीपण्यादिनाऽनुलिप्तमेरीताडने तस्याश्शब्दः यावदूदूरं गच्छति, तावदूदूरं सर्पा अपसरति म्रियन्ते वेति लोकप्रसिद्धिः । तत्र तादृशमेवियवागमनं विना शब्दस्येदृशशक्तिमत्त्वानुपपत्तिरिति हृदयम् । शब्दवद्वाय्वागमनमिति शब्दस्य वायुगुणत्वपक्षेऽभिधीयते इति विशेषः । तथा च शब्दजशब्दकल्पनेन नैयायिकादिप्रोक्तवीचीतरङ्गादिन्यायः सर्वथा नाश्रयणीय इति तु तत्त्वम् । श्रोत्रस्य प्राप्यग्राहित्वा- भ, वे दूषणान्तरं शास्त्रदीपिकायां दर्शितम् - “श्रोत्रस्य अप्राप्यकारित्वे सन्निकृष्ट विप्रकृष्टस्थितौ युगपच्छन्दा- चुपलभ्येयाताम् । तयोस्तु क्रमेणोपलब्धिर्न कथञ्चिदप्यप्राप्यकारित्वे समर्थयितुं शक्या । किञ्च — क्षणिको वा शब्दस्यात् स्थायी वा ? यदि क्षणिकः, ततः प्रत्यासन्नैर्गृहीतमात्रे नष्टः कथं विपकृष्टैः पथाद्ग्रहीतुं शक्यः ! स्थायित्वं तु सौगतानां सर्वधानभिमतमेत्र । स्थायित्वे तु प्रत्यासन्नानां शब्दश्राश्रणं चिरकालमनु- वर्तेतेति । चक्षुस्तुमिति । चक्षुरप्यप्राचैव विषयान् गृह्णातीति बौद्धानां वादः । तथा हि चक्षुरुन्मीलितमा- त्रमेव गुगनगतं चन्द्रमसमवगमयति । न च तावद्दूरं युगपत् झटिति चक्षुर्वृत्तिर्गच्छति । असम्भवात् । नापि क्रमेण । तथासति मध्ये स्थितपदार्थपरिच्छेदेन चन्द्रप्रत्यक्ष विम्बापातात् । न हि श्रोत्रेण शब्दसाक्षात्कार इव चक्षुषा दूरासन्नग्रहणतारतम्यमनुभूयत इति । अत्रोच्यते — चक्षुर्वृत्तिः क्रमेणैव चन्द्रमसमवगमयति । अथापि शतपत्त्रपत्त्रशतभेदनन्यायेन शत्रचातिशयादन्तराला ग्रहणम् । उदितमात्रे हि दिन करे अखिललोक विसृमरालोकजालमवलोकयामः । तस्मादिन्द्रियाणि सर्वाणि प्राप्यग्राहीण्येवेति निर्णयः । अन्यथाऽप्राप्तत्वाविशेषात् इन्द्रियसन्निकर्षाद्यनपेक्षणात् युगपत्सर्वग्रहणप्रसङ्गः । तदुक्तं सर्वार्थ- सिद्धौ, “अतिप्रसङ्गोऽसम्बद्धग्रहणे स्यात्, समं त्विदम् । सम्बद्धग्रहणेऽपीति न सत्, योग्यान्वित - प्रहात् ॥ गृहीतस्येप्यते कश्चित्सम्बन्धोऽव्यभिचारतः । न सम्बद्धस्य सर्वस्य ग्रहणं व्यभिचारतः” इति । इयांतु विशेषः सनाथगादीनां साधिष्ठानानामेत्र विषयेण प्राप्तिरावश्यकी । चक्षुर्मनसस्तु अधिष्ठानाद् दूरेपि विषयेण सह सम्बन्धो भवति कार्यकरः । श्रोत्रस्य तूभयथापि पक्षमेदेन भवति इति । வியாபித்துள்ள தோல்தான் இந்திரங்களெனப்படுகிறது” என்பதும். கண்ணும் காதும் பொருளிருக்குமிடத்துக்குப் போகாமலே பொருளை அறிவிக்கும் என்பதுமான பிறர் கொள்கைகள், உலக அனுபவம் சாஸ் திரங்கள் இவற்றுக்கு முரணானவை. [ परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. काका ūru♚क्री ] 145 इन्द्रियवृत्तिविशेष कार्यानुरूप पहिली अतिसूक्ष्म यथाशास्त्र कGGS/. स्फटिकसलिल काचादिव्यवहितक नयनकिरणां प्रवेशिकं की ठाण
इन्द्रिय की रालिलादि नन्विन्द्रियाणां हृदयस्थानकानां कथं दूरे वस्तुमाहकत्वमित्यत्रार्थात्पूर्ववाक्यो क्तमपि चक्षुश्श्रोत्रादि- वृत्तिभेदं कृःख वैशयाय पुनः कथयति इन्द्रियवृत्तीति । एतदुक्तं भवति – यदीन्द्रियस्वरूपमेव वृत्तिः, तदा तस्य परिच्छिन्नतया दूरस्थवस्तुग्रहणानुपपत्तिः । यदि च तद्धर्मः तर्हि धर्मस्य धर्म्यतिवर्तनायोगाद्दूरस्थग्रह- णानुपपत्तिरेव । अत्रसांख्या अभिप्रयन्ति — यत्पुरुषीय चक्षुश्थोत्रादेर्यावद्दुरस्थवस्तु ग्रहणशक्तिः, तदीयचुक्षुरादे स्तावत्पर्यन्तं प्रथिमा शरीरोत्पत्तिकाल एव जायते । तत्राधिष्ठानाहू हिरव स्थित तदशो वृत्तिरित्युच्यते इति । तद् साधु । तर्हि चक्षुरादेर्निमीलनदशायामपि बहिरवस्थिततद्वृत्त्या पदार्थदर्शनादिप्रसन्नः । अन्यथा तत्काले चक्षुपः प्रथिमविरुद्धतयाणुत्वप्रसक्तेः । वृत्तिनाशेपीन्द्रियस्वरूपसत्त्वञ्चाङ्गीकार्यम् । तस्मादेवमेवनिर्णयं भवति - चक्षुपस्तेज- साऽऽप्यायितत्वात् तेजस इव चक्षुपोपि रश्मय एव वृत्तयो भवन्ति “ दिवीव चक्षुराततमि " तिथुत्या झटिति वियति ’ तद्रश्मिव्याप्तिश्रवणाद्दूरस्थ वस्तुग्रहणाद्युपपत्तिः । भाषितञ्च दर्पणादौ नायनरश्मीनां प्रवृत्तिप्रतिधाता- दिकम् । एवं श्रोत्रस्याप्याप्यायकनभोग्याप्तथा सर्वत्रदृरस्थशब्दादिग्रह्णोपपत्तिरिति पूर्वमेवावेदितम् । वृत्ति- विशेषेति विशेषशब्दः – चक्षुश्श्रोत्रयोर्वहिर्देशेप्यपिवृत्तिः इतरेन्द्रियाणामधिष्ठानदेश एव वृत्तिरिति भेदमाह - कार्यानुरूपेति । अयंभावः – सर्पाणां श्रोत्रेन्द्रियं नयनगोळकवृत्ति । तेनैवतेपां श्रोत्रकार्यनिर्वणात् । हस्तिनो घ्राणेन्द्रियं शुण्डाख्यहरुनाग्रनिष्ठम् । तेनैव गन्धग्रहणात् । सर्पादीनां पादेन्द्रियमप्युरोवृत्ति । पक्षिणां पक्षपादो- भयवृत्तिचेति यथोपलम्भं यथाशास्त्रंच करूप्यमिति । इदमत्रबोध्यम् " अवस्थितेरसम्भवाच नेतरः” इत्यत्र भाप्ये हृदयस्य सर्वेन्द्रियकन्दत्वोक्त्या तत्तदिन्द्रियाणां नाडीद्वारा हृदयदेशसम्बन्घोभ्युपगमनीयः । एवं- वृहदारण्यके – " प्राणन्नेव प्राणो नामभवति वदन् वाक् पश्यन् चक्षुः शृण्वन् श्रोत्रं मन्वानो मन " इति तत्तदधिष्ठानस्थस्यैवेन्द्रियस्य तत्तत्कार्यकरत्वोक्तया हृदयान्नाडोद्वारा प्रतिनियत प्रदेश एवेन्द्रिय सञ्चारोपि भवतीति । ननु चक्षुपः प्राप्यकारित्वे उन्मीलनदशायां सर्वतश्चक्षूरश्मिप्रसरणसम्भवात् स्वपृष्ठतोपि पदार्थग्रहणं 1 இந்திரியங்கள் பொருள்களைத் தொடும்போது ஏற்படும் தொடர்புகள் அவ்வோகாரிய நிகழ்ச்சிகளுக்கு ஏற்றவகையிலே இருக்கும் என்பது சாஸ்திரங்களில் காணலாம். ஸ்படிக மணி ஜலம் கண்ணாடி இவைகளாலே மறைக்கப்பட்ட பொருள்களை கண் அறிவிக்கும்போது, கண்ணிலிருந்து நுண்ணியகிரணங்கள் அவைகளை ஊடுறுவுகின்றன. இந்திரியங்கள் பொருட்களை அறிவிக்கும்போது-நடுவில் இடையூறு நேரிடில்-அவைகளுக்கு தொடர்பு அறுபடுகிறது- அல்லது-இல்லை என்னும் கொள்கைகளிலே பொருத்தங்களைக்கண்டு கொள்ளவும். தூரத்திலுள்ள சம்பகப்பூ முதலியவற்றின் மணங்களுடன் பூவின் பொடிகளும் 65-19 146 देशिकाशयप्रकाशसहिते । कक्षा प्रवेशिकंलकीनं क्रीं क्षेपाक्षेपमतभेदांनी औचित्याएं कांग का बांया. दूरस्थचपकादिगन्ध- ग्रहण की सूक्ष्म LDIT GOण गन्धवद्द्रव्यां वायु CLL की कु. श्रोत्रादिका भौतिकाकओ Tr करोतु । पुरत एव प्रसरणात् आर्जवेनावस्थानमप्यपेक्षितमितिचेत्, तदापि पुरतोऽविशेषेण कुड्या दिव्यवहित- मप्युपलभ्येत । कुड्यादिभिश्चक्षूर श्मिप्रतिबन्धान्नैवमिति चेत् — तुल्यन्यायात्स्फटिका दिव्यवहितमपि नोपलभ्येते- त्यत्राह — स्फटिकसलिलेति । लोके कुड्यादिव्यवहितस्याग्रहणात् स्फटिकादिव्यवहितग्रहणाच्च कुड्यादि - विलक्षणतया स्फटिकादिः रश्म्यनुप्रवेशानुगुणसन्निवेशविशेषवानिति कार्यबलात्कल्प्यमिति भावः । सलिलं निर्मलं जलम् | काचः मणिविशेषः । आदिना सीसकद्रव्याननुलिप्ता दर्शादिकं ग्राह्यम् । ननु स्फटिकादौ चक्षूरश्मिप्रवेशे तस्य सरन्धत्वसिद्धया स्फटिकभाजननिहितं सलिलमपि परिसंसेतेत्यत्राह – अति सूक्ष्मेति । तथा च सलिलविन्द्वपेक्षयापि नायनरश्मीनामतिसूक्ष्मत्वात् तेषां प्रवेशेपिनजलगळनप्रसक्तिरितिभावः । अत्रेद बोध्यं - चक्षुरप्राप्यकारित्वेऽपि काचादिकमपिकुड्यादिवन्नीरन्धमेव । अथापि – कुड्यादिव्यवहितं नगृह्यते काचादिव्यवहितन्तुगृह्यत इति वस्तुस्वभाववैचित्रया देवाभ्युपगमनीयम् । तदेतत् – चक्षुः प्राप्यकारित्वपक्षेप्यनुम- न्यताम् । तदुक्तमाचार्यैः – “ नीरन्ध्रेप्यम्बुकाचादौ दृक् प्रभादेः प्रवेशनम् । वस्तुस्वभाववैचित्र्यादिति केचित्प्र- चक्षते ।” इति । अथ चक्षुरादेस्सलिलादौ प्रवेशविषये मतभेततत्तारतम्यादिकं सूचयति - इन्द्रियङ्गळिति । क्षेपः वृत्तिः प्रसरणमितियावत् । अत्र बौद्धावदन्ति - चक्षुरादीनां वहिःक्षेपो दूरस्थग्रहणाय नाश्रयितव्यः । इन्द्रिययोग्यत्वतदभावाभ्यामेवग्रहणाग्रहणयोरुपपत्तेः अयस्कान्तादिवत् । चक्षुरादिवहि: क्षेपस्य छादकतदभावयोश्च कल्पने गौरवात् । अतोक्षिप्तमेवेन्द्रियं स्वरूपयोग्यतया दूरस्थमन्यवहितं गृह्णाति । नतु व्यवहितं योग्यताया अभावात् । अतः क्षेपो नाङ्गीकार्य इति । तन्न । आलोकादिप्रतिबन्धकछत्रादिन्यायेन कुड्यादेः चक्षुवृत्ति- प्रतिबन्धकत्वतदभावाभ्यामेव ग्रहणाग्रहणयोरुपपत्तौ अदृष्टचरानन्तयोग्यतातन्नाशादिकल्पन एवातिगौरवात् । अन्यथैकपुरुषापेक्षयैकदा छादकेसति घटादेः पुरुषान्तरम्प्रति कालान्तरेपिभानं नस्यात् । योग्यतायास्सर्वथा नष्टत्वात् । " दिवीवचक्षुरातत “मिति श्रुतिरपिक्षेपसद्भावमुपोइलयति । दिवि आततं चक्षुखिः आकाशे प्रसृतं नेत्रमिवेति ।
नन्वेवमपि घ्राणेनकथं दूरस्थगन्धग्रहणोपपत्तिः ? तस्य वृत्तिविरहात् । आप्यायकपृथिव्या रश्मिरहि- तत्वाच्च । न च शब्दइवेन्द्रिय देशमायाति गन्धः । तस्य द्रव्यत्वेन तथोपपत्तावपि गन्धस्य गुणत्वेन स्वाधारहानायोगादित्यत्राह – दूरस्थेति । प्राणस्यावृत्तिमत्त्वेपि गुणस्य स्वाधाराहानावपि सततगतिशीलेन காற்றில் மிதந்து வருகின்றன. ஐங்கருவிகளும் -ஐந்து பூதங்களினின்றும் பிறந்தவை என்று மஹா பாரதத்தில் கூறியதற்கும் -அவைகளாலே இவற்றுக்கு புஷ்டி ஏற்படுகிறது என்றுதான் கருத்து என வேதார்த்தஸங்கிரஹத்திலே அருளிச்செய்தார். இம்மாதிரியேमहाभारतादि 60 Garg परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 147 आकाश । दिभूतांकां का sorror आप्यायनur& Gauri वेदार्थ सकूपही अनुजी Gringmi. मनः प्राणवाकं अन्नमपत्यादिकक्षाएं Glrs सुराकी श्रुतिकाकं पृथिव्यतेजस्सुका आप्यायनी तात्पर्य. गन्धवहेन सुरभि चम्पकादि भागाः प्राणदेशमानीयन्त इति स्वसंयुक्त द्रव्याश्रितत्वप्रत्यासत्या गन्धग्रहणसम्भव इति भाव: । इन्द्रियार्थसन्निकर्षश्वसिद्धान्ते द्विविधः – तदुक्तं तत्त्वरत्नाकरे - " अत्र वृद्धा विदामासुरसंयोग- स्सन्निकर्षणम् । संयुक्ताश्रयणञ्चेति यथासम्भवमूयतामिति । समवायानङ्गीकारात्स्वसंयुक्त समवायेत्यनुक्तिः । संस्थानातिरिक्त जात्यनङ्गीकारात् तस्यचावयवसंयोगरूपतया द्वितीयसन्निकर्पणैव ग्रहणात् तदर्थ संयुक्त समवेत समवायोप्यनपेक्षितः । शब्दस्यापि द्रव्यत्वे संयोगेनैवालमिति समवायसन्निकपपि मुधा । उक्तरीत्याऽतिरिक्त- जात्यभावात् समवेत समवायस्य, भावान्तराभाववादेऽभावानतिरेकाद्विशेष्य विशेषणभावस्य चानभ्युपगमः । श्रुत प्रकाशिकायां पक्षान्तरमप्युक्तं - " यद्वा घ्राणस्यापिचक्षुप इव रश्मिद्वारा सम्बन्धात् दूरस्थपदार्थगतगन्ध- ग्राहित्वं कल्प्यं, गौरवाभावात् । नकेवलं रश्मिमत्त्वं कल्प्यम् । उक्तं च महाभारते – “नह्यात्माशक्यते द्रष्टुमिन्द्रियैः कामगोचरैः । प्रवर्तमानैरन येदुर्धर्षैरकृतात्मभिः । तेषान्तु मनसारश्मीन् यासम्यनियच्छति । तदाप्रकाशतेयात्मा दीपो दीप्य ( न्निया ?) न्निराकृतिरिति । इन्द्रियाणां सर्वषां पञ्चीकृत भूताप्यायनेन तेजस्सम्बन्धा द्रश्मिमत्वञ्चोपपद्यत इति । 1 एवमिन्द्रियाणामाहङ्कारित्वं प्रतिष्ठाप्याथ तेपु भौतिकत्वबोधकवचनानां सांप्रदायिकं निर्वाहं दर्शयति- श्रोत्रादीति । तदुक्तं भारते – " शब्दश्श्रोत्रं तथाखादि त्रयमाकाशसम्भवम् । वायोस्स्पर्शस्तथाचेष्टात्वक् चैव त्रितयं स्मृतम् ॥ रूपं चक्षुस्तथाव्यक्ति स्त्रितयं तेज उच्यते । रसः क्लेदश्च जिहाच त्रयो जलगुणा- स्स्मृताः । । । । घ्राणं घेयं शरीरञ्च तेतुभूमिगुणास्स्मृताः । इत्यादि । वेदार्थमङ्ग्रहेति । “वैकारिकाहङ्का- रादेकादशेन्द्रियाणिजायन्त” इत्युपक्रम्य – " एवमाहङ्कारिकाणामिन्द्रियाणां भूतैध्याप्यायनं महाभारत उच्यत " इति तत्रत्योग्रन्थः । इदञ्चाप्यायनं स्पष्टमुच्यते मोक्षधर्मभृगुभरद्वाजसंवादे - " आप्यायन्ते च तै र्नित्यं धातव- स्तैस्तु पञ्चभिरिति । अथापि - " अन्नमयं हि सोम्य मन आपोमयः प्राणः तेजोमयी वागिति श्रुत्येन्द्रियाणां LD 60 ढांडंटा, कंठ @ampus gown, GggTouris என்று சருதி சொன்னதற்கும்— அவைகளாலே இவற்றுக்கு புஷ்டி ஏற்படுகிறது என்று கருத்துகொள்ள வேணும், வேதாந்திகளில் பாஸ்கரரின் கொள்கையுடைய சிலர்-இந்திரியங்களை, பஞ்சபூதங் களுடையவும் அஹங்காரம் என்னும் திரவியத்தினுடையவும் விளைவானகாரியம் என்று சொல்லு மிருவித பிரமாண வசனங்களையும் கட்டிச்சேர்த்து-அஹங்காரத்தின் துணையுடன் 148 देशिकाश प्रकाशसहिते [இந்த்ரிய விஷயத்தில் சில பேதாபேத வாதி பக்ஷ நிரஸனம் ] इन्द्रियांनी भौतिकस्वाहङ्कारिकस्ववापया कक्षां @ 660 "
अहङ्कारसहित LI भौतिकत्वमेव प्रतिपाद्यत इत्यत्राह – मनः प्राणेति । अन्नमयत्व — पृथिवीविकारत्वम् । आदिना अम्मय- स्वादि विवक्षा । इन्द्रियाणामाहङ्कारिकत्वस्य भूयोवाक्यसिद्धतया इन्द्रियभौतिकत्ववादिभिर्वैशेपिकादिभिरपि श्रुत्युक्तस्यमनः प्राणादिनां पृथिवीजलादिविकारत्वस्यानभ्युपगमात् पूर्वोक्तश्रुतिराप्यायनपरैवेति भावः । अथे- न्द्रियाणां उभयविधवचनाविरोधायोभयविकारत्वं वदतां विलक्षणांप्रक्रियामाह – इन्द्रिय ङ्गळुडैयेति । अहङ्कार- सहिनेति । अत्र तन्मात्रापञ्चकमेव साक्षादिन्द्रियोपादानम् । अहङ्कारस्तुनिमितमिति तदभिप्रेतम् । तदुक्तं विष्णुचित्तीये - " । अहङ्कारस्येन्द्रियाणि प्रतिनिमित्तत्वमेव । भूतानामेवोपादानत्वम् । " अन्नमयं हिसोम्य मन " इति श्रुतेरितिकेचिदाहु” रिति । अयमत्रक्रमः - तन्मात्रापञ्चकं सात्त्विकाहङ्कारसहकारेण पञ्चद्वन्द्वानि ज्ञानकर्मेन्द्रियाणि सृजतीति सामान्यतस्स्थिते -तत्र - शब्दतन्मात्रं अहङ्कारेण सह स्वकार्यभूताकाशगत शब्द- ग्राहकं थोत्रं ज्ञानेन्द्रियं तादृश शब्दोच्चारणहेतुभूतं वाग्रूपकर्मेन्द्रियञ्च जनयति । एवमेव स्पर्शतन्मात्र स्वकार्य- वायुगतस्पर्शग्राहकं त्वचं ज्ञानेन्द्रियं पदार्थस्पर्शनहेतुभूतपाणिरूप कर्मेन्द्रियंचेतिद्वयं – रूपतन्मात्र स्वकार्यतेजोगत रूपग्राहकनेत्र, तादृशतेजः कार्यप्रवृत्तिकारणभूतपादैचेति ज्ञानकर्मेन्द्रियद्वयं रसतन्मात्रं तादृशजलगतरसंग्राहक- रसनां, जलविशेषात्मकमूत्रोत्सर्गहेतुभूतोपस्थंचेति तादृशेन्द्रियद्वयं गन्धतन्मात्र तादृशपृथिवीगतगन्धग्राहकघ्राणं, पृथिवीरूपान्न विकारमूतमल बिसर्जन हेतुपायुं चेतितादृशेन्द्रियद्वयं जनयन्तीति । अत एव ततद्भूतोपादानका- नामिन्द्रियाणां विपयनियमश्चोपपद्यते । अन्यथा केवलाहकारोपादानकत्वे मन इवेतरेन्द्रियाण्यपि सर्वसाधारणानि स्युः । ततो मनोमात्रमेव केवलाहकार प्रकृतिकम् । सर्वेन्द्रियोपकारकञ्चेति । शिलभेदाभेदवादिनः भास्कराव- लम्बिनः केचित् । नतु यादवप्रकाशीयाः । तत्पक्षेकर्मेन्द्रियाणां शरीरेणसहोत्पत्तिविनाशाङ्गीकारेण तन्मात्राह- कारादिकार्यत्वानुपपत्तेः । आहुरित्यस्वरससूचनाय । सिद्धान्तरीत्याहङ्कारोपादानकत्व भूतविशेषाप्यायितत्वाभ्या- मपि सर्वातिप्रसङ्गवारणात् सर्वश्रुत्यनुगुणतया तथैवस्वीकार्यमिति । अतएव - " सात्त्विकाहङ्कारः शब्दतन्मात्रादि- पञ्चकं क्रमेण सहकरीकृत्य श्रोत्रवागादि ज्ञान कर्मेन्द्रियपञ्चकं सृजति इत्याहुः - इति तत्त्वत्रयव्या- ख्यायां – “ आहु “रि त्यत्र - तत्त्वविद इति वरवरमुनिविवरणमपि प्रत्युक्तम् । अस्याप्युक्तरीत्या परमतत्वात् । झांकीमा popu- की - क्रा, कक्षा, काकक्ष, நாக்கு, மூத்திரத்வாரம், மூக்கு, மலத்வாரம் இவைகள் பிறக்கின்றன. மனஸ்ஸுமட்டும் தனியாக அஹங்காரத்திலிருந்து பிறக்கும் என்பர். தொழில்கருவிகள் ஐந்துமில்லை என்றால் - அப்போது-அறிவுகருவிகள் ஐந்துமில்லை என்றும் வாதிக்கலாம். இருவித வாதமும் ஒரு மாதிரியாக இருப்பதால், யுக்தி இதிலுமுண்டு, அதிலுமுண்டு. சுருதியில் சில तन्मात्र पंचक क्रं क्रीं पस्यं परमतभने अचित्तत्वाविकार: 3. श्रोत्र वाकू युकं 149 स्वपाणिक चक्षुःपादं जिढो- घ्राणपायु जी की or मनस्सु ssmii केवलाहङ्कारजन्य भेदाभेद- इयांस्तु विशेषः - यत्-अत्रमूलोपात्तपरमते इन्द्रियाणां तन्मात्राणि उपादानं, अहङ्कारस्सहकारी निर्मित्तवा । तत्त्वत्रयेतु अहङ्कार उपादानमित्यादि विपरीतः क्रमः । अन्यत्सर्व तुल्यमिति । अतस्तद्वातादृग्वेति नकश्चि- द्विशेष इति । कस्तर्हि सिद्धान्त इति चेत् — अहङ्कार उपादानं भूतान्याप्यायकानीति | आप्यायकत्वञ्च सहका रित्वनिमित्तत्वाभ्यां भिन्नमेव । उत्पन्नम्प्रति उत्पत्त्यनन्तरं पोषकत्थंद्याप्यायकत्वम् । सहकारित्वादिकन्तु - उत्पत्तेः पूर्वमुत्पत्स्यमानम्प्रतिकिञ्चित्करत्वम् । तथा चाप्ययकत्वपक्षे भूतेभ्यः प्रागेवेन्द्रिय सृष्टिरिति सहकारि- स्वादिपक्षे पश्चात्सृष्टिति अहोमह्तीभिदाभवति । तथाच तत्त्वत्रयचुळकेनिरटकि वेङ्कटेशदेशिके: " अहङ्कारो - पादानकानां श्रोत्रादीनां पञ्चानां क्रमशः आकाशादिभूतपञ्चकं “आध्यायकम् । तथैव मनः प्राणवाचामपि पृथिव्यतेजांसि " इति । अथ कर्मेन्द्रियानभ्युपगन्तृवैशेपिकादिमत निराकुरुते - कर्मन्द्रियेति वाक्यद्वयेन । तेषामयमाशयः श्रोत्रं चक्षुस्स्पर्शनश्चरसनं घ्राणमेवच । अधिष्ठायमनश्चायं विपयानुपसेवते ॥ - मनप्पष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्था- निकपतीत्यादौ कर्मेन्द्रियाणि तावन्ननिर्दिश्यन्ते । नापि तानिकल्पनीयानि । अन्यथासिद्धेः । यद्यपि ज्ञानेन्द्र- याण्यपि अन्यथासिद्धान्येव । क्रियामात्रस्य करणपूर्वकत्वव्याप्तयापि सिद्धन्ति करणानि गोल काद्यधिष्ठानान्येव । नातिरिक्तानीति भवतिशङ्का । अथापि चक्षुरादिना दूरस्थादिग्रहणमनुभूयमानं न गोळ का दिमात्रसाध्यमिति तत्र तदतिरिक्तेन्द्रियसिद्धिः । कर्मेन्द्रियत्वाभिमतपाण्यादिविपयेतु आरादधिष्ठानं प्राप्तानामेव क्रियमाणतया नतदति- रिक्तेन्द्रिय सिद्धिस्तत्रापेक्ष्यते । पाण्यादिपु कर्मेन्द्रियत्वव्यपदेशः केपाञ्चित् कर्मकरणतामात्रालम्बन एव । किच- आत्मन्यतिव्याप्तिवारणाय शब्देतरोद्भूतविशेषगुणानाश्रयत्वेस विज्ञानकारणमनस्संयोगाश्रयत्वमिन्द्रियलक्षणम् । विशेषगुणानाश्रयत्वे सतीति । चक्षुरादेरपि रूपादिविशेषगुणाश्रयतयाऽव्याप्तिवारणायोद्भूनेति । इन्द्रियेपुचगुणा अनुदुद्भूता भवन्ति । एवमप्याकाशस्यैव श्रोत्रत्वात् तत्र शब्दाख्योद्भूतविशेषगुणाश्रयत्वमेवेत्यव्याप्ति तादवस्थ्यमत- श्शव्देतरेति । सामान्यगुणमात्राधारकाला दिवारणाय विशेष्यदळम् । एवञ्चैतादृशेन्द्रियलक्ष्माभावादपि पाण्यादिकं नेन्द्रियमिति । तुल्पयोगक्षेतमतेति । अत्र सिद्धान्तिनोवदन्ति - " यस्तूभयो स्समो दोपः परिहारोपिवासमः । नैकः पयनुयोक्तव्यस्तादृगर्थविचारणे” इति खलु नीतिविदः । यदि कर्मेन्द्रियाणि नाभ्युपगम्यन्ते, तर्हि चक्षुराद्यनुमानेष्वपि नगोळका द्यतिरिक्तेन्द्रियसिद्धिस्सुवचा । यतुदूरस्थग्रहण तदभावाभ्यां वैलक्षण्यमूचे, तदप्ययस्कान्तनयात्समाचे- இடங்களில் இந்திரியங்களின் எண்ணிக்கை குறைத்துக் கூறப்பட்டாலும் - மற்ற விடங் களில் சொன்னவையையும் அங்கு கூட்டிக்கொள்ளவேணும். ஒன்றில் மற்றொன்றுக்குலவ 150 देशिकाशयप्रकाशसहिते वादिकां . कर्मेन्द्रियाएं कक्षा के कंकium की तुल्ययोगक्षेम Goo ज्ञानेन्द्रिया काकं Car Goulpurii. निपुणनिरूपणकं पाणी कंगवर्ग क्रं कुलिकं साधक- यम् । यथाऽन्यत्रादृष्टमपि दूरस्थायः कर्षणस्वभावत्वं कान्ते कल्प्यते, एवमेव पाण्यादावदृष्टमपि दूरस्थदर्शनाड्रिंक गोळकादौ कल्प्यत इति किन्नस्यात् । तत्रचाभिमुख्यादिकमेव वस्तूनां चक्षुरादिना सन्निकर्षः । नन्वाभि मुख्याभावेपि दर्पणादिषु निजमुखादेः पश्चाद्भागवर्तिनाञ्च कथं ग्रहणमिति चेत् ! अतिरिक्तेन्द्रियवादिन स्तववाकथं ब्रूहि ? चाक्षुपतेजसः प्रतिस्रोतोवृत्त्येति चेत् । तर्हि सा कुड्यादिषु कुतोनभवति ? अपर्यनुयोज्यात्स्वभाव- विशेषादिति चेत्; हन्त । अस्तु तर्हि स एवस्वभावविशेषोऽधिष्ठानस्यैवोभयवादिसिद्धस्य । वरं धर्मिकल्पनातो धर्मकल्पनेतिन्यायात् । कचिदनिर्देशमात्रेण कर्मेन्द्रिया भावसाधनमपि साहसम् " एकाकन्या दशेन्द्रियाणीति- एकादश मनश्चात्रेति चान्यत्र तत्कीर्तनात् । नापीन्द्रिय लक्षणाभावस्तेषामिन्द्रियत्ववारकः । कर्मेन्द्रियाणामपि प्रामाणिकत्वे तत्साधारणलक्षणस्यैवत्वयापि प्रणेतव्यत्वात् । नतु यथेच्छं अपूर्णतया कथञ्चित् प्रणीतलक्षणा- भावमात्रतः प्रामाणिकार्थपरित्यागः । तथासति अव्याप्तचाख्यदोपस्यैव दूरीभावापत्तेः । तदुक्त - " सिद्धानु गममात्र हि कर्तुं शक्यं परीक्षकः । न सर्वलोक सिद्धस्य लक्षणेन निवर्तनमिति । लक्षणेन – अपूर्ण तयाप्रणीतेन लक्षणात्वाभिमतधर्मेण । इति । ननु चक्षुरादौ गोळकादि साकल्येपि कदाचित् कस्यचित् पदार्थदर्शनाद्य- भावात् तदतिरिक्तेन्द्रिस्यसूक्ष्मस्य वैकल्यमेव तत्र प्रयोजकं कल्प्यमिति चेत्तदाप्याह — निपुणेति । पाणिपादा- दिप्नपि कचिदेवमेवेति तत्राप्यतिरिक्त सूक्ष्मांशवैकल्यं कल्प्यमेव । अदृष्टादि सामग्रीवैकल्पमपि उभयत्र शक्य- शङ्कम् । अतोनानयोः कश्चिद्विशेषोऽन्यत्रत्वदभिमानादिति भावः । अथ कथमेकादशेन्द्रियाणीति निर्णयम् ! श्रुतिध्वेचन्यून संख्याश्रवणादित्यन्नाह - शिलश्रुतिकळि लिति । “यदा पञ्चावतिष्ठन्ते ज्ञानानि मनसासह- सप्तप्राणाः प्रभवन्ति तस्मदित्यादी इत्यर्थः । ज्ञानानि - ज्ञानसाधनेन्द्रियाणि । प्राणाः इन्द्रियाणि । श्रुति- स्मृतीति । ” एकाकन्यादशेन्द्रियाणि । दशेमे पुरुषे प्राणाः आत्मैकादश इत्यादिश्रुतिः । कन्या - कनदीप्तौ इति धातोः दीप्यमानं मनः । आत्मेत्यपि मन एवोच्यतेऽत्र । आन्तरत्वात् । " इन्द्रियाणि दशैकश्च - देवावैकारिकादश । एकादशं मनध्यात्रेत्यादिस्मृतयश्च । अन्यपरेति । इदमुपलक्षणमधिकसंख्यावादान्यपर्य- स्यापि । अधिकसंख्याच - " अष्ठोग्रहा अष्टावतिग्रहाः - सप्तर्वशीर्षण्यानि द्वाववाचै - नववै प्ररुपे प्राणा नाभि- दशमी"त्यादौ श्रूयते । एव मेव द्वादशत्व त्रयोदशत्वचतुर्दशत्वकीर्तनमपि । उभयेषामन्यपरत्वञ्च सप्तगत्यधिकरण 1 |
மென்னும் மறைவைச்சொல்லும்போது சுருதியில், ஆகாயம் இந்திரியங்களில் லயமடை கின்றது. இந்திரியங்கள் தந்மாத்ரைகளில் - என்று கூறுவது- பிரிக்கவொண்ணாத ஒட்டு தலைப்பற்றி சொல்லுகிறது என்றே தீர்மானிக்கவேணும். முன்னும் பின்னும் அவ்வாறே बाधकां कां समां न्तरप्रतिषेधकांना ॥ परमतभने भचित्तत्वाधिकारः 3. 151 पं. ही भूति न्यूनेन्द्रियनिर्देशांकां श्रुतिस्मृतिसिद्धेन्द्रिया 6000660 अन्यपरा श्री लयप्रकरण कुंडी आकाश इन्द्रियाएं 860 इन्द्रियां तन्मात्रै860 मील वाक्य सर्संग विशेषपर ं । पूर्वापरादि एवं निर्व्यूढं— अधिकसंख्यावादा मनोवृत्तिमेदाभिप्रायाः । न्यूनव्यपदेशास्तु तत्र तत्र विवक्षित गमनादिकार्य- विशेषप्रयुक्ता इति । I
" I अत एवास्य वाक्यस्य न्यूनाधिकसंख्यावा दिसर्वप्रमाण निर्वाहमुखेन निगमनरूपत्वात् न पूर्वतनेन - मनप्पष्ठानीति वाक्यमुपलक्षण पर “मिति वाकेन पुनरुक्तिरिति बोध्यम् । नन्वेवं केवलाहकारका र्यत्वमिन्द्रियाणां दुर्वचम् । तथाहि -सुबालोपनिपदि द्वितीयखण्डेलयप्रकरणे – “ पृथिव्यप्सु प्रलीयते । आपस्तेजसिलीयन्ते । इतिक्रमेण " - वायुराकाशेलीयते – आकाशमिन्द्रियेषु —– इन्द्रियाणि तन्मात्रेपु - तन्मात्राणि भूतादौलीयन्त इति वाक्यानुपूर्वीश्रूयते । तत्रमध्ये – “ आकाशमिन्द्रियेषु — इन्द्रियाणितन्मात्रेपु " इति वाक्यद्वयेपरं लीयत इत्यादिक्रियाश्रवणं न भवति । अथापि तत्र तदनुपङ्गः कार्यः पूर्वापरानुसारात् । अनुपक्तपदस्यार्थवैरूप्ये प्रमाणाभावात् मध्येपि तत्पदं लयार्थकमेवेति स्वीकार्यम् । लयश्चकार्यस्योपादाने प्रसिद्धो, नान्यत्र । एवञ्चाकामे- नापि तन्मात्राणामिन्द्रियोपादानत्वमेष्टव्यमिति भौतिकान्येवेन्द्रियाणीति प्राप्तमित्यत्राह - लयप्रकरणेति । अत्र आकाशमिन्द्रियळिले आक…….. ओदुकिरेतिरीत्यालय क्रियां विनाभापायामनुवादः साक्षात् उपनिष- । च्छाययाकृतः । संसर्गविशेपेति । यद्यपि विभुन आकाशस्यो न्द्रियेण संयोगः पूर्वमेवास्ति । अथापि वायु- पर्यन्तस्य मूतचतुष्टयस्याकाशतापत्तौ तादृशाकाशस्येन्द्रियेण विलक्षणस्संयोगविशेष इदानीमेवोत्पन्न इति विशेष शब्दविवक्षितम् । तथाच तत्र मध्येवाक्यद्वयेलयवाचकं पदं अनुपक्तं भवतु मावा अनुपङ्गपक्षेऽर्थ- वैरूप्यमावश्यकमेव वक्ष्यमाणप्रमाणानुसारात् । विलक्षणश्चार्थ उक्तपूर्वस्संसर्गविशेष एव । तदननुपनेपि—- “ आकाशमिन्द्रीयेषु (वर्तत ) इति क्रियाध्याहारो वाक्यपूरणायक्रियते । वर्तनमप्युक्तपूर्वस्संसर्गविशेष एवेति न सर्वथालयविवक्षा । येनेन्द्रियाणां भौतिकत्वसिद्धिरितिहृदयम् । एवमर्थवर्णने प्रमाणमुच्यते- पूर्वापरादिपर्या- लोचनेदि । अयं भावः - " पृथिव्यप्सु प्रलीयत इत्यारम्भ्यैतद्वाक्यद्वयं यावत् लयपदं प्रयुञ्जानाभगवती श्रुतिरुपर्यपि तथा करिष्यन्ती मध्येवाक्यद्वये परं विरराम तत्पदप्रयोगात् । ततश्च श्रुति हृदयमत्र सावधानं शोधनीयम् । नहिसास्वहृदये कि मध्य कुर्वाणाऽचतुरमेवं भाषेत । यदि मध्य आकाशेन्द्रिययोरिन्द्रियतन्मात्र यो ध கூறப்பட்டுள்ளது என்று அறிந்தவர் கூறுவர். இங்ஙன் சொல்லாதுபோனால்-இந்திரியங் களுக்கு அஹங்காரமே மூலகாரணம்-இந்திரியங்கள் வெறும் காரியங்களே - எதற்கும் 1 152 पर्यालोचन Lfण निपुण संप्रदाय, विकार (oji इन्द्रिय श्री क्षेत्रोपादानद्रव्य agni. देशिकाशयप्रकाशसहिते 60 600ng Curr। सात्त्विकाहङ्कार कार्यांना केवल- का 66 की शास्त्र L विरोधrb. श्रीगीतामाप्य afw amrit इन्द्रियां कक्षा क्षेत्रः श्रितद्रव्यांना अनुकं लयेनोपादानोपादेयभावो विवक्षितः, लीयतेपदानुपङ्गश्च तदानूनमुपरि तत्पदं न प्रयोक्तयम् । लौकिक वैदिक सर्व वाक्यशैली विरोधादिति ।
अत्राकाशताया अपि विलयेन शब्दतन्मात्र परिशेषात् -“इन्द्रियाणि तन्मात्रे तन्मात्रभूतादौ " इत्येकवचने प्रयोक्तव्ये” तन्मात्रेषु….तन्मात्राणीति” बहुवचन प्रयोगोऽविवक्षितवहुत्वकः शब्दतन्मात्रघटक पूर्वतन गन्ध तन्मात्राद्यवयवबहुत्वाभिप्रायोवा । अत्र श्रुतप्रकाशिकाचार्यैरन्यथापि व्याख्यातम् । तथाहि — " तन्मात्रेषु तन्मात्राणी”ति बहुवचनं यथा श्रुतार्थकमेव । नचैकतन्मात्र परिशेषात्तदनुपपत्तिः । अण्डस्यान्तर्बहिश्चवर्तिनां पृथिन्यादीनां तत्त्वानां पृथगेवल्यस्य वक्तव्यत्वेन तत्तत्पृथिव्यादिक्रमेण लये उपक्रान्ते तदान्तर्बहिश्च नाना- शब्दतन्मात्र परिशेषाद्बहुत्वस्य तदभिप्रायेण सामन्जस्यादिति । अथवा - " तन्मात्राणि भूतादौ " इति श्रुति नसाक्षाद्यैौगपद्येन तन्मात्राणामप्ययपरा । तदाहि शव्दतन्मात्र परिशेषात् - " तन्मात्र भूतादावित्येकवचनं प्रयोक्तव्यं भवेत् । नापीयं श्रुतिरत्यन्तक्रम निबन्धनपरा । आकाशमिन्द्रियेष्वितिभवतामप्यनभिमतलयक्रम विशेषापातप्रतीतेः । अतः " तन्मात्राणि भूतादावितिल्यवचनं साक्षात्परम्परासाधारणतया यथायोगं सर्वेषां तन्मात्राणां भूतादौलयमाह । यथा-यमुनाया गङ्गया संयुज्य सागर गमनेपि गङ्गायमुने सागरं गच्छत इति व्यवहार " इति । एतत्समान प्रकरणे रत्नपेटिकायान्तु किञ्चित्परिष्कृत्यान्यथोपन्यस्यते - तथाहि - " तन्मात्रा- णिभूतादौलीयन्त " इत्यादौ भूताद्यधिकरणकनाशप्रतियोगित्वमेव सर्वतन्मात्राणां शतोलभ्यते । तच्च- गन्धतन्मात्रादेभूताद्युपादानकत्वाभावेपि सर्वतन्मात्रेप्यक्षतमेव । भूतादित्वावस्थायास्सर्वतन्मात्राशरूपत्वात्, यतः-यथ द्वितीयजलत्वावस्था प्रथम गन्धतन्मात्रनाशरूपा तथा तदुत्तरतन्नाशरूप तृतीयरसतन्मात्रावस्थापि प्रथम- तन्नाशरूपैव एवं रूपतन्मात्रावस्थापि रसतन्मात्रावस्थानाशरूपेतिक्रमेणोत्तरोत्तरं भाग्यमिति । एवञ्च भूतादौ सर्व तन्मात्रालयोक्तिर्युक्तेति तत्र तन्मात्राणीत्यादिबहुचनं सार्थकमेव । प्रतियोगिनोपिनाशनाश प्रति प्रतियोगित्वात् । अन्यथा नाशनाशदशायां प्रतियोग्युन्मज्जन प्रसङ्गात् । अत एव हि नैयायिकैः स्वप्रागभावनाशात्मक घटस्य காரணமல்ல என்ற சாஸ்திரங்களோடே விரோதம் வரும். ஸ்ரீ கீதாபாஷியத்திலும் இந்திரியங்கள் உடலை ஒட்டியவையே ஒழிய உடலுக்கு மூல காரணங்கள் அல்ல. அவை வேறு இருக்கின்றன என்றருளிச்செய்தார். परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. [ இந்த்ரியங்களின் ப்ரதிக்ஷேத்ர பிந்நத்வம் ] 153 शिव्यंविन्द्रियाणां पड़ी . पृथिव्यादि तत्त्वांक्षां GunGo प्रत्येक ं असंख्यात क्षेत्रज्ञां कंठ कृष्णीकृनी विभक्ती मंडळ. ’ तेषां त्ववयवान् सूक्ष्मान् पण्णामप्यमितीजसाम् । सन्निवेश्यात्ममात्रासु सर्वभूतानि निर्ममे ॥’ इन्द्रियान्तरोपलक्षण ं. महदादिभूतसूक्ष्मपर्यन्तस्वा या
नाश ध्वसम्प्रति स्वप्रागभावस्य प्रथमाभाव प्रतियोगिनोपि प्रतियोगित्वमुररीचक्रे । अत एव च न तदानी घटप्रागभावस्योन्मज्जनं भवति । नात्रभूताद्रौ तन्मात्राणां साक्षालयः प्रतिपाद्यते । साक्षात्त्वबोधकपदाभावात् । तत्प्रतियोगिकसाक्षालयत्वंहि — तन्नाशाप्रतियोगिकत्वे सति तन्नाशत्वम् । अतोनविरोध इति । निपुणानां- शिष्याचार्यादीनां सम्प्रदायः परम्परा । उक्तवाक्यद्वयस्य संसर्गविशेपबोधकत्वानङ्गीकारे बाधकं दर्शयति- इङ्गनल्लाद पोदु इति । यदीन्द्रियाणां भूतादौ लयस्स्वीक्रियेत, तदा देवावैकारिकास्स्मृता " इत्यादिविरोधः । केवल विकारेति — आकाशस्येन्द्रियेपुलयस्वीकारे बाधकम् । तथासतीन्द्रियाणां प्रकृति विकृतित्वा पत्त्या - " अष्टौ प्रकृतयप्पोडशविकाराश्शरीरेतस्य – इत्याधर्वणश्रुतेः, " एताः प्रकृतयस्स्वष्टौ विकारानपिमेशृणु इति मोक्षधर्मस्य-” विकाराप्पोडशापरे इति यमस्मृत्यादीनाञ्चविरोधस्स्यात् । इन्द्रियेभ्यस्तत्त्वान्तरोत्पत्तिश्च नान्यत्र- कुत्रापि श्रूयत इति भावः । अत्रैवमाप्यकृतां सम्मतिमाह — श्रीगीताभाष्येति । " महाभूतान्यहङ्कारो - बुद्धिरन्यतमेव च । इन्द्रियाणि दशैकश्च पञ्चचेन्द्रियगोचराः । इच्छाद्वेपस्सुखं दुःखं सङ्घातश्चेतनाधृतिः । एतत् क्षेत्र समासेन सविकारमुदाहृत” मिति त्रयोदशाध्याये पठयते । अत्र-बुद्धिः महान् । अव्यक्तं - प्रकृतिः । एतत्पर्यन्तंक्षेत्रोपादानद्रव्यकथनम् । इन्द्रियगोचराः विषयाः । एतदन्तं क्षेत्राश्रितद्रव्यगणनम् । इच्छादिकं क्षेत्र विकारः । चेतनस्य आधृतिः आधारः सङ्घातः- भूतसङ्घातः । एतदेव क्षेत्रं शरीरमिति तद् भाष्यम् । अत्रेन्द्रियाणां क्षेत्राश्रितत्वेन क्षेत्रोपादानभूतद्रव्येभ्यः पृथक् प्रदर्शनात् तेषां केवलं विकृतित्वमेव नतु प्रकृति- विकृतित्वमिति भावः । नन्विन्द्रियाणामेकादशत्वे प्रतिशरीरमिदानीं तेपामानन्त्यदर्शनं कथमुपपद्यत इत्यत्राह - इव्त्रन्द्रि- यङ्गळिति । तथा च समष्टिदशायां तेषामुक्तसंख्यावत्त्वेपि व्यष्टिसृष्टी तेपामानन्त्यमुपपद्यते । यथा पृथि व्यादि पञ्चभूतानामिति भावः । अत्रैव विपये मनुवचनं प्रमाणयन् तत्रेन्द्रियसंख्या न्यूनताभिधानं परिहरति- கணக்கற்றவையாய் இந்திரியங்கள் மொத்தம் பதினொன்றும் தனித்தனியே பிராணிகள் தோறும் பஞ்சபூதங்கள்போலே பிரிந்திருக்கும். உடலில் ஆறு இந்திரியங்களை கடவுள் படைத்தான் என்றது மற்ற இந்திரியங்களுக்கு எடுத்துக்காட்டு. மஹான் என்னும் Gooी-20 154 देशिकाशयप्रकाशसहिते Goo आकल्पस्थायिना सूक्ष्मशरीर n. सांख्यां का साय ’ आहत्यैकोनविंशत्या सूक्ष्मदेहः प्रजायते’ ढाढी आनन्दानुभवळणं संपदिक्रक्राव्य अन्य परवा पयमूल [DIT 60 क TUIRT GOD अविसंभणीय. तेपामिति । अमितौजसां -अमितशक्तीनां तेषां पण्णामिन्द्रियाणां सूक्ष्मान् अवयवान् आत्ममात्रासु- आत्मसम्बन्धि शरीरेषु सन्निवेश्य सर्वभूतानि प्राणिनो निर्ममईश्वर इत्यर्थः । इदं व्यष्टि सृष्टिविपयमिति भावः । एतेन कल्पादो सृष्टानामिन्द्रियाणां आप्रळयमनुवृत्तिरपि दर्शिता भवति । नन्विन्द्रियाणां प्रतिजीवं नियतत्वे तदाश्रय शरीरस्यापि तथात्वं वाच्यम् । न चोत्पत्तिविनाशयोगिनस्स्थूल शरीरस्य तथात्वं सुवच मित्यर्थात्सूक्ष्म देहस्यैव तथात्वं भवप्यतीति सांख्य समयमन्यनिरस्यति – महदादीति । तथाच सांख्य- कारिका - " पूर्वोत्पन्नमसक्तं नियतं महदादि सूक्ष्मपर्यन्तम् । संसरति निरुपभोग भावैरधिवासितं लिङ्गमिति । पूर्वोत्पन्नं सर्गादौ जातम् । नतुस्थूलदेह वन्मातापितृजम् । तथा च सांख्यसूत्र - " मातापितृजस्थूलं प्रायशः, इतरन्नतथेति । द्रौपदीपृष्टद्युम्नादीनां केपाञ्चित् स्थूल देहस्य मातापितृजत्वाभावात्प्रायश इति । इतरत्सूक्ष्मशरीरं न तथा मातापितृजम् इति तदर्थः । असक्तमित्यस्यैव विवरणं” संसरति निरुपभोगमिति । भोगोनुभवः, तद्रहितम् नियतं प्रतिपुरुपं कल्पादावुत्पद्याकल्पान्तं स्थायि । भावैरधिवासितं कर्मज्ञानवासनाभीरूपितम् । लिङ्ग- मिति सूक्ष्मशरीरस्य नामान्तरम् । महदादिसूक्ष्म पर्यन्तम्- महदादि सप्तदशसंख्याक तत्त्वसमष्टिरूपम् । एकाद- शेन्द्रियाणि पञ्चतन्मात्राणि बुद्धिश्चेति सप्तदश । अहङ्कारस्य बुद्धावेयान्तर्भाव इति भाष्यम् । बुद्धिरत्र- महान् । एवं सांख्यसम्मतं सूक्ष्मशरीरं निरूप्य ततईपद्भिन्नमद्वैति सम्मतं तत् प्रदर्शयति — आहत्येति । साक्षादित्यर्थः । सांख्योक्तसप्तदशभिस्सहाहङ्कारं प्रकृतिञ्च परिगणय्यैकोन विंशति संख्या बोध्या । आनन्दानुभवः न्यायरत्नदीपावली इष्टसिद्धि व्याख्यादीनां निर्माता कश्चिदद्वैती । इदं वचनं न्यायरत्न दीपावलीस्थमिति वेदान्ति । अधिकरण सारायल्यां सूक्ष्मदेह इत्थमभिहितः - " कल्पादीभूतसूक्ष्मप्रभृतिभिरुदितं व कल्पान्तनाश्यं प्रत्येकं प्राणिभेदे नियतमनियतस्थूल देहानुयायि । लिङ्गाख्यं भस्त्रिकान्तः परत्रकवदवस्थायि सांख्यप्रगीतमिति । भस्त्रिका चर्ममयी पेटिका । परुवकं कृत्रिमाप्रतिमेति बहनः । यादवेतु - " अस्त्री परुवकं सिन्दूरादिद्रव्यस्य भाजन " मिति कुकुमादि करण्डमुच्यते । अयमभिसन्धिः - " प्राणमनुत्क्रामन्तं सर्वप्राणा अनूत्कामन्तीत्यादिना जीवस्यो- 1 தத்துவம் முதல் அனைத்தினுடைய ஸூக்ஷ்ம பாகங்களாலே பிரளயம் வரை நிலைத்திருக்கும் ஒரு ஸூக்ஷ்மசரீரம் பிறக்கிறது என்பதுவும் ஸாங்கியருடைய மேலெழந்தவாரியான கொள்கை. அம்மாதிரியே பத்தொன்பது தத்துவங்களாலே ஸூக்ஷ்மதேஹம்பிறக்கும் என்று ஆனந்தாநுபவர் என்ற அத்வைதி சொன்னதும் ஆதரிக்கத்தக்கதல்ல. परमतभने अचित्तत्याधिकारः 3. [ क्रां क्रं sooris ] 155 बादोन्द्रियविषयका शब्दादिगुणविशेषांक कंक आश्रयं द्रव्यांकां भूताsir@ma सूक्ष्म की काढा mii, स्थूल का mi @G क. सूक्ष्माका अविशेष कक्षा mi तन्मात्रा काढा, स्थूलक कक्षा विशेषांका, भूतलं कबजा की कुएं Garri इक्षुक्षशर्करादिकं unto गुणवैषम्य क्रं सूक्ष्मस्थूलविभागळं. तन्मात्रे गुणा स्क्रमणं श्रुतं न स्वरूपमात्रेण, अपितु " शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्रामतीश्वरः । गृहीत्वैतानिसंयाति वायु- र्गन्धानिवाशयादिति प्रतिपादित सूक्ष्मशरीर विशिष्टतयैवेति स्वीकर्तव्ये सति, तस्य सूक्ष्मशरीरस्य स्थूलदेहादु स्क्रान्तिकाले उत्पत्तिस्वीकारे तदुपादानकारणस्य मृम्यतया सर्गादावेवतदुत्पत्ति आप्रळयमनुवर्तमानत्वञ्च सांख्या- स्सं गिरन्ते इति । तस्यदूपणमन्यपरवाक्यमूलमिति । उक्तवाक्यैः जीवस्य गमनकाले भूतसूक्ष्माणां गमनप्रति- पत्तावपि तानिभूतसूक्ष्माणि स्थूलदेहारम्भकतया पूर्व स्थितानीदानीं तेन सह पश्चात्तन देहारम्भाय गच्छन्तीति- एतावन्मात्रे ततात्पर्यं पर्यवस्यति । ततश्चोत्तरीतिक सूक्ष्मलिङ्गशरीर सद्भावे ननिर्बन्धं पश्याम इति सोयं पक्षो प्रामाणिकत्वादविश्वसनीय एवेतिभावः ।
एवमियता प्रघट्टकेनेन्द्रियनिरूपण विधायाश्रभूतानां लक्षणमाचिख्यासुः - " तामसाहङ्कारस्तन्मात्री- पादान " मित्यत्रपूर्वं शब्दतन्मात्रस्यैव तामसाहङ्कारका र्यस्वोक्त्या तस्य सर्वभूतसाधारण लक्षणत्वासम्भवाल- क्षणान्तरं दर्शयति – बाह्येन्द्रियेति । अत्र-भूतेतिलक्ष्यनिर्देशः । लक्ष्यतावच्छेदकं मूतत्वञ्च महाभूततन्मात्रोभय- साधारण धर्मविशेषः । उत्तरत्र भूततन्मात्रारूपेण द्वेधाविभजनात् । अत एवभूततन्मात्रसाघारण्यायात्र- बाह्येन्द्रियविपयत्वं तदुस्वरूपयोग्यत्वरूपं बोध्यम् । " विशिष्टशब्दादिविपयाधिकरणं भूत “मिति न्यायसिद्धासन- वाक्येषु – विशिष्टत्वं नेन्द्रियग्रहणस्वरूप योग्यतापर्यन्तं विवक्षणीयम् । तत्र ततः पूर्वमेव तन्मात्रस्य पृथग्वि भजनात् । अत्रोभयसाधारणलक्षणकथनानन्तरं - " अनुहूत शव्दादिमत्त्वं तन्मात्राणां, उद्भूतशब्दा दिम उद्भूतशब्दादिमत्त्वं भूतानामिति तत्तदसाधारणलक्षणं स्वयम् नीयम् । शब्दादीत्यादिना स्पर्शादीनां विवक्षा | अत्र-आकाश- श्शव्दमात्रस्याश्रयः, वायुश्शब्दस्पर्शोभयाश्रय इत्यादिरीत्योत्तरोत्तरमेकैकगुणवृद्ध्यालक्षणं बोध्यम् । " शब्दैक- காது முதலிய வெளிப்புற கருவிகளுக்குப் புலப்படும் சப்தம் முதலிய குணங்களுக்கு இருப்பிடமான திரவியங்கள் பஞ்சபூதங்களெனப்படும். இவை ஸூக்ஷ்மங்கள் ஸ்தூலங்கள் என்று இருவகை. முதலாமவற்றுக்கு -அவிசேஷங்கள், தன்மாத்திரைகள் என்றும் பெயருண்டு. இரண்டாமவற்றுக்கும்-விசேஷங்கள் - பூதங்கள் எனவும் பெயர் குறிப்பிடுவ துண்டு. கரும்பின் பொருள்களாகிய சக்கரைவெல்லம் இவற்றில் சொல்லுவதுபோல்- 156 देशिकाशयप्रकाशसहिते काल मृदुपरूपादिविभाग, अस्मदादयुपलंभ योग्यतेमुळं स्थूल • उपलंभयोग्य गुणविभाग Go शान्तघोरमूढ विभागणी. शब्दादिगुणाएं कक्षा क्रांण सन्मानान uri कंठ सत्वादिगुणा कशा Gu मूलप्रकृति काठी Lumit GurG60 उपादानत्वादिप्रकरण विरोधळं यमुळं. अहङ्कारकं तन्मात्रे काकु महाला विशेषांक शाळा mi मराठी हैरण्यगर्भपक्ष ं श्रुति विरुद्ध तन्मात्रैकक्षी भूतादिनी उपिकं हां की वापयमात्र क्र. 6 तन्मात्रैकांgo गुणआकाशः शब्दस्पर्शगुणोऽनिलः । शब्दस्पर्शी तथारूपं तद्वान मिरुदाहृतः ॥ शब्दस्पर्शं रूपरसौ चातुर्गुण्य- मपां स्मृतम् । शब्दस्पर्शरसारूपं गन्धः पञ्चगुणामही ॥ इति भगवच्छास्त्रोक्तेः । इदञ्च भूतानां स्वरूपस्वभा- वादिकथनमात्रम् | सामान्यलक्षणन्तु - चाचेन्द्रियग्रहणयोग्यशब्दवत्त्वमात्रमेव । तावत एव पर्याप्तत्वेन शेष- वैयर्थ्यात् । अत्र गुणविशेषेति — विशेषपदेनोक्तरीत्या —- शब्दमात्रवत्त्वमाकाशलक्षणं, शब्दस्पर्शोभयवत्वं वायो- रित्यादिप्रक्रियये केक भूतलक्षणमपिसूचितं भवति । यद्यपि पञ्चीकरणादिना सर्वेगुणास्सर्वत्र संगता इत्यतिव्याप्ति- रुक्तलक्षणानां शक्यशङ्का । तथापि पञ्चीकरणोपदेशप्रकरण एव - " यदमेरोहितं रूपं तेजसस्तद्रूपं, यच्छुक्कं तदपा मित्यादिना तत्तद्गुणानां व्यवस्थिततचद्भागगततावगमात् तदनुसृत्य स्वाधारद्रव्यमपरित्यज्य तत्तद्भूत- भागमिश्रणद्वारा सर्वस्यगुणस्य सर्वत्र संकरोवाच्य इति नातिव्याप्तिः । अपञ्चीकृतभूतलक्षण वेदं बोध्यम् । केचित्तु – गुणानामेव साक्षात्सर्वत्र सङ्गतत्व स्वीकारेपि " वैशेष्यात्तु तद्वादस्तद्वाद” इति सूत्रो कन्यायेन भूयोगन्धगुणादिमत्वं तत्तलक्षणं प्राथमिति नातिव्याप्तिरित्यप्याहुः । गुणाश्रयत्वमपृथक् सिद्धिसम्बन्धेन विवक्ष्यते । तेन न कालिकादिसम्बन्धमादाय कालादिष्वतिव्याप्तिः । भूतत्वरूपसामान्यधर्मावच्छिन्नस्यावान्तर विशेष- धर्मानाह - इवै इति । तयोरेव नामान्तराणिदर्शयति-मुक्ष्मङ्गळे इति । अविशेषेति । नशान्तानापि- घोरास्ते नमूढाश्चाविशेषिण इति सुखदुःखमोहरूपा ये सत्वरजस्तमः कृत तत्तद्गुणोद्भूतत्वरूपा विशेषास्तद्रहिता சிறிய குணமாறுபாடுகொண்டு இந்த ஸூக்ஷ்மஸ்தூல பிரிவுகள்: ஏற்படுகின்றன. தந்மாத் திரைகளில் குணங்களுக்கு ஏற்றத்தாழ்வுகளும், நமக்குப் புலனாகும் தன்மையுமில்லை. புலனாகும் ஸ்தூல குணங்களிலும் ஸத்துவம் முதலிய மூன்றின் கலப்பால் முறையே இனி மையும், துன்பமும், மயக்கமும் தரும் நிலைகள் பிரியத்தோன்றுகின்றன. சப்தம் முதலிய குணங்களே - சப்த தந்மாத்திரை முதலியன ஆகின்றன. குணங்களை உடையவை அல்ல என்று சொல்லும்போது -தந்மாத்திரைகளை மேல் வரும் நிலைகளுக்கு மூல காரணமெனச் சொல்லும் வசனங்கள் முரண்படும். இது, ஸத்துவம் முதலிய குணங்களே மூல பிரகிருதி என்ற வாதம்போலுள்ளது. இது சரியல்ல அஹங்காரமும் தந்மாத்திரைகளும்- மஹான் என்னும் தத்துவத்தின் விளைவுகள் என்று சொல்லும் ஒரு கொள்கையும் உண்டு. அதுவும் வேதவிருத்தமாகும். தந்மாத்திரைகள் பூதாதி என்னும் தாமஸ அஹங்காரத்தில் லயமடையும்परमतभने भचित्तत्वाधिकारः 3. तामसाहङ्कारकुंडी 80 G pig Gori, कक्षाएं पूर्वापरभावेन pair विकृतिका पीछा का काढवंश का की mा तन्मात्रे की डीmom 157 अग्काशादि भूता oir rogui. 2 प्रकृतिकां न केवल आथर्वण श्रुतिल Grg आकाशक्री 16m वायु பிறக்குமென்றாப்போலுள்ள மற்றும் பல அசுகளினுடைய சCqத்துக்கு ரரமன்று. ताम- । इत्यर्थः । तन्मात्रङ्गळिति । " तस्मिन् तस्मिन् तु तन्मात्र तेन तन्मात्रता स्मृतेति ततद्भूतमात्रवृत्तीनीत्यर्थः । तन्मात्रे—तन्मात्रेति द्वेषापि व्यव हारोवर्तते । यदि भूतसुक्ष्मांश एव तन्मात्रम्, तदा महाभूतेभ्यः पश्चादपि अनन्तसूक्ष्मपदार्था उपलभ्यन्ते, तेपि तन्मात्राणिस्युः तथापि तेषां पृथक् समष्टिसृष्ट्यादिश्रवणात् तन्नामकं तत्त्वान्तरं दुग्धदनोर्मध्यावस्थ कलिउन्यायत अहङ्कारमहाभूतयोर्मध्ये स्वीकार्य भवति । तदुक्तं सर्वार्थसिद्धौ - " आगमेन विना सिद्धिस्तन्मात्राणाञ्च दुर्वचा | उद्भवानुद्भवाद्यैस्तु लोके सूक्ष्मादि कल्पनेति । तत्त्वमुक्ताकलापेपि - " सूक्ष्मस्थूलस्वभाव स्वगुणसमुदयप्रक्रियातारतम्या तन्मात्राभूतभेदः कलिल- दविनयात् कल्पितस्तत्त्वविद्भिरिति । दुग्धदन्नोर्मध्ये निवृत्तभूयिष्ठमाधुर्यस्येपदम्लस्य कलिलस्यातञ्चनादि साध्यस्य भूयिष्ठाम्लरसद विभावेन शनैः पश्चात् परिणामसौकर्याय यथा स्त्रीकारः, तथैवाहङ्कारे स्थूलशब्द गुणकाकाशभावात्पूर्वं सूक्ष्मशब्दगुणक शब्दतन्मात्रस्याप्यभ्युपगमः । एवमुत्तरोत्तर भूतपरिणामायापि तन्मात्रा- न्तराणामाश्रयणमिति । विशेषेति — अविशेपेत्यस्य, भूतेति तन्मात्रेत्यस्य च प्रतिकोटिः । भूतत्वमत्र महाभूत- त्वम् । भूतत्वमात्रस्यो भयसाधारण्यात् । चोल्लुमिति । शास्त्र मिति शेषः । ननु महाभूततन्मान्त्रयोः कोगुणभेद इत्यत्राह – इक्षुक्षीरेति । इति दण्डिवचनमिह भाग्यम् । तथा च यथेक्षुक्षीरादीनाम्माधुर्यतौल्येपि तदवा न्तरजातिभेदात् इक्ष्वादिभेदः, तथैवेहापि शब्दादि गुण साम्येपि तदुद्भवानुद्भवभेदेन तन्मात्राभूतभेद इति भावः । नन्वस्मदुपलब्ध्ययोग्यत्वरूपमनुद्धतत्वं कथं तन्मात्रगतगुणेषु जातमित्यत्राह - तन्मात्रै कळिलिति । मृदुत्वं सावधानेन्द्रियग्राह्यत्वम् । परुपत्वं उत्कटत्वेपि इन्द्रियैर्भहणवेळायां दुस्सहत्वम् । आदिना नयनासेच नकत्वरूपमनुकूल वं ग्राम् । एतादृशमृदुत्वाद्यभावोऽस्मदुपलब्ध्योग्यत्वे हेतु: । इन्द्रियस्य मृदुत्वादि विपमदशापन्न शब्दादि ग्रहणएव समर्थत्वादिति भावः । अथ स्थूलेषु मृदुपरुपादि वैषम्य एव किम्प्रयोजक என்ற ஒரு வசனத்தை மட்டும் பற்றிக்கொண்டு- ஐந்து தந்மாத்திரைகளும் தாமஸ அஹங் காரத்திலிருந்து பிறக்கும் - இவற்றிலிருந்து அடைவே முன்னும் பின்னுமாக ஆகாயம் முதலிய ஐந்து பூதங்களும் பிறக்கும் என்று சிலர் விளக்குவர். இது-ஆதர்வணத்தில் " ஒன்றுக்குக் காரணமாக இருக்கும் நிலைபெற்ற பிரக்ருதிகள் எட்டு. அவ்வாறான நிலை யின்றி காரியமாகவே இருக்கக்கூடிய விகிருதிகள் பதினாறு” என்று கூறிபதற்குச் சேரும். 158 देशिकाशय प्रकाशसहिते साहङ्कार श्री उत्तरोत्तरतन्मात्रजनन की पूर्वपूर्वभूतसहकारिक्रम। दिकल्पने क्लिष्टगति. Goup Asvir पूर्व पूर्व भूतांकां उत्तरोत्तर भूतकं उपादान की श्रुति स्मृतिका पंuni मित्यत्राह – । उपलम्भयोग्येति । “न शान्ता नापिघोरास्ते न मूढाश्चाविशेषिण " इति विष्णुपुराणे तन्मात्राणां शान्तत्वादिकं निषिध्यते । मूतेषु तानिप्रसिद्धानि । तत्र च कारणं उपलम्भयोग्यगुणानामेव सत्वादि कृतं वैपम्यम् । सत्वोद्रेकात् सुख रूपत्वं शान्तत्वम् । घोरत्वं रज उद्रेकात् दुःख रूपत्वम् । मूढत्वं तमस्समुद्भवान्मोहात्मकत्वम् । एतान्येव यथाक्रमं पूर्ववाक्ये अनुकूलत्व परुपत्वमृदुत्व शब्दे व्यवहृतानि । ननु शब्द तन्मात्रादीनि केवलं शब्दादि गुणरूपाण्येवेति न तेभ्यस्तत्त्वान्तरं भविष्यन्ती त्यत्राह — शब्दा- दीति । " शब्दमात्रं तदाकाश- आकाशस्तु विकुर्वाणस्र्शमात्र ससर्जहे " त्यादौ शब्दमात्रादि शब्देरेव- तन्मात्राणां निर्देशादिति पूर्वपक्षिणां भावः । । अथ सिद्धान्तिनो दृष्टान्तप्रदर्शनं - सत्यादि गुणेति । ननु – " सत्वादय एव प्रकृति “रिति सांख्यमते सत्वादिकं द्रव्यरूपमेव । नतु गुणः । तेगुणा इति सिद्धान्तिपक्षेच तद्वत्येव प्रकृतिः नतु त एवेति, कस्यपक्षेणायं दृष्टान्त इति चेन्न । स्वयं कल्पितं दृष्टान्तमादाय कृत्वाचिन्तया प्रत्यवस्थानोपपत्तेः । सत्वादीनां समुदाय इव प्रकृतिरिति पक्षमादायसत्वादीनां गुणत्वस्यैव प्रामाणिकतया, तत्पक्षशिक्षणेनवा दृष्टान्तप्रदर्शनमिति । तदा गुणेतिस्वाभिमतकथनम् । उपादानत्वादिप्रकारविरोधेत्यत्र – प्रकरणविरोधेत्येव युक्तः पाठः । “पृथिव्यप्सु प्रलीयत इत्यारम्भ तन्मात्राणि भूतादौ लीयन्त इति कथनात् तन्मात्राणामाहङ्कारिकत्वप्रतीत्याऽद्रव्यस्य तत्त्वा- योगादितिभावः । अथ तन्मात्राणामहङ्कारवत् साक्षान्महत्तत्त्व कार्यस्वपक्षमपि प्रतिक्षिपति — अहङ्कारमुमिति । तदुक्तं योगसूत्रमणिप्रभाव्याख्यायां – विशेपाविशेषलिङ्गमात्रालिङ्गानि गुणपर्वाणीत्यत्रसूत्रे - अहङ्कारात्पञ्चतन्मा- त्राणीतिसांख्याः । अहङ्कारस्यानुजा बुद्धेरपत्यानि तन्मात्राणीति योगा इति । श्रुतिविरुद्धेति । " तन्मात्राणि मूतादौ लीयन्ते । भूतादिर्महतिलीयत इति महतो भूतादिनामकतामसाहङ्कारस्य ततः तन्मात्राणाञ्च क्रमेणोत्पत्तिः व्युत्क्रमेण लयश्चप्रतिपाद्येते इति न तन्मात्राहङ्कारयोर्महत स्साक्षादुत्पत्तिपक्षोयुक्त इति हृदयम् । अथातः परं तन्पानोत्पत्तिक्रमे भूतोत्पत्तिक्रमेच साधुत्वासाधुत्वनिरूपणपूर्वकं बहून् मतभेदान् प्रदर्शयिष्यन् प्रथमं तद्विषये सांख्यपक्ष विमृशति - तन्मात्रौ कळितिवाक्यत्रयेण | पञ्चापितन्मात्राणि तामसाहङ्कारादुत्पद्यन्ते । तेभ्यश्चपञ्चभ्यो यथासंख्यं पञ्चापिभूतानि क्रमेण जायन्त इति सांख्यानां प्रवादः । " तन्मात्राणि भूतादौलीयन्त इत्यत्र तन्मात्राणीति बहुवचनेन सर्वेषां तेषां तामसाहङ्कारे लयप्रतीतेः, " यद्यस्मादभिजायेत ततत्रैव प्रलीयत इति न्यायेन तेषां सर्वेषां तामसाहङ्कारादेवोत्पत्तिर्युक्तेति तदभिमानः । परमतभने भचित्तत्वाधिकारः 3. WANT 159 वाक्यमात्रेति मात्रशब्देन – “आकाशाद्वायुः वायोरग्निरिति भूताद्भूतान्तरोत्पत्ति बोध कश्रुत्यन्तरापरामश वक्ष्यमाण एपांद्योत्यते । एतदुभयश्रुतिपरामर्शहि तामसाहक्कारात् शब्दतन्मात्र, तस्मादाकाशः, तस्मात्स्पर्श तन्मात्र - ततोवायुरिति एवं विधः क्रमः कल्प्येत । ततश्च तामसाहङ्कारस्य सर्वतम्मात्रोपादानत्वं " तन्मात्राणि भूतादाविति श्रुतिप्रतिपन्न, भूतस्य भूतान्तरोपादानत्वं - " आकाशाद्वायुरित्यादि वाक्य प्रति पन्नञ्च साक्षात्परम्परासाधारणमिति निर्व्यूढं स्यात् । तथाचोभय श्रुत्यविरोधोपि भवेत् । तथाचोक्तं— " क्षीरादिदं तत इदञ्चततोदधीति, क्षीराद्दधीति वदतां किलको विशेषः इति । अत्र क्षीरदध्नोमध्ये कलिलवद- न्याप्यवस्थाका चित्स्यादित्यभिप्रायेण इदं इदमिति द्विः प्रयोगः । प्रकृतेतु भूतद्वयमध्ये तन्मात्रमेकमेवेति विशेषः । विस्तरेणैतदनुपदं भविष्यति । अत्रैवोपरिवाक्ये - " पञ्चतन्यान्त्रेभ्य आकाशादि पञ्चकं क्रमेण जायत इति वदत्रक्रम कथनं नास्तीति तामसाहङ्काराद्युगपदेव तन्मात्राणामुत्पत्ति रवगन्तत्र्या सांख्यमते । सांख्यसूत्र- भाष्येतु - " स्थूलात्पञ्चतन्मात्रस्य ( अनुमानम् ) इत्यत्र " तन्मात्राणा मुत्पत्तौ योगभाप्योक्तप्रक्रियैवमासा | यथा-अहङ्काराच्छन्द तन्मात्र, ततश्चाहङ्कार सहकृतात् शब्दतन्मात्रात् शब्दस्पर्शगुणकं स्पर्शतन्मात्रं, इत्येवं क्रमेणैकक गुणवृद्ध्या तन्मात्राण्युत्पद्यन्त " इति प्रत्यपादि । तदानीच्चास्मिन् पक्षेऽहङ्कारस्य तन्मात्रोपादानत्वं, सिद्धान्ते तन्मात्राणां भूतोपादानत्वमिव साक्षात्परम्परासाधारणं सिद्धयेत् । अथ तन्मात्रेभ्यो भूतोत्पत्ति क्रममाह- इब्बैन्दु इति । अडैवे क्रमेण । यथासंख्यमिति यावत् । न त्वेकस्यानन्तरमपरमित्यादिक्रमेणेत्यर्थः । पूर्वापरभावेनेत्युत्तरपदवैयर्थ्यात् । शव्दादि तन्मात्रेभ्यः पञ्चभ्यः आकाशादिभूत पञ्चकं यथासंख्यं उत्पद्यत इत्युक्ते किं युगपत् । इति शङ्कायां ने त्याह – पूर्वापरभावेनेति । शब्दतन्मात्रादाकाश, ततः पश्चात्स्पर्श- तन्मात्राद्वायुरित्यादिरीच्येत्यर्थः । अत्र सांख्यमते स्पर्शादि तन्मात्राणां पूर्वपूर्व तन्मात्रासहकृतानामेवोत्तरोत्तरभूतार- म्भकरथं द्रष्टव्यम् । अन्यथोत्तरोत्तर भूतेषु गुणवृद्ध्यनुपपत्तेः । अत्र च - " आकाशाद्वायुरित्यादि श्रौत्रक्रमो नियामकः । आकाशात् तत्कार्यस्पर्शतन्मात्रात् वायुः तन्नामकं भूतमुत्पन्नम् । वायोः तत्कार्यमूतरूपतन्मात्रात् अग्निः तेज इत्येवं क्रमेण तदर्थोमाव्यस्तन्मते । तदुक्तं सुबालोपनिषद्भाष्ये पूर्वपक्षप्रकरणे -” आकाशा- द्वायुरित्यादिवाक्त्येषु पञ्चम्यन्ता आकाशादिशब्दा स्तन्मात्रावस्थाकाशादिभूतपरा इति । अस्य च सांख्यपक्षस्य श्रुत्यन्तरानुगुण्यमप्याह – इदु प्रकृतिकळिति । " अष्टौ प्रकृतयप्पोडशविकाराश्शरीरे तस्य देहिन " इतिवाक्य मत्राभिप्रेतम् । एतदनुगुणा सांख्यकारिकापि - " मूलप्रकृतिरविकृतिर्महदाद्याः प्रकृतिविकृतयस्सा । पोडश- कव्धविकारो न प्रकृतिर्नुविकृतिः पुरुष” इति । महदादीनां प्रकृतिविकृतीनां सप्तानामपि प्रकृतित्वांशे मूलप्रकृति- तुल्यतयकराश्येनेद्वाष्टौ प्रकृतय इत्युक्तमिति बोध्यम् । एकादशेन्द्रियाणि पञ्चभूतानीति पोडशविकाराः । । 160 देशिकाशयप्रकाशसहिते वेदान्तिपक्षे तु पृथिवीभिन्नभूतचतुष्टयस्योत्तरोत्तर भूतारम्भकतया प्रकृतित्वात् केवलविकारत्वं पृथिवीमात्रस्यै- कादशेन्द्रियाणाञ्चेति – द्वादशविकृतयोद्वादशप्रकृतमश्चेत्येव वक्तव्यं भवेदिति - " अष्टौ प्रकृतय इत्यादिकं सांख्यस्यैवानुगुणामित्यभिमानः । तस्तूक्तश्रुतिद्वयानुगुणत्वात् सांख्यपक्ष एवसिद्धान्त इत्यन्त्रपूर्व - " वाक्यमात्रे”- तिमात्रशब्द व्यखितमपि - “आकाशाद्वायुरित्यादिश्रुत्यन्तरविरोधं स्पष्टं प्रदर्शयति — आकाशेति । पलश्रुतिकट्” भूतादेशकाशं आकाशाद्वादुः- तत्तेज ऐक्षत तदपोसृजत ता ऐक्षन्त ता अन्नमसृजन्ते"- त्यादयश्श्रुतयो ग्राद्याः । आसु भूतस्यभूतान्तरोत्पत्तिकारणत्वप्रतीतेः । स्वारस्येति । अत्रेदं बोध्यं— उक्तरीत्या – “ आकाशाद्वायुरित्यादौ आकाशशव्दस्तत्कार्यस्पर्शतन्मात्रपरः, वायुशब्दोभूतपर इत्यर्थवर्णने पञ्चमीप्रथमान्तवायुप्रभृतिशब्दानां सहप्रयुक्तानामर्थवैरूप्यं स्यात् । न च सिद्धान्तेपि — आकाशात्स्पर्शतन्मानं ततो वायुरित्येवोवत्तिक्रमादरणात् " आकाशाद्वायुरिति श्रुतनैरन्तर्यविरोधोदुष्परिहर एवेत्ति याच्यम् । तत्रा- काशवाय्वादि शब्दानां स्थूलसूक्ष्मभूततन्मात्रमेदानादरेणाकाशत्वा दिसामान्यधर्मावच्छिन्नवाचितास्वीकारात् । आकाशात् पूर्वमेवक्रमेणोत्पन्नाभ्यां सूक्ष्मस्थूलरूपशब्दतन्मात्राकाशाभ्यां वायुरुत्पद्यते । प्रथमं स्पशतन्मात्र पश्चाद्वायुरुत्पद्यत इति यावत् । तथाचैवं सति नोक्तस्वारस्य भङ्गः । न च सांख्यपक्षेप्येतादृशार्थिवर्णनं युज्यते । मूतस्य तन्मात्राद्वारापि भूतान्तरोपादानत्वस्य तेनानङ्गीकारात् । ननु सिद्धान्ते " अष्टौ प्रकृतय इत्यादीनां कथन्निर्वाह इति चेत् — शृणु । न ह्यत्रसामान्यत स्सर्वेषां तत्त्वानां प्रकृति विकृति विभागो विवक्ष्यते । किन्तु शरीरसम्बन्धिनां तत्त्वानां दशरीरोपकारकत्वे प्रकृति विकृति त्वादिकृत विशेष एव । " शरीरे तस्य- देद्दिन इति विभागस्य शरीरवर्तितत्त्वविषयकत्व प्रतीतेः । तत्र - अव्यक्त महदहङ्काराणां पञ्चभूनानाञ्चाह- त्याष्टानां शरीरारम्भकतयातत्प्रकृतित्वम् एकादशेन्द्रियाणां शब्दादिविपयपञ्चकस्य च सम्भूय पोडशानां शरीराश्रितत्वेन तद्विकारत्वञ्चाभिप्रयते । तन्मात्राणां भूता- पृथग्भावेन पृथक् परिगणनं न कृतम् । उपबृंहि- ताचेयं श्रुति मोक्षधर्म जनकयाज्ञवल्कय संवादे - " अष्टौ प्रकृतयः प्रोक्ता विकाराश्चैव पोडा । अव्यक्तश्च महांश्चैव तथाहकार एव च । पृथिवी वायुराकाशो आपोज्योतिश्चपञ्चमम् । एताः प्रकृतयस्त्वष्टौ विकारानपि मेशृणु । श्रोत्रं स्वक् चैव च क्षुश्च जिहा घ्राणश्च पञ्चमम् । बाकू च हस्तौ च पादौ च पायुमं तथैव च । शब्दस्पर्शी च रूपञ्च रसोगन्धस्तथैव च । एते विशेषा राजेन्द्र | महाभूतेषु पञ्चसु । इत्यादि । इति । । ननु यदि सांख्यवत् तामसाहङ्काराचान्मात्राणां युगपदुत्पादः, तेभ्यश्च क्रमेण पूर्वपूर्वभूत निरपेक्ष मुत्तरोत्तरभूतारम्भ इत्याश्रीयेत, तदा खलु भवेत् — " आकाशाद्वायुरित्यादि श्रुतिस्वारस्यविरोधः । वयन्त्वन्यथाक्रमं तदनुरोधिनं कल्पयिप्यामः । तामसाहङ्कारात् उत्तरोत्तरकार्यारम्भे पूर्वपूर्वभूतानां सहकारि तन्मात्र रूपाका भूताइंकाएं कं परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. सूक्ष्म भूतानां miti उत्तरोत्तर तन्मात्र आदिका ॥ 161 ரொரு गन्धतन्मात्रकं GQ तन्मात्र कुंडी कंडकं कारण पृथिविया की p तथाऽपेक्षाऽस्तीति । तथासत्याकाशादित्यादौ प्रकृति पदं यथाप्रसिद्धि तत्तदर्थकां प्रत्ययपदन्तु कारणता- मात्रवाचि नत्रूपादनतावाचीति वदताम्मसमप्यपाकरोति - तामसाहङ्कारत्तिनुर्खेति । अत्र पछी पञ्च- म्यर्थेभवति । उत्तरोत्तरतन्मात्र जननतिलिति । सांख्य पक्ष इव - तामसादिकदा पञ्चतन्मात्रोत्पत्तिः, पश्चात्तेभ्यः क्रमेणभूतपञ्चकोत्पतिरिति वर्गद्वयमकल्पयित्वा तामसाहङ्कारात्पूर्वं तन्मात्रमाकाशं च जायते, तदनन्तरं तस्मादेव तामसाहङ्कारात् स्पर्शतन्मात्रं वायुश्च भवतीति यः परस्पर नैक एव क्रमः करूप्यते, तद्विपय इत्यर्थः । पूर्वपूर्वभूतमहकारितेति । अत्रैतदुक्तं भवति - तामसोऽहः प्रथमं शब्द तन्मात्रं सृजति । तच्चाकाशम् । तदाकाश सहकारीकृत्य पुनश्च तामसस्स्पर्शतन्मात्रादयति । ताः चवायुर्भवति । तदिदमुच्यते— आकाशाद्वायुरिति । आकाशात् सहकारिकारणादित्यर्थः (बायोस्तत्कार्यत्वच सिद्धान्त इव स्पर्श तन्मात्रद्वारकं बोध्यम् । एवं पुनर्वायु सहकृतस्तामसाहङ्कारः रूपतन्माई जनयति । रूपतन्मात्रात् तेजः । तदेवोच्यते - वायोरग्निरित्यादिरीत्योपर्यपि भाव्यमिति । क्लिष्टगतीति । " आकाशादित्यादौ पञ्चम्याः प्रकरणानुसारेणोपादानार्थकत्वस्यैव न्याय्यत्वेन सहकारितापरत्वं क्लिष्ट । यदि - आकाशात् - आकाशसह- कृतात्स्पर्शतन्मात्रादित्यर्थ स्वीकारेण पञ्चम्या उपादानार्थकत्वमष्टिमित्युच्यते, तदाऽऽकाशादिप्रकृति पदस्य तादृशार्थकत्वमपि क्लिष्टमिति भावः । एवमेतावता तामसाकारात् उत्तरोत्तरं तन्मात्राजनने पूर्वपूर्व- भूतसहकारिता दर्शिता । “…. सहकारिक्रमादि कल्पने “त्यादिपतु ईपद्भिन्नमन्यत्प्रकारद्वयमपि सङ्गृही- तम् । तत्र प्रथमतत्त्वनिरूपणे वादिकेसर्युक्तं " अस्माच्छन्तन्मात् अस्य स्थूलावस्थं व्यक्तचन्द्र गुणकमाका- शमुत्पन्नम् । एतदुभयमपि भूतादिस्ता मसाहङ्कार आवृणोति । इयमेव तामसाहङ्कारावृतस्थूला काश महकृतात् विकृत शब्दतन्मात्रात् स्पर्शतन्मात्रमुत्पन्नम् । तस्माद्वायुरुत्पन्नः एतदुभयमपि शब्द तन्मात्रमा वृणोति । एवं ततस्ने जश्चेत्यादिरीत्या शव्दतन्मात्रावृतवायुसहकृतात् विकृतात्स्पर्शतन्मात्रात् रूपमात्रं जातम् । तन्मात्राचन्मात्रान्तरोत्पत्तौ पूर्वपूर्वभूतसहकारितेति । तत्र द्वितीयं वरवरमुन्युक्तं तत्त्वत्रय व्याख्यायां - भूतादे- इशब्दतन्मात्रा जायते । तां च स आवृणोति । तत आकाश उपद्यते । अथ शब्दतन्मात्राया शतन्मात्रा • ஆனால் – ஆகாயத்திலிருந்து வாயு பிறக்கும் என்றாற்போல் சொல்லும் பல வசனங்களுக்கு ஒவ்வாது. இங்கு–தாமஸாஹங்காரத்திலிருந்து மேன்மேலே தந்மாத்திரைகள் பிறக்கும் போது-முன்முன் பூதங்களைத்துணையாகக்கொள்ளுதல்போன்ற கொள்கைகள் மிகச்சிக்க Cg-21 162 देशिकाशयप्रकाशसहिते மொன்றையும் ரீக்கு மென்பர்கள். இப்பளத்தில் தாரத்தில் நின்றும் eg பிறக்கு की उपादान विषयाचं आकाशादिशब्दा कक्षां तन्मात्र देयविषयका शुक्रका उत्तरोत्तरतन्मात्रे आकाशादिका Gwirpur विशेष पराकerrio கள जायते । एनां च सा अ’ णोति । इत्थं शब्दसन्मात्रावृताया आकाश्व सहकृतायास्पर्शतन्मात्रायाः वायुर्जायते । एतस्यास्स्पर्शतन्मात्राया उपतन्मात्रमुदीयते । पूर्वा पश्चिमामावृणोति च । एव स्पर्शतन्मावृताया वायु सहकृताया रूपतन्मात्राया भेज उदयते इत्यादिरीत्या तन्मत्रायामूतोत्पत्तौ पूर्वपूर्वभूत सहकारिताक्रम इति । अनयोरपि पक्षयोर्मूतानां स्यादेतैवाश्रितेति उपादान पञ्चमीक्लेश एवेति वोध्यम् । अथा " काशाद्वायु " रि त्यादी पञ्चम्या पूर्वपूर्वभूताना सत्तर भूतोपादानत्वस्यैव स्वरसतः प्रतीतेस्तदेव स्वीकृत्य भूत सहकारित्व वादं परित्यजतां परेषां केपाञ्चित्” अनूद्यविमृशति - चेरेशिलरिति । " आकाशाद्वायुरित्याद्याश्श्रुतयः । " आकाशस्तु विकुर्बाणस्पर्शमात्र या सर्जहा बलवान भवद्वायुस्तस्य स्पर्शोगुणोमतः ॥ ततोबा युर्विं कुर्वाणो रूपमात्र ससर्ज । ज्योतिरुत्पद्यते वास्तद्रूपगुणमुच्यत इति विष्णुपुराणादिस्स्मृतिः । तन्मात्ररूपङ्गळिति । अयं भावः — भूतादेस्तामसाहका रति शव्दतन्मात्रमुत्पद्यते । तस्मात् स्पर्शतन्मात्रमाकाशश्ध । स्पर्शतन्मात्रा- द्रूपतन्मात्र वायुश्चेति रीत्या पञ्चन्मात्रेभ्यो भूतानां पञ्चानामुत्पत्तिः । तथा चा " काशाद्वायु’ रित्यादौ पञ्चभ्या उपादानपरत्वमेव । मृताना पादानत्वमित्यस्य तम्मात्राख्यभूतोपादानत्व एव तात्पर्यम् । शब्दतन्मा- त्राख्यादाकाशादुपादानात् स्पर्शतम्भ द्वारा वाय्वाख्यभूतोलविरिति न पूर्वनिवेर क्लेशलेशोपीति । अत्र मूले सृज्यानां निर्देशे - " उत्तरोत्तर प्रमात्र एक भूतचे ‘ति कथनात् एवं विधः क्रमो दर्शितः । तथैव - पूर्वस्मात् शब्दतन्मात्रात् आकार स्पर्शतन्नात्रश्चेति रीत्या विपरीतोप्यन्यः क्रमो० विद्यते । तदुक्तं तत्त्वविचारणायां यादवप्रकाशाचार्यैः “ ईश्वरात्मकृति पुरुषौ । प्रकृतेर्मदान् । महतोऽहङ्कारः । अहङ्काराच्छन्तन्मात्रम् । शब्दतन्मात्रा आकाश स्पर्शतम्नात्रञ्चेति । ननु यथा शव्दतन्मात्रादितः आकाशदिवत्, स्पर्शतन्मात्रादिकमपि जायते तदनन्तरतत्त्व भूतवाय्या दिसृष्टिसौकर्याय, तथा किं गन्धतन्मात्रात् पृथिबीवत् तन्मात्रान्तरमप्युत्पद्यते पश्चातनकान्तिर सृष्टिसौकर्यायेति पृछायां नेत्युतरयति - गन्धतन्मात्र -
। லானவை. வேறே சிலர் -முன் பூதங்கள் பின் பூதங்களுக்கு மூலகாரணம் என்று சொல்லும் இடங்களைப்பார்த்து—தந்மாத்திரைகள் என்னும் ஸூஷ்மபூதங்களிலிருந்து மேல் மேலான தந்மாத்திரைகளும் ஆகாயம் முதலிய ஒவ்வொரு பூதங்களும் பிறக்கும், கந்த தந்மாத்திரம் மட்டில் வேறொரு தந்மாத்திரத்தை உண்டாக்காமல் பிருதிவீ என்ற பூதம் परमतभने अचित्तत्याफार : 25 163 पूर्वपूर्वभूतविवक्षितं की poor Gour तन्मात्रसृष्टिकी भूत सृष्टिबं என்னுதலாம். அப்போது ஏரியில் நின்றும் ளிவுகளென்று தொடங்கிச் சொல்லு विरूप. 1 मिति । अयमाशयः - भूतादेराकाशस्यां काशादितस्तत्त्वान्तरस्यचवाय्वादेरुत्पत्तौ तन्मात्राणां मध्ये स्वीकरण प्रयोजनविशेपाय श्रुति प्रामाण्यादायाति । एवञ्चपृथिवीतत्त्वस्यानन्तरमधीतानामोपध्यादीनां पृथिव्यवस्था- विशेषत्वेन तदपेक्षया तत्त्वान्तरत्वाभावात् न मध्ये तन्मात्रान्तरस्य स्वीकारः प्रयोजनवान्यमाणयांश्च भवतीति गन्धतन्मात्रात्पृथिव्या एव केवलाया उत्पत्तिर्नतन्नान्त्रान्तरस्येति । तदुक्तं तत्रत्रयचुळके - " महान्तमारभ्य पृथिव्यन्त तत्त्वोत्पत्तौ (मध्ये मन्ये) द्रव्यान्तराणि नायान्ति । (कार्यकारणयोरेकद्रव्यत्वावगमात् ) किन्तु ताळ- पलाश ताटङ्कन्यायेनावस्थान्तरापतिरेव भवति । पूर्वावस्थातो विजातीयावस्थाप्राप्तौ तत्त्वान्तरमभ्युपगम्यते । पृथिवीत्वाद्यवस्था अविहाय ओपध्यादि पदार्थोत्पत्तौ न तत्त्वान्तरपरिगणनेति । अस्मिन् पक्षे “आकाशा- द्वायुरित्यादौ पञ्चम्युपपत्तिमाह - इप्पक्षतिलिति । स्वोपादान एव लयस्य वक्तव्यतया - “पृथिव्यप्सु- प्रलीयते….वायुराकाशे लीयत इत्यादिलयवाक्यानुगुण्येन -“आकाशाद्वायुरित्यादौषञ्चन्युपादानार्थिकेव स्वीकार्येतिभावः । तन्मात्रविशेषपरेति । सांख्यानामिवैषामपि स्थूलमूनेषु केवल विकृतित्वस्यैवेष्टतया तेषामु- पादानत्वं वाघितमिति स्थूलसूक्ष्म साधारणा आकाशादिशब्दा उपादानत्वाहिशब्द तन्मात्रादिसूक्ष्मभूतपरा इत्यर्थः । नन्वेवं पञ्चम्यन्ताकाशादिशश्वत्प्रथमान्त वाय्वादिशब्दा अपि तन्मात्रवाचिन एवस्युरैकरूप्यायेति तन्मात्रात्तन्मात्रोत्पतिरेवैतावतापि प्रतिपादिता भवति नतु तन्मात्रात् मृतोत्पत्तिर्नवा भूनाद्भूतान्तरोत्पचिरित्यत्राह - उपादेय विपवेति । तथा च " तस्माद्वा एतस्मादात्मन " इत्यत्र - आत्मनः शब्दतन्मात्रशरीरकात्परमात्मनः आकाशः स्पर्श तन्मात्रमाकाशश्च जायत इत्येवंरीत्या श्रुत्यर्थो भाव्य इत्यर्थः । नन्वेवं सकृदुचरित न्यायविरोधात् आकाशादिशब्दानामेकप्रयोगे कथमर्थद्वयवाचकत्वम् ? कथं वा शक्तयभावात्स्पर्शतन्मात्रं आकाशपदार्थो भवितु मईतीत्यत्र पक्षान्तरमाह – इङ्गुतन्मात्रेति । अत्र विपरीतोपि पाठोदृश्यते कचित् स च विपरीतार्थ एव भवति । एवञ्च पञ्चम्यन्ताः प्रथमान्ताश्चस्सर्वप्याकाशादिशब्दास्तत्तत्तन्मात्रमात्र वाचका इति, आकाशादि
1 ஒன்றை மட்டும் உண்டுபண்ணும் என்று சொல்லுவர். இப்படி கொள்ளில் -ஆகாயத்தி லிருந்து வாயுபிறக்கிறது என்ற மாதிரி பயின்றுவரு மிடங்களில்-மூலகாரணத்தைச் சொல்லும் ஆகாயம் என்பது போன்ற சொற்கள் சப்ததந்மாத்ரம் முதலியவற்றைச் சொல்லு கிறது, ஆனால் விளையும் காரியங்களைச் சொல்லும் ஆகாயம் என்பது போன்ற அந்த சொற் 164 यी पुराणादिं प्रतीतिस्वारस्य एकं शक्रीडा देशिकाशयप्रकाश सहिते क्रकं काळंग भूतादिपीडीएं शब्दतन्मात्रं कं आकाशं, आकाश की की स्पर्श तन्मात्रं क्री ं वायु शब्दानां स्थूलसूक्ष्म साधारणधर्माविच्छिन्ने शक्ति रभ्युपेतेति च न पूर्वोक्तन्यायाद्युपरोधः । ततश्च आत्मनः तामसारका र शरीरकात्परमात्मनः, आकाशः शब्दतन्मात्रमुत्पन्नः । ‘आकाशात् शब्दतन्मात्रात् वायुः स्पर्श- तन्मात्रमुत्पन्न इत्येवं क्रमेगार्थोवोध्यः । एवं सति शब्दतन्मात्रादाका शाख्यस्थूलभूतमुत्पन्नं, स्पर्श तन्मात्रात् वाय्वरूपस्थलभूतमिति रीत्या पञ्चभूतानामुत्पत्तिवानुक्तैव भवति । अनुक्तञ्चान्यतोमः द्यमिति भावः । तहींदमेव- भजतु सिद्धान्ततामित्यत्राह – अप्पोदु इति । एतदुक्तं भवति - " अद्भयः पृथिवी पृथिव्या ओषधय इत्यत्राद्भ्यः रसतन्मात्रात्, पृथिवी स्थूल पृथिवी जायते, पृथित्याः स्थूलपृथिवीतः ओषधयोजायन्तइत्येवान्त्रार्थो- वर्णनीयः । नतु पूर्वमिव प्रथमान्त पृथिव्योपध्यादि शब्दस्य स्वार्थेन सह तन्मात्रवाचित्वं तन्मात्रमात्रवाचित्वं वायुज्यते । उक्तरीत्या पृथिव्योपध्योर्मध्ये तन्मात्रान्तरस्यानङ्गीकारादिति वैरूप्यमर्थानामस्मिन्नपि पक्षेभवतीति नायमपि पक्षसिद्धान्तताई इति ।
अथ पुराणाद्यानुगुण्येन प्रक्रियान्तरं प्रदर्शयताम्मतमाह – शिलपुराणेति । अत्र " भूतादिस्तु विकुर्वाण” इत्यादिविष्णुपुराण वचनं पूर्वमेवोपन्यस्तम् । तथा पाद्मपुराणेपि - " पृथिव्यापस्तथा तेजो वायु- राकाशमेवच । एकैकशस्स्वरूपेग कथयामि यथोत्तरम् || शब्दमात्रं तदाकाशं भूतादिस्त्वं समावृणोत् । अधा- काशं विकुर्वाणं स्पर्शमात्र ससर्ज ॥ ….. ततोत्रायुर्विकुर्वाणोरूपमात्रं ससर्ज हेत्याद्युक्तम् । एवमेव पाद्मसंहिता - दिष्वपि भगवदाराधन प्रकरणे भूतशुद्धिप्रस्ताचे तत्त्वोत्पत्तिर्न्यरूपि । प्रतीतिस्वारस्येति । अत्र सर्वत्र भूता- तन्मात्रसृष्टे रेव स्पष्ट प्रतीत्या नोकपक्षरीत्या तन्मात्राचन्मात्रेोत्पत्तिर्युक्तेतिभावः । अत्र तन्मात्राणां सृष्टौ विशेषः कश्चिन्न्यायसिद्धानेऽभ्यधायिः - एतेषु (चतुर्विंशति) तत्त्वेषु भागत एवोत्तरोत्तरस्सृष्टिः । पूर्वपूर्वैरुत्त- रोतरावरणस्य तत्तद्राकारेण कार्येपुवृतेश्च श्रुतस्थात् । अन्यथा पृथिव्येक परिशेषप्रसङ्गात् । पूर्वपूर्वभूनानाम- द्याप्युपलम्भसिद्धत्वाच्च । तन्मात्राणान्तु - आवरकत्वाद्यनाथय (वणान्निश्शेप परिणाम इत्येके । शरीरादेश्वतुर्वि- CG களே-மேலே வரப்போகும் தந்மாத்திரங்களையும், ஆகாயம் போன்ற முன் முன் பூதங்களையும் குறிப்பிடுகின்றன என்னவேணும். அல்லது -இங்கு முன் முன் தந்மாத்திரைகளிலிருந்து பின் பின் தந்மாத்திரைகளுக் குத்தான் பிறப்புவர்ணிக்கப்படுகிறது. பூதங்களுக்கல்ல என்னலாம். அப்போதும் - பிருதிவியிலிருந்து ஓஷதிகள் என்று மேலே தொடரும் வாக்கியம் முன் வாக்கியத்தோடு சேராது. परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 165 மேலும் இராத்திலே சிலர் சொல்லுவார்கள். இப்பளத்திலும் நாரத்தில் நின்றும் எது GT Gun Goo मां की थी roorn तन्मात्रद्वारक कनिका, कारणविषय
शति तत्त्वमयत्ववचनेन तेपामपि एकदेशतः परिणाम इत्यपरे । पूर्वस्मिन् पक्षे तन्मात्र कार्यभूतेन गुणपञ्चकेन सह शरीरादेश्वतुर्विंशति तत्त्वमयत्वोक्तिरितिवा, सर्वाचित्तत्त्वमयत्वप्रतिपादन परतयावानिर्वाहः । अपरस्मिन् पो-कचित्केपाञ्चित्सृष्ट्यनुक्तिवदविवक्षया (तन्मात्राणां ) आवरणाद्यनुक्तिरितिगतिरिति । निस्त्वचो बीजम्याङ्कु- शेत्पादनासामथ्येयत् पूर्वतत्त्वानावृतस्य पश्चात्तनतत्त्वस्य स्वकार्य करणाशक्त्या स्थूलनूतानां तारावार- कत्वम् । तन्मात्राणान्तुसूक्ष्माणां तदनावारकत्वञ्च्चयुक्तमिति एकेषां पक्षप्रवृतिर्योध्या । तस्वानां आवरण कार्येषु आवेशरूपावृत्तिश्च – " प्रधानतत्वमुद्भूतं महान्तं तत्समावृणोत । प्रधानतयेनसमेत्वचावीजमिवावृतम् ॥ यथा प्रधानेनमहान् महता सः (अहङ्कारः) तथानृतः । आकाशे शब्दानन्तु स्पर्शनात्र समाविशा दित्यादौ श्रूयते । न्यायसिद्धाञ्जन एव किञ्चिदनन्तरं - " श्रीमद्गीताभाषण इत्यारभ्य “महाभूतान्य कारोबुद्धिरव्यक्तमेवच इत्यादिगीतावचनेन शरीरस्याष्टद्रव्योपादानकस्थं तत्र प्रतिपादितमिति निगन्यते - " एतेन तन्मात्राणां पूर्वोक्तो निश्शेपपरिणानपक्षः परिगृहीत इव सूच्यत " इति । " एनेन शरीरस्थाष्ट द्रव्योपादानत्वप्रतिपादनेन । निश्शेपपरिणामपक्ष इति । अन्यथा क्षेत्रारम्भकाणि क्रव्याणि तन्मात्रमेळनेनाधिकानिस्युरिति तदूव्याख्या । नन्व- स्मिन् पक्षे तन्मात्रसृष्ट्या व्यवधानात् — “ आकाशाद्वायुरित्यादौ आकाशादेस्ताक्षाद्वाय्य युगदानत्वं श्रुतं कथं योयुज्यत इत्यत्राह - इष्पक्ष तिलमिति । शोल्लुकिरविड एवं प्रतिपादन स्थलानि । तन्मात्रद्वारकाणि तन्मात्रद्वार कसष्टपराणि । अथावा इ डगळिलिति सप्तन्यन्त एव पाठोऽस्तु । सुष्यादीनीति पूरणीयम् । तदा तन्मात्रद्वारकाणीत्येतद्यथाश्रुतमेवान्वेति । श्रुतौ स्थूलमूतात्तादृशभूतान्तरोत्पतेरेव शब्दादवगमेपि उपसणी- मूतविष्णुपुराणाद्यनुविधानेन तन्मात्राणामपि मध्येप्रादुर्भावावगत्या - " आकाशादित्यादौ पचनी साक्षात्परम्प- रासाधारण कारणत्वमात्रपरेति स्वीकृत्य - " क्षीरादिदं तत इदञ्च ततो दधीति” पूर्वोक्तन्यायतश्श्रुतिपुराणादी- नामैककण्ठ्ये प्रतिष्ठाप्य तन्मात्रद्वारा भूतसृष्टावेव तात्पर्यनिति पूर्वोक्त एव सृष्टिकन उचित इति भावः । अव சில புராணாதிகள் இயல்பாகச் சொல்லுவதையொட்டி-பூதாதி என்னு மதிலிருந்து சப்ததர்மாத்திரம் பிறக்கும், அதிலிருந்து ஆகாயம், அதிலிருந்துஸ்பரிசதந்மாத்ரம், அதிலிருந்து வாயு என்றிவ்வாறு சிலர் சொல்லுவர். இந்த படிசொல்லும்போது-ஆகாயத்தி லிருந்து வாயு என்ற மாதிரி வருமிடங்களில் தந்மாத்திரை நடுவேயுண்டாகிறது என்ற ஒரு இடைநிலையை ஒப்பவேணும். அல்லது–காரணத்தைச்சொல்லும் வாயு முதலியசொற்கள்– ஸ்தூலவாயு முதலியவைகளை மட்டும் குறிக்கும், காரியத்தைச் சொல்லும் வாயு முதலிய 166 देशिकाशयप्रकाशसदिते saj कार्यविपयवाच्यादिशब्दां क्रमभाविसूक्ष्मस्थूलवाय्वादि- क्र. प्रकृतिका LG ना की क्रं क्री पृथ्वी पर्यन्तभूतांक ॥ वाय्वादिशब्दांकन स्थूलवाय्वादिपर विषय
स्वीकारे श्रुतौ तन्मात्रसृष्टेः कण्ठतोऽनुक्तिदोपस्सिध्येदिति तदुद्धिधीर्पयाह पक्षान्तरं - कारणविषयवाय्यादि- शुन्देति । " वायोरभिरित्यादौ पञ्चम्यन्तवाखमयादिशब्दा इत्यर्थः । कार्यविपयवाय्वादिशब्दास्तु प्रथमान्ताः । यद्यप्यत्र " कारण विषयाकाशादिशब्दे “त्येवप्रयोक्तुमुचितम् । तथापि – भूनादभूनान्तरोत्पत्तौ तन्मात्रस्य मध्येऽभ्युपगमं प्रत्येव विप्रतिपत्त्या विचारप्रवृत्तेः तैत्तरीय पूर्ववाक्ये - “आत्मन आकाशस्सम्भूत इत्यत्र, सुबाल- पूर्ववाक्ये - “भूनादेशकाशमित्यत्रच भूतादिशरीकपरमात्मन आकाशोत्पत्तौ नकिञ्चिवक्तव्यमिति तच्छन्दा- संस्पर्शः । न च “आत्ननआकाशस्सम्भूतः आकाशाद्वायुरिति कारणकार्यविषयाकाशशब्देपि मध्ये शब्दतम्मा- त्रोत्पत्तिनिर्णयाय किञ्चित् विचारणीयमस्त्येवेति वाच्यम् । भूताद्भूतान्तरोत्पतिविषये कार्यकारणवाचिशब्दाना- मेवात्रविचारणीयतया तत्र तयोस्तद्विषयकत्वाभावात् । भूतादिं प्रत्येवाकाशस्य कार्यस्थात् । नतु भूतान्तरम्प्रति, यथा वाय्वादेः । ननुकथं तर्हि तत्राकाशशब्दः भूनादि कार्यविपयस्सूक्ष्म स्थूलो भयपरस्स्यात् यथावाच्चादिशब्द इति चेत् । एकत्र निर्णति शास्त्रार्थ इतरत्र पीतिन्यायाचदुपपत्तेः । क्रमभाचिसूक्ष्मस्थूलेति । तथा च- आकाशात् स्थूलाकाशात्, यायुः स्पर्शतन्मात्राख्यस्सूक्ष्मवायुः स्थूलवायुश्च जातः इत्येवं क्रमेण श्रुत्यर्थोभाव्य इत्यर्थः । अाकाशादितस्स्थूलात सूक्ष्मस्थूलवा य्यादेरुत्पत्तेस्समुदायतोवगमेपि तयोः प्रमाणान्तरसिद्धं पौर्वापर्यमपि विवक्षितमित्यत उक्तं - क्रमभावीति । " तन्मात्राणि भूतादौ लीयन्त” इति भूतानां तन्मात्रापरिशेषत्वोक्तया- स्थूलम्प्रति सूक्ष्मस्य कारणतावगमादितिभावः । एतेन तत्पक्ष खण्डनावसरे सुवालच्या रूपाने - " आकाशाद्वायु " रित्यादीनिवाक्यानि मिथुनान्मिथुनोत्पत्तिवचनानि । पञ्चम्यन्तानां प्रथमान्तानाञ्च पदानामुभयवा- चित्वात् । एवं सति मातापित्रोः पुत्रदुहित्रोरिस्थूलसूक्ष्मभूतयोर्न परस्परं कार्यकारणभावस्ध्येित् । पुत्रदुहितरौ प्रति पित्रोरन्यतरस्येव स्थूलाकाशस्यापि स्पर्शनात्रं वायुमपि प्रतिकारणत्वं स्यात् । सूक्ष्मस्येव स्थूलाकाशस्यापि प्रकृत्युत्पन्नस्य ( प्रकृत्युपस्थापितस्य ) स्थूलं सूक्ष्मञ्चवायुं प्रतिहेतुतयाऽन्वयस्याविशेषेण पञ्चमी- 1 சொற்கள் - அடைவேவரும் ஸூக்ஷ்மஸ்தூலவாயு முதலிய இரண்டையும் குறிக்கும் என்றும் கொள்ளலாம். காரணத்தன்மையுடைய பிரகிருதிகள் எட்டு என்ற இடத்தில், பிருதிவீஈறாக உள்ள பூதங்களை அதனதன் தந்மாத்திரைகளுடன் அடக்கும்படியும், கேவலம் காரியமாகவே உள்ளவை பதினாறு என்ற விடத்தில் இந்திரியங்கள் பதினொன்றுடன் சப்தம் முதலிய ஐந்து பொருட்களையும் கூட்டவேண்டும்படியு : இருக்கும். சுருதியில் சொன்ன உதாஹரணத்தின் போக்கை கருத்தில்கொண்டு சிலர் -முன் முன் பூதங்கள் மேல் மேல் பூதங்களுக்கு வெறும்I परमत अचित्तत्वाधिकारः 3.
- 167
- की विकृतियां पीछा की 200 इन्द्रियाएं LG शब्दादिविषयां ELLGour Gibulg. डी. श्रुतिधी उदाहरणविशेष स्वारस्य क्रलिक रंग वीणां पूर्वपूर्वभूता
- प्रतिपादितस्वात् । स्थूलाकाशस्यस्पर्शमात्रस्थूलवायुजननायोग्यत्वे प्रमाणान्तराभावात् । शास्त्रैकसमधिगम्योध- यमर्थः यथाशब्दं स्वीकार्यः । अतोर्थसामर्थ्यादभिमतव्यवस्था दुर्लभेत्युक्तं प्रत्युक्तं वेदितव्यम् । अत्राचार्यैन्य- थैवशब्दार्थप्रतिपादनात् । मिथुनान्मिथुनोत्पत्त्यङ्गीकारे – पुत्रदुहितरौप्रति पित्रोरन्यतरस्येवेत्यादिनोक्त दोषापत्त्या शब्दार्थान्वयदौस्थ्येपि स्थूलान्मिधुनोत्पत्तौ तादृशदोपाभावात् । मिथुनीभूतयोस्थूलसूक्ष्मयोरुत्पत्तिक्रमस्य प्रमाणा- न्तर। यत्तत्वप्रदर्शनाच्चेति । ननु भूतस्थापितन्मात्रद्वारा भूतान्तरोपादानस्ये, विहाय पृथ्वी, चतुर्णामपि भूतानां प्रकृतित्त्वापत्त्या - " अष्टौप्रकृतय " इत्युक्तिरयुक्तास्यात् । द्वादशप्रकृतयस्युः । एवमिन्द्रिय पृथिवीमेळनेन- विकृतयोपि तावत्योभविष्यन्तीत्यत्राह — प्रकृतिकाळिति । भूतानां तन्मात्राणाञ्चावस्थामात्रेणैव भेदात् द्रव्यै- क्यैतन्मात्रेषु भूतानामन्तर्भावविवक्षया प्रकृत्यष्टविधस्यमितिभावः ।” विकृतिक पदिनारु एत्रचिडतिले " इत्येव शुद्धः पाठः । तथा च विकारपदस्य कार्यमात्रवाचितया शरीराश्रितकार्येषु शब्दादिविषयानप्यन्तर्भाव्य तथोक्तिरितितात्पर्यम् ।
अत्रोक्तवक्ष्यमाण बहुपक्षमध्ये अयमेवपक्षस्सिद्धन्तीकरणाहों भवति । अस्वरसम्— अतिक्लिष्टमि त्यादिरीत्यातेषां दूपणवदन्त्रतदकरणात् । केवलं निर्वाह प्रक्रियामात्रस्यैव प्रकाशनात् । वद्दाचार्यसम्मतोयं सृष्टिक्रमः । तथा च सिद्धान्तप्रकरणे सुबालोपनिपञ्चाख्यायामुक्तम् - " अतस्सर्वं परमतं व्याकुलं स्यात् । प्रमाणान्तरागोचर जगत्सर्गप्रळयादौ शब्दानां स्वरससिद्ध एवार्थस्स्वीकरणीयः स्वप्रकरणस्थवाक्यानुगुण्यात् उपवृक्षणवचनानुगुण्याच्च । प्रसिद्धानामाकाशादीनां तन्मात्रव्यवहिता सृष्टिरभ्युपगन्तव्या । “ तमसो भूतादि मूतादेशका शमित्यादौ व्यवधानेपिकार्यकारण भाव निर्देशदर्शनात् । तर्हि - " अष्टौप्रकृयथप्पोडशविकारा इति श्रुतेः का गतिरिति चेत् ? वेदोपवृक्षण निपुणतर महर्षि सन्दर्शितैवगतिः । नास्माभिस्तद्विरुद्धनिर्वहणेऽभिनिवेष्ट- व्यम् । भगवताव्यासेन मोक्षधर्म इत्यारभ्य जनक याज्ञवल्क्यसंवादादिकमन्त्र पूर्वकं सर्व प्रदर्श्यपेक्षितां நிமித்தமாய் நிற்கின்றன. அவ்வோதந்மாத்திரைகள் அவ்வோபூதங்களுக்கும், மேல் வரும் தந்மாத்திரைகளுக்கும் மூலகாரணம் என்பர். அப்போதும் மூல காரணத்தைச் சொல்லவந்த அந்த ஸந்தர்பத்திற்கு இது ஏலாது. முன்பூதமே முயன்று பின் பூதத்தின் உருவாக ஆகிறது என்ற வசனங்களுக்கும் இசையாது. ஜலம் முதலியன தேஜஸ்ஸில் அடங்கியுள்ளன என்றதும் பொருந்தாது. ஆகாயம் முதலியன, தமது ஸூக்ஷ்ம நிலையாலே வாயு முதலியவற்றுக்கு மூலகாரணம். ஸ்தூலநிலையாலே நிமித்தமாய் நிற்கிறது 168 देशिफाशयप्रकाशसहिते J कक्षा उत्तरोत्तरभूतकं निमित्तकारणांनी ग्रां तन्मात्रेनी @apppg उत्तरोत्तरतन्मात्रे कं ० उपादान कारण की. उपादानप्रकरण भूत की बहुभवनत्र तिप्प शविचारपूर्वकमन्ते - ईदृशस्मृत्युपवृंहितयानयः श्रुत्या विपयेन्द्रियाण्येव पोडशविकारत्वेन विवक्षितानीति भगवतो भाग्यकारस्यहृदयमिति भगवद्गीताभाष्ये स्फुटमवगम्यत इति । ।
एवमेतावता पूर्वभूतानामुत्तरभूतम्प्रति सहकारित्वपक्षमुपादानत्वपक्षञ्च विमृश्याथतेपां निमित्तकारणत्वपक्ष- मपि प्रस्तौति – श्रुतिथिलिति । उदाहरण विशेपस्वारस्येति । तथाहि — छान्दोग्ये " तत्तेज ऐक्षत, तदपोऽसृजंत, तस्माद्यत्रकचनशोचति स्वेदतेवापुरुषः तेजसएव तद्ध्या पोजायन्ते । ता आपऐक्षन्त, ता अन्नम- सृजन्त । तस्माद्यत्रक्कचनवर्षति तस्माद्भूयिष्ठमन्नं भवति । अद्भ्य एव तद्ध्यन्नाद्यं जायत " इति श्रूयते । अत्र तेज आदे सलिलादि राष्ट्रत्वं प्रतिज्ञाय तेजः परिणाम भूतशोकतापादेः स्वेदादिजल कारणत्वं, जलमयदृष्ट्यादेः पृथिवीपरिणाम भूनत्रीहियवादिलक्षणान्नकारणत्वं च प्रदश्योपपद्यते । तत्र तेषां कारणत्वं निमित्तत्वान्नातिरिच्यते । स्वेदस्य जलबिन्दूपादानकस्वात् श्रीयादीनां बीजोपादानकत्वाच्च । तथाचैतद्दृष्टान्तेन सर्वभूतानामपि मूनान्तर- कारणत्वं निमित्तनात्रत्वमेवेति ज्ञायत इति । अथवा – उदाहरणविशेषः न्यायसिद्धाजने पूर्वपक्षावसरेऽन्यथा प्रदर्श्यते । " ननु” वायोरमिरित्युरादानत्वविवक्षायां प्रत्यक्षविरोधः । पत्रतृण काष्ठादीनामेव भस्मधूमधूमध्य- जादिरूपेण परिणाममदर्शनात् । पर्णादीनाञ्चपार्थिवत्वात् । अप्रत्यक्षैस्तदानीमप्यदृष्टाद्युपनीतै स्तेजोवयवैर्वा- लारम्भ इति कल्पनस्य गुरुत्वात् । विचित्रारम्भस्यच भस्म धूमाङ्गारादिषु दृष्टत्वेनावर्जनीयत्वात् । स्पर्श- विशेषस्य धूमादिगतगन्धविशेषवदुरालभा स्पर्शादिवदुपपत्तेः । अतस्सलिलस्य सहकारिभेदात् फेनतरङ्गबुद्बुदवत् पृथिव्या एवांशतो हुतवहाद परिणाम इति सिद्धे - वायोरभिरित्यादिकं निमित्तकारणत्व मात्रेणाप्युपपद्यत इति । केचित्तु – उदाहरणविशेषः तैत्तरीये” अन्नात्पुरुष इत्याद्युक्तः । तत्रान्नादिति पञ्चमीनोपादानत्वपिया | पुरुषशब्दवाच्यस्य देहस्य शुक्रशोणिता घुगगदान करवेनान्नोपादानकत्वाभावात् । तस्मात्तत्रान्नस्य देहं प्रतिनिमित्त- त्वमेवेति तन्न्यायेन आकाशाद्व युरित्याद्यपि निमित्तत्वमेवाहेति व्याचकुः । तन्न | शुक्कशोणितादेरप्यन्न परिणामत्वेन என்பதும் மிகவிரஸமாகும். இவ்விதம் இன்னும் சிலர் பல நிர்வாஹங்கள் வெளியிடலாம். அவைகள் தோறும் - ஒரு அம்சம் சிறந்திருந்தால்-மற்றொரு அம்சம் அவ்வாறு இருப்ப தில்லை. அதனால்தான் சிலர் -இவற்றினுடைய தோற்றத்தின் அடைவு ஆனபடி ஆகிறது என்று உபேக்ஷைசெய்து-பிரதானமாக இவற்றைவிட ஆத்துமாவுக்கு வேறுபாடு தெளி கைக்காக இவற்றின் உண்மை உருவம், பிரிவு, தோற்றம் இவைகளைப் பொதுவாக அறியமுயலுவர். परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 169 ‘अग्न्यवस्थे च सलिले’ “वाय्ववस्येच तेजसि” इत्यादिकं स्वरसांचंका का सूदमांचा उपादान ं स्थूलांक 660 निमित्त की की आकाशादिकनीकी छां वाखादिकनां पलक की काम का l களக்குமதுவும் சக்ரம் இப்படி மற்றும் தோற்றும் ஈரிசங்கள் தோறும் ஓர் த்திலே देहेऽन्नोपादानकत्वस्याप्रकम्प्यत्वात् । तथाचानन्तरवाक्ये भाष्यं - एष पुरुषः अयं देहः अन्नरसम्य परिणामः । “अन्नमशितं त्रेधाविधीयते इत्याद्युक्तरीत्या जाठरामिपच्यमानान्नरसांशनिर्वयमांसादिमयत्याच्छ- रीरस्येति । तर्हि पूर्वभूतानां निमित्तमात्रत्वे किमुपादानं भविष्यत्यनन्तरभूतम्प्रति : यदि तन्मात्रम्, तस्यापि किमुपादानमित्यत्राह — तन्दामिति । स्वस्वतन्मात्राणि एतेपामेतदनन्तर तन्मात्राणाश्चोपादानम् । तथा च शब्दतन्मात्रात् आकाशं स्पर्शतन्मात्रञ्च । आकाशरूपनिमित्तात् स्पर्शतन्मात्ररूपोपादानाचवायू रूपतन्मात्रमचे- त्येवं क्रमेणोत्पत्तिरिति भावः । यद्यप्येवंविधः क्रमोयादवप्रकाशमतेप्यस्तीति पूर्वमुपवर्णितम् । तथापि तत्र पूर्व- पूर्वभूतानामुपादानत्वम्, इहतु निमित्तत्वमितिभिदाबोध्या । एवमेव पूर्वोक्तभूतसहकारित्ववाद वैलक्षण्यमपि विज्ञेयम् । पूर्वोक्तरीत्या सहकारित्वनिमित्तस्वयोर्वस्तुनोर्भेदात् । " अष्टौप्रकृतप्पोडशविकारा इति श्रुतिस्वारस्यात् पुराणादिपुतन्यात्रेभ्यो भूतसृष्टिवचनाच्चोत्तरोत्तरभूततन्मात्राणां स्वस्वतन्मात्रमुपादानम् । श्रुतावुदाहरणविशेषात् पूर्वभूतान्युत्तरभूतानि प्रति निमित्तमिति तदभिमानः । अथ तमेवाभिमानं निराकरोति – अप्पोदुमिति । उपादानप्रकरणेति । यद्यपि पञ्चमी हेतुमात्र साधरणत्वादन्यथासिद्धा, तथापि - " आत्मन आकाशरसम्भूतः आकाशाद्वायुरित्युपादानप्रायपाठानुगृहीता - " वायोरमिरिति श्रुतिरन्यथासिद्धापि उपादानस्ये प्रमाणं भवतीति भावः । ननूदाहरण विशेपस्वारस्यस्य लिङ्गस्य सन्निधौ प्रकरणं दुर्बलमेवेति शङ्कायामुच्यते. -भूतानां बहुभवनश्रुतीति । केवलं निमित्तस्य स्वयं बहुधा कार्यरूपेण परिणामादर्शनात् – " तसेजपेक्षत बहुस्यां प्रजायेयेति रीत्याश्रुतं बहुभवनादिकं भूतानामुपादानत्यमेवगमयतीति भावः । उपबृह्मणानुगुण्यञ्चाह– अग्न्यवस्थेचेति । तथा च सलिलादीनामग्न्यादौ लयश्रवणात् – " यद्यस्मादभिजायेत तत्रेय प्रलीयत " इति न्यायेन सलिलादिकम्प्रतितेज आदीनामुपादानत्वमपि सिद्धमित्याशयः । अथ श्रुतावुदाहरण विशेषोपादान प्रकरणोमयानुरोधेनाकाशादीनामवस्था मेदेनोभयविधकारणतावा देपि दोषमाह - सूक्ष्मांशेति । “आकाशा- இப்பஞ்சபூதங்களில் சப்தம் முதலிய குணங்கள் நிற்கும் நிலையை சாஸ்திரங்களை யொட்டி, “பூநிலாயவைந்துமாய்”-என்கிற பாட்டிலே காணலாம். வாயு துவங்கி மேல் மேல் பூதங்களில் ஸ்பரிசம் முதலிய குணங்கள் அதிகரித்துவருவதை வைசேஷிகமதத்தவரு மிசைந்தார்கள். மேன்மேல் பூதங்களில் முன் முன் பூதங்களுடைய ஓட்டுதலாலே-நீர் சுடு Bad-22 170 देशिकाशय प्रकाशसहिते மிகுதி இருக்கக்குறைகாண்கையாலே, ‘இவற்றினுடைய நாம் ஆனபடியாகிறதென்று उपेक्षिलंका, pppamigo आत्माधीन GomuG, या स्वरूपविभागमात्र- क्रं कृष्णं, उत्पत्तिक्रम कुंकृ प्रचानक बीणां अनुसन्धिधंuir. । द्वायुरित्यादौ पञ्चम्योभयसाधारण हेतुमात्रमभिधीयते । ततश्च प्रकृतिभूताकाशादि शब्दा अपि स्थूल- सूक्ष्मावस्थाद्वययोग्याकाशादिमात्रमभिदधति । तथा च विपरीतार्थस्यापिवक्तुं शक्यत्वेन आकाशात् सूक्ष्मरूपा- दाकाशादुपादानात् स्थूलरूपा तस्मान्निमित्ताश्चवायुर्भवतीत्यथ व्यवस्ययाकथं वर्णयितव्यः ? प्रमाणान्तरानुसारादि- स्यपिन । व्यद्ययावत्सृष्टिक्रमस्यैवानिश्चितत्वात् । ईश्वरस्यतूभयविध कारणतायास्स्पष्ट प्रतिपन्नत्वात् नसंकटं किञ्चित् । " आकाशाद्वायुरि ” त्यादावेव वृत्तिद्वयाश्रयणेन व्यवस्थापनमप्ययुक्तम् । तस्य सकृदुच्चरितन्याय विरोधेनातिक्लिष्टत्वादिति भावः । अथान्येषां केपाञ्चिदाचार्याणां तन्मात्रभूताद्युत्पत्तौ अनास्थायाऽनिरूपणेता स्पर्यदर्शयति — इप्पडि इति । मरुमिति । विष्णुपुराणाद्युक्तरीत्याऽऽवारकत्वमात्रमङ्गीकृत्य सांख्यपक्षा- श्रयणेन भूतानां केवलं विकारत्वं तन्मात्राणामेवावारकत्वमिति वादः, सिद्धान्तश्रद्धया भूतानामुपादानत्वमुररी- कृत्य पूर्वतन्मात्र उत्तरत्र तन्मात्र भूतोभयमपि स्वकार्यकरणशक्तय आवृणोतीतिवादः इत्येवं प्रायेषु नानाविधेष्व- न्यपक्षेष्वपीत्यर्थः । अत्र — “मिकुदि इस्कक्कुरै काणकैयाले इत्येवपाठस्स्वरसः । नतु — शिरुक्कक्कुरैक- काणकैयाले इति । अयमन्त्रान्वयार्थः - एवमिह भासमानेषु सर्वेष्वपि निर्वाहेषु, मिकुदि बहुप्रमाणानुगुण्यरूपोय उत्कर्ष:, तस्मिन् सत्यपि कस्मिंश्चिदशे कुरै अन्यानुगुण्य न्यूनताया अपिदर्शनादिति । सांख्यपक्षे - " अष्टौ प्रकृतय इति श्रुत्याद्यांनुगुण्येपि” आकाशाद्वायुरि त्याद्यानु गुण्यं न्यूनम् । सिद्धान्तेपि एतद्वैपरीत्यम् । अन्यत्रान्यविधान् पून ते ति रीत्या सर्वप्युत्पत्ति प्रकारबादास्समान गुणदोपा इति भावः अथवा कचित् — मिकुदि शुरुम् इरुकाणुकैयाले इति दृश्यमानः पाठोऽस्तु । तदाप्युक्तएवार्थः । उपेक्षित इति । तथा च तत्त्व मुक्ताकलापः " चिन्तासाफल्यमान्द्यात् श्रमबहुळतया तत्र तद् ज्ञेरुदासी” ति । तर्हिकः प्रधानतया ज्ञातव्योंश इत्यत्राह - इवररेषाद्विलिति । प्रकृत्यात्मग्रान्ते स्सर्वानर्थनिदानतया प्रकृति प्राकृतेभ्यः आत्मनोवैलक्षण्य- கிறது - என்பதுபோல் சப்தம் முதலிய குணங்கள் தோற்றுகின்றன. ஆனால் அவை உண்மையில் அங்கில்லை என்று சிலர் சொல்லுவர். முன் முன் பூதங்கள், அவற்றின் தந்மாத்திரைகள் இவைகளுடன் சேர்ந்த தமது தந்மாத்திரைகளாலே மேன் மேல் பூதங்கள் பிறப்பதாலே மேன் மேலும் குணம் உண்மையிலேயே கூடுகிறது என்றும் சொல்லுவார்கள். காரணதசையில் ஸூக்ஷ்மமான குணம், காரிய நிலையில் வெளிப்படையாகத்தோன்றுகிறது परमतभने अचित्तत्वाकार: 5 “பூஞ்சபூதங்களில் மேன்மேல் குணம்பெருகுவது.’’ @भूतानं शब्दादिगुणांकन की என்கின்பாட்டிலே அரஎனி எப்பது. 171 यथागम ं "” मवश्यावधारणीयमित्यर्थः । स्वरूपविभागमात्रेति । प्रकृतिर्जडरूपा आत्माऽजडः । पूर्वस्य चतुर्विंशतिधा, 1 परस्यचत्रेधा विभाग इत्यादिमात्रेत्यर्थः । मात्रपदेन तन्मात्रभूतादीनां निमित्तत्योपादानत्वाद्याकारा व्यावर्त्यन्ते । एवमुभयेषां वैलक्षण्य ज्ञानेपि जड पदार्थेष्ठङ्कुरन्ती नित्यत्वशका कथक्कारं व्यावर्तनीयेत्यत्राह – उत्पत्तिमात्रेति । तथा च जडपदार्थेष्ठपि पूर्वोक्तशङ्कातङ्कटङ्कणायोत्पत्तिमात्रं तेषामवश्यनिरूप्यम् । मात्रपदेन उत्पत्ताववान्तर निमित्तोपादानत्वादि विशेषः - किं क्रमिकोत्पत्तिराहो यौगपद्येन ! क्रमेपि किमयमेवक्रमः अथवान्यादृश इत्यादि- चर्चा वृधेति व्यावर्त्यते । एवन्तर्हि कथं सुबालोपनिपद् व्याख्यानादिपुसुदर्शन सूर्यादिभिरत्र विपये पराक्रान्त- मिवविलोक्यत इत्यन्त्राह— प्रधानेति । तथा च तेपामपि तत्कथने न प्राधान्येनाभिनिवेशः कल्पनीयः । अपितु सर्वथा तेभ्य आत्मनो वैलक्षण्य ज्ञापन एवेति भावः । तथा च तत्त्वत्रायचिन्तनाधिकार श्रीसूक्ति:- " ? एतद्विपये सर्वज्ञोपिमाभव । अत्यन्तानुपयुक्तेपिव स्वल्पोपयुक्तेन्नपि माभिसन्धिविशेषं वद । अपरिच्छेद्यतया- स्थिते समुद्रे नाविकानां मार्ग भृत्यपेक्षित कतिपयपदार्थमात्र विज्ञानवत् अस्मदुक्तं एतावद्विवेचनमेवाव- श्यापेक्षितमिति ।
अथ पञ्चभूतेषु गुणविशेषस्थितावागम सम्प्रदायावाह – इभ्भृतङ्गळिलिति । आगमश्चात्र - " शब्दैक- । गुण आकाशः शब्दस्पर्शगुणोऽनिल इत्यादिना पूर्वोपात्त भगवच्छास्त्रादिः । " पूनिलायबैन्दुमाय् इति तिरुच्चन्दवृत्ते भक्तिस्तरगाधा । पृथिवीस्थपञ्चगुणाः जलनिष्ठचतुर्गुणाः तेजस्सम्बन्धित्रि गुणाः बलवद्वायु- गतद्विगुणौ गगनगैकगुणश्चभूत्वा नानास्वभावेन तिष्ठन्तं भवन्तं यथावत्को वेत्तु नर्हत्तीति भगवन्तं प्रत्युक्तिः । " कार्य निदना द्धिगुणानधीते इति न्यायेनोत्तरोत्तरभूतेषु गुणाधिक्यमुन्नेयम् ।” तस्यागन्धगुणो मतः - पृथिवी - गन्धवती " त्यादिकन्तु तदसाधारणगुणाभिप्रायम् ।” रसोहमप्सु कौन्तेयेत्यादिवदत्र " तत्तद्गुगोभवति பனிக்கட்டியில் குளிர்ச்சிபோல வென்றும் சிலர் நிர்வாஹம் கொள்ளுவர். புதியதொருநிலை பிறந்தால் புதியதொரு தத்துவம் தோன்றிற்று என்று கொள்ளுகிறோமாயினும், ஐந்து பூதங் களுடைய கூட்டுறவாலே பிறந்த பொருள்கள் அவ்வோபூதங்களின் பழைய நிலைகளைவிடா மையாலேயும், கூட்டுறவாலே பிறந்த பொருட்களை எண்ணி முடியாமையாலும் பிருதிவி யோடு தத்துவங்களின் வரிசை முற்றுப்பெறுகிறது. 172 वाग्वादिभूत & SIT रोत्तरभूत पूर्वपूर्वभूत संसर्ग की ग्रहण Gloucorpio सीoot Garg श्री की काय देशिका शयप्रकाशसहिते स्पर्श @क्रक उत्तरोत्तराधिक्य ं वैशोषिकांना. उत्त 80 - डप्पां जलम् - 6 oriuno शब्दादिगुण करके शत्य GunG कारणदशे गुण कार्यद अपूर्वस्वभावोत्पत्ति 60 तत्वान्तरपरिगण पचीकृत கங்கள் அவ்வோங்களை விடாமையாலும், இவை எண்ணிமுடியாதபடி ० भगवानिति निर्दिश्यते । सामानाधिकरण्येन गुणानामपि तदपृथकूसिद्धिलाभः । सा च तत्तद्गुणाश्रयद्रव्य द्वारेति पारम्परिकाभाव्या । वायोर्बलवत्ताहि प्राणापानादि रूपेण शरीरधारकत्वात्मिका । " बलवान- भवद्वायुरिति चोच्यते । प्रकृतिमारभ्यतत्कार्येषु सत्वादि गुणानुवृत्तावपि आकाशात्पूर्व तत्कारणेपुमृनाद्यादिषु इन्द्रियग्राह्य गुणान्तराभावात् प्रथमत आकाश एवतादृशशब्दाख्यैक गुणारम्भ इति । अथोत्तरोत्तर भूतेषु गुणाधिक्ये वैशेषिकादि सम्मति मध्याह – वाय्वादीति । इयांस्तुविशेषः - आकाशमारभ्यैव तद्गुणभूतशब्द- स्योत्तरोत्तर भूतानुवृत्तिरिप्यते सिद्धान्ते । तस्यपञ्चभूतगुणत्वे पर्यवसानात् । वैशेपिकेतु तस्याकाश साधारण- गुणत्वात् वायुमारभ्यैव तदीयस्पर्शस्योत्तरानुवृत्तिरनुमन्यत इति ।
अत्र - सिद्धान्तिभिः पूर्वपूर्वभूतस्योत्तरोत्तरं तत्प्रति उपादानता स्वीकारात् उक्त युक्तया पूर्वभूतगुणा उत्तरभूतेष्वनुवर्तन्त इत्युपपद्यतां तदाधिक्यम्, वैशेषिकमते तु तत्तत्परमाणूपादनकत्वकल्पनेन कथं वाय्वादिषु स्पर्शादि गुणवृद्धिरिति चिन्तनीयमेतत् । भूतेषु उक्तं गुणाधिक्यं बहुधोपपादयता म्मतान्याह - उत्तरोत्तरभृतेति । शब्दादीनां पञ्चानां गुणानां तत्तद्भूत प्रतिनियतत्वेपि श्रुत्याद्युतपञ्चीकरणेन परस्परं सम्मिश्रणसिध्या तत एवै- कस्यगुणोपरत्रोपलभ्यते यथा उष्ण जलमित्यादौ वहिगुगो जले । नतु शब्दादीनां वाय्वादावुत्पत्तिः करूप्येति भावः । न चैवं सति गगनेपिगन्धोपलब्धिरस्त्विति वाच्यम् । आरोपेसति निमित्तानुसरणात् । न हि निमित्त- L मस्तीत्यारोप इति न्यायात् । तत्रोपलव्धिरूपकार्यादर्शनेन कारणान्तर विरह प्रयुक्तसामग्री वैकल्योहनात् । अथैवं निर्वाहे पञ्चीकरण पश्चाद्भावितया तथोपलब्धेः पूर्वमेवभूतेषु ततद्गुणव्यवहारे किन्निदानम् ! किश्च विरुद्धगुणोपलब्घौहि उष्ण जलमितिवन्निर्वाहः कार्यः । नत्वविरुद्ध कार्यावगमे । ततस्तत्र कारणगुण ஐந்து பூதங்களையும் ஒன்றுடன் ஒன்று பிணைக்கும்போது-அவ்வோபூதங்களின் சுய பாகம் பாதி - மற்ற நாலு பூதங்களுடைய நாற்கூறு சேர்ந்துபாதி என்று கலப்பதால் - அதனில் விஞ்சியபாகம் பற்றி அந்த அந்தசொல்லாலே வியவஹாரம் உலகில் நடக்கிறது. மூன்று பூதங்களையும் பிணைப்பதாகச்சொன்னவிடம் ஐந்து பூதங்களின் பிணைப்புக்கு எடுத் துக்காட்டு, மூன்று பூதங்களின் பிணைப்பைச் சொல்லுமிடங்களில்-ஒரு பூதத்தின் தனித்த परमतभङ्गे भचित्तत्वाधिकारः 3. पृथिवी तत्वपरिगगण पर्यवसि की. पञ्चीकरण क्री 173 " व्योम्नोधभागम्यत्वारः वायुतेजः पयोभुवाम् । इत्यादिjugGum नीडीपी, " वैशेष्यात्तु तद्वादस्तद्वार:, " " ज्यात्मकत्वात्तु भूयस्त्वातु " का ढंग की pugu प्राचुर्य क्र 60 व्ययहार की. त्रिवृत्करण 6605, पञ्चीकरणादिका के उपलक्षण. त्रिवृत्कृताग्न्यादिकी
सजीतीयगुणान्तरस्योत्पत्तिरेवोक्तरीत्यावरमिति वादमपि विनिर्दिशति पूर्वपूर्वति । आकाशादिकं शब्द तन्मात्रादिकञ्चयथायथमुपादानीकृत्य जातेन स्पर्शतन्मात्रादिना वाय्वादिजननात् तेपुकारणगत गुणसजातीय- गुणा उत्पद्यन्त उपलभ्यन्ते चेति सर्वमुपपन्नमित्याशयः । अथेतोपिलघु पक्ष प्रदर्शयति - करकैपिलिति । यथा मेघोदरवर्तिजलेपुस्थितस्यैव स्वभावशेत्यस्य तद्विकृतिभूतवर्षोपलेप्यपि अनुवृत्त्योपलब्धिः नतु तत्सजातीय शैत्यान्तरस्योत्पत्त्यादिकं तत्र कल्प्यते, तथैव प्रकृतेपि आकाशादौ स्थितस्य शब्दादेरेव वायुस्वादिकार्यावस्थाया- मप्यनुवृत्त्यादिकं भवतु । न त्वपूर्वोत्पत्तिरिति भावः । त्रिप्यप्येतेषु पक्षेषु श्रेयान् चरम एव । अन्ते निवेशात् । " व्यवस्थितेरिति काशकृत्स्न " इति सूत्र रान्निवेशक्रमवत् । नन्वाकाशादि पूर्वभूतगुणानां शब्दादीनामुत्तर- भूतेष्वनवृतौ सर्वस्याप्येकतत्त्वत्वप्रसङ्गः । उत्तरेषु वाय्वादिषु पूर्वमविद्यमानोद्भूतस्पर्शादिनूतन स्वभावोत्पत्त्या तेपान्तत्त्वान्तरत्वमिति चेत्, तर्हि पृथिवीपर्यन्तपञ्चीकृतपञ्चभूतैः - " पृथिव्या ओषधय इत्यायुक्त व्यष्टिपदार्थ- ष्वप्यपूर्वस्य व्याधि प्रशननशक्तयादेरुत्पत्त्या तेपामपि तत्त्वान्तरत्वेन परिगणनापत्तरित्यत्राह - अपूर्वस्वभावेति । अयमभिप्रायः अण्डसृष्टयुत्तरभाव्योपध्यादि पदार्थण्यपूर्वस्वभावविशेप दर्शनेपि न तदेव तत्त्वान्तर परिगणने निरपेक्षो हेतुः । अपितु तस्मिन् सति, पूर्वावस्थातत्स्वभावादि प्रहाणमपि । तथाचोपध्यादिषु पृथिवीत्वतत्व- । भावादि प्रत्यभिज्ञानेन न पूर्वावस्था प्रहाणादिकमिति नतेषां तत्त्वान्तरत्वमिति । तत्रैव कारणान्तरमप्याह- इवै एणि इति । समष्टि विपयपदार्थानां पारमितत्वेन संख्यातुं योग्यत्वेपि न तथान्यष्टि पदार्था इत्यपरिगणनं तेपामित्यर्थः । तर्हि तत्त्वपरिगणनायाः कियानन्त इत्यत्राह — पृथिवीयळविले इति । पृथिव्यु- तरजात पदार्थजातस्य पृथिवीत्वस्वभावाद्यपरित्यागेन तावत्पर्यन्तमेव तत्र परिगणनेत्यर्थः । नन्वेकस्मिन्नपि भूते भूतान्तराणां सद्भावेन सर्वभूत साङ्कर्यादाकाशादि प्रतिनियतभूतव्यवहारो नस्यात् । साङ्कर्येपि भूयोभागमादाय குணம் மற்றொன்றில் தோன்றுவதற்குக் காரணம்-இவ்விரு பூதங்களுடைய இணைப்பே என்று சுருதிகூறியுள்ளது. அதுபோலவே- ஆகாயத்தில் நீல நிறம், வாயுவில் மணம் குளிர்ச்சிகள், நெருப்பில் வெண்மை கருமைகள், ஜலத்தில் கருமை துவர்ப்புகள், பிருதிவி யில் உஷ்ணம் முதலியனதோன்றுவதற்கும் வேறுபூதங்களின் கூட்டுறவே காரணம் என்று சாஸ்திரம், அநுபவம் முதலியவற்றாலே அறியலாம். பஞ்ச தந்மாத்திரைகளிலே பிணைப்பை 174 भूतान्तररूप ं संसर्गलं नीलत्वादिकं वायु देशिकाशयप्रकाशसहिते कृाळी | श्रुति मा का 60 न्यायसंक्रा660 आकाश कंक्री सुरभिशीतळत्वादिक, वह्निी शुष्ठकृष्णत्वादिक, जलक्री वर्णरसान्त- भूतान्तर संसर्गक्र60 रादिकलाएं, पृथित विपी उष्णत्वादिकं पश्चीकरणादिना व्यवहारव्यवस्थेति चेत्, कुत्रकस्यभागस्य भूयस्त्वमित्यत्र नियामकाभावादित्यत आह— पञ्चीकरणेति । " एवं जाता निभूतानि प्रत्येकं स्युर्द्विधाततः । चतुर्धाभिन्नमेकैकं अर्धमधं तथा स्थितम् । व्योग्नोर्घभागश्चत्वारोवायुतेजः पयोभुवाम् । " इति श्लोकक्रमः । एकैकमर्थं चतुर्घामिन्नं, अर्ध- अर्घान्तरन्तु तथैव अविभक्तं स्थितमित्यर्थः । तथा च तत्त्वमुक्ताकलापः " द्वेधाभूतानिभित्वा पुनरपिचमिनत्यर्धमेकं चतुर्धा तेरेकैकस्य भागैः परमनुकलयत्य- घमधे चतुर्भिः । इत्थं पञ्चीकृतैस्तैर्जनयतिसपर इति । वैशेप्यादिति शारीरकद्वितीयाध्यायान्तिमसूत्रम् । अत एव सूत्रान्तिमपदस्य द्विरुक्तिः । तत- भागवैशेष्यात्— आधिक्यात्तत्तद्भूतव्यपदेशः । व्यात्मकत्वादिति तत्रैवतृतीयाध्याय प्रथमपादस्थम् । “वैशे- यादित्यत्रोक्तं " " प्राधान्येन व्यपदेशा भवन्तीतीमं न्यायं - " आपः पुरुषवचसोभवन्तीत्यत्र प्रकृते अपशब्दे- योजयति इदं सूत्रम्, देहारम्भकेषु पदार्थेषु अपामेव बाहुल्यं नत्वन्यस्येति बोधयितुम् । अतो न पुनरुक्तिः । ध्यात्मकत्वात् एकैकस्यापि भूतस्य त्रिरूपत्वात् जीवो भूतसूक्ष्मैस्सर्वैरेव परिवृतोगच्छति । देहारम्भकेषु धातुषु । अपामेवभूयस्त्वात् “ आपः पुरुषवचसो भवन्तीति तेपामप् शब्दवाच्यत्वमिति पञ्चम्यन्तद्वयस्य साध्यद्वयेना- न्वयादेवं सूत्रार्थः पर्यवसन्नः । अथाप्युक्तसूत्रस्य त्रिवृत्करणमात्रविपयत्वेन पञ्चीकृतभूतादौ व्यवहारनियमे व्यवस्थापकं किमित्यत्राह — त्रिवृत्करणमिति । छान्दोग्ये भूतत्रयस्य, तैत्तरीये पञ्चभूतानां सुबालोपनिषदादौ- सप्ताष्टतत्त्वानां महदहङ्कारादीनामपि सृष्टिप्रतिपादनात् सर्वशाखाप्रत्ययन्यायेन सर्वेककण्ठयाय छान्दोग्योक्तं त्रिकृत्करणमन्येपामुपलक्षणमिति, तदभिप्रायेण प्रवृतं ब्रह्मसूत्रमपि पूर्वोक्तं तथैवेति च भावः । आदिना सप्तीकरणादेर्ग्रहणम् । ஏற்படுத்தி, அப்படி இணைந்த அம்சங்களை ஆகாயம் முதலியனவென்கிறோம் என்று சிலர் சொல்லுவது, தத்துவமித்தனை என்று கணக்கிடும் சுருதிகளுக்கும் மற்ற வசனங்களுக்கும் Gorn. இப்பூதங்கள் ஐந்தில் - ஆகாயம் என்பது மற்றவற்றுக்கிடம் தரும். அதாவது - ஸ்பரிசமுடைய கனமான பொருள்களோடு மோதிக்கொள்ளாது. இந்த நிலைமை ஆகாயத் துக்கு முன்புள்ள தத்துவங்களிலும் ஒக்கும். ஆகாயமென்னும் திரவியமே கிடையாது Gकंग का परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 175 आगमोपपत्तिका Gows कृतिकानां । तन्मात्रे की पचीकरण- LOIT ऊं की पचीक रिड्रंक अंशांकन आकाशादिकक्षा काष्ठा की काकां । मां की श्रुतिस्मृतिपुराणादिकं सं . " का तत्वपरिगण अथ " नीलं नम” इत्यादौ एकतासाधारणगुणस्य मूतान्तरवृत्तित्वप्रतीतिं निर्वहति - त्रिवृत्कृतेति । पूर्व उतरोत्तर भूतेषु पूर्वपूर्व भूतसंसर्गेत्यादिनाग्रन्थेन साधारणानां स्पर्शादीनां गुणानां प्रतीति निर्वाहो दर्शितः । इहत्वसाधारणानामिति न पुनरुक्तिः । मूतान्तररूपं - भूतान्तरस्य जला देरसाधारणं शौक्कयादिरूपम् । संसर्गेण : मूतान्तरसंसर्गेण । छान्दोग्ये सद्विद्यायां – “ यथातु खलु सोम्येमा स्तिस्रो देवतास्त्रिवृत्रिवृदेकै काभवति, तन्मे विजानीही” त्यारभ्य – “ यदग्नेरोहित रूपं तेजसस्तद्रूपं यच्छुक्कं तदपां, यत्कृष्णं तदन्नस्येति श्रूयते । ततश्चत्रिवृत्करणेनाग्नौ जलाद्यसाधारण शुक्लतादि प्रतीतिवत् पञ्चीकृताकाशादि भूतेष्वपि पृथिव्यादिसंसर्ग मूलकतदसाधाण नीलादिप्रतीत्युपपत्तिरिति भावः । भापिंत हि - " यदग्ने रोहितं रूपं तेजसस्तदपामपि । शुक्लं कृष्णं पृथिव्याश्चेत्यग्नावेव त्रिरूपता । श्रुत्यैव दर्शिता तस्मात्सर्वे सर्वत्र सङ्गता” इति । ततश्चक- भूता साधारण गुणस्य भूतान्तरे वृत्तितयोपलब्धिमात्रमेव । नतु तत्रोत्पत्तिरपीति बोध्यम् । तथा च सर्वार्थ- सिद्धिः - " तदेवं नीरूपस्यापि नभसश्चाक्षुपत्वं निर्विघातम् । भाष्येत्वस्य पञ्चीकरणेन रूपवत्तया चाक्षुपत्वा- विरोधवचनं वैभवात्स्यादिति । 1 आगमः पूर्वोक्तछान्दोग्यादिः । उपपचिश्चतत्त्वमुक्ताकलापोक्ता – " शब्दाद्यास्तत्तदक्ष प्रतिनियतिजुप- सर्वतन्त्र प्रसिद्धाः तैरेकयादिसंख्यैर्युपवन हुतभुग्वारिभूम्यस्समेताः । पञ्चीकारा दिनैपां विनिमितगुणता व्योमनै ल्यादिबोधे, “तद्योगात्तत्र तचद्गुणजनिरिति चेन्नान्यथात्रोपलब्धेरिति । अत्रभूम्य इतीकारान्तत्वम् । विनिमितेति’’ मेङ् प्रणिदान इति धातोः कप्रत्ययान्तं पदम् । प्रणिदानं विनिमयः । एतदुपपत्त्यनभी- कारे जपाकुसुमोपरक्तस्फटिकेपि श्वैत्यविरुद्धरतिमोत्पत्त्यापत्तेः । अथाप्रसङ्गात् मतान्तरमप्याह — तन्मात्रे-
என்றும், இருந்தாலுமிது கட்புலனாகாது என்றும், இது நித்தியமாய், பாகப்பிரிவினையற்றதாய் ஸர்வவியாபியாய் இருக்கும் என்றும், சாருவாகர், பௌத்தர், வைசேஷிகர் முதலானோர் சொல்லுவது-அநுபவம், பொருத்தம், பிரமாணங்கள் இவைகளோடு விரோதிக்கும். இந்த ஆகாயத்தை - ஸர்வ இந்திரிய பிரத்தியக்ஷத்தால் அறியலாம் என்று சிலர் சொல்வதற்கு - ஸர்வபேருடைய இந்திரியத்தால் - அதாவது கண்ணால் காணலாமென்று தான் கருத்து. வாயு முதலிய நான்கு பூதங்களும் தோலால் தொட்டு அறியலாகும். “வாயுவின் ஸ்பரிசம் மட்டும் தான் தொட்டு அறியக்கூடிது. வாயுவை அதனாலே ஊஹித்துத்தான் அறிய 176 LE देशिकाशयप्रकाशसहिते ‘ஆகாசம் முதலிய பஞ்சபூத நிரூபணம்’ @भूतानं आकाशळं अवकाशप्रदान 66 स्पर्शवदद्रव्य प्रतिहति नारी 2 पूर्वतस्त्वां तुल्य ं आकाशां तस्वी 9 अतीन्द्रिय Qom, का नित्य निरंभ विभुथाकं की। छणं mळं बौद्धचार्वाक वैशेषिकादिकां उपलम्भयुक्त्यागम विरुद्ध क्रं सर्वेन्द्रियप्रत्यक्षवेद्यां सर्व इन्द्रियप्रत्यक्ष वेद्यQoor Gumळाबांना प्रात. “अन्यश्वराजन् स पर:, तथान्यः कळिले इति । पूर्वोक्तं पञ्चीकरणं तन्मात्रेष्वेव । तत्र पञ्चीकृतांशसद्भावात्तान्येव तन्मात्राण्युच्यन्ते इति । तदेतद्दृप्यते - तच्च परिगणनेति । । “अष्टौ प्रकृतय इति श्रुतिः, उपात्तभारतयमस्मृत्यादिः, विष्णुपुराणवच नञ्चभाव्यमिह । तथा च भूतानां तन्मात्र कार्यभूततत्त्वान्तरत्वानभ्युपगमे भूतादितः युगपदुभूत तन्मात्राणां केवल विकृतित्वेनाव्य क्कादयस्तिस एव प्रकृतय इति तदष्टत्वश्रुत्यादि विरोधः । तन्मात्राणां पौर्वापर्येणोत्तरोत्तरो- पादानत्वेपि गन्धतन्मात्रस्यैतन्मते किञ्चित्प्रप्यतथा विधतया केवलविकृतित्वं दुर्वारमिति पूर्वोक्तविरोधस्तदवस्थ एव । सिद्धान्तेतु गन्धतन्मात्रतोतिरिक्त पृथिव्याख्यभूतसंभवात् तन्मात्रा मूत विभागानादरेण प्रकृस्यष्टत्वोप- पत्तिरिभावः । एवमियता प्रचन्धेन तन्मात्रभूतपरीक्षां विधायाथाकाशतत्वं शोधयति । ननु पञ्चभूतेषु आकाशाख्यतत्त्वाङ्गी कारेकिम्मानम् ? स्पर्शवद्वाव्यादि द्रव्याणां सदागतिमतामवकाशदानायाकाशाख्यं द्रव्यमावश्यकमिति चेत्, तर्हि तेनावकाशदानं नामकिमभिप्रतम् ! किं किञ्चिदस्ति तेन दीयमानमवकाशाख्यं द्रव्यम् ! इत्यत्राह -इभूभूत- ङ्गळिलिति । यथा कुड्यादि स्पर्शबद्द्वयं तादृशद्रव्यान्तरसञ्चारं प्रतिवन्नाति, न तथाऽऽकाश इति स्पर्श- बद्रव्यगत्यप्रतिबन्ध एव तदीयमवकाशदानमिति अवकाशाख्यद्रव्यान्तराभावेऽपि नानुपपत्तिरितिभावः । नन्वाकाशस्यैवचेत् गत्यप्रतिबन्ध कस्वरूपमुपकारकत्वम् तर्हि ततः पूर्वतनानां प्रकृत्यादि द्रव्याणां तत्प्रति- गत्यप्रतिबन्धकत्वरूपमुपकारकत्वम्, बन्धकत्वमेवोक्तं भवति । न चेष्टापत्तिः । तथा सति विदुषो मुमुक्षोर्देहादृर्ध्वमुत्कान्तौ प्रकृत्याद्यतिलछ्याप्राकृत पदाधिरोहणासम्भवादित्यत्राह — इदुपूर्वतस्येपि । वायुप्रभृत्येन स्पर्शगुणोदयात् ततः प्राक्तनतत्त्वानां प्रकृ. त्यादीनां सर्वेषामयमाकारस्तुल्य एव । अथापि आकाशेतादृगाकारः प्रसिद्धोविलोक्यते, सएव आकाश इत्यस्या- வேணும்’’ என்ற வைசேஷிகர்களுக்கு தேஜஸ்ஸு முதலியவற்றிலும் இப்படியே கொள்ள வேண்டிவரும். ஆனால்-அவர்கள் அங்குஸ்பரிசமும் அதனுடைய இருப்பிடமான திரவியமும் இரண்டும் இந்திரியத்தால் அறியப்படுகிறதென்று மாறுபடச்சொல்லுகிறார்கள். தமஸ்ஸு என்னும் இருளின் விஷயத்தில் பலர் பலவிதமாகச்சொல்லுவர். பிருதிவியின் பாகங்களி லுள்ள நீலவர்ணம் மட்டும்தான் இருள்என்று தோன்றுகிறது. அல்லது—தமஸ்ஸு-இருள்परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. वाम्यादिका स्पर्शन प्रत्यक्ष वायु स्पर्शमात्र 177 प्रत्यक्षेणं, द्रव्य ं अनुमेय 105 वैशोषिक तेजः प्रभृतिक स्पर्शरूपादि गुणलं क्षा प्रत्यक्षाठी हा प्रसङ्गिकं प्रतीति पार्थिवावयांकLI नैल्य गुणमात्र प्रकाशिक की sim pai, तमस्सु का
तमः 90 आकाश- क्षरार्थश्चेति अत्र तदुक्तिः । अवकाशं ददातीतिद्याकाशसंज्ञेति हृदयम् । ननु यथाकाशेन देयमवकाशाख्यं द्रव्यं किञ्चिन्नास्तीत्युच्यते, तथा ततोपिवरमाकाशमेवनास्तीतिवादः । तुच्हस्वेनैवतस्य प्रतीतेरिति परेपाम्मतमपाकरोति - आकाशमिति । बौद्धेषु चतुर्षु माध्यमिका सर्वशुन्यवादित्वात् आकाश स्वरूपेणैव नाभ्युपयन्ति । योगाचारा अपि ज्ञानमात्रास्तित्ववादात्तथा । सौत्रान्तिकास्तुघटादिवाद्यार्थ ज्ञानाकारानुमेयं वदन्तोपि गगनं नाझीचक्रुः । वैभाषिकाश्च कालनिक विचित्रकला पेषु परिच्छेदादाकाशधातुभ्रमं यदन्तीति खपुष्पवतुच्छमेवा- काश तेपामपि । चार्चाकाणामपि पृथिव्यादि चतुर्धातुवादः प्रसिद्ध एव । वैशेषिका आहुः मतीन्द्रियम् रूपरहितत्वात् बाह्यद्रव्यप्रत्यक्षमात्रे उद्भूतरूपस्थकारणात्वात् वायुवत् । ध्वंसाद्यदर्शनान्नित्यम्, निरवयवत्वान्निरंशम् सर्वमूर्तद्रव्यसंयोगित्वाद्विविति । चक्षुरुन्मीलनक्षण एवं विना व्याप्तयादिग्रहणं झटित्यापा । मरं “अयमाकाशः नीलं नभ इत्यादि प्रतीतिरुपलब्धिः । नीरूपस्यापि प्रत्यक्षत्वोपपत्तिः पूर्वमेवोक्ता- युक्तिः । आत्मन आकाशस्सम्भून इत्यादिरागमः । विरुद्धनिति । उत्पत्तिश्रवणात् पचीकरणादिनांशवत्त्वात् महदहङ्कारादि प्रदेशेष्वभावाच्चनाका शस्य नित्यत्व निरंशत्यविभुत्वादिकमितिभावः । नन्वाकाशस्सर्वेन्द्रियवेद्य एव । " गन्धरसन् रसस्सन्” इत्यादौ कालसम्बन्धित्वरूपसत्ताघटकतया कालस्येव, “इहगन्धः इहरस” इत्यादी सर्वाधारतयाऽऽकाशस्यापि प्रत्यक्ष भानादितिकेपाञ्चिद्रादं तात्पर्यतो निर्वहति इत्ते सर्वेन्द्रियेति । कालस्ये- वास्य सर्वाधारतायां प्रमाणाभावात् " नीलं नभ " इति चाक्षुपप्रत्यक्षमात्र विपयत्वप्रसिद्धश्च “सर्वेन्द्रियवेद्य “- मित्यस्य - सर्वेपामपि चाक्षुपप्रत्यक्षवेद्यमित्यत्रैव तात्पर्य, नतु सवैरिन्द्रियैः प्रत्यक्षवेद्य नित्यत्रेति भावः । इद कस्य- चिदाप्तस्य वचनमिति प्रतिभाति । अन्यथा - आचार्यैस्तत्तात्पर्यवर्णनायोगात् । ननु - यद्या का शस्त्रां क्षुः प्रत्यक्षमात्रवेद्यः, तर्हि वाय्यादिरपि किं तथा नेत्याह वाखादीति । वायो तत्कार्याग्न्यादिषु च स्पर्शगुग- सत्त्वेन स्पार्शनप्रत्यक्षवेद्यत्वमपि तेषां भवतीत्यर्थः । अथवायोरनुमेयत्वमेवेति वैशेषिकसरणिं निरस्यति— वायुविलिति । वहिरिन्द्रियजन्यद्रवःप्रत्यक्षनांचे उद्भूतरूपस्य कारणतया वायौ तदभावात् तस्यातीन्द्रियत्वम् ।
www என்று ஒரு தனித்தத்துவம் உள்ளது. வெளிச்சமில்லாதபோது விவரம்புரியாத ஒரு நீலவர் ணத்தோற்றமே இருள் இத்யாதி. இவை எல்லாம் உலக அநுபவத்திற்கு முறணானது. தனித் துக்கட்டவேண்டிய சுமையுடையது. Cool-23 . 178 देशिकाशयप्रकाशसहिते द्रव्यान्तर Glusir uning, चाक्षुष प्रत्यक्षाभावदशै G नीलरूपस्मृति प्रमेषि नळी unitàgi, उपलम्भविरोध- कल्पनागौरवादिदीप शिपं भूतांकां पञ्चीकरणादि प्रक्रियेGo Geriii कर्मविपाकानु गुण LI तद्गत स्पर्शस्तुद्भूतत्वात्स्पर्शनेन गृह्यते । तेन सोनुमीयते । योयं वायौ वातिसति अस्मद्देहादिष्वनुष्णाशीतस्पर्श उपलभ्यते सकचिदाश्रितः गुणत्वाद्रूपेवत् इति सामान्यतस्स्थिते — रभूत स्पर्शवत्पार्थिवद्रव्यस्योद्भूतरूपवत्त्व- नियमात् तस्य पार्थिवत्वानुपपत्त्या, अनुष्णाशीतस्पर्शवत्त्वेन जलते जोरूपत्वस्याप्यसंभवात् विभुगुणत्वे . तदीयस्पर्शस्य सर्वत्रोपलब्धिप्रसङ्गेन विभुद्रव्यभिन्नत्वात् मनोगुणत्वे तदणुत्वेनाप्रत्यक्षत्वा पत्त्याच परिशेषात् वाय्वाख्यातिरिक्तद्रव्यसिद्धिरितितदाशयः । तदेतत्प्रतिबन्धा निराह – तेजः प्रभृतीति । तेजोजल. पृथिवीत्यर्थः । तत्रापितद्गुणारूपस्पर्शादय एव प्रत्यक्षाः तदाश्रयद्रव्यन्त्वनुमेयमिति तुल्यन्याया रिकन्नस्यादित्यर्थः । वस्तुतस्तु- चाक्षुपप्रत्यक्षे उद्भूत रूपमिव स्पार्शन प्रत्यक्षे उद्भूतस्पर्श एव कारणं इति यथायथंकल्पनीयम् । अन्यथा बहिरिन्द्रियजन्य द्रव्यप्रत्यक्षमात्रे उद्भूतस्पर्श एव कारणमिति हठात्कृत्य वातायनविवरवृत्त्यालोकादेरप्य प्रत्यक्षत्वं स्यादिति निगर्वः । तथा च वायुः प्रत्यक्ष एवेतिसिद्धम् । एवमाकाशवाय्योः प्रत्यक्षत्वं प्रसाध्य तेजः प्रभृतिषु तद्विवादाभावात् विवादपदं तमः प्रत्यक्षत्वं साधयति - तमः प्रतीतियिलिति । पार्थिवावयवेति । वियति विक्षिप्तानां सुक्ष्माणां पार्थिवावयवानां कृष्णगुण एव नीलं तम इति प्रकाशत इति नैल्यगुणमात्रं तन इति केपाञ्चित्पक्ष इत्यर्थः । मात्रेति तदाश्रय- द्रव्यव्यावृत्तिः । " तमः खलु चलं नीलं परापरविभागवत् । प्रसिद्ध द्रव्यवैधर्म्यान्नवभ्यो मेत्तुमर्हतीति नैया द्याश्रयभूतं नवद्रव्यातिरिक्तं द्रव्यमेवतधाभासत इति भाड्डाः । स्पर्शशून्यत्वान्नवाय्वादि चतुष्टये, नीलरूप- वत्त्वानाकाशादिपञ्चकेचान्तर्भूतं तम इति तदतिरेकसिद्धिः । चाक्षुपप्रत्यक्षाभावदशा आलोकाभावदशा । आलोकाभाव एव तम इति वैशेषिकाः । तन्नयुक्तम् । तमसो भावत्वेनैव स्फुरणात इति तदुपेक्ष्य प्राभाकरा:- तद्दशायां यो नीलरूपमृति प्रमापः प्रागनुभूत नीलरूपविषया प्रमुषिताश्रयतत्तःधंशा यास्मृतिः सैव तमः प्रतीति- रिति नीलरूपाथयातिरिक्त द्रव्यविशेष एवतम इति प्राहुः । एवमनूदितं पक्षत्रयमपि दूपयति-उपलम्भ- இவ்வைந்து பூதங்களும் பிணைந்து, அவரவர் விதிவகையால் மனிதர் காலம் இவை களின் வேறுபாட்டால் அவ்வோபோக்கியப் பொருள்களாகவும், போக உபகரணங்களாகவும், போகமுண்டாமிடமாகவும் போகம் சுரக்கும் உடல்களாகவும் பிரிந்துதோன்றும். இங்கு சிலர் புத்கலம் என்ற ஒரே இனமாகிய அணுக்கூட்டம் - பிருதிவியில் திரவம் கடினம் என்று வேறு வேறு நிலைகள் வருவதுபோல்-மாறி மாறி வருவதால் ஐம்பூதத்தன்மைகளை அடை परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 179 भोग्य भोगोपकण मोगस्थान भोगायतन in Glass परिण 90 एकजातीय द्रव्य, पर्थिव द्रभ्यद्रवकाठिन्याद्यवस्थे Cur 6 पुरुष भेद, काल भेद . पुङ्गल. । विरोधेति । उपलम्भस्तु नीलंतमश्चलतीत्यादि रीत्येति केवलं तमसो नल्यमात्रत्वे तद्विरोधोभवति । कल्पना- गौरवन्तु अतिरिक्ततमोवादि भाट्टप्राभाकरयोर्मत इति क्लृप्तद्रव्येष्वेव फचित्तन सोन्तर्भाव उचित इति भावः । तत्र तमसोऽयाधित नीलरूपवत्त्वात् पृथिव्यामन्तर्भाव इति न्यायसिद्धाने आचार्याः प्रतिपद्यन्ते । स्पर्शवद्र व्याप्रतिहत्यास्वच्छत्वेन चाकाशेऽन्तर्भवति तमः । तस्मिंश्च पञ्चीकरणादिनापिरूपोपलब्ध्युपपत्तिरिति अथवा - गन्धरसाद्यभावेसति रूपवत्त्वात्तेज एवतमः । तेजस्त्वेपि इन्द्रनीलादिरल प्रभायामिव नैल्यस्य स्पर्शाभावस्यचोप- पतिरिति च श्रुतप्रकाशिकाचार्या दर्शयन्ति । मूल प्रकृतेरेवाक्षराद्यवस्थावदिदमवस्थान्तरमस्तु राम इति भट्टपराशरपादपक्षः । इदञ्चप्रौढिवाद मात्रमिति न्यायसिद्ध ज्ञ्जनेऽभ्यधायि । अवाधित नीलरूपवत्ता प्रत्ययात्, सप्तीकरणादिनापि अहङ्कारादि पर्यन्तमेव रूपवत्ता सिद्धेः प्रकृतेस्सर्वथा तदसम्भवादिति । इदं सर्व- मभिसन्धायैव चरदगुरुभिरन्वग्राहि — " तमोनामद्रव्यं बहळविरळ मेचक चलं प्रतीमः केनापि कचिदपि न बाधश्चददृशे । अतः कल्प्योहेतुः प्रमितिरपिशाब्दी विजयते निरालोकं चक्षुः प्रथयतिहि तद्दर्शनवशादिति । द्रव्यमिति साध्यनिर्देशः प्रतिज्ञा । तत्र हेतुः - प्रवीन इत्यन्तम् । हेतुना द्योतकं यत इत्यादिकं पूग्णीयम् । बहुलत्व विरळत्वे यथायथं तत्र तत्र भूयोवयवत्व स्वल्पावयवत्वे । मेचकं नीलं चलमिति विशेषणद्वय कर्मधारयः । तेन तस्य गुण क्रियाश्रयत्वं दर्शितम् । तस्याचाथितत्वमप्याह- केनापीति । तर्हि कथं तस्यभूयोभिरवयवैः दीपनिर्वाणकाल एव युगपत्सौधोदर व्यापित्वम् ? तेजोभावरूपतायान्तु युगपत् प्रतिबन्धकते जो निवृत्त्या तदु- दयस्संभविष्यतीत्यत्राह – अतः कल्प्य इति । प्रदीप प्रभाया इव तमसोपि र्शघ्र प्रसरण हेतु स्वभावविशेषः करूप्यत इत्यर्थः । " तमस्ससर्जभगवानिति साक्षाच्छुतिशब्द एव प्रत्याययति तमस्सद्भावमिति - प्रमितिरपि शाब्दी स्यादेरर्थः । तहिं तस्यालोकनिरपेक्षं कथं चक्षुपाग्रहणमिति चेदाह - निरालोकं चक्षुरित्यादि । अनुभवानुगुण्येन घटादिदर्शन आलोकसापेक्षत्वस्येवास्या लोकनिरपेक्षताया अपि दर्शने स्वीकार्यत्वमित्यर्थः । 1 கிறது என்று சொல்லுவர். இது கேட்பதற்கு சிக்கலில்லைபோல் தோன்றினாலும்- திரிகுணம் என்கிற பிரகிருதியிலிருந்து அடைவே பஞ்சபூதங்களின் பிறப்பைச்சைால்லும், குற்றமற்ற கு ணங்கள் கொண்ட மறுக்கவொண்ணாத வேதவாக்கியங்களுக்குச் சேராது. போகம்துய்க்கு மிடமான உடல்கள்,தேவர்,மனிதர்,விலங்கு, தாவரம் என்று நான்கு வகையாக இருக்கும். சில இடங்களில் நான்காவது வகையை-நரகில்வாழும் ஐந்மமாகவும்–தாவர ஐந்மமாகவும் கூறியிருந்தாலும் - ஒன்றுக்கு மற்றென்று எடுத்துக்காட்டென்று கொள்ளவும். கோணல் $180 . देशिकाशयप्रकाशसहिते जनियत की पृथिव्यप्तेजो वायुरुपायस्ये डीpuri कल्पनालाचय (poora त्रिगुण द्रव्य
नियतक्रमभूतसृष्टिी नित्यनिर्दोष दुरपह्नवशास्त्र
in G60 बाघ एवं परिणतानां पञ्चभूतानां प्रयोजनवत्तां प्रदर्शयति — इम्भूतकिति । शेन्दु संहतत्वं समागतस्वञ्च प्राप्य । पृवक स्थित्यई तदनच संयोगद्वयं क्रमेण गत्वेति यावत् । " नानावीयीः पृथक भूतास्ततस्ते संहति विना । नाशक्नुवन् प्रजास्सष्ट समागम्य कृत्स्नशः ॥ " इत्यत्र - संहति समागमाख्य दशाद्वय फीर्तनात् । भूत- परिणतिंवचित्ये हेतुः कर्म विपाकेति । फलप्रदानानुगुणदशा विपाकः । पुरुषभेदः देवमनुष्यादि विशेषः । कालमेदः वसन्तादि ऋतुवैचित्यम् । देशभेदस्याप्यत्र साध्यत्वात्साधनकोटी तस्यानुत्कीर्तनम् । भोग्य शब्द स्पर्शादि । भोगोपकरणं इन्द्रियादि । भोगस्थानं चतुर्दशभुवनाख्यदेशः । भोगायतनं शरीरम् । अत्र जैन- मतमनूया पायरोति - पुद्गलेति । जैनमते - जीवधर्माधर्मपुद्गल कालाकाशरूपेण द्रव्यं पधिम् । तत्र पुद्गलं वर्णगन्धरसस्पर्शवत् परमाणुरूपमनन्तम् । परमाणवश्वैकरूपाः नतु वैशेषिकादीनामित्र पृथिव्यादि नानाजातीयाः । एकरूपाणामेव तेपां सङ्घातदशायां पृथिव्यादिरूपेण परिणामोभवति । तत्र दृष्टान्तः पार्थिव द्रव्येष्वेवाज्य स्वर्णखण्डादिषु द्रवत्वकठिन स्वाद्यवस्थाः । अनियतेति वैशेषिकाद्यभिमत नियतदशा भेदव्या- वृत्तिः । कल्पनालाघवेति । महदहङ्काराद्यङ्गीर्तृवेदान्त्यपेक्षया तदनङ्गीकारेण वैशेषिकाणां लाघवं प्रतीयते । ततोप्येकजातीय परमाणू गमेवानियतपृथिव्यादि दशामेदाङ्गीकारि जैनानामिति अत्यन्तकल्पनालाघवमेषामिति भावः । तदेतदूदूपयति- त्रिगुणेति । यदिवयं प्रकृतितोमहदहङ्काराद्युत्पत्ति युक्तया कल्पयामः तदैवमुपालभ्या- महे । नचैतदस्ति । किन्तु शास्त्रसिद्धत्वात्स्वीकुर्मः । न च तत्र लाघवयुक्तिः क्रमत इति भावः । एता- दृशलापत्र युक्तया वैशेषिकादिनिराकरणन्तु सुशकम् । तदुक्तं " तर्फे कालम्बिगोष्ठयां भजतुबहुमतिं तादृशी- लाघवोक्तिरिति । नियतक्रमेत्यादि । “आकाशाद्वायुः वायोरभिरित्याद्यनुक्रमेण नियतपदार्थसृष्टीत्यर्थः । ननु “ अवावृतमिदं सर्वं अद्द्भ्योऽनिरुदपद्यत । " – अद्भ्योऽमिर्ब्रहमतः क्षत्रमित्यादिना विपरीतक्रमेोपि कचिच्छू ।
" வாதங்களால் தாவரங்களில் ஜீவனில்லை என்றால் மனிதர்களிலும் உடலுக்குள் ஜீவன் இல்லை என்று அதேபோல் வாதிக்கலாம். ஆக இவ்விதம் பஞ்சபூதங்கள் வரையிலான ஸர்வமான காரியப் பொருட்களும் - பனையோலையே சுருட்டப்பட்டு காதணியாவதுபோலே - மாறுதலை யடைந்தமுக்குண பிரகிருதியே என்பது எல்லா பிரமாணங்களுக்கும் பொருத்தமானது. பல பாகங்கள் சேர்ந்து மற்றொரு தனித்தொகுதியை (அவயவியை) உண்டாக்குகிறது, ஒன்று மற்றொன்றுபோல் தோன்றிப் பொய்யாகப் பிறக்கிறது,முன்பே காரணத்தில் ஒளிந் पर मत भने अचिरात्वाधिकारः 3. G. मोगायतनानां देवादिभेद 60 चतुर्विच 181 कं. नारकान्त on क aj स्थावरान्तoraj का काय, स्थावरनारका उपलक्षण ं युक्तपाभासा यत इति चेन्न । तादृशवचनानामण्डसृष्टयनन्तर भावि व्यष्टिसृष्टिविषयत्वान्निमित्तकारणविपयत्वाच्च । विपरीत किन्नस्यात् ? इत्यत्र युक्तेश्शास्त्र प्रात्रल्यमाह - नित्यनिदोंपेति । भोगायतन प्रस्तावात्तद्विभजते- भोगाय- तनेति । यदवच्छेदेनात्मनि भोगो जायते तद्भोगायतनम् | शरीरमित्यर्थः । तत् देवतिर्यङ्मनुष्यादि मेदेन चतुर्विधम् । नन्वत्तादि पदमा चतुष्टत्वसंख्यापूरकं हिन्नारकि शरीरम् ? उतस्थावरशरीरम् । उभयथापिनिदें- . शात् । यथाह शौनकः - " चतुर्विघोपि मेदोयं मिभ्याज्ञाननिबन्धनः । देवतिर्यङ्मनुप्याख्या राजन्नार किन स्तथेति । " स्थावरान्तास्सुराद्यास्तु प्रजा राजन् चतुर्विधा इति पाद्मपुराणादौच । “सुरनरतिर्यक् स्थावरात्मक चतुर्विधदेहेति भाष्यञ्च । न चोभयमुभयत्रसमुच्चेयम् । संख्याधिक्य प्रसन्नात् इत्यत्राह - नारकान्तेति । तथा च नारकस्थावरपदयोः परस्परार्थोपलक्षकत्वेनोभयत्रान्तर्भावान्नसंख्याधिक्यं नापितन्न्यून तेति भावः । ननु स्थावरशरीरस्य भोगायतनत्वं प्रत्यक्ष प्रत्ययविरुद्धम् । मानुपादिवपुविवातिरिक्तचेतनाधिष्ठि त्यनुपलब्धेरित्यत्राह - युक्तथाभासेति । | इदञ्चचार्वाकाधिकारे भविष्यति । स्थावरेष्वात्मापला पाय चार्वाकदर्युक्त भिक्ष्यते चेत् तदीययैव दुर्युक्तया गच्छत्स्वपि मनुष्यदेहादिषु सस्यादित्यर्थः । वस्तुतस्तु - स्थावरेष्वपि तदतिरिक्तात्मसद्भावः प्रामाणिकः । तथा च विष्णुपुराणं - " तयातिरोहितत्वाच्च शक्तिः क्षेत्रज्ञसंज्ञिता । सर्वभूतेषुगल । तारतम्येनवर्तते ॥ अप्राणिमत्सुस्वल्पा सास्थाबरेपुततोऽधिकेति । अप्राणिमत्सु शिलाकाष्ठादिपु । एवञ्च न युक्तिमात्रेग किञ्चि- स्प्रतितिष्ठतीति शास्त्रैकशरणता श्रेष्ठेतियोध्यम् । ननु विश्वस्मिन् जगति भोग्यादीनां बहुधोपलभ्यमानानां कथ मेकप्रकृति द्रव्यरूपत्वम् ? बुद्धिशब्दान्तरादिभिर्यावता मेदस्यैवावगमादित्यत्राह — इप्पडीति । भौतिकं घटादि । पत्रताटङ्केति । एकमेव दीर्घ ताळपत्रनुत्तरोत्तरमावेष्टयनानं ताटङ्कन् स्त्रीणां प्राकाले कर्णयोः कुण्ड- लगभूत् । तत्र द्यवस्थाभेदमात्रेण नामान्तरभजन कारक व्यापार सार्थत्रयादि दृश्यत इति सर्वाधिगतम् திருந்து பிறகு வெளிப்படுகிறது, என்பதுபோன்ற கொள்கைகள் பிரமாணங்களுக்கு விருத்த மானவை. பிறப்பையும் இறப்பையும்-தோன்றல் என்றும், மறைதல் என்றும் பிரமாணங்கள் கூறுவதற்கும் - மாறிவரும் நிலைகள் என்றே கருத்து. முக்குண பிரகிருதியில் - கடலில் நீர்குமிழிபோலவும் ஈசுவரனுடைய விளையாட்டுப் பந்துபோலவும், அவன் கைவழியாக விழுவதும் எழுவதுமான அண்டங்கள் பலவுண்டு. அவையத்தனையும் ஒரேஸமயத்தில் பிறப்பிக்கப்படுகின்றன்வா? ஒன்றன்பின் ஒன்றாகவா? 182 देशिकाशयप्रकाशसहिते स्थावरांक मोक्तान Ling जङ्गमांक flori देहातिरिक्तक आत्मा का बा प्रसbि. @ing भौतिकपर्यन्तorror कयवर्ग movib पत्रता का दिन्याय 60 अवस्थान्त- आदिना - " पटवच्च यथा च प्राणादिरिति सूत्रोक्तदृष्टान्तान्तरविवक्षा ।” वस्त्रे दीर्घेकतन्तु भ्रमण विरचिते” ति एतद्दृष्टान्त विवरणं तत्त्वमुक्ताकलापे । अवस्थान्तरान्निति । कारणात्कार्यस्यान्यत्वं वदन्तोपिलवस्थामेदं स्वीकुर्वन्तीति सर्वसम्प्रतिपन्नावस्थाभेदमात्रेणैव बुद्धि शब्दान्तरकार कव्यापार सार्थक्याद्युग्पत्तिरितिभावः । प्रत्यक्षेगातिरिक्तद्रव्यानुपलभ्या छान्दोग्यादावसत्कार्य वादनिराकरणेनच कार्यकारणयोरनन्यत्वमेव बहुप्रमा- णानुगुणमितिभाव्यम् । अथ पक्षान्तरेषु प्रमाणविरोधमाह - अवयवीति । अवयवद्वय संयोगादतिरिक्तावयवी जायत इति वैशेषिकादीनामवयविपक्षः । अतिरिक्तावयन्यनङ्गीकारेण परिणामविवर्ताभिव्यक्ति पक्षत्रयं भवति । तत्र प्रथमस्सिद्धान्तिनामिति अत्रनोद् भाव्यते । विवर्तपक्षोमायिनामिष्टः । अधिष्ठानात् विषमसत्ताकोन्यथा- भावो विवर्तः । यथा व्यावहारिकसत्ताकात् रज्यादेस्तद्विषमप्रातिभासिक सत्ता कसर्पोपलब्धिः । परिणामपक्षे तूभयो समासत्ता, अभिव्यक्तावन्यथाभावो नास्तीति तयोर्वे लक्षण्यमस्माद्भवति । अभिव्यक्तिः पूर्वमेत्रस्थितस्या- विर्भावः । अयं सांख्यपक्षः | “सौश्मा तदनुपलब्धेः कार्यदर्शनात्तदु पञ्चेश्चेति सांख्यसूत्रम् । आदिना " " व्यक्तयुल्लासौविसृष्टिं विकृतिमनियतां तत्रपङ्क्तौ नसृष्टि” मित्याद्यु कक्षान्तराणामी पद्भिन्नानां ग्रहणम् । सर्व- प्रमाणविरुद्वेति । “वाचारम्भणं विकारोनामधेयं मृत्तिकेये वसत्यमिति श्रुतेः " नासतो विद्यते भाव इत्यादि स्मृतीनाञ्चविरुद्धमित्यर्थः । अतिरिकावयविपक्षे युक्तिविरोधश्धसर्वार्थ सिद्धावेवं प्रादर्श्यत - " पूर्वसिद्ध पटैस्सा ध तन्तुभिः पटसम्भवे । पटपङ्क्तिमीश्येत क्रमादाधिक्यशालिनी ॥ प्राकुसिद्धानां पटादीनामुत्तरोत्तरजन्मनि । अहेतुको विनाशश्यस्थिरपक्षे न युज्यते ॥ इति । सत्तात्रैविध्यानङ्गीकारात् प्रातिभासि करजतोत्पत्तेरे बा सिध्या चविचर्त पक्षोप्यप्रामाणिकः । कार्यावस्थाविशिष्टस्य पूर्व कारणे सत्त्वञ्चानुभवविरुद्धं नोदक्षनमिति यथा यथ पक्षान्तरेषु दोषोभ्यूहनीयो भवति । अथ विष्णु पुराणादिपु अवस्थान्तरापस्यतिरिक्तः विर्भावादीनां धर्माणां । என்னில்? ஒரே ஸமயத்தில் என்னும் விடைதான் பல பிரமாணவசனங்களுக்கு ஒத்தது. வேதங்களின் ஸம்பிரதாய்த்தொடர்ச்சி அறுபட்டுப்போகும் என்றும் பயத்தாலே ஒரே ஸமயத்தில் எல்லா அண்டங்களுக்கும் பிறப்பும் பிரளயமும் கூடாது என்றும், காணாமை யாலே மூலபிரக்குதி முதலியவைகள் வேண்டா வென்றும் நிரீசுவரம்மாம்ஸகர் சொல் லுவர். அதுவும் வேதப்புறமதங்கள்போல் தவறு. மூல பிரக்ருதி முதலியவைகளையும் இசைந்து இருபத்தைந்தாவது தத்துவமான ஜீவனை மட்டில் ஒப்பியஸாங்கியமதமும், இருபத் தாறாவதான ஈசுவரனும் உண்டு என்கிற நூற்றுக்கணக்காண வசகங்களுக்கு விருத்தம். परमतम अचित्तत्वाकारः 5 रात्रिगुणद्रयव्रत का सर्वप्रमाणानुगुण ं अवय विविषमिव्यक्तमादि पक्ष विरुद्ध की “आविर्भावतिरोभावजन्मनाशविकल्पवत्” इत्यादिव छ अवस्थान्तरापत्ति " " 183 सर्वप्रमाण- तात्पर्य. कीर्तनमपि तात्पर्यतो निर्वहति - आविर्भावेति । तदेतदक्षयं नित्यं जगन्मुनिबराखिल” मिति पूर्वार्धम् । अक्षय – “ अनन्तस्य न तस्यान्तस्संख्यानं वापि विद्यते इति जीवानामसंख्येयत्वात् प्रतिसर्गमन्यूनम् " अव्युच्छिन्नास्ततस्त्वेते सर्गस्थित्यन्तसंयमा” इति प्रवाहरूपेण नित्यञ्चतदेतदखिलं जगत् आविर्भावतिरो भावावेव जन्मनाशौ, तद्रूरविकल्पवदिति विष्णुचित्तीयव्याख्या । तथाचाविर्भावादि शब्देनावस्थान्तरापत्तिरेव - कीर्त्यत इति । अवस्थान्तरापत्तीति । घटत्वादिरूपैकैकाप्यवस्था पूर्वावस्थस्य विनाश इति स्वावस्थस्योत्पतिरिति च शब्दभेदेन व्यवहियते इति जन्मनाशादिकं सर्वमवस्थान्तरापचितो न व्यरिरिच्यत इत्यर्थः । ननु भूतभौतिकानामुक्तमेकद्रव्यपरिणामस्वमयुक्तम् । अण्डानामनन्तत्वेन तदन्तर्वन्तिनान्तेषामनेक- द्रव्येभ्यस्तदा तदोत्पत्तेरेव युक्तत्वात् । अण्डानामनेकत्वेपि तेपामे रुद्रव्यपरिणामत्वं— अनेकेपामपिघटानामेक- मृद्द्द्दव्यपरिणामत्ववद्युज्यत इति चेत्, तर्हि मृदो घटा इव - किंयुगपदण्डानि स्वकारणाज्जायन्ते ! अथ मातुरुद- रादिवापत्यानि क्रमश इति शङ्कायां यौगपद्यपक्षमेव सम्यक्त्वेन कीर्तयति - त्रिगुणद्रव्येति । गुणत्रयसाम्ये वातादि धातुत्रयसाम्ये देहोपसंहार इव ब्रह्माण्डोपसंहारः, तेपां वैपम्येतु तद्युक्तप्रदेशे महदादि सृष्टिरिति द्योतयितुं त्रिगुणद्रव्येति निर्देशः । अण्डानामस्थिरत्वे दृष्टान्तः - समुद्रे बुद्बुदाः । " जलबुद्बुदवदित्यत्र " अनेनास्थय सूच्यत” इति हि विष्णुचित्तीयम् । भगवतोलीलारूपत्वे सुकरत्वे च दृष्टान्तान्तरम् - क्रीडा कन्दुकम् । अत्र " त्वन्यञ्चद्भिरुदञ्चद्भिः कर्मसूत्रोपपादितैः । हरे । विहरसिक्रीडाकन्दु कैरिवजन्तुभिरिति वचन मभिप्रेतम् । ब्रह्माण्डेति । कर्मवश्यसमस्त चेतनाथयशरीरवत्त्वेन बद्धात्मसमष्टि पुरुषशब्दवाच्यः, “योत्रह्माणं विदधाति पूर्वमिति परत्रह्मणः प्रथमजत्वेन, " सामीप्यात्तु तद्व्यपदेश " इति सुत्रोक्तरीत्याच ब्रह्मशब्दाभिधेयश्चभवन् चतुर्मुखः अण्डान्तः परिणताकाशादि मूतान्यधिष्ठाय कर्मानुगुणदेवादि चतुर्विधभूतजात मोगार्थ चतुर्दशभुवनानि निर्मिमाणः कृत्स्ननिर्वाहकतया तिष्ठतीति इदमण्डं तत्सम्बन्धितया ब्रह्माण्डमुच्यते । ஆப்தர்கள் சொல்லும் இடங்களில் பரமாத்மாவை இருபத்தைந்தாவது தத்துவம் என்றே கூறினாலும் அதற்கு தாத்பரியம் வேறு. இதை - இருபத்தைந்தாமவன் வேறு. பரமாத்மா வேறு ஆயினும் அவனுள் இவன் இருப்பதால் இவனே அவன்-அவனே இவன் என்று மஹர்ஷி தெளிவாக வெளியிட்டார். ஈசுவரனை இருபத்தாறாவதாகவோ-அல்லது- இருபத்தேழாவதாகவோ எண்ணவேணுமென்று சுருதி சொல்லிற்று. மூலபிரக்ருதியினு 184 देशिकाशयप्रकाशसहिते त्रिगुण द्रव्यक्रं क्री, समुद्र की 60 बुदबुद Gurwaji सर्वेम्वर लीलाकन्द Guruji, mars नी की ब्रह्माण्ड क युगपत्क्रमसृष्टि पक्षांनी यौगपद्य- पक्ष बहुप्रमाणानुगुण ं सर्वप्रमाणविरुद्धा. “आविर्भावतिरोभावातन्मनाशतिकल्पवत्” इत्यादिका कं अवस्थान्तरापत्ति तात्पर्य त्रिगुणद्रव्य क्रं क्री, समुद्र क्रं की बुदबुदा Gurji सर्वेश्वर लीलाकन्दका कां Gur, अन्याय भीड़ा की ब्रह्माण्डांक 6OLI युगपत्क्रम- सृष्टिपक्षी यौगपद्यपक्ष ं बहुप्रमाणानुगुण ं वेदसम्प्रदायविच्छेदभय क्रंr युगपत्सृष्टिप्रळयादिका " Co युगपत्क्रमेति । अत्र " तदण्डं समभवत्” “महदाद्याविशेपान्ताद्यण्डमुत्पादयन्ति । तदण्डमभवद्वैमं सहस्रांशुसमप्रभ " इति श्रुतिस्मृत्यादिषु सृष्टिप्रकरणे एकवचनान्ताण्डशब्दस्यैव प्रयोगात् एकदा महदादि- परिणामेपि - अण्डानां एकैकस्यैवेकैकदा सृष्टिरिति क्रमेण बद्दण्डसद्भावाभिप्रायेण - " रोमकूपेष्वनन्तानि ब्रह्माण्डा निभ्रमन्तिते - आण्डानां स्वदुदरमामन्तिसन्त” इत्यादि वचनप्रवृत्तिरिति केचिदाहुः । अपरेतु - “एक- कालेऽभिसृज्यन्ते संह्रियन्ते च पूर्ववत् । अण्डानावरणैस्सहस्रमकरोः । इत्यादीनास्पष्ट अण्डानां बहूनां एकदासृष्टि श्रवणात्, तदण्डमभवदित्यादीनां समष्टिदशाभिप्रायाकतयापि निर्वाह इत्याशेरते । " एककाले " इत्यादि रीत्याविशिष्यकथयत् बहुवाक्यजातं यौगपद्यपक्षेत्रिद्यमानं नान्यथानेतुं शक्यम् । अण्डमित्येक वचनन्तू करीत्या समष्ट्यभिप्रायेणापिनेतुं शकयमिति अनयोर्यौगपद्यपक्ष एव प्रकृष्यत इति भावः । नन्वण्डानां सर्वेषां एके- काण्डगत सर्वपदार्थानांचा न युगपत्सृष्टि सहारावुपपद्येते । " नकदाचिदनीदृशं जगदि” तिरीत्यानको पिकालो- लोकशून्यः कालत्वादद्यतन कालवदित्यनुमानेन सर्वदा जगत्सद्भावसमर्थनात् । अत एववेदसम्प्रदाया विच्छेदसिद्धिः । ! अन्यथा कृत्स्नत्रह्माण्डनाशे तदन्तः पातिन्यः प्रजाः वर्तन्ताम् । कुषितक विकोपालान्तर्गतो दुम्बरफलान्तर्मशकसम्वत् । ततश्चाध्यापकाध्याप्याद्यभाव एव । एवं जगतः प्रबाह नित्यत्वे मूलकारणान पेक्षणेनानुपलठध्याच मूल प्रकृत्यादिस्तत्त्ववर्गोपि विरमता मितिवादिनं मीमांसकं निरस्यति - वेदसम्प्रदायेति । டைய தமஸ்ஸு என்பது போன்ற நிலைகளில் ஏதாவதொன்றைத்தனித்து எண்ணினால் ஈசுவரன் இருபத்தேழாவதாகலாம். ஈசுவரனுடைய அந்தர்யாமி என்னும் நிலையைப்பிரித் தெண்ணி அவனை இருபத்தேழாக்கலாம் என்று சிலர் சொல்லுவது பொருந்தாது. தைத்தரீ யாதி உபநிஷத்து கொண்டு ஆறு பூதங்கள் பிறப்பதாகச் சொல்லுவது வேறு உபநிஷத்துக் களுக்கு விருத்தம். தத்துவங்களைச் சுருங்கச்சொன்ன இடத்தில் ஏறச்சொன்ன இடங்களைக் கூட்டி கணக்கிடவேணும். பாலிலிருந்து ஏடு படிகிறது, அதிலிருந்து கலசல் பிறக்கிறது, , उपलम्भाभावमात्र ॐ श्री वेदवा हिष्कृतां का पररत वारया परमतम चित्तत्याकार: 5 660 मूलप्रकृति (७ pmp @m तस्वां 185 निराम्यरमीमांसकादि- पञ्चविंशति तत्वमात्रupoor पक्ष पविंशप्रतिपादका बाधित. आतशास्त्राचं ऊनीं बीती 360 पञ्चविंशका परमात्मा
इदञ्चतेषामस्थानमयशङ्कितामात्रमेव । जगतो युगपत्सृष्टिप्रळयाङ्गीकारेपि - " समान नामरूपत्वाच्चा वृत्तावप्यविरोधो दर्शनात्स्मृतेश्वे"ति सुत्रोक्तदिशा सर्वेश्वरेण – " घातायथापूर्वमकल्पयदिति पूर्वकल्पस्मरणपूर्वकं देवादि पदार्थ पुनस्सृष्टिसम्भावनया, अनित्यार्थसंयोगस्यच - " शब्द इति चेन्नातः प्रभवात्प्रत्यक्षानुमानाभ्यामि " त्या दिना परिहारेण न कापि हानिरिति भावः । मीमांसको ककुत्स्नाक्षेपपरिहारस्तु – " वर्षादिवद्भवोपाधिः वृत्ति रोधस्सुषुप्तिवत् । उद्भिद् वृश्चिकवद्वर्णामायावत्समयादय इत्युदयनग्रन्थे द्रष्टव्यः । युगपत्सृष्टिप्रळयो द्विपरार्धा- वसानादिषु उत्पत्तिविनाशौ । उपलम्भाभावमात्रेति मात्र पदेन - अनुपलब्धो योग्यताविशेपणराहित्यं निवक्षितम् मूलप्रकृतीति । केवलं प्रत्यक्षसिद्धत्वात्पञ्चभूतानिविना मूलप्रकृत्यादीनि मीमांसकैर्नाजीक्रियन्ते । आगमात् । अत एव तेषामर्धलोकायतिक संज्ञेति । वेदवहिष्कृतरिति । वेदपूर्वभागे देवताविग्रहादि निराकरणात् उत्तरभागप्रामाण्यस्यैवानङ्गीकाराच्च बौद्धादिवदवैदिकत्वमप्येषां भवतीतिभावः । " ।
1 अथ प्रमङ्गात्सांख्यपक्षमपि प्रत्याख्याति - इव इति । युगपत्सृष्ट्यादिकमित्यर्थः । पञ्चविंशतीति । सत्वरजस्तमसां साम्यावस्था प्रकृतिः । प्रकृनेर्महान् । महतोऽहङ्कारः । अहङ्कारात्पञ्चतन्मात्राणि उभयमिन्द्रि- यच्च । तन्मात्रेभ्यो भूतानि । पुरुष इति पञ्चविंशतिर्गण “इति सांख्यसूत्रम् । मूले मात्रपदेनेश्वख्यावृत्तिः । तथाच तत्रत्यं भावं -” इत्येवं पञ्चविंशतिर्व्यूहः । एतदतिरिक्तः पदार्थों नास्तीत्यर्थ इति । तथैवान्यत्र च- इन्द्रियार्थसन्निकर्षजन्यं ज्ञानं प्रत्यक्षमित्यङ्गीकारे ईश्वरप्रत्यचे नित्येऽव्याप्तिरितिशङ्कायामाह — ईश्वरा सिद्धे रिती “ति — पड़र्विशेति । परमात्मेत्यर्थः । मन्त्रिकोपनिषदि " विकारजननी “नित्यादिना प्रकृतिप्राकृत- । । चतुर्विंशतितत्त्ववर्ग प्रस्तुत्य - " पिचन्त्येनामविपनामविज्ञाताः कुमारका " इति पञ्चविंदां जीवं निर्दिश्य— कस्तु पिवते देवरस्वच्छन्दोत्रवशानुगां " इति परमात्मानं प्रकृत्याह - " तं पत्रिंश कमित्याहुरित्यादिना । एवश्वेश्वरतत्त्वबोधकपरश्शतथाक्यप्रतिहतमेतन्मतमिति । ननु पञ्चविंशकजीवात्मातिरिक्तस्वात्परमात्मन पड्विंश- அதிலிருந்து தயிர் தோன்றுகிறது எனறாலும், பாலிலிருந்து தயிர் தோன்றுகிறது என்றாலும் இரண்டுககும் பொருளில் வாசியிலலை என்றார்களலலவா? இங்ஙன கொள்ளாதபோது, ஸத் வித்தியையைச் சொல்லும் உபநிஷததுப்படி, ஸ்தது என்னும் ஈசுவரன், தேஜஸ்ஸு, ஜலம் பூமி என்ற நாலு தத்துவங்கள்தான உண்டு எனன வேண்டியும் வரும். வைதிகப் பெரியோர் ஒருவரும் ஒப்பாத வேறுவேறு தத்துவங்களைக்கூட்டிக்கொண்டு முப்பத்தாறு தததுவங்கள் " Opal - 24
186 என்றதற்கு Gežத்தை ps po वापर्य सांधवः ।” महर्षि 6 6 6 60 प्राप्तकं देशिकाशयप्रकाशसहिते १ “अन्यभ्य राजन् ! सपरः, तथान्यः पञ्चविंशकः । तत्स्थत्वादनुपश्यन्तिोक एवैति · , भी ईश्वर 20 पठ् विंशका : सप्तविंशंका श्रुति noor.p. प्रकृतिनं तमोवस्था दि% Gor Quirr स्वमित्येतदयुक्तम् । " तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमन्च्युत “मिति तस्यैव पञ्चविंशस्वकीर्तनादित्यत्राह- आप्तशास्त्रेति । मोक्षधर्मादीत्यर्थः । तत्रैव किञ्चित्पूर्वमिदं वचनम् - " अभ्यश्चराजन्नि “त्यादि । अत्रपूर्वार्धेन जीवब्रह्मणो मिंथो विविक्तरूपत्वमभिधाय - " अवस्थितेरिति काशकृत्स” इति सूत्रोक्तरीत्या जीवस्य परमात्म वाचकशब्देनाभिधानं शरीरात्मभावनिबन्धनं नस्यैक्यनिमित्तकमिति तचात्पर्य तेनैव निर्णीतमित्यर्थः । यदीश्वरस्य पञ्चविंशत्वं तत्स्थत्वनिबन्धनं तर्हि तस्यवस्तुतः कतमत्वं कीर्तनीयमित्यत्राह — ईश्वरेति । उक्त- मान्त्रिकोपनिपदि — " तंपर्विंशक मित्याहुः सप्तविंशमथापरे । पुरुषं निर्गुणं सांख्यमथर्वशिरसो विदु “रितिध- धीतनित्यर्थः । पर्विंशकस्यैवसतः कथमपरे सप्तविंशत्वं प्राहुरित्यत्रतेपां तात्पर्यमाह - प्रकृति इति । अष्टौप्रकृ- यप्पोडश विकारा " इति चतुर्विंशतिर चेतनानि, पञ्चविंशो जीवः, पविंशः परमात्मेतिस्थिते - प्रकृतौ सूक्ष्म- चयाऽक्षरतमोवस्थयोरपिसुबालोपनिपदादौ पृथकीर्तनात् - तंत्र कामादाय संख्या वृध्द्या परमात्मनस्तप्तविंशत्वं सम्पाद्य- मित्यर्थः । चमस धिकरण प्रकाशिकायान्तु अन्यथापि निर्व्यूहम् - “परमात्मनप्पविंशकः कालस्य विशेष- णत्वेन प्रकृतितद्विद्वारेपन्तर्भावात् सप्तविंशकत्वं कालस्य तदनन्तर्भावविवक्षया । पञ्चविंशकेष्वेव लब्धैश्वर्यः कश्चिदुक्तः पञ्चविंशकस्तुत्यर्थ मित्यन्यथासिद्धिरीश्वरप्रतिपादनस्य ववतुमशक्या । संख्यातः पृथक् निर्देशादित्य- भिप्राय इति । एवमेवन्यायसिद्धानेपि - " तदेवमव्य कोपक्रम महदहङ्कारेन्द्रिय तन्मात्रभूतसृष्टिप्रकरणेषु जीवपरौ पञ्चविंशकपविंशकौ । अक्षरतम् सोरन्यतरोपक्रमे कालस्य पृथग्गणनेच पड्विंशक सप्तविंशकाष्टविंश करवादिकं यथासंभव भाव्यम् । …….. सत्वरजस्तमसां पृथग्गणनयाऽधिकसंख्यां निर्वहन्तस्तेषां द्रव्यत्वदृपणेन वक्ष्यमाणेन निरस्ता इति । अत्रैवान्येषां केपाचिन्निर्वाहं निरस्यति – ईश्वरेति । स्वरूपपरिणामवत्यचेतने यथायथं चतुर्विंश- तित्व पञ्चविंशतित्वयोः कल्पनेन जीवपरयोप्पविंशसप्तत्रिंशत्वाभ्यां संख्यानमेवोचितम् । नत्यपरिणामिन्येक- तत्त्वतया परिगणिते परमात्मन्यवस्था भेदकल्पनेन । अन्यथा तस्मिन्नेव व्यूहविभवादिरूपावस्थामेदं जीवे बद्धमुक्ताद्यवस्था भेदश्चादायापि तथा परिगणनसम्भवेन तदुपेक्षा या निर्बीजत्वापाता दितिभावः । ।
உண்டு என்ற சைவர்களின் வாதம் வீணே. திசை என்ற ஒரு நித்தியமான ஸர்வவியாபி யான தத்துவம் உண்டென்ற வைசேஷிகர் மதம் - அப்படியொருதத்துவம் பிரமாணங்களில் தத்துவப்ரகரணங்களில் எடாமையாலே எடுபடாது. திசைகளைப் படைத்தான் என்று சொல்லுவது-சுவர்க்கத்தைப் படைத்தான், நடுவானத்தைப் படைத்தான் என்று சொல்லுपरमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 187. mpifur sour soणी सप्तविंशक डा कर ढग का surró. ईश्वर अन्तर्यामिरूप संक्रणी क्रं தெண்ணிசன் என்கிறது என்று சிலர் சொல்லுமதற்கு ன மில்லை.
ननु तत्त्वानां चतुर्विंशतिवादि सङ्ख्यासम्बन्ध एवं कथं निर्णीयते । यावता तैत्तरीयादिपु सृष्टिवाक्ये – " आत्मन आकाशस्सम्भूत” इत्यादिना षण्णामेवतत्त्वानामानानादिति चेदाह -तत्तरीयेति । धातुस्समष्टि- तत्त्वम् । शरीरारम्भकधातूनामिवैपां जगदारम्भकत्वात् । पञ्चभूतान्यात्माचेति पशु यन्तरं - सुबालो पनिषदादयः । तत्रप्रकृत्यादीनां सर्वेषां तत्त्वानां कीर्तनादितिभावः । ननु कथं सर्वश्रुत्यानुगुण्येन नयनं कार्य- मित्यत्राह — तत्त्वेति । सर्वशाखाप्रत्ययन्यायेन परस्परं संकलनीयमित्यर्थः । तथा च सर्वार्थसिद्धिः - " यदि- न्यूनाधिक निर्देशमात्रा द्विरोधः, तदा कचिदप्यनुक्तमन्यतोय नस्यात् । ततश्च विद्ये क्ये गुणोपसंहारस्त्यज्येत । छान्दोग्ये मूतत्रयं तैत्तरीये भूनपञ्चकं, अन्यत्र तथा तथान्यूनमधिकञ्च तत्त्रमधीतमिति तवयान्यावस्थापनं विलीयेते"ति । तत्त्वपर्यायधातुशब्देनात्मनो पिग्रह णौचित्यात अत्रमूले - “तत्तरीयेपड्वातुवाद” इत्युक्कावापि, सर्वार्थसिद्ध भूतस्यैव प्रस्तावात् तेनात्मनोमणं नोचितमिति - " तैत्तरीयेनूतपञ्चके"त्युक्तिः । ननु-आत्मन आकाशस्सम्भून इत्यादौ परमात्मा का शय मध्येऽवश्यवक्तव्यप्रकृत्यादीनामनुक्तिरभावमेवतेषां साधयति । मध्ये तेषां सद्भावेतु आत्मन इति पचनी आत्मन आकाशकारणत्वबोधयन्तीचाध्येत । आत्मनः आकाश कारणत्वस्था- संभावितत्वादित्यत्राह — क्षीरादिति । क्षीरदध्नोर्मध्ये कळळा द्य ने कावस्था से भवयभिप्रेत्य इदमिदमित्यसकृन्निर्देश इति रलपेटिका । तथा च - क्षीरात्कललं, ततः किञ्चित्, ततोदधीतिवक्तव्ये, केनचिदुच्यते “क्षीराद्दधोति । तथा च तद्वाक्यं यथा नाप्रमाणं, तत्रक्षीरादितिपञ्चम्यास्साक्षात्परम्परासाधारण हेतुत्वमात्रवोधपरत्वात्, तथैव प्रकृतेपि परमात्मनः प्रकृतिः ततोमहान्, ततश्च परम्परया जातात् शब्दतन्मात्रात् आकाश इति वक्तव्ये आत्मन आकाश - इति संक्षेपेणतैत्तरीयोक्तिः । पञ्चन्या हेतुत्वमात्रबोधनादिभावः । अस्यश्लोकस्याकरो द्रष्टव्यः । विपक्षे बाधकमाह – इङ्गन् इति अनुक्तमन्यतोमाह्य मित्यस्यानङ्गीकारे इत्यर्थः । तथाचान्यत्रो तस्यापिमेळने चतुर्विंशति जडतत्त्वेष्वेव पर्यवसानं दुर्वारमितिभावः । नन्वनेनेवन्यायेनशवानां तत्त्वाधिक्यमप्यवर्जनीयंस्यादित्यत्राह-दि- W வதற்கு ஒப்பாகையாலே, தனியாக ஒரு திசை தத்துவம் உண்டென்பதற்கு அசைக்கமுடியாத சாட்சியாகாது. ஆகாய வெளியில் ஆங்காங்கு ஸூரியனின் உதயம் அஸ்தமயங்கள் கொண்டு திசைகளை வகுத்து வியவஹரிக்கிறார்கள் என்றும், அஹங்காரம் என்னும் தத்து வமே திசையாக நிற்கிறது என்றும் சிலர் சொல்லுவர். இப்படிக் கொண்டாலும், இவை இல்லாத தேசததில் தூரம், சமீபம், கிழக்கு, மேற்கு என்று வரும் விபவஹாரங்களெல்லாம் 186 என்றதற்கு ppp सांधवः ।” ‘देशिकाशयप्रकाशसहिते " वापर्य “अन्यथ राजन् ! सपरः, तथान्यः पञ्चविंशकः । तत्स्थत्वादनुपश्यन्तिोक एवैति महर्षिणी, ईश्वरा पविचका क्र.:, सप्तविंशंक
। Tor Goa प्राप्तकं । श्रुति Crimp. प्रकृति तमोवस्थादिक या Glurror स्वमित्येतदयुक्तम् । “ तेनैतन्नाभिजानन्ति पञ्चविंशकमच्युत “मिति तस्यैव पञ्चविंशस्वकीर्तनादित्यत्राह - आप्तशास्त्रेति । मोक्षधर्मादीत्यर्थः । तत्रैव किञ्चित्पूर्व मिदं वचनम् - " अभ्यश्चराजन्नि “त्यादि । अत्रपूर्वर्धिन जीवत्रह्मणो मिथो विविक्तरूपत्वमभिधाय – " अवस्थितेरिति काशकृत्स्त” इति सूत्रोक्तरीत्या जीवस्य परमात्म वाचकशब्देनाभिधानं शरीरात्मभावनिबन्धनं नस्यैक्यनिमित्तकमिति तचात्पर्य तेनैव निर्णीतमित्यर्थः । यदीश्वरस्य पञ्चविंशत्त्वं तत्स्थस्वनिबन्धनं तर्हि तस्यवस्तुतः कतमत्वं कीर्तनीयमित्यत्राह - ईश्वरेति । उक्त- मान्त्रिकोपनिपदि — “ तंपर्विंशक मित्याहुः सप्तविंशमथापरे । पुरुषं निर्गुणं सांख्यमथर्वशिरसो विदु “रिति- धीत नित्यर्थः । पर्विंशकस्यैवसतः कथमपरे सप्तविंशत्वं प्राहुरित्यत्रतेपां तात्पर्यमाह – प्रकृति इति । अष्टौप्रकृ- यप्पोडश विकारा " इति चतुर्विंशतिर चेतनानि पञ्चविंशो जीवः, पड्विंशः परमात्मेति स्थिते - प्रकृतौ सूक्ष्म- तयाऽक्षरतमोचस्थयोर पिसुचाल पनिपदादौ पृथकीर्तनात् - तंत्र कामादाय संख्या वृध्द्या परमात्मनस्तप्तविंशत्वं सम्पाद्य- मित्यर्थः । चमस धिकरण प्रकाशिकायान्तु अन्यथापि निर्व्यूढम् – “परमात्मनप्पविंशकस्वं कालस्य विशेष- णत्वेन प्रकृतितद्विकारेपन्तर्भावात् सप्तविंशकत्वं कालस्य तदनन्तर्भावविवक्षया । पञ्चविंशकेष्वेव लब्धैश्वर्यः कश्चिदुक्तः पञ्चविंशकस्तुत्यर्थ मित्यन्यथासिद्धिरीश्वरप्रतिपादनस्य वक्तुमशक्या । संख्यातः पृथक् निर्देशादित्य- भिप्राय इति । एवमेवन्यायसिद्धानेपि - " तदेवमव्य कोपक्रममददः कारेन्द्रिय तन्मात्रभूतसृष्टिप्रकरणेषु जीवपरौ पञ्चविंशकपविंशकौ । अक्षरतमसोरन्यतरोपक्रमे कालस्य पृथग्गणनेच पडुर्विंशक सप्तविंश काष्टविंश करवादिकं यथासंभवं भाव्यम् । …….. सत्वरजस्तमसां पृथग्गणनयाऽधिकसंख्यां निर्वहन्तस्तेषां द्रव्यत्वदृपणेन वक्ष्यमाणेन निरस्ता इति । अत्रैवान्येषां केपाचिन्निर्वाहं निरस्यति – ईश्वरेति । स्वरूपपरिणामवत्यचेतने यथायथं चतुर्विंश- विश्वश्चविंशतित्वयोः कल्पनेन जीवपरयोप्पडुर्विशसप्तत्रिंशत्वाभ्यां संख्यानमेवोचितम् । नत्वपरिणामिन्येक- तत्त्वतया परिगणिते परमात्मन्यवस्था भेदकल्पनेन । अन्यथा तस्मिन्नेव व्यूह विभवादिरूपावस्थाभेदं जीवे बद्धमुक्ताद्यवस्था भेदञ्च्चादायापि तथा परिगणनसम्भवेन तदुपेक्षायानिय जत्थापातादितिभावः । உண்டு என்ற சைவர்களின் வாதம் வீணே. திசை என்ற ஒரு நித்தியமான ஸர்வவியாபி யான தத்துவம் உண்டென்ற வைசேஷிகர்மதம்- அப்படியொருதத்துவம் பிரமாணங்களில் தத்துவப்ரகரணங்களில் எடாமையாலே எடுபடாது. திசைகளைப் படைத்தான் என்று சொல்லுவது - சுவர்க்கத்தைப் படைத்தான், நடுவானத்தைப் படைத்தான் என்று சொல்லு परमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 187. ompifursöur soणी सप्तविंशकी का ढंग का sorrio ईश्वर अन्तर्यामिरुप कुंकली தெண்ணி எரிகன் என்கிறது என்று சிலர் சொல்லுமதற்கு னே மில்லை.
ननु तत्त्वानां चतुर्विंशतित्वादि सङ्ख्यासम्बन्ध एवं कथं निर्णायते । यावता तैत्तरीया दिपु सृष्टिवाक्ये - " आत्मन आकाशस्सम्भूत” इत्यादिना षण्णामेवतत्त्वानामाम्नः नादिति चेदाह - तंत्तरीयेति । धातुस्समष्टि- तत्त्वम् । शरीरारभ्भ कधातूनामिवैषां जगदारम्भकत्वात् । पञ्चभूतान्यात्माचेति पड्यातवः । श्रुयन्तरं सुवालो पनिपदादयः । तत्रप्रकृत्यादीनां सर्वेषां तत्वानां कीर्तना दितिभावः । ननु कथं सर्वश्रुत्यानुगुण्येन नयनं कार्य- मित्यत्राह — तत्त्वेति । सर्वशाखाप्रत्ययन्यायेन परस्परं संकलनीयमित्यर्थः । तथा च सर्वार्थसिद्धिः - " यदि- न्यूनाधिक निर्देशमात्रा द्विरोधः, तदा कचिदप्यनुक्तमन्यतोय नस्यात् । ततश्च विद्यायेगुणोपसंहारस्त्यज्येत । छान्दोग्ये मूतत्रयं तैतरीये भूनपञ्चकं, अन्यत्र तथा तथान्यूनमधिकञ्च तत्रमधीतमिति तत्त्ववान्यावस्थापनं बिलीयेते"ति । तत्त्वपर्यायधातुशब्देनात्मनोपिय: णौचित्यात् अत्रमूले” तैत्तरीयेपङ्गतुवाद” इत्युक्कावापि, सर्वार्थसिद्ध भूतस्यैव प्रस्तावात् तेनात्मनोमणं नोचितमिति " तैत्तरीये भूतपञ्चके"युक्तिः । ननु-आत्मन आकाशस्सम्भून इत्यादौ परमात्माकाशय मध्येऽवश्यवक्तव्यप्रकृत्यादीनामनुक्तिरभः यमेवतेषां साधयति । मध्ये तेषां सद्भावेतु आनन इति पञ्चनी आत्मन आकाशकारणत्वं बोधयन्तीचाध्येत । आत्मनः आकाशकारणत्वस्या- संभावितत्वादित्यत्राह — क्षीरादिति । क्षीरदध्नोर्मध्येकलाद्यने कावस्था से भववभिप्रेत्य - इदमिदमित्यसकृन्निर्देश इति रलपेटिका । तथा च - क्षीरात्करलं, ततः किञ्चित् ततोदधीतिवक्तव्ये, केनचिदुच्यते क्षीराद्दधीति । तथा च तद्वाक्यं यथा नाप्रमाणं, तत्रक्षीरादितिपञ्चम्यास्साक्षात्परम्परासाधारण हेतुत्वमात्रवोधपरत्वात्, तथैव प्रकृतेपि - परमात्मनः प्रकृतिः ततोमहान् ततश्च परम्परया जातात् शब्दतन्मात्रात् आकाश इति वक्तव्ये - आत्मन आकाश - इति संक्षेपेणतैत्तरीयोक्तिः । पञ्चम्या हेतुत्वमात्रबोधनादिभावः । अस्यश्लोकस्याकरो द्रष्टव्यः । विपक्षे बाधकमाह – इङ्गन् इति अनुक्तमन्यतोप्रायमित्यस्यानङ्गीकारे इत्यर्थः । तथाचान्यत्रोक्तम्यापिमेळने चतुर्विंशति जडतस्त्वेष्वेव पर्यवसानं दुर्वारमितिभावः । नन्वनेनेवन्यायेनशवानां तत्त्वाधिक्यमप्यवर्जनीयंस्यादित्यत्राह - वैदि-
J 1 வதற்கு ஒப்பாகையாலே, தனியாக ஒரு திசை தத்துவம் உண்டென்பதற்கு அசைக்கமுடியாத சாட்சியாகாது. ஆகாய வெளியில் ஆங்காங்கு ஸூரியனின் உதயம் அஸ்தமயங்கள் கொண்டு திசைகளை வகுத்து வியவஹரிக்கிறார்கள் என்றும், அஹங்காரம் என்னும் தத்து வமே திசையாக நிற்கிறது என்றும் சிலர் சொல்லுவர். இப்படிக் கொண்டாலும், இவை இல்லாத தேசததில் தூரம், சமீபம், கிழக்கு, மேற்கு என்று வரும் விபவஹாரங்களெல்லாம் 188 देशिकाशयप्रकाश सहिते तैतिरीय दिवाण सृष्टिवावयाला कंठा G पट्यातुवादळं कंठ wpp sir arr கள் புலக்கும் எராங்களை ச்சுருங்கசொன்ன விடங்களிலே ஏறச்சொன்ன இடங்களை BEL Big बांधा प्रात ं. " क्षीरादिदं तत इदन्तु ततो दधीति, क्षीराद्दधीति वदतां किल को विशेषः “.
J करिति । वैदिकाभासरसाङ्ख्यादिभिरप्यनभ्युपगतेत्यर्थः । पत्रिंशदिति । माया पुरुष इति द्वेतत्त्व, शिवशक्ति सदाशिवेश्वर विद्यातत्त्वानिपञ्च कालनियतिकलाऽविद्यारागतत्त्वानि पञ्चत्याहत्य द्वादशानां शैवागमसिद्धानामधिक- तयाऽङ्गीकारात्तेपाम्मते प्रकृत्यादिचतुर्विंशतिभिस्स पत्रिंशतत्त्वानिभवन्तीतिभावः । आप्तपरिग्रहेति । तेषां शैवागमस्य - " खंडि रुद्रमहाबाहो मो : शास्त्राणि कारयेति भगवन्नियुक्त पशुपतिविप्रलम्भवैभव विजृम्भितत्वात्, आप्ततमपराशर पाराशर्यादिपरिग्रहो नास्तीत्यर्थः । अनादरणीयमिति । एषु केषाञ्चिः स्वरूपत एवासिद्धत्वात्, सिद्धानामप्यपरे पामन्यथासिद्धत्वात्, सामान्यतो वेदविरोधाच्चानादर एव कार्य इत्यर्थः । अथ वैशोपिकाभिमत- दिक्तत्त्वमपि प्रत्याख्याति - दिगिति । सर्वकाले सर्वदेशेष्वपि प्राच्यादि व्यवहारहेतुतया कल्प्यमाना सा नित्या विभ्वी च सिध्यति इति तदभिमानः । तस्यपङ्क्तीति । सृष्टिलय प्रकरणेषु तादृशस्य तत्त्वस्याकथ- नादित्यर्थः । ननु पुरुषसूक्ते " प्राणाद्वायुरजायतेत्यादि तत्त्व सृष्टिं पठित्वा -” पद्भ्यां भूमिर्दिशः श्रोत्रादिति तत्तुल्यतया दिक् टरप्युच्यत इत्यत्राह - दिक्सृश्य दोति । स्वर्गान्तरिक्ष दीति । " नाभ्या आसीदन्तरिक्षं श्रीगोंद्यौस्तमवर्तते “ति स्वर्गान्तरिक्षा दिपदार्थानामपि सृष्टिवचनात् तेषां तत्त्वान्तरत्वाभाववत् दिशोपि तत्त्वान्त- रत्त्वं नास्तीत्यर्थः । तथा च तत्र दिसृष्टिवचनं तदभिनानिदेवता सृष्टिविवक्षया दिगुपाधिभूत पदार्थसृष्टिविव-. क्षयावोपपद्यत इति भावः । इन्द्रियाणां केवलविकृतित्वेन श्रोत्रस्य दिगुपादानत्यासंभवात् दिक्सृष्टेः प्राक् प्रकृत्यादीनां सर्वदिकयापित्वावार्याचारकभावाद्यनुपपतेश्च तस्यास्सर्वथा तत्त्वान्तरत्वमसंभवि । एवञ्च वायुक्रिया- धिकरणादौ प्राणस्य तत्त्वान्तरत्वप्रतिषेचन्या योत्र पिसमान इति भावेनाह– आर्केयालिति । तर्हि तस्याः कुत्रान्तर्भाव इत्यत्रकस्यचिन्मतमाह – आकाशमिति । सूर्यगतिविशेषः उदयास्तमयाचलादिदेशेषु सूर्यस्य गति । विशेषाः । आदिनोदयाचलादिसंयुक्तसंयोगपरम्परापीयस्त्व भूयस्त्वा दिग्रहणम् । तथा च सूर्यगत्योदयाचलात्पूर्व- निर्दिष्टपरम्परा ल्पीयस्त्वतः यम्योदयाचलसन्निहितोय आकाशप्रदेशविशेषः स तस्य प्राची । तद्भूयस्त्वतः தக்கவையான சில குறிப்புகள் கொண்டு நடைபெறுகின்றன. காலம் என்னும் தத்துவமும் இவ்விதம் வேண்டாம் என்று எதிர்த்துக் கூறலாகாது. அது உண்டென்ன பல பிரமா னங்கள் இருக்கின்றன. காலமாவது - க்ஷணம் துவங்கி பிரம்மாவின் பாதி ஆயுளாள பராத்தம் வரையில் சிறியதும் பெரியதுமான அளவுகளைக் கொண்டதாய், எதிர், நிகழ், கழிந்தகாலம்,மூத்தவன் परमभने अचिचत्वाधिकारः 3. 189 என்றார்களிறே இங்ஙன் கொள்ளாதபோது சயத்தைக்கொண்டு ஈரம் சுரங்களும் काढा | चतुर्चातुवादळं प्रसनिकं मुकं वैदिकक तत्त्रान्तर टेक पत्रंशसत Gangub पक्ष आसपरियदळ अनादरणीय. तद्व्यवहितः प्रतीची । एवं यस्यास्ताचलसन्निहितेत्या दिवैपरीत्येन प्रतीचीप्राचीभेदापि सुवचः । तथा उक्तरीत्या यस्य सुमेरुसन्निहिता काशन देशोयः स तस्योदीची तथ्य रहितो दक्षिणेति । ततश्चाकाशस्यस्वतः प्रदेशचैपम्याभावेपि एतादृशौपाधि मे इमादाय प्राच्यादिव्यवहृतिविपयत्वमिति भावः । अवाजयन मनुस्याइ - अहङ्कारेति । इप्पडि सूर्यगतिविशेषेग विभक्तः दिक्शब्दवाच्यो भवति । पूर्वमेवनिरस्त प्रायस्याध्यस्य पक्षस्य स्वीकारेप्य- निर्वामेवाह – इप्पडिको ण्डालुमिति । देशेति कालस्याप्युपलक्षणम् । आकाशस्याहकारोपादानत्वेन तस्वच महदुपादानकतया तयोः पूर्वकालेदेशेव तदभावेपि तेस्तै रुचितोपाधिभिस्तत्तत्संयुक्तेन विभुनाया परमात्मना प्राक्प्रत्यचस्त्रादिव्यवहाराभविष्यन्तीति तयोः पश्चादप्येवमेव निर्वाहशेवरमिति मुधैदिकल्पनमितिभावः । तदुक्तं तंत्र मुक्ताकलापे - “ज्योमोत्तीर्णेपि देशे प्रभवतु तदुराध्यन्वितस्ततदयैः दूरत्वादिव्यवस्था, स्वयमुत विभुना ब्रह्मणा, किम्परैन इति । ननु यदि दिशोन्यथा सिद्धिरुच्यते, तीन यैवदिशा “सूर्यावृत्त्या राधित्र्यति करवशतः कालनास्त्वम्चरादे “रिति कालस्यापि निष्फालनं स्यादित्यत्र तयो: प्रमाण चलावलाभ्यां वैपम्यनाह – कालप्रतिः आनुनानिक- बन्दीति । न केवलं यौक्तिकः कालोऽस्माकम् । अपित्वागमिकः । तथा च सर्वार्थसिद्धिः काल इति मन्वानस्सांख्यसौगतचा वञ्चितः कश्चित्कालं निहुते” इत्यादि । तथा चागमः विष्णुपुरा- णादिः । “विष्णोःस्वरूपापरतोदितेद्वेरूपे प्रधानं पुरुषश्च विप्रेत्यारभ्य -” रूपान्तरं तत् द्विज ! कालसज्ञमिति । अत्रप्रकृति पुरुषतुल्यतया तत्त्वान्तरत्वप्रतिपादनात् नोक्तरीत्याऽन्यथासिद्धिस्तुवचेति भावः ।
एवमियता ग्रन्थेन विस्तरतः त्रिगुणन्यं साझोपा चिन्त्यतेस्म । अथोद्देशक्रमानुसारात् द्वितीयाचित- मिहप्रतिबन्धा प्रस्तुतं कालं लक्षयति — कालेति । क्षण. दीत्यादिना —” सर्वेनिमेपाजज्ञिरे विद्युतः पुरुषादधि । कलामुहूर्ताः काष्ठाश्चाहोरात्रः श्चसर्वशः । अर्धनासामासा ऋतवस्संवत्सरथे “त्युक्त कालविभागानां प्रणम् । एषाम्मध्ये क्षण एवादिः । तमादायैव सर्वेषां परिगणनात् । अन्तिमस्तु पराधः चतुर्मुखयुः परार्धः । अवच्छेदः 1 இளையவன், போன்ற வியவஹாரம் இதுகளுக்கு சிறப்புககாரணமான ஒரு திரவியம், நித்திய மான காலத்தில் க்ஷணம்போன்ற அளவுகள் சில அளவுகோல்களாலே வந்தன என்பர். வேறுசிலர்-“ஈசுவரன் அந்த உலகில் காலத்தில் மாறுதல்களைச் செய்கிறான்’’ என்பதனால் காலம் என்னும் தத்துவம் (பிரகிருதியைப்போல்) மாறுபாட்டையும் பொருள் என்று தேறு கிறது. அதனால் அதனுடையமாறுதல்களே க்ஷணம் முதலியன என்று பேசுவர். ஒரு । 190 दिन दिक्स्ष्टयादि देशिकाशयप्रकाशसहिते नित्यविभुतस्य क्रं 60 हैतुकां की, स्वर्गान्तरिक्षादि सृष्टिवाक्य ं Gur तरवान्तरकल्प का हु. आकाशळं सूर्यगतिविशेषादिका विभक्त
तत्वपाङ्कि परिसङ्घयातsor mil अन्यथासिद्ध. शु दिल के कार की
विभागः । अत्र क्षणादीनां सर्वेषामेवाविशेषेण कालविभागत्वे कथितेपि क्षणस्यैव साक्षात्कालपरिणामरूपत्वम्, अन्येषां तरतपभावापनक्षणसमुदायरूपत्वञ्चेति विभज्यबोध्यम् । उक्तञ्च नीतिमालायां - " कालोऽनाद्य- नन्तोऽजस्त्रक्षण परिणामी मुहूर्ताहोरात्रादिविभागवान् परिणामपरिस्पन्दादिहेतुरिति । एतदर्थश्च सर्वार्थसिद्धौ • विवृतः “क्षणरूप एवकालस्य सर्वदा परिणामः । तत्संख्या प्रकर्षतारतम्यान्मुहूर्तादिविभाग इति । भूत- भविष्यदिति । अतीतादि व्यवहारहेतुः काल इति वैशेपिकाः । आचार्या अप्याहुः " कालोप श्लिष्ट- वेषेगाः स्तिभविष्यतीन् । प्रयुञ्जतेऽर्थमेदेषु सदाचास्तिमनेहस इति । ज्येष्ठकनिष्ठत्वयोः कालकृतपरापर- रूपत्वमाहुः | विशेषकारणेति । कालस्य कार्यमात्रं प्रति सामान्यकारणत्वेपि निर्दिष्टव्यवहारादीन्प्रति विशेष - कारणत्वमित्यर्थः । ओरु द्रव्यमिति । त्रिविधा चेतनद्रव्येषु त्रिगुणशुद्वसत्वभिन्ना चेतनद्रव्य मित्यर्थः । एतेन- तादृशद्रव्यत्व, क्षणादिपरिणामित्वातीतादिव्यवहार विशेष - विशेषकारणत्वादिकं तल्लक्षणमित्युक्तं भवति । अथकाल- विषयेमत मेदान्प्रदर्शयति - नित्येति । " अनादिर्भगवान् कालः नान्तोस्यद्विज विद्यते " इति कालस्यनित्यत्व- श्रवणात् — यथा नित्य आकाशे घटाद्युपाधिसम्बन्धादेव प्रदेशपरिच्छेदः, न तु स्वतः तथैवकालेपि क्षणादि- सर्वोविभागः सूर्यपरिस्पन्दाद्युगधिना जायते, न तु तस्य तदात्मना परिणामः । तथाचक्षणाद्यात्मक विभागे कालः केवलं निमित्तमेव नतुपादानमित्युक्तं भवतीति । अथास्मिन् पक्षे प्रमाणविरोध प्रदर्शयन्नेव सिद्धान्तमपि सूचयति - कालं सपचत इति । स ईश्वरः तत्र नित्यविभूती कालं पचते केवलं कालं क्षणाद्यात्मना परिणाम- यति । न सावता क्षणाद्यात्मनामरिणतः कालनां त्रिमूर्तिपचते । तत्रहेतुनाह-न कालस्तत्रयै प्रभुरिति श्लोक- शेषपादः । तत्र नित्यविन्तौ न कालः प्रभः नित्यविभूतिस्थ पदार्थानं न कालः परिणामने समर्थ इत्यर्थः । अत्रादिना - " फलामुहूर्तादिमयश्चकालो नयद्विभूतेः परिणाम हेतुरित्यादिकं विवक्ष्यते । 9 मयडत्रवि कारार्थिकः । तथा च पूर्वोक्तवाक्येन कालस्य नित्यस्वप्रतिपत्तावप्येवमादिना प्रमाणेन साक्षात्रि- कारान्प्रत्युपादानताप्रतीतेः क्षगाद्यारमनापरिणामस्तस्य साक्षादेवस्वीकार्यो ननूपाधिद्वारेति भावः । एतेन एकरूपस्यैव பொருளில் தோன்றும் அசைவுகளின் எண்ணிக்கையே (கடிகாரமுள்போல்) க்ஷணம் முதலிய காலம் என்ற ஸ்ரீகியாயதத்துவ நூலுக்கும் காலம் என்ற தனிப்பொருளில்லை என்று கருத்தல்ல பின்னை? க்ஷணம் முதலான காலத்தின் கூறுகளுக்கு ஓர் அளவுகோல் சொல்லுவதில்தான் கருத்து. பிரம்ம ஸூத்ரஜைநாதி கரணத்தில் காலத்தை மறுப்பதுபோல் காணப்படும் परमतमने अचित्तत्वाधिकारः 8. 191 என்றும், ஜாமிப்படியாகிறது என்றும் சிலர்சொல்லுவர். இப்படி கொண்டாலும், இவை @Gssor देश की दूरस्वासनस्व पूर्वापरादिव्यवहारा कGroom उचितोपो धितिशेषांक TG निर्वाहिक Gogo. कालप्रतिबन्दि प्रमाणबलत्ता निरसिorib. कालस्य निमेषकाष्ठादिव्यवहारास्सर्वे आदित्यादिगतिक्रियोपाधिका भवन्तीति पक्षस्य- आचान् पिळ्ळैकृततत्त्वत्रय- विवरणे प्राधान्येनाश्रयणं प्रत्युक्तं भवति । अतिरिक्तकालप्रतिक्षेपकमिव प्रतीतं न्यायतच्वशास्त्रस्थं वचनं- मप्यविरोधेनाह – एकाश्रयेति । एकद्रव्याश्रितेत्यर्थः । अनेकद्रव्याश्रितानेकक्रिया सङ्ख्यानां क्षणादिरूपत्वा- संभवात् एकाश्रयेति । तथाचैकचक्षुः पक्ष्मस्य संयोगविभाग हेतुभूतोन्मेपादिक्रिया संख्यैव क्षत्रादिरूपः काल इति कथनात् तदतिरिक्तकालनिषेध प्रतीतिरिति पूर्वपक्षिणो भावः । सिद्धान्तस्तु अतिरिक्त कालबोधको क्तवचन- बलात् न्यायतन्त्र एवाये - सर्वे प्रत्ययाः कालोपविष्टा एवहि प्रतीयन्ते । तदिदमिति देशकालविशिष्टतयैव स्मृतिरपिजायमाना प्रागपि कालानुभवसाधयति " । इति अतिरिक्तकालस्य प्रत्यक्षत एवं साधनाच किया सङ्ख्या काल इति प्रस्तुतं वचनं, कालपरिणाम भूतक्षणादिपु सङ्खयानदिषु संख्यानस्य क्रियोपाधिः यथाऽधुनातन घटीयन्त्रादिषु इति प्रदर्शन परमिति । एव मेव भाष्यश्रीमुक्तावपि भ्रमं वारयति - जैनाधिकरणेति । द्वितीय- द्वितीयस्थ – “नैकस्मिन्नसंभवादित्यारभ्यप्रवृत्तमिदमधिकरणम् । तत्र हि जीवधर्माधर्मपुद्गलकालकाशाद्यानि द्रव्यणीति जैना इत्यनूयाथतन्निराकरणावसरे - " कालस्य पृथगस्तित्वना स्तित्वादयो न वक्तव्याः न च परिहर्त- व्या” इति निरूप्यते । अनेन कालाख्य पदार्थपार्थक्य नास्तीति आपाततः प्रतीयते । तन्नयुज्यत इत्याह- रूपान्तरमिति । इदं विष्णु पुराणस्थं पूर्वमेोपादाय व्याख्यातम् । प्रकृतिपुरुपेत्या दिरात्मसिद्धौ मळ- पद्यम् । “….अनुविद्धतिनित्यं नित्यसिद्धैरनेकैः । स्वपरिचरणभोगैः श्रीमतिप्रीयमाणे भवतु मम परस्मिन् पूरुषेभक्तिभूमेति पूर्णश्लोकः । उत्तराधे परशब्दविशेषित पुरुषशब्दस्य भगवद्बाचितया प्रयोगात् प्रथमं केवल- पुरुषशब्दः - पुरिशेत इति व्युत्पत्त्या शरीरिणं जीवमभिदत्ते । व्यकंस्थूलो लोकः । नित्यसिद्धाः अनन्तगरुडाद्याः । तेचभवत्परिचरणैकभोगाः श्रीमतिप्रीयमाणे इत्यनेन दिव्यदम्पत्योरेकं शोषित्वमित्युक्तं भवति । अत्रपूर्वाधं यदि- च्छामिति यद्वृत्तयोगात्, उत्तरार्धेपि तस्मिन् पुरुषे - इति तच्छद्वाध्याहारः कार्यः । प्रमाण-विष्णुराणादिकं पूर्वो- பாஷிய வாக்யங்களுக்கும் அவ்வாறு தாத்பரியமல்ல. பாஷியத்தை அங்கு ஊன்றி கவனித் தால் இது புலப்படும். காலமும் எம்பெருமானுடை ஒரு தனி யுருவம் என்றும் பிரக்ருதி புருஷன், காலம் முதலியவர்கள் பகவானுடைய ஸங்கல்பத்தைச்சார்ந்து இருக்கிறார்கள் என்றும் பிரமாணஸம் பிரதாயங்களுமிருக்கின்றன. காலமானிகளான அளவுகோல்களை அடுத்தடுத்து வருபவைகளை வைத்துக்கொண்டு காலமே வேண்டாம் என்னும் வேதப்புற 192 मेकाश यशिप्रकाशसहिते कालLDING - क्षणादिपरार्धपर्यन्तावच्छेद 500 mg, भूतभविष्यद्वर्तमान ज्येष्ठकनिष्ठादिव्यत्र- मारा विशेषकारणorii @gium द्रव्य ं नित्यIका कालक्री860 क्षणादिक टेनासंगां उपाधिका परिच्छेद Quit. “कालं सपचते तवे “त्यादिक काल विकारिuri. उपाधिकायां जा. CojpurG6 क्षणादिकक्षां कालविकार विशेषांक 6 6 6 mi Asvir Gangsur. “एकाश्रय- । ॥ क्तम् । सम्प्रदायः आत्म सिद्धयादिः । " स्वाधीनत्रिविधचेतनाचेतनेत्यादिरादिशब्दार्थः । त्रिविधाचेतनानि कालस्यापिघटनात् । उक्तभाव्यस्य निर्वाहमाह - भाध्यमिति । अयं भावः जेनास्तु” अम्नस्तिभविष्यतीति “व्यवहारहेतुरगुरूपो द्रव्यविशेषः काल इत्याहुः । तन्ना सर्वत्रकालस्य पदार्थविशेषणतयैव प्रतीतेः तस्य पृथगस्त- त्वनास्तित्वादयो वक्तव्याः । विशेष्यपदार्थ सदसद्भाव तुल्य योगक्षेमत्वादेतदीय सदसद्भावयोरिति न कालविपये प्रकृतेपृथक् किञ्चिदल्पमपि जल्पनीयमिति भाप्याशय प्रतीतेर्नतन्निराकरणे तात्पर्य भाष्य कृतामिति । ननु दिशीव कालविपयेपि लाघवात् क्षणादिकालोपाधि भूतपक्ष्मक्रियादिभिरेवोक्त व्यवहार निर्वाहात् कालाख्यातिरिक्ततत्त्वः सिद्धिरिति वादिनां चार्वाकोद्रादीनाम्म तमपाकरोति - उपाधिपटम्परेति । प्रत्यक्षानु गुणेति । इदमित्यादि घटप्रत्यक्षे इदन्त्वस्य विद्यमानकाल सम्बन्धित्वरूपतयाकालस्यापि प्रत्यक्षविपयत्वं सर्वे निर्विवादमित्यर्थः । तदुक्तं न्यायसिद्धाज्ञ्जने – “प्रत्यक्षश्चायम् । तथा हि वर्तमानतयाध्यक्षे सर्व वस्तु प्रकाशते । न सा स्वरूपं, घीभेदात् नोपाधिरनवस्थितेः ॥ तत्र स्वपरनिर्वाहे, पूर्वत्रैव तथानकिम् । तथा चास्त्वितिघोरान् प्रत्यनन्तस्त्वागमोबलम् ॥ इति । कालसाधकागमवचनानिचपूर्वमेवोक्तानि । तर्हि लाघव- तर्कस्यकागति रित्यत्राह — उपलम्भेति । तथा च केवलानुमानिक कालकल्पकान्प्रत्येव लाघव तर्कः पराक्र- मेतेतिभावः । तदप्पुक्तं न्यायसिद्ध ज्ञ्जने " मिथः करम्वितैरेव मूर्तेर्वा विश्ववर्तिभिः । तद्युक्तेर्गगनाद्यर्वा पक्षद्वितयसम्मतैः ॥ रविस्पन्दादिभूयस्त्व फल्गुत्वाद्युपनायकैः । परापरत्वादिसिद्धरेन्यथ गौरवोदयत् ॥……. अनुमानमात्रेण कालोन्यानैवसिध्यतीति । नन्व " नादिर्भगवान् कात” इत्यादिना कथं भगवत एव कालत्वो त्कीर्तनमित्यत्राह – अनादिरिति । नान्तोस्यद्विजवर्तत इतिशेषः श्रीविष्णुपुराणे । तत्रैव - " ब्रह्मादक्षादयः कालस्तथया खिलजन्तवः इति कालादेर्भगवद्विभूतितोक्तेः कालस्य भगवत्सामानाधिकरण्यं शरीरात्मभावकृतम् । नत्थभेदकृतमित्यर्थः । सर्वार्थसिद्धौतु " कालान्तर्यामितादे” रित्यादिना कालाभिमानिरूपसङ्ग्रहः । सन्ति हि
மதம் வெறுத்து ஒதுக்கத்தக்கது. பிரத்தியக்ஷததை ஒட்டிவரும் பன்னூறு வசனங்கள் விரோ திக்கும். ஒரு தனித்த தத்துவம் உண்டென்று நாமாகக் கட்டுவது சுமையாயினும், பிரத்தி யக்ஷத்தையும் பிரமாணங்களையும் ஒட்டி ஒப்புவார்க்கு என்ன சுமை? காலத்தை அநாதி பகவான் என்று ஈசுவரனோடு ஒருமைபடுத்திச்சொன்னதற்கும், அவன் உயிர், காலம் அவ परमतमझे अचित्तत्वाधिकारः 3. .
193 क्रियासङ्घकाल:-”- व न्यायत्तस्वपन्थ कालोपाधिस्वरुप तात्पर्य जनाधिकरण की कालविपयभाष्य कालनिराकरणपरा भी काफी रूपान्तरं तत् द्विज- कालसंक्षम । " - प्रकृतिपुरुषकालव्यक्तमुक्ता यदिच्छामित्याद्विप्रमाणसम्प्रदाय, भाष्य क्री पापयस्वारस्य क्रं 60 G . उपाधिपरम्परामात्र क्रं 60 कंजंगG कालकं ग तस्वी काया की बादामत प्रत्य- कानुगुणपरश्शतागमवाक्यांचा 660 बाक्ति उपलम्भmuyio आगमन उपपत्तिमात्र- काल: " என்கிற ॐ कल्पिÙuri & की लाघवतर्क उत्तर “अनादिभगवान् उपपत्तिमा सामानाधिकरण्य( अन्यपर ं " नित्यंहिनास्ति जगति” इत्यादिका कंकG काला G6 काल जीवमनोहङ्काराभिमान नियतानुबन्धानि सङ्कर्षणादिरूपाणि । तद्वदिहापि स्यात् । “कोभवानुग्ररूप इति प्रश्न सङ्घटना चेति प्रकारान्तरेणापि निर्व्यूढम् । “कालोऽस्मिलोकक्षयकृत् प्रवृद्ध” इत्युत्तरं हि तत्रादीयत भगवते ति भावः । एवं कालस्यानित्यत्वपक्षमपि प्रत्याह – नित्यंहीति । “भूतं स्थावरजङ्गमम् । ऋतेतमेकं पुरुष वासुदेवं सनातन” मिति विष्णुपुराणम् । आदिना " परमार्थत्वमेवैकः नान्योऽस्ति जगतः पते”” इत्यादि: ग्रहणम् | अत्रेश्वरभिन्नस्य सर्वस्योत्पत्तिविनाशाभिधानात् " असम्भवस्तु सतोऽनुपपत्तेरिति सूत्रोक्तरीत्या सद्भूतनझभिन्नः कालोऽनित्यः प्राप्नोतीति भावः । अयञ्च पक्षः – " मायाकार्यः काल” इति वादिनां - शैवानां अन्येषां वाबोध्यः । अनाद्यनन्तत्ववचनं - " अनादिर्भगवान् कालः नान्तोस्यद्विजविद्यत” इत्यादिकम् । यद्यप्यत्र भगवच्छन्दसामानाधिकरण्यात् कालशब्दोनकालनात्रपरः । अपितु तदन्तर्यामिपरः । ततध्यानाद्यन- न्तत्वयोर्विशेष्यमात्र निष्ठ वेपि नानन्वयादिकम् । अथापि - अभ्युच्छिन्नास्ततस्त्येते सर्गस्थित्यन्त्रसंयमा " इति उत्तराधे कालनित्यत्वस्यैव तत इति हेतूकरणात – “जीत्र मुख्य नाण लिङ्गादि “ति सूत्रो कन्याये नाना धनन्तत्वे विशेषगगनेऽवगन्तव्य इति । न केवलं काला नित्यत्वे वचन विरोधमात्रम् । किन्तु युक्त विशेषोपीत्याह कालमिति । तःसृष्टेः पूर्व, नाशादुत्तरञ्चकालनास्तिखे - " तदा न काल " इति वचने दाप्रत्ययस्य कालवाचि- तया- " तस्काले कालो नास्तीत्यर्थपर्यवसाने व्याघात इत्यर्थः । ननु तर्हि - " सर्वेनिमेषाजज्ञिरे विद्युतः पुरुषादधि । कलामुहूर्ताः काष्ठः श्चेत्यादि श्रुत्याकथं कालोत्पत्ति कथनमित्यत्राह - अ सशास्त्रेति । विद्युतो னுடல் என்ற முறையிலே ஒருமைப்படுத்திச் சொன்னதாகக் கருத்து கொள்ளவேணும். உலகில் ஏதும நித்தியமல்ல என்ற வசனத்தைக்கொண்டு, காலத்திற்கும் பிறப்பிறப்புகள் உண்டு என்று சொல்லுவர் சிலர். இது காலம் ஆதியந்தமற்றது என்று குறிப்பிட்டுச்சொல் லும் வசனத்திற்கு ஒவ்வாது. காலமில்லாத ஒரு காலமுண்டு என்பது முரண்படும்பேச்சு.. நம்முடையவரின் சில நூல்களில் காலம் பிறந்தது என்பதற்கு வருஷம் பிறந்தது மாதம் / 04-25
7 194 देशिकाश्यप्रकाशसहिते उत्पतिविना Gorego दक्ष, अनाद्यनन्तत्यवचन ॐ रववचनविरोघ aaurghii निरस्त. आसशाखा परिच्छिकालादिपर टीलादिभूति काल उत्पत्तिविनाशवता “Go काटोत्पत्ति Capmob नित्यविभूति विभूत्यनुरूप॥ & रियल का foot Gango- कालद्वय कल्पना प्रमाण @p नित्यony अनित्य 90कं छला अनेकान्तवादळं प्रसङ्गिके, विभूतिमेद विद्युद्वर्णात्पुरुप दधि जशिर इस्यन्वयः । " विद्याकालौ भवत्कृतौ " इति स्मृतिवचनं सर्वार्थसिद्धयुपात्तम् । अ युन्दसंहितायामपि - " नियतिः काल इत्येते शक्तिस्संकराचोदिता । द्विधं देत्यनिरुद्धात्मेति । अनि- रद्धात्कालसृष्टिस्तच्त्रत्रयव्याख्याने प्युक्ता व्यूहकृत्यानां प्रपचने - “कालसृष्टिर निरुद्धकृत्य " मिति । परि- कालादिपरिति । महाकालस्य, चरीत्या नित्यत्वेपि कालविकाराणां कणादीमां भगवत्सङ्कल्पेनोत्पत्ति- रविरुद्धा | यथ. नित्यायाः प्रकृतेरीशनर सृज्यत्वाभावेपि तद्विकृतिभूतमहदा देखत उत्पतिरिति श्रुतिरपि तद्विपयेत्यर्थः । अथोतोभयवचनदल त् कालस्य नित्यानित्यत्वोभयं लीला भोग विभूतिभेदेनाविरुद्धमस्त्विति बदतः मेकदेशिना म्मतमाइ - लीलाविभूतीति । अत्र शोल्लुनद इत्यस्याये - पर, र, शोनाम चन इत्यने- ना. वयः । यथा पृथिव्यादीनि भूतानि लील:विमूतादनित्यानि नित्यविभू-नैनित्यानि तथेत्याशयः । तदुक्तं तुम लदे - कालस्तु परमपदे नित्यः । इानित्य इत्यपिकेचिदिति । “अस्मद्दर्शनस्येषु इत्थमपि केचित्कथयन्तीति तदष्यत्र कृष्य दर्शितं भूतेति तत्र वरवरमुनिव्य. रूपा । अथवं निःयत्वानित्यत्वमवर्णन किलद्वये, विमेस्मिन्नेवेनिविकल्प्य प्रथनमाह - कालद्ववेति । प्रकृतपृथिव्यादिपञ्चमूतवत् पञ्चोपनिषन्तंत्र प्रतिपाद्य- पञ्चगतिमया प्राकृत पृथिव्यादि पञ्चकमपि भगवच्छास्त्र सिद्धमिति तत्र व्यक्ति. मेदेनोभयोपपत्तयपि, काले तथा प्रकृनाम कृकृतविभागे प्रमाणाभावेन तथोक्तिरयुक्तेतिभावः । अर्थद्वतीयं प्रतिवक्ति - अंत्रे इति । परस्पर विरुद्ध ध्यासायोग त्, योगे विरुद्ध नानाकार वादरू निकान्त्यवादापाता चने दमपि प्रामाणिक मित्यर्थः । ननु नित्यम्व निस्यस्त्रयःस्सह जोपि विरोधः नितिभेदेन परिषिते । यथैहस्यैववस्तुनः कचित्प्रदेशे सत्त्वम् । प्रदेशा- न्तरेचासमवम् इत्यत्राह - विभूतिमेदेति । शन्नमिति कः ल्युरन्तम् । शामक मित्यर्थः । तत्र, सत्त्वासत्त्व- பிறநதது என்றாப்போல் அதன் உட்பிரிவுகளைச் சொன்னதாக கருத்து கொள்ளலாம். இவ் உநித்தியவுலகில் காலம் அநித்தியம், எம்பெருமானுடைய நித்திய உலகில் நித்தியம் என்று சிலர் சொன்னதற்கும் தாத்பரியம் வேறு, இரண்டு காலங்களைக்கட்ட ஆதாரமில்லை. ஒன்றே நிததியமாயும் அநிததியமாயுமிருக்கும் என்பது ஜைனர்களின், பல பட்டறைக் கொள்கைபோல் பரிஹஸிக்கத்தக்கது. அவை இருக்கும் உலகத்தின் தன்மையை ஒட்டி வேறுபடுகிறது என்றும தோஷ பரிஹாரம் செய்ய முடியாது ஆனபின்பு - இங்கு உலகில்परमतम अचित्तत्वाधिकारः 3. 195 विरोध शमन D 50 60T SO IDg, लौडविभूनि अहोरात्र विभाग, परमव्योमा अनप:यप्रभान्वित னான Prafானாலே ஒருபகலானபடியையும் பற்றச்சொன்னதாமத்தனை. अ चेतनाचेतनः व्यापारपरंपरेनं कटाधीनपौवां येॐ Garrar CourGsna UTSO “नकाल प्रवेः” “कनूइतदिनपरच हालो नयद्विमूः परिजायतेनुः " दिग्यंस्थान जत्था प्रमेयम्’ इस्य दिल कालविशेष नियत जरादि श्री. कृ. परसङ्कल्पविशेष: श्राविहारक नियामक 6 6 6 60 तात्पय योर्देश काल न. पेशयोस्तवात्वसम्भवे पेनिरपेक्षयो निःयत्वा नित्यत्वयोः कालनात्रगत नयावक्तव्यत्वेन तमन्भवान् न दृष्टान्तसाङ्गयमित्याशयः । तर्हि तथा वादिनांक अशय इत्यत्रह - लीला विपीति । अत्र सूर्य यो- दयस्तग्यादिवशात् अहोरात्रादिविभगवत्येन कालस्य नित्यस्वन् । “तदक्षरे परमे व्यो नियुक्त नियति- “नेवी देतानास्तमेवा | मध्ये एकल एक्स्थतेति निःयोदितस्य न गयात्नो प्रभावितस्य परस्य नT- वज्रस्तदापन्निवानान् — “ सकृदे गौस्त्र भरती “चि नाहोरात्रविभागका कालनित्योति वत्र निःमः फाल इत्येवमावस्ते पामित्यर्थः । ।
ननु नित्यविभूतवपि यदिहले विकल स्ति, तर्हि तत्कृत्रस्तु रिंगानादयो दो पास प्रादुगुः । “नकालस्तत्र चैत्रभु” रिति बाघ के वचनं खूप इति चेर्, तदा तत्र तो करः किमर्थ इति शङ्कयानाद- अनुमिति । पररुब्यांनीत्यर्थः । चे नागरः - दुकानां स्वात्रिर्माः – निःयानां परित्र अनुभव- कृतविशेषाः । अचे नव्यापारः - शेष शे. पगोभोंगोरकरण उन्त्य नादिरूोग परिगम्यावस्थः नम् । काला- चीन पौर्वापयति । " अयरधनुक्तः सतुर्मुक्त” इति व्यवहारार्थं कैढरुभोगादिषु हे तुम् पौर्वापर्यार्यश्च तत्र कालोवश्यापेक्षत्रः तस्य सर्वस्य पूर्वी उरकालविद्यनानवाख्य चर्मचटतवदित्यर्थः । अर “ नकालखत्रत्रेनभु रेत्यत्यभावना इन काल इति । उक्त.ये मं वचनं कल दोति । " … दुर्गेशे । चागमैर्गम्यमाद्यम् । गच्छप्रमोरक्षच जिं प्रस्नान करने से जय रानांश्ध सर्वान्” इति पूर्णश्श्लोकः । यद्विमेः- இரவு பகல் முதலிய காலப்பிரிவுகள் நடப்பதைக்கொண்டும் மேலுள்ள பரமபதத்திலபிராட்டி என்னும் பேரொளி படைத்து மறையாத உதய ஸூர்யனாகிய பரமபுருஷனாலே ஒரு பகலாய் உணர்த்தியே யாயிருக்குமதைக்கொண்டும் சொன்னார்களாம். அங்கு சேதனர்கள் அசேதனங்கள் என்ற இவைகளுடைய செயல்கள் முன்னும் பின்னுமாகத் தொடர்ந்து நடக்க காலத்தின் உதவி தேவையாகையாலே-அங்கு காலத்துக்கு செல்வாக்குகிடையாது aroor guib ; பல பல பிரிவுகளைக்கொண்ட காலம் பரமபதத்தை மாறுதலடையச் செய்ய प्रकार परमपद की फाली 196 विभुत्व विभुद्वय कंकाल ईश्वर अन्योन्यसंयोग .. ऐशिकाशयप्रकाशसदिचे " सर्व व्याप्ति Gulga की 60 ? पक्ष… ? अन्यतरकर्मादिकशां @CQ इन्द्रियादिका कारण का हाली के 96 कंक ईश्वरलाल ज्ञानादिकं कल्पि LL विभुकेका अन्योन्यसंयोग
। यस्याविभूतेरिति न्यायसिद्धाञ्जनव्याख्या । तथा च - तादृशं दिव्यं स्थानंगच्छेत्यन्वयः । सांरास्वादि- न्यान्तु - यद्विभूतेः यस्य भगवतः विभूनेरित्यर्थो दर्शितः । तझतूतरत्र भगवत्परयच्छन्दप्रतिनिर्देशोऽन्वेपणीयः । जरा-विनाशौन्मुख्यम् । आदिना – विनाशविवक्षा । तदनुगुणकालश्च मनुजतिरश्यामन्तिमदशा । पत्रपुत्र्यादीनां वसन्तादिः । तथाचयथेइलीला विभूतौ काल (सर्वानपिपदार्थान् जस्यति मारयति च न तथा तस्यां विभूतौ कालः पराक्रमत इत्यत्रैवञ्चनतात्पर्यम् । नतु तत्र कालाभावे इति भावः । तर्हि तत्रत्यानित्यविकाराः किम्प्रयुक्ता- भवन्तीतिचेदाह - परसङ्कल्पविशेषमे इति । विशेषशब्देन तत्रत्य नित्यपदार्थानां भगवान्नित्येच्छासिद्धत्वम्. अनित्यानाम नित्येच्छा सिद्धत्वमिति विभागोद्योत्यते । अथाकालकाल्ये त. स्मिन् देशे सर्वथाकालानङ्गीकारं- दूषयति — उक्त प्रकारेति । तत्रोक्तरीत्या केपाञ्चनव्यापाराणां कालः घोनत्वस्यो र कर्तव्यत्वेनेत्यर्थः । इदमु लक्षणम् - " सदापश्यान्तिसूरयः” इति दाप्रत्ययान्त सदापदेन तत्र कालसद्भावप्रतीतेः । एवं तत्र काल- सद्भावे बांधकान्तरमुद्धरति — कालस्तुक्कु इति । विभुत्वमिति । कालस्योमयविभूतिवृत्तित्वे सर्वदेश- व्यापित्वरूपविभुत्वएव पर्यवसानमिति भावः । एन्निति प्रतिषेधार्थे । प्रतिपेधकमाह – अन्यतरकर्मति । अयम्भावः - द्रव्यस्य सतस्सर्वव्यापित्वं सर्वक्रय संयोग एव । स च कर्मज संयोगज इति द्विधा परैर्विभज्यते । द्वितीयश्चयथा हस्तपुस्तकसंयोगात्काय पुस्तकसंयोग इत्युदाहरन्ति । सिद्धान्तेतु अवयवातिरिक्तावयव्यभावात् हस्तपुस्तकसंयोग एव काय पुस्तकसंयोग इति तज्जन्यसंयोगान्तराभावादे केवविधा प्रथमा परिशिष्यते । सोपि- द्विविधः । अम्यतर कर्मजन्य उभयकर्मजन्यश्चेति । आद्यश्श्येन पर्वतसंयोगः । द्वितीयः –मेपयोः परस्परं सन्निपाते भवति । तथा च प्रकृते कालस्या पीश्वख दुविभुत्वे स्वीकृते विभुषु च कर्म दारिद्येग तयोरुभयोरसंयोग .. " 1 வல்லதல்ல. அவ்வுலகு உயர்ந்தது. மூப்பு இறப்பு அற்றது என்றும் சொல்வதற்கு வருமாறு தாத்பரியம் கொள்ளவேணும். அதாவது- அங்கு காலக்கணக்குப்படி எல்லோ ருக்கும் வரும் மூப்பு முதலியனவாரா. பின்னை ? பகவானுடைய ஸங்கல்பமே அங்கு வரும் அத்தனை மாறுதல்களுக்கும் காரணம் என்பதே. இதனாலே பரமபதத்தில் காலமேகி டையாது என்னும் வாதமும் வீழும். காலம் ஸர்வவியாபியாயின், ஈசுவரனும் அப்படியாவது எங்ஙனே கூடும்? ஸ்ர்வவியாபியரயின் இருபொருள்.ஒன்றோடொன்று இணையமுடியாதல்லவா? இணை परमतमने चित्तत्याधिकारः 5 कल्पिomb. विशेषिका ईश्वरा व्यापक Gloor sorris to my Gir व्यामकांत Garg सर्वश्री अन्तर्वधि व्र्व्यास Goomio 197 नं नियन्तु नियम्यभावादिक्षा mp की प्रा. ईश्वरवा श्रुति संमयद्विपय डी 60 तात्पर्य @ ईश्वराच्या घर्मभूतज्ञानकुल वहियासछुक प्रसनिळं. शुक्र सत्वविभूतिः कालसद्भाव विरोधी 2. Gul अकालकालमशुद्ध- एवेति भवतीश्वरः कालासंयुक्तः । तथा च कथमीश्वरस्य सर्व व्यपित्वम् । विभुपु कर्मणः किम्बाधक ‘इति सुहृद्भावेनपृच्छाप इति चेत् नन्विदमेव । सर्वव्याप्तस्य स्वासंयुक्त प्रदेशाभावेन तत्संयोगानुकूल व्यापाररूपकर्मणो सम्भव एवेति । प्रतिचन्द्ये उत्समाधते - इन्द्रियेति । ज्ञानसामान्यस्येन्द्रियाधीनत्वेपि ईश्वरस्य निरिन्द्रियत्वेपिच तस्यभवदभ्युपगतं ज्ञानवत्त्वं कथमिति परैः कृतं प्रश्नं परिजिहीर्षद्भिर्भवद्भिः - तस्य नित्यज्ञः नाङ्गीकार आघोषितः, तत्रेन्द्रियानपेक्षा च । तथैवःस्म. भिरपि विभुनोर्द्वयो संयोग कारणाभावेपि संयोगस्त गोरस्स्वजः । कर्मानपेक्षश्चेति स्वीवके इति तात्पर्यम् । अस्माकम्मते जीवेश्वरोभयगत ज्ञानस्यानि नित्यत्वेन न ज्ञाने कचिदपि चक्षुराद्यपेक्षा । न च जीवेषु तत्सद्भावोग्यर्थः । ज्ञानस्य नित्यत्वेपि तत्प्रसरणस्यानित्यतयातदर्थं द्वारतयेन्द्रियापेक्षगात् । ईश्वरेतु ज्ञानवत् ज्ञान प्रसरणमपिनित्यमिति नतदर्थमपि तदपेक्षगम् । इत्थमेवचास्माकं तत्त्वस्थितिः । तथा च ज्ञान प्रतिचन्देरस्मन्मते दुष्करत्वात् परमतेन तस्कृतमिति बेोध्यम् । नन्वीशरस्यैकस्यैव सर्वव्यापकत्वात् तद्भिन्न- कालस्थाप्यत्र्यापित्वमावश्यकमिति कथं सविभुर्भविष्यति इत्यत्राह - विशेषित्तु इति । विशिष्य- अष्टाक्षरादिषु- रहस्येषु । तत्र हि नाराअयनंयस्येति बहुव्रीहिपक्षे. ईयत इत्ययनमिति कर्तव्युत्पतौ भगवतो व्यापकत्वं नारशब्दार्थ प्रपञ्चस्य व्याप्यत्त्रञ्चनतीयते । तथाचात्र फलितध्य व्याप्यव्यापकभावस्य जगद् ब्रह्मगोर्नियम्य नियामकभाव एव तात्पर्यनवसेयम् । अन्यथायथाश्रुतस्य गगनादितुल्यस्य तस्य नैरर्थादिति तत्र परिमाणविशेषो की ननिर्वन्ध इति भावः । पुनरपि कालविभुत्वं द्विपामाशकां निराकरोति — ईश्वरेति । " अन्तर्बहिश्चतत्सर्व उपाध्य नारायणस्थिनः। इतीश्वरस्य सर्वपदार्थेष्वप्यन्तर्बहिश्च व्याप्तयत्रो वनात् तत् तदितर सर्व पदार्थ परिच्छिन्नत्वस्थ पकम् । अन्यथा विमुखा भिनत काल: पेक्षया बहिर्देशाभावेन सर्वमन्तर्बहिश्च व्याप्यतिष्ठतीति निर्देशा योगादिति
। வதற்கு இருபொருளுமோ-அல்லது-இரண்டில் ஒன்றோ, இடம் விட்டு இடம்மாற @619.60@GO, வேணுமே? என்னில்? கேள். இரண்டும் இடம்விட்டு இடம்மாறாலே ஒன்றுடன் ஒன்று இணையலாம். காரணமின்றி காரியம் பிறக்குமா? என்றால்- இந்திரியங்கள் இல்லா திருக்க ஈசுவரனுக்கு அறிவை நீங்கள் ஒப்பியிருக்கிறீர்கள். அதுபோலவே இதுவும் குறிப் பாக ஈசுவரனை வியாபகவஸ்துவாகவும், மற்றுள்ளவை எல்லாம் அவனுக்கு வியர்ப்பிய வஸ்துக்களாகவும் சுருதிகள்- முறையிடுவது முறணாகாதா என்னில் ? ஆகாது. அவன் 198 देशिकाशयप्रकाशल. हिते [क्री soori ] शुद्धसत्व रजस्तमो रहिउ विलक्षण सत्व गुणाश्रT LOT ने द्रय, शिक्री सत्य ं यन्त्रक सुख सङ्गतु द्रव्यकं रक्षा शिक्षादण्डाधिकृना स्वतन्त्रस्वामि गुण विभूति चोर कारागृह लोलाविभूति Gurls, कर्नोपाधिक शरीर स्वरूप- दयाजन् फल. । , 1 वदािनः । सम्भवद्विपयेति । सम्भवत्य हिरन्यः प्रदेशवद्विपयेत्यर्थः । तथा च येषां पदार्थानां बहिरन्तः प्रदेशा भवितु र्हन्ति, अर्थात् येनध्यनपरिमाणबन्धः तेषां विपयेहीयं - " अन्तरिय सर्व व्याप्यनारायण स्थित इति श्रुतिः प्रवर्तते सार्था । येत्रणवो विभवश्च भवन्ति पदार्थाः तेपां यथ. क्रनमन्तर्थहिः प्रदेशाभावेन यथा श्रुने तेप्यनुपतेः । यथा - “हृदिखयमात्मा” इति श्रुति दर्शितहृदयदेशस्थिति जीवस्य हृदयाद्यवयवोपेत- शरीरश लि जीवविषया, ननु तपेतस्य वरादि विषया । अन्यथा स्थावरादि शरीरेप्यपि तदवयव कल्पनापत्तेः । तथैवेापीति भावः । तदुक्तं त्रयम. रे - " अन्तर्ध्यान एतेषां सद्भवस्थले स्वस्व " अयनत्र नास्ती. ते व्यपदेशन पालुवास्तिव । बहिन्यांत पि-सां विरहस्य के. पे स्वम्यस्थितिरिति । तथा च विभुः प्रदेश र हितकादिषु तद्रहितत्य मात्रात् चहियति विनश्येश्वरस्य वक्तयेति । अद चोच्यन्- यद्य पे अण्या- दिव्वन्तत्र्य सिरोधः पोतरी:यान्तः प्रदेशाभावेपि परिष्करणे कवचि घटते । तेषां सद्भवाधिकरणे मूय मन्वरि- क्षेत्र ईश्वर सद्भवस्यः पोधात् । तथा च यद्दवच्छेदेन यत्रः णुर्विद्यते तत्र तदवच्छेदेनेवेश्वरस्यापि विद्यनान- तो प ेरेतियावत् । मूर्तियोरेवसमानदेशता विरहात् । यथा घटस्टयोः । ईश्वरस्वः । अतोनतस्य प्रति- घत्वकृत स्नानदेशताविरोधः । इयञ्चरीतिरीश्धव्यतिरिक्तकाल नगनादीनां विनापि दृष्टा इष्टा । तेपामन्तः यति सामर्थ्यं सत्यपि भगवत इत्र नियननशक्तयभावाद्विशेपो भवति भगरतः । तथाप्यन्तयन्तेरेवं परिष्कृत्यो- पन्य सनसौ कपि वहिर्व्याप्तिः तदसंयुक्त पावत्प्रदेशसंयोगात्मिका, यथ. सुवेिति न कालाद्यपेक्षया भगवतोत्रहि- यतिवक्तथा । तरकथनञ्च संभवस्थाभिप्रायमिति । वि क्षेत्राधमाद - इङ्क्षिति । ईश्वरीयधर्मभून- ज्ञानस्य सर्वविषयत्वेन विषयतायाश्चसिद्धन्ते संयोगास्न कतया तद् विभुःसिद्धी - उदपेक्षयापधरस्य यदि बहि- ஒருவனே எல்லாவற்றையும் நடத்திச்செல்லும் நாயகன் என்றும், எல்லாமும் அவனுக்கு அடங்கிய சரக்குகள் என்றும் கருத்து. ஈசுவரன் எல்லாப்பொருட்களையும் உள்ளும் புறமும் சூழ்ந்து நிற்கிறான் என்றதற்கும் - உள்ளும்புறமும் உடையபொருட்கள் விஷயத்தில் அப்படி அவன் இருக்கிறான் என்றுதான் கருத்து. இங்ஙனல்லாவிடில், அவன் தனது தன்மையாய் எங்கும் வியாபித்துள்ள அறிவுக்கும் வெளிப்புறம் இருக்கிறான் என்று கொள்ளவேண்டி வரும். அப்போது அவனறிவுக்கும் எட்டாத ஓர் இடம் உண்டென்று தேறும். ஆகையால் - परमतम अचिप्तत्याधिकार 3. विशेषgn Co पायोदेयमृता निरपाधि परीरिकui Gugra. 199 तत्पूर्वरवाराज्यस्थान LOG अपरिच्छेद्यस्वरूप स्वभाव Gorp तमGG क्री மாயிருக்கும். दिरोध @rrrgy निर्वहिबंब अpoi ypieu लोकांना gavar mb, मूल- प्रकृति. प्रथम विकाराण सूक्ष्मप्रदेशविशेष परमपद Qwirmi Gangub पक्षांनी तमः " कर्याप्युपपादन्यक्षः क्रियेत, तदा तदीयर्धा, भूतज्ञ. नासंयुक्त देशविशेपस्याप्यवश्य स्वीकर्तव्यतायां प्राप्ताया तद्ज्ञानस्य सर्वविषयकत्वहानिरेवस्यादित्याशयः । तत्रय्यनित्यविभूतावपि कालसद्भावं निगमयति- आकैया- नकालस्तत्रवैप्रभुरिति । लिति । अकालकारयत्वं तस्कृतपरिणाम शून्यत्वम् । " नकारस्तत्र वै प्रभुरिति वचनात् । …. सर्वपरिणा- मनिमित्तभूतकालकृत परिणामा स्पृष्टमहा चिमूति” रिति वेदार्थसङग्रहे । " स्थानंकाल विकाल्नाविरहितं विस्मृत्य - स्पृष्टमहाविभूतिरिति । शान्तं शिवं " इति श्रीशठको परामानुजयतीन्द्र महादेशिकाश्च । I " क्षयन्त- एत्रमुद्देद क्रमानुसारात् त्रिगुणं कालं च परीक्ष्याथशुद्धसत्थं परीक्षितुमाह- शुद्धसत्वेति । मस्यरजसः पराके - तमसस्तुपारे " इत्यादि श्रवणात् तदुभयराहित्यम् । क्षयन्तं वसन्तम् । इदमुपलक्षणं- मिश्रसत्वरहितेत्यपि चेोध्यम् । " अवैष्णवानानप्राप्यं गुणत्रयविवर्जितमित्युक्तेः । तर्हि गुणत्रयेणापि राहित्ये द्रूपत्वमेव विद्भविष्यतीतित्यत्राह - विलक्षणेति । तदुक्त “स्वसत्त भासके सत्वं गुणसत्वा द्विलक्षणम् " इति । इञ्चतत्वं स्वयं प्रकाशाचात् नड मून लौकिकसत्व विलक्षणमित्यर्थः । अन्यथापि वैलक्षण्यमाह - इदिलिति । “ सुखसङ्गेनबध्नाति ज्ञानसंगेनचानघे तिरीश्या बन्धकवैप. यिक सुखसङ्गादि जनकं प्राकृतं सत्वम् । इदच्चा- प्राकृतत्वात् विमुक्ति हेतु ब्रह्मानुभवसुखादि सङ्गमम्पादकम् । अत एव शुद्धमत्व समारव्योपपतिरिति भावः । इत्थं तस्य गुणस्यवेक्षण्यमुत्वा तदाश्रयस्य स्थानस्यापि तदाह - इद्रव्यमिति । शुद्धसत्वा रूपद्रव्य मित्यर्थः । तन्निष्ठत्रक्ष्यमाणवैलक्षण्य प्रतियोगिभूनां ली अविभूतिमाह — रक्ष शिक्षेति । यथाभिनत फल वितरणेन विनतानां प्रीणनं रक्षा । इयञ्च - रक्ष्यवस्तु, तदभिसन्धिभेदादिना नानाविधाभवति । " नहि पालनमानमृते सर्वेश्वरं हरिमिति भगव्यतिरिक्तानां तत्सामर्थ्य नास्ति । शिक्षा-शिक्षण- शासनम् । इदगुरु माकुवित्यादिरूपम् । "
காலத்தால் மாறிவிடாத-சுத்த ஸத்துவமய நித்தியலோகத்திலும் காலம் இருக்கக் Campaido. சுத்த ஸத்துவம் என்னும் பரமபதம் -ஐஸ்ஸுதமஸ்ஸுக்களற்று தனித்ததொருஸத்துவ குணம் உடையதாய் இருககும் திரவியம். இதில் தனித்தன்மை வாய்திருக்கும் ஸத்துவ குணம சிற்றின்பங்களை தராது. (பேரின்பமளிககும்.) உலகத்தைக்காத்து அறிவு புகட்டி தவறினால் தண்டிக்கும் சுதந்திர ஸ்வாமியான எம்பெருமானுடைய உண்மை உருவம் வடிவு 200 देशिकाशयप्रकारासहिले परत्वादिश्रुति पgi gop विश्दीकी शास्त्राrmggi निरस्त, अप्राकृत देशविशेत हा भाग सायकंकी विग्रहमण्डपादिका कं नित्यत्वं मां 6 देवां களுக்கு அதான் சொன்னாப் போலவும் எங்களுக்கு அரசவும் சொன்னாப் போலவும் चिरकालस्थाविश्वपरमा? काढा मी ; देवादिव Gur@pm विशेषिका 1 श्रुतिस्मृतिर्ममैवाशा - रक्षः कृत निवेदिनी श्रुतिरसौत्वन्नित्यशा स्तिः इत्यादिरत्रप्रमाणम् । दण्डः स्वशासनातिक्रमे अतिक्रान्तवतोहितपर्यवसायी दु.खेत्पादको व्यापारः । अत्र, एवमेवपाठोयुक्तः – न्तु दण्डपदं विहाय । “शिक्षविद्यो गदाने “, " दण्ड दण्डनिपाते” इति धातु निष्पन्नयोरुक्तरीत्या भिन्नार्थयोरुभयोरपि पदयोरावश्यक- स्वात् । ननु कथन्तर्हि “कौटिल्येसति दण्डयन्नित्यर्थे " कौटिल्ये सति शिक्षयाप्यनधयन्नित्युक्तिरिति चेत् । तत्रापि कौटिल्येसति तं दण्डयित्वा ततः पश्चात् तस्य इदं कर्तव्यं नेदं इति शिक्षामुत्पाद्य रक्षतीत्यर्थपर्यवसाने- नादोपात् । स्वतन्त्रस्वामी= स्वातन्त्र्यमिच्छाऽप्रतिघः तः । स्वामित्वं फल्भाक्त्वम् । भगवत्स्वरूपस्यरूपस्य गुणस्य- विभूतेभ्धति एतेषां येचोराः अपहर्तारः, अपलापिन इति यावत् तेषां कारागृहे बन्धनस्थानं भवतिलीला- विभूतिरित्यर्थः । अप्रभोरसमर्थस्य प्रशस्तद्रव्यापहारेपि प्रभोर्वायत्किञ्चिद्धनापहारेपिन चोराणां कारागृह- प्रवेशः । प्रकृतेतु अयमीश्वरः रक्षा शिक्षादण्डाद्यधिकृतः । अपहृतश्चवस्तु, नोपेक्षार्ह स्वरूपरूपगुणादिकम् | इदञ्चमद्दत्पातकम् - " जितकौस्तुभचौर्यस्यसम्राजस्सर्वपाप्मना “मिति वचनात् । चोरस्यानुतापे प्रमुपितद्रव्य प्रत्यर्पणादौ च सति, दयया, तं न दण्डयति । नांचे त्संसारे निपात्यदण्डयत्येवेति दर्शयितु रक्षाशिक्षाद्यधिकृते- स्याद्युक्तिः स्वरूपापहारादिकं रहस्यत्रयसार एवं विशदीचक्रे - ईश्वरस्यैवानङ्गीकारः विभूत्यन्यतमभूतं कचित् ईश्वरी कृत्येश्वरस्य विभूतिमध्ये परिगणनश्चेति द्विरूपस्स्वरूपापहारः । रूपापहारथ रुकूनाम आदित्यवर्ण मित्य, धुक्का प्राकृत विमइ प्रतिषेधेन परमाण्वादिशरीरकत्वकल्पनम् । गुणापहारोपि - ईश्वर र्निगुण इति कृत्वा । श्रुतिपुतस्यगुणकथनमुपासनार्थमिति, सपरदु:खदुखी, दोपभोग्य इति वा स्वीकरणम् । विभ्यपहारश्च प्रपच- मिथ्यात्ववादः, तत्सत्यत्वेपि तस्यस्वातन्त्र्यम्, परतन्त्रत्वेप्यस्मच्छेपत्वम्, इत्यादिरूप इति लीला विभूतीति । குணங்கள் செல்வம் இவைகளை இல்லை என்னும் கள்வர்களை அடைக்கும் சிறைக்கூடமாகிய இந்த உலகம் போலன்றிக்கே-வினைப்பயனாய்வரும் இந்த சரீரத்தைவிட்டு தன்னுடைய கருணையாலே வந்த பக்தி ப்ரபத்திகளாலே தன்னை அடையத்தானே வழி என்றிருக்கும். உலகமே உடலான ஸர்வசரீரியை ஈசுவரனைப் பெற்றவர்களுக்கு அவனுக்கு அடிமைசெய்து ஆனந்திக்கும் ஆஸ்தானமாக இருக்கும் இந்த உலகம் இந்த உலகு எல்லையற்றது என்பவர் களுக்கும் - பிர கிருதிமண்டலத்திற்கு மேலே இந்த உலகம் உள்ளது என்று வசனங்களுக்கு
I परमतभने अचिप्तत्वाधिकारः 3.
201 इयं लीलार्थाविभूतिः, सातुभोगार्था । परानर्थपर्यवसायी विनोदोलीला । अतथाभूतोभोगः । कर्मोपाधिकश रीरत्यागश्च – “ नह वैसशरीर स्वसतः प्रियः प्रिययोर पहतिरस्ति” इत्युक्तः । इदमुपलक्षणम् विद्यामाहात्म्यात् गतिमात्रार्थमनुर्बमा नसूक्ष्मदेहत्यागोपिविवक्षितः । " शरीरंत्यक्ता…. शरीरिणं प्राप्तवत इति चादृक्तिः । अतोऽ “ल्प त्यहेतोर्य हुहातुमिच्छन्” इति दूपगानवकाश इति द्योत्यते । शारीरीति प्रत्ययेनाधिकलाभप्रतीतेः । उभय त्रिभूतिविशिष्टब्रह्मानुभवज्ञापनार्थ शरीरिशब्देन भगवतो निर्देशः । भगवत्प्राप्तेः कारणमाह - दयातत्फलं - विशेषेति । " वरद ! तवखलु प्रसादाहते…. वागपिमेनोदियादिति सर्वश्रेयोनिदानभूतायादयायाः, तत्फलभूत- भक्तिप्रपत्ति प्रभृतीनां च योगेनेत्यर्थः । अथवा तत्फलं - दयाफल कैक्कर्यादिः । ततश्च दया योगेनोपायो भवति - भगवान् । कैक्र्ययोगेनोपेयोभवति इति यथासङ्ख्यमन्वयोमान्यः । भगवतः प्राप्तव्यःचे औचित्यं दर्शयति — उपायोपेयेति । स्वप्राप्तौस्वयमेव साधनतया श्रुतौ जोधुप्यमाण इत्यर्थः । निरुपाधिकस्थं कर्माधु- पाधिरहितत्वम् । स्वाराज्यं सस्वराड्भवतीत्युक्तो मोक्षः | स्थान प्रभावश्च - " अत्यनिरदीप्तं तत् स्थानं विष्णोर्महात्मन इत्यादिना महाभारतादिपुद्रष्टव्यः । नन्वस्यलोकस्य - " तेषामपीयत्परिमाणभियदैश्वर्यमिति परि- च्छेत्तुमयोग्ये…. अतिप्रमाणे कस्मिश्चिद्दिव्यायतने” इत्यादिनाऽपरिच्छिन्नत्वावगमात् प्रकृतेरपि " तदनन्तम- संख्यातप्रमाणञ्चापिवैयतः इति तथात्व प्रतातेः परस्परंसकरावश्यंभावात् प्राकृताप्राकृतलोकव्यवस्थादौ स्थ्यमि- त्यत्राह - इत्ते इति । तथा च नित्यविभूतेः " तमसः परस्तात् तमसः परम " इत्यादितस्तमश्शब्दवाच्य प्रकृतिमण्डलादूर्ध्वप्रदेशमात्रवर्तिताया अपि प्रमाण प्रतिपन्नत्वेनोभयाविरोधाय तदपरिच्छेदवाकयस्यपूर्वोक्तस्य प्रकृतिमण्डलादूर्ध्वप्रदेशमात्रे अपरिमितत्वबोधकत्वं कल्पनीयम् । एवमेवप्रकृत्य परिच्छिनत्वमप्यधः प्रदेशमात्र- विषयकम् । ततश्च न लोकद्वयसकर इति व्यवस्थोपपद्यत इति भावः । ननु नित्यविभूनेः प्रकृत्यूर्ध्ववर्तित्वं विरुध्यते । अण्डाद्वहिः कस्यापि लोकस्यासंभवादिति यादवप्रकाशीयानाम् मतमपाकरोनि – अण्डत्तुक्कु इति । " सदेवसोम्यदमग्र आसी” दित्याद्यवधारणात् सृष्टेः प्राक्त्रस्म भिन्न नित्यविभूतिसद्भावे तदयोगात् सोपि लोकोऽण्डान्तरेवावतिष्ठतीत्य कामेनापि स्वीकार्यमिति तदाशयः । तस्माल्लोकात्तस्य को विशेषो ऽण्डान्तरवस्थितत्वे इत्यत्राह - मूलप्रकृतीति । " अक्षरे परमे व्योमन्निति परमपदस्याक्षर शब्दवाच्यतयाप्रकृतेर्याऽऽद्यावस्था- क्षरमिति सैव सुक्ष्मावस्था सुखमयी मुक्तानामीश्वरस्यचस्थानं परमपदमुच्यते ।” तेषामेषां केचन ब्रह्मलोकाः, " விரோதமின்றி கருந்து கூறவேணும. அண்டத்திற்கு அப்புறம் உலகங்களே இல்லை என்றும் மூலபிரகிருதியின் முதல் மாறுபாடான ஸூக்ஷ்ம பிரதேசமே இந்த பரமபதம் என்றும் சொல்லுவார்க்கு - பிரகிருதிக்கு மேலே பரம்பதமுள்ளது என்பது போன்ற வசனங்கள் விரோதிக்கும். போகட்டும், பரமபதமிருந்தாலும், அங்குள்ள மண்டப கோபுரங்கள் பகவா फक्री - 28 202 देशिकाशयप्रकाशसहिते
रुद्रस्यान्येस न्तितत्रैव लोकाः, विष्णोरन्येस न्तिविशालालोकाः । तांस्तान् लोकान् तानुपास्यत्रजन्तीति तत्त्व- विचारणायामुक्तेः । अधिकं ज्योतिरधिकरणश्रुतप्रकाशिका तत्त्वत्रयव्याख्यानादाववगन्तव्यम् । परन्तु, तत्त्वत्रयव्याख्याने–अस्यस्वपक्षत्वेनकथनं प्रतिभाति । तचुचिन्तनीयम् । तदेतन्निराकरोति – तमः परत्वादीति । श्रुतयच्चानुपदमेवोपाचाः । आदिना - " शीर्षक पालं मिनत्त्यण्ड भिनत्ति अक्षरंमिनतीत्यादीनां वाक्यानां ग्रहणम् । शास्त्राणि – अप्राकृतं सुरैर्वन्द्यं ज्ञानानन्दमयालोकाः । पाड्गुण्यप्रसरोनित्यं स्वाच्छन्द्याद्देशतां गतः । दिन्यंस्थानमजरश्चाप्रमेयमित्यादीनि । तथाचैभिः प्रमाणैरस्य लोक स्याप्राकृतत्वा ण्डबहिर्वर्तित्वा दिसिध्या, प्राक्सृष्टे- रेकत्वावधारणस्य प्रकृतप्राकृत लोकाभावपरतया नाप्राकृतलोकलोप इति भावः । अथाप्राकृत लोकमात्रमभ्यनुज्ञाय तस्यनित्यत्वं निषेधताम्मतमपाकरोति - अप्राकृतेति । पूर्वोपात्तवचन- बलातस्याप्राकृतत्वप्रतिपत्तौ तत्र युक्तिविरोधाभावात्तदभ्युपगमो भवति युक्तः । नैवं तस्य नित्यत्वे । वक्ष्यमाण- विरोधादित्याशयः । सावयवेति । यत्सावयव तदनित्यमितिहि व्याप्तिः । इदञ्च हेतु गर्भविशेषणम् । विग्रहः- " निवासशय्यासन -स्वदीयभुक्तोझि तशेषभोजिना - दास रसखाबाहनमासनं मित्याद्युक्तश्शेपशेपाशन गरुडप्रमुख नित्यानां नित्य विग्रहः । " सव्यंपादं प्रसार्ये” त्युक्तः परचासुदेवविग्रहश्च । मण्डपादिः - “देवानां पूरयोध्या तस्यां हिरण्मयः कोश: - अमृतेनावृतां पुरीं प्रजापतेरसभांचेश्मप्रपद्ये, सहस्रस्थूणे विमितेदृढउमे यत्रदेवानामधिदेव- आस्ते " इत्यादिनाश्रुतौ – " दिव्यावरण सहस्रावृते दिव्यकल्पकतरूपशोभिते दिव्योद्यान सहस्रकोटिभिरावृते अतिप्रमाणे दिव्यायतने कार्मिंश्चित् विचित्रदिव्यरत्नमयदिव्यास्थानमण्डपे, " इति श्रीवैकुण्ठगद्ये, “सर्वात्म- साधारण नाथगोष्ट. पूरेपि दुप्पूरमहावकाशम् । आस्थानमानन्दमयं सहस्रस्थूणादिनाम्नातमवानवानी “ति श्रीरङ्ग- राजस्तवेचानुसंहिताः प्रदेशाः । सदापश्यन्तिसूरयः " " निस्थं नित्याकृतिधर” मित्यादिना नित्यत्वमुक्तमिति भावः । तस्य गौणत्वेदृष्टान्तः - देवर्कलिति । देवानां " अमरानिर्जरा देवाः” इत्यादावुत्तममरत्वं न यथा- श्रुतार्थम् । देवत्वं कर्मणाप्राप्य पश्चात्तदवसाने स्वर्गार्द्रशथवणात् । ततश्चतद्यथाचिरकालस्थावित्याभिप्राय तथैव प्रकृतेपीतिभावः । " वायुश्चान्तरिक्षञ्च तदमृत” मित्यत्रापि वाय्वन्तरिक्षयोः - “भूतादेराकाशं आका शाद्वायुरि” भ्युत्पत्ति कथनादेवामृतत्वं पूर्ववदौपचारिकमिति च । एवमुक्तं पक्षं खण्डयति — देवादिकळ इति । न केवलमुत्पत्ति श्रावणाभाव एव । किन्तु नित्यत्वबोधकवचनान्यापि प्रत्युतसन्तीत्याह — तदाकाशमिति । னுடைய திருமேனி முதலியன எப்படி நித்தியங்களாகும்? அவைகள் பலபல உருப்புகளின் தொகுப்பல்லவோ ? ஆகையால் அவைகளை நித்தியங்கள் என்று சொன்னது மிகைச்சொல். தேவர்கள் மரணமற்றவர், ஆகாயம் வாயு முதலியன சாசுவதங்கள் என்பதுபோல் என்று சிலர் கலங்குவர். அது சரியல்ல, தேவர் முதலியவர்களின் விஷயம்வேறு. இவற்றின் उत्पत्तिलयवाद नित्याकृतिधरे’ परमतम अचितत्वाधिकारः 3 203 murgi ‘तदाकाशं सनातनं’ ’ सदा हि तस्मिनिवसामि देवाः’ ‘नित्यं ‘नित्यसिद्धे तदाकारे’ ‘ध्यातव्यो नित्यलीकस्थ:’ इत्यादि Goo विशेविक्रं फ्रा नित्यत्व Gggg आगमविरुद्ध अनुमान Gaw अतिप्रसङ्ग surga । " आगच्छविष्णो ! भद्रन्ते दिष्टया प्राप्तो सिमानद । भ्रातृभिस्सहदेवाः प्रविशस्वस्चिकान्तनुम् । वैष्णवींतां- महातेजास्तद्वाकाशं सनातन” मित्युत्तर श्रीमद्रामायणे । " सदाहित स्मि” न्नित्यस्याकरोन्वेष्टव्यः । " नित्यं नित्याकृतिधरं तेजसा सूर्यवर्चसम्। भिन्नं सितादिभेदेन चोर्ध्वाधरसंस्थितेनेति श्रीसात्त्वतसंहितायाम् । " . नित्यसिद्धे तदाकार इत्यादि श्रीपौष्करे । “देवोवे कुण्ठनाथस्तु अनन्तासनसंस्थितः । सेभ्यश्श्रीभू निनीळा भिः प्रादुर्भावैस्तुचाखिलैः । शखचक्रधरो नित्यं जानुन्यस्तै कहस्तवान् । अभयप्रदहस्तश्च नीलजीमूनसन्निभः । ध्यातव्यो नित्यलोकस्थोभुक्तिमुक्तिफलप्रद इति बलपौष्करसंहितायाम् । उक्तयुक्ति विरोधमपिपरिहरति— आगमविरुद्धेति । एतद्विप्रहादिकमनित्यं सावयवत्यादित्यनुमानस्य धर्मिग्राहकागमेन साध्यापहाराद्वाधितत्वम् । अन्यथा शरीरत्वादिना भगवद्विमहादौ व्याध्याद्यनुमानस्यापि प्रसन्नात् । ततश्यागनाद्धर्मिसिद्ध तत एव तद्धन अपिस्वीकार्याः । अपरघाऽर्धजरतीयापचेरिति भावः । अत्र - " नित्यना कच्चोन्नवै नित्यमितिचचमभङ्ग्या - तत्रैवपरमपदे " परितः पतितैः पतमानैः पादपस्थैश्च पुणैरुपशोभिते” इति पुत्रादीनामनित्यतयो का नाम नित्यत्व- मेवेति सूचितं भवति । यस्तु तत्रत्रयव्याख्याने वरवरमुन्युक्तं - " अवयवसम्बन्धमात्र नानित्यताहेतुः । किन्त्ववयवारब्धत्वम् । अन्यथाकरचरणाद्यवयत्रसम्बन्धिन आत्मनोपिविनाशस्स्यात् । एताशावयवारयत्वे प्रमाणाभावात् अस्य(भगवद्विप्रहस्य) करचरणाद्यवयत्र योगित्वेपि नित्यत्वमेवेत्यन्यत्राचार्या आहुरि इति । तन्न । अवयवारव्धत्वस्य तज्जन्यरूपस्यानित्यत्ववित्युचरकाल वेद्यतयाऽनेन तत्साधनेज्ञप्तो अन्योन्याश्रयणात् किञ्च - अनित्यत्वसाधकतयाऽभिनतं सावयवत्त्वं अवयवप्रतिसम्बन्धित्वरूपमेव । अत्रयवित्वमितियावत् । तच्चवैशेषिका- दिरीत्या तिरिक्तनिष्ठमव्या सज्यवृत्ति, सिद्धान्त इव समुदायनिष्ठं व्यासज्यवृत्तिवाभवत्वित्यन्यदेतत् । तथाचनोभय- थापिभविष्यत्यात्मनोऽवयवप्रतिसम्बन्धित्वरूपं साचयवत्वम् । येन तस्यानित्यत्वमापद्येत । शरीरमेवहि तत्प्रति- सम्बन्धि । नात्मातमपेक्ष्य करचरणादिष्ववयवव्यवहाराभावात् । आत्मातु शरीरप्रतिसम्बन्धी । तथा च नित्य | விஷயம் வேறு. அங்கு அவர்களுக்கு வேறிடங்களில் பிறப்பிறப்பு சொல்லியுள்ளது. இங்கப்படியல்ல. மாறாக - இவை நித்தியங்கள் என்றே வசனங்கள் இருக்கின்றன. “பரமபதம் சாசுவதம். அதில் ஈசுவரன் என்றென்றும் வீற்றிருக்கிறான். நித்தியமான உருவமுள்ளவன் அவன், நித்திய உலகில் நித்யஸித்தமான திருமேனியுடன் அவனை நாம் 204 देशिकाशयप्रकाशलहिते परमपद की निश्य 500 देश. श्री उत्पत्तिक्रम सिद्धां उपपन्न ं अप्राकृतपञ्चभूत ऊ पञ्चोपनिपत्प्रतिपाद्य ॥ पञ्चशक्तिळणी 7m Gurug कंलक नित्यं काळं नित्य प्राचुर्य का नित्यविभूति व्यप स्वभाव नियतDIT शब्दादिगुणक्रम Goo आकाशादिविभाग विमूतौ विग्रहादीनांनित्यत्वे आचार्यपाद प्रदर्शितैवगतिरिति सुधियो विभावयन्तु । ननूक्तरीत्या तत्रानित्यपदार्था- नामपिसत्त्वे तस्याः नित्यविभूतित्वव्यपदेशो विरुध्येतेत्यत्राह - नित्य प्राचुर्यति । ईश्वरस्य नित्यनुक्तानाञ्च तत्त- त्काल सिद्धेच्छानुगुणतयाऽनित्यविग्रहादि परिग्रहेण कतिपया नित्यपदार्थसद्भावेपि तेषामेव नित्येच्छा सिद्धा अन्ये विमहादयः मण्डपगोपुखप्रोद्यानवापी क्रूरतटा कछत्रचामरादि परिच्छदप्रभृति पदार्थाचयोनित्या अपि तत्र सन्तीति भूयसांन्यायात् सलोको नित्यविभूतिरिति व्यपदेशनईतीत्यर्थः । अनेनैवन्यायेन - “अनित्यमसुखं लोकमिमं प्राप्यभजस्वमा मित्यादौ लीला विभूते रनित्यलोकता व्यवहारोप्युपपादनीयः । अन्यथान्त्रापि – प्रकृतिजीव कालादि- कतिपय नित्यपदार्थसत्त्वेनाशकातील्यात् । ननु तत्र मण्डपगोपुरादीनां पाञ्चभौतिकत्वस्य वक्तव्यतया पञ्चानां भूतानाच - " आत्मन आकाशस्सम्भूतः आकाशाद्वायुरिति क्रमेणोत्पन्नत्वेन पुनरपि तस्याविभूतेर नित्यत्वं दुर्वारम् । आकाशादीनि तत्राप्राकृतानिनित्यानि नोक्तोत्पत्तिक्रम सिद्धानीति चेत् —तर्हि तेषां प्रतिनियताका- शादिशब्दवाच्यत्वमेवकथम् ? शब्दादयोहि कारणक्रमेण तत्र तत्रोत्पद्यमानेषु स्वयमेकोत्तरवृध्या जायमानाः आका- शादीनामाकाशादिशब्दवाच्यताया व्यवस्थापकादृश्यन्ते । तथा च तेषामुत्पत्त्यभावे सर्वमिदं सङ्कीर्णमिवजाये- तेत्यत्राह - अदिल इति । अयम्भावः “आत्मन आकाशस्सम्भूत” इत्यादीनां प्राकृताकाशादिपरत्वेनात्र- त्याप्राकृताकाशादयो नोत्पद्यन्त एव । तथापि सदासिद्धेषु तेषु तत्तत्स्वभावभूतानां शब्दादीनामप्येकोत्तरवृध्या- नित्यं भगवदिष्टत्वेन तत एव कारणाव्यवस्थयाssकाशादिव्यवहार इति । अत्राकाशादीति ताय्वादि चतुष्टयस्यै- कादशेन्द्रियाणाञ्चप्रणम् । नाकाशव्यतिरिक्तानां सर्वेषामपि । तेषामनुपयोगात् । प्रकृतिस्थानेऽप्राकृतं द्रव्यं स्वीक्रियते । मण्डपगोपुरादीनां सदादर्शनादीनाञ्चकृते पञ्चभूतान्येकादशेन्द्रियाणि च । तथा च तन्मात्राणि प्रकृतिमहदहंकाराश्चानपेक्ष्या एव । यद्यपि तत्र सदादर्शनादीन्यपि नित्यत्वात् नेन्द्रियापेक्षीणि । नापि दर्शनादीनां लक्षणं तत्तदिन्द्रियघटितमूर्तिकम् । रूपविपयकसाक्षात्कारत्वं दर्शनस्वमितिरीत्या विपयघटितस्त्ररूप- நினைக்கவேணும்.” இத்யாதி இவ்வளவு வசனங்களுக்கும் மாறாக நாமாக எதையும் ஊஹிக்கலாகாது. அப்படியானால் மிகவும் விபரீதங்கள் நிகழும். ஆக நித்தியங்கள் என்று சாஸ்திரம் கூறுமவற்றை நாமும் நித்தியங்கள் என்றே ஏற்கவேணும். அந்த உலகை நித்திய உலகம் என்பதற்கு பெரும்பாலானவை அங்கு நித்தியங்கள் என்று கருத்து. (சிறுபான்மைपरमतभने अचित्तत्वाधिकारः 3. 205 [60] भगवदविग्रहादिक की पश्चोपनिषन्मया Garimiti पञ्चशक्तिमयां कक्षा 6 की का. @iuy Cu @द्रव्य पाढगुण्य प्रकाशोपयोगादिका ॥ 60 पारगुण्यमय अनुकूल स्वभावते Goo आनन्दमय Dormi, अत्यर्थ मोग्यorius @ प्राप्ययGILI 60 परमपद Do Garga स्वात्तेषाम् । अथापि विग्रहादियोगिनां तेषां नित्यानां शरीरेषु तत्तदवयववैकल्ये काणादिष्विव दोपोन्मेषा- भिमानेनेन्द्रियाणामलङ्कारथिमावश्यकतेति कथञ्चित्समाधातव्यम् । नत्वेवं महदाद्यभावे दोपश्शक्यत । अत्र पक्षान्तरमप्युक्तं न्यायसिद्धाजने - त्रिगुणवदियमपि चतुर्विंशति तत्त्वात्मिकेति केचित् । तथापि तत्त्वानां न . प्रकृति विकृतिभावः । तेषां नित्यत्वथावणात् । अप्राकृतानां महदादीनां तत्र सद्भावः आकाशादिवदिति । ननु तत्र भगवद्विमादीनामप्राकृतभूत पञ्चकमयत्वमसिद्धम् । तेषां पञ्चोपनिपम्नयत्वस्यैव श्रावणादित्यत्राप्रकृत- भूतानां पञ्चोपनिषत्प्रतिपाद्यतयाऽविरोधमाह अप्राकृतेति । पञ्चोपनिपदः पञ्चोपनिपन्मन्त्राः । ते च “परमेष्ठी पुमान् विश्वः निवृत्तिस्सर्व एवचेत्युक्ताः । I एतन्मन्त्रपञ्चकप्रतिपाद्य परमेष्ठयादिदेवताधिष्ठितत्वात् अनाकृताकाशादीनां पञ्चोपनिपत्प्रतिपाद्यत्वम् । तन्मयस्य भगवद्विग्रहादेरपि पञ्चोपनिपण्मयत्वम् । पञ्चशक्तीति । एतानि भूतानि कार्योपयोग्य पृथक् सिद्ध विशेषणानीति शक्तयो भवन्ति । एतदुभयभयस्वच्च " पञ्चोपनिपदात्मके । पञ्चशक्तिमये दिव्येशुद्धसत्वे सुखाकरे ॥” इत्याद्युक्तं भगवद्विप्रहस्येति । ननु भगवत्स्वरूपापेक्षया नान्यत्किञ्चित्परमपदाभिधेयमस्तिधामादि- कम् । " समस्त हेय रहितं विष्णवाख्यं परमं पदम् ।” इत्यादि वचनात् । अत एवास्यलोकस्य " पाड्गुण्य- प्रसरो नित्यं स्वाच्छन्द्याद्देशतां गतम् ॥” इति षाङ्गुण्यनयत्वमभिधीयते । " ज्ञानानन्दमया लोका” इति आनन्दमयत्वञ्च । अभ्यथा भगवद्यतिरिक्तस्याचेतनस्य तत्त्वायोगात् । ततश्च - " तद्विष्णोः परमं पदमि " ति षष्ठीभवत्यमेदार्थिकेत्यत्राह — इडिये इति । पूर्वोक्तपञ्चोपनिपन्मयत्वादिवदित्यर्थः । पाड्गुण्यप्रकाशेति । भगवत्स्वरूपगतपाङ्गुण्यप्रकाशोपयोगितयाऽयमपि देशविशेषो हेतुहेतुमतोरभेदविवक्षया – आयुर्धृत " मित्यादा विव पाङ्गुभ्यमयमित्युच्यत इत्यर्थः । अनुकूलस्वभावतयेति । भगवद्विप्रहगोपुरादीनामपि भगवत्स्वरूपवत् ज्ञानाकारतावगमात् तेषामेवानुकूलतया भासमानानामानन्दमयत्वादिकमुच्यते । अनुकूलतया भासमानज्ञानस्यै அநித்தியங்களும் அங்கு உண்டு.) அங்கு ஆகாயம் முதலிய ஐம்பூதங்களுண்டு. ஆனால் அவற்றுக்கும் அவற்றின் குணங்களுக்கும் முற்பாடு பிற்பாடுகள் பிறப்பை ஒட்டி வந்தவை யல்ல. பின்னை? இயல்பாகவே பகவானுடைய ஸங்கல்பத்தால் ஏற்பட்டவை. அங்கு பிர கிருதியின் ஸம்பந்தமில்லாத - அப்பிராக்ருத பஞ்சபூதங்களுக்கு, பஞ்ச உபநிஷத் என்றும் 206 देशिकाशयप्रकाशसहिते की pour guum आपात प्रतीतिक अर्थान्तराका कल्पिung अवकाश. वानन्दत्वात् । तथा च रहस्याम्नायत्राह्मणम् - किमात्मिकैवैपा भगवतो व्यक्तिः ? यदात्मको भगवान् तदात्मिका व्यक्तिः । किमात्मको भगवान् ? ज्ञानात्मक इति । आचार्यैरप्युक्तं “विश्वातिशायिमुखरूप ! यदात्मकस्त्वं व्यक्ति करीश ! कथयन्ति तदात्मिकान्ते । येनाधिरोहतिमतिस्त्वदुपासकानां सार्कि स्वमेव तवबेतिचितर्कडोला “मिति । अत्यर्थभोग्येति । ज्ञानानन्दरूपतया परिपूर्णब्रह्मानुभवदेशतयाच भगव- त्स्वरूपस्येवास्यापि लोकस्य परमपदत्वं परमप्राप्यत्वं युक्तमित्यर्थः । इप्पाशुरनळ्= पूर्वोपात प्रमाणानि । अर्थ- न्तरङ्गळ् -अतिरिक्तलोकाभावः पष्ठया अमेदार्थकत्वमित्यादि । अवकाशमिले इति ।” स्वयैवप्रभयाराजन् । दुष्प्रेक्षं देवदानवैः । अत्यर्कानलदीप्तं तत् स्थानं विष्णोर्महात्मनः । इत्यादिस्पष्टवचन सद्भावादिति भावः । । अथाधिकारान्ते – स्वोक्तस्य सर्वस्यार्थिस्या भगवत्ता म्प्रदायागतत्वमाह गाधया - तीच कैमाररि इत्यादि । अस्थानस्नेहकारुण्यधर्माधर्मधियाऽऽकुलस्यार्जुनस्य बुद्धि, दौर्बल्य प्रयोजकपापराशि विनाश्येत्यर्थः । । " नयोत्स्य " इति वादिनं “ करिष्ये वचनं तवति वादिनं कृत्वाहि अर्जुनेविपर्यासो भगवता प्रदर्शितः । अनु – जगदुप- कृतिमर्त्य आश्रितवात्सल्यै कविवशश्धभगवान् यदायुद्धरमेऽर्जुन रथिनमात्मानञ्च पाराथिं सर्वलोकसाक्षिकञ्चकार, तदा । ओर् तेरिल, अर्जुनस्य स्वाभिमानविपयेरथे । अथवाऽतिविलक्षणेरथे । वैलक्षण्यश्च – अर्जुनरथस्य पूर्व- मेवाश्वत्थामादिविमुक्तैरस्त्रविशेष: जझपरितकलेवरस्यापि कृष्णसङ्कल्पेना युद्धसमाप्तिविधृतत्वम् । अस्य विस्तरः भारतेद्रष्टव्यः । प्रणववच्छेपप्रधानोद्यर्यरथः इत्यपिवैलक्षण्यम् । अप्रतस्थिताव पिसारथिनात् भगवतश्शेपिणोऽ- प्राधान्यम् । तदुक्तं - अभिरक्षितुमप्रतस्स्थितं त्वांप्रणवेपार्थरथे च भावयन्तः " इत्यादिना । अर्जुनाविवे- कविध्वंसनाय भगवताकृतमुपायमाह - आरणम् पाडिय इति । सर्वोपनिषत्सारभूतां गीतां गायत इत्यर्थः । गीता सज्ञानुगुण्येनात्र गानशब्दप्रयोगः । युद्धभूमोहि रोदनमेवप्रथितम् । अत्रतु गानमिति कोप्ययं विनोद
- பஞ்ச சக்தி என்றும் ரஹஸ்ய சாஸ்திரங்களிலே பேராகையாலே, அவற்றாலான பகவா னுடைய திருமேனி முதலியவற்றை - பஞ்ச உபநிஷந்மயம் - பஞ்சசக்திமயம் என்று சொல்லுகிறது. (பஞ்ச உபநிஷத்=பஞ்சோபநிஷத் மந்திரங்களாலே கூறப்படுமவை, பஞ்சபூதங்கள்.) இவ்விதமே- இந்த அப்பிராகிருத உலகம்-பகவானுடைய ஜ்ஞாநம் சக்தி முதலிய ஆறு குணங்களையும் மறைக்காது எடுத்துக் காட்டுகையாலே இதை ஷாட்
- पर मत भने अचिप्तत्याधिकारः 3.
- தீவகை மாற்றியன்றோர் தேரிலாரணம் பாடிய நம் தேவகி சீர்மகனார் திறம்பாவருள் சூடிய நாம் மூவகை யாமறியாத் தத்துவத்தின் முகமறிவார் நா வழியே நடத்தும் நடைபார்த்து நடந்தனமே.
- 207
- 7
- इति ध्वन्यते । कएवमगाय दित्यत्राह - नम् देवविशीर मकनार इति । कंसस्यकटके तदीयक्रूराव- लोकनपरिहाराय प्रथमं स्वोदरे निक्षिप्य पश्चात् गोकुलेगूढं संवर्ध्यच प्राप्तकाले कृष्णं प्रकाश्यास्माकमुपकृतवतीहि . देवकी । तादृश्याः प्रशस्तः पुत्रः । " ब्रह्मण्यो देवकीपुत्र " इति हयुपनिपदपि घोपयति । मकनार - मातुर्बत्सलः कनिष्ठः । अथवा देवकिशीर् मकनार् कंसेन पूर्वं उपलतले प्रहृत्य व्यापादितान् स्वस्य पढपिशिशून् स्मारं स्मारं सन्तप्तोदराया देवकया गर्भे चन्द्रमा इवशीतीभूयाविर्भूतः । यद्वा देवकि इत्यादि — स्वयं दुर्विभेद्य कंसकृतस्वपाद निगळचन्धमुन्मोक्तुमक्षमयोर्मातापित्रोर्बन्धमोक्षायाविर्भूय - अनन्यगतिकस्य कृत्स्सस्यलोकस्य “बन्धविच्छेताऽहमेवे " त्याघोपयन्निवस्थितः । अपराधावा देवकीत्यादि – दशरथेनमहिपीभिश्च चत- सृभिर्व्यक्तिभिस्सम्भूयोत्पादिता पत्यचतुष्टयव्यावृत्ततया वसुदेवदम्पतिभ्यां नन्दगोपदम्पतिभ्याञ्चमिलित्वो- त्पादित एकः प्रियः पुत्रः । तादृशेन भगवता स्वस्य सम्बन्धमाह तिरन्यावरुल शूडियनामिति । तस्यामोघ- कृपापात्रीभूताबयम् । “कृष्णे नमेमोध वचोभवेत् ” — कौन्तेय प्रतिजानीहि नमे भक्तः प्रणश्यतीति द्रौपद्यर्जुनाभ्यां स्वार्जितत्वेन कीर्तिताया भगवत्कृपाया न वयमपवादभूताः । " मदेकवजैकिमिदं व्रतं ते “—
- Co
- .
- “-
- सत्यं सएवरभसो भवदौपवाद्यश्चक्रं तदेव शितधारमहञ्च पाल्याः । साधारणेत्वयिकरीश | समस्त जन्तोर्मातङ्ग- मानुपभिदानविशेषहेतु " इत्युचिरेहि आचार्याः । एवं भगवता कृपापात्रीकृतावयं पूर्वाचार्य प्रवर्तित मार्गे सर्वात्मनाऽनुसराम इत्याह — मूचकै यामिति । अरियासतुवम् अचेतन तत्त्वम् । प्रकृतिकालनित्यविमूत्याख्य त्रिविधाचेतनवर्ग प्रकारवेदिनां पराशरपाराशर्यादीनां सूक्तिमनुसृत्य प्रसृतेन सम्प्रदायाध्वना वयमपि ग्राम इत्यर्थः ।
- குண்யமயம் என்பர். வேண்டப்படுகையாலே ஆனந்தமய மென்பர். மிக ஆசையுற்று
- 6- ना. (upb= शुक्र. श கெல்லாம் இச்சொற்களின் மேலெழுந்த பொருளைக்கொண்டு விபரீதமாகக் கட்டலாகாது.
- (பாசுரத்தின் கருத்து.) அன்று குருக்ஷேத்திர யுத்தத்தின் நடுவே தேரூர்ந்து வேத கீதமாம் கீதையைப்பாடி தீவகைகளை மாற்றிய ஸ்ரீதேவகீ புத்திரராம் நம் கண்ணன் கழலிணை
- 208
- देशिकाशयप्रकाशसद्दिते
- इति श्रीकवितार्किक सिंहस्य सर्वतन्त्र स्वतन्त्रस्य
- श्रीमद्वेलनाथस्य श्रीमद्वेदान्ताचार्यस्य कृतिषु
- पर मत भन
- ॥ अचित्तत्वाधिकारः तृतीयः सम्पूर्णः ॥
- नावाक् । " रेखामात्रमपिक्षण्णादामनोर्थर्त्मनः परम् । नव्यतीयुः प्रजास्तस्य नियन्तुनेंमिवृत्तयः ॥ इतिवदिहापि " शिष्या शिक्षितबुद्धश्श्रुतिपथे येषां वयं येचनः ॥” इति रीत्यावयं तिष्ठाम
- देशिकेन्द्रदयादृष्टिनष्टमोहो व्यतानिषम् ।
- व्याख्यामचेतना मिरव्य तत्त्वगोचरभागगाम् ॥ 1 ॥
- गुणत्रयलसद्वपुः प्रकृतिकार्यवगं शनैः
- अतीत्यतमनेहसा पुनरुपस्थितेन क्रमात् ।
- स्वयन्तु परमे पदे विविधकिङ्कृती: श्रीपतेः
- भजन्ति शुभयादृशा गुरुवरस्यधन्या जनाः ॥ २ ॥
- इति श्रीवत्सवंशायनस्य देशिकचरण परायणस्य नारायणस्य
- कृतिषु श्रीमत्परमत भगव्याख्यायां देशिकाशयप्रकाशा
- भिरन्यायां अचित्तत्त्वाधिकारस्तृतीयोऽभूत् ॥ ३ ॥
- யடைந்து அநுக்கிரஹம் பெற்ற நாம், மூன்று வகையான அசேதநதத்துவங்களின் மரும மறிவார்கள் தமது உபதேசமுறையில் நம்மை நடத்திய அடிதப்பாமே நடந்து நன்மை பெற்றோம்.
- ஸ்ரீ பரமதபங்கத்தின் அசித்தத்துவாதிகாரம்
- தமிழ் மொழி பெயர்ப்பு முற்றும்.
- परमतमने परतस्याधिकार: 4.
- श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः
- श्रीमते रामानुजाय नमः । श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः ।
- श्रीमान् वेङ्कटनाथार्य: कवितार्किक केसरी । वेदान्ताचार्यवयमे सन्निधत्तां सदाहृदि ।
- ॥ परमभट्टे परतस्याधिकारः ॥
- வேலைப்புறம் அகம் காண்பதுபோல் வேத நன்னெறிசேர் நூலைப்புறம் அகம் காண்டலில் நுண்ணறிவின்றி நின்றீர்!
- மாலைப்பெற வழிகாட்டிய தேசிகர் வாசகமே
- ஓலைப்புறத்தி லெழுதுகின்றோம் உள்ளே எழுதுமினே.
- னி
- श्रीमते लक्ष्मीनृसिहा परब्रह्मणे नमः
- अथ श्रीमत्परमतभङ्गव्याख्यायां देशिकाशयप्रकाशाभिख्यायां
- 11 4 1 (4) मासे नमस्येश्रोणायां श्रेयसेशरणैषिणाम् । काञ्च्यां कृतोदयं किञ्चित्स्वयं ज्योतिर्भजामहे ॥ 1 ॥ स्थिरत्रस परिस्फुरन्निखिउलो कसृष्टयादिकृत् रमापतिमुपासितुं तदिह तस्य तत्त्वं ब्रुवन् । तनोतु मम निश्चलांमतिमसौ तदूह क्षमां त्रयीशिखरदेशिको दमितवादि वादाहवः || 2 || परतत्त्वाधिक्रियायां चतुर्थ्यां व्याक्रियामहम् । वर्तयिष्यामि विबुधा विमृशन्तु विमत्सराः ॥ 3 ॥ ஸ்ரீ ஸ்ரீமதே லக்ஷ்மிக்ருஸிம்ம பரட்ரம்மணே நம: ஸ்ரீபரமதபங்கம் - பரதத்வாதிகாரம் மொழிபெயர்ப்பு (பாசுரத்தின் கருத்து.) கடலின் அகம் புறம் அமைப்பை அறிவதுபோல் வேதநூல் வழிவந்த க்ரந்தங்களின் கருத்தையும் அறிவதில் நுண்ணிய மதியின்றி நின்ற உலகத்தீர் களே! கேளுங்கள். திருமாலைப்பெற வழிவகுத்த நந்தேசிகன் காட்டிய வாசகத்தை ஓலைகளில் இடுகிறோம். உள்ளே எழுதுமினே! 209 தேசி 27 210 उक्त देशिकाशयप्रकाशसहिते ஈச்வரனின் உண்மை” चेतनाचेतनाb mi” उत्तनः पुरुषस्त्वन्यः " 6 ढंग की என்கிற up Gu20g or CG, Gum कलां ईश्वर सौगतादिपरिगणित पोडशविधान- एवं गतेन ग्रन्थेन — “भोक्ताभोग्य मिति श्रुतिमनुसृत्य चेतनाचेतनवर्गद्वये निरूपिते तयोः प्रत्यक्षप्रति- पन्नतया तत्र सम्प्रतिपत्ति कुर्बतामपि अनधिगते परतस्त्रे विप्रतिपद्यमानानां वक्ष्यमाणार्थस्य साम्प्रदायिकस्य हृदि धारणेन सर्वशङ्का समुन्मूलनं भविष्यतीति अस्मिन्नविकारे ऽपेक्षमाणानां अवधानं कर्तव्य तथाविधत्ते- बेलै पुग्म् इत्याद्यगाधया । समुद्रस्यान्तर्बहिर्माननिर्णयो यथादुष्करः, तथैव वेदार्थानुसारि मीमांसाद्वयस्या न्तर्बहिरर्थनिर्णयोपीति तद्रहिततया तदपेक्षित सूक्ष्मधीविशेपशून्या हे मानवाः ! श्रुणुतेतिशेषः, इति पूर्वार्धार्थः । अत्रमूले- काण्डल इल इति पदच्छेदेनायमर्थ उक्तः । काण्डलिल इत्यैकपद्येतु ग्रहणविषये सूक्ष्मबुद्धिरहिता इत्यर्थोभाव्यः । एतदुक्तंभवति समुद्रस्यान्तर्गाभीर्यमेत्रा पाताळनिमग्न पीवरतनुजानाति मन्दर मैनाकादिः । तस्य- बहिरायामविस्तारादिकमेव वेत्यञ्जना सुतः । नकोप्यस्यान्तवहिर्मानद्वयं एक एवसन् वेद । तथैव कलिकर्मब्रह्म- मीनांसकेषु नै कोपि बोधायनादिभिरेकीकृत पूर्वोत्तर मीमांसाधितात्पर्योपलब्धि युगपल्लभते । अपितु " मीमां सायाः कबन्धं कतिचनजगृह राहुलं शिरोऽन्ये " इम्युक्तरीत्या ततदेकदेशार्थमात्रे पर्यवस्यतीति त्रस्यन्त इमे आचार्याः तादृशान् तत्त्वं बोधयितुमेव हे मितंपचा इत्यत्र सम्बोधयन्ति । न तु सोल्लुण्ठनमिति । समुद्रे नाविकानां स्वमार्गमात्र ज्ञानस्यैव पर्याप्ततया तदीयकृःस्न प्रदेशतत्त्वाज्ञानेनानलेशाभावेपि - " धर्मेप्रमीयमाणेतु वेदेन करणात्मना । इतिकर्तव्यताभागं मीमांसापूरयिप्यतीति समस्त पुनस्तोमसाधक समवेदार्थ विचार्यत्वान्मीमां सायाः तत्राकृत्स्नवेदित्वं आत्मनोऽनथायैव भवतीति भावः । ननु - “कृशानर्थान् ततः केचिदकशांस्त्रत्रकुर्वते " इति स्वकीयतर्कपाण्डित्येन वितण्डा ताण्डवमकाण्डे कुद्भिर्विरचितानां तेपांग्रन्थानां” कोवा चक्षुरुद्रञ्चयेदपि पुर स्साटोपतर्कच्छटाशस्त्राशस्त्रि विहारसम्भृत णास्वादेषु गदेखि “ति भवदुक्तरीत्यातीवदुर्बोधत्वादयमनर्थ आपतन् अपरिहरणीय एवेत्यत्राह - म. लॅप्पेर इत्यादिना । अनायासेन भगवल्लाभाय तत्त्रमार्ग प्रदर्शितवतां पूर्वाचार्याणां वाक्यान्येव ययमन्त्र पत्रपृष्ठं लिखानः । यूयञ्च सावधानमेतान्येव स्वहृदये कुरुतेत्यवशिष्टाचार्यः । अपेक्षमाणानां 11 கீழ்காட்டிய ஜடஜீவப் பொருள்களுக்கெல்லாம் ஒருயிராய்- கீதையில் உத்தம புருஷன் வேறாவான்” என்று உபதேசித்தபடியிலே உலகு தன்னோடொன்றி நிற்கத் தான் வேறாய் நிற்குமவனே ஈசுவரன் ஆவான். பௌத்தர் முதலியோர் கட்டிய ‘காணாமை’’ (अनुपलब्धि) का पड़ी Four Gurugor क्री पाच अतीन्द्रिय வொண்ணாது. परमतमने परतत्वाधिकार: 4. 211 शास्त्रे स्वेद्यः ईश्वरस्वरूपरूपगुण विभूतिविशेषलकेत निषेधिक जन्माद्यस्य यतः इत्पादिकjugu निश्चिलजगदेक कारणत्व सर्वशरीरित्य निरा- सौकर्याय सर्व सङ्कलय्य सदयंदेशिका उपादेदिशुः । श्रीराम वियोगेन ताम्यत्यपि भरते - " कच्चितदुष्टं व्रजसि रानस्याक्लिष्टकर्मण” इति तद्धृदयं प्रश्नेन विशोध्य तदीयं रामविषयक अनुकूष्माशयं ज्ञात्वा तदनन्तरमेव सन्तुष्टो गुहः यथा चित्रकूटगमननार्ग स्पष्टपदिदेश, तथाऽलाचार्या अपि स्वान्तेवासिनः " सवत्सरं तदर्धवे “तिं रीत्या परोक्ष्यैवाथ प्रसन्ना उपसन्नेभ्यः सुष्ठु उपदिशेयुः । तदेव वावार्थवचनं युग्ना विनाक्लेशं धारण सौकर्याय कोशेपुसकलय्य प्रदर्शयान इति भावः । उक्के एडुमिने यावदक्षरराशिग्रहण - मनसि - " शुकचनठन्त " इति रीत्या इदम्मुहुर्मुहुरावर्तयध्वम् । पश्चाद्युपतौ सत्यां सर्वं सम्परिपूर्यते । " स्वाध्यायोऽध्येतव्य " इति वदिविहृदयम् । । अथ वृत्तेनाधिकारद्वयेनास्य सङ्गतिं विवक्षन्- प्रेरितारञ्चमत्वे “त्युक्त प्रकृतपरमात्मस्वरूप नितरव्यावृत्त तथा कीर्तयति-उक्तेति । ओरउथि विउक्षण आत्मा । इतरेपां स्वरूपसतादिप्रयोजक इति यावत् । पृथियादीनि तत्त्वानि सर्वाणि पृथक् पृथगुपादाय तावद्वारं तानि प्रति ईश्वरस्यान्तर्यामित्वमत्यादरेणावर्तितमन्तर्यानित्राह्मणे । तर्हि चेतनाद्यन्तर्यामित्वेपि तत्सजातीयत्वमेवास्तु इत्यत्राह - उत्तमः पुरुष इति । “…….. परमात्मेत्युदाहृतः । यो लोकत्रयमाविश्यचिभर्त्यव्यय ईश्वर इति गीतावचनम् । लोक्यत इति लोकः । तत्त्रयं = प्रकृतिबद्धमुक्तःस्त्रयः । तदाचिश्येत्यन्तरात्मत्वमुक्तम् । नित्यान्तरात्मस्वस्याप्युपलक्षणमिदम् । अन्य इति तदन्तरात्मत्वेपि तद्वैलक्षण्य- मुच्यते । तदिदमाह — उलकु इति " अत्र उलकु तन्नोडु ओत्रि निर्फ वेरुनिररि इति श्री भक्तिसारमूरिगाधा हृदिकृता । तत्रेश्वरं सम्मुखीकृत्य कथनात् - निररि (नितिष्ठसि ) इति शब्द मेदो भवति । स्वापृथसिद्धे जगति शब्दभेदो सर्वत्रान्तरात्मतयाऽवस्थानेपि ततोऽस्यन्त विलक्षणतया तिष्ठसीतितदर्थः । नन्वेतादृशेश्वरस्त्ररूपाद्य सिद्धा तन्निरूपण- मशक्यम् । तदसिद्धिश्चानुपलम्भान् । यदि स्यादुपलभ्येतेति व्याप्तेः । अनुमास्याम इति चेत् । न | अहो | महानिपुणोयसि । तद्व्याप्तहेतोरप्यनुपलम्भादित्यत्राह – सौगनादीति । स्वरूरानुपलब्धिः स्वव्यापकानुपलब्धिः, स्वकार्यानुपलव्धिः स्वकारणानुपलब्धिरिति प्रथमं चतस्रोऽनुपलब्धयः । पुनश्धानि प्रत्येकं गृहीत्वा ततद्विरुद्धवस्तु- களையோ இல்லை செய்யமுடியாது. அவைகள் நமது புலன்களுக்குப் புலப்படாதபடி சாஸ்திர மாத்திர வேத்யங்கள் அன்றோ? ப்ரம்ம ஸூத்திரம்-ஜகத்காரணமிவன் என்று கூறியவாறு காரணத்துவம், உலகுக்கெல்லாம் உயிராய் நிற்கை வேறு ஆதாரம் அற்று இருத்தல், முமுக்ஷுக்களுக்கு உபாஸ்பனுானமை,மோக்ஷம் தருகை, முக்தர்களுக்கு முகம் 212 देशिकाशयप्रकाशसहिते विपयकोपलब्धिः, तत्तद्विरुद्धवस्तुकार्योपलब्धिः, तत्तद्विरुद्धवस्तु च्याप्त विषय को पलब्धिरिति तिसृभिरुपलब्धिभिर्मळने प्रत्येकं चतस्र इति सामस्त्येन पोडशविधानुपलव्धिर्भवति । यद्यपि प्रतिस्तोमं प्रथमां विहाय द्वितीयादीनां तद्वि- रुद्धवस्तुविपयकोपलब्ध्यादीनां यथाश्रुतेऽनुपलव्धिरूपतैवनास्तीति कथं पोडशानामप्यनुपलब्धित्वमिति भवतिशङ्का । अथाप्यासां उपलब्धीनां स्वरूपानुपलठध्यादिवत् अभावसाधकत्वाविशेषात् अनुपलब्धिशब्दवाच्यत्वोपपत्तिरिति भावः । इदच बोधिचित्त विवरणाद्यनुसारेणकथितम् । न्याय विन्द्ध्यादौतुतासामेकादशविधत्वमेव कीर्तितम् । " अनुपलब्धिमिः” इति तृतीयाया :- निषेधिक इत्यत्र निषेधेऽन्वयः । अतीन्द्रियेति शास्त्र कवेद्यत्वेहेतुः । • " असन्निकृष्ट वाचा चद्वयमत्र जिह्वासितम्। ताद्रूप्येण परिच्छित्तिस्तद्विपर्ययतो पित्रे “त्युक्तेः । शास्त्र कयेद्येति - अतीन्द्रिय नित्यास शशविषाणादिव्यावृत्तिः । ईश्वरस्वरूपं = वक्ष्यमाणरूपाद्याश्रयभूतं – “एको बे नारायण आसीन्नब्रह्मानेशान " इत्यादिप्रतिपन्न देवतान्तरव्यावृत्तत्र स्वरूपम् । रूपं = " हिरण्मयः पुरुषोदृश्यते- हिरण्यश्मश्रुः " " न भूतसङ्घसंस्थान:- नित्यं नित्याकृतिधरं — इत्यादिप्रसिद्ध दिव्यमङ्गळ विग्रहः । गुणाः- ‘सत्यका मस्सत्यसङ्कल्पः- समस्त कल्याणगुणात्मकोसो – इत्याद्यवगताः प्राप्यत्वप्रापकरवोपयुक्ताः दिव्यात्म- देहानुबन्धिनो गुणाः । विभूतयः " सर्वखल्विदं ब्रह्म " " तद्विष्णोः परमं पदं - इत्याद्यवगताः नित्यविभूति- लीलाविभूतयः । विशेषशद्ध | द्वन्द्वान्ते श्रुतः प्रत्येकमीश्वरस्वरूपदिष्वन्वीय तेपामुक्तं इतरवैलक्षण्य व्यञ्जयति । निपेधान इति । अत्यन्तातीन्द्रियेप्येतेषु योग्यानुपलब्धेरभावेन केवलानुपलब्धेरभावसाधकत्वायोगादिति भावः । एतत्तच्चञ्चचार्चाकभङ्गेभ्यः ख्यास्यते । "
1 अथशास्त्रत ईश्वरस्वरूपप्रतिपत्तिमाह – जन्माद्यस्येति । अस्यप्रत्यक्षादि प्रमाणप्रतिपन्नस्य कृत्स्नस्य- जगतः, जन्मादि सृष्टिस्थिति प्रळयसमाहारः, यतोऽतीन्द्रियाद्भवति, तद्ब्रह्मेति पूर्वसूत्रादनुवर्त्यव्याख्येयम् । निखिल जगदेकेति । सृष्टिकारणत्वाद्यवान्तर भेदानादरेण सामान्योक्तिरियम् । एक शब्दः - " ब्रह्मवनं ब्रह्मवृक्ष आसीदित्युक्तं निमित्तोपादानैकयं प्राधान्यंवा वक्ति । अत्रेदं बोध्यम् - निखिज्जगज्जन्मादित्रितय फारणत्वेपुत्रिषु प्रत्येकमेव ब्रह्मलक्षणं सुवचम् | शेपनैयर्थ्यात् । अत एव न्यायसिद्धाज्ञ्जने – “ सर्व कार्यों- स्पादकस्थं ब्रह्मऋक्षण’ मिति प्रत्येकमेवाभ्यधायि । सम्मतञ्च तत्सूत्रकृतोपि " अचाचराचरप्रहणादि ति सर्व- सहर्तृत्वमात्रस्यापि तलक्षणत्वं कथयतः । जन्माद्यधिकरणे त्रितयोक्तिस्तु ब्रह्मविष्णुमहेश्वराः क्रमेण सृष्टयादित्रय- फर्तार " इति त्रिमूर्तिसाम्यादि वादि पक्षप्रशमनाय । तथाचाधिकरणसारावळी - " प्रत्येक लक्षणत्वं सुत्र चमिह बहूदा तिर्धीमहिम्ने…. सम्मूयाप्याहुरेके फलमपिचतदा शङ्कितार्थव्युदासः” इति । दळानां द्विविधाहि व्या- वृत्तिः प्रसिद्धार्थध्यावृत्तिः शक्तितार्थ व्यावृतिरिति । “रूपरहितसर्थवान् वायुरित्यादौ - रूपरहितस्या का शादेः, ।
परमतने परतस्वाधिकारः 4. धारत्वादिकं मुमुक्षूपास्यत्वमोक्षप्रदस्व मुक्तप्राप्यत्वादिकं ईश्वरलक्षणाएं की. सर्वकार्य G6 ईश्वर निमित्त. स्वगत गयोगादिविशेषांक सं " स्याम्” 6 वां की p सङ्कल्पविशिष्ट साक्षादुपादान DIT (60 (60) ही इतर कांक कं सूक्ष्मचिदचिद्विशष्ट रंग उपादान की डा. 213
स्पर्शनतः पृथिव्यादेश्व प्रसिद्धत्वात् दळद्वयेन तयोर्व्यावृत्तिः प्रसिद्धार्थ विपयणी । इहतु सकलजगज्ज निहेतु- स्वमात्रस्यापि अन्यत्रकाप्यप्रसिद्ध्या दाळान्तरवैयथ्यपि तद्वत्वेनशङ्कित चतुर्मुखादेर्दळान्तरेण व्यावृत्तिः क्रियमाणा शङ्किता विषयणी भवति इति । सर्वशरीरित्वेति द्रव्यान्तरानाश्रितस-द्रव्यशरीरित्वमित्यर्थः । शरीरलक्षणश्च- प्रागेव विवृतम् । सर्वद्रव्येत्यत्र द्रव्यपदं सर्वान्तर्गतगुणादेर्द्रव्यत्वघटितशरीरत्वायोगे नासम्भववारणाय । शब्दस्य ’ द्रव्यत्वपक्षे आकाशापृथक सिद्धे तस्मिन् तत्तज्ज वापृथक् सिद्धेषु ततच्छरीरेषु च साक्षादीश्वरापृथसिद्धि विरहेण साक्षाचच्छरीरत्वाभावात् असंभववारणाय द्रव्यन्तरानाश्रितेति सर्वद्रव्यविशेषणम् । यदि च सर्वेषामप्यस्मन्मते तत्त्वत्रयसमुदायरूपत्वात्-अन्ततः सर्वस्याप्यर्थेतनद्रव्यस्य यक्तिचिज्जीवापृथक सिद्धत्वावश्यंभावेन द्रव्यान्तराना- श्रितद्रव्यत्वमे वा नसिद्धमितिमन्यते तदा - " जगत्सर्वं शरीरंत” इत्याद्यनुसारेण द्रव्यान्तराष्ट्रवसिद्धस्य द्रव्यस्यापि - साक्षादीश्वरापृथक् सिद्धत्वमनिवार्यमिति तन्नदेयं भविष्यति । एवं- स्व-स्वज्ञानेतरस्वनपि सर्वद्रव्यविशेषणं कार्यम् । अन्यथा-” यस्यचेतनस्य यद्द्वय सर्वस्मनास्वार्थेनियन्तुं शकय” मित्यादिशरीरलक्षणे चैतन्य विशिष्टानुयोगिका पृथकसिद्धि प्रतियोगित्वस्यैवनिवेशात् स्ववैशिष्ट्य व च्छिन्नानुयोगिता काट सिद्धि प्रतियोगितायाः स्वस्मिन् प्रतियोगितास्स्वस्मिन्नीश्वरेचात्माश्रयादिभ्योऽऽ- चैतन्ये-चैतन्य वैशिष्ट्यावच्छिन्नस्वनिष्ठानुयोगिता काष्टथक् सिद्धि समवेनशरीरस्वाभावतः दोपापातात् । अत एवत्रकुळधरवाणीन्यारूपाभृतपद्महस्स्यां-” अदिलुम् पेरिदान मूलप्रकृतिक्कुम् अदिल पेरिदान उन् सकल्पज्ञान चुक्कुम् आत्मावान नी” इति कुरुकेश्वरोक्तिरपि- ईश्वरसंकल्पज्ञानस्येश्वरं प्रतिशरीरत्वाभावेन तत्प्रति तस्यात्मस्वकीर्तनं केवलापृथक् सिद्धिमात्र तात्पर्ययेणेति- साक्षात्स्वामिभिर्व्याख्याता । निराधारत्वेति । " स्वेमहिम्निप्रतिष्ठित” इत्यादिश्रवणादिति भावः । प्रथमं- सर्वशरीरित्वकथनेन सर्वाधारत्वोपस्थितेः, आधारान्तररहितस्यैव तथास्वमुपपद्यत इति तदुपपादकतया तदेक- वाक्यत्वेन विन्यासः कृतः । मुमुक्षूपास्यत्वादीनाञ्चातथात्वात् भिन्नवाक्यवाकरणमितिबोध्यम् । मुमुक्षूपास्य- त्वेति । पपुत्रिषु जन्मकारणत्वादिविव प्रत्येकं पर्याप्तत्येपि यउपास्यस्तपत्र मोक्षाख्यफलप्रदः, यस्तादृशफलप्रदः கொடுத்தல் இத்யாதிகள் ஈசுவரனுடைய இலக்கணங்கள். நான் உலகாவேன் என்று எண்ணிச் செய்வதால் இவன் உலகுக்கு நிமித்த காரணம். தன்னிடமே நிகழும் கடபட ஸம்யோகாதி காரியங்களுக்கு இவன் நேரிலேயே உபாதாந காரணமானானாகிலும், மற்ற வற்றுக்கு ஸூக்ஷ்ம ப்ரபஞ்ச சரீரகனாய்க்கொண்டு இவன் பரம்பரையாக உபாதாகமாகிறான். । — 214 ईश्वरकं नियतविषयक 64 देशिकाशयप्रकाश सहिते ‘இவனைகர்த்தா உதானன் என்றதன் கருத்து " 51 कर्तृत्वादिकी उदासीनत्व क्रं सर्वविषयक कामांतीॐ विरुद्ध. जांभुकं नियामक कायंग की गली Boor to. शुक ईश्वर विषयक- स एव प्राप्यतया स्वयं फलं च भवति । न तु लोक इवात्रान्य उपायः अन्यत्फलमिति शङ्कनीयमिति - शङ्कितार्थ- न्युदासायैव जन्मादिकारणत्वतयोपादानवत् एषामप्युपादानमिति भाव्यम् । अत एवैषां त्रयाणामेकवाक्यता - सम्पादनम् ।.” तमेवैकं जानथात्मानं” “य आत्मदावलदा: “-“सोश्नुते सर्वान् कानान् सब्रह्मणा विपश्चितेति वाक्यजातमिह प्रमाणम् । अश्रुपूर्व — " जगदेक कारणत्वे “त्यत्रैकशब्देन प्रस्तुतं ब्रह्मणो निमित्तोपादानैकयं तत्तदवच्छे- दका कारभेदादुपपादयति — सर्वकार्थेति । यथाकुलालकुविन्दादिः - " अह मे तरकार्यकुर्या " मितीच्छाकृत्या- दिविशिष्टतया घटपटादिकार्यं प्रति निमित्तं भवति, तथैत्रेश्वरः - " बहुस्यां प्रजायेये “तिसङ्कल्प- विशिष्टःसन्नविशेषेग सर्वकार्यनिमित्तकारण इत्यर्थः । “सङ्कलविशिष्टतया निमित्तम्” इति निदंशेना- चेतनदण्डचकादिगत निमित्तश्चात् चेतनगतस्यतस्य कर्तृत्वपर्यवसानलक्षण वैलक्षण्यमभिहितं भवति । अचेतनस्य तत्र तत्र कथञ्चित् सहकारितामात्रेण गौणतया निमित्तस्वात् । एतेन –” इवन् तान् जगताय परिणामिकैयाले उपादानमुमायिरुक्कुम्” इति तच्चत्रयव्याख्याने- " ज्ञानशक्तयादिविशिष्टनाय् कोण्डु सहकारिकारण मुमायू इरुक्कुम्” इति चरवरमुन्युक्तिः प्रत्युक्ता भवति । सहकारित्वनिमित्तत्वयोर्भेदानवगमकृतत्वात् । " कारण निमित्तोपादानसहकारिभेदेन त्रिप्रकार मायिरुक्कुम् । अदिल निमित्त कारणमावदु - उपादानकारण- मान वस्तुवै कार्यरूपेण विकरिप्पिक्कुम् वस्तु " इत्येतत्प्रकरणस्थ स्ववाक्यविरोधाच । न चात्र परिणमयितुरेव निमित्तत्वकथनात्-तत्र ज्ञानशक्तया दिविशिष्टस्य सहकारिताकथनं कथं विरुद्धमितिवाच्यम् । ज्ञानशक्तया दिहीनस्य परिणमयितृत्वासम्भवेन तस्य तत्त्व एव पर्यवसानात् तद्वतो निमित्तत्वस्यैव वक्तुमुचितत्वात् इति । एवमीश्वरस्य सर्वकार्यं प्रत्यपि एकरूप्येण निमित्तस्येपि उपादानत्वं न तथा भवति । किन्तु कचित्साक्षात् । कचित्तु परम्पर- येति विभज्यदर्शयति – स्वगतसंयोगादीति । ईश्वरगतघटसयोगादीत्यर्थः । स.क्ष. त्= निष्कृष्टशुद्धस्त्ररूपेण । • ஈசுவரன் கர்த்தா ஆயினும் உதாஸ்நன் என்ற இதை ஒவ்வொரு விஷயத்திலும் கொண்டால் முரண்படும். வெவ்வேறு விஷயத்தில் கொள்கைக்கு, ஆதாரமில்லை. ஆகையால் அவனைச் சொல்லும் ஆகமம் வேறு கருத்துள்ளதாக வேணும் என்னில் - அன்று. மற்றவரைத் துணை கொள்ளாமல் உலகைப் படைப்பதிலும் ஜீவர்களின் துயில் परमतमते परतत्त्वाधिकारः 4. शास्त्रका अन्यपरक ढंग 26वांगी - चेतनान्तरसङ्कल्प की लण कर्ता 215 महदादिसृष्टिकruji पुरुषां उत्तरकार्य upp दे निद्राप्रबोधादि तुकंकाळा ज्ञानचिकीर्षादिका कं खं चेतनां प्रयं न विशेषिला पेरकत्व ं. एपां साक्षात्स्वरूपगततयाऽऽगन्तुकतयाच तदुपादानत्वं साक्षादेवेश्वरस्यभवतीति भावः । एतेन - एककार्ये निमित्तोपादानयोरैक्यं नसंभवति । विरोधादितिवदन्तः परे प्रत्युक्ताः । सर्वकार्यनिमित्तभूतस्यैवेश्वरस्य स्वगतघट- संयोगादिक प्रत्युपादनत्वस्य दृष्टत्वेन सर्वैरभ्युपगतत्वात् । तादृश “योगोपादानत्वाभावे तस्य विभुत्वानुपपत्तेः । संयोगादीत्यादिना साक्षादेवेश्वरगत चिदचिद पृथसिद्धयादिकं विवक्षितम् । ननु - द्रव्यप्रपचं प्रति ईश्वर- स्याभिन्ननिमित्तोपादनश्वे नायं संयोगादिष्टान्तो भवितुमर्हति । संयोगादीनामद्रव्यत्वेन तत्र तत्संभवेपि द्रव्ये कथन्ताया अशान्तेरिति चेन्न । अस्य महान मेऽपापाणमयेवह्निसम्भवेपि पापाणमये पर्वते कथं तत्सम्भव इति इति प्रत्यवस्थानतुल्यतयोस्कर्पसमान्य जातिदूपणग्रस्तत्वात् । दृष्टान्ते उत्कर्पण = अभ्युचयतया दृष्टस्य धर्मस्य साध्यसिद्धिप्रति प्रयोजकत्वाभिमानेन पक्षेतदभावतस्साच्या सिद्धि प्रत्यवस्थानस्य तल्लक्षणत्वात् । घटसंयोगादौ यदृच्छादृष्टस्याद्रव्यत्वस्य कारणद्वयैक्यादिकं प्रत्यप्रयोजकत्वादिति तु परमार्थः । नचैवं सति सिद्धान्ते उपादा- नोगदेययोरनन्यत्वप्रवादभङ्गापत्तिरिति वाच्यम् । तस्य द्रव्यमात्रविषयकत्वात् । द्रव्यविपये सत्कार्यवादार्थं तथा स्वीकार निर्बन्धेपि अद्रव्येषु तथा निर्वन्धाभावेन पूर्व नसतामपि संयोगादीनां सत्सु द्रव्ये पूत्पादाङ्गीकारे बाधका भावात् । अत्रेदं वक्तव्यम् - अवस्थाश्रयत्वमुपादानत्वम् । तदूषटकावस्थाच – आगन्तुका पृथसिद्धधर्मः । आगन्तुकत्वन्नाम – प्रागभाव प्रतियोगित्वरूपं जन्यत्वम् । ईश्वरगत घटसंयोग सूक्ष्मचिदचिद्वैशिष्ट्यादीनां च तथात्वात् तदुपादाय तस्योपादानत्वोपपत्तिः ।
नवैवसति -” उपयन्नपयन्धर्मो विकरोतिहिधर्मिण मिति तस्य विकारित्वापत्या निर्विकारत्वश्रुति विरोध इति वाच्यम् । विकारत्वावस्थात्वघटक जन्यत्वयोर्मियो विविक्ततया सूक्ष्मचिदचिद्वैशिष्ट्यादिकमादायेश्वर- स्पादानत्वोपपत्तावपि विकारित्वापत्त्यनवकाशात् । तथाहि — विकारत्वघटकजन्यत्वं च प्रागभावाप्रति- योगित्वात्मकनित्यत्वाभावरूपं व्यतिरेकमुखनिरूप्यम् । अवस्थास्वघटकं पुनः प्रागभावप्रतियोगित्वरूपमेवान्वय- எழுச்சி முதலியவற்றை நடத்துவதிலும் அவனே நேரில் கர்த்தாவாகிறான். ஜீவர்களுக்கு அறிவு தந்து முயலும்படி மூட்டுவதால் அவர்கள் விஷயத்திலும், அசேதனங்களுக்கு மேன் மேலென பரிணாம பரம்பரை உதிக்கச் தெய்வதால் அவற்றின் விஷயத்திலும் ப்ரேரகன் अक्राणीकृत (जळां शुश्री. இவனுடைய இந்நிலையே இரண்டின் 216 देशिकाशयप्रकाशसहिते अचेतनां 6 प्रेरक - कार्यान्तरानुगुणविकारमात्रहेतुत्व ं. प्रवर्तकृया இவற்றால் ள என்றும் की. चेतनाचेतन की @G giuty प्रेरक वेष Gr नियन्तृत्व. चेतनविपयI स्वतन्त्रशास्त्र मुख क्र60 6 नियमनविशेष mgiupp प्रशासनशब्द औपचारिक. प्रशासितृत्व ं अचि. मुखतः । एवञ्च सूक्ष्मत्व विशिष्टचिद चिद पृथक सिद्धेः - विशिष्टं शुद्धान्नातिरिच्यत” इति न्यायेन केवलचिद- चिदपृथसिद्ध्यनतिरेकात्, तस्याश्चेश्वरे सार्वदिकत्वेनास्या अपिकथञ्चित्प्रागभावाप्रतियोगित्व रूप नित्यत्वप्रा प्त्या • तदभावाभावात् न विकाररूपत्वमिति न तामादायेश्वरस्य बिकारित्वापत्तिः । सूक्ष्मत्व विशिष्टचिद चिद पृथक सिद्धे- विशिष्टवेषेण प्रागभावप्रतियोगित्वात् अवस्थारूपत्वमिति तामादायतस्योपादानता निर्वाहश्च । नन्वेवमपीश्वरगत- घटादिसंयोगस्य चिदचिदपृथसिद्ध्यादिवत्सार्वदिकत्वाभावेन प्रागभावाप्रतियोगित्वाभावात् विकाररूपतैव प्राप्तेति तमादायेश्वरस्य विकारित्वं दुर्वारमेत्रेतिचेन्न । नामान्तरभजनात्वस्यापि विकारशव्दार्थान्तर्भावेणेश्वरगत घट- पटाद्यागन्तुक संयोगतः तत्र नामान्तरव्यवहारविरहात् तदनापत्तेः । अधिकमपेक्षमाणन्यसिद्धः ज्ञ्जनरत्न- पेटिकादौ अस्मत्कृतोपादानतातत्त्व त्रिवेण्यां च द्रष्टव्यम् । तहींतर विपयेकथं तस्योपादानतेत्यत्राह - इतरत्प्रतीति । स्थूलचिदचित्प्रपञ्चशरीरकमात्मानम्प्रतीत्यर्थः । अयमर्थ: - भाव्यवस्थाचतः प्रागवस्थायोगि द्रव्यमुपादानमिति लक्षणात् भाविस्थूलचिदचिद्वैशिष्ट्यात्मकावस्था वत्स्वात्मानम्प्रति सूक्ष्मतद्वैशिष्ट्यात्मकप्रागवस्थावान् ईश्वर उपादान- मिति स्थिते - निष्कृष्टवेषेणावस्थान्तरापत्ते स्स्वशरीरभूत चिदचिद्गतत्वेन - परम्परयैव तस्य तदुपादनत्वमिति । न च पारम्परिकं तद्गौणमेवेति केवल निमित्तमात्रेश्वर सिद्ध्यापत्तिरितिवाच्यम् । " जलं वहति देवदत्तः” इत्यादौ घटद्वाराज वहनेपि देवदत्ते मुख्यतत्कर्तृत्ववत्, अत्रापि जगदुपादानताया मुख्यत्वोक्ति सम्भवात् । " न हि स्वाङ्ग स्वव्यवधायकम् " इति न्यायात् । नन्वीश्वरस्य — कर्तृत्वादिकमसिद्धम् । तथा सति - " साक्षीचेता केवलोनिर्गुगश्चे” त्यादि श्रुतोदासीन- स्वादिधर्मविशेषात् । " केवलः गुणत्रयवश्यत्वाभावेन फलाभिसन्धिपूर्वक कर्तृत्वाभावादुदासीन " इति तस्यक- र्तृत्याभावव्याप्तत्वंध्यभिहितं उपनिषद्भाष्ये । न च कर्तृत्वादीनां उदासीनस्वस्यच समानविपयकरवे विरोधेपि विभिन्नविपयकतयाऽविरोध इति वाच्यम् । विपयविशेपव्यवस्थापक प्रमाणादर्शनात् । अव ईश्वर बोधकागमानां விஷயத்திலும் நியந்த்ருத்வம் என்னவும்படுகிறது. இதல்லாமல் ஜீவர்கள் விஷயத்தில் இவனை ப்ரசாஸிதா என்பதுமுண்டு. அது சாஸ்திராதிகள் மூலமாக உபதேசிப்பதாலேற் படுகிறது. ஜடங்களின் விஷயத்தில் அப்படி இவனைக் குறிப்பிட்டால் அது முக்யமன்று. परमतमने परतत्त्वाधिकारः 4. IM 1 217 अन्यपरत्वमेवेति न परतत्त्वविशेषसिद्धिरित्यत्र - कर्तृत्वादीनां उदासीनत्वस्य च स्वरूपं, विषयभेदेनाविरोधञ्च शा पूर्वकं सप्रमाणमाह-ईश्वर त्यारभ्य - “नैर्घृण्य परिहारे " त्यन्तेन महाप्रकरणेन । आदिना कारयितृत्वादि परिग्रहः । विरुद्धेति । एतदुक्तं भवति - " कर्ता कारयिता च सः - साईचे ना केवडोनिर्गुगश्च - अध्यक्ष- श्यानुमन्ताचे " त्यादिष्वीश्वरस्य श्रुताः कर्तृस्वकारयितृत्व प्रेक्षकत्वानुमन्तृत्वोदासः नत्यादयो धर्माः परस्परं विरुध्यन्ते । लोके प्रयोजकस्य कारयितृचं, प्रयोज्यस्य कर्तृचञ्चदृष्टम् । एतदुभयत्र्यतिरिक्तो मध्यस्थः खलु प्रेक्षकोभ. वतु- मर्हति । स्वयमेवप्रवृतं अनुमतिदानेन कुर्वितं प्रेरयन्नन्य एवानुमन्तेत्युच्यते । एपुकृत्येषु सर्वथा यः पराङ्मुख स्स किलोदासीन उपलभ्यते । तथा च कथमेषा धनगां सामानाधिकरण्यमीश्वर इति । नियत- विषयेति । व्यवस्थितभिन्नविपयेत्यर्थः । नियानकेति । शास्त्रे कमभिगम्येऽयं स्वेच्छया नियनायोगादितिभावः । तर्युपात्तवचसां कागतिरित्यत्राह - अपालिति । “आदित्य यूप” इत्यादाचित्र प्रत्यक्षप्रत्यनीकार्थे नितात्पर्या योगात् यथा कथञ्चिन्मुक्तात्मप्रशंसापरा एवैताइयो भवितु नीतिभावः । एत्रम्पूपिक्षे ते अथकर्तृादीनां व्यवस्थितविषयकत्वं प्रदर्पाविरोध वक्तुं प्रथनमीश्वरस्य साक्षात्कर्तृ विषयमाह-चेतरान्तर सङ्कल्पेति । चेतनान्तरं = हिरण्यगर्भादिः । चतुर्मुखसृष्टयुत्तरं व्यष्टिग्दार्थानां सर्गे ईश्वरस्य न साक्षात्कर्तृचम् । चतुर्मुखं अभ्यन्तरीकृत्यैव तेन तत्करणात् । तस्माच्चेतनान्तरसंकल्पमनपेक्ष्य यदीश्वरः महदादि पृथिवीपर्यन्त समष्टि- तत्त्वानि स्वयमेव सृजति, तत्र सकती । " अस्मान्मायी सृजते विश्वमेतत्” इति श्रुतेरित्याशयः । किमीधरस्य चतुर्मुख सृष्टयनन्तरं पुत्रे निवेशितभरस्येव पितुः कचिदपि न साक्षात्कर्तृत्वमस्तीति चेदाइ - पुरुपेति । नाना विषयविपिनेषु इन्द्रियाश्वान् संप्रधाव्य तदायासेन विक्कत्रे रथिनिपुरुषे, ईश्वरसारथिर्दया सागरस्स्वोत्सङ्गे सुखमये स्वापेन विश्राम्य, तदवसाने पुनर्भोगार्थे पूर्वसंस्थानादिविपर्यासलेशम पिचिना करण कळेवरादि सङ्घटनेन सम्बो- घयति । निद्रा=स्वापः । आदिना स्वमपरिग्रहः । तत्रापीधरस्य साक्षात्कर्तृत्व - " पथस्सृजते सहिकर्ते " ति श्रुतमितिभावः । पूर्वोक्तविधस्य’ पि पिनुस्साक्षात् स्ववल्लभास्विवेति बोध्यम् । इत्थञ्चैवंविधचेतनान्तर सस्था- नधीनकृत्यविशेषेषु ईश्वरस्य कर्तृत्वं चरितार्थमिति प्रदश्य-कारयितृत्वस्य ततोपि विभिन्नविषयकत्वमाह - उत्तरकार्य प्रतीति निद्रामयोषाधु तरकालं तचत्कार्य विशेपान्प्रतीत्यर्थः । तथा च चेतनानामचेतनबैलक्षण्या बुद्धिपूर्वक- कार्यहेतुनाया एव वक्तव्यतया प्रळयस्वापादावत्यन्त सकुकुचितां चैतन्यशकिं कार्यानुगुणतया चिकास्य, तस्था- मुत्तरोत्तरं चिकीर्षात्वाद्यवस्थां चोत्पाद्य, चेतनगततत्तरकार्यकर्तृत्व हेतुतां यद्भजतीश्वरः, तदेवतस्य कारयितृत्वं प्रेरक- त्वापरपर्यायं भवतीतिभावः । पूर्वोक्त सर्वपुरुषसाधारण चेतनान्तर कर्मसङ्कल्पाद्य प्रयोज्येश्वरगत कर्तृव वैलक्षण्यमत्र- तदीय कारयितृत्वे द्योतयितुं - " विशेषित्तु इत्युक्तम् । तत्तत्पुरुषकर्मानुगुणतयेत्यर्थः । तथाचानयोर्विषयमेदेन- परिहार उक्तोभवति । सर्व पुरुष - कतिपय पुरुषविषयकत्वाभ्यामिति हृदयम् । अथवा विशेषिचु इति-अचेतन . 054-28 218 देशिकाशयप्रकाशसहिते विषयक सामान्यप्रेरकत्वव्यावृत्तिः । प्रेरकत्वम् = कारयितृत्वम् । वक्ष्यमाणानुसारात् । ज्ञानचिकीर्षादीति प्रयत्नावस्थापि विवक्षिता । अथाचेतनविषयक कारयितृत्वे विशेषमाह - अचेतनेति । मुद्रादिषु घटादिकार्योत्पत्त्यनुगुणकपालवाद्यां- कारविकारमीश्वरः प्रथमंसकल्प्य तद्द्वाराघटाद्युत्पादयतीति कार्यान्तरानुगुणतादृशविकारमात्र हेतुत्वाकारेणाचेतन विषये तस्य कारयितृत्वमित्यर्थः । मात्र पदेन चेतनविषय इव ज्ञानचिकीर्पादिहेतुताव्यवच्छेदः । ततश्च चेतना चेतनयोर्विषये कारयितृत्वमीश्वरस्येपद्भिन्नमितिबोध्यम् । अत्रायं विवेकः- मृदो घटोत्पत्तौ मृदुपादानं कुलालोनि - मित्तमितिस्थिते - ईश्वरएबोपादानन्निमित्तञ्चेत्यपिश्रूयते । तत्कथमितिचेत् श्रुणु । घटादिकार्य तत्रतत्रयदि- विशिप्योपादीयते, तदा घटत्वावच्छिन्न कार्यतानिरूपित निमित्तोपादानकारणताया तत्तत्कुलालमृदादिव्यवस्थित- व्यक्तिद्वयनिष्ठत्वेपि - घटादेर्जगदन्तर्गतत्वेन समुदायत उपादाने तादृशजगत्त्वावच्छिन्न कार्यतानिरूपितोक्तकारण- ताद्वयमीश्वर एवेतिनोक्तानुपपत्तिः । ननुजगत्प्रति निमित्तत्ताया: कर्तृत्वे एव पर्यवसानस्य पूर्वमुक्तत्वेन सर्वा- चेतनम्प्रत्यपि स एव कर्तेत्युक्तं भवति । ततश्चात्राचेतनवर्गप्रति स एव कारयितेति कथनं कथं सङ्गच्छते । नकस्मिन्नेव कायें एक एवाकारमेदं विना कर्ता कारयिता च भवति । न च पूर्वयत् कार्यतावच्छेदक धर्मभेदेनो- भयोपपत्तिः जगत्वाचच्छन प्रतिकर्ता घटत्वायवच्छिन्नम्प्रति कारयितेति वाच्यम् । लोकदृष्टया द्रविणा दि प्रदानेन कर्तृमृत कुलालादि प्रेरककेतुपुरुषादेरेव घटत्वाद्यवच्छिनकारयितृत्व स्वीकारात् । अन्यथेश्वरस्य घटत्वाद्यवच्छिन्नकर्तृतास्त्री कारेपि कानुपपत्तिः । प्रत्यक्षविरोधादेव हि तथानभ्युपगमः । तथा च समस्समाधिरि- तिचेन्मैवम् । कार्यठावच्छेदकधर्म भेदासभवेपि कारणतावच्छेद का कारवैचित्र्यादुक्तो भयोपपत्तेः । तथाहि– घटाद्यचेतनप्रपञ्चम्प्रति ईश्वरस्यास्ति द्विविधस्सङ्कनः । तत्रैक: = पूर्वोक्त स्ततदाकारेण बहुस्स्यां प्रजायेयेति । तद्विशिष्टतया अचेतनवर्गप्रति तस्यकर्तृत्वम् । अपरस्तु - घटाद्यचेतन कार्योत्पत्त्यनुगुणविकारजातं तद्धेतु- भूताचेतन मृदादिपूत्पादयामीत्यादिः । तद्विशिष्टतया चतस्यकारयितृत्वम् । साक्षाचदुत्पत्ति हेतु सङ्कल्पवस्त्रे तत्कर्ता । तदुत्पत्त्यनुगुणपदार्थान्तरोत्पत्ति हेतु सङ्कल्यवत्त्वे च कारयितेतितु परमार्थः । अत एव - घटादिकार्यान्तरोत्पत्त्यनुगुण विकारविशेष हेतु सङ्कल्त एक एवेश्वरस्य घटादिकार्ये कारयितृस्वव्यवहारमापा- दयन्नपि विकारविशेषेकर्तृत्व व्यवहारञ्चापादयति । उक्तरीत्या कारणतावच्छेद काकारमेदसत्वात् । सोयमाकार- मेदोयद्येकस्मिन्नेव कार्यस्यात् तदाप्यविशेषं पश्यतु भवानिति । नन्वेवमीश्वरस्य कारयितृत्वाद्युपपत्तावपि प्रवर्तकत्वं कथमुपपद्यत इत्यत्राह — इवल इति । उक्तैरेव हेतुभिरित्यर्थः । तथाचे– “श्वरप्रेरितो गच्छेत् स्वर्गना श्व- भ्रमेववे” स्यायुक्त प्रवर्तक्रत्वमपि कारयितृत्वाद्यनतिरिक्तमित्याशयः । अथ – " यः पृथिवीमन्त रोयमयती " त्याधुकं नियन्तृत्वमप्येतदनन्यत्वेननिर्वहति - चेतनेत्यादि । इत्थं चेतन विषये ज्ञानचिकीर्षायुत्पादनतः,
। = जीवां परमतने परतस्वाधिकारः 14. 219 पराधीन कर्तृत्व IT 635 शास्त्र सावकाश सर्वेक्षण org परसापेक्ष कर्तृत्व 26 5mpu. 6 Lunity, कायकरण कर्मकालादिसापेक्षा क उपदेशसापेक्षण ज्ञान, सर्वशक्ति जीवण ईश्वरायत्त प्रवृत्तिमा की शास्रवश्यLLI
अचेतनविषये पूर्वोक्त विकारमात्रोत्पादनतश्च । वेपम् = रूपम् । तथा च पूर्वोक्त प्रेरणस्यैव नियमनरूपत्वेन प्रेरकत्वमेव नियन्तृत्वमिति तदुपपत्यैवैतदप्युपपद्यत इत्यर्थः । अथ – “ प्रशासितारं सर्वेषां - शास्ता विष्णु- रशेपस्ये” स्याद्युक्तं प्रशासितृत्वमपि चेतनविषये प्रदर्शयति चेतनविषयेति । शास्त्रम् = विधिनिषेधो । तयो स्स्वातन्त्र्यञ्च नियोगपर्यनुयोगानर्हत्वम् । नियमनविशेष इति । तथा च चेतनाचेतनविभागं बिना यदेतदीश्वरस्य प्रेरकत्वाद्यपरपर्याय नियन्तृत्वसूचे-तत्र चेतनानां विषये यादृशो नियमन विशेषः - आदौ करण कळेवरैर्दयमानमनास्सन् जीवान् घटयित्वा मानं प्रदीपमिव प्रदाय ज्ञानचिकीर्पाद्युत्पादनमुखेन विवेक- वल्लरीं वर्धयतीश्वर इति तादृशमेव नियमनांशमादाय चेतनानां प्रशासितेति प्रथत इत्याशयः । अत्र ज्ञान- चिकीर्पाद्युःपादनमात्रस्य सामान्यतः प्रेरकत्वादि रूपत्वेपि ततोऽधिकं शास्त्रप्रदानाद्यशनादाय चेतनविषये प्रशासितेति विशिष्य व्यवहियते । स्वशासनावबोधि शास्त्राण्यदत्वापि हि सर्वान्तः प्रवेशमात्रेण भूतावेशन्यायतो ज्ञान चिकीर्पाप्रयलाद्युत्पादनं कर्तुं शक्यम् । तथा च तस्याप्यत्राधक विधानात् नियमनविशेष एव प्रशासनमिति विवेकः । नन्वेवमपि शास्त्रस्य मनुष्यमात्राधिकारत्वात् अचेतनविषये कथमीश्वरः प्रशासितास्यात् ? न च- " प्रशासितारं सर्वेषां " इत्यादौ - " सर्वस्वमाधिकारिकमिति न्यायेनाधिकारिभूत मनुष्यमात्रे सर्वशब्द- सङ्कोचादचेतनविषये कः प्रश्न इति वाच्यम् । " एतस्यवाक्षरस्य प्रशासने गार्गि द्यावापृथियौ विधृतेतिष्ठत” इत्यादिनाऽचेतन विषयेपीश्वरप्रशासनस्य स्पष्टं श्रुतेस्तद्धाना योगादित्यत्राह - अचिचै इति । तथा च चेतन वर्ग शास्त्रमुखेन नियम्य तदुपकरण तयाऽचेतन पदार्थानां भगवता विनियोजनात् तावन्मात्रेणा चेतनांशे तस्य कथञ्चित् प्रशासनं ज्ञातव्यं इत्यर्थः । औपचारिकम् इति । यथा पूर्व चेतनविषये सामान्यतः प्रेरकरवाडते विशेषतश्शास्त्रादिनापि नियमनमभूत्, तदादायच प्रशासितृत्वं मुख्यमुक्तम्, न तथात्र विशेषाकारसम्भवोस्ति । तस्मात् सामान्यतोऽचेतनविषये यदुक्तं पूर्वं कार्यान्तरानुगुण विकाराद्युत्पादनमुखेन प्रेरकत्वम्, तदेवादायात्र ஜீவர்களுக்கு ஈசுவரனுக்குட்பட்ட கர்த்துருத்வசக்தியுண்டாகையால் சாஸ்திரங்கள் கட்டளையிடுவது சரியானதே. தானே எல்லாமறியமாட்டாத-செய்யமாட்டாத ஜீவர் களுக்கு ஈசுவரனின் உபதேச மூலமாயும் உதவியின் மூலமாயும் அறிவும் செயலும் அமை கிறது என்கையில் யாதொரு ஆக்ஷேபமுமில்லை.ஜீவன் -ஈசுவரனின் உதவியால் செயல் படுகிறான் என்றால் சாஸ்திரம் இவனைக் கட்டாது என்கிறவர்கள் ஒன்று நோக்கவேணும். 220 देशिकाशयप्रकाशसहिते என்று Bar-“अस्तु” DI प्रवृत्ति कीg शास्त्रवरमत्व ं घटिurrugarib. अन्तर्यामिuruji उपदेशमुख क्रं मम प्रेरि छ प्रवर्तिकं की चेतना jiour Co की अनुमन्तृत्व. विपये प्रशासनमपिवर्णनीयम् । ततश्चात्र प्रशासन इत्यादि विशेषशब्दस्यापि सामान्यपरत्वरूपं गौणत्वमेव- प्राप्त मिति हृदयम् । ननु चेतनस्याचेतनवदीश्वरशरीरत्वेनात्यन्तविधेयत्वाश्चेितना धिकारकशास्त्रवैयर्थ्यम् । स्वतन्त्रतया प्रवृत्तिक्षमोहि नियोज्यो भवतीत्यत्राद — जीवेति । यथाऽचेतनानीश्वरदत्त गन्धादि गुण जातं वहन्ति, तथा 1 चेतना अपि जडव्यावृत्त्यर्थं तेनदत्तां कर्तृत्वादिशक्ति विभ्रत एव भरतादिवदत्यन्तपारतन्त्र्यं प्रकाशयन्ति । न तु साङ्ख्यमत इवात्यन्तकर्तृता रहिताः । येन शाखवैयर्थ्यं भवेत् । तथा च सूत्रितं – “कर्ता शास्त्रार्थवत्त्वात् " इतीति भावः । ननु - “स्वतन्त्रः कर्ते” ति पाणिन्यनुशासनात् जीवस्य कर्तृत्वे पराधीनत्वं न सम्भवति । कर्तृत्वस्योक्तरीत्या स्वातन्त्र्ययटितमूर्तिकत्वादित्यत्र सदृष्टान्तं समाधते - सर्वज्ञेति । यथा जीवस्यस्वभाविकज्ञानगुण सम्पन्नस्यापि –’’ अनादिमायया सुप्तः” इत्युक्तप्रकृतिपरवशस्य मलिनमणेरिव तिरोहितज्ञानस्य - " अज्ञो जन्तु” रितिरीत्याऽचेतनप्राया स्थितिरिति तदपनोदनाय ईश्वरोपदेशाघीन ज्ञानत्वमङ्गीकियते, तथैव- " स्वयं मृत्पिण्डमूत- स्ये”ति स्वरक्षणेप्यशक्तस्य जीवस्य " ईश्वरप्रेरितोगच्छेत् स्वर्ग वा श्वम्रमेववेतीश्वराधीन कर्तृत्वं स्वाभाविक- कर्तृत्वेप्युपपन्नमित्यर्थः । नचोकसूत्र विरोधश्शयः । व्युत्पत्तिवादोक्तरीत्या तत्क्रियाकारकान्तरव्या पारानधीन व्यापरत्वस्यैव स्वातन्त्र्यरूपत्वेन, ईश्वराचीनकर्तृत्ववत्त्वेप्यस्यानपायात् । न हीश्वरस्तत्तत्क्रिया कारकम् । अपितु दण्डचक्रादीन्येव हि तथा । भवति च तदधिष्ठातुः पुरुपस्य तथ्य पारानधीनव्यापारवत्रम् । यदि नाम कर्त्रा सामान्यतोऽन्यानधीनेनभाव्यम्, तदा वक्ष्यमाणरीत्या कायकरण कर्म कालाद्यपेक्षायास्सर्व प्रवृत्तिषु दुर्वारतया कचिदपि पुरुषः कर्ता न भवेत् । कायकरणकालादीनां प्रकृतवचिक्रियादिकारकत्वन्नास्तीति तादधीन्यं न कर्तृनां चिन्तीत्येतत्तु प्रकृतेषि तुल्यमिति सुध्यतु भवान् । तदिदं सवं सूचितं-” पराचु तच्छ्रुतेरितिसुत्रयता ।
தனது உடல்கொண்டு இந்திரியங்கள் துணையாக முன் கர்மாநுஸாரம் தக்க காலத்தில் ஜீவன் ப்ரவ்ருத்திப்பதிலும் இந்த கேள்வி பிறக்கும். உள்நின்றும் உபதேசித்தும் தான் ப்ரேரித்த ஜீவர்களை அப்போதே மீட்கவும் ஈசுவரனால் முடியும். ஆயினும் மீட்காதே சிற்சில ஸமயங்களில் ஆயிடுக என்று அநுமதி செய்து இருப்பதால் இவனை அநுமதிகர்த்தா என்கிறோம். परमतने परतस्वाधिकारः 4. 221 80 चेतनाचेतनाका प्रवर्ति॥ श्रयं कार्यांकां निवहि GOLD GODgion प्रवृर्तिकंक सहकारित्य जगत्सृष्टचादिका सहकारि 6 वी unit - फालादिकाका सहकारिक विषय की यथा संकल्प जी शयानं शरीराकांक्षां का 6वां 60 कल अपेक्षिकंक Gour G "” सङ्कल्पि तात्पर्य. नन्दीश्वरायच प्रवृत्तित्वे जीवस्य शास्त्रवश्यत्वाभावात् शास्त्रवैयथ्यं पुनरपिदुर्वारमेवेति आशङ्कयाह- जीवेति । अत्र जीवश्शास्त्रवश्योनभवति ईश्वराख्यव्यक्तचन्तरवश्यत्व दित्यनुमानमभिप्रेतम् ।
। नतु – ‘श्रुतिस्स्मृतिमेवाज्ञेति वचनात् तदाज्ञाशास्त्रयोरनन्यताथगमेन कथमियमाशङ्केति चेत्-त्रकेचित् - श्रुतिस्मृत्यादेस्तदाज्ञारूपत्वमनङ्गीकुर्वता बाद्यतुल्येन केनचिदयमाक्षेपः कृत इति व्याख्यान्ति । तन्न । तस्यास्तदाज्ञः रूपत्वेपि हृदि स्थितान्तर्यामि प्रेरणस्य प्रत्यक्षतदाज्ञारूपत्वेन परोक्षतदाज्ञारूपशास्त्राद्बलीयस्तया तद्वैयर्थ्यशङ्केत्येवाचार्याशयात् । " आज्ञाकुर्यान्न कुर्यादिति तु निगळिते धावनादेशवरस्यात् । " इतियुदाहृन मन्यत्र । निगळनं=अन्तर्यामितयाहृदि प्रविश्य नियमनस्थानापन्नम् । धावनादेशः = कुर्यान्नकुर्यादिति विधिनिषे- धतुल्यः । उभयमपि हि तदाज्ञेव । कायेत्यादिना प्रतिवन्या समाधानम् । करणं इन्द्रियाणि । कर्म-पुण्यापुण्ये । न हि चेतनाधीनत्वमेव शास्त्रत्रश्यताविरोधि । पाशाद्यचेतननिगळितस्यापि वन्दिनः शास्त्रवश्यताविरहदृष्टेः । अत ईश्वराधीनताया अनङ्गीकारेपि कायाद्यधीनता प्रत्यक्षसिद्धा कथंवायेंत । अथ तस्यां सत्यामपि जीवस्वातन्त्र्यस्य नहानिः । काय करणादीनां प्रयत्नतः जीवेन स्वानुकूलतया नेतुं शक्यत्वात् इति यदि मन्यसे, तथैवात्रापि – " कृतप्रयत्नापेक्ष स्त्विति सूत्रोक्तरीत्या जीवानां तत्तत्कर्मसु प्रथमप्रवृत्ती ईश्वरस्यापि सामान्यकारणतामात्रत्वेन विशेपसंरंभाभावात् जीवस्वातन्त्र्यं परिपूर्णमिति शास्त्र- सार्थक्यं मन्यस्व । अत्रवक्तव्यं सर्वं सङ्गत्यतिशयवशात् पूर्वमेत्र जीवतत्त्वाधिकारे विवृतमस्माभिरिति अपेक्षमाणास्ततएवात्रगच्छन्तु । अत्र पूर्व वाक्ये – जीवानां परसापेक्षत्वेपि कर्तृत्वोपपत्तिरुक्ता । अत्रतु- परसापेक्षकर्तृत्ववतामपि — शास्त्रवश्यत्व कृततत् फलभाकुः वोपपतिरुक्तेति भेदोबोध्यः । अथैवं सर्वदा चिन्तित- निमिषितादिष्वपि जीवान् प्रेरयत ईश्वरस्य - " अध्यक्षश्चानुमन्ताचे" स्युक्तमनुमन्तृत्वं कथं सङ्गच्छते ! स्वयमेववा - अन्येनवा प्रवर्तमान प्रति-मस्त्वितिवादी तृतीयः पुरुषोद्यनुमन्तेत्युच्यते । नतु प्रेरक एवे
சேதனர்களையும் அல்லாதவற்றையும் சில விஷயங்களில் ஊக்கினபோதும் அவ்வோ காரியங்கள் அவர்களாலே தலைக்கட்டுவதில்லை. அப்போது ஈசுவரன் இளந்தலைக்கு பெருந்தலை சுமப்பதுபோல் கூடநின்றுதவுகிறான். இந்நிலையே ஸஹகாரித்துவம் எனப்படும். ஜகத்தை ஸ்ருஷ்டிக்கும் போதைக்கு இவனே தனக்கு ஸஹகாரி என்றதற்கும் இருவித 222 Qiug सर्वकार्यविषयव्यापारवा गली - काया की D. कर्मानुगुणकार्य सृष्टि वैपम्यण्यपरिहार m. देशिकाशयप्रकाशसहिते विशेषकारण ईश्वरा -क्षेत्रज्ञ (60 विषमसृष्टिहिताहितप्रेरणा दिकनी कर्मवैषम्य अpng प्रयोजकONG श्रन्यदेष उदासीन छा की LIU फलप्रदत्व प्रकार. @G । । त्यत्राह – अन्तर्यामि इति । " ईश्वरस्सर्वभूतानां हृद्देशेऽर्जुन तिष्ठति । ग्रामयन् सर्वमूना नियन्त्रारूढानि मायये" ति सर्वत्रान्तरवस्थाय प्रेरयतीश्वरः । यन्त्रारूढानि - शरीराख्ययन्त्रारूढानीत्यस्मद्भाष्यकार आहुः । ऐन्द्रजालिकः यन्त्रारूढानीवेत्यध्याहृत्य शङ्करभाष्ये व्याख्यानम् । उपदेशमुखेनेति । शास्त्राचार्योपदे- शादिनेत्यर्थः । एतेन जीवस्य कृत्यविशेपेषु प्रथम प्रवृत्ति प्रभृतीश्वर: प्रेरक इति कथन्तस्यानुमन्तृत्वमिति विरोधो द्योत्यते । नचेदं -" कृतप्रयत्रापेक्ष" सूत्रे - कृतप्रयत्नापेक्ष " सूत्रे – “ जीवेन प्रथमङ्कृतम्प्रयत्नमपेक्ष्य तदनुमति दानेन प्रवर्तयतीत्यादि भाष्येण “प्रथम प्रवृत्तौ ईश्वर उदासीन” इत्यादितत्रत्यश्रुतप्रकाशिकयाच विरुध्यत इति वाच्यम् । प्रथम प्रवृत्ताबीश्वरस्य सामान्य कारण मात्रत्वेनाभिसन्धिविशेपविरहात् कर्मणामेव प्रधान हेतुतयो- दासीनत्वव्यवहारेपि प्रथम प्रवृत्ति प्रभृति सामान्यकारणत्वकृत प्रेरकत्वस्येश्वरेऽक्षतेः कथं तदेवानुमन्तृत्वसम्भव इत्याशयात् । इदञ्चानुपदमेव भविष्यति । अथाप्यविरोधेनानुमन्तृत्वमुपपादयति - अप्पोदे इति । सर्व- शक्तेन स्वेन प्रेरितस्य जीवस्य सद्यः प्रवृति विघटने ईश्वरस्वातन्त्र्यादेरक्षतत्वेपि तथाऽनिवारणमेवानुमन्तृत्व- मित्यर्थः । मीलाते अनिवार्य । अन्तर्भावित णिजन्तमिंद पदम् । नन्वनिवारणे ईश्वरस्याय जोपम्भावः ओदा- सीन्यमेवावहेत् । नत्वनुमन्तृत्वमिति चेदाह - अस्त्विति । तथा च - " जगद्धि सर्व स्वपिति स्वयि सुप्ते परन्तपेति भगवतो मौने जीवप्रवृत्त्याद्यसभवेन - अस्स्विति जीवप्रवृत्त्यादिकमीश्वरोऽनुननुत इत्यर्थः । तथा च लोके तृतीय पुरुषस्यैवानुमन्तृत्वेपि इहात्यन्तपरतन्त्र जीवविषये प्रेरकपवेश्वरोऽनुमन्तापि भवतीतिभावः । अथ सहकारित्ववेप विशदयति ओरुविषयेति । चेतनाचेतनयोरल्पशक्तिकतया प्रथममीश्वरप्रेरित- योरपि तयोरुत्तरोत्तर प्रवृत्तिंप्रति अवसरतो:-मस्तके वस्तुमारधारिणोदुर्बलस्य प्रचलइवेश्वर सहकरोति इति भावः । नन्वेवं स्वातिरिक्तचेतनाचेतनविषये ईश्वरस्य सहकारित्वयेपापपत्तावपि जगत्सृष्ट्यादावीश्वरः स्वस्यस्वयं கருத்துக் கூறலாம். ஸஹகாரிகாரணங்களான காலாதிகளும் இவனிட்ட வழக்கு என்றும், முதலில் இவன் நினைப்பிட்டபடி முடிக்கையில் வேறொரு துணை தேடவேண்டாம் என்றும் அவை ஆகும். இப்படி எல்லாவற்றையும் இவன் செய்தானேயாகிலும் -ஜீவர்களை பலபல படிகளில் பிறப்பிக்கும்போதும் அவர்களுக்கு நன்மை தீமைகள் உண்டாகும் போதும் தான் चेतन परमतमने परतस्वाधिकारः 4. “काय्राक नमक प्रयोजनकक्री कंक कुनां?” प्रवृत्ति (60) लीलारस क्रं 223 60 जीवरक्षण 60 कृश कामिकं का प्रवृत्तिकं की की अवाससमस्त कामत्व BrLT. शुभक- सहकारीत्युक्तिः कथमुपपद्यताम् उक्तं हि सूत्रकृता - उपसंहारदर्शनान्नेति चेन्न क्षीरबद्धीत्यादौ स्वयं सहकारि स्वमपि । प्रत्युत स्वव्यतिरिक्तकालादेरेव जगदारम्भादौ स्वसहकारितया स्वयमेव सहकारीतिकथनं वस्तुस्थिति- विपरीतञ्च भवति । यद्यप्युपादाननिमित्ताख्य कारणद्वयव्यतिरिक्तं सहकार्याख्यं न तृतीय कारणं किञ्चिद्भवितुमर्हति । यतः - परिणामिकारण उपादानम् । परिणामव्यतिरिक्ताकारेणापेक्षितं कारणं निमित्तमित्येव तल्लक्षणम् । कालादी- नामपि निमित्तकारण एवान्तर्भावः । तथापि उपादानभूतं वस्तु यः कार्यात्मन विपरिणमयति, सकर्ता निमित्तम् । एतदुभय भिन्नंकारणं सहकारी तिमात्रयातयोर्भेद इत्ति । अत्रद्वेषानिर्वाहमाह-जगत्सृष्ट्यादि इति । तत्र प्रथम- निर्वाह :- कालादि इति । अयम्भावः सहकारीत्यत्र साहित्यस्य भेदगर्भत्वात् सृष्ट्यादावीश्वरस्य स्वव्यतिरिक्ताः कालादय एव सहकारिणोभवन्ति ।" प्रकृतिं पुरुषञ्चैव प्रविश्यात्मेच्छया हरिः । क्षोभयामास सम्प्राप्ते सर्गक ले व्ययाग्ययौ ॥-“काले शंसति योग्यतां चिदचितोरन्योन्यमा लिमतोर्भू नाहङ्कृतिबुद्धिपञ्चकरणीस्वान्त प्रवृत्तीन्द्रियै”- रित्यादिप्रमाणसम्प्रदायाभ्यां तथैवावगतेः । तथापि यथा सूक्ष्मप्रकृते स्वज्यतिरिक्ताया एवोपादानत्वेपि, तस्यास्स्वशरीरतया तच्छरीरकस्स्वयमेवोपादनमिति निमित्तोपादानैक्यं सम्यक् सम्पादितं तथैय सहकारिमूत- कालादेः - " रूपान्तरन्तत् द्विज कालसंज्ञं" “व्यक्ताव्यक्ते तथैवान्ये रूपे कालस्तथापर” मित्या दिनेश्वर शरीरत्वाव- गमात् तच्छरीरक ईश्वर एव सहकारीति विशिष्टाद्वैतेन निमित्तोपादान सहकार्यैक्यमपि भवतीति । अथद्वितीय निर्वाह :- सङ्कल्पित्त इति । एतदुक्तं भवति स्वयमेव सहकारीत्यस्य सृष्ट्यादौ स्वसंकल्पमात्रसहायोय भवतीति तात्पर्यम्। " बहुस्यां प्रजायेयेत्यादितः यथासक्कलमेवहि सृजति । नान्यप्रतीक्षया कदाचिदस्य मनोरथभङ्गो भवति । यथास्मदादीनाम् । पाञ्चाल्या आपदि पटविवृद्धावयमनुभावो भगवतोऽनुभाव्यः । तथा च वेङ्कटाध्वरिः - " अवेमव्यापाराकलनमतुरीस्पर्शम चिरादनुन्मीलतन्तुप्रकरघटना यासपटलम् । विपी - दत्पाञ्चालीविपदपनयैकप्रणयिनः पटानां निर्माणं पतगपति के तोरवतु न " इति । N
, ப்ரதான காரணமன்றிக்கே அவர்களுடைய விசித்ர கர்மங்களே விசேஷ காரணமாம்படித் தான் ஒதுங்கி நிற்கையால் ஈசுவரனை உதாஸீநன் என்பார்கள். இப்படி இவன் நிற்பதும் இவனுடைய ஓர் பலப்ரதாந ஸ்வபாவமாகும். இத்தாலே இவனுக்கு பக்ஷபாததோஷமும் க்ரூரன் என்ற பெயரும் வாராது தப்பியது. . देशिकाशयप्रकाशसहिते @ourg निर्व्यापारेश्वर कालादिक आi Gun 224 6) ईश्वर का? लीलारस आश्रितरक्षणादिरस मी - नित्यनिरतिशयानन्दg Cur ALLIT " निमित्तमात्रDIO L अभिमता 6660 अवाप्त समस्त काम का ढंग की कृततत्कालाभिमतसृष्टया दि 5mpu20. अथैवं सर्वकार्येषु कर्तृत्व कारयितृत्व शासितृत्वानुमन्तृत्वादिमत ईश्वरस्य - " अवाक्यनादर" इत्याद्युक्तं उदासीनत्वं कथं सङ्गच्छते ! न हि केचिदुषा व्याप्रियमाण उदास्त इति वक्तुं शक्य इति शङ्कायामाह - . ६ष्पडि इति । उपपादितप्रकारेणेत्यर्थः । ईश्वरेति - नियन्तुः कथमुदासीनत्वमिति स्फोरणाय । क्षेत्रज्ञाः = यद्धजीवाः । विपमसृष्टिः = देवादिचतुर्विधनीचोच जन्मप्रदानम् । हिताहितप्रेरणम् = विहितनिषिद्धप्रवर्तनम् । विशेषकारणतांत्रिना इति । तत्तः कार्यप्रतिनियतकारणमीश्वरोन भवतीत्यर्थः । तदुक्तं - समोहं सर्वभूतेषु न मे द्वेप्योऽस्तिनप्रियः - निमित्तमात्रमेवासौ सृज्यानां सर्गकर्मणि । प्रधानकारणीभूता यतोवै सृज्यशक्तयः ।" इति । सृज्यानां=प्रजानां शक्तय: = कर्माणि । अधिकरणमारावल्यामपि साधारण्येन हेतुस्सलिलमिव विभुस्सर्व- कार्याकुराणां वैषम्यन्त्वाविरिञ्चात्प्रतिनियत फलैः प्राणिनां कर्मबीजैरिति । तर्हि तत्र तत्र कार्यवैपम्ये किंविशेष- कारण मित्यत्राह-अवकळुडैयइति । क्षेत्रज्ञानामित्यर्थः । प्रयोजक = विशेषकारणम् । तथा च सूत्रं- “नकर्मा- विभागादितिचेन्नानादित्वादुपपद्यते चाप्युपलभ्यतेचेति । तत्रहि कर्मणोऽनादित्वस्थापनेन तादृशं कर्मवैपम्यमेव सृष्टिवैपम्ये प्रधानहेतुरिति, तदेश ईश्वरस्य सामान्यकारणतामा त्रत्वेनोदासीनत्वव्यपदेश इति हृदयम् । ननु स्वतन्त्रश्चेदीश्वरः कथं यथेच्छन कुर्वन् जीवानां कर्मापेक्ष्यकरोतीत्यत्राह - कर्मानुगुणेति । फलप्रदत्व प्रकारम् = ईश्वरीय फलमदानसकल्पस्य तथाविधत्वात् तदायत्तम् । स्वतन्त्रोपीश्वरः जीवानां प्राचीन कर्मानुसुत्यैव देवादिदेहयोगं ददामीत्येव सङ्कल्प्य तदनुगुणं फलं प्रयच्छति । " स्वातन्त्र्यमैश्वरमपर्यनुयोज्यमाहुरिति तत्र कानाम कथन्तेतिभावः । एवं धर्मिग्राहकप्रमाण सिद्धमीश्वरसङ्कल्पस्य तादृकूत्वं प्रधानसमाधानमुकरवा, सूत्र- कारोक्तं युक्तिविशेपमध्यभ्युच्चयायदर्शयति- इसाले इति । उक्तया कर्मसापेक्षतयेत्यर्थः । परिहारोपि इत्यपिना पूर्वोक्तप्रधानसमाधानसमुच्चयः । तथाचेश्वरस्य – " समोहं सर्वभूतेपुनमे द्वेप्योस्तिनप्रिय” इत्युक्त सर्वभूतसमतां संरक्षितुं स्वतन्त्रस्यापि कर्मापेक्षा कल्प्यते । अन्यथा स्वेछया देवतादिसृष्टी उत्कृष्ट पक्षपातः, दुःखयोनि निकृष्ट- स्थावरादिसृष्टौ निष्करुणत्वञ्च्चापद्यते । ततश्वोक्तदोपद्वया संस्पर्शाय - " साधुकारी साधुर्भवति – पापकारी அறிவுடையவன் ஏதேனும் ஒரு பயனைக் கருதாமல் முயற்சிசெய்யான். ஓர் விநோதத் தையோ ஜீவர்களின் பாதுகாப்பையோ உத்தேசித்து முயலுகிறானாகில் ஈசுவரனை பரிபூர்ண மநோரதன் என்று சொல்லமுடியாது போகும். ஆகையால் ஈசுவரன் இல்லையாதல் காலாதி களைப்போல் ஏதும் செய்யாமல் வெறும் நிமித்த காரணம்மட்டில் ஆதல் ஆகவேண்டாவோपरमतमते परतस्वाधिकारः 4. 225 प्रापोभवति" इत्यादिरीत्या कर्मानुगुणा दिपमसृष्टिः । तत्र च न तस्य पूर्वोकोपद्वयोदयः । यथा - बालेन क्रियमाणं मृदादिभक्षणं तस्यानर्थायेति मन्यमानाः पित्रादयस्तस्य मध्यादिना जिह्वानकरित्या निगृद्ध न्य हितबुद्धघा, सथैवेश्वरोप - “हरिदुःखानि भक्तेभ्यो हितबुद्धया प्रयच्छति । शस्त्रक्षाराशिठर्माण स्वपुत्राय यथा- पितेति दुःखयोग हितबुद्धधै वजनानां करोतीति भावः । तथा च सूत्र “वैपायनैर्धृग्ये, न, सापेक्षत्वात्तथ हि दर्शयतीति । अथ भट्टपराशर गदा अनि-’ निम्नोन्नतश्च करुणञ्चजगद्विचित्रं कर्म व्यपेक्ष्ण सृजतस्ता रङ्गशेपिन् । वैपम्यनिर्धृगतयोर्नखलु प्रसक्तिः तद् ब्रह्मसूत्रसचिवारश्रुतयो गृणन्ति " इति । 1 1 अथैवमीश्वरस्य सक जगत्त्रष्टुरपि उदासीनत्वाविरोधमुक्ता सष्टत्यावः पृसमस्त कामस्वयोरपि तं ववतुं प्रमं पूर्वपक्षमाह – चेतने त्यादिभिर्वाक्यैः । " प्रयोजनमनुद्दिश्य न मन्दोपि प्रवर्तत इति प्रेक्षानुकारिगस्स्वार्थ- परार्थान्यतर प्रयोजनाभिसन्धेश्वर्जनीयत्सादित्यर्थः । अस्येयम् । ततः किमित्यत्राह - लीलारसेति । लीलया वक्ष्य- माणक्षणया योरस:- अनुभवः समित्यर्थः । इ स्वभाजनम् । नन्वनायाससाध्यानन्द जनकन्यापारस्यैवलील, येन जगद्विश्चनस्यचातथास्यात् न लीडासं युक्तमित्यन्यदेव प्रयोजनं वक्तव्यमित्याशयेनाह - जीवरक्षणेति । जगन्नि-ण- स्यायाससाध्यत्वेन लील. त्यायोगेपि करणा प्रयुक्त परप्रयोजनरूर जीरक्षण: भिसन्धिमूलकत्वेन तसं भविष्यतीति- म.वः । अत्राप्तम मस्तकामत्वेति । " नानवासनव सज्य निति ईश्वरस्य सर्व पूर्ण नस्य पवनादिफलानामपि पूर्वसिद्धतया नैवदर्थमीश्वर इदानीं प्रवर्तेतेति अन्यथाऽवाप्तस स्वानता विरोध इति च भावः । तदुक्तं इक- वार्तिके-” क्रीडा तस्सृजनाविश्धं विहन्येत कृतार्थता । सुखेतान जननेजगत् करणयासु जन्निति ॥ कृतार्थता - अवाप्त समस्त कामता । “जीवेदुःखाकुले विष्णोः कृपा काप्युपजायते ॥ " इति रीत्या करुगाकार्या जगःसृधिरिति पक्षप्यत्रोतरार्धेन प्रतिक्षिप्यते - सुखै हतानमिति । न हि पूर्ववदुःखोदधौनितन्तं करुगाई हृदय स्वयमपि पातयन्धीतिभावः । तर्हेयुः निपङ्कचसां ब्रह्मशेषकानां कातिरियत्राह - अध्याय ईश्वान् इति । “वेद- मधीत्यस्नाय दिति वाक्येन कृत्स्नस्य वेदार्थज्ञ नस्य ध्ययनविधे ज्ञानपर्यन्तायां कर्म विनियोगात् अन रम्या- घीतस्थाद्दुरस्या अप्युरनिषदः कर्म जीवस्वरूथैव स्वाब का इति तासां स्वार्थतात्पर्णभावात् श्वसिद्धिरिति भावः । अथवा - " बायज्यं शेतनालमेनेत्यादि विधिसन्निधिठिन” व युक्षेिपेष्ठ देवते” स्यादोनां सिद्धपर. थवादवाक्यानां कथञ्चिदपि विष्यपेक्षित स्वार्थपरत्वाङ्गीकारायोगेन प्राशस्त्ये वाक्यलक्षगया. य. गस्त करने सिद्धान्तेऽपि यागसन्निधिपठितानामेर वाहानां-” यत्रदु खेनसम्भिन्न" इत्यादवाक्यानां न तथा स्वार्थप्राणेन यागनाशस्त्ये लक्षणाऽङ्गीकार्या । विधिवाक्यघटक स्वःपदार्थ विवरणाय प्रवृतस्ववश्यनार्य- सिद्धेः । एवमेव दूरस्थानामु र निषदामपि कालान्तरानु माध्यफलजनक कर्मकर्तृवानित्य निर्विकारस्यादिस्व. थे- OpA-29
226 देशिकांशयप्रकाशसहिते तात्पर्येणैव प्रवृत्तिसग्भवे, नतद्विहाय प्राशस्त्येतात्पर्य व रुपनीयम् । एवञ्चवयमपि वेदान्ताय नात्यन्ताय लक्षणाद्य- कल्पनेनापराध्यामः । .. आत्मनां कर्मकर्तृत्व भोक्तृत्वाद्यन पंक्षिप्तगुणजात प्रपञ्चनन्तु उपनिषत्सु क्रियमाणं तथा तथोपासनायस्यात् । अतोनकर्मकर्त्रति रितेश्वर सिद्धिरिति खण्डदेवेन मीमांसा कौस्तुभोक्तपक्षोन्तु । अथ " नित्यो नित्यानां चेतनश्चेतनाना" मित्याद्यागमानु पारेणेश्वरो दुर्वार दृति आगृहयते तदास्तु निर्व्यापारेश्वर- पक्ष इत्याह- निर्व्यापारेश्वरन इति । निर्व्यापारत्वेपि निमित्तत्वं सम्भवतीत्यत्र काल उदाहरणम् । माल- पदेन - कु.ल. लादिवत्सव्यापार निमित्तत्वस्य, सामान्यत उपादानत्वस्य च व्यवच्छेदः । अयश्च रक्षोयोग- सिद्धान्तानुसारिणां भाति । 10 अथैवमादिशङ्कायां सिसिद्धान्तयिपुः प्रथमं अवाप्तसमस्त कामत्वस्यस्वरूपं निर्वक्ति - नित्यनिरति: शयानन्देति । अयंबहुव्रीहिः । अनेनैतदीयसृष्ट्यादेः पणत्रन्त्रनादिवत्प्रयोजनान्तरार्थत्वं नास्तीति व्यज्यते । ततश्च - " अवाप्ते " स्यत्रक्तनत्ययस्य - " आशंसायां भूतवच्चे" त्यादिरीत्याऽऽशसाथ कतयाऽवाप्तुमिष्टेत्येव तात्पर्यलाभात् कामानां पूर्वमेवलव्धत्वस्यासिद्धया तत्कालाभिमतालब्ध लीलारसादिलाभाय सृष्ट्यादौ प्रवर्तते । न चैतावता लौकिकपुरपवदनवात समस्त कामता प्रसङ्गः । इच्छा मात्र, जगदपरधासंविधातुं क्षमतया सर्वशक्के रिच्छा प्रतिधाताभावस्यैव लोकतो विशेषादितिभावः । तदुक्तं तच्चटीकायां - " यद्यदेष्टं तदातस्य सिद्धिस्तस्यात- कानतेति । ततश्चैतावता फलित स्रष्ट्य देवाप्तस नस्त कामत्वा विरोधं निगमयति — इवनुक्कु इति । ईश्वर- स्येत्यर्थः । इयञ्चक्रीडाऽऽचार्यैरेवान्यत्रोपयर्णिता-" पश्यन्तीपुश्रुतिषु परितरसूरिवृन्देन पार्थ मध्येकृत्य- त्रिगुणफॐकं निर्मितस्थानभेदम् । विश्वाधीशप्रणयिनि । सदा विभ्रम वृतो ब्रह्मेशाद्या दधति युत्रयो क्षशार- प्रचारनिति । एवमानुषङ्गिकं फलं प्रदर्श अथ प्रधानं सृष्टयादिप्रयोजनमाह-आर्थितेति । " अचिद- विशेषितान् प्रळयसीमनि संसरतः करणकळेवर टयितुं दयमानमनाः" । " अचिदविशिष्टान् प्रयेजन्तू नवलोक्य जातनिबंदा । करणकळेघरयोगं वित्तरसि यृपशैलनाथ करुणेत्यम् ॥" इत्यादिभिः - प्रतिकल्यमे को पियामुत्तस्सन् किम्मामाप्नुय दिति हिताभिसन्धिनेश्वरेण जीवोज्जीवनार्थ करुणयाकृतत्वात् सृष्टया देस्तत्कार्यत्वमुपपन्नमेवेति भावः । अथैव लीलार्थ विश्वनष्टत्वस्यावापृसमस्त कामत्वाविरोधित्वसमर्थने-" क्रीडार्थ सृष्टिरित्यन्ये भोगार्थनिति चापरे । देवस्यैप स्वभावयमांत कानस्यवास्पृहे “ति माण्डूक्यश्रुतिविरोधः । तत्रावास नमस्त कामर व विरोधमेव हेतुकृत्य सप्टेलटाप्रयोजनकस्ववादस्य परपक्षतकथनेन निरापदर्शनादिति चेन्न । तत्र यथाश्रुतावास प्रस्त फांमता बिरोधतात्पर्येण निरासेपि, अत्रोक्तं पूर्वा वास समस्त कामत्वाविरोधेन सृष्टेर्लीलार्थत्वस्य सिद्धान्तीकरणेऽनुन-’ पतिदेशस्याप्यभावात् । अथवा - “लीकामात्रमेवास्य भारत्रय वहन” मित्यादावनायाससाध्य कर्मण्यपि लीलाशब्द-’ 1 परमतभङ्गे परतस्वाधिकारः 4. 227 किन्तु प्रयोगेण यथाऽगुरिचालनादयोऽनायाससाध्याः क्रिया न प्रयोजनापेक्षाः, अत एव न तत्र प्रयोजनप्रश्नोदयः, उदयेपि वा भौमेोत्तरम्, तथैव परमात्मनोपि अनायाससाध्या सृष्टयादिक्रिया न प्रयोजनापेक्षा, स्वयम्प्रयोजनलीलारूचेति पक्षोऽस्तु । “अखिलभुवन जन्मस्थेन भङ्गादिलीले” इत्याद्याद्यस्य वै तपसाक्षिश्वात् । केवलकीले कम योजनाः कन्दुकाधारम्भा दृश्यन्ते । " " ध्वंसादेलले प्रयोजन " मित्यादिभाष्यस्यापि । 66
" स्वस्यस्व यंदास " इत्यादाविवस्वयम्प्रयोजनत्ये तात्पर्यमिति कूरनारायणमुनयः । रङ्गरामानुजमुनयस्तु- ‘क्रीडार्थ सृष्टिरित्यन्ये” इत्युक्तवास्यस्य शङ्करादिभिर्गौ उपाइ सारिकात्वेन व्याख्यातत्व ननुरुध्य तद्वचन- प्रामाण्य एवसन्दिहानास्त्रष्टृत्वा देरत्रोक्तक्रमेणात्रात समस्त कामताविरोधित्वाभावात् लीयर्थत्थमेवानं कुर्वन्तीवभाति । अत्र चाधिकं जिज्ञासमानैः - प्रयोजनवच्चाधिकरण भावनाशि हायद्रव्यम् । । नवे विधनुष्टेधरललाचे तस्यैव प्रयोजकतया फलिश्वेन प्राधान्यात्, “देवादिविपनसृष्टौ कर्नैत्र प्रधानं प्रयोजक” मित्युक्तिर्नसमच्छत इत्यत्राह - ये नेिति । कर्मन वाहः = साध्वसाधुकर्म परम्परा । लीला- कारुण्येति । लीलारसभरि कुल :- " सो कामयते “त्यादि स्मुट्ः । कारुण्यरस मरितस्तु “मोक्ष. ये- प्यामीत्यादिरूपोऽपवर्गार्थः । अनादि इति । “न कर्नाविभागादिति चेन्नानादित्वादुपपद्यते चाप्युर उभ्यतेच " “अवेजना परार्था च नित्याप्रतविक्रिया ॥ " " धाता यथामि कर यदित्यादिने पामना दिखावा नादित्यर्थः । झारिक इत्यादि । अमाशयः - “रून कारपरिगामकृवज्यत्रस्थं विधं विपर्यसन्यदचतुर । क्षाम्यन् स्वभावनियनं किंतु दीक्षते एवं स्वातन्त्र्यनैश्चरम पर्यनुयोज्यमाहुरिति रीया स्वतन्त्रेगेधरेण सत्यसङ्कल्पे- नाभिरुपग पत्र युपदेशेनपि जीवज नित्यसुविनध्ये निशेष्तुं शक्नुवनेनापि स्वस्थचैपम्यादिपरि- हाराय नानाविधानि जीव कर्माणि प्रधान हे कृत्याचे नाति ततज्ञोत्रविशेपभोग्यतया परिणाम्य स्वस्वातन्त्र्य विस्तयित्वा कनेगेनन् मोक्षयिष्यानीति कोऽपि विनोदः कियते । तदानीं ह्रींकारसः कारुण्यरसमभिभूय- प्रत्रति । जीवस्योपायानुष्ठानकाले च कारुण्यरसो लोलारसम् । एवञ्च सतन्त्रेधरेच्छेनादितया प्रवृत्तेषु तत्तचेतन कर्मणां विशेष कारणत्वं, अचेतपरिणामानां कार्यस्वं विश्वश्वालीका भोगार्थतया तत्प्राधान्यश्च तद्व- स्वनुरूजया विभज्यविनियुक्त इति ईश्वरस्य प्रधान कारणपि कर्नग, मेन विपनसष्टी विशेषप्रयोजकत्वं बोध्यमिति । अथैवमीश्वरस्य प्रतिपादितं कारणत्वादिकं स्वीकृत्यापि तदेतन्निमित्तत्रात्रातिरिच्यत इति सहेतुक- माय निराकरोति इप्पsि इत्यादिमहावाक्येन । पलश्रुतिस्मृतीति । " अस्नान्मायी सृजते विशे- । जनिता प्रजानां – तस्य स्वष्टा विदधद्र रमेति – धाता यथापूर्वमकललयत् — कर्ता कारयिता च स” इत्यादि 228 देशिकाशयप्रकाशसहिते चैन कर्मप्रवाह अचेतनः परिणामप्रवाह वर ठठकाण्यत्सभारत उपनाम अनादि प्रतियां यी विशेननयोजनवानत्वादिनिभागक वस्त्वनुरूपक विवेकिका. ।
श्रुतिस्मृतयः परमात्ननि, घटादेः कुलालादिवत् जगतो निमित्तत्यमेव शब्दस्वारस्यसिद्धं बोधयन्तीत्यर्थः । लोकप्रति । लोके मृत्पिण्डालादौ निनित्तोपादानस्वयोर्वैयधिकरण्यस्यैव दृष्टत्वादित्यर्थः । इवन् उपादानतया वेदान्तद्धि ईशरः । निमितन त्रेति । सनवाय्य नमन विक रणभिन्न कारणस्यैव निमित्त कारणतया लक्षसिद्धस्येन तस्य तत्त्वनात्र ने स्वीकार्यन् । " सवं खल्विदं ब्रह्म “त्य देखामानाधिकरण्यस्यैकविज्ञानेन सर्वविज्ञानप्रतिज्ञायाश्च – राजराष्ट्रन्यायेन प्रधान्य वैश्य प्यु पत्ते रेतिभावः । तर्हि जगदुपादानं किमित्यत्राह - उगदानम् इति । " अस्नान्मायो सृजते " इत्युक्तननाणादेवेतिभावः । प्रकृत्यादीत्यादिना –उपादान- स्वेन वैशेाकपरमाणुररिहः । एतेन पूर्वरशियां परस्परविरुद्धप्रकृतिपरमाणादिपु किमुगदानमिति - निश्चयस्याद्यावध्यभावेन नियो विवादेप ईश्वरं पादानतावादिवेदास्युधे परं श्वावराइकल इन्यायेन कमस्य सज्जा न होधिगितिद्यत्यते । एवमनोरे उपदिष्टं प्रदर्शयति – इङ्ग्ल्ल द इति । त्रिकारादीवि - “अक्षयविनाशाभ्यां परिगामजिन्नभिः ।” इत्य कवस्य विशेषाणां प्रणम् । तथा च - " निळ निष्क्रियं शान्तं निरवद्यं निरज -” इत्याश्रुतिविरोध इति भावः । एवं वेदान्तविरोधवादिनो नाम्ना- निर्दिशति - योग शुतेति । योगानां कालयन्निमित्तत्रनिर्ध्यापरेश्वरवाद प्रक्रियानु दमेव प्रादर्शि । पाशुरता वैशेपि काश्चेश्वरं कुमादिवत् सभ्यागरमपि अनुमानेन निनिचनात्रं कल्पयन्ति । योगपाशु रतयोः प्रकृतिर्जगदुगदादम् । वैशेपिकेतु परमाणु रेति त्रयाणामेतां मिथाविशेषः । एतेन - “चेननुम् कारणमाक- माट्टान् " इति तत्त्रत्रयेःप्रकरणग वाक्यच्यः ख्यानावसरे - “पशु तर्कु आगन सिद्धेश्वरन् निमित्तकारणम् " इवि वरवरमुन्युक्तिश्चिन्त्या भवति । ॥ गमे चप्यनुमानेनैव मिचनयेधसिद्धेरुतःवात् । तद्यथा-” बिवा’ दाध्यासितं सबै बुद्धिनरकपूर्वकम् । कार्थवादाययोस्सिद्धं कथं कुम्मादिकं यथेति । अगञ्चार्यः अत्रैव पाशु- पबहिष्काराधिकारे - “वेदन इति वाक्ये तव्याख्याने वास्नाभिर्विशदीकृतो द्रष्टव्यः । प्रतिज्ञा = " येनाश्रुतं भवतीत्यादिका । अत्र कारणविज्ञानेन कार्यस्य विज्ञातताकथनात् तस्य च तयोरनन्यतयैव निर्वाद्यत्वात् " என்னில் - அங்ஙனன்று. நித்யநிரதிசய ஆனந்தனாய்தான் நினைத்தபோதே தன்னிஷ்டங்களை எல்லாம் தலைக்கட்ட வல்லனாய் இருப்பதால் இவனை பரிபூரணகாமன் என்பதாலே அவ்வப் போது ஸ்ருஷ்டி விநோதங்களையும் ஜீவரக்ஷணங்களையும் செய்யக் குறையில்லை, சேதகர் परमतम परतस्वाधिकारः 4. ‘ஈச்வரன் உலகுக்கு நிமித்தமாத்ரம் என்பதுசரி அன்று " सर्वकार्यकारण anroor ईश्वर 26000 श्रुतिस्मृति 220 giung सत्यसङ्कल्प स्वारस्य लोकप्रक्रिuurgi प्राधान्यादिविवक्षयाऽन्यथानयनेन “6 निमितनाव ? उपादान प्रकृत्यादि- प्रतिज्ञणडन- प्रतिज्ञः दृष्टान्तादिबहुवाक्योपरोषप्रसङ्ग, चेश्वरस्योपादानत्वं यासिद्ध्यतीतिभावः । दृष्टान्तः = पूर्वोक्तप्रतिज्ञो ग्पादक :- " यथासोम्यैकेन मृत्पिण्डेन सर्व मृण्त्यं विज्ञातस्यादि त्यायुक्तः । एवमुपादानत्वे ज्ञापकमुक्त्वा निमितत्वे तदाह - बहुभानेति । " तदैक्षत बहुस्यां प्र॒जायेये” ति - सङ्कल्पकर्तृ गश्रवणात् कुछ लात् संकल्प विशिष्टतया निमित्तत्वनपि तस्य सिद्धमित्याशयः । अथोभयाकारयोग समुच्चित्य दर्शयद्वाक्यमाह – वनवृक्षादि निर्देशेति । “ब्रह्मवनं ब्रह्मवृक्ष प्रासीदि “तिश्रुतौ द्यावापृथिव्यात्म- कस्य कार्यस्योपादानभूतवृक्षत्वेन, तदुत्पत्तिस्थानतया निमित्त भूतवनत्वेन च परमात्मनो निरूप्यमाणत यो को- भयाकारयोगे ब्रह्मगसिद्ध इति भावः । आत्मकाणेति । इद्द१युपयरूपये प्रमाणम् । " तदात्मानं स्वयन कुरुते “ति श्रवणात् स्वस्यैव प्राचोग स्वयं परिणाम करणावगरेरुभयात्मकत्वं प्राप्तनितिहृदयम् । यद्भूतयोनिं परिपश्यन्ति घोरा” इति भूतयोनिशब्दः । " अत्रयोनिशनः श्वो गद्दानवाचकइति – यथोर्ण- नाभिस्सृजते गृह्णोचेति वाक्यशेषादवगम्यत इति श्रीभाष्यम् । इहनमूठे-” प्रकृतिश्चरतिज्ञादृष्टान्नानुरोधात् — अभिध्योर देशाच - साक्ष. चोभयन्नानात् – आत्मकृतेः - योनिश्चद्विगोयत इते सूत्रोक्तः क्रनोऽनुमा इति भाग्यम् । परिणामादिति सूत्रभः जमपीह विभावनीयम् । अत्रैवं रम्येधरस्योपादानत्वेप्यविकारस्त्रोप रतिरनु पदमेव व्यक्ती भविप्यति । अथापि लोकविरुद्ध निमित्तोपादानैक्यस्य न श्रुतिप्रतिपाद्यतेतिशक, यामाह — लोकेपि इति । लोकेपीत्यपिना शास्त्रेपि तयोर्भेदा नियनदर्शनमभिप्रेन् । भेदेति । मृद्दण्डादावितिशेषः । चेतनाये- नेति । स्वप्रयत्नेन स्वज्ञानादिकमुत्पादयति जीवे तदाश्रयन यो रादानत्यम्, तदुत्पत्त्यर्थयत्लश लिवेन निमित्तत्त्रञ्च समुचेः । एवं घटादिके वाचेने वाय्यादिना नुते उनः कुडवादिनमित्यामित्य भिन्नेवसति, भेदाश्रयतया वदनुगु मनो दनाख्यग्यारवत्वेन चोमपवित्र कारण बोग्यन् । अत्र च न्यायसिद्धाज्ञ्जनं - परिणामोन्मु ख्यातिरिकेनाकारें ग.पेक्षितं कारण निमित्तन् । अनवायी यवान्तरविभागस्तु नासा दीयेरनुगतः । पारिभाषिक-
களின் கர்மப்ரவாஹமும், அசேதனங்களின் மாறுபாட்டின் தொடர்க்கியும் ஈசுவரனின் விநோதம் கருணை நிரம்பிப ஸங்கல்ப பரம்பரையும் அநாதிகாலந்தொட்டு ஒழுகி வாரா நின்றால் அவற்றுள் எதுமுக்பம்? எது விசேஷ காரணம்? என்பவற்றைப் பொருளுக்குத் தக்கவாறு உணர்க. 230 :- देशिकाशयप्रकाशसहिते Gur? @6060CLT विकारादिशेषांक पाशुपत्ये पिकादिसिद्धान्त हूं। क्रां नानं श्रुत्पादिनी निदेशात्मकरणभूत यो निशब्दादि 500 निरस्त. लोकलंकी un? 676 योग- प्रतिज्ञाष्टान्त बहुभघन सङ्कल्पश्नवृशादि निमित्तोपादानभेद T स्वात् । अन्यथा निमित्त कारण प्रत्यासन्नं कारण- निमित्तमित्यादिविभागान्तरस्यापि परिभाषितुं शक्यत्वात् । पटाद्यसनवा वितन्तुस यो गादयस्त्वसिद्धा एव । अवय विभङ्गात् । तावत एव तत्त्वात् । संयोगादिकारण तया सिद्धा नोदनादयोनिमित्त कोटेर्नव्यतिरिच्यन्ते । ततश्च कारणत्वद्वयानपि चेतनाचेतनयोस्तत्र तत्र सिद्धनिति ननु निनित्तोगदानस्वयोर्विरोधामसिद्धावपि - प्रथममनुमानेन केनलं निमित्तन त्रयासिद्ध ईश्वरे पश्चाद्धर्निमा हक- प्रमाणविरुद्ध तयोपादानत्वसाधनं न युक्तरूपमित्यत्राह - निमित्तमात्रेश्वरवादि इति । वैशेपकादीत्यर्थः जीवस्यस्त्र प्रयत्नोत्पाद्यज्ञानादिकं प्रत्युगदानत्वे सुपरादेपि नेश्वरस्य तत्तथा । तदीयज्ञानादीनां तन्नते नित्यत्वात् । अत ईश्वर संयोगाद्यनुसरणम् । इञ्चाजसंयोगानङ्गो हारपक्षेणोक्तम् । ईश्वरघटादिसंयोगाद्याशयेनया । अन्यथा ज्ञानयदेव तत्संयोगेष्यनुपपत्तितादयस्थ्यात् । उपादानत्वेति । तचज्जनकःयापारोभयाश्रयत्वादितिभावः । न च द्रव्यविषय एवोगदानत्वस्य मुख्यतया संयोगादिगुणं प्रत्युपादानत्वस्य भाक्तात् नेदमुदाहरणमुचितमिति वाच्यन् । विनिगनकाभावेनविपरिवर्तस्यापि प्रसङ्गात् । अत एव वैशेषिके रूगदानापरपर्याय समवायिकारण- ८. " यत्समवेत कार्यद्यते तःसनवायिकारणमिति सामान्यतोलक्षयित्वा - " यथातन्तत्रः परस्य । पटचस्त्रगत - ग” देख्यिविशेषेण द्रव्यगुगोदाहरणइयनप्यदीयत । नन्वेवमपि चेदन्तिभिः परिगामि कारणस्यैव दानतया- स्वीकारात्तस्यैव निदर्शनीयतया न संयोगादिगुणोदाहरण ननुगुणमिति चेत्र । युक्तया तयोर्भेदंवर्णयतां वैशेषि- कादोनां खण्डनाय तद्वत्येव दातव्यत्वात् । वस्तुतस्तु वेदान्तरेवो मयविधकारणत्व सिद्धे स्वयं वक्षीकारात् नन्वेवमीश्वरस्योपादानत्वे तत्रास्यैव विकार तत्प्रयुक्त क्लेशायासरत्वं स्यादित्यत्राह — अबो उपादानेति । तथाचोपादानत्वं द्विविधम् । किञ्चिः स्वयमेनावस्थाथयतयोपादानम् । यथा घटादेर्भृशदि । किञ्चितु - अवस्थाथ पत्ये तो रादानम्याट प्रतिद्धयोगदानम् । यथा युवादेर्भालादयः । अनयोः प्रथमे स्वरूपस्य साक्षाद्विकारादिपसङ्गेपि न द्वितीये तथा । विकारादेवसिद्धविशेषगी शरीरा रुपयां- இப்படி ஸத்யஸங்கல்பனாகவும் ஸர்வகார்யகாரணமாகவும் ஈசுவரன் இருந்தாலும், பல ச்ருதிஸ்ம்ருதிகளுடைய ஸ்வாரஸ்யத்தைப் பார்ததாலும், நடப்பதை நோக்கி னாலும் இவன் நிமித்தமாத்திரமே. உபாதாநகாரணம் ப்ரக்ருதி முதலி பனவாகும். இங்ஙனல் லாதபோது மாறுதலுக்குட்பட்டு ப்ரம்மம் கெடுமல்லவா? என்று பிறமத்ஸ் தர்சொல்லுவர். அது சரியன்று. ச்ருதிகளில் -ப்ரதிஜ்ஞை த்ருஷ்டாந்தம் பஹுவாகும் ஸங்கல்ப வ்ருக்ஷவ चेतनाचेतन क्रीम परमतमने परतत्त्वाधिकार 4. 1ggu स्वव्यापारका निमित्तोपादाने वय कांक का . निमित्तनानेश्वरवादिकं गुगलका ईश्वर-उपादानत्व www.aor. 231 स्वगतावस्था विशेषांक - ईम्पसन वे इस योगा द्यनित्य- शव्यवस्थितस्मात् । तदिदमाह - बालन्, इति । बालशरीरकरय जीवविशेषस्य युवशरीरकतया परिणाम इत्यर्थः । एतेन - साक्षाद्विकाराश्रयतया परिणामिद्रव्यस्यैवोपादानत्वं मुख्यम् । ननूपादानीभवच्छरीरादिद्रव्यान्तर व्यवहितस्य तद्विशिष्टस्येति प्रत्युक्तम् । मृङ्घटोऽभवदितियत् बालो युवा समभूदित्य शेप लोकव्यवहारा विशे- पात् । “उदकमाहरती " त्यादौ आहरण क्रियायां मध्ये घटादेरिवात्राणि विशेपणी भूतस्वशरी गदेस्स्वोपादान तायामव्यवधायकत्वात् । न हि स्वानं स्वव्यवधायकमिति न्यायात् । स्वर्गसाधना पूर्वव्यवहितोपि हि यागस्स्वर्ग- साधनमेव । ननु कारणत्वसामान्यस्य साक्षात्परम्परा साधारण्यात् यागतज्जन्यापूर्वयोरुभयोरप्युमयविध कारण- स्वनिष्टं सर्वेषाम् । नत्वेवमुपादानत्ये द्वैविध्यं दृश्यते । यदि दृष्टं, तर्हि शरीरिणश्चेतनस्य परम्परयोपादनत्व मेत्र स्यात् । नशरीरवरसाक्षात् । तच गौगमेवमविप्यतीति नास्माकं तत्र विप्रतिपत्तिरिति चेन्मैवम् । तर्हि मृत्पिण्डचटक चूर्णानामेव साक्षात् घटाकारपरिणामभक्तिया तस्योपादानत्वानुपपत्तेः । अत्रयवभूतचूर्णपुञ्ज एव हि मुसिण्ड इति तदनतिरेकान् तत्र नानुरपति रिडिचेत्, अहो अत्रापि शरीर विशिष्टस्यात्मनश्शरीरात्म- सङ्घातात्मकस्य विशेषणविशेष्योभयानतिरेकात् उपपत्तिं पश्य । विशेष्यस्य शरीरिणोऽत्र किमर्थं प्रवेशः ? प्रथम प्रवेशेहि पश्चात् — स्थितस्यगतिश्चिन्तनीयेति न्यायेनोपपत्तिगचेपणमिति चेत् । व्यवहरन्ति हि - " बलो युवा समपद्यते " त्य दिरीत्या विशिष्टमात्मानं विशिष्टान्तरात्मानं प्रति उपादानतया । नतु त्वदभिमतं शरीरो- पादनत्वमांत्रनाश्रित्य वालं शरीरं युत्रशरीरं जातमिति । अतोविज्ञायते - शरीरयोः पूर्वापरका लिकयोरुगदानो- पादेयभावे सत्यपि शरीरपर्यन्तमेव स पर्यवस्पतीति । अधिक मित्र पूर्वत्रानुमन्धेयम् । आत्मस्वरूपेति । तस्यनित्यत्वेन बाल्यादीनां वयोवस्थाविशेषाणां तस्मिन सम्भव दित्यर्थः । “देहिनोऽस्तिन् यथादेहे कौमारं यौवनञ्जरे” तिहयुक्तम् । नामान्तरं = सदे कबहुयता दिशब्दवाच्यस्थम् । अयथार्थः श्रुतिस्मृत्यादिप्रसिद्ध एवेत्याह- साभिध्यावेति । …. सिसृक्षुर्विविधाः प्रजाः । अप एव ससर्जाचे तासु वीर्थमपासुजदिति मनु- 1 நசப்தங்கள் பூதபோகி ஆத்மகரணாதி நிர்தேசங்கள் இவைகளால் இது தள்ளுண்டது. உலக வழக்கிலும் இவ்விரண்டு காரணங்கள் வேறு வேறாகவும் ஒன்றாகவும் காணப்படுவது உண்டு. சேதநாசேதநங்களிரண்டிலும் தனது செயலால் தனது நிலை மாறுபடும்போது இது சேர்ந்து காணப்படும். நிமித்தமாத்திரம் ஈசுவரன் என்பார் பக்ஷத்திலும் - அவனிடம் உண்டாகும் அநித்யகுணங்களுக்கு அவன் இருவிதகாரணமும் ஆகிறான் என்னவேணும். 232 Gour उपादानद्रव्य श र क देशिकाशयप्रकाशसहितै “பகவான் உலகாக பரிணுமமடையும்போதும் மாறுதல் இல்லாதவளே” Gaण उपादानशब्दवाच्य बाली युवाaumi griur 660 नामान्तरभजनाई विकार विशेषांक 660 निर्विकारादिश्रुतिविरोधीनं 20. “सोऽभिध्यायशरीरा- Gur आत्मस्वरूक्री वाल्ययोजना का शादिकं ईश्वरस्वरूप की BLLTD 1 चन्चनम् । अत्र च स्मृतो ब्रह्मणश्शरीरादेव जगत्सृष्टेस्स्पष्टं श्रवणात् गग्यार्थमुत्युदाहरणात्प्रागुदाहरणम् । ऊर्णनाभप्रभृतीति प्रभृतिशब्देन श्रुतौवक्ष्यमाणोदाहरणद्वय विवक्षा । तथा हि-मुण्डके “यद्भूतयोनिं परि- पश्यन्ति धीरा” इति ब्रह्मणो जगदुपादानत्वमुक्ताऽनन्तरं - मृदादेखि निर्विकारस्यानुपमृदितस्य कार्येष्वननु- वृत्तस्य च तस्यकथमुपादानत्वमिति शङ्कात्र्यापाकरणाय पट्यते - " यथेोर्णनाभिस्सृजते गृहते च यथा पृथिव्या- कोपधयस्सम्भवन्ति । यथा सतः पुरुपात्केशलोमानि तथाक्षरात्सम्भवतीह विश्वम्” इति । विशिष्टम्योपादान- स्वेपि विकाराणां शरीरमात्रे नियन्त्रणस्योर्णनाभिर्दृष्टान्तः प्रथमः । उपादानननुपसृचैव विकारप्रादुर्भावेद्वितीयः ओषध्यादिष्वपि गन्धग्रह्णादिना पृथिवीत्वप्रत्यभिज्ञानेन तदनुपमर्ददर्शनात । सतो जीवतः पुरुषात् केशानां - शिरसिजानां, लोम्नां दशरीरावयवरुद्धां तेपाञ्चोत्पत्ती तृतीये - कारणांशानां कार्याननुवृत्ति, शितेति । तथा च भट्टपर शरपादा:- -” कार्येऽनन्ते स्वतनुमुम्वत रस्त्वामुपादानमाहुः, सातेशक्तिग्सु कर नितरचेति वेलां बिलध्य । इच्छायाः विहरति सदारङ्गराजाऽनपेक्षा सैवेशानादतिशयकरी सोणनाभौ विभाव्येति ॥ ननु चेतनाचेतनात्मक- स्वशरीर नुखतस्तस्योपादनत्वं दुर्धनम् । तस्याशरीरस्वश्रुतिबलेन सशरीरस्वचाधादित्याशङ्कते - अशरीरल- श्रुतीति । " अशरीरं शरीरेष्वनवस्थेपवास्थिउम् । महान्तं विभुमात्मानं मत्वा धीरोनशोचति ॥ इति कठली ॥ अन्यस्थेव नित्येषु शरीरेषु, अशरीरं-अशरीरनया अवस्थित मिः यन्त्रमार्थः । अन्यथातस्य प्रियाप्रियस्पशों- दुर्वारस्स्यान् - “न हवे सशरीरस्य सतः प्रिया प्रेययोर पह तिरस्तीत्यादि थुनेरितिभावः । अथैवं सर्वथा तस्याशरीरत्वे स्वदभिमतन्निमत्तत्वमपितस्य नस्यादित्यत्राह – इन्द्रादिन्यायेति । तथा च यथाऽनुष्ठितक्रतुशतः कश्चिदिन्द्र पदं भजति, तत्रोपचितपुण्यविशेषः कश्वित्रधरस्वमश्नुते । एवमेव कर्मकृता नित्यशरीरादिमतां तेषामनेके पां तत्स्थाने प्रवा: रूपेण सन्वन्यमानतया निमित्तत्यमात्रमुपपद्यत इति हृदयम् । तथाचान्तरधिकरणे पूर्वपक्ष- भाष्य- " अतो ब्रह्मादिष्वन्यतम एकैकस्मिन्कल्पे पुण्यविशेषेणैवम्भूतः श्वर्य प्राप्तो जगत्सृष्टया परिकरोतीति । "
தனது சரீரமான சேதநாசேதனங்களால் ஈசுவரன் உபாதாநகாரணமாகிறான். ஆகை யால் பாலன் யுவாவாகமாறும்போது அவனுடைய ஆத்மஸ்வரூபத்தில், யௌவநாதிகள் தட்டாதாப்போலே ஈச்வரஸ்வரூபத்திலும் எவ்விதமான மாறுதலும் க்லேசங்களும் தட்டா மையாலே நிர்விகாரன் என்ற ச்ருதி வசநத்துக்கு விரோதமிலலை. 4 தனது சரீரத்திலிருந்து रस्वात्” इत्यादिका परमतभने परतस्याधिकार: 4. ऊर्णनाभिन्न श्रुतिगण दृष्टान्तकं 233 Qing. तात्पर्य- G. अशरीरत्वधुति 660 ईश्वर अशरीरी का ढंग बांगु, इन्द्रादि न्याय कर्मकृतशरीर को कक्षा के वंश कर्मचश्मेश्वरप्रवाहपरिग्रह 200, इच्छामात्रगृहीता-
। अस्मिन् पक्षे वक्ष्यमाणपक्षेचाशरीरत्वश्रुतेः स्वाभाविक नित्यशरीराभावे तात्पर्यं ग्राह्यम् । चेतनाचेतनयोस्तु स्वरूपेण नित्यत्वात् तच्छरीरकत्येतद्विरोध इति भावः । अथास्मिन् पक्षे ब्रह्मणोऽकर्मवश्यत्वादिकं साक्षाच्छ्रयमाणं विरुध्येतेत्यालोच्य पक्षान्तरमाह — इच्छा मात्रगृहीतेति । मात्रपदेन कर्म व्यावर्त्यते । ऐच्छिकत्वादेवानित्य- त्वमपि प्राप्तम् । अशरीरत्व सशरीरत्व भेदभिन्नेऽस्मिन्पक्षत्रयेपि ऐकरूप्येणानङ्गीकर्तव्यांशदर्शयति-चेतना- चेतनेति । चेतनाचेतनसमस्तद्रव्य शरीर कत्वमनङ्गीकृतञ्चेत् तच्छ्ररणस्य कागतिरित्यत्राह — मुख्येति । तथा च गौणी तच्छ्रुतिरित्यर्थः । समस्तद्रव्यशरीरकस्वस्य गौणत्वेन फलितामुपादानत्वगौणतामाह - आकेयाल इति । तथा च जीवस्य स्वशरीरवदीश्वरस्य जगदत्यन्तविधेयमित्यर्थे तच्छरीरताकथनस्य तात्पर्यात् प्रकृत्यादिगतमेवो- पादानत्वमीश्वर आरोप्यस्तूयत इति भावः । एवम्पूर्वपत्रे प्राप्ते शरीर निषेधक थुतेस्तत्प्रापकश्रुत्य विरोध विषय- व्यवस्थयोक्ता समादधानः प्रयोजका कार तौल्यात् सममेव गुणकर्मादिविधिनिपेधावप्याह – ईश्वरेत्यादिना । ईश्वरत्वस्येशितव्यसा पेक्षतयैश्वर्यरूपत्येन च ईश्वरस्या शरीरत्व निर्गुणत्वाद्यङ्गीकारे ईश्वरत्वमेव भज्येतेति बोधनाय - ईश्वरेतिनिंर्देशः । " " सर्वज्ञस्सर्ववित् " " निर्गुणं निरञ्जन " मित्यादिषु गुणविधिनिपेधौ । " हिरण्यश्मश्रुर्हि- रण्यकेशः " " अशरीरं शरीरेषु " इति विग्रहविधिनिषेधो ।” सउथेयान् भवति जायमानः - " नैवोदेता नास्तमेता " इति जन्मनः, " तदैक्षत तदसुजत “निष्कलं निष्क्रियं शान्त” मिति कर्मणश्धवोध्यो । मङ्गळ- तदितरेति । ईश्वरस्यै कल्याणतमगुगविग्रहादिक विधीयते । “सत्वादयोन सन्तीशे “न भूतसङ्घसंस्थानो देहोस्य परमात्म इत्यादिश्रुतहेयगुणादिकञ्च निषिध्यत इति सामान्य विशेष न्यायोत्सर्गापत्रादन्यायाभ्यामवगमात् विषय व्यवस्थासिद्धेरेपां न परस्परं विरोधलेशोपीतिभावः । ननु निषेधस्थले सामान्यविशेषन्यायावलम्बनेन सामान्य- गुगविग्रहादिनिषेधस्य विशेषनिषेधे पर्यवसानमन्यत्रा विप्रसजकम् । अत एव “सामान्यविधिरस्पष्टस्संहियेत विशपत इत्यत्र विधिपदप्रयोगः । सर्वविधेः युगपदनुष्ठानासम्भवेनास्पष्टत्वसंभवात् । सर्वनिषेधस्य तु युगपदनुष्ठा- । பகவான் உலகைப்படைத்தான்” என்ற மனுவின் வசநம், ச்ருதிசொன்ன சிலந்தி உதாஹரணம் முதலியவற்றுக்கும் இவ்விதமே தாத்பர்யம் கண்டு கொள்வது. உருவ மற்றவன் என்று ஒதப்பட்டபடியினால் ஈசுவரனை சரீரமற்றவன் என்றோ, இந்திராதிகளைப் போல கர்மாதீன சரீரங்களைக்கொண்டு ஈசுவரபரம்பரை ஆளுகிறது என்றோ,நினைத்த Gadi-30 · *234 देशिकाशयप्रकाशसहिते नित्यशरीराकानी Gur कंकी चेतना चेतन द्रव्यांका का शरीर GLD G मुख्यDI. Gun Cor? शुक्र ॐ शरीरद्वारा उपादानत्वं नात्री उपचार नसम्भवात् । अन्यथा - " गाहिंस्यात्सर्वामृतानी” त्यादिसामान्यहिंसानिपेधस्यापि “न ब्राहाणं हन्यात् नात्रेयीं हन्यादित्याद्युक्तहिंसा विशेषनिषेधे पर्यवसानापत्तेः । तथा च तदितरप्राणिपीडने प्रत्यवायो न स्यात् । सकलप्राणिपीडनस्य सामान्यतः प्रत्यवायजनकत्वं ब्राह्मणादिहिंसायास्तु तदाधिक्यजनकत्वञ्चेति हि तत्त्व- स्थितिः । अत एव विशेपनिपेधानां सार्थक्यञ्चेति चेन्न । अत्र मङ्गलगुणविधिर्वर्तते । तत्रेत प्राणिपीडन- विधिर्नदृश्यत इति वैपम्यात् । तथा चोत्सर्गापवादन्याय सहकृत सामान्य विशेषन्यायादस्माकमेप निर्णय इत्युक्तं भवति । ततश्च न पूर्वोक्तातिप्रसङ्गइति वोध्यम् । अधिकं न्यायसिद्ध / ज्ञ्जनरल पेटिकः दिष्ववधेयम् । अस्पष्टविध्यादेः स्पष्टविध्या दिषूपसंहारः सामान्यविशेषन्यायः । निषेधस्य विहितव्यतिरिक्तविपयकत्वाश्रयणं उत्सर्गापवादन्यायः । अल्लचश्रुतिघट्टे श्री माप्य - " निर्गुणवाक्यानां सगुणवाक्यानाञ्च विषय " अपहतपाप्मे " त्याद्यपिपास” इत्यन्तेन हेयगुणान् प्रतिषिध्य - " सत्यकामस्सत्य सकल " इति ब्रह्मणः कल्याणगुणान्विद धतीयं श्रुतिरेव विविनक्तीति सगुण निर्गुगवाक्ययोर्विरोधाभाव इति । के ते हेयभूता विग्रहादयः ? ये निषेद्धव्या इत्यत्राह कर्मायत्तेति । इच्छागृहीताभिमतोरुदेहः - युवाऽकुमारः स्वाभाविकीज्ञानबल क्रियाचे “त्यादिनाऽ- कर्माद्यायत्तशरीरादिसिद्ध्या कर्माद्यायत्त हेय भूतशरीरादिकमेव निपेध्यमितिभावः । ततश्च सर्वथेश्वरोशरीर- एवेतिपक्षस्य प्रथमस्य निरास फलितमाह – अशरीरत्वेति । अथ द्वितीयपक्षप्रतिक्षेपमाह – अकर्मवश्य- त्येति । " न कर्मणा वर्धते नोकनीयान् नित्यो नित्यानां - स एवाद्यस उधः - सर्वस्येशानः - नतत्समध्याभ्यधि- कश्च दृश्यते” इत्यादिश्रुतेस्तथातथावगमात् इन्द्रादिन्यायेन नानेश्वरपक्षे तदनुपपत्तिरितिभावः । नित्यत्वस्य जीवादिष्विव स्वरूपनित्यता पर्यायत्वव्यावृत्त्या सशरीरस्यापि तथात्वसिद्धयर्थं त्रैकालिकत्वोक्तिः । अर्थात्र पक्षान्तरस्यापि निरासमाह - मुक्तेति । अयञ्चपक्षः - " नेतरोऽनुपपत्तेरित्यत्रावतरण भाग्ये प्रदर्शितः – “ यद्यप्युपासकास्प्राप्यस्यभेदेन भाग्यम् । तथापि नार्थान्तरं जीवान्मन्त्रवर्णिकं ब्रह्म । किन्तु तस्यैवोपासकस्य निरस्तसमस्ताविद्यागन्धनिर्विशेषचिन्मात्रैकर से शुद्धं स्वरूपम् । तदेव - “सत्यज्ञानमनन्तंत्रो” तिमन्त्रेण विशोध्यत इति । घटियाद इति - मुक्तानामपि नानात्वेनकस्यापि समाधिकदरिद्रताद्यभावादिनिभावः । अथ तृतीयपक्षे "
போதுவரும் அநித்திய சரீரங்கள் உள்ளவன் என்றோ, கொள்ளுதல் போக்கி - உலக மெல்லாம் இவனுக்கு உடல் என்றதை உண்மை என்னப்போமோ? ஆகையால் தனது உடலால் அவன் உபாதாநகாரணம் என்றது வேறு கருத்திலாகாதோ என்னில் - அன்று.परमतने परतस्याधिकारः 4. 235 क्रया ( ग ? 6 यांनीॐ - ईश्वरकं गुणविग्रहजन्मरुमदिविधिनिषेध मळत दितरविषयव्यवस्थे wr 60 अविरुद्ध की. शुकं कर्मायत्तशरीरादिकं कालायत्तयोवनादिकं करणा- स्वेष्टसिद्ध्याऽनिराकरणमाह - अनित्यशरीरेति । ईश्वरस्याशरीरत्वश्रुतिपरमतात्पर्यं गृहीत्वा तदविरोधेन " इच्छागृहीताभिमतोरुदेहः " इत्याद्यनुसृत्य यद्यनित्यशरीरवत्त्वं स्त्रीचिकीर्षति, तर्हि तत्तुल्यबलाभ्यः नित्यालिङ्गा स्वभावसंसिद्धिः -यस्य पृथिवी शरीरमित्यादिश्रुतिभ्यो पिनित्या नित्य नानाप्रपञ्चशरीरत्वमप्यङ्गीकार्य- मेवेतिभावः ।
एवमीश्वरस्याशरीरत्वेनोपादानत्वासम्भव निराकृत्यायचेतनाचेतनयोस्तं प्रति – " चेष्टेन्द्रियार्थाश्रय- श्शरीर” मित्युक्तशरीरलक्षणद्दान्या तत्स्वासंभवात् नेश्वरस्य तद्वारोपादानत्वमितिशङ्कामपि निराकरोति ईश्वरेति । आधेयत्वादीनि = धार्यत्व नियाम्यत्वातिशयाधायकत्वानि । तेपांनियमः = यावरसतं तथात्वम् । तथाचैपामेव जन्मादित्रितयवत् प्रत्येकं सम्भूयवा शरीरलक्षणतया जगतस्तत्त्वमुपपद्यत इति तन्मुखेनेश्वर उपादानमेवेति- भावः । एतदाकारत्रयफलितं लक्षणान्तरमप्याह- अपृथक सिद्धेति । एतदाकारत्रयस्य प्रयोजकं दर्शयति– स्वरूपेति । भगवत्स्वरूपेच्छा यत्तस्वस्वरूप स्थितिप्रवृत्तिकेत्यर्थः । प्पु तत्स्वरूपाधीन स्वसत्ता स्थितिकत्वात् तदाधेयत्वं, तदिच्छाधीन स्वप्रवृत्तिकत्वात् तद्विषेयत्वं आभ्यां मिळिताभ्यां एषां तत्फलार्थत्वसिद्धया पारार्थ्यरूपं शेपखं च भवतीति विभागोबोध्यः । अत्राधिकं वक्तव्यं जीवतत्त्वाधिकार एव विवृतं बोध्यम् । " पूर्वमभिप्रेतं शरीरलक्षणं स्फुटयति - चेतनेति । मुख्यम् इति । तथा च बालस्य युवभावं प्रतीव ब्रह्मणोपि प्रपञ्चम्प्रत्युपादानत्वं मुख्य भवतीतिभावः । ननु चिदचिद्विशिष्टत्र सपरिणामे सुवर्णादिकव चितायश्शलाका- दिष्विव विशेष्यभूते तस्मिन्नपि विशेषणवत् संकोचविकासादयो दोषाः प्रादुष्युरित्यत्राह - इप्पडि इति । तथाचायस्सुवर्णादीनां लोहरूपै कद्रव्यत्वेन तत्रत्यविकारवर्गस्य विशेष्यभूताय शलाकादिपर्यन्तगामित्वेपि इहेश्वरस्य - “भोक्ताभोग्यं प्रेरितारच्चमत्या अजामेकां ….अजोथेको जुपमाणोऽनुशेने जहात्येनां भुक्तभोगाम- जोऽन्यः” इति चेतनाचेतन विलक्षणतत्त्वान्वरस्वश्रवणात् ते परिणामदोषाः केवलं विशेषणएव भवन्ति । न तु विशेष्येतस्मिन्नपि । यथा बालस्य युवतया परिणामदशायां अचेतनविलक्षणे चेतने इति भावः । तथा च सूत्र- न तु दृष्टान्तभावादिति । भाष्येचायमर्थस्तत्र विशदननुसन्धेयः । अथ चेतनाचेतन विलक्षण- ஈசுவரனுக்கு குணம் விக்ரஹம் முதலியன உண்டு இல்லை என்பன போன்ற ப்ரமாணவ சனங்கள் - மங்களமானவை அமங்களமானவை என்று அவற்றைப் பாகுபாடு செய்து முதல் வகையுண்டு -இரண்டாம் வகை இல்லை என்கின்றன வாகையாலே கர்மமூலமான 236 देशिकाशयप्रकाशसहिते 80 अशरीरत्व सर्वशरीरत्यादिकं यत्तज्ञानादिना निपेच्या कांका की विरोधी. अकर्मवश्यत्वनित्यत्वत्रैका लिकत्व सर्वेश्वर त्वसमाधिकद रिद्रत्वा दिश्रुतिबल का 600 ईश्वर प्रवाहपक्ष मुक्त or स्वेपीश्वरस्य विकारवत्तदुभयनिरन्तरसंश्लेषवशात रुमाप्रक्षिप्तकाष्ठन्यायेन तत्प्रसङ्ग इत्यत्राह - स्वरूपपरिणा- मेति । प्रमाणं - " सत्यं ज्ञानमन्तं ब्रह्म - सत्यचानृतञ्च सत्यमभवदित्यादिकम् । " सत्यानृतशहितचेतना- चेतनान्तः प्रवेशेन तदीयनामरूपभाग्भवदपि ब्रह्म सत्यमेवाभवत् = अजह निर्विकारत्वलक्षण स्वस्वभावमेवाभव” दिति तद्व्याख्या । रुमा = लवणोत्पत्तिस्थानभूतः केदारखण्डः । तत्र प्रक्षितकाष्ठस्य तत्संसर्गविशेषवशात् कालक्रमेण ‘लवणात्मना परिणामदर्शनेपि इहेश्वरस्यागमैकसमधिगम्यस्य निर्विकारतया प्रमाणप्रतिपन्नत्वेन नतत्र विकारादि- प्रादुर्भाव एष्टव्यः । नहि वचनविरोधे न्यायः प्रवर्तत इति भावः । तथा च सूत्र - " न स्थानतोपि परस्योभय- लिङ्गं सर्वत्रहीति । ननु निर्व्यापाराशरीरेश्वर पक्षप्रतिक्षेपेण सव्यापरत्वसशरीरत्वादिस्वीकारे तत्प्रेरणायासादिजनित- दुःखादिप्रसनोदुर्वार एवेत्यत्राह - सर्वप्रशासितेति । यद्यपि - " नहवै सशरीरस्य सतः प्रियाप्रिययोर पति- रस्ती “त्यादौ शरीरसामान्यस्यैव दुःखादिप्रयोजकत्वं श्रूयते, तथापि “साधुकारी साधुर्भवति - पुण्यः पुण्येन कर्मणे” त्या दितः कर्मणोपि तत्प्रयोजकत्वावगत्योभयप्रमाणानुगुण्येन कर्मारव्धदेहयोग एव दुःखादौ तन्त्रमित्यभ्युप- गम्यते । तच्चकम सशरीरस्यापीश्वरस्य न विद्यते । असंसारित्वात् । ईश्वरः कुतो न संसरतीतिचेत्-तत्र तस्य स्वरूपयोग्यतायास्सहकारियोग्यतायाश्चाभावात् । आद्या परतन्त्रचेतनत्वम् । सतु सर्वप्रशासितेति न तस्य तथा- त्वम् । द्वितीया च सापराधचेतनत्वम् । सर्वप्रशासितुः स्वशासनावबोधिशास्त्रवश्यताविरहेण तदतिवृत्त्यनु- वृचिकृत निग्रहानुग्रहानुदयेन न सापराधत्वादिकं तस्य विद्यत इत्युभयधापि न दुःखादिप्रसङ्ग इति भावः । इदमपि सूत्रितं – “भोक्तापतेरविभागश्चेत्स्याल्लोकवदिति । शास्त्रवश्यत्वादीत्यादिना सापराधचेतनत्वकर्मारब्धशरीर- वत्त्वादयोप्रायाः । नन्वेवम पिकदाचित् स्वेच्छाभङ्गेनेश्वरो विमनायेतापि । कचित् प्रळयांदिपु सहकारिणाम- लामेन क्लिश्येत च । ततो महद्वैशसमित्यत्राह - सर्वदेति । सर्वदा सत्यकल्पत्वान्नेच्छाविघातः, स्वाधीन सहकारि- गणक स्वान्नतदलाभ इति भावः । अयञ्चार्थः - " उपसंहारदर्शनानेतिचेन्नक्षीरवद्धि । देवादिवदपि लोके” इत्यादि — सूत्रभाष्ययोस्स्पष्टः । भट्टारका अप्पाहुः - प्रळयसमय सुतं स्वंशरीरैकदेशं वरद ! चिदचिदाख्यं स्वेच्छया- विस्तृणानः । खचितमिव कलापं चित्रमातत्य धून्वन् अनुशिखिनि शिखीव क्रीडसि श्रीसमक्षम् ॥ अचिदविशेपि-
சரீரங்களும் காலம் விளைத்த யௌவநாதிப்பருவங்களுமே அவனுக்கு இல்லை என்றாகி அசரீரனுக்கும் ஸசரீரத்துவம் வருகைசுகு விரோதமிலலை. கர்மவசமின்றி எக்காலத்திலும் ஒப்பாரும் மிக்காரும் இலனாய் உலகாளுகிறான் என்றதால்—ஈசுவரபரம்பரையையும் முக்த ईश्वर 6 परमतने परतत्त्वाधिकारः 4. 237 पक्ष ७० घटिका. अनित्यशरीरका ईश्वरांना जी तुल्य- प्रमाणसिद्ध नित्या नित्य सर्वशरीरत्व की error in. तान् प्रळयसीमनि संसक्तः करणकळेवरैर्घटयितुं दयमानमानाः । वरद । निजेच्छयैव परवानकरोः प्रकृति, महदभिमानभूतकरणावळिकोरकिणीमित्यादि । । ननु भगवतः क्लेशाभावे “व्यसनेषु मनुष्याणां भृशं भवति दुःखित " इत्यादिना दुःखित्वप्रतिपादनं विरुध्येत । परदुःखदुःखित्वं हि दया । तदभावेचभगवतो महागुणहानिस्स्यादित्यत्र दयायाः प्रामाणिकं लक्षणान्तरं तत्रनुगुणं " भृशं भवति दुःखित " इत्यादेस्तात्पर्यान्तरचाह - परदुःखेति । इदञ्चलक्षण भगव- च्छास्त्रानुगुणम् । तथा च पाद्मसंहितायां क्रियायोगसारवचनं - “यलादपि परक्लेशं हर्तुं या हृदि जायते । इच्छा भूमिसुरश्रेष्ठ! सा दया परिकीर्तिता ॥” इति । अभियुक्ता अप्याहुः - " दयाऽन्येषां दुःखाप्रसहन मनन्योसि सकलैः दयालुस्वं नात इति । “सर्वभूतहितैपित्वं दयेति व्यासवचनेपि - परहितप्रापणप्रधानफल तया तद्दुःखनिवृत्त्यध्यवसायावश्यंभावात् तद्धितेच्छा स्वव्यापकतद्दुःखनिराकरणेच्छायामेव पर्यवस्यति, यागेच्छा स्वर्गच्छायामिवेति भाबोबोध्यः । शारीरकरचनानुपपत्यधिकरणभाष्ये - " दयाहि नामस्वार्थ- निरपेक्षा परदुःखासहिष्णुते"त्युक्तिरप्येतस्या दयात्मिकाया दुःखनिराकरणेच्छायाः कारणकथनपरेति न विरोधः । दया…. असहिष्णुता - दयाकारणमहिष्णुता । आयुर्धृतमितिवत् कारणे कार्योपचारः कार्यावश्यभावद्योतनार्थः । गङ्गायां घोप इत्यत्र शैत्य पावनत्वादिद्योतनार्थतीर विषयकगङ्गास्वोपचारवत् । अन्यथाऽसहिष्णुताया अभाव- रूपाया यथाश्रुते दयावायोगात् । साहि भावरूपश्चित्तवृत्तिविशेष इति प्रति जगति । उदाहृतभाष्यानु सारेणात्रपि मूलोक्तदयालक्षणे स्वार्थनिरपेक्षत्वविशेषणंक्रोडीकार्यम् । अन्यथा स्वार्थमेवान्यान् रक्षतः कस्यचित् कुक्षिंभरेः कारुणित्वव्यवहारापत्तेः । न च जीवविपये भगवद्दयया क्रियमाणस्य दुःखाद्यपनयनस्यान्ते सम्यक् भगवत्कैर्याद्यनुष्ठान एव पर्यवसानात् भगवानपि स्वार्थपर एव भवतीति न तद्द्यायां लक्षणपूर्तिरिति वाच्यम् । अवाप्तसमस्त कामस्य भगवतः सम्यगाराधनेनापूर्वफलानुत्पत्तेः स्वार्थस्वायोगात् । स्वश्रेयसे हि जीवो भगवन्तमारिराधयिषति । श्रुतप्रकाशिकायान्तु - " परान् दयया रक्षतोऽन्तेऽष्टाद्यात्मप्रयोजनसद्भावेपि प्रथमं परेषामापदर्शनेऽवशाश्रुपातादिना दुःखनिराकरणे प्रवृत्तिदर्शनात् सतोपि स्वार्थमुमनभिसंहितत्वेन स्वार्थान- புருஷனே ஈசுவரன் என்னுதலையும் ஒப்புக்கொள்ளமுடியாது. அநித்தியமான சரீரங்களை அவனுக்கு இசைந்தவர்கள் அதுபோலவே ப்ரமாணம் காட்டியபடியில் நித்ய அநித்யஸர்வு சரீரங்களையும் கொள்ளலாம். 238 देशिकाशयप्रकाशसहिते पेक्षत्वमक्षतम् । " इति प्रत्यपादि स्वार्थनिरपेक्षत्वं भगवद्दयायाः । अयमाशयः - दयालक्षणे स्वार्थानपेक्षेत्येव विशेषितम् । नतु स्वार्थरहितेति । तथा च पररक्षणे शास्त्रतः सुकृतादिस्वार्थसद्भावस्यानपोद्यत्वेपि आदौ परो- पचिकीर्षया प्रवृत्तिकाले तदनाकलनात् भवति तदनपेक्षत्वमिति । स्वदुःखनिराकरणेच्छाया निर्घृणेपि सत्त्वात्- परेति । अत्र (अय्या) कृष्णताताचार्यास्त्वेवमाहुः इह परः स्वव्यतिरिक्तस्स्वानुकूलग्राह्यः । निरुपाधिक- सर्वसुहृदः किञ्चिज्जीवविषये केनचिद्धेतुना निग्रहे जाते आतच्छान्ति तस्मिन् तद्विरुद्धतया दयागुणाप्रवृत्तेः । तदुक्तं भाष्ये – “साच (दया) स्वशासनातिवृत्ति व्यवसायिन्यपि वर्तमाना न गुणाय कल्पते । प्रत्युतापुंस्त्वमेवा- वहति । तन्निग्रह एव तत्र गुणः । अन्यथा शत्रु निग्रहादीना मगुणत्वप्रसङ्गादिति । तथा रहस्यरक्षायां पृथुगद्याधिकारेप्युक्तं - " सर्वप्रशासितुस्सापराधनिमहस्यापि शास्त्र सिद्धत्वात् तदविरोधेन कारुण्यं नियन्त- व्यम् । लोकेपि तथैव व्युत्पत्ते " रिति । अत एव श्रुतप्रकाशिकायां जिज्ञासाधिकरणसिद्धान्ते दया- लक्षणप्रस्तावे - " अनुकूलेतरजनः पर इति विवक्षित इत्यत्र - अनुकूलवा सावित रजनश्चेति समानाधिकरणतया - विग्रहोभाग्यः । नतु अनुकूलादितर इति व्यधिकरणतया तत्पुरुषः । अन्यथा तत्रैव - अन्यत्र-तत्पुरुपे पूर्वपद " ब्रह्मयो नि’ मित्यत्र - " ब्रह्मैत्रयोनि” रिति समानाधिकरणसमा साथयणवैघट्ट्यापत्तेः । न च स्वानु लक्षणाभयात् कुलपुत्रभार्यादिस्त्रेतरविषये क्रियमाणस्योपकारस्य स्वार्थपर्यवसितत्वेन स्वार्थनिरपेक्षत्वभावात् दयालक्षणहानि- रिति वाच्यम् । स्वानुकूलानां पुत्रभार्यादीनामपि जडोन्मत्तानां रक्षणे स्वार्थस्य कस्यचिदप्यभावेन तत्र दया- कार्यत्वादानेरिति । अनबूमः । दयालक्षणघटकपरशब्देन स्वव्यतिरिक्त पर्वोपि विवक्षितः । नत्वनुकूल- मात्रम् । तथा सति भगवत्कारुण्यस्य जीवानुकूल्या चरणापेक्षत्वेन निर्हेतुकत्वानुपपत्तेः । " दया सर्वभूतेषु क्षान्तिरनसूये “ति गौतमादिभिरस्मदादीनामपि निर्हेतुक सर्वभूतदयादिगुणावश्यकता विधानात् । किम्पुनरी- श्वरस्य । ईश्वरे निरुपाधिकसर्वसुहृत्वस्य सर्वैरप्यङ्गीकारात् । न हि लोके स्वानुकूल मार्या पुत्रादिवन्धुमात्र- रक्षकं पुरुषं कारुणिकं कथयन्ति । प्रत्युत स्वार्थपरमेव शंसन्ति । न च स्वानुकूलानामपि जडोन्मत्तादीनां रक्षणे नैषदोष इति वाच्यम् । तदानीं दयनीयतायां जडत्वादीनामेव प्रयोजकतयाऽऽनुकूल्यस्य । तथाखात् तदानीमपि परशब्दस्यानुकूलपरतया व्याख्यानायोगात् । अत एव श्रीमद्रामायणे - “इंसा, यत्कृते राम- चतुर्भिः परितप्यते । कारुण्येनानृशंस्येन शोकेन मदनेनचेति प्रथमं प्रतिज्ञायोपरि, तत्प्रतिपादनात्र सरे- “स्त्रीप्रणष्टेतिकारुण्यात्” इत्यादिना सीतायां पत्नीत्वाद्याकारेण रामस्य कारुण्यासम्भव-सम्भवेपिवा तस्य तदुक्क- पावहत्वासम्भवं च मन्वानो महर्षिः सर्वसाधारण स्त्रीत्वमेव कारुण्यप्रयोजकतयाऽनुससार । न च निग्रहानु- ग्रहयोर्विरोधेन निम्रां प्रतिकूले दयाया अप्रसक्तया तस्या अनुकूलमात्रविपयकत्वमर्थादापद्यत इति परोधानुकूल " परमतने परतस्वाधिकारः 4. , 239 एवेतिवाच्यम् । अहैतुक्यास्तस्यास्सर्वविपयिण्याः प्रतिकूलेप्यधिकारिणि सत्त्वाविरोधात् । अतएव हिभगवान् “सर्वज्ञोपिहि विश्वेशस्सदाकारुणिकोपि सन् । संसारतन्त्रवाहित्वात् रक्षापेक्षां प्रतीक्षते " इति स्वस्मिन् अपराधसहस्रमजनमाहृत्य स्वकृपायाः कार्येकरत्वं प्रतिषेधत्यपि पुरुषे “कदायं मस्कृपां कृतार्थयिष्यति कदेमं मोचयिष्यामीति सर्वमुक्तिप्रसङ्गादिपरिहारेण लोकयात्रां निर्वोढुं एतस्कृतरक्षणप्रार्थनादिव्याजविशेषस्य अवसर प्रतीक्षोभवतीत्युच्यते । पशुमारण कर्मदारुणोप्यनुकम्पामृदुरेव श्रोत्रिय " इतिन्यायेन पापानुरूपं तदण्डयितुं प्रवृत्तोपि भगवान् - तद्विलोकने स्वान्तर्दयोदयमा शङ्कमानः स्वमुखं परावृत्यैव काठिन्यमारोप्य दण्डनति । तस्मा- तादृशेषि पुरुषे दया निराबाधा । अपितु यावत्प्रातिकूल्याचरणं तंनानुगृति तस्मिन्वस्तुतो दयाळुरपि सन् । प्रतिकूलप्रवृत्तिफलभूत निप्रहस्य तस्मिन्नुयात् । दयाकार्यानुग्रहस्यैव निग्रहेण विरोधात् । एतदुक्तं भवति- सामान्यतो दयास्वरूपस्य सर्वविषयकत्वं निर्हेतुकमेव । तस्मात् प्रतिकूलेपि सा प्रवइत्येव । किन्तु तस्याः अनुग्रहाख्यफलोपधाकविशेपविषयी कारः परं सहेतुकः । आनुकूल्ये सत्येव तमनुगृह्णाति । विपरीते विपरीतम् । तदुक्तमाचार्यैरन्यत्र - " मुकुन्दकरुणां वन्दे मुग्धेष्वधिकवरसलाम् । स्वरूपसंस्तवौ यस्या निर्हेतुकसहेतुको " इति । अवञ्चश्लोकः चिन्तामणी कुमार वरदाचार्यैरप्युद्धृतः । संस्तवः परिचय इत्यनर्थान्तरम् । फलो- पधायक विशेष विपयीकारे एव हि दयायाः परिचयोभवति जीवेन कृतः । तथा च तादृशविपयतेत्युक्तं भवति । साचसहेतुकैव । अत एव न सर्वमुक्तिप्रसन्नोषि । एतेनाधुनिकान | मेतद्विषयककोला दलोपि निर्मूलितो भवति । प्राचां ग्रन्थेषूभयधापि व्यवहारात् । एनेनोदाहृतभाष्यादिकमपि निर्व्यूढम् । दया स्वशासनाति वृत्तिव्यवसायिन्यपि वर्तमाना = अनुग्र रूपफलोपधानेन वर्तमाना न गुणायकल्पते….कारणं तत्र नियन्तव्यं = अनुग्रहाख्यफलं नसूत इति व्यवस्थाप्यम्” इत्याद्यर्थपरत्वसम्भवात् । ततवोदाहृतश्रुत प्रकाशितवाक्येपि अनुकूलश्च तदितरजनश्चेति द्वन्द्व एवकार्यः । तत्रापि लक्षणादिक्लेशविरहात् । प्रत्युत सर्वपदार्थप्रधानत्वेन तस्यैव समासचक्रवर्तित्वात् । " द्वन्द्वस्सामासिकरुपचे” ति गीतो: । न कर्मधारयो न वा तत्पुरुषः । पूर्व- पदार्थाप्राधान्यपूर्वपदलक्षणादिदोषात् । न च परशव्दस्य स्वव्यतिरिक्तकृत्स्नविपयकत्वं स्वतः प्राप्तमिति, तस्य- अनुकूलेतरजनः पर " इति व्याख्यानं व्यर्थमिति वाच्यम् । परमकारुणिकस्य परेषु अनुकृष्प्रतिकूलविभाग- मन्तरोपकर्तृत्वाख्यमहागुणख्यापनार्थत्वात् तस्येति । अधिकमसादीय करुगातत्त्व विचारणायामनुसन्धेयम् । आस्ता- मेतत् । प्रकृतमनुसरामः पायसं भक्षयामः । दुःखनिराकरणमपि तदनुत्पादनं उत्पन्नस्य निवारणश्च ति द्विविधम् । क्वचित् स्थितस्य तदभावस्य परिपालनं, कचिच तद्ध्वंसस्योत्पादनमिति यावत् । इदमेव च योगक्षेम- साधारण कारणत्वं सामान्यतस्तदभावप्रयोजकत्वरूपम् । आद्यं नित्यसूरिविपये, द्वितीय बद्धमुक्तयः । बद्धे यकिन श्चिन्वंः, मुकेऽत्यन्तध्वंस इति मिदा । एवं “भृशं भवति दुःखिन” इत्यादेतात्पर्यान्तरास्त्री कारे दयालक्षगविरोध 240 देशिकाशयप्रकाशसहिते
प्रदर्श्याथवचनान्तरविरोधमपि प्रतिपादयति - तेन वञ्चयत इत्यादिना । " कालस्यहि चमृत्योश्वजङ्गम स्थावरस्यच । ईशते भगवानेकस्सत्यमेतद्ब्रवीमिते ॥ ईशन्नपि महायोगी सर्वस्य जगतः प्रभुः । कर्माण्यारभते कर्तुं कीनाश इव दुर्बलः ॥ तेन वञ्चयते लोकान्मायायोगेन केशवः । ये तमेव प्रपद्यन्ते न ते मुह्यन्तिमानवाः ॥ इति श्लोकानुपूर्वी । कीनाशः = कृषीवलः । मोहयित्वेति । " कृत्वा भारावतरणं पृथिव्याः पृथुलोचनः । मोहयित्वा जगत्सर्वं गतस्स्वं स्थानमुत्तमम् ॥” इति श्लोकः । इत्यादि प्रमाणेति । आदिना " मनुष्यदेहिनां चेष्टामित्येवमनुवर्तते । लीला जगत्पतेस्तस्य छन्दतस्संप्रवर्तते ॥ " " मर्त्यावतारस्त्विह मर्त्यशिक्षणं रक्षोवधायैव न केवलं विभोः । ‘कुतोऽन्यथा स्याद्वमतस्स्व आत्मन् सीताकृतानि व्यसनानीश्वरस्येत्यादिवचनजातं विवक्षितम् । एतदुक्तं भवति - अवतारकाले ईश्वरत्वाननुगुणं भगवतो यत्कृत्यजातं जातं, तत्सर्वं स्वस्मिन्नासुरप्रकृतीनां माययावरतत्त्व- शक्कामुत्पाद्य तेषां सुदूरपरिहरणार्थमेवया अनुकूलानां देवप्रकृतीनां स्वस्मिन् मनोरञ्जनार्थ वा भवति । “क्किष्टं प्राचसु मालतीमृदुपदं, विश्लिष्य वासोवने जातो, धिकरुणां धिगस्तु युवयोस्स्वातन्त्र्यमत्यङ्कुश " मित्यादिरीत्या हि भक्तवर्या भगवतो भार्यापहारादिकमभिवीक्ष्य-” अहो ! अस्मत्स्वामिनाऽस्मदर्थमेवेहावतीर्यात्मा क्लेशानांभाजनं कृत इत्यार्ब्रहृदयास्तस्मिन्ननुरज्यन्ते, क्रमेणमुच्यन्तेचेति । भृशंभवतीति ।” व्यसनेषु मनुष्याणां भृशं भवति दुःखितः । उत्सवेषु च सर्वेपुपितेवपरितुप्यति ॥ इति श्रीरामगुणवर्णने वाल्मीकिः । अभिनयेति । शक्तस्य परदुःखदर्शने तन्निराचिकीर्पाया एव प्रथमं जायमानतया लोके पुरुषान्तरे परदु:खदुःखिःवदर्शनस्याप्यशक्तयु- पाधिकत्वमेवेति सर्वशक्ते भगवति “भृशंभवति दुःखित " इत्यादिकमुय्यमानं उक्तोभयार्थाभिनय एवेत्यर्थः । तदुक्तं भगवद्गुणदर्पणे भट्टपराशरपादैः – “अधिकारी फली जीवोपिहि स्वयं स्वस्य यथा सुखदुःखाभि- मानी, तथा तदतिशयेनवा तदवस्थामिमानीहि भगवान्। यथा - " व्यसनेषुमनुष्याणां …. पितेव परितु- ष्यतीति । बहुस्यां प्रजायेयेति च । पृथगभिमानित्वेहि न " बहुस्यामि ति स्यात् इति । अयम्भावः यथा स्वस्मिन् देवाद्यात्मना बहुत्वस्य वस्तुतोऽभावेपि भगवान् " बहुस्या” मिति तदवस्थां स्वकीयामभिमनुते, तथा स्वयं दुःखादिदोषदूरोपि स्वाश्रितानां दुःखं स्वदुःखनभिमन्यते । अत एवाऽऽर्द्रीभवति सन्तप्यतेच । न स्वस्यनूतनं किश्चिद्दुःखान्तरम् । " एकं दुःखं सुखञ्चना” वितिवदिति । एवमेव - " स्वार्थः पशो काय - भावेपि परार्थतत्प्रसक्तिरदोपः । अन्यथा परदुःखदुखिःवादयो गुणाः कथमस्यस्यु रिति तत्रत्यवचनान्तरम- पिनिर्वाद्यम् । स्वार्थहर्षशोकादिः = अनाभिमानिकस्स्वीयोहर्षशोकादिः । परार्थतत्प्रसक्तिः = आभिमानिकस्स्व मिन् परकीयतदारोपः । परदुःखदुःखित्वम्= परदुःखाभिन्नदुःखवत्त्वम् । एतत्सर्वमभिप्रेत्यैव मूले अभिनयशब्द- प्रयोगः । एतेन - " आवतारिकवृत्तान्ते दुःखाद्यभिनयवदन् । सर्वशास्त्रेष्वविश्वासमाधत्ते मुखमेदत” इत्युक्तं निरस्तं भाव्यम् । यतः – भवतारिकवृत्तान्ते दुःखादेस्सत्यतां वदन् । भगवत्यपि दोष स द्रढयन्नपराध्यतीति । " परमतभने परतत्त्वाधिकारः 4. “எல்லா உயிரும் இவனுக்கு உடல் என்னல்” ईम्वरupp आधेयत्व विधेयत्वशेषत्वनियम Goo अपृथक् सिद्ध विशेषण TE & Troor चेतनाचेतनद्रव्यांनी गाऊं । ७ ॐ अपृथकूसिद्ध विशेषणा द्रव्य शरीरकं ण की 241 स्वरूपेच्छायत्त दिव्यमङ्गळ विग्रह क्रं श्राकं GurG60 चेतन ढग क्री शरीरलक्षण LITED LING @या शरीर द्वारा परिणमितं की गाढाका मुख्य: @ing विशिष्टपरिणामी शरीरभूतचिदचित्तुकंक 19. MLT निंछ तद्गतदोषानां LL. स्वरूपपरिणम योग्य 60 60 कृulg. प्रमाण सिद्ध STG स्माप्रक्षिप्तकाष्ठन्याय छ। सर्वप्रशासिता श्रील शास्त्रवश्यत्वादिकां LTD क्षेत्रज्ञांgi GurG60 सशरीरत्वसव्यापारत्वप्रयुक्तदुःखित्वादि दोष प्रगा . सर्वदा सत्यसङ्कल्प Goor सहकारिकायं खाकी रंग GTLIG60 इच्छा विधात सहकार्यलाभ | दिप्रयुक्त क्लेश (pi curry. ननु " तेन वञ्चयते लोकान् " मोहयित्वा जगत्सर्वं इत्यादेः व्यसनेषु मनुष्याणां भृशम्भवति दुःखित इत्यादिकं न विषयः । अत्रोक्तपरदु:खदुःखित्वादेर्मगवति सौलभ्यप्रकटनायोपयुक्ततयाऽभिनयविषयत्वानु- पपतेः । किन्तूक्तविधोपयोगरहितानां प्रत्युत भगवति अवरतस्त्वशंका समुत्पादकानां आदित्यहृदयानुमन्धान- कैलासयात्राद्यावतारिकवृत्तान्तानामेव तद्विपयता युक्ता । अन्यथाऽऽवतारिकवृत्तान्तसामान्यस्य तद्विषयत्वेनाभि नयिकत्वोक्तौ — " ददाम्येतद्व्रतम्भमे “त्यादिराघवसमुद्र वेल वाक्यस्यापि तथात्वेन समुद्रघोष वदविश्वसनीयत्वा पत्त्या वृद्धिमिच्छतो मूलहानापचेरिति चेन्न । यतः - " ततो युद्धपरिश्रान्तं समरे चिन्तयास्थितम् ।” इत्युक्त तत्रत्यदुःखस्य " भृशं भवति” इत्युक्तदुःखित्वस्यच भगवत्यवरत्वशङ्कासमुत्पादकस्ये न हि कञ्चन विशेष पश्यामः । यद्यपि पूर्वत्र दुःखं स्वार्थमिति स दोपः परत्र तु परार्थमिति न तथेति ईपद्वैलक्षण्यंवर्तने । अथापि तेनवैलक्षण्येनानुकूलानां भक्तवर्याणां भगवति मनोरञ्जनतारतम्यसिद्धावपि भगवद्वे पणां भगवति दुर्बलमानुपत्वा- பகவானாலே தாங்கப்பட்டு ப்ரேரிக்கப்பட்டு தனக்கென்றாக்கிக்கொள்ளப்பட்டதனால் அவனைப்பற்றி நிற்கும் அவனதீநமாயிருக்கும் அகில உலகமும் அவனுடைய திவ்ய மங்கள விக்ரஹம் போலே -ஒரு சேதனனை விடாமல் தொற்றியிருக்கும் த்ரவ்யம் சரீரம்-என்ற லக்ஷணப்படி சரீரமாவதால் இவன் சரீரத்தினால் பரிணமிக்கிறான். என்றது சரியே. இப்படி பரிணமிக்கும்போது தன் சரீரமான சித்அசித்துக்களை விட இவன் வேறுபட்டவனாகையாலே இவனுக்கு அவற்றின் தோஷங்கள் தட்டாது. தனது ஸ்வரூபத்திற்கு பரிணாமம் கிடையாத படி சாஸ்திரங்களில் சொல்லப்பட்டவனாகையால் உப்பளத்தில் விழுந்த கட்டைபோன்று உருவமாறுபாடும் வாராது. ஸர்வரையும் சாஸகம் செய்யுமிவனுக்கு சாஸ்திரக்கட்டுப்பாடு OpA-31 242 " देशिकाशयप्रकाशसहिते ‘ஜீவனுடைய வருத்தங்கண்டு ஈச்வரன் வருந்துகிறான் என்றதின் கருத்து” परदुःख निराकरणेच्छा कृया का की लक्षण, “तेनवशयते लोकान् - मोहयित्वा जगत्सर्वं " " 1 वधारणकृतावज्ञाया एकरूपत्वेनावरतत्त्वशङ्कावहतादृशाकाराणां सर्वेषां आभिनयिकत्वस्यावश्यमेव वक्तञ्यत्वात् । " ददाम्येतद्व्रतममे “त्यादीनान्तु कथञ्चिदप्येवं विधशकासमुत्थापकत्वाभावात् प्रत्युत परतत्त्वबुद्धिबोधकत्वाच्च- तत्र तथात्वकथनस्यानपेक्षितत्वात् । दोपेति । शक्तस्य परेषां दुःखं पश्यतस्तदपनोदनेच्छेन जायते शोभते च | नतु स्वयं दुःखित्वम् । कचित्परदुःखदर्शनोत्तरं स्वस्मन् दुःखदर्शनेपि तस्याशक्तयुपाधिकत्वेन दयाकार्यत्वा- भावात् । " भृशं भवति दुःखित” इत्यस्यापि - " यथा सद्यएव तद्दुःखापाकरणेच्छा भवति तथास्य बभूव लुळितं मन” इति तदसहिष्णुतायामेव तात्पर्यमिति । एवं भाविपरदुःखं केन चिच्चिनानुमाय स्वयं पूर्वमेव तदपनि- नीपया प्रवर्तनानस्य कारुण्ये परदुःखदर्शनजनितदुः खिश्वमव्याप्तमिति कृतं विस्तरेण । नन्वीश्वर निरवद्यत्वादि श्रुतीनां परदशाविपयत्वेन दुःखादिक्केशमा जनत्वमवता रदशायामविरुद्धम् । नात आभिनयिकत्वं तेषां वक्त व्यमित्यत्राह - सर्वज्ञेति । इदञ्च विशेषणं साभिप्रायम् । स्वस्येश्वरोऽवतारदशाभावि दुःखं जानातिचेन्नाव- तरेत् । न जानाति चेत् कथं सर्वज्ञ इति । अवतारदशा = रामकृष्ण द्यवतारदशा । भेदाभेदपक्षः भास्करयादवीयादिः । जैनगन्धिः जैननतसदृशम् । गन्धस्सादृश्यम् । सर्वगन्धेषु विश्वसतीत्या दिप्रयोगात् । उपेक्षणीयम् - अत्यन्तानुपादेयम् । परमार्थत एव भेदाभेदादिवत् दुःखिः र्निदुखत्वादिविरुद्ध धर्मद्वयानी कारा- दिति भावः । तदुक्तं वेदार्थसङ्ग्रहे - " कस्तेनलाभः ! एकस्यैवैकांशेन नित्यदुःखिस्वात् । अंशान्तरेण सुखित्वमपि नेश्वरत्वाय कल्पते । यथा - देवदत्तस्यैकस्मिन् हस्ते चन्दनपङ्कानुलेपः । केयूरकट काङ्ग्रळीय काल कारश्च । एतस्यैवान्यस्मिन् हस्ते मुद्गराभिघातः कालानलज्वालानुप्रवेशश्च । तथैवेश्वरस्य स्यादिति ब्रह्माज्ञान पक्षादपि पापीयानयं पक्ष” इति । ब्रह्मव्यतिरिक्त मिथ्यात्वपक्षे ब्रह्मणि जीवामिन्नतया दुःखादिस्वीकारेपि तन्मिथ्येति नातीवपापं भवति । मेदाभेदादिपक्षेतु सर्व सत्यमित्यभ्युपगमात् ब्रह्मण्येवांशान्तरावतारादिदशासु दुःखादिस्वीकारे महत्पापमिति अयं पक्षस्तस्मादपि पक्षात्पापीयान् - अत्यन्तं पापीति भावः ।
ननु सर्वव्याप्त ईश्वरे समस्त हेय वस्तुसम्बन्धस्य भवतामपि मते सत्यतया उक्तपक्ष इव भवतामपि पक्षे तादृशदोषो दुर्वार एवेत्यत्राह - कर्म पश्येति । इदचहेतुगर्भविशेषणम् । न हेयवस्तूनां तथात्वं तत्स्वभावा- கிடையாதாகையால் சரீரம் கொண்டு காரியம் செய்பவனாயினும் அதனால் ஏதும் க்லேசம் ஜீவர்களுக்குப்போலே ஏற்படாது. எப்போதும் ஸத்திய மநோரதனாய் தனது ஸஹகாரி வர்க்கத்தையும் தானே வகுத்துக்கொள்ளுகிறானாகையாலே-மநோரதபங்கம், தேடின பொருள் கிடையாமை முதலிய துக்கமும் வாராது. परमतमपरतस्वाधिकारः 4. 243 • इत्यादिप्रमाणां यं Gor “भृशं भवति दुःखितः” इत्यादिकी अनुकूलरञ्जनार्थ प्रतिकूल- मोहनार्थ अभिनयmi Gua की pormo परदु:खदुःखित्वादिदोषांच सा. सर्वशानंछ अवतारदशे अज्ञानदुःखादिका Garigri पक्ष मेदाभेदपशळं GunGv L यत्तम् । येन तत्संबन्धादेव जीव इवेश्वरेपि दोपश्शंक्येत । किन्तु ततद्वस्तुभोक्तपुरुषीय कर्मकृतम् । अतः कर्मवश्यान् प्रत्येव तद्धेय भवति । नेश्वरम्प्रति । तस्य कर्माभावात् । पितोपहतम्प्रति क्षीरस्य चित्तत्वेपि- पित्तशान्तौ तस्यैव तम्प्रति स्वादुस्ववत् कर्मापगमे नित्यमुक्तान्प्रत्यपि न तद्धेयतेति सर्वस्य स्वतस्सिद्धमनुकूल- स्वभावत्वमेवेति भावः । अद्वारकसम्बन्धः द्रव्यैस्सह । सद्वारकस्तु तदाश्रित गुणैस्सह । मृपः वादिव्यावर्त- नाय - सत्यसम्बन्धेति । उक्तानुसारेण समाधते- तनेप्पर इति तत्सहकारियोग्यता भूतकर्माभावादिति भावः । इदानीं कर्माभावेन प्रतिकूलाभावेपि कालान्तरे तत्सम्भवेन तदुदयोस्त्वोश्वरे इत्यत्राप्याह - तनक्कु इति । तथा च तत्प्रति स्वरूपयोग्यता रूपपरतन्त्रचेतनताया अपीश्वरेऽभावादिति भावः । तदाहुः श्रीवत्साङ्कमिश्रा:- “परोवा व्यूहोवा विभय उतवाऽचवितरणो भवन्वान्तर्यामी ननु वरद ! योयो भवसि वै । सस त्वं सनेशान् वरगुण- गणान् विश्रदखिलान् भजगयो भास्येवं सततमितरेभ्यस्त्वितरथे ‘ति ॥ ननु स्वयंस्वस्य प्रतिकूलान्यपाकुर्वन्नपि स्वान्तरङ्गाणां प्रतिकूलनिवारणेऽपर्याप्ततया तेपां क्लेशदर्शनेन स्वयमपि निरन्तरं विरश्यन अयं हेयसम्बन्धमा- यादेवेत्यत्राप्याहइच्छै इति । एतेन - इदानीं केपाश्चित्क्लेशदर्शनेपि भगवता तदनिवारणे हेतुरिच्छाभाव एव । नत्वसामर्थ्यमित्युक्तं भवति । तैरनुष्ठिते सत्युपाये भगवति च शान्तनिग्रहे तत्सङ्कल्पेन तेषामक्लेशेनावस्थानो- पलब्धेः । सर्वपां=अनुष्ठितोपायानां सर्वेषाम् । नन्वेवं भगवतः केनाप्याकारेण हेयसम्बन्धगन्धानईत्व शुद्धा- मलात्मादिशब्दानां तस्मिन् श्रुतानां अप्रसक्तप्रतिषेधत्वापत्तिरित्यत्र प्रतियोगिप्रसक्तिं दर्शयति - ईश्वरेति । प्रत्य- नीकत्वं = स्वाश्रितेष्वपि तदसहस्वम् । शुद्धादिशब्दत्रयस्य प्रायः पर्यायत्वेप्यनुपदमुक्तरीत्याऽपोनरुक्तयं बोध्यम् । त्रिविधचेतनाः = बद्धमुक्तनित्याः । त्रिविधाचेतनानि - प्रकृतिः कालश्शुद्धसत्वञ्च । सामान्यम् - तत्साम्यम् । वस्तुत्वादिना तत्तुल्यन्यायेनेश्वरेपि प्रकृत्यादिवत् स्वरूप विकाराः, जीववत् गुणभूतस्वभावविकाराश्च मा प्रसाङ्क्षि- पुरिति ते शब्दाशङ्कितदोपन्यवच्छेदका इत्यर्थः । பிறர் துக்கம் துடைக்க விழைதல் தயை என்ற லக்ஷணத்துக்குச்சேர,-“உலகை மோஹிப்பிக்கிறாள்-என்பது போன்ற வசனங்களுக்கு இசைய,-ஜீவர்களுடைய வ்யஸநனங் களில் ஈசுவரன் மிகவும் துக்கிக்கிறான்-இத்யாதிகள் பக்தர்களை வசீகரிக்கவும் சத்ருக்களை மயக்கவும் இவன் செய்யும் அபிநயத்தைப் பேசுகின்றன வாகையாலே உண்மையில் பகவானுக்கு துக்கம் முதலிய துர்குணங்கள் கூடாது. ஸர்வஜ்ஞனுக்கும் அவதாரதசையில் 244 देशिकाशयप्रकाशसहिते जैनगन्धि उपेक्षणीय ं कर्मवश्यतुल ऐयांक नाम सर्ववस्तु कंक GarnGo सद्वारकाद्वारकसत्यसम्बन्ध ं உண்டாயிருக்கச்செய்தே - தன்னைப்பற்ற प्रतिकूल छा कंड
एवमियता प्रबन्धेनेश्वरस्य सर्वविधकारणत्वं कारणत्वाशङ्कितदोषाभावं च सम्यगुपपाद्याथ तादृशेश्वर- परतन्त्रजीववर्गस्य तेन क्रियमाणयोर्वन्धमोक्षयोर्व्यवस्थामुपदर्शयति — इप्पडि इति । अत्रेश्वरस्य सर्वकारणत्वानु- बाद: जीवबन्धमोक्षयोः केवलं तत्स्वातन्त्र्यमूलकत्वेन तस्य वैपम्यादिदोपशङ्काद्योतनाय भवति । " विचित्रा- देहसम्पतिरीश्वराय निवेदितुम् । पूर्वमेव कृता ब्रह्मन् । हस्तपादादिसंयुते “ति पूर्णपद्यम् । " ईश्वराय निवेदितुम्” इत्यस्य विवरण - स्वसेवार्थेत्यादि । करणकळेचरेत्युपलक्षणम् । शास्त्राद्युपकरणमपीह विवक्षितम् । तदुक्तं शास्त्रं मूरि निजस्वरूपमतथे स्वाराधनार्थं वपुः स्वध्यानाय मनश्ध बुद्धिमनघां लब्धुञ्च तीर्थादिकम् । तत्त्वान्यप्युप- देष्टुमुत्तमगुरून् दत्वाऽनुगृह्णाति न” इति । नः = अस्मान् । अनघां बुद्धिलब्धुं तीर्थादिकञ्चदत्वेत्यन्वयः । तीर्थस्नानेन मनोनैर्मल्यसम्पादनात् । ननु तर्हि यथा सङ्कल्पं तद्दत्तकरणकळेवरादिना तमभ्यर्च्य जीवा मुक्तौ भगवद्भोगरसयोग्या एवस्युः । न तु लीलारसोपकरणं भविष्यन्ति । सृष्टयर्थभगवद्द्यायास्सामान्यरूपत्वेन विशिष्य कचित्तस्याभिसन्ध्यभावात् केचन जीवाः तद्दत्तकरणकळेवरादिना तल्लीलोपकरणमपि भवन्तीतिचेत्, किन्तथा कस्यचिदुभयार्थत्वं कचित् । दृष्टमित्यत्राह - आरुकडक इति । दूरपारां नदीं तरितुं कारुणिकदत्तेन के नचित्प्लवेन यथा दुर्भगः कश्चित् नदीपूरमनुसृत्य गच्छन् अन्ततः अन्धौ पतति तद्वदित्यर्थः । महता पुण्य पण्येन क्रीतेयं कार्यनैस्त्वया । प्राप्तुं दुःखोदधेः पारं त्वर यावन्नभिद्यत इत्यादिकमिदानुसन्धेयम् । प्रकृतानुसारेण फलितमाह — अम. प्रवृत्तेति । लोलार सेति । यत्रोपकरणीभूतानामपि परेषां स्वस्येव चेतश्चमत्कारोभवति सभोगरसः यथा कामिनां सुहृदाच्च परस्परम् । अतथाभूतस्तु लीलारसः । यथा राजादेश्शुकादिभिः कन्दु- कादिभिश्च । तत्र प्रथमे - शुकादीनां पञ्जरबन्धादिना क्लेशप्रादुर्भावात् चमत्काराभावः । द्वितीयेत्वचेतनत्वादिना- तदभाव इतिभिदा । तदिदमुच्यने — संसारघटीयन्त्रेति । घटीयन्त्रे हि पार्श्वद्वयपि रज्जुबद्धयोर्घटयोः यदा एको जलमुद्धरति, उपरस्तदा जलं ग्रहीतुमवनमति । यदाह कविः - " जीवनग्रहणे नम्राः गृहीत्वा
அஜ்ஞாந, துக்காதிகள் உண்டு என்பார் பக்ஷம். பேதாபேத முரண்பாட்டைக்கொள்ளும் பக்ஷம்போல் நிராகரிக்கப்படும். கர்மாவிற்குட்பட்ட ஜீவர்களுக்கு தள்ளப்படவேண்டிய எல்லாப் பொருள்களோடும் இவனுக்கு நேரிலும் மறைமுகமாகவும் உண்மையிலேயே ஸம்பந்தமுண்டாயிருக்கச் செய்தேயும் தன்னைப்பற்ற தள்ளப்படவேண்டியது எதுவும் இல்லா மையாலும் அப்படி வருவதற்கு எவ்வித வாய்ப்பும் இல்லாமையாலும், மேலும் தன்னைச் சேர்ந்தவர்க்குதாம் நினைத்தால் அதைப்போக்கும் சக்தி இருப்பதாலும் இவனை சுத்தன்परमतभङ्गे परतत्त्वाधिकारः 4. IQ, QG अवस्थेनुकं प्रतिकूलकं मुकं 2. Gur सर्व योग्यते कंक 245 • का इच्छे
surg, ईश्वर शुद्ध अम- पुनरुन्नताः । किक्कनिष्ठाः किमु ज्येष्ठा घटीयन्त्रस्य दुर्जना इति । जीवनं = जीविका जलञ्च । तद्वत् प्रकृतेऽपि यश जीवो देहमेकं त्यजति, तदैवापरमेकं प्रविशतीति तात्पर्यम् । तदप्युक्तं " त्वं न्यच्चद्भिरुदञ्चद्भिः कर्म- सूत्रोपपादितैः । हरे ! विहरसि क्रीडाकन्दुकैरिवजन्तुभिरिति । " गतागतं कामकामा लभन्त इति च । अथ संसार घटीयन्त्रे केपाञ्चित्परिभ्रमणोक्त्या अन्येषां पुनरावृत्तिर हितमार्गयायित्वस्यावगमात् तादृशाः क इत्यत्राह - अवसरप्रतीक्षेति । सर्वज्ञोपि हि विश्वेशस्तदाकारुणिकोऽपि सन् । संसारतन्त्रवाहित्वाद्रक्षापेक्षां प्रतीक्षत” इंति युक्तम् । परमकारुणिकेति । तथाचमूत्रं - - वैपम्यनर्घृण्ये न सापेक्षत्वादित्यादि । यावन् इति । अयञ्च – " नायमात्मा प्रवचनेन लभ्यो न मेधया न बहुना श्रुतेन । यमेवैप वृणुते तेनलभ्यस्तस्यैप आत्माविष्णुते तनूं स्वामिति श्रुत्यर्थः । अत्र यद्यपि जीवानां भगवद्वरण निष्कारणमित्येव प्रतीयते, तथापि तदानीं भगवतो- चैपम्यनैर्धृण्यादिदोपापातं परिचिन्त्य तं परिजिहीर्पन्तो भाष्यकृतः - “प्रियतम एवहि वरणीयो भवति । यस्यायं निरतिशयप्रियः स एव हि प्रियतम” इति प्रीतिरूपापन्नभक्तय । दिहेतुकत्वं भगवद्वरणस्यावादिपुरिति तदभिप्रेत्यात्रैतच्छुत्युपादानम् । यं पश्येदिति । “जायमानं हि पुरुषं ये पश्येन्मधुसूदनः । सात्त्विकस्सतु- विज्ञेयस्सवै मोक्षार्थचिन्तक इति पूर्णश्लोकः । अत्र जीवानां जायमानभगवत् कटाक्षमहिना मोक्षार्थचिन्ताया भक्त्यादिरूपाया विघानं द्रष्टव्यम् । जायमानदशा कटाक्षलाभोपि पूर्वकृतपुण्यादिमूलक एवेति च भाव्यम् । वेरिंदे इति । इयं श्रीवकुळा भरणसूरि सहसेऽष्टमशतकीया काचन गाधा । भगवत्कृपाव्यतिरिक्तां कृपां न जानामि । अस्मत्कृतोपकारमनपेक्ष्य व्याजमात्रेणान्यैः प्रसादाकरणात् अन्येषां दयां नोपजीवामीत्याशयः । मत्पालनेनोपकुर्वन् भगवान् कृपापात्रीकर्तुं स्वस्येष्टानाम् प्रीतिपूर्वकम् निर्हेतुकं कृपां कुर्यात् अत्यल्पस्य मम बुद्धौ क्रमेण लोकत्रयमपि स्वोदरे दधत् स नित्यं सन्निधत इति यतः, अतोनिर्हेतुकं कृपां चकारेति अर्थः । अत्रापि वेरिदे इत्यंशस्योक्तरीत्यानिष्कारणकृपाकरणार्थ करवे वैषम्यादिदोपापातात् भगवता दास्यमानमहानन्दरूपफलानु- அமலன் ஹேயமற்றவன் என்று சொல்லும் பெயர்கள் எல்லாம்-மற்றவரைப்போல் இவனிடம் சங்கிதமான குற்றங்களைக் கழிக்கின்றன. இப்படியில் ஜகத்திற்கு ஸர்வவிதகாரணமான ஈசுவரன் “விசித்ரமான இந்த தேஹம் ஈசனை வழிபட தந்தது என்று சொன்ன விதமாக தனக்கென கொடுத்த தேஹத்தைக் கொண்டு, ஆற்றைக் கடக்கக்கொடுத்த தெப்பத்தைக்கொண்டு ஆற்றோடு போய் அகப்படு வாரைப்போல் கெட்ட வழியே ஒழுகினவர்கள் லீலாரஸத்தை விளைப்பித்து ஸம்ஸார 246 देशिकाशयप्रकाश सहिते लात्मा हेयप्रत्यनीका का ढंग mb Gawari शब्दार्थ कक्षाoomi त्रिविचचेतनाचेतन रूपवस्त्वन्तर सामान्य 660 स्वरूपगुणादि विषयक शङ्कितदोषाचं कशा व्यवच्छेदिकं की mcar. गुणतयाऽस्मत्कृतो पायाद्यभावेपि प्रपत्त्याद्यल्पव्याजं निमित्तीकृत्य सोऽस्मान्मोचयतीत्यर्थो मान्यः । एवञ्च रक्षक - विपये शास्त्रवेद्यञ्याजविशेषानुष्ठातूरक्षणीयस्ये “त्यप्यर्थोऽत्राचार्यसम्मतोऽभिव्यज्यते । विशेषकटाक्षः = मोक्षयिष्या- मीति सङ्कल्पः । भोगरसः = ईश्वरेण समानोऽनुभवः । स्वसङ्कल्पिते चेतनशरीरपातसमये सन्निहिते सर्वेश्वरः तस्कराचरितपन्था इव ये आत्मापहारिणां स्वर्गनरकाद्यर्थमार्गाः तेपाम्मुखभूतनार्ड। बिशेपप्रवेशजीवस्य प्रतिषिध्य शताधिक नाड्या तं प्रवेश्य सूर्य करायलाम्चिनमुद्गमय्य- " एतेन प्रतिपद्यमाना इमं मानयमावर्त नावर्तन्त” इति रीत्या अर्चिरादिना नीत्वा पुनरावृत्तिप्रसङ्गरहिते वितमसि पदे विचित्रविभूतिकं आत्मानं नित्यमनु- भावयतीति भावः ।
ननु व्याजविशेषेण भगवत्कटाक्षलाभवर्णनं न युज्यते । जीवकृतापराधभूयस्तादेरेव भगवत्कृपोत्तम्भक- स्वावगमादित्यत्राह - ओरळविले इति । कदाचिदित्यर्थः । एतेनात्यन्तापराघिनामपि केपाञ्चिद्भगवत्कृपाभाव- दर्शनोपपत्तिरुक्ताभवति । अपराधभूयस्तादेः फलचलकल्प्यत्वेन तदभावे तदभावानुमानेन तदुपपत्तेः । अप- राघभूयस्तेति । अत्र - " रघुवर ! यदभूस्त्वं तादृशो वायसस्य प्रणत इति दयालुर्यच्च चैद्यस्य कृष्णः । प्रति भवमपराद्धुर्मुग्ध | सायुज्यदोऽमूर्वदकिमपदमागस्तस्यतेऽस्ति क्षमाया इत्यादिकं प्रमाणतया विवक्षितम् । अपराध- शब्दभूयस्ताशब्दाभ्यां सुकृतभूयस्त्वं अल्पापराधोवा न भगवतः कृपोत्तम्भक इति सूच्यते । एवं शिशुपालादि पुराणकथादर्शनमनुसृत्य कृपाकारणमुक्ताऽथभगवच्छास्त्राद्यनुरोधेनापि पक्षान्तरमाह – अदडियाक इति । अपराधभूयस्तामूलकेत्यर्थः । तथाहि - अहिर्बुध्न्यसंहितायां - “तिरोधानकरी शक्तिः सा निग्रहसमाह्वया । पुम सं जीवसंज्ञं सा तिरोभावयति स्वयम् ॥” इत्यादिना भगवनिग्रहशच्या जीवस्य संसरणप्रकारं प्रतिपाद्य, तस्यैवानु ग्रहात्मकशकथा संसारान्मोक्षणप्रक्रियाप्रतिपादनावसरे” एवं संसृति चक्रस्थे भ्राम्यमाणे स्वकर्मभिः । जीवे दुःखाकुले विष्णोः कृपा काप्युपजायते ॥ " इत्यभिधीयते । तदिदं वचनं प्रकृतार्थ प्रमाणमित्यभिप्रायः । जीव- कृतैः कैश्विदपराधेः अहेतुक्या भगवत्कृपायाः प्रतिबन्धस्वीकारेपि अपराधभूयस्तादिकं तदीयकृपायाः कारणमेवेति । சக்ரத்திலே சுழல்வார்கள்: ஸமயம் பார்த்திருக்கும் ஸர்வேச்வரனால் பரம கருணையோடு- “யாவெனொருவனை வரிக்கிறான் யாவனொருவனை கடாக்ஷிக்கிறான்- வெறிதேயருள் செய்வர் செய்வார்கட்கு.” இத்யாதிகளிலே சொல்லுகிறபடியே ஓர் அல்பகாரணத்திற்க்காகக் குளிரக்கடாக்ஷிக்கப்பட்டவர்கள் ஆந்தபோக மடைய மீளாத மோக்ஷவழி நடப்பார்கள். ஒருக்காலே அபராதங்கள் அதிகமாவதோ. அதடியாக துயாங்கள் அதிகமாவதோ பகவானின் । परमतने परतस्वाधिकारः 4. “ஸம்ஸாரபந்தமும் மோக்ஷமும் ஏற்படும் விதம்’ 247 Ging. जगनिमित्तो सदानभूत छ ईश्वर - “विचित्रा देहसम्पत्तिः” इत्यादिनी jug. Gu तदभिसन्धिः । अताले = भगवत्कृया “ईश्वरस्यच सौहार्द यदृच्छामुकृतं तथा । विष्णोः कटाक्षमद्वेपमा भि- मुख्यञ्चसात्त्विकैः । सम्भाषणं पडे तानियाचार्यप्राप्तिहेतवः ॥” इत्यत्रेश्वरकृपया सौहार्द भिधया यदृच्छा- सुकृताभिधाज्ञातसुकृत विष्णु कटाक्षविशेपादिपरम्परालाभ इस्यर्थः । तदेतदूपयति — अपराधमे इति यादृशा- पराधप्रसङ्गे– “ उपचारशतेनापि न क्षमामि वसुन्धरे” ति भगवन्निप्रहसकल उदेति तादृशापराध एवेति . विरोषं द्योतयत्येकारः । प्रत्येकमपराधानां भगवन्निमहजनकत्वेतद्भूयस्तायास्तद्भूयस्ता जनकरवंद्यर्थसमाजप्रस्त- पदार्थन्यायसिद्धम् । नतु तदनुग्रः जनकत्वम् । यथा प्रत्येकं अग्निकणानां दाहकारणानां मिलित्वाप्यस्य- न्ततत्करत्वमेव । न तु आसचन नकत्वं तथा इति भावः । उपकारेति । उपकाररूपत्वादिति भावः । उपादेयेति । नहि युष्माकमेतादृशभगवन्माहात्म्यप्रतिपादकवचनविरचनं शिष्यस्यैतच्छ्रवणानन्तरमपि भूयोऽप- राधविधानश्रद्धासमुत्पादनाय भवति । युष्माभिरपि सापराध शिष्यदण्डनादिविधानात् । किन्तु - शिष्याणां प्राचीने काले जन्मनित्रा अपराधभूयस्तायां सत्यामपि इतः परं निरपराघतया सम्यक् स्थितौ तामनादृत्य ईश्वरः सर्वथा क्रोडीकरिष्यतीत्येव युष्माकमभिमतम् । तदस्माकमप्यविशिष्टम् । अन्यथा — श्रुतिस्मृ- तिर्ममवाज्ञा यस्तामुल्लङ्घ्य वर्तते । आज्ञाच्छे दीममद्रोही मद्भक्तोपि नवैष्णव इत्यादीनां असत्प्रायत्व- प्रसङ्गात् । भगवद्भागवताचार्यापराधानामेव यथाशक्ति कर्तव्यतया पशुमृगपक्ष्यादीनप्यतिरिच्य ग्लेच्छादिवयथेच्छ चारादिश्चस्यादिति-उपात्तवचनानि केवलं भगवद्गुणोत्कर्षविवक्षया तदनुभवायैवोपयुज्यन्ते । नानुष्ठानप्रक्रियाये इति भावः । कृतेनापि पापेन न लिप्यत आत्मेत्यलेपका आहुः । एते तु यथाक्ति पापमेवात्मना कार्यमिति बदन्तीत्यतिचित्रमेतत् । तर्हि शिशुपालादिवृत्तान्तस्य का गतिरित्यत्राह – शिशुपालादीति । आदिना काफासुरादिग्रहणम् । तथाहि - श्रीकृष्णस्य पितृष्वसा शिशुपालनाता” चेदिराजकुले जातः ध्यक्षस्व चतुर्भुजः । रासभारावसदृशं க்ருபையைப்பெற ஹேதுவாய் அத்தாலே நாமறியாத ஸுக்ருதங்களின் வரிசை வருகிறது என்னுமவர்களுக்கு பாபமே பகவத் ப்ரீதிஹேதுவாய்ச்செய்யவேண்டுமாம். சிசுபாலாதி களிடத்திலும் சில காரணங்களால் ஓரளவு அபசாரங்களைப் பெருமாள் பொறுத்தார் என்னு “gir மளவே உண்மையாகும். அவர்களுடைய பூர்வஜர்மஸுக்ருதமே உபகாரகமாம். எண்டானுமின்றியே” இத்யாதிகளின் கருத்தைப்பாராதே தனது பரிபூரண ஸ்வாதந்த்ரியத் 248 देशिकाशयप्रकाशसहिते புமாகக்கொடுத்த கபகங்களைக்கொண்டு-ஆறுகடக்கக் கொடுத்த தெப்பத்தைக் கொண்டு நீர் வாக்கிலே யொழுகியகப்படுவாரைப் போலே அார்பினாரானவர்கள் காத்
रुरोदच ननाद चेति रीत्याजात विलक्षण स्वशिशुं शिशुपालं दृष्ट्रा विचिन्तयन्ती " एप ते नृपते । पुत्रः श्रीमान् जातो महाबलः ।…. येनोत्सने गृहीतस्य भुजावभ्यधिकावुभौ । पतिप्यतः क्षितितले सोऽस्य मृत्युर्भविष्यति । तृतीयमेतद्वालस्य ललाटस्थन्तु लोचनम् । निमज्जिप्यतिदृष्ट्रा सोऽस्यमृत्युर्भविष्यति ॥ " इत्याकाशवाणीं श्रुत्वा, तदैव कुमारोदयं प्रष्टुमागतस्य श्रीकृष्णस्याके यदृच्छया पुत्रं निदधती — “ न्यस्तमात्रस्य तस्याक्के भुजा- वभ्यधिकावुभौ । पोततुस्तच्चनयनं निममज्जललाटजम्” इति जातेनाभिज्ञानेन श्रीकृष्णमेव पुत्रस्यमृत्युं निश्चित्य तत्प्रतिविधानेच्छया तं प्रार्थयामास । " शिशुपालापराधांस्त्वं क्षमेथाः पुरुषोत्तमेति भारतकथाऽत्रानुसन्धेया क्षन्तव्येति । " अपराधशतं क्षाम्यमित्युवाच पितृष्वसुरिति भगवद्वचनात् शिशुपालस्य तावन्तोऽपराधा भग। वतः क्षन्तव्या एयाभूवन् । नतु पूर्वोक्तरीत्या कृपोत्तम्भका इति भावः । तर्हि - " ततश्चेदिपतेर्देहात् तेजोऽमिं ददृशुर्नृपाः । ववन्दे तत्तदातेजो विवेश च नराधिपे “ति शिशुपालस्य मुक्तिला मे किङ्कारण मित्यत्राह - पूर्वसुकृतेति । तथाहि स्तोत्रभाष्ये आचार्यवचनं - " ननुदेहपातावधि निरन्तरापराधशीलस्य शिशुपालस्य के न व्याजेन मुक्तिः प्राप्तेति चेत्, इहतावत् प्रागेव भगवल्लोकविशेपवासिनश्शापाक्रान्तस्य प्रतिकूलजन्मत्रयान्ते मुक्तिर्भविष्यतीति प्रतिविधाननियतिः परन्निदानम् । अत एव हयुपात्तचक्रे चघोद्यते भगवति शिशुपालस्य प्रद्वेष- संस्कार भूयस्तथापि निरन्तर स्मृतिमतः प्रकाशितपारम्यं भगवद्रूपं पश्यतोऽनुकूलावस्था प्राप्तिरुच्यने । अपगतद्वेषा- नुबन्धो भगवन्तमद्राक्षीत् । तावच्च भगवच्चक्रेणाशु व्यापादितस्तत्स्मरणदग्धाखिकाघसञ्चयः भगवन्तमुपनीतस्त- स्मिन्नेवल्यमुपययाविति श्रीभङ्गपराशरपादैरपि - " बलिभुजि शिशुपाले तादृशागस्करेवा गुणलब सहवासात् त्वत्क्षमा सङ्कुचन्ती”ति शिशुपालादीनामपि किञ्चिदुपायसम्बन्धः प्रत्यपादि । ननु सुकृतविशेषमूलकत्वं भगवद्वरणस्योत मयुक्तम् । पराङ्कुशादिप्रबन्धप्रामाण्यतः नित्यस्वातन्त्र्यनिर्हेतुकदयादिमूलकतयैव मुक्तिलाम इति सम्प्रदा- या दित्यत्राह – ओरेण्डाणुम् इति । इयं वकुलाभरणीयगाधासहस्यां प्रथमशतकीयगः घा । हे हृदय |
| தாலேயும் அகாரண க்ருபையினாலும் இவன் மோக்ஷந்தருகிறான் என்னும் பக்ஷத்தில் எல்லோருக்கும் எப்போதும் மோக்ஷந்தரவேண்டிவரும். அல்லாதபோது பக்ஷ பாதாதி தோஷம் வரும். அவனுடைய பரிபூரண ஸ்வாதந்த்ரியம் ஜகத் ஸ்ருஷ்டிமோக்ஷ ப்ரதாகாதி களைப்பண்ணும்போது தடை நேரிடாமைக்கு உறுப்பாகும். அகாரண கருணை ஸமயம் பார்த்து இருப்பதற்கும், ஸுலபமாக அடைவதற்கும் மேலே காரியம் தலைக்கட்டுவதற்கும், ஹேதுவாகும். झाकं Cniuri संसारघटीयन्त्र की “तु व्याकिंकी " परमतमपरतत्त्वाधिकारः 4. परिभ्रमिक श्री. अवसरप्रतीक्षण • 249 परमकारुणिकढी — " ये पश्येत्”, “uppur Grin வார் செய்வார்கட்கெ”ன்றும், சொல்லுகிறபடியே ஒரு கபுச்சத்தாலே பண்ணப் பெற்றவர்கள்ம்படி யில்லாதவழியே போவார்கள். ஓரளவிலே अपराधभूयस्तामात्र अन्य दुःखभूयस्तामात्र Iॐॐ भगवत्कृपैकं उत्तम्भक भ 660 अज्ञात सुकृतादिपरम्परे यकीpagu - अपराव उरकार उपादेय क प्रसङ्गिलं. शिशुपालादिकं मुकं ० हेतुकं का अपराध क्षन्तव्य 1076067 नांना सु. पूर्वसुकृतविशेष उपकारक. “giorgia @” इत्यादिली तात्पर्यurrp निरङ्कुश नित्यस्वातन्त्र्यनिर्हेतुक कृपादिमात्र मोक्षप्रदानकं मयू)। श्री ढंग का पक्षी सर्व- L परिपाककाले स्वत्कृतज्ञान विशेषमप्यनपेक्ष्य स्वयमेवागत्य कर्मणां फलजननप्रकारं पश्य । अत एव सप्तापि लोकान् स्त्रोदरे कृतवन्तं पदैस्त्रिभिः क्रान्तवन्तञ्च भगवन्तं त्वमपश्य इतितदर्थः । तात्पर्येति । पूर्वापरप- रामर्शेन प्रमाणान्तरपरामर्शनच तात्पर्यमस्यावधारणीयम् । तथा हि-अत्र फलजननशब्देन न चैवनविशेषस्य मोक्षप्रदानं विवक्षितम् । अपि तु सामान्यतः ततधिकारिणां अज्ञातसुकृताद्यभीष्टप्रदानमेव । ततश्च- " ईश्वरस्य च सौहार्द - जीवे दुःखाकुले - अचिदविशिष्टान् प्रळये जन्तूनवलोकय जातनिर्वेदा । करण- कळेवरयोगं वितरसि वृपशैलनाथकरुणे त्व” नित्यादिप्रमाणानुसारात् अस्मचिन्तितमन पेक्ष्याज्ञातमुकृतादिकं तादात्विक भगवदनु भवदानेन - " अभिलपितदुरापा ये पुरा कामभोगा जलधिमिवजलीवास्ते विशन्ति स्वयं न " इतिवत् फलतीत्युच्यते । अतएवाज्ञातसुकृतसंज्ञा । तदुक्तमाचार्यैरेव - " अज्ञात निर्गममनागमवेदिन मां अन्ध नकिञ्चिदवलम्बनमश्नुवानम् । एतावर्ता गमयितुः पदवीं दयाळो ! शोपाध्यलेशनयने क इवाविमार इति । तथाचेश्वरो नित्यनिरङ्कुशस्वातन्त्र्यवानपि निर्हेतुककुरानिधिरपि अधिकारिविशेषस्य " स एव साधुकर्म कारयति तं यमुन्निनीपति इत्यादिरीत्या तच्चिन्ततादिकमनपेक्ष्याज्ञातसुकृतादिपरम्परामुत्पादयन्नपि तस्य मोक्षप्रदाने स्वस्निन् वैषम्यनैर्धृण्यादिदोपपरिहाराय शास्त्रीयं कमप्यज्ञातसुकृतादिमूलकं उपायसम्बन्धम ஈசுவரனை ப்ரம்மத்தின் ஒரு கூறாக்கி, அவனுக்கு விச்வ, தைஜஸ, ப்ராஜ்ஞர் என்றும் வாங்மய, ப்ராணமய, மநோமயர்கள் என்றும் சில பிரிவுகள் உண்டென்னுமவர்களுக்கு ஸ்பஷ்டமான ஆதாரங் கிடையாது. ஈசுவரன் சேதனன் அசேதனம் இம்மூன்றும் - அடி யோடு தோன்றி மறையும் ப்ரம்மாம்சங்கள் என்பார்க்கு ஸர்வ ப்ரமாண விரோதமும் வரும். இங்ஙனல்லாதபோது-“ப்ரம்மம் மூன்றுவகையாகும்’’ என்கிற வசகத்தை எப்படி நிர் OpA-32 250 देशिकाशयप्रकाशसहिते मुक्ति नित्यमुक्ति वैषम्य नैधृग्यादि प्रसन्न तु निरकुशस्वातन्त्र्य ं जगत्सृष्टिमोक्षप्रदानादिक इच्छे 22. Cum विघातकं puross 2guri. निहतुककृपे वशीकरणसौकर्यावसत्प्रतीक्षण प्रवृत्ति (वि) शेषपूरणादिकला निदानomrio. पेक्ष्यैव प्रवर्तते । नतु स्वातन्त्र्यादिना । अधिकारिविशेषस्य स्वयमज्ञातसुकृतादिपरम्परोत्पादने भगवतो वैषम्य, दिकन्तु तस्यानादिकमैव ग्रहमूलक तथैव परिहार्यमित्येव सिद्धान्ती कार्यम् । अत्रपुनश्चोदयन्ति - - ननु भगवता पूर्व कर्मानुरूपाज्ञातसुकृतादिप्रदानेपि शास्त्रस्य भगवदाज्ञारूपत्वेन चेतनव्यापारेषु केपाञ्चित्पुण्यत्वं केपिञ्चित्पा पत्थमित्यादिकल्पनायां स्वस्वातन्त्र्यमेव निदानमिति उक्तदोषा निस्तारः । शास्त्रस्यानादित्वेषि “इच्छात एव तव विश्वपदार्थसते ‘ति तस्यानादिभगवदिच्छा सिद्धत्वस्याङ्गी कर्तव्यत्वात् । " स्वातन्यमेव मे हेतुर्नानुयोज्यमतः परमिति वचनात्तत्सर्वं नानुयोज्यमिति चेत्, तर्हि निर्हेतुरुकृपादिना मोक्षप्रदानविषयेपि दीयतां दृष्टिः । न च चैपम्यः दिसूत्र विरोधश्शङ्कयः । तस्य व्यष्टिसृष्ट्यादी सर्वस्य कर्ममूलता प्रतिपादनपरत्वेनाविरोधात् । तस्माद हैतुक्येव कृपा वरणहेतुरिति चेत् मैवम् । उपस्थितेषु चेतन विशेषेषु चैत्रविषयेऽनुकूलाचरण मैत्रविषये प्रतिकूलाच रणमित्यादिरीत्या तरतमभावापन्नध्यापारकरणस्यैव वैषम्यादिरूपतया आदौ व्यक्तिविशेषपर्यालो चनं विना शास्त्रेषु सामान्यतः पुण्यापुण्यविवेचनस्यातद्रूपत्वात् । व्यक्तिविशेषेषु मोक्षदानस्य निर्हेतुकदयामूल- कत्वे च तद्दोषस्य दुर्वारत्वात् । एवं वैषम्यादिसूत्रस्य व्यष्टिसृष्टिमात्र विपयताचायुक्ता । न्यायनिबन्धनात्मक- स्यैवमादिसूत्रस्य विषयविशेषे नियन्त्रणायोगात् । सन्दिग्धशब्दार्थनिर्णायक सूत्राणान्तु तत्तन्मात्रविषयतायुक्ता । किञ्च व्यक्तिविशेषवरणस्य निर्हेतुकत्ववाद स्वस्थवचन शतविरुद्धः । तथाहि वचनभूपणे भगवतापि व्याजविशेषमपेक्ष्यव मोक्षादिकं प्रदीयते, नतु स्वेच्छामात्रेणेति स्पष्टं प्रतिपाद्यते । उपरि-वरवरमुनिकृताचतारिकाचबिलोकनीया । इति । नचात्रा ज्ञातसुकृतादेरेव वरणहेतुत्वमुच्यते । न तु ज्ञातस्त्रकृतसुकृतभूनमक्तिप्रपत्योः । तथासति भग- यत्कृगया अहेतुकत्वापगमप्रसङ्गादिति वाच्यम् । अज्ञातमुकृतादेह तोरपेक्षणेपि भगवत्कृपाया अहेतुकत्वापगमात् । चैपम्यनैर्घृण्यादिप्रसङ्गपरिहारोऽन्यथा नमवतीति तावन्मात्रेोहेतुः क्रुपाया अङ्गीक्रियते एव, न तु ततोषिक इति चेत्, तर्हि तरपरिहारार्थे, भक्तिप्रपतिविधायक शास्त्रविरोधपरिहारार्थञ्च तयोरपि हेतुत्वमङ्गीक्रियताम् । अज्ञात- வஹிப்பது என்றால் - உபாஸநம் மூன்று விதம்-என்ற கணக்கில் தன்ஸ்வபாவத்தோடும். சேதகாசேதகவிசேஷங்களோடும் கூடியதாக அதை அநுஸந்திக்கவேணும் என்று தாத் யரியம். ஆகையாலே அநுஸந்திக்கவேண்டிய ஆகாரம் மூன்று என்று கொண்டு மூன்று விதம் என்றது என்பது எல்லாச்ருதிகளுக்கும் ஸம்மதம். परमतमङ्गे परतत्त्वाधिकार: 4. “ஈச்வரனையே மூன்றுவிதமாக்கும் மதங்கள் தவறானவை” 251 ईश्वरण ब्रह्मक्री वा एकदेश की अन्य कृष्ण विश्वंत जसप्राज्ञां श्री काळी वाङमयप्राणमय என்பார்கள் என்றும் சில க்கள் உண்டென்னுமவர்களுக்கும் அqqமன்றிக்கே இருப்ப तु प्रमाणी. ईश्वर भोक्तृभोग्यांळकं स्वरूपेणोत्पत्तिलयवस्तु के बाण ब्रह्मांशी ढंग
- सुकृतादीनां यथास्पव्याजमात्रत्वेन न कृपाया अहेतुकत्वं प्रतिविघातकस्वम्, तथैव फलगौरवापेक्षया भक्तेः क्षण- कालसाध्यप्रपत्तेश्चालपन्याजत्वेन न तद्विघातकत्वमिति विभावनीयम् । स्पष्टीभविष्यतिचेदमुपरिष्टात् । तथाचाज्ञ भगवद्गुणविद्धाश्चाधिकारिणः स स्वविषये निर्हेतुकमेत्र प्रसीदतीति ब्रूयुः । तथापि तटस्था निरूपकारशास्त्राणि च - जीवविपये भगवद्वरणस्यास्ति कश्चिव्या जविशेपोहेतुः इत्येव निर्णयन्ति । अन्यथा भगवःकृपादिलाभाय न कोपि किमपि शास्त्रीय कर्मानुतिष्ठेत् । अपथप्रवृत्तञ्च नकोपि भगवद्या कोपं प्रदर्शय निवर्तयितुं शक्नुयादिति महदत्याहित- मेव स्यादितिभावः । तदेतदाह – निरङ्कुश निस्येति । कृपादिमात्रेति व्याज विशेषव्यावृत्तिः । सर्वमुक्तीति । " समोहं सर्वभूतेषु - सुहृदं सर्वभूतानां” इत्यादिना सर्वसाधारण्येन प्रतिपन्नस्येश्वरस्य निमित्तमन्तरेणैव व्यक्ति विशेषे मुक्तिदातृत्वे तदन्यस्मिन् तददानस्य दुर्वचत्वात् स सर्वेषामपि मुक्तिदस्स्यादितिभावः । ननुभवत्येवम् । सर्वेपि क्रमेण मुच्येरन्नित्यत्राह - नित्यमुक्तीति । ईश्वरस्वातन्त्र्यस्यान्यैश्रवार्यत्वरूपनिरङ्कुशत्ववत्तयाऽपेक्षणीय’न्त- राभावेन सर्वे युगपदेव मुक्ता भवेयुरित्यर्थः । नन्वीश्वरस्या पर्यनुयोज्यस्वातन्त्र्य विशेषेग कस्यचिन्मुक्तिः अन्यस्य तदभावः, कस्यचिदिदानीं, अन्यस्यान्यदेत्यादिव्यवस्था सिद्ध्यतीत्यत्राह चैपम्यनैर्धृष्यादीति । अथ परकृतवरणस्य सहेतुकत्वे निरङ्कुशस्थातन्त्र्यनिर्हेतु हृदयाभ्यां किम्प्रयोजनं भविष्यति । स्वातन्त्र्यस्य भग्नत्वात् । दयायास्स हेतु - त्वापाताच्च यत्राह – निरङ्कुशेति ॥ यद्वयेन । अङ्कुशोहि गजस्य गतिविघातकः । तद्वत् भगवतः सृष्टया - दिविषये विघातकां भावमात्र निरङकुशत्वमुपपद्यत इत्यर्थः । ततश्चवरणस्य सहेतुकत्वेप्यविरोध इति तात्पर्यम् वशीकरणसौकर्येति । सर्वस्वतन्त्रोप कर्मानुरूपफलप्रदीपि अवाप्तसमस्त कामतया सर्वोपकार निरपेक्षोपि परया कृपया भगवान् स्वयम्प्रयोजनतयाऽऽश्रितान् रक्षतीति अल्पोपकारवशी कार्यमुजनमार्वभौमवत् निश्शङ्कं जीवेन स्वापराघवर्ग वीक्ष्यासंत्रस्तेन शरणागत्या वर्शीकियत इत्येवमाश्रयगसौ ध्यं बोध्यम् । “गोविन्देति यदाक्रन्दत् कृष्णा मां दूरवासि-
- ச்ருதியில் ப்ரம்மத்தை எல்லாமாக அபேதித்துச் சொன்னதுவும்-சரீர ஆத்ம உறவு பற்றியது என்னும் விஷயம், பொருந்தவிடும் கடக ச்ருதிகளுக்கும், “எல்லாவத்திலும் ஊடுறுவி நிற்கின்றாய். அதனால் எல்லாமானாய்.-ஈசன் எங்குமிருப்பதால் யானும் அவனே ஆனேன்."-இத்யாதிகளான காரணங்காட்டிக் கூறும் வாக்கியங்களுக்கும் அநுகூல மானது. அசைக்க ஒண்ணாத நித்தியபேத போதகவாக்கியங்களின் சக்தியாலே சித் அசித்
- 252
- देशिकाशयप्रकाशसहिते
- ०
- uni
- सर्वप्रमाणविरोधni auri. भोवतृभोग्यनियन्ता कंकणां ब्रह्मस्वरूपैकदेशा श्री अनं
- निर्वाहिकं कां ? नांगी - " उपासाने विध्यात् " कां की
- " ब्रह्म त्रिविध” का ढंग की वाक्य
- up Guशरीर भूना 676 चेतना चेतनाएं। स्वभावविशेष ॥ विशिष्ट
- अनुसन्त्रे या कारचे विध्य क्रं0 15 न क्रं । “त्रिविचकं” ढाढवां की कृष्ण
- अनुसन्धेय सर्वश्रुत्यनुगुण ं •
- नम् । ऋणं प्रवृद्धमिवमे हृदयान्नापसर्पती “तिहिभगवान् शरणागतेषु नित्यंऋणीमवति । अवसर प्रतीक्षणेति । ईश्वरम्प्रत्युसायास्माभिरवसरे प्रतीक्षणीये, तद्विना सोस्माकं स्वीकरणावसरं प्रतिक्षणं प्रतीक्षते । स्वेनसाकं . जीवस्यास्य प्रवृत्तस्वं मेऽइमेति विवादःधः परश्वोवा कद्राशान्तिमेष्यति ? कौस्तुभस्थानीयमेनं संसारपङ्कपतनपांसुल संपरिशोध्य परिष्कृताभरणवत् कदा प्राप्स्यमीति मनोरथान् करोतीतिभावः । “विभीषणोवा सुग्रीव | यदि वा रावण- स्त्वयम् । आनयैनं हरिश्रेष्ठ | दत्तमस्याभयमये “तिद्युवाच भगवान् । प्रवृत्तिविशेषपूरणेति । शेषपूग्णेति- तु युक्तम् । स्वाधिकारानुगुणोपायप्रवृत्तस्याधिकारिणस्त तदशक्येषु स्थानेषु प्रपत्तिवशीकृतस्स्वयं तिष्ठन् उपायपूर्ति करोतीश्वर इति - " अथैतदव्यक्तोसि कर्तुं मद्योगमाश्रितः । सर्वकर्मफलत्यागं कुरुष्वच यतात्मवान्” इत्यादौ प्रसिद्धनितिभावः । पूरणादीत्यादिना अविलम्बेन प्रदान आश्रिततारतम्याना लोचनं अल्पव्याजस्य कृते महा- नन्दलक्षण मोक्षप्रदानमित्यादिदया कार्यवर्गस्य संग्रहः ।
ननु कथमीश्वरस्य जीवमोचयितृत्व संभविष्यति ? तस्य ब्रह्मांशत्वेन जीव तुल्यत्वात् । ईश्वरस्य मोक्षप्रदत्व- वचनानिचाचार्थस्येव परम्परापराणि भाव्यानीत्यत्राइ - ईश्वरेति । इदञ्च द्वैतियादवप्रकाशादिसाधारणम् । तत्र- शुद्धचैतन्यं ब्रह्म । मायोपहिततदेश ईश्वरः । अविद्योपहितत देशोजीव इत्यादिरीत्याद्वैति नामभ्युपगमः । शक्तित्रययुक्तं सन्मात्रेब्रह्म । एकया शक्तया ततोनित्यसिद्धतंदेश ईश्वरः अपरशक्तिद्वयेन तदंशौ चिदचिती इति यादवप्रकाशादीनामिति मिदा । एवं साधारणार्थमुक्त्वाथ द्वैतिनोऽमाघारणांशमाह - अवन्तनक्कु इति । ईश्वरस्येत्यर्थः । व्यक्तयः = भेदाः । एतदुक्तं भवति - माण्डूक्योपनिपदि - " यत्रसुप्तोन कञ्चनकामं कामयते नकञ्चन स्वमंश्श्यति, तत्सुषुप्तं, सुपुप्तस्थान एकीभूतः प्रज्ञानघन एवानन्दमयोद्यानन्दभुक्चेतोमुखः प्राज्ञस्तृतीयः पाद इति प्रज्ञाख्यतृतीयव्यक्तिम् तस्याः – “ एप सर्वेश्वरः एप सर्वज्ञः” इति ईश्वरत्वञ्चोक्त्वा, किञ्चिद- नन्तरं, “बहिः प्रज्ञो विभुर्विश्वोद्यन्तः प्रज्ञस्तु तैजसः । घनप्रज्ञस्तथाप्राज्ञ एक एवत्रिधा स्मृत” इति व्यक्ति- 1 ஈசுவர பேதமுண்டாயிருக்க.ஒன்று என்றதை விசிஷ்டம் ஒன்று என்ற கருத்திலே கொள்ள வேண்டியிருக்க பேதங்கள் பேதமையாலானவை அபேதமே ஸத்தியம் என்ற அத்வைதி பக்ஷமும்,பேதமும் அபேதமும் ஒருங்கேகூடும் என்கிற பாஸ்கராதி பக்ஷங்களும் பாழ்ங் கிணற்றுக்குச்சமமாகும். परमतने परतस्वाधिकारः 4. “உலகமே ப்ரம்மம் என்றதின் உட்கருத்து” श्रुति खुत्यादिका ब्रज क्रं कृकं 253 चेतनाचेतन सामानाधिकरण्यकं शरीरात्मभावक्रं क्रG60 66 की घटक- “सवं रामाप्नोषि व्रतोऽसि सर्वः सर्वगत्वादनन्तस्य सएवाहमवस्थितः "
पूर्व को पागल काळं निर्णीत ं. अनन्यथासिद्ध नित्यभेदश्रुतिबल 600 चिदचिदीश्वर ।
हेतुनिर्देश- त्रयमपि विशदीचके । जागरे बहिः प्रसुतज्ञानो विश्वशब्दवाच्यः प्रथमः, स्वप्नदशायां अन्तः प्रसतज्ञानस्तेज साख्यो द्वितीयः, सुपुप्तौ बाह्याभ्यन्तरप्रसरणशून्यत्वात् घनीभूतज्ञानः प्राज्ञाख्यस्तृतीय इति एक एवेश्वरस्त्रिधा - ऽवतिष्ठत इत्यर्थ इति । अथ यादवादिसम्मतमीश्वरव्यूह माह – वाशयेति । अयम्भावः " पादोऽस्य विश्वामूनानी’’ तिचेतनाचेतनरूपनिखिल विकारात्मा प्रथमः पादः, " त्रिपादस्यामृतं दिवी” तिद्युको कवर्तिनोऽन्ये त्रयः पादाश्चेत्यादृत्य चतुर्षु प्रथमस्य चेतनाचेतनात्मकस्येश्वरव्यूहत्वमौपचारिकमिति दिवि विद्यमानपादत्रयमेव साक्षादी- श्वरव्यूहः । तेषां त्रयाणां मनोमयादिसंज्ञा च सप्तान्नत्राह्मणोदिता । " एतन्मयोत्रा अरेयमात्मा वाङ्मयो मनोमय प्राणमय इति । तदेतदुक्तं तैरेव - " मनोमयप्राणमयचा कायास्त्रय ईश्वरव्यूहाः, तैखिप्रकारमवस्थितं ब्रह्मेति " त्रिपादस्यामृतंदिची " त्यत्रोक्तमिति । इति । ततादृशप्रमाणप्रतिपन्नत्वादेवं विधवादस्त्वयाप्यभ्युपगन्तव्य एव स्यादित्यात्राह - अन्यपरेति । तथाहि–” तमीश्वराणां परमं महेश्वरं " इति ब्रह्मण एवेश्वरत्वं श्रूयत इति तस्य ब्रह्मांशत्वमनुपपन्नम् । एवं मायाविद्या विभागोपि । स्वव्यामोहन हेतु र विद्या, परव्यामोहन हेतुर्मायेत्युक्तलक्षणद्वय- साङ्कर्यात् । असतः परान् सत्त्वेन ईश्वराय प्रदर्शयन्त्यामायाया अप्यविद्यात्वप्रसङ्गात् । विद्येतरत्वेनाश्चर्यमय- सृष्टिकरत्वेनचा विद्यामायादिशब्दैः प्रकृतेरेवाभिधातव्यत्वाच्च । " बहिः प्रज्ञ” इत्यादिकारिकायाञ्च गौडपादीय- त्वेन प्रसिद्धतया नातीवादर्तत्वम् । ‘आदर्तव्यत्वेपि-तत्रैवोपनिपदि पूर्व प्रणवोपासनस्य प्रस्तुततया तद्धकाक्ष- रत्रयस्य यथाक्रमं ये वाच्या जाग्रहादिनिर्वाहकतया भगवच्छास्त्रप्रसिद्धा अनिरुद्धप्रद्युम्नसङ्कर्षगास्त एवात्राप्यु- च्यन्त इति, तेपामेवतत्तत्स्थानानुगुणं तत्तदवस्थज्ञानप्रसार हेतुतया विश्वतैजसप्राज्ञ शब्दाभिधेयत्वश्चेति सर्वमुपपद्यते । नापूर्वव्यूहत्रयकल्पनम् । एवमेव सप्तान्नब्रह्मणेति – " यत्सप्तान्नानि मेधया तपसाऽजनयत्पितेति सप्तानामन्नानां भगवता सृष्टत्वमभिषाय, तेषु प्रसिद्धस्यान्नस्य, दर्शपूर्णमासयोः, पयसश्च मनुष्यदेव पितृतिर्यक्षु विनियोगमा क्त्व । 1 உண்மையான ஸூக்ஷ்ம சித்அசித்துக்களோடே சேர்ந்த ப்ரம்மம் உலகாக மாறுகிறது என்று ப்ரமாணங்கள் கூறுகிறபடியால்-மாறி மாறி ப்ரம்மஸ்வரூபமே பரிணமிக்கிறது என்ற பக்ஷமும், குறிப்பிட்ட ப்ரம்மஸ்வரூப ஏகதேச பரிணாமபக்ஷமும், ஒரு காரண வஸ்து ஸம்பந் தத்தால் நித்யமாக ப்ரம்மைகதேசம் பரிணமிக்கும் என்கிற பக்ஷமும், மேகம் போல வர்ஷித்தல், வலைஞன் போல் வீசுதல், மயில்போல் ஆலுதல், ஆமைபோல் வெளியிடுதல் என்னும் 254 स्वरूपभेद c T मिथ्याभूत GID कां की समानाका का. देशिकाशयप्रकाशसहिते एवं सामानाधिकरण्यतं विशिष्टैक्यपरक Gousor कं सर्वभेद ( भेदाभेदाएं कान की प्रच्छन्न जनपक्षpio प्रच्छबौद्धपक्ष, " अवशिष्टानां त्रयाणां वाङ्मनः प्राणानां सर्वेध्यात्मसु विनियोगं ऽभिधीयते । तथा च तृणच्छन्नकूप- अयमात्मावाच्यः प्राणमय इत्यादौमयडर्थहसम्बन्ध उपकरणित्वमिति तत्तदुपकरणवज्जीव परत्वमेवेतिं नतदभिमतेश्वरव्यू : सिद्धिरिति । विस्तरस्तु ज्योतिरधिकगश्रुतप्रकाशिकायां अत्रैव भास्करादिमतभङ्गे चानुसन्धेयः । .
एवं पराभिमतेश्वर त्रैविध्यं निराकृत्याथ ब्रह्मत्रैविध्यबादमपि विधूनते — ईश्वरेति । भोक्तृभोग्ये = चिदचिती । तथा च - कात्यायन कारिका – “ईश्वराव्याकृतप्राणविराट् भूतेन्द्रियोर्मिभिः । यत्प्रणत्यदिवा- भाति तस्मै सदृब्रह्मणे नमः इति । एतदर्थश्च मास्करादिभङ्गे विवृतोद्रष्टव्यः । स्वरूपेणोत्पत्तीति विशिष्टवेपेणा- स्माकं मतइवोत्पत्तिर्व्यावर्त्यते । ब्रह्मणि ईश्वरादिविभागार्हशक्तीनां नित्यत्वात् तेषां स्वरूपत उत्पत्तिमत्त्वेति न तन्नित्यत्वावेदकप्रमाणाविरोधः । सर्वस्यापि ब्रह्मांशत्वात् एकतद्विज्ञानेन सर्वस्य सुज्ञातत्वञ्च भविष्यतीति तद्हद- यम् । तदेतत् खण्डयति — सर्वप्रमाणविशेघेति । ईश्वरस्यैव ब्रह्मत्वं तस्यनिन्यत्वं ब्रह्मणो नित्यं विकार- । राहित्यं इत्यादिबोधकसर्वप्रमाणविरोध इत्यर्थः । नन्वेवं सति ब्रह्मणस्पष्टतया त्रैविध्यबोधक श्रुतिनिर्वाहः कथमित्याशङ्कयाह- भोक्तृभोग्येति । " एतत् ज्ञेयं नित्यमेवात्मसंस्थ नातः पर वे दिव्यं हि किञ्चित् । भोक्ता भोग्यं प्रेरितारञ्च मत्वा सर्वं प्रोक्तं त्रिविधं ब्रह्ममेतत्” इति श्वेताश्वतरवाक्यं विवक्षितम् । उपामात्रै विध्या- दिति । " जीवमुख्य पाणलिङ्गाने तिचेनोपा मात्रैः वेध्यादाश्रितत्वादिस्तद्योगादिति मृवत् । तदर्थश्च - " नच वाचं विजिज्ञासीत वक्तारं विद्यात्” इत्यादिजीव लिङ्गात् -" यावदस्मिन् शरीरे प्र णो वसति तावदायुः" इति मुख्यप्राणलिङ्गाच्च नाघ्यात्मसम्बन्धस्यैवात्रप्रकरणे भूमेतिचेत्-न- उपासात्रै विध्याद्धेनोः उपासात्रैविध्यं वक्तुं तत्तच्छब्देनाभिधानम् । स्वासाधारणगुणविशिष्टतया चिद्विशिष्टनयाऽचि द्वशिष्टतया च त्रैविध्यम् । एतादृशत्रे विष्यस्य प्रकरणान्तरेष्वप्याश्रितत्वादिहापि तस्य योगादिति । स्वभावविशेषाः स्वासाधारणगुणाः । अनुस धेया- काश्त्रैविध्येति । नतु स्वरूपत्रैविध्यमित्याशयः । सर्वश्रुत्यनुगुणम् इति । ब्रह्मण एकत्वबोध कथुनीनां चेतना- चेतननित्यत्वबोधक, श्रुतीनां शरीरात्मभावबोधकश्रुतीनाञ्चानुगुणमित्यर्थः । अत्र “त्रिविधं ब्रह्ममेतदिति त्रिविध பக்ஷங்களும், எல்லாம் நித்தியங்கள், அநித்தியங்கள், சூன்னியங்கள், காரணமின்றியே தோன்றி அழியுமவைகள் என்ற பக்ஷங்களும் ப்ரமாண விருத்தங்கள் ஆகையால் தமோ குண மூலங்கள் என்னுமிடத்தை-யாவேதபாஹ்யாஸ்ஸ்ம்ருதய:-" என்று மனு முதலிய வர்கள் கூறினார்கள். ‘परमतने परतस्वाधिकारः 4. “அறியாமையால் வந்த அந்நியமதங்கள்” 255 सत्य | Trror सूक्ष्म चिदचित्तु का विशिष्टकं ईश्वर जगद्रूप परिणमिकं की ढंग काग प्रमाण सिद्ध 60-अनियतस्वरूपपरिणामपक्ष, प्रतिनियतां शत्रय परिणामपक्ष, स्वरूपैकदेशनित्योपाधि परिणामपक्ष, सेचकजालिक वर्हिणकूर्मादिसमाचि सर्व विसृष्टिविक्षेपविकासाभि ब्रह्मपदयोरसामानाधिकरण्यस्य यथाश्रुते प्रतीतिमन्वारुबंद सर्वमुक्तम् । वस्तुतस्तु तदेवनास्ति । त्रिनियमिति- प्रोक्तं भोक्ता भाग्य प्रेरिताचेत्येतत्सर्वं मत्वा पुरुषः एतत् ब्रह्म भवतीत्येव वाक्यान्वयस्य विवक्षितत्वात् । ब्रह्म- भवति ब्रह्मतुल्योभवति । प्रेरिनेतिवक्तव्ये प्रेरितारमिति विभक्तिव्यत्यय: छान्दसः । ब्रह्ममित्यकारांन्तत्वञ्च । “भोक्ताभोग्यं प्रेरितारश्चमत्वा जुष्टस्ततस्तेनामृतत्वमेतीति श्रुत्यन्तर मिहैतत्समानार्थकं भाव्यम् । ननु ब्रह्मणस्स्व रूपत्रैविध्यमपि श्रुत्यन्तरानुगुणमेव । " सर्वं खल्विदं ब्रह्मेत्यादिना चिदचिदीश्वरसामानाधिकरण्यव्यपदेशादि स्यत्राह - श्रुतीति । अयमर्थः - यद्यपि लोके सामानाधिकरण्यं बहुविधंभवति । नीलमुत्पलमित्यादौ वैशिष्ट्ये, कोकिलःपिक इत्यादौ संज्ञायां, लोहितस्स्फटिक इत्यादौ आरोपे, चोरस्स्थाणुरित्यादौ चाधायां च । तथापि प्रकृते देवोह मित्यादिवत् शरीरात्नभाव एव सामानाधिकरण्यं वक्तव्यम् । घटकश्रुत्याद्यानुगुण्यात् । तथाच सर्वशरीरकं ब्रह्मेत्यर्थस्यैमात्र पर्यवसानात् न स्वरू स्त्रविधयवादादिकं युक्तमिति । घटकश्रुतिः - अन्तर्यामिब्राह्मणादिः । मेदाभेदश्रुत्योर्विरोधशननेन परस्परं घटनात् । " अनन्तवीर्यामितविक्रमस्त्वं सर्व समाप्नोपि ततोसि सर्वः इति गीतावचनम् । सर्वमात्मतया व्याप्तवानसि । ततोहेतोः सखल्विस्यादिश्रुतिषु सर्वस्त्वमित्युच्यते इत्यर्थः । सर्वगत्वादिति । “मत्तस्सर्वमहं सर्वं मयि सर्वे सनातने” इति विष्णुपुराणे प्रह्लादवचनम् | अनन्तस्य सर्वत्रात्मतयाऽवस्थितत्वात् सएवाहं भवामि । अतोमच्छरीरका देववहह्मणस्सर्वमुत्पद्यते । मच्छरीरकं ब्रह्म सर्वशरीक तिष्ठति । मच्छरीर के सनातने ब्रह्मणि सर्वं प्रलीयत इत्यर्थः । अत्रोभयत्र - सर्व समाप्नोपि ततः - सर्वगत्वात्-इति हेतु निर्देशोस्तीति हेतु निर्देशपूर्वकत्वोक्तिः । ननु सामानाधिकरण्यस्य शरीरात्मभावतो विशिष्टैक्यपरस्वोक्तिरयुक्ता । असति बाघकेऽमेदार्थकत्वस्यान पोद्यत्वात् । घटकश्रुतीनां गौणार्थकत्वेनाचाचकत्वात् । तथाच जगन्मिथ्यात्वसिद्धिः । अथ यदि भेदश्रुतिबाधात् तथोक्तिरभिनता, तदापि श्रुतिद्वैविष्ये विनिगमकाभावेन समचलतया तदुभयार्थमेदाभेद- கீழே கூறின உபாதாந காரணத்வாதிகளாலே வருமோ என்று ஸந்தேஹிக்கப்படும் விகார ஜடத்துவ, துக்கபரிணாமாதிதோஷங்கள் ப்ரம்மத்தினிடம் தட்டாமைக்காக சோதக வாக்கியங்களிலே.ஸத்தியத்துவ ஜ்ஞாநத்துவாதி தன்மைகள் சொல்லப்படுகின்றன ஆகை யால் இவ்வாக்கியங்கள் தன்மையற்ற ப்ரும்மத்தைச் சொல்லுகின்றன என்னும் பக்ஷம்- முன் பின் வாக்கியங்கள், வேறு ச்ருதிகள், வாக்கியம் இவற்றுக்கு முரணாகும். 256 देशिकाश्यप्रकाशसहिते व्यक्त्यादि पक्ष, सर्वनित्यत्व सर्वक्षणिकत्व सर्वशून्यत्याहेतुकोत्पत्ति विनाशादिपक्षा Girib प्रमाण विरुद्धाका sun तमोमूलांक का क्र- " या वेदवाक्षास्स्मृतय” इत्यादि- களிலே கண்டுகொள்வது. सिद्धिरस्तु इति शङ्कायामाह - अनन्यथासिद्धेति । तथा च भेदबुदीनामेव प्राचलयं युक्तमिति भावः । भेदस्य- नित्यत्वं यक्षदशायामप्यनुवर्तमानत्वम् । “ज्ञाज्ञौ द्वौ - नित्योनित्यानामितिश्रुतेः । अभेदश्रुतेः - " आदित्योयूप इत्यादाविव प्रत्यक्षचाधितत्वेन घटकश्रुत्यनुरोधेनच विशिष्टैक्यपरतयानेयत्वोनान्यथासिद्धत्वम् । भेदश्रुने - विद्यकभेदविषयत्वे तत्त्वोपदेशार्थप्रवृत्तिभङ्गस्स्यादिति स्वार्थपरत्वेनानन्यथासिद्धत्वश्चेति बोध्यम् । सर्वभेद: ब्रह्म- मिन्नसर्वपदार्थः । तन्मतेघर्मधर्मिणोरभेदात । प्रच्छन्नबौद्ध: - वेदवादप्रच्छन्न वैद्धोऽद्वैती । तन्मते वेदप्रामाण्य- स्याप्यन्ततो परिनिष्ठितत्वात् प्रच्छन्नत्वोक्तिः । तदुक्तं यादवप्रकःशाचार्यैः - “वेदोऽनृतोबुद्ध कृतागमोऽनृतः प्रामाण्यमेतस्यच तस्यचानृतम् । बोद्धाऽनृतोबुद्धिफले तथाऽनृते यूयञ्चबौद्धाश्च समानससदः ॥” इति । समान- संसदः - समान गोष्ठीनिष्ठाः । प्रच्छन्नजैनेति । यावद भास्करादीत्यर्थः । सर्व वस्तुजातं प्रतीतिव्यवस्थाप्यम् । प्रतीतत्वात् वस्तुन ऐकरूप्यञ्चेत् प्रतीतत्वादेव द्वैरूप्यमप्यङ्गीक्रियताम् । मृदुद्घटः नीलः पट इत्यादि रीत्यैव प्रतीतेः । कारणात्मनाऽभेदः कार्यात्मनामेदः । द्रव्यात्मनाऽभेदः गुणात्मनाभेदश्चेति । न च तयोर्विरोधः । छायातपयोरिव बहिजलयोखिया सहानवस्थाननाश्यनाशक भावादिरक्षणविरोधाभावात् । नहि वस्तुनो भेदएवाभेद एवत्रा एकएव स्वभावइति राजाज्ञेति तन्मतस्थितिः । ततश्वेतैः जैनवत् अनेकान्तवादतुल्य विरोधानादरणदर्श- नात् वेदप्रामाण्यकञ्चुकितत्वाच्च प्रच्छन्न जैन समाख्यासिद्धिरिति भावः । तृणच्छन्नकूपेति । अनावृतकूपा- दपि तृणच्छन्नकूपस्यात्यनर्थकरत्वाचयोक्तिः । पथि सावधानं गच्छतामपि तृणगणेनावरणात् भूनलबद्भासमानेषु अन्धकूपेषु नियतः पात इतिवत् प्रकृतेपि जैनबौद्धमतादिदोपदर्शनेन ततो निवृत्ता अपि बहवोविद्वांसः वेदानु सारिवेषमापादिना भ्रान्ता अद्वैतादिपु सज्जन्त इति भावः । அருந்தம்’ - என்னுமிடத்தில் பாதகமில்லாமையாலே மூன்றுவித அளவுகளும் கழிக்கும்போது - விஷ்ணு ஸர்வவ்யாப்தன்- என்றபடி ஸர்வதேசவர்த்தியாகையாலே G60 अनाsuqib "” sror mulg திவ்ய விக்ரஹாதிகளோடேகூட காலஅளவில்லாதமையும்,-“உலகு யாவையும் உனக்கு உடலம்” என்றபடி ஸர்வ வஸ்துவோடும் ஒன்றெனக்கூறக் கூடிய தன்மையாலும், குணம் ஐச்வர்யம் சக்தி முதலியவற்றால் தன்னில் மேம்பட்ட வஸ்து இல்லாமையாலும் வஸ்து வால் வந்த அளவு கடந்தமையும் தேரும்.
परमतभ परतस्याधिकारः 4. 257 अथ प्रकारान्तरेणापि भास्करादिमतमुद्दूपयितुं स्वमते तदसंस्पर्शायाह — सत्येति । नित्येत्यर्थः । इदञ्च चिदचितोर्ब्रह्मपरिणामत्वव्यावृत्तय उक्तम् । विशिष्टेति स्वरूपपरिणामव्यावृत्तये । अनियतेति । भेदाभेद- वादिनोहि बहवः । तत्र ब्रह्मदत्तस्यायं पक्षः । विभौ ब्रह्मस्वरूपे अनियप्रदेशतया चिदचिदीश्वरांशान + सृष्टिप्रळययोः लयपरिणामौ भवत इति तदुङ्गीकारात् । प्रतिनियतेति । ब्रह्मस्वरूप इत्यादिः । अयं यादव- प्रकाशपक्षः । पूर्वमत इवानियत ब्रह्मप्रदेशेषु चेतनादिपरिणामस्वीकारे तेपान्नित्यताबोधकप्रमाणविरोधः । प्रतिनियतप्रदेशपरिणामस्वीकारेतु प्रवाह नित्यता परतया तदुपपत्तिरिति तदाशयः । स्वरूपकदेशेत्यादिः भास्करपक्षः । ब्रह्मस्वरूपैकदेशस्य नित्यमुपाधिकृतः परिणाम इत्यर्थः । नित्यत्वमिहानादित्वमात्रम् -: यादवमतं इव ब्रह्मस्वरूपस्यैव निरुपाधिकपरिणामाङ्गीकारे अद्वैतमत इवाविद्या कृता पारमार्थिक विवर्तानीकारेवा बहुदूपणगण जागरणात् पारमार्थिकान्तःकरणादिकृत एवपरिणामश्शोभत इति तेपाम्मतप्रक्रियेह बोध्या । तदुक्तं वेदार्थ- सङ्ग्रहन्यास्त्रयां – “ यादवप्रकाशभास्कराभ्यां स्वाभिमतार्थसाधकप्रमाणसिद्ध्यर्थं बन्धमोक्षादिव्यवस्था सिध्यर्थश्च प्रपञ्चस्य पारमार्थ्यमभ्युपगतम् । तत्र मुक्तावभेदश्रुतेर्भेदस्योपाधिकत्वमभेदस्य स्वाभाविकत्वञ्च जीवब्रह्मणोरभ्युप- गतम् । अचिद्ब्रह्मणोस्तु — सर्वस्य ब्रह्मात्मकत्व श्रुते निर्मलत्वा दिश्रुतेरुपाभ्यन्तराभ्युपमे ऽनवस्थानाच्च भेदाभेदौ स्वभाविकावभ्युपगतौ भास्करमते । यादवप्रकाशमतेतु - मुक्तावपिमेद (निर्देश) श्रुतेः जीवब्रह्मणो र विभेदाभेदी स्वाभाविकावभिमतो " इति । अथ परिणामवादं परित्यज्य - " उत्पत्तिस्थित्यभिव्यक्तिविकारप्रत्ययाप्तयः । वियोगान्यत्वधृतयः कारणं नवघास्मृतमितिरीत्याऽन्यथा जगत्सृष्टिं निर्वहतां केपाञ्चित्पक्षानाह-सेच रुजालिके- त्यादिना । सेचकादीनां चतुणां यथासङ्ख्यं विसृष्ट्यादिभिचतुर्भिरन्वयः । समाधिस्सादृश्यम् । सेचको नहामेघः भस्त्रः दियन्त्रम्य । । मेघाद्युदरवर्तितोयस्य यथा फाले विसृष्टिः बद्दिदर्पणंभवति, तथैव ब्रह्मान्तर्गत जगतः पी- त्यर्थः । जालिक:-जालेन मत्स्यप्राहिणा जीवतीति धीवर उच्यते । स यथा जालस्य सङ्क्षेपविक्षेपौ करोति, तथा जगतः परमात्मापीत्यर्थः । अत्र-जालिकोनामैन्द्रजालिको विवक्षितः । विक्षेपो पीन्द्रजालरूपाविद्या कृतः प्रतिभास इति केचित् । तन्न । अत्र कीर्त्यमानानां सर्वेषामेव पक्षाणां पूर्वोक्तपरिणामपक्षवत् पारमार्थिक सरकार्यवादावान्तर मेदस्वावश्यंभावेनाऽत्रमध्ये ऽद्वैतपक्ष प्रस्तावस्या प्रकृतत्वात् । बर्हिणः - " फलवद्द भ्यामिनजि” ति मत्वर्थीय इनच्प्रत्यये बर्हवान् " मयूरः इत्यर्थः । अत्र तस्य संकोचविकासयोरिव जगतोपित योत्रम कारणमि- त्यर्थः । यद्यपि बर्हिणदृष्टान्तोऽस्माभिरण्युच्यते । तथापि तत्र तात्पर्यान्तरमवसेयम् । अभिव्यक्तिपक्षस्य क्रमों दृष्टान्तः । यद्यप्येतादृशकूर्मानाभिव्यक्तितुल्यता विसृष्ट्यादिपक्षेप्यस्तीति तेषामिह पृथगुपादानमनुचितमिव भाति, अथापि सेचकमेघादिव्यापारेषु कूर्मव्यापारवैलक्षण्स्य मात्रयादर्शनात् तथा प्रकृते ईश्वरव्यापारेपि वैलक्षण्यमभिप्रेत्य नानादृष्टान्तोपादानम् । आदिना - गोमयादिभ्यो वृश्चिकादिवत् विलक्षणोत्पत्तिपक्षस्य, ‘अमेरापः ‘‘अद्भयोमि’ G-33 258 देशिकाशयप्रकाशसहिते । । रित्यादिरीत्याऽनियततत्त्वोत्पत्तिपक्षस्यच ग्रहणम् । एवं वैदिकानां परिणामतदितरपक्षान् वर्णयित्वाऽथावैदिकाभ्यु- पगमप्रकाराना – सर्व नित्यत्वेति । अयं पक्षस्मायानां मीमांसकानाञ्च । प्रथमेन सत एव कार्यस्यामि - व्यक्तयङ्गीकारात्, द्वितीयेन - “न कदाचिदनीदृशं जगदिति प्रपञ्चप्रळयानभ्युपगमात् प्रवाह नित्यत्व स्वीकाराच्चेति भावः । एषां वेदप्रामाण्यस्वीकर्तृत्ववेदव्याख्यातृत्वादिसद्भावेपि आगमिकप्रधानेश्वरतत्त्वानभ्युप- गमाद— मात्रयाऽवैदिकत्वमप्य स्तीति बोध्यम् । अत एव मीमांसकमर्धलोकायतिकशब्देन व्यवहरन्ति । अथवाऽत्र पूर्व वदन्तिनां परिणामा दिपक्ष प्रस्तावानन्तरं तद्भिन्नानां वैदिकानामवैदिकानाच पक्षाः प्रति- क्षिप्यन्त इति तत्र प्रथमं सांख्यादीनां वैदिकानां पक्षः प्रस्तूयत इति च बोध्यम् । सर्वक्षणिकत्वेति । इदञ्च माध्यमिकातिरिक्तानां सर्वेषां बौद्धानां सम्मतम् । सर्वशून्यत्वं माध्यमिकस्य । एतत्सर्वं तत्तद्भङ्गे विशदी भविष्यति । अहेतुकोत्पत्तिविनाशवादी च चार्वाकः । तत्तत्पदार्थनिष्ठविकाराणां तत्तत्स्वभावसिद्धत्वाङ्गी- कारात् न हेतुसाध्यं किश्चित्तन्मत इति भावः । प्रमाणविरुद्धेति । अत्र केपाञ्चित्पक्षाणां ततच्छ्रुतिशकल- सम्मतत्वभानेपि सर्वप्रमाणानुगुण्याभावेन के पाश्चिदत्यन्तमप्रामाणिकत्वेन च सात्त्विकानामनुपादेयमेवैतत्सर्व- मित्याशयः । तदुक्तमधिकरणसारावल्यां – “विश्वारम्भे विवर्त शकलपरिणतिं शक्तिशेषस्य सूर्ति व्यक्युलासो विसृष्टिं विकृतिमनियतां तत्स्वपङ्क्तौ च सृष्टिम् । तत्तद्वाक्यैकदेशस्वरस इति मुधा कल्पयन्तस्तु मुग्धास्सर्व- श्रुत्यैकरस्यप्रणयिभिरधरीचक्रिरे तत्त्वविद्भिरिति । तमोमूलानि ॥ तामसपुरुपबुद्धिपूर्वकाणि । “सर्वार्थान् विपरीतांश्च बुद्धिस्सापार्थ! तामसीतिहयुक्तमिति भावः । तमोमूलत्वेन सात्त्विकानुपादेयत्वं दर्शयद्वाक्यमुपा- दत्ते - या वेद बाह्या इति । …. याश्चकाश्च कुदृष्टयः । सर्वास्ता निष्फलाः प्रेत्यस्स्तमो निष्ठा हिता स्मृता इति मनुवचनम् । कुदृष्टय इति वैदिकेष्वेवापार्थं ब्रुवाणानां अद्वैत्यादीनां ग्रन्था उच्यन्ते । प्रत्य वर्तमाने पुरुषे निष्फलाभवन्तीत्यध्याहृत्यान्चयः । तेन प्रेत्येत्यस्यत्यचन्तस्यानन्वयशङ्का परास्ता । पुरुपस्य पारलौकिक फलावाप्तौ नानुकूला इत्यर्थः । तत्रहेतुः – “ तमोनिष्ठाहितास्स्मृता इति । प्रामाणिकैरिति शेषः । तमो निष्ठत्वञ्चोतरूपं तमोमूलत्वमेवेति । " ननु सूक्ष्मचिदचिद्विष्टस्य ब्रह्मण स्थूलतत्तद्विशिष्टस्वात्मना परिणामोनसंभवति । " सदेव सोम्येदमग्र आसीदेकमेवाद्वितीयं ब्रह्मेत्यादौ एवकारैकाद्वितीयशन्दे ब्रह्मणि सजातीयविजातीयस्वगतधर्माणां व्यावर्तनात् तस्य निर्विशेषचिन्यात्रतावगतेः । न च " सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रह्म आनन्दो ब्रझे” त्यादिभिस्तस्य सत्यत्वादयो बहवोधर्माः प्रतीयन्त इति वाच्यम् । सत्यादिशब्दानामतव्यावृत्तिपरत्वेन विकारित्व जडत्व परिछिन्नत्वादि व्यावृतेरेव बोधनात् तस्याश्च शौक्लयगत कार्यादिव्यावृतेरिव ब्रह्मस्वरूपानतिरेकादित्यत्राह — उक्तेति । सर्वशब्दो निमित्तत्वेप्यन्वेति । आदिशब्दार्थश्च सहकारित्वम् । शङ्कितेति । घटोपादानादिभूत मृत्पिण्डादेखि J
परमतने परतरवाधिकार: 4. “ing inunin wosil Crop. Gun (ironio कनाGp )” उक्त काण । सर्वोपादानत्व निमित्तत्या दिना परिच्छिन्नत्वादिकां की कंककाक शोचकवाक्य 259 शङ्किताना विकारित्व जडत्य प्रतिकूलत्व सत्यत्वज्ञानत्वादि धर्मांकनां G ब्रह्मणोषि जगदुपादानादित्वे विकारित्वादिकं स्यादिति प्रसक्तेत्यर्थः । तथा च ब्रह्मण उपादानत्वादिकं भवताप्य- वश्यमङ्गीकार्यम् । तदभावेऽप्रत्यक्षे ब्रह्मणि विकारित्वादिशङ्काया: प्रत्यक्षादिभिरप्यनुत्थानात् सत्यादिवाक्या- नामप्रसक्तप्रतिपेघत्वमेवस्यादिति भावः । विकरित्वं- स्वरूपतएवाचस्थान्तराश्रयत्वम् । जडत्वं - अस्वय- म्प्रकाशत्वम् । आश्रयत्वनिरूपकत्वोभयसम्बन्धेन विपयता विशिष्टान्यत्वमिति यावत् । प्रतिकूलत्वं-दुःख- रूपत्वम् । इदञ्चानन्दत्व प्रतिकोटिः । परिच्छिन्नत्वं - अत्रास्ति तत्र नास्तीति देशकृतः, इदानीमस्ति तदानीं नास्तीति कालकृतः, इदमेतदेवभवति तन्नभवतीति वस्तुकृतः सर्ववस्तुसामानाधिकरण्येन व्यपदेशानहेत्वरूप इतियावत् इति यस्त्रिविधः परिच्छेदस्तद्वत्वम् । विकारित्व जडत्वादिव्यावृतिर्हि ब्रह्मणि तवाप्यभिमतैवेति भावः । नन्वभिमतास्तु ममापि सा व्यावृत्तिः अथापि कथं तावता ब्रह्मणस्सविशेषत्व सिद्धिरित्यत्राह - शोधक- चाक्वेति । उपादानकारणात्वादिव्याप्ततया ब्रह्मणि शङ्कितानां विकारित्वादीनां दोषाणां शोधनाय व्यावर्त- नाय तत्प्रतिभट सत्यत्वादिकं धर्मजातं तत्र विदधद्वाक्यं “ सत्यज्ञान " मित्यादिकं शोधकमित्युच्यते । तथा च यथा शुक्तौ शङ्कितरजतस्वादिधर्मव्यावृत्तिः तद्विपरीतशुक्य साधारण शुक्तित्वादिधर्मकलापस्य तत्र परमार्थत- स्स्वीकरण बिना नोपपद्यते, तथा ब्रह्मण्यपि शङ्कितानां विकारित्वादीनां तद्विपर्ययभूत ब्रह्मा साधारण सत्यत्यादि कल्याणगुणगणस्य तत्र परमार्थतोभ्युपगमं विना निवृत्ति नरपश्चत इति शङ्कानिवृतिं कामयमानै सत्यत्वादयो गुणा अपि तत्र यथार्थत एवेष्टव्याः । यच्चासत्यादिन्यावृत्तेर्ब्रया स्वरूपताबोधनाय शौक्लये कार्यव्यावृते राश्रयाभिन्नत्वमुदाहृतम्, तदपि तत्रापि तव्यावृतेश्शौक्लयगतासाधारणधर्मस्वरूपताया एवाझी कारान्निरस्तमिति भावः । सत्यत्वं = निर्विकारत्वम् । आदिनाऽपरिच्छिन्नत्वानन्दत्वादीनां ग्रहणम् । अनेन कारणेन कारणा- न्तरैश्च परेषां पक्ष प्रतिक्षिपति — इमानि वाक्यानीति । सत्यादिवाक्यानीत्यर्थः । सत्यादिपदानां सत्य-
ஸர்வ வ்யாப்தி சொன்னதில் அந்தர் வ்யாப்தியாவது- அவயவமுள்ள அவயவம் அற்ற வஸ்துக்கள் என்ற வாசியற - அவையுள்ள விடத்தில் இவனை இல்லை என்று கூற முடியாதபடி தடையற்று நீங்காதே நிறைந்து நிற்கையாகும். இப்படியே இங்கு ஈச்வரனை ஒவ்வொரு வஸ்துவிலும் நிறைந்தவனாகக் கூறியதும் -ஜ்ஞா நசக்தி முதலிபன நிறைந்த மையைப்பற்றியது எனக்கொள்ளவும். ஈசுவரனுடைய பரந்தஸ்ரூபமும் அல்ப அளவுள்ள ஒரு வஸ்துவிலே அடங்கும் என்னும் பக்ஷதில் வெளியில் வ்யாப்தி அவனுக்குச் சொல்ல 260 देशिकाशयप्रकाशसहिते श्री & वाक्यानां निर्विशेषपराधी 66 Gargi पक्ष ं पूर्वापरत्यन्तर प्रमाणान्तर स्ववचनविरुद्ध io. “பகவான் மூவகையாலும் அளவிறந்தவன்” अनन्तशब्द♚लीं सङ्कोचक विविध परिच्छेद (pi कंलकी - " यथा सर्व स्वाटिक पस्वार्थप्रहाणेन लक्षणया स्वार्थविरुद्धोपस्थापनद्वारा तन्द्यावृत्ति बोधकत्वात् तदनन्तरं समानाधिकरण वाक्यस्य पदधोपस्थापितविशेप्यस्वरूपमात्रैक्ययोधकत्वाच्च इमानि वाक्यानि निर्विशेषपराणीति तेपाम्प्रक्रिया । पूर्वापरेति विरुद्धशब्दस्य प्रत्येकमन्वयः । तैत्तरीयके आनन्दवल्यां - ब्रह्मविदाप्नोति पर मिति प्रथम- वाक्ये निरतिशयबृहत्वाश्रयस्य वस्तुनः तद्वेदनस्य प्राप्तेः प्राप्यस्य चेत्यर्थचतुष्टयस्य प्रतिज्ञां कृत्वा तस्यामेवो परि क्रमेण तस्य विवरणात् तन्मध्यपठितस्य सत्यादिवाक्यस्य निर्विशेषपरत्वे पूर्वापरविरोधो दुर्वारः । एवं छान्दोग्यादिषु समानप्रकरणे " सदेवसोम्येदनम” इत्यारभ्य बहुभवनेक्षण सर्वज्ञत्व सर्वशक्तित्वादि समस्त- कल्याणाकरत्वाभिधानाच्छ्रुत्यन्तरविरोधोपि तथा । " निर्विशेषवस्तुवादिभिर्निर्विशेषे वस्तुनि इदं प्रमाण मिति नशक्यते वक्तु" मित्युक्तरीत्या प्रत्यक्षादिप्रमाणानां निर्विशेषवस्तु बोधकत्वाभावात् प्रमाणान्तरविरोधोपि । नैयायिक बौद्धादिभिरात्मनां जडत्व हुत्थक्षणिकत्वादिधर्मस्वीकारात् तत्खण्डनाय आत्मनि स्वयम्प्रकाशत्यैकत्व नित्यत्वादिधर्मान् कीर्तयत एवाद्वैतिनः आत्मनि निर्विशेषत्यवादस्स्वोक्तिव्याघातभग्न इति स्ववचनविरोधश्व- भवतीति भावः । ननु सत्यत्वज्ञानस्वयोर्ब्रह्मणि निर्विकारत्वस्वयम्प्रकाशत्वाभ्यामुपपादनेपि नानन्तस्थं समधिगन्तुं शक्यम् । देशकालवस्त्वपरिच्छेदरूपस्य तस्य तेषामभावेनैवोपपादनीयतया, ब्रह्मव्यतिरिक्तनानावस्त्वङ्गी का रिणस्तव तदनु- पपत्तेरित्यत्र तथात्वेपि तदुपपत्तिमाह–अनन्तशब्दे | अन्तशब्दस्य परिच्छेदपरतयां नत्रा तव्यावर्तने देशादिरूपेण त्रिविधस्यापितस्य व्यावर्तनमुत्सर्गतः प्राप्तम् । नञः प्रतियोगितावच्छेदकावच्छिन्नाभावबोधकत्व- व्युत्पत्तेरिति तत्रापवादाभावेन नान्यतरस्याप्यन्तस्याव्यावर्तनरूपस्सङ्कोचो युक्त इत्यर्थः । शब्दस्य सङ्कोचो नाम - स्वेन शक्त्या प्रतिपादनाहैकदेशाबोधकत्वम् । तत्प्रयो जकी भूतबाधा दिस्सकोचकः । सोत्रनास्तीतिभावः । வொண்ணாது. அணுத்தன்மை விபுத்தன்மைகளை ஈசுவரனுக்கு ஒருக்காலேயாதல் முன் பின்னாக வாதல் கொண்டால் பேதமும் அபேதமும் உண்டு என்ற பக்ஷத்தைத்தள்ள முடியாது. எல்லாவற்றையும் வெளியில் சூழ்ந்துள்ளான் என்று ஈசுவரனை உபநிஷத்து ஒதினதும் பொருத்தமுள்ள இடத்திலே யாகவேண்டுகையாலே–வெளிப்புறம் படைத்த விபுவல்லாத வஸ்துக்களுக்கெல்லாம் வெளியில் சூழ்ந்துள்ளான் என்ற கருத்திலேயாகவேணும். परमतने परतत्त्वाधिकारः 4. 261 · गोविष्णुः " की puty. सर्वदेशवसिंत्वसम्प्रतिपत्ति 660 देशपरिच्छेदराहित्य – " श्रीवत्सवक्षा नित्य- श्रीरजम्यश्शाश्वतो धुवः " 6660 अप्राकृत विषादि विशिष्ट त्सवंशरीरन्ते" इत्यादि सर्ववस्तुसामानाधिकरण्य योग्य ॐ अतिशयितवस्त्वन्तर कालपरिच्छेदराहित्य, “जग गुणविभूति व्यापार योग्यता दिका ॥ॐ gungiii वस्तुपरिच्छेदराहित्य कुछ सिद्धिकं की छा. तत्र प्रथमं देशापरिच्छेदमाह - यथेति । तथैवेयं द्विजोत्तमेति विष्णोस्सर्वदेशव्यापित्वस्य लक्ष्म्यास्तत्त्वे दृष्टान्तीकरणात् दृष्टान्ते च सर्वसम्प्रतिपत्तेरवश्यम्भावात्सम्प्रतिपन्नस्स एवांशो देशापरिच्छेदरूपो भवितुमर्हति । न देशात्यन्ताभव इति देशमेदान् स्वीकृत्यैव पूर्वोक्तरीत्या देशविशेषनिष्ठात्यन्ताभावाप्रतियोगित्वमेव स इति • वक्तुं युक्तमित्याशयः । अथैवमेव ब्रह्मणः कालापरिच्छेदमप्युपपादयति — श्रीवत्सवक्षा इति । श्रीवत्साख्यो रोमावर्तविशेषोवक्षसि यस्य सः । तथैव पाञ्चरात्राद्यागमेषु प्रसिद्धेः । शाश्वतः शश्वद्भवः चिरकालस्थायीतियावत् - किन्देवादीनामिवौपचारिकमस्यतत् ! नेत्याद- ध्रुवः नित्यः । अप्राकृत विग्रहादिविशिष्टति । आदिनेखरस्वादि परिग्रहः । स्वरूपतो नित्यत्वस्य जीवादितत्त्वान्तरसाधारण्येन तदुक्तेर्भगवत्युत्कर्षांनाधायकत्वात् श्रीवत्सवक्षस्त्वा- दिरूपेण तद्वाच्यम् । तथा च तेपां दिव्यमङ्गळविग्रह्गतत्वेन तद्विशिष्टस्यैव तस्य नित्यत्वं फलिप्यतीति भावः । अथ तृतीयं वस्त्वपरिच्छेदमपि द्विधा दर्शयति – जगत्सर्वमिति । सर्ववस्तुसामानाधिकरण्ययोग्यतेति । " ज्योतीपि विष्णुर्भुवनानि विष्णुर्वनानि विष्णुर्गिरयोदिशश्च । नद्यस्तमुद्राश्च स एव सर्वं यदस्तियन्नास्तिच- विप्रवर्येत्याद्युक्तरीत्या ब्रह्मवाचकशब्दैरपि समं सर्ववस्तुवाचकशब्दानां शरीरात्मभावनिबन्धनतया समानाधिकरण प्रयोगयोग्यत्वमित्यर्थः । अत्र योग्यतेतिकथनात् - कदाचित् - “विष्णोरेता विभूतय” इति निष्कर्षविवक्षया व्यधिकरणप्रयोगोप्यस्तीति सुच्यते । नन्वेवं सति सम्प्रदायविरोधः । वस्तन्तराभावेनैव तदपरिच्छेदस्य वक्तव्य- स्वात् । तथाच प्रकृत्यधिकरणे भाष्यं — " ब्रह्मव्यतिरिक्तवस्त्वन्तराभावादित्यादि - इति चेन्न । तत्पक्षस्या प्यत्रैव पर्यवसानात् । अनुपदमेव न्याय सिद्धाजन श्री युक्तत्या एतदर्थस्य विशदीकरिष्यमाणत्वात् । अस्मिन्नेव न्यायसुदर्शनकारादिसम्मतं पक्षान्तरमपिदर्शयति – गुणविभूतीति । गुणाः = ज्ञानशक्तयादयः । विभूतिः = ऐश्वर्यम् । जगदीश्वरत्वमित्यर्थः । व्यापारः = मृष्ट्यादिः । एतेषां योग्यता = अयोगव्यवच्छेदः । ईश्वरेण । காலத்தால் அளக்க முடியாதவன் என்ற விடத்திலும் வருமாறு கருத்துக்கொள்ள வேணும். அதாவது- ஸ்வரூபம் நித்யமானது என்பது ஸர்வத்ரவ்யத்துக்கும் பொதுவாகை யால் ஈசுவரனுக்குத் தனிச்சிறப்பாகாது. ஐஞாநாதிகுணம் நித்யம் என்பது நித்யஸூரி களுக்கு முண்டு. ஆகையால் ஈசுவரனான வேடத்துடன் நித்தியத்துவம் தான் அதன் கருத்து. நேர் எதிர்மறைகளால் ( இது உண்டெனில் அது உண்டு. அன்றேல் இல்லை 262 देशिकाशयप्रकाशसहिते “ஈச்வரனின் ஸர்வதேச வ்யாப்தி” सर्वव्याणि क्री अन्तर्व्यास - निरवयव & सावयवा 66 छ6TITC வாசியற அவையுள்ள விடத்தில் இவன் இல்லை என்னாதபடி ணமெற்று நீங்காதே நிற்கை. कदाचिदवतारदशायां स्वैश्वर्यादिगुणगणतिरोधानेपि सर्वथा तदसंबन्धाभावेन तद्योग्यताया अनपायात्, अन्येषां जीवादीनां तद्योग्यताया अध्यभावेन तद्दशायामपीश्वरो निस्समाभ्यधिक एवेति दर्शयितुं " योग्यतादीत्यादि - कमभ्यधायि योग्यतादीत्यादिना दिव्यमङ्गळ विग्रहादिपरिग्रहः । अत्र – स्वस्मात् अतिशयितवस्त्वन्तरमितिवत्यस्य स्वव्यतिरिक्तं यत्तु इत्येवार्थः । नतु स्वोत्कृष्ट वस्त्वन्तरमिति । तथासति स्वोत्कृष्टबस्त्वन्तराभावेपि स्वतुल्यवस्त्वन्त- राभ्युपगमेन वस्तुपरिच्छेद राहिल्यासिद्धेरिति केचिद्याचक्रुः । तन्न । तथासति अस्यापि पक्षस्य पूर्वोक्त वस्त्व- न्तराभावकृत वस्त्व परिच्छेद पक्षएव पतितत्वेन पक्षान्तरसमुच्चयसूचकापिशब्द विरोधापत्तेः । अतिशयितान्तरशब्द- योरेकस्य व्यतिरिक्तार्थकत्वेऽपरस्य वैयर्थ्यापत्तेश्च । व्यापारयोग्यतादिभिः स्वस्मात् अतिशयितवस्त्वन्तर " 1 मितितृतीयार्थहेतुताया अतिशक्तिशव्दार्थव्यतिरेकेऽनन्वयाच । नोभिराकारैरिदं तस्माद्भिन्नमिति व्युत्पन्नाः प्रयुञ्जते । व्यतिरेकरूपस्य भेदस्याखण्डस्यनित्यस्याहेतुसाध्यत्वादन्यानिरूप्यत्वाच्च । प्रत्युत किञ्चिदवधिकोत्कर्ष - स्यैव हेत्वादिसापेक्षत्वम् । तस्मात् - अतिशयितवस्त्वरं स्वोत्कृष्टं वस्स्वन्तरं नास्तीत्येवार्थोयुक्तः । तर्हि - स्वसदृश- वस्त्वन्तराप्रतिक्षेपात् ब्रह्मणोनेन वस्त्वपरिच्छेदः कथं सेत्स्यतीति चेत् न गुणविमूम्यादिभिस्त्वाधिकवस्त्वन्त- राभावस्यैव वस्वपरिच्छेदात्मकतया तत्सिद्धैव तत्सिद्धेः । यथा त्रह्मणः - " यथासर्वगतो विष्णु “रित्यादिना गगनादिवत् सर्वदेशव्यापित्वमात्र सिद्धावपि सर्वान्तर्यामितादेरन्तर्यामित्राह्मणा दिन सिद्धिः, तथैवानेनाधिक निपेधमा- त्रसिद्धावपि - " न तत्समश्याभ्यधिकश्चदृश्यते—नत्यत्समोस्त्यभ्यधिकः कुतोभ्यः” इत्यादितस्समान्तर निषेध- स्यापि लाभात् अनेनैव तत्सिद्धिनिर्बन्धाभावात् । अधिकनिषेधस्यैव वस्त्वपरिच्छेदात्वं न्यायसिद्धाज्ञ्जने स्पष्टं दृश्यते– वरद नारायणभट्टारकै तु एवमुक्तं न्याय सुदर्शने - वस्तुपरिच्छेदोनाम” इयद्गुणक: इयद्वि- मूर्तिमान् - “इत्येवं विधो व्यवहारः, तद्रहितं ब्रह्म ! वस्त्वन्तरसद्भावो वा वस्तुपरिच्छेदः, तद्रहितञ्च त्रस । ब्रह्मव्यतिरिक्तस्य सर्वस्य ब्रह्मशरीरत्वात् तद्व्यतिरिक्तं किञ्चिदपि नास्तीति अयमसौ न भवतीति व्यवहारो नतस्या- "
என்னலால்) ஒன்றுக்கு ஒன்றைக் காரணமென அறுதியிட வேண்டியிருக்க, நித்ய விபுவான ஈசுவரன் விஷயத்தில் எதிர்மறை (இல்லை என்னல்)யும் அதன் ஸந்தேஹமும் கூட நடவா திருக்க எப்படி காரணத்துவம் உண்டெள்னலாம் என்னில்? உலகில் ஒன்றைக் கண்ணால் கண்டு நாம் நிர்ணயிப்பதுபோலன்றிக்கே - அந்நிய நிரபேக்ஷமாக ப்ரமாணமான வேதத் தினால்-ஈசுவரன் ஒருவன் உண்டு எனக்காட்டும் ஆதாரத்தினால் - அவனுக்குக்காரணத்தும் शक्री प्रतिवस्तु पूर्णत्व ं ज्ञानशक्तयादि सङ्कोचाभावक्र व्याप्तस्वरूप வொண்ணாது. परमतने परतत्त्वाधिकारः 4. 263 का बांया. ईश्वर सर्व अल्पपरिमाणा एक्क्रीww नयाँ पक्षक्रं क्रीं बहिष्यांसि 60 अणुस्व विभुत्वादिका अघटित घटना शक्तिGO GO क्रमक्रं क्राGoo मवस्थायां प्रवर्तत इत्यर्थः । तथाच भाष्यकारः ब्रह्मव्यतिरिक्तवस्त्वन्तराभावादिति । अयमेवार्थी नारायणायें- रप्युक्तः – “ गुणैरियताराहित्याद्वस्तुनोऽपरिच्छिन्नत्वञ्चावगम्यत” इति । अत्र - इयद्गुणक इत्यादिश एवं प्रायश्श्वाध्यः । एतदुक्तं भवति-स्वरूपतो गुणतो विभूतितोवा केनचिदाकारेण कुतश्चिदपकर्षो वस्तु परिच्छेदः । वस्तु परिमाणमिति श्रुतप्रकाशिकापक्षो प्येतदन्तर्गतः । तथावस्त्वन्तराभावपक्षोपि । सहि सर्ववस्तुसांमानाधि- करण्यनिबन्धनं सर्वशरीरत्वेन सर्वात्मत्वमिति नियमनादि गुणकाष्ठैवेति । तदेवमत्यन्तभिन्नानन्तवस्तुसत्यत्वेपि ब्रह्मणस्त्रिविषपरिच्छेद राहित्यमुपपन्नमिति ।
अथ भगवतस्सर्वव्याप्तेः " अन्तर्बहिश्चतत्सर्वं व्याप्य नारायणस्थित" इत्यादौ बहिरन्तदेशभेदेन द्वैविध्यप्रतिपादनात् तदधिकृत्य शक्का जायमाना उपरि क्रमाद्वाक्यपञ्चकेन परिहरिष्यन् प्रथमं निरवयवेष्वणुपरि- माणेष्वात्मसु - तादृशेषु ज्ञानादिविभुद्रव्येपुच कथमीश्वरस्यान्तर्व्याप्तिस्स्यात् ? अन्तः प्रदेशाभावात्तेषाम् । भावेवा- तेषां निरवयवत्वमेव हीयेतेत्याशङ्कायां निरवयवेप्यन्तर्व्याप्तिस्वरूपं निष्कर्षयति–सर्वव्याप्तीति । यद्यप्या त्रान्तर्व्याप्तरेव निर्वाह्यत्वात् प्रथमं - " अन्तर्व्याप्ति " इत्येव वाक्यमुपक्रान्तुमुचितम् । नतु – " सर्वव्याप्ति स्थले अन्तर्व्याप्ति" इति । अथाप्यन्तर्व्याप्तिवहिर्व्याप्त्यो सर्वव्याप्त्यवान्तर भेदस्वलाभाय तथोक्तिः । अन्यथा तडागादिनिमग्नघटादौ जलस्येव जगत्यपि ब्रह्मणो वहिरन्तर्व्याप्तस्य क्वचिदन्याप्तावप्यदोषात् अन्तर्व्याप्ति यथाश्रुतवास्तु इति शङ्कासमुत्थानात् । तडागादौ जलादिहिं घटादिकं बहिरन्तश्च व्याप्नुवानोपि न घटादि- संस्थानादावन्तः प्रविश्य तिष्ठति । घटादिः नैयायिकमते यदवच्छेदेन कपालदेशमधितिष्ठति, सिद्धान्ते पुञ्ज- घटकानणून्वा तदवच्छेदेन तं तेन सह जलादिर्नाधि तिष्ठतीतियावत् । मूर्तयोस्समानदेशताविरहात् । ततश्चात्र ब्रह्मण सर्वव्याप्युपपादनायैव बहिरन्तर्व्याप्तिद्वयस्य तदवान्तरभेदतयोपवर्णनात् जलादीनां घटादाविव ब्रह्मणो என ஓர் முன்னிருக்கும் தன்மையும் உண்டெனத் தெரியலாகும். நித்ய விபுவான பொருள் களுக்கும் ஸ்வபாவச்சூழ்நிலை மாறுபாட்டினால் அங்காங்கு குறிப்பிட்ட நாநாவித காரியஹேதுத்துவம் கூடும். வஸ்துவால் வரும் அளவில்லை இவனுக்கு என்பதைச் சிலர்-இவனினும் வேறுபட்ட வஸ்து வில்லை என்பதாலும், எல்லாம் இவனே என்பதாலும் நிர்வஹிப்பார்கள். அப்போது ப்ரத்யக்ஷாதி ஸகல ப்ரமாணங்களும் விரோதிக்கும். ஸர்வ சரீரமுடைய இவளை அமலன் 264 देशिकाशयप्रकाशसहिते G660 भेदाभेदपक्षाएं कक्षा के एक सर्व बहिर्व्याप्ता का மிடம் ரீவுக்கு மிடத்திலே யாக வேண்டு கையாலேசனமுள்ள வற்றுக்கெல்லாம் बहियां की. जगति क्वचिदन्याप्तिसहतया नंद द्वयं यथाश्रुतं निर्वाह्यम् । अपितु वक्ष्यमाणयैत्र दिशेति सिद्ध्यति । साव- यवाः । - श्रव्यवसङ्तात्मका घटादयः । अत्र सावयवोपादानं दृष्टान्तार्थम् । यद्यपि सावयवघटादीनामन्तः प्रदेशसद्भावात् तत्र यथाश्रुतमेवान्तर्व्याप्रिर्निर्वोढुं शक्या । तथापि अनुपदमुक्तरीत्या ब्रह्मण एतावतापि सर्वदेश सम्बंन्धरूप सर्वव्याप्तिर्नसेत्स्यतीति तत्रापि परिष्कारोविधेय एवेति तद्रीतेरेवाणुविषयेप्यादरणीयत्वमितिभावः । तथाच सावयवा घटादयः निरवयवा अण्वादयश्च यत्र यदवच्छेदेन वर्तन्ते तत्र तदवच्छेदेनैव ब्रह्मापि स्वयम मूर्ततयाऽप्रतिहतं सदपृथक् सिद्धिसम्बन्धेन तैस्सह वर्तत इति सोयमशोऽन्तर्व्याप्तिरितिकथ्यते । तदभाव- वत्यपि देशेवर्तनं वहिर्व्याप्तिरिति । तथा च ब्रह्मणस्सर्वदेशनिष्ठात्यन्ताभावाप्रतियोगित्वरूपा सर्वदेशव्याप्तिरनेनां शद्वयेनैवं विभज्योपपाद्यत इति भावः । अत्रप्राश्चस्त्वाचार्या आहुः “बहिरन्तश्च तव्याप्तिस्तत्र यत्रोऽभयं H भवेत् । विभोरणोश्च न बहिर्नान्तस्तस्मान्न सा तयोः ॥ विमोर्नच्छिद्रमणुना नाणूनां विभुना च तत् । यथा प्रमाणं सम्बन्धमात्रमेव तयोर्भवेत् ॥ इति । एपामयमाशयः - बहिर्व्याप्तर्वहिः प्रदेशवत्स्त्रिवान्तर्व्यातेर पि तद्वत्स्वेव नियन्त्रणं न्याय्यम् । तथा च मध्यमपरिमाणवद्घटादिविषय एव व्याप्तिद्वयमपिवक्तव्यमिति । अत्रा- चार्यचरणानामभिन्धिस्तु - बहिर्व्याप्तेर्विभुषु बहिः प्रदेशाभावेनासंभवेपि, अन्तः प्रदेशरहितेष्वपि अणु- पूक्तरीत्याऽन्तर्व्याप्तिसंभवे तदुपेक्षणं नोचितम् । अन्यथा सिद्धान्ते घटादीनामप्यणुपुञ्जमात्रत्वेन तस्य च प्रत्येकाण्वनतिरेकात् मध्यमपरिमाणघटादिविपयेप्यन्तर्व्याप्रत्यन्तोच्छेदापत्तेरिति । नन्वीश्वरस्याण्वन्तर्व्याप्तिः विभुबहिर्व्याप्तिश्च कथञ्चिद्यथाश्रुत एवोपपादनीये । अन्यथा - " अणोरणीयान् महतो महीयान् आत्मास्य- जन्तोर्निहितोगुहायामिति श्रुतिविरोधप्रसङ्गात् । अणोरणीयस्त्वं तदन्तर्वर्तित्वात्, महतोपि महीयस्त्वं तद्बहि- वर्तित्वादित्येव स्खलु वक्तव्यमितिचेन्न । अणीयस्त्वथुतेर तिसूक्ष्म स्वरूपप्रतिघातानर्हस्वविवक्षया प्रवृत्तत्वात् । एवं என்றும் போது உலகத்தோர் படியில் இவனுக்கு தோஷங்கள் இல்லை. மேலும் தன்னை யடைந்தாரின் தோஷங்களையும் போக்குவன் என்று மற்றவற்றுக்கும் சேரபொருள்கொள்ள வேணும். இவ்விதம் காரண, லக்ஷண, பேத,அபேத, கடக சோதந விஷய வாக்கியங்களாலே தேரின - பரிசுத்த பரிபூரணரஸமய பகவத் ஸ்வரூபமாகும் பாற்கடலில் பக்தி ப்ரபத்தி மூல மாக இறங்கி எங்கும் அனுபவிக்கப்பாரிக்கும் அதிகாரிக்கும் திவ்ய குண விக்ரஹாதிகள்परमतभङ्गेपरतत्वाधिकारः 4. 265 महीयस्त्वस्यापि ब्रह्माग्याप्तदेशाभावे तात्पर्यात् । तदुक्तमाचार्यैः - " अणोरणीयान् महतः महीया नितिचागमः । अव्याप्तदेशोनास्तीतिह्यतिसूक्ष्मत्वतत्पर " इति ।
नन्वीश्वरस्य सर्वदेशेषु व्याप्तिः किं संख्यादित् व्यासज्यवर्तनाद्भवति ? आहो प्रतिवस्तु जातिवत्परि- समाप्य ? । आद्ये एकैकघटपटमेळनजनितद्वित्वादेर्यथा घटे पटेवा – “ इमौद्धो " इति न परस्पर निरपेक्ष- स्वप्रतीतिजनकत्वं किन्तु द्वयोस्समुदाय एव, तथैव ब्रह्मणोपि " ज्योतीपि विष्णुर्भुवनानि विष्णुरिति निलेक्ष प्रातिविकप्रतीति जनकतां विहाय, सामस्त्येन “सर्वं विष्णुरिति रीत्यैव निर्देष्टव्यत्वं स्यात् । द्वितीयेपि- बहुचिन्तनीयं भवति । सिद्धान्ते संस्थानातिरिक्तजात्यनङ्गीकारात् । संस्थानस्य च प्रतिव्यक्तिभिन्नत्वेन सर्वगत ब्रह्मणि तद्दृष्टान्तीकरणायोगात् । दृष्टान्तमन्तरा ब्रह्मणि बुध्धवतरणानुपपत्तेः । न च गगनादिकं दृष्टान्तः, तस्य सर्वगतत्वेपि प्रतिवस्तु पूर्णत्वाभावात् । तत्र तत्र तत्प्रदेश विशेपस्यैव सद्भावप्रतीतेः । ब्रह्मणस्तु सर्वगत- स्यैव प्रतिवस्तु पूर्णतापि श्रूयते - " रूपं रूपं प्रतिरूपोबभूव’ ‘पूर्णमदः पूर्णमिदं” इत्यादौ । अपाततस्तू- मयमिदं विरुद्धं प्रतिभाति । यतोत्र पूर्णत्वं - अत्रैव विद्यमानत्वे सत्यन्यत्राविद्यमानता । एतेन जात्यनीकारेपि न निस्तार इति सूच्यते । तत्रापि प्रतिवस्तु पूर्णताकथं इति शक्कोदयात् । तत्कथं - त्रसात्रापि पूर्णमन्यत्रापि पूर्णमित्यु च्यत इति । अत्राह - इदिल इति । सर्वव्याप्तत्व इत्यर्थः । इदश्च सर्वव्याप्तिप्रतिवस्तुपूर्णतयोर्विरोधाभिमानद्योतनाय । ज्ञानशक्तयादीति । अत्रापि प्रतिवस्तु इति पदमनुवर्तते । अत्रायमर्थः - भगवतः प्रतिपदार्थ पूर्णता न तत्रैव तरस्वरूपसमाप्तिः । येनोक्तरीत्या विरोधोभवेत् । किन्तु सर्ववस्त्ववच्छेदेनापि ब्रह्म वर्तमानं समस्त कल्याणगुणादि पूर्णमेवेति तत्तात्पर्यम् । तथाचन वस्तुनि वस्तुनि त्रह्मस्वरूपपूर्तिः अपितु तदीयगुणपूर्ति रित्युक्तं भवति । यथाश्रुते विरोधादिति । इदञ्च भगवदवतारेषु परिमितविग्रहान्तरवस्थितस्यापि महामहिमस्वश्रवणाद् ज्ञायते । यथा - " जगत्सशैलं ‘परिवर्तयाम्यहम् " " अगुच्यत्रेण तान् हन्यामित्यादौ । अत्र केचित्-पराभिमतजा त्यादिदृष्टान्तेन कार्तवीर्यादिवत् यथाश्रुतमेव प्रतिवस्तु पूर्णत्वं भगवति प्रतिपादयन्ति । अत्रेदं चिन्त्यम् - कार्तवीर्यादेस्सौभर्यादिवदने कशरीरपरिग्रहेण युगपदनेकदेशस्थितावपि प्रतिवस्तु पूर्णता तस्य भगवत इवास्तीत्यत्र नकिञ्चित्प्रमाणम् । एवं जातिदृष्टान्तोप्यनुपयुक्त एव । सिद्धान्ते तदनङ्गीकारात् । तदङ्गीकर्तृपक्षेपि जातेर्वाकथं परिसमाप्य प्रतिवस्तु पूर्णतेतिशङ्कानतिवृत्तेः । तस्मादाचार्योक्ता रीतिरेववरम् । जात्यङ्गीकर्तृभिरपि तस्याः प्रति- वस्तुपूर्णत्वं तस्याः प्रतिव्यक्ति निरपेक्षपरिपूर्णस्वव्यवहारहेतुत्वमेवेति ब्रह्मण इश्वक्तव्यम् । जय- श्रुते विरोधात् । अस्तिहि जातेस्ता दृशव्यवहारहेतुत्वम् । " इयं गौः - इयमपि गौरि स्यादिरीत्या प्रतिपदार्थ परस्परनिरपेक्षस्व व्यवहारजननात् । द्वित्वादेस्तु नतादृशता । प्रतिवस्तु पूर्णतया द्विस्वव्यवहारायोगात् । द्वयोहिं सहितयोर्द्वित्वव्यवहार योग्यतेति । Can-31 266
देशिकाशयप्रकाशसहिते
एवं ब्रह्मणः प्रतिवस्तु पूर्णताया यथाश्रुतं स्वीकारपक्षे तस्यास्सर्वव्याप्तिविरोधवत् तस्याल्पपरिमाणेपि वस्तुनि अन्तस्समाप्तिस्वीकारक्षेपि बहिर्व्याप्त्यिविरोधमाह – ईश्वर इति । सर्वव्याप्तस्वरूपमपि इत्यपि - कारः - अल्पपरिमाणवस्त्वन्तस्त्वरूपसमाप्तेस्सर्वव्याप्त्यविरोधसूचनार्थः । जातिवत्परिसमाव्यवृत्तित्वस्वीकारादिति भावः । अत्र - अणोरणीयस्त्वश्रुतेः, श्रीवकुळाभरणसूरिगाधायां - " अतिविस्तृतशीतळ सलिलनिघौ प्रतिज- लन्निनु अतिविशालाण्डमध्य इवेश्वरः अन्तः परिसमाप्यवर्तत” इति पूर्वाचार्यैर्व्याख्यातत्वात्, सोपपचिक तया तस्यार्वाचीनैर्विवृतत्वाच्च सर्वव्याप्तस्य परममहतोपि परमात्मनः अल्पपरिमाणजलचिन्द्वादिष्वपि अन्तरसविका सं “वर्तनं वक्तव्यमिति पूर्वपक्ष्याशयः । तदुक्तं माघकविनापि - " युगान्तकालप्रतिसंहृतात्मनो जगन्ति यस्यां सविकासमासत । तनो ममुस्तत्र न कैटभद्विपस्तपोधनाभ्यागमसम्भवा मुद” इति । तदिमं पक्षं बहि- व्र्व्याप्तिविरोधेन दूषयति – बहिर्व्याप्तीति । अल्पपरिमाणवस्त्वन्तरपि महापरिमाणेश्वरस्वरूपस्य सविकासं परिसमाप्त्यङ्गीकारे तस्याल्पादप्यरूपतरत्वप्रसङ्गेन तदाश्रयवस्तु नोबहिरसत्त्वापत्त्या वहिर्व्याप्तिर्नतस्य स्यादि- त्यर्थः । अणोरणीयस्त्वश्रुतिस्तु पूर्वमेवैतद विरोधेन व्याख्याता । यत्तु जलबिन्द्वादिष्वीश्वरस्य सविकास स्थिति - कथनं, न तत्चत्स्वरूपसमाप्तिविषयम् । किन्तु भगवद्विग्रहादीनां सङ्कोच विकासशक्तयभिप्रायमेव । यथा सागरमुत्तरतोहनूमतस्सुरसासिंहिकाद्यास्य प्रवेशनिष्क्रमादौ । तथा च सर्वार्थसिद्धिः - " विश्वान्तर्वर्तिबालोदरगत मखिलं कस्यविश्वासभूमि" रित्यत्र - " तत्तत्प्रकरण परामर्शेन मिथ्यात्वपरिहारे सिद्धे विरुद्धवत्प्रतिपन्नं सर्वमचि- रुद्धावास्थाविशेपादिव्यस्थया निर्वोदुंशक्यम् । तत्र भगवद्विग्रहविभूतीनां संकोच शक्तिर्विकासशक्तिस्तत्तद- भिमानविपयसजातीयोत्पादन शक्तिस्सूक्ष्मस्थूला ‘स्थामेदः परिमितविग्रहादिव्यङ्ग्यापरिमितस्वरूपलक्षणमित्या दिकं
यथार्हमवधारणीयम् । …. वस्त्वन्तरादृष्टवैचित्र्यमात्रेण विरोधकायां सर्वत्रातिप्रसङ्गस्स्या" दिति । एवं तत्र तत्र भगवत उदरे सप्तलोकीप्रसनस्थापनादिकथनमपि रसोक्तिरूपत्वान्नार्थस्थितौ प्रमाणं भवितुमर्हति । " अत्ता चराचरमहणादित्यत्रात्तशव्दस्येव तेपां संहाराद्युपचरितार्थकत्वात् । तदुक्तं कस्योदरे हरविरिश्चमुरवप्रपञ्च इत्यत्र स्तोत्रभाष्ये - प्राकृतप्रळयदशायां हरविरिञ्चादिरूपेण त्रक्ष्यमाणश्चिदचिदात्मकः प्रपञ्चः कस्योदरे = स्वदन्यस्य कस्यान्तस्सूक्ष्मतयाऽवस्थित इत्यर्थः ।…." प्रसेत्संहारसमये …. इत्यन्त्र प्रसनशब्वच्चात्रोदरशब्द औप चारिक " इति । अत्रकेचित् - इह पूर्ववाक्यवत् इदमपि वाक्यं भगवतः प्रतिवस्तु पूर्णताया एव पुनः प्रतिम्राणकम् : नान्यविपथव्यवस्थापकमिति रोत्या व्याख्यान्ति । तन्न । अणुविभुसाधारण्येनोच्यमानप्रतिवस्तु पूर्णतातः अल्पपरिमाणवस्त्वन्तर्वर्तनस्यात्र विचार्यमाणस्यात्यन्तभेदात् । नन्वीश्वस्य – “परास्य शक्ति विविधैव- श्रूयत” इत्यादिनाऽन्यत्राघटमानमपि स्वस्मिन् घटयितुं सामर्थ्यमस्तीत्यवगमात् सोऽण्वन्तरपि सविकासमास्त एवेति अणुत्व विमुत्वोभयमपि तस्मिन्नङ्गीक्रियतामित्यत्राह – अणुत्ववित्वादीति । तस्यासर्वथाऽसंभवाभिमाने- कालपरिच्छेद परमतभन्ने परतस्वाधिकारः 4. “ॐ ॐ াPlz. urmo” 267 20 नयां की थी क्रीक सर्वद्रव्य क्रं कुल स्वरूपनित्यत्व ं समानDIT GO SILIT g, धर्मभूत ज्ञानादिनित्पत्य ं नित्यसूरिकाकु संग LImurg, ईश्वर शकील कु. अन्वयव्यतिरेकाSTI 60 कारणस्य वेचलं क्री60 नित्यत्व Gour पी कंक व्यतिरेकग्रहण स्वाह — क्रमेति । वामनत्रिविक्रमन्यायादिति भावः । भेदाभेदपक्षेति । तत्रापि तदुभयश के भगवत्यङ्गीकार- संभवादितिहृदयम् । वामनस्यैव त्रिविक्रमत्वेपि न परमात्मस्वरूपे वृद्धिहासो । अपितु तद्विग्रह श्वेत्य बोध्यम् । यदीश्वरस्वरूप एव क्रमेणाणुत्वविभुत्वकल्पना, तदा प्रथममणुभूतस्य पश्चाद्विभुत्व किं पिण्डस्य घटात्मतायामिव’ स्वरूपशैथिल्यादिना भवति ? किंवा पटवदुत्तरोत्तरावयववेष्टनात् भवति तदुभयमपि न युक्तम् । नित्यनि- विक्ररत्वादीश्वरस्य निश्वयत्वाच्चेति । एवमियता प्रघट्टकेनान्तर्व्याप्ति परिशोध्याथवहिन्यप्तिमपि विचारयति - सर्वति । “ असन्निकृष्टवाचाच द्वयमत्रजिहासितम्। ताद्रूप्येग परिच्छित्तिस्तद्विपर्ययतो पिवेति श्रुतोरपि प्रत्यक्ष- बाधितेऽर्थे प्रामाण्यायोगात् कालधर्मभूतज्ञानादीनां विभूनां वहिर्देशविरहेण तद्विषये सा व्याप्तिरीश्वरस्य नैववक्त- व्येत्यर्थः । ईश्वरस्य स्वधर्मभूतज्ञानाद्वहिर पिवर्तमानत्वे तदीयप्रदेश विशेपस्य स्वज्ञानासंयुक्तत्वेन तदविष- यत्वात् तस्य स्वस्मिन्नकृत्स्नवेदित्वेन सर्वप्रत्यक्षयितृत्वादिगुणहानिश्वस्यादिति विभावनीयम् । वाह्यप्रदेश यन्तः- विभुव्यतिरिक्ता अणुघटादयः । I एवं देशापरिच्छेदश्चिन्तितः अथकालापरिच्छेदमप्याह — कालपरिच्छेदेति । सर्वद्रव्येति । प्रकृ- त्यादौ महदादिविकाराणां काले क्षणलवादिपरिगामानाञ्च । नित्यत्वेपि स्वरूप नित्यत्वाङ्गीकारान्नतन्मात्र काला- परिच्छेदः । तेनेश्वरोत्कर्षासिद्धरित्यर्थः । अस्तु तर्हि नित्यासङ्कुचितज्ञानवत्त्वादिकं कालापरिच्छेद इत्यत्राप्याह धर्मभृतज्ञानादिनित्यत्वेति । आदिनाऽपहतपाप्मत्वादिपरिग्रहः । तथा च तथोक्त्या बद्धमुक्तन्यावृत्त्या ब्रह्मणः किञ्चिदुत्कर्षसिद्धावपि नित्यसाधारणेन तेन न तस्य सर्वोत्कर्षसिद्धिरित्यर्थः । यद्यपि " सत्यं ज्ञानमनन्तं ब्रसे" ति केवलस्यैव ब्रह्मणः कालापरिच्छेदश्यते । तथापि तस्यैवेश्वरत्वमप्यन्यत्र श्रुतमिति तद्विशिष्ट एतद्वैशिष्टय बोध्यम् । अत्र-अप्राकृतविग्रह विशिष्टत्वेनेत्यपि बोध्यम् । पूर्व मूले तथापि कथनात् । पूर्वं सामान्यतः कथनेऽपि இறங்கும் துறைகளாகும். அக்குணங்களுக்குள்ளே எங்நிலையிலேயும் தொடரும் ஜ்ஞாநசக்த் யாதிகளான ஆறு குணங்களின் நிலையும், அவ்வாறு முதலாக வந்த ஸௌசீல்யம் முதலிய குணங்களாகிற சிற்றலைகளின் இருப்பும் பாஞ்சராத்ர சாஸ்த்ரங்களிலே காணலாம். பகவா னுடைய நித்ய விபூதியின் நிரூபணத்திலே (அப்ப்ரகரணத்திலே) பகவானின் திருமேனி நித்யமாக இருக்கும் படியைச்சொன்னோம். எம்பெருமானின் ஸ்வரூபம் போல் அவனது 268 (pio व्यतिरेकसम्भावने देशिकाशयप्रकाशसहिते ना. बाछा ? का काही धर्मियाहक G60 नित्यविभु नित्यविभुकं का कंठ निस्य विभुवाला वस्तुन्यकं कारणत्व ं ठौफिककारणविशेषाएं) 66एं Gurls अन्वयव्यतिरेक निरपेक्षLI नियतपूर्व भावित्वलक्षण कारणत्व won स्वरूपसहकारि वैपम्पका कार्य विशेषप्रतिनियम (pi om. Gb. छात्र महेतुकं विवरणान्नपुनरुक्तिः । नन्वीश्वरस्य देशकालाभ्यामपरिच्छेदे ताभ्यामेव निरूप्यमाणस्य व्यतिरेकस्य प्यभावेन नित्यविभस्तस्य कथं कार्यविशेषम्प्रतिकारणत्वग्रह इति शङ्कते - अन्वयव्यतिरेकेति यत्सत्त्व एव • यत्सत्त्वमिति कारणस्य कार्यसत्ताध्यापकसत्ताकत्वमन्वयः । यदभावे यदभाव इति कार्याभावव्यापकीभूताभाव- प्रतियोगित्वं व्यतिरेकः । न च कार्याभावम्प्रति सामग्रयभावस्यव व्यापकता न तु कारणाभावस्य । तेषां मिन्नत्वेन कार्याभावप्रति परस्पराभावस्य व्यभिचारादिति वाच्यम् । कार्याभावप्रयोजकीभूताभावेत्यादिरीत्या निष्कर्षात् । कार्याभावव्यापक सामग्रयभावस्यापि तत्र तत्र कारणविशेषाभावायत्तत्वेन सर्वेषामपि तेषां यथायथ कार्याभावप्रयोजकताया अक्षतत्वात् । अन्वयमात्रस्यकारणत्वनियामकत्वे सर्वत्र सतां प्रमेयत्वादीनामपि कार्य- सामान्यकारणत्वम्प्रसज्येत । तथा व्यतिरेकमात्रस्य तथात्वेपि सर्वत्रासतां शशविपाणादीनामपि तथाभावः प्रसज्येतेति अन्वयव्यतिरेको भयवत्त्वस्यैव कारणत्वनिश्चायकत्वं वाच्यमित्याशयः । व्यतिरेकग्रहणं तदभाव- निश्चयः । ननु यत्र दण्डादिभिर्घटाद्युत्पत्तिदर्शनम्, तत्र तेषां तत्कार्यत्वनिश्चयाय नव्यतिरेकनिश्चयोऽपेक्ष्यते । प्रत्यक्षत स्तत्सद्भावप्रतीत्या तदभावनिश्चयायोगात् । किन्तु यद्यत्र दण्डादिर्नख्यात्, तदात्र घटादिरपि न स्यात्, इति तद्व्यतिरेकारोप एव । तथा च तद्वत्प्रकृतेऽपि ब्रह्मणो व्यतिरेकारोपस्संभवत्येवेत्याशङ्कायामाह – व्यतिरेक- सम्भावनेति । आरोप इत्यर्थः । तथाचान्यत्र प्रसिद्धदण्डाद्यभावस्य तत्रारोपसंभवेपि प्रकृते नेश्वराभावस्य तथासंभवः । अत्यन्ताप्रसिद्धत्वात् इति हृदयम् । नित्यवित्रिति हेतुगर्भविशेषणम् । ‘नित्यत्वा कालकृतस्य- विभुत्वादेशकृतस्य च व्यतिरेकस्यासंभव इति भावः । तदेतत्समाधते - लौकिकेति । प्रत्यक्षेत्यर्थः । कारण- विशेषाः=दण्डचक्रादयः । अन्वयव्यतिरेकनिरपेक्षेति । अत्रान्वयग्रहणं दृष्टान्तार्थम् । तथा च यथा नित्य- विमौ ब्रह्मणि संभवतोप्यन्ययस्यानपेक्षा, तथैवासंभवेपि न व्यतिरेकस्याप्यपेक्षति भावः । तर्हि कारणताग्राहकं प्रमाणं किमित्यत्राह – धर्मिग्राहकेति इति । कारणत्वधर्मिणोब्रह्मणो येन प्रमाणेन ग्राह्यत्वम् तेनैव “सदेव
விக்ரஹமும் எங்கும் பரந்துள்ளது என்கிற பக்ஷமும், வ்யூஹம் விபவம் முதலிய ஸர்வ விக்ரஹங்களும் நித்தியம் என்ற பக்ஷமும், அவை எல்லாம் பரமபதத்திலிருக்கும் விக்ர ஹத்தின் பரிணாமங்கள் என்கிற பக்ஷமும் பிணக்கறுதல், எல்லாவற்றையும் நேராகக்காணப் பெறும் பதத்திலே சென்ற பிறகாகும். मतभपरपरतस्वाघिकारः 4. " பொருளாலும் அளவற்றமை” 269 वस्तुपरिच्छेदरा हिस्य कुंकल वस्त्वन्तराभाव क्रं वस्त्वन्तरस्वरूपैक्य; निवहि प्रत्यक्षादि सकलप्रमाणविरोध मुळं सर्वशरीरिणम अमला का इंक्री - चेतना चेतनाएं களுக்குள்ள சாங்கள் இவனுக்கில்லை என்றும், செருடைய அசங்களைக் கழிக்க வல்லன் Trmi प्रमाणानुगुण तात्यर्थ की जय.
सोम्येद " मित्यादिना वाक्येन कारणत्वस्यापि ग्रह इत्यर्थः । ननु वाघितार्थे भूतेरपि प्रामाण्यायोगात् कथं व्यतिरेकग्रहणायोग्यस्येश्वरस्य तया कारणत्वसाधनमित्यानाह - नित्यविस्विति । तथा च कारणत्यपदार्थस्य • कार्यनियतपूर्वभावस्य नित्यविभो ब्रह्मण्यक्षततया नवाधितार्थत्वमित्याशयः । एवञ्च ब्रह्मण उभयविधकारणत्वेन- शास्त्रैकसिद्धत्वात् तस्य प्रमाणान्तरेण साधनं बाधनं वा न कार्यमित्युक्तं भवति । तथाचा धिकरणसारावली- नन्वत्रा चेतनानां स्वसमुचितविधी कर्त्रधीनत्वमुक्तं शास्त्रारम्भे विधातुर्व्यनुददनुमितिं किम्पस्सूत्रकारः ॥ पृच्छेयं नातितुच्छा श्रुणु तदवहितस्सर्व कृन्नानुमातुं नापदेय तुञ्च शक्य स्तदुभयनियमादर्शनादित्यमंस्ते ‘ति । अत्र - पयोम्बुव- चेत्तत्रापी “तिसूत्रे । शास्त्रारम्भे = शास्त्रारम्भपेटिकान्तर्गतशास्त्रयोन्यधिकरणे । नन्वीश्वरवत्कालादेरपि नित्य- विभोरसर्वकार्य प्रति कारणत्वं स्यात् । नतुक्षणलवादिपरिणाममात्र प्रति । प्रत्यासत्तेर विशिष्टत्वात् इत्यत्राह - स्वरूप सहकारीति । ईश्वरस्वरूपं सर्वज्ञं सर्वशक्ति । कालादिस्वरूपन्तुन तयोति स्वरूपवैपम्यम् । कार्येक- निरूपणीयम् तत्तन्मात्रोपयोगि दण्डचक्रादिवैचित्र्यं सहकारिवैषम्यम् । नित्यविभूनां कालादीनां सर्वकार्य प्रत्यासते- रविशिष्टत्वेपि स्वरूपसहकारिवैपम्येणेश्वरस्य सर्वकार्यकारणत्वम् । कालादीनां क्षणलवादिकार्यमात्र कारणत्वमिति व्यवहस्थोपपद्यत इति भावः ।
अथ क्रमप्राप्तं वस्त्वपरिच्छेदं वक्तुं पूर्व पक्ष निरस्यति – वस्तुपरिच्छेदराहित्येति । वस्त्वन्तराभाव- पक्षोऽद्वैतिनाम् । स्वरूपैक्यन्तु जीवनमा मेदस्य स्वाभाविकत्वात् ब्रह्मणएव जीवात्मना परिणामाद्वेति क्रमेण भास्करयादवीया वदन्ति । प्रत्यक्षादीति । ब्रह्मभिन्ननानावस्तुसद्भावस्य प्रत्यक्षादिना प्रतिपन्नत्वादिति भावः । " இப்படியாக திவ்ய விக்ரஹ விசிஷ்டனாய் கொண்டு சுத்த அசுத்த ஸர்வ ஸ்ருஷ்டி களைப் பண்ணும் பரமேச்வரன் ஸ்ரீமத் நாராயணனே என்னுமிடம் -ஸர்வ காரண விஷய வாக்யங்களும் அவனிடம் முடிவதாலும், ஸாத்விக விவரணங்களான தர்ம சாஸ்த்திர இதிஹாஸ புராணாதிகளாலும் ஸித்தமாகையாலே-த்ரி மூர்த்திகளும் ஸமமானவர், ஒருவரே, த்ரிமூர்த்திகளிலும் மேம்பட்டதுப்ரம்மம், த்ரிமூர்த்திகளிலேயே விஷ்ணுவைத்தீவிரவேறு ஒன்று, ப்ரம்மம் என்ற வாதங்களுக்கு இடமில்லை. ஸர்வ காரணமும் உபாயமுமான அவனே 270 GE देशिकाशयप्रकाश सहिते ‘எம்பெருமானின் குணம் திவ்யமங்களவிக்ரஹம் முதலியவற்றின் வகைதொகைகள் ’ Dug कारण भेदतादात्म्यघटन शोधन विपयवाक्य 60 सिद्ध परिपूर्णता दिव्या- त्मस्वरूप दुग्धाधि न्यासोपासनाएं कक्षा अवलम्बन अनुभविकां
ततश्च सर्ववस्तु सामानाधिकरण्यार्हत्वं शरीरात्मभावकृतमेवत दिति वक्तव्यमिपि बोध्यम् । कथन्तर्हि तस्यामल- स्वमुच्यते ! शेरीरसम्बन्धेन समलत्वादित्यत्राह - सर्वशरीरीति । चेतनगतज्ञानसंकोचादीनां प्रकृत्याद्यचेतन गतविकाराणाञ्च तस्मिन्न संभवादमलत्वमित्यर्थः । न चैतावदेव । स्वाश्रितानामपि मलं निराकरोतीत्याह- आश्रितेति । " अनश्नन्नन्योऽभिचाकशीति” ‘नास्यजर यैतज्जीर्यति’ ‘अहन्त्वा सर्वपापेभ्योमोक्षयि- प्यामीत्यादीनि प्रमाणानि । यद्यप्यत्रैव पूर्वं - " कर्मवश्ये इत्यादिनाऽमलात्मादि शब्दानां साशङ्कानिवर्तन समाधानमुदेरि, तथापि कस्यचित्कञ्चित्प्रति हेयत्वे तदन्यम्प्रति तदभावायोगेन जीवं प्रति हेयमृतस्य जगत्सम्ब- न्धस्यब्रह्मण्यपि तथात्वापत्तिः परिहृतापूर्वत्र । इहतु-स्वतो हेयभूतस्य तस्येति परिहारसाम्येपि पूर्वपक्षोत्थानद्वार- मेदादपुनरुक्तिः । यथा शारीरके - " संभोगप्राप्तिः - भोक्तापत्तेः - नस्थानतोपीति सूत्रेषु परिहारैक्येपि पूर्वपक्षा- णाम्मात्रायामेदादपौनरुक्तयम् । अस्मिन्नधिकारे एतावतोक्तानर्थान् सकलस्य प्रदर्शयन् करिष्यमाणगुणविग्रहविभूत्यादि निरूपणस्य वृत्तेन सङ्गतिमाह– इप्पडिकारणेति । कारणविपयवाक्येत्यादीरीत्या प्रत्येकमन्त्रयोयोध्यः । कारणविषयवाक्यं सदेवेत्यादिकम् । यतोवा इमानीति लक्षणस्य - ज्ञाज्ञौद्वाविति सर्वं स्वत्विति च भेदाभेदयोः - यस्य पृथिवीत्यादि घटनस्य, सत्यज्ञानमिति शोधनस्य च बोधकवाक्यानि । सिद्धेति । प्रकृतिपुरुषविलक्षणतयत्क्तवाक्यैर्निर्णीतेत्यर्थः । अत एव परिशुद्धः = परितश्शुद्धः स्वतस्सिद्धस्वशुध्द्या सह स्वाश्रिताशुद्धिनिराकरणशुद्धद्याच सहितः । परिपूर्ण- रसः स्वयं रसघनस्सन् आश्रितानामपि रसप्रदः । दुग्धान्धीति दुग्धशब्देन भगवत्स्वरूपस्य तद्वभोग्यत्वं, अब्धिशब्देन तस्यापरिच्छिन्नत्वं तत्र मग्नानां तापत्रयशान्तिश्च विवक्ष्यन्ते । एतादृशे परमात्मस्वरूपं के नाप्त- व्यम् ! तत्राह - न्यासोपासनेति । दिव्यगुणेति । आदिना विभूत्यादिपरिग्रहः । अनेन सङ्गतिकथनम् । முக்தர்களாலே ப்ராப்யனும் ஆகிறான் என்ற விஷயம்” பரமதஸ்ஸேதூந்மான" என்கிற அதிகரணத்திலே அறுதியிடப்பட்டுள்ளது. “லிங்கபூயஸ்த்வாத்” என்கிற அதிகரணத் திலே நாராயணனே ஸர்வமோக்ஷவித்யைகளிலும் உபாஸ்யன் என்ற விஷயமும் நிர்ணயிக்கப் பட்டது. முக்குணக் கலப்பும் ராஜஸமும் தாமஸமும் ஆன புராணாதிகளைக்கொண்டு அர்த்தம் परमतने परतस्वाधिकारः 4. 271 कंठ दिव्यगुणविग्रहादिकां कला गुणां ऊती सर्वावस्थानुवृत्तज्ञानशक्तन्या दिपाङ गुण्य की ठा प्रकार, @aur क्रक यांउंद्र सौशील्याद्यनन्तगुणङ्गां नीतु मंडळ uruji, भगवच्छास्त्रा Guroor corri नित्य विभूति निरुपण श्री भगवद्विग्रह नित्यस्यादिकां घटिकं वांछ दिव्यात्मस्वरूपमात्रस्य निरालम्बनयोगविषयत्वेन निष्पन्नयोगिध्येयतया योगयुङ्मनसो दिव्यगुणविप्रहादय एव विषया भवन्तीति भावः । तदुक्तंशरणागतिदीपिकायां - " पद्माभिरामवदनेक्षणपाणिपादं दिव्यायु आमरण माल्यविलोपनं त्वाम् । योगेन नाथ ! शुभमाश्रयमात्मवन्तस्सालम्बनेन परिचिन्त्य नयान्ति तृप्तिम् ॥” इति एतेन -" अग्नौ तिष्ठति विप्राणां हृदि तिष्ठति योगिनाम् । प्रतिमास्वप्रबुद्धानां सर्वत्र समदर्शिना " मितिवचनमपिनि- र्व्यूढम् । दिव्यमङ्गळविग्रहसंस्मारिकासु प्रतिमास्वेवाप्रबुद्धानामधिकारः । स्वरूपस्य तैर्दुग्रहत्वादित्येव ततात्पर्यात् । नतु प्रतिमासु अप्रबुद्धानामेवाधिकार इति । पूर्वोक्तसर्वाधिकारत्वविरोधात् ! उपरि- " सर्वत्र समदर्शिना" मिति प्रकरणस्य तत्तदधिकारिणः विपयविशेषनिर्धारकताया एव प्रतीतेश्च । अत्र विग्रहापेक्षया गुणानां प्रथमं कथने- " स्वरूपापेक्षया गुणविग्रहादीनामपृथक् सिद्धिसाम्येपि विग्रहादिधारणतन्नियमनादौ ज्ञानादिगुणापेक्षत्वप्रदर्शनाय उत्तरोत्तर सुग्रहत्वसिद्धयेच प्रथमं गुणोक्ति “रिति तात्पर्य चन्द्रिकोक्तयुक्तियोंदा । अथ गुणविग्रहादीत्यत्र प्रथम पठितगुणगणानां प्रकारं प्रदर्शयति - गुणेति । तेषाम्मध्य इति निर्धारणे पष्ठी । सर्वावस्थानुवृत्तेति । यद्यप्यत्र ज्ञानशक्तपादीनां कासुचिदेवावस्थास्वनुवृत्तिः प्रथते न सर्वत्र । " पाड्गुण्याद्वासुदेव: पर इति सभवान् मुक्तभोग्यो बलाढ्याद्बोधात्सङ्कर्षणस्त्वं हरसि वितनुपे शास्त्रमैश्वर्यवीर्यात् । प्रद्युम्नस्सर्गधर्मौ नयसिच भगवन् शक्तितेजोऽ- निरुद्धोबिभ्राणः पासि तत्त्वङ्गमयसि च तथा न्यूा ( झाधिराजे “ति कार्यद्वयानुगुणगुणद्वयव्यवस्थाकथनात् । तथापि — ऐश्वर्यवीर्यसम्मेदार रूपं प्रद्युम्नमुच्यते । पूर्णपगुण एवायमच्युतोपि महामुने । गुणावैश्वर्यवीर्याख्यौ स्फुटी तस्य विशेषत इति प्रमाणानुसारेण “गुणैप्यभिस्वेतैः प्रथमतर स्मूर्तिस्तवमभौ ततस्तिस्रस्तेषां त्रियुग युगकैर्हि त्रिभिर भुः । व्यवस्था याचैपा ननु वरद ! साssविष्कृतिवशात् भवान् सर्वत्रैवद्यगणित महामङ्गळ गुण इति परम- पुरुषेणोपनिषद विद्याविशेषेविवानु सन्धातृणामाविष्क्रियमाणोऽनु सन्धेय गुणनियम इति कथनान्नानुपपतिरिति அறுதியிடவொண்ணாது என்ற உண்மையை-ஸத்வம் முதலிய குணங்களின் கார்யங்களை விவரிக்கிற ப்ரமாணங்களாலும், ஸாத்விகம் ராஜஸம் தாமஸம் என்று புராணங்களைப் பிரிக்கிற விதத்தாலும், தள்ளமுடியாத காரண விஷய வேதவாக்கியங்களாலும் தெரிந்துகொள்ளலாம். மோக்ஷத்திற்காக எல்லாவித்யைகளிலும் குறிப்பிட்ட ஆகாரங்களோடுகூடி ப்ரதாந மாக உபாஸ்யன் ஸ்ரீமந்நாராயணன் ஆகையாலே ப்ரதர்த்தனாதி வித்யைகளில் ப்ராணன் 272 • देशिकाशयप्रकाशसहिते Q स्वरूपतुल्य विग्रहव्यातिपक्ष(pi, व्यूहविभवादिसर्व सिग्रह नित्यत्वपक्ष, भक rssb परमपदनिलय नित्यविग्रह परिणति विशेषांक का की पक्ष के प्रकार सर्वदर्शि स्वदेशे 60 Q. । । । । बोध्यम् । त्रियुगेति भगवसस्सम्बुद्धिः । त्रिविधगुण द्विकवानित्यर्थः युगलैस्त्रिभिस्तिस्रो मूर्तयः अमुः प्रकाशन्त इत्यर्थः । अत एवहि श्रूयते - स्वाभाविकी ज्ञानबलक्रियाचेति गुणानां स्वरूपानुबन्धित्वम् । क्रिया-शक्ति: ! ज्ञानशक्तयादीति । " ज्ञानशक्तिचलैश्वर्य वीर्यतेजां स्यशेषतः । भगवच्छब्दवाच्यानि विनाहेयैगुणादिभिरिति पराशरप्रभृतिभिः कथनात् मूलभूत भगवद्गुणानां पाविध्यं बोध्यम् । इत्थंहितेषां प्रकार : - " यस्सर्वज्ञस्सर्व- चित् । योवेचि युगपत्सर्वं प्रत्यक्षेण सदास्वतः । इत्याद्युक्त सार्वदिक सर्वविषयक साक्षात्कारो ज्ञानम् । । " जगत्प्रकृतिभावोमे यदाशक्तिरितीर्यत इति जगदुपादानतादि सामर्थ्य शक्तिः । " एष सेतु विवरण :- यत्र विश्वं भवत्येकनीडं - परमात्माच सर्वेपामाधारः” इति रीत्यासर्वजगद्धारणे प्यनवसादो बलम् । " एष सर्वे- श्वरः–“ ईशते भगवानेकः” इति सर्वनियन्तृत्वं ऐश्वर्यम् । “विकारविरहोवीर्यं प्रकृतित्वेपि मे सदे” ति जगदाकारेण परिणामेपि स्वयम विकारित्वं वीर्यम् । " अथयदतः परोदिवोज्योति दीप्यते - दिवि सूर्यसहस्रस्य भवेद्युगपदुत्थिता । यदि मा सदृशी सा स्याद्भासस्तस्य महात्मनः " नतत्रसूर्योभाति इत्याद्युक्तेः पराभिभावक ओजो विशेष स्तेजः । तदुक्तं — " तवानन्त गुणस्यापि पडेव प्रथमे गुणाः । यैस्त्व येव जगत् कुक्षौ अन्येप्यन्तर्निवेशिता इति । सौशीलयेति । अत्र कारुण्यवात्सल्यादीनां ज्ञानविशेषरूपत्वेन, गाम्भीर्यादीनां शक्तिकार्यत्वेन स्यैर्यधैर्यादीनां वीर्यावान्तरमेदत्वेन सौशील्यादीनां केषाञ्चित् यथा संभव ज्ञानादि गुणद्वय परिणामत्वेन च तत्तन्मूलकत्वं बोध्यम् । अनन्तशब्देन " नान्तं गुणानां गच्छन्ति तेनानन्तोयमुच्यते । इपुक्षयान्निवर्तन्ते नान्तरिक्षक्षितिक्षयात् । मतिक्षयान्निवर्तन्ते न गोविन्द गुणक्षयात् ॥ चतुर्मुखायुर्यदि कोटि वक्त्रो भवेन्नरः कापि विशुद्धचेताः । सते गुणानामयुतैकदेश वदेन्नवादेववरप्रसीद ॥ सङ्ख्यातुं नैवशकयन्ते गुणादोपाश्च शार्ङ्गिणि । मानन्त्यात्प्रथमोरा शिरभावादेव पश्चिम इत्यादिकं विवक्षितम् । भगवत्स्वरूपस्य पूर्व दुग्धाब्धित्वेनरूपणात् तदनुगुणं इह तद्गुणानां तरङ्गत्वोक्तिः । हृदयावर्जकत्वसंप्लावकत्वादिभिरेषां तरङ्ग முதலிய அசேதநப்பொருள் போல் வெறும் சட்டையாக நின்ற இந்திரன் முதலியவர்களு உபாஸ்யரன்று. ஸர்வு அந்தர்யாமியான ஈசுவரன் ஒருவனே சாஸ்த்ரீய ஸ்ர்வகர்மாக்களாலும் ஆராதிக்கப்பட்டு கல்பமுடிவிலும் நின்று பயன் தருவான். ப்ரம்மருத்ராதிகள் சாஸ்தர ப்ரவசநாதிகள் பண்ணினாரேயாகிலும்"மோக்ஷம் தருவேன் " என்ற நேரான ஸங்கலபம் அவர்களிடமில்லாததால் மோக்ஷம் தரமிடுக்கற்றவர்கள். ஸ்ரீபௌஷ்கர ஸம்ஹிதையிலே परमतभङ्गे परतस्याधिकारः 4. “Gungir 2” 273 @jury. विग्रहविशेषविशिष्टकं शुद्धाशुद्ध सर्वसृष्टिकारणLDING सर्वेश्वरी नारायण श्र काढा | सर्वकारणवाक्य विश्रान्तिurgji, सात्त्विको पवृहमण काण धर्मशास्त्रेतिहासपुराणादिका ॥ तुल्यता बोध्या । भगवच्छास्त्र-अहिर्बुध्न्यलक्ष्मीतन्त्रा दिपाञ्चरात्रसंहिताः । गद्यव्याख्यानादिष्वप्येषां प्रपश्ञ्चनंद्रष्टव्यम् । नन्वेवं ज्ञानशक्तयादीनां स्वरूपानुबान्धिगुणत्वेन नित्यतया अनुभवितृणां शुभावहत्वसम्भवेपि भगवद्वि- ग्रहस्य सावयवस्यातथात्वेन तदुपासनं कथम्पुरुषार्थ इत्यत्राह - नित्यविभृतिनिरूपणेति । अचित्तत्वाधिकार इतिशेषः । नित्यत्वादीत्यादिनाऽप्राकृतत्वपरिग्रहः । ननु परवासुदेव विग्रहस्य नित्यत्वेपि व्यूह विभवा दिविग्रहा. न्तराणां नित्यत्वादि संशयापादकनानावचननिचयदर्शने नास्मादृशामल्पज्ञानां तत्र कथं निर्णयोभविष्यतीत्यत्राह- स्वरूपतुल्येति । भगवत्स्वरूपमिव तदीयविग्रहविशेषोपि सर्वव्याप्त इति कश्चित्पक्षः । तथा च - “सर्वा- श्चर्यमय देव अनन्तं विश्वतोमुखम् ।” इत्यत्र गीतायामनन्त पदमधिकृत्यभाष्यं - " कालत्रयवर्ति निखिल- जगदाश्रयतया देशकालपरिच्छेदानर्हम् ।" इति । तत्रैव तात्पर्यचन्द्रिका च– “विश्वव्यापिनोप्यस्य विग्रहस्यशक्तिविशेषात्सर्वत्राप्रतिघातोयुक्तः । " अष्टैश्वर्यशालिनां योगिनामपि - “भूमौ उन्मज्जति निमज्जती” ति सिद्धि विशेषोऽभिघीयत इति । व्यूहविभवेति । व्यूदय- परवासुदेव विग्रहात् पृथक् सन्नब जननात् व्यूह इत्याख्या | वासुदेव सङ्कर्षण प्रद्युम्नानिरुद्धाख्यचतुर्व्यूह पक्षः, एतद्घटक वासुदेवस्य परवासुदेवाद वैलक्षण्येन एतदूषटकवासुदेवस्य तमविवक्षित्वा त्रिव्यूह पक्षश्चसम्प्रदाय विद्भिरुदाहृतौ । तेपामुत्पत्ति प्रकारश्च भाष्ये- परमकारणात् परब्रह्मभूताद्वा- सुदेवात्सङ्घर्षणो नामज्ञीवो जायते इत्यादि रीत्या दर्शितः । अयञ्च वाक्यभूतः कञ्चन पाञ्चरात्रग्रन्थ इति श्रुत प्रकाशिका । अत्र सङ्कर्षणादीनां जीवत्वादिकं तदधिष्ठातृत्वात् नतु तदैकयादिति - " विज्ञानादिभावेवातद प्रतिषेध " इति सूत्रे निर्धारितम् । तदिदं स्पष्टीचक्रे विवकसेन संहितायां - " सङ्कर्षणस्तु देवेशोजगत्त्र- ष्टुमनास्ततः । जीवतत्त्वमधिष्ठाय प्रकृतेस्तु विविच्यतदिति । एवमेव प्रद्युम्नस्य मनस्संज्ञत्व, अनिरुद्धस्याह- कारसंज्ञत्वञ्च निर्वोढव्यम् । अत्र व्यूहशब्देन न्यूहान्तराणामपि विवक्षा कार्या । तेच केशवादयो द्वादश- संख्याकाः । तेच पुण्ड्राद्यतिष्ठातारः क्रमेणललाटादिपु स्थानेपुस्थित्वा शरीरस्य रक्षकाः चतसृभ्यो व्यूहमूर्तिभ्यः 1 । பரவ்யூஹாதிகளை ப்ரஸ்தாவித்து-“தனது ஈச்வர ஸ்வபாவத்தை விடாது நித்யமாக உள்ள வேறு உருவங்கள்” என்று ஜீவர்களின் ப்ரவேசமற்ற முக்கிய ப்ராதுர்ப்பாவத்தைச்சொல்லி பிறகு இரண்டாந்தரமான ப்ராதுர்ப்பாவங்களைச் சொல்லத்தொடங்கி, நான்முகன் ருத்ரன் QA-35 274 देशिकाशयप्रकाशसहिते , सिद्धGoo त्रिमूर्तिसाम्येकयोत्तीर्ण व्यक्तयन्तरादिपक्षांक श्री निरवकाशानं कणां सर्वकारणभूत उपायभूतका नारायण का अधिकरण की समर्थितळं मुक्तप्राप्य - " परमत स्सेतून्मान सम्बन्ध की ल ठिङ्गभूयस्त्वाधिकरण 60 नारायण सर्वपर विद्यावेद्यां । निर्णीत. । प्रत्येकं त्रय इति संख्ययोत्पद्यन्ते । विभवः - " सजातीयस्तेपामिर्तितु विभवाख्यमपिभजन्" इत्युक्तरीत्या स्वविभूत्यैन्तर्गतवस्तु सदृशत्वात् विभवशब्दवाच्याः पद्मनाभादयः । तेषु मत्स्यादि दशावताराणां वेदोद्धारादि प्रयोजनविशेषवशेन पृथक्कयनम् । तेच - पट्त्रिंशदिति कचित्, एकोनचत्वारिंशदिति कचिचकीर्यन्ते । अत एव रहस्यत्रयसारे अनिर्धार्य सामान्येन किञ्चिदधिकत्रिंशत्त्वमात्रमूचे । एषाञ्चोत्पत्तिः - " पत्रिंशद्भेदभिन्नास्ते पद्मनाभादिकास्सुराः । अनिरुद्धात्समुत्पन्ना दीपाद्दीप इवेश्वरा" इत्यनिरुद्धाद्भवति । विभवानामत्यवान्तर- भेदा:-" कृष्णरूपाण्यनन्तानीत्यादिनोक्ताः वेणुगोपाल पट्टाभिपेकरामादयस्सन्ति सहस्रशः । व्यूह विभवादी- त्यादिनान्तर्याम्यर्चयोर्ग्रहणम् । अन्तर्यामीच - " शास्त्राविष्णुरशेषस्य जगतो योहृदिस्थित " इति योग- योग्यसर्वाधिकारिणामपि हृदये सूक्ष्मरूपं परिगृह्य स्थितोऽवतारविशेषः । " यः पृथिव्यां तिष्ठन्नित्याद्युक्तचेत नाचेतनान्तर्यामिस्वरूपानुभवाय प्रवृत्तानां योगिनामवगा इनतीर्थत्वेन - " अष्टाङ्गयोगसिद्धानां हृद्यागनिरतात्म- नाम् । योगिनामधिकारस्स्यादेकस्मिन् हृदयेशये " इत्यादिषु कथनादस्याप्यन्तर्यामिसज्ञाज्ञेया । हृद्यागः = स्वहृदय स्थितान्तर्याग्यवताराराधनम् । तत्र निरतानामेव हृदयेशये = सर्वान्तर्यामिभगवत्स्वरूपे, अधिकारः = तदनुभवार्हता । अचच-सुवर्णरजताद्याश्रिताभिमतद्रव्यं स्वकीयपरव्यूहादिष्वन्यतमं रूपविशेषञ्चाश्रितार्थ स्वय- मभिमत्य - " विश्वाकृत्यात्मना विश्वे समागत्याऽवतिष्ठते" इत्यप्राकृत दिव्यविग्रहेण सह तत्रानुप्रविश्य, अयोध्या मधुरादिदेशानां - " दशवर्षसहस्राणि दशवर्षशतानिच । रामो राज्यमुपासित्वा ब्रह्मलोकं गमिष्यति" इत्याद्युक्त कालानां दशरथवसुदेवाद्यधिकारिणाञ्च नियमैर्विना, “भौमनिकेतनेष्वपिकुटीकुब्जेषु” इत्याद्युक्त सर्वदेशेषु आराधकापेक्षितेषु सर्वेषु कालेषु, रुचिमरसर्वाधिकारि विषयेपि सन्निधाय " सर्वसहिष्णु" रिति सर्वानप्यपराधान विगणय्य - " अर्चकपराधीनाऽखिलात्मस्थिति" रिति स्वतन्त्रमात्मानं स्वपरतन्त्रेतस्मिन् मायचीकृत्य " तदिच्छया महातेजा मुक्तेत्रे भक्तवत्सलः । स्नानं पान तथा यात्रां कुरुते वै जगत्पतिरिति तदिच्छया यस्मिन्कस्मिंश्चिदप्यु- दके स्नात्वा यत्किमपि पत्रग्राकादिकंमुक्ता बहिरन्तश्च अटित्वा “स्वत्वमात्मनि संजातं स्वामित्वं ब्रह्मणिस्थितं”
புத்தர் முதலிய ஜீவர்கள் தனது வித்யாதிதேவாதி முக்ய ப்ராதுர்ப்பாவத்தாலே ஆவேசிக்கப் பட்டவர். “என்று அறுதியிடப்பட்டது. " நான் முகனே! நான் உன்னில் ப்ரவேசித்து ஸ்ருஷ்டியை நடத்துகிறேன்.” இத்யாதிகளிலும் இவ்விஷயம் காணலாம்.परमतभङ्गे परतत्त्वाधिकारः 4. संकीणराजसतामस पुराणां का कंग तत्वनिर्णय 275 गढवा कृष्ण । काळी सत्वादि गुणस्वमानप्रतिपादक प्रमाणाsargri, सात्त्विकपुराणादि विभाग प्रकारका कुरा, अनन्यथासिद्धकारण- वाक्यादिवली. इत्युक्तशेषशेषि भावं विपर्यस्य विस्मृत्यवा” इति व्यवस्थिते चापि ममायं केशव स्त्विति । ममायं राम इति च" - " मदुग्रामवासी भगवान् ममैवेति चधर्भवेदि त्युक्तरीत्या स्वास्मिन् स्वत्वं आराघकेस्वामित्वक्ष नूतन तयोत्पाद्य, शक्तोप्यशक्तो रक्षकोपिरक्ष्यश्चभूत्वा वर्तमानो भगवतोऽवतारविशेषः । अस्य च सर्वावतारवैलक्षण्यं- " सर्वातिशायिषाङ्गुण्यं संस्थितं मन्त्रविषयोः । मन्त्रे वाच्यात्मना नित्यं विम्वेतु कृपयास्थितम् ॥" अर्थाव- तारविषये मयाप्युद्देशतस्तव । उक्तागुणानशक्यन्ते वक्तुं वर्षशतैरपी त्यादि कथनादवसेयम् । सर्वविग्रहनि- त्यत्वेति । परवासुदेव विग्रहवत्सर्वेऽवतारविग्रहा व्यूहायाः परमव्योम्नि नित्यं सन्ति । तत्र तत्र तेषां काले काले आविष्करणमात्रं भवति । स एबोत्पत्तिकथनाभिप्राय इति कश्चित्पक्षः । “देवोवैकुण्ठनाथस्तु अनन्ता- सनसंस्थितः । सेव्यश्श्री मूमिनीळाभिः प्रादुर्भावैस्तु चाखिल रिति बलपौष्करसंहितावचनात् । तथैव- । पाद्मोत्तरेपि । अत एवेदानीन्तनानां हनुमदादिविग्रहभजनमपि शास्त्रीयंकेचन मन्यन्ते । तथा चोक्तं सत्क्रियाकल्प मज्ञ्जर्यामुत्तरभागे – “देवोवैकुण्ठनाथस्तु” इति गद्यभाप्योदाहृतवचनेन पाद्मोदरादिनाच आप्तो विष्णोरनाप्तश्वद्विधा वैकुण्ठेपि विभवसद्भाव सिद्धेस्तत्परिवारा स्सुग्रीवादयोपि नित्यास्सन्तीति सिध्यति । परिकरस्स्मृतः । नित्योवन्द्यो न चानित्यः कर्मवश्योमुमुक्षुभिरिति वचनान्नित्यभूतास्सुप्रीवादय एवध्यातव्याः । पराशरसंहितायां हयग्रीवकल्पे तस्यामेवैनतेय हनुमतार्थ्यांनो के द्धाद्धनु नतोऽयोहनुमान् श्वेतद्वीपेऽस्तीतिगम्यते । भागवतपञ्चमस्कन्धागस्त्यसंहितादिपु श्वेतद्वीपाचच स्थित श्रीरामस्यपरितस्सुग्रीवादीनामुक्तस्तेपि तत्रान्ये निवसन्तीति सिद्धेस्तेषां ध्यानमपि नानुचितमिति । आस्तामेतत् । अथ पररूपव्यतिरिक्तानां सर्वेषां रूपाणां अंनित्यत्वपक्षमप्याह-अवैएल्लाम् इति । व्यूहविभवादयस्सर्वे fart इत्यर्थः । नित्यविग्रहपरिणति ।
८. चिशेषेति । " वासुदेवात्सङ्कर्षणो जायत" इत्यत्र पदद्वयस्यापि तत्तद्विमह विशिष्ट परतया " बालो युवाजात " इत्यत्रेव पूर्वविग्रहस्योत्तर विग्रहारम्भकत्वावगमात् परवासुदेवचित्र एवान्येषां विग्रहाणां कारणमिति तेषां तत्परिणामत्वमिति बोध्यम् । तदाह भगवान् पराशरः- " समस्तशक्ति रूपाणि तत्करोति जनेश्वर । देवति- ப்ரம், வ்யூஹம், விபவம், ஹார்தன், அர்ச்சை என்று ஐந்துவித விக்ரஹமுடைய ஈசுவரனை—“ஸூக்ஷ்ம, வ்யூஹ-விபவ மென்கிற மூன்று வகையினன்” என்று விடத்தில் ஹார்த்தனுடையவும் அர்ச்சையினுடையவும் பிரிவை அவற்றில் அடக்கிக்கூறினபடியாலே 276 • देशिका शयप्रकाशसहिते “பரமைகாந்தி பிற தெய்வங்களைத் தொழலாகாது” • सर्वपर विद्यकीय प्रतिनियताकार विशिष्ट iii Gair प्रवानप्रतिपाद्यां नारायणी काठी श्रुतिस्मृतिशत सिद्ध LDIT DIG6) प्रतर्दनादि विद्येकनी प्राणाद्यचेतना की Gur Gov कन्चुककल्पoor र्यमनुप्याख्य चेष्टायन्ति, स्वलीलया ॥ इति । समस्तशक्तीति बहुव्रीहिः तदित्यस्य विशेषणम् । ईश्वरः समस्तशक्तियुक्तं परवासुदेवरूपं देवतिर्यङ्मनुप्याख्य चेष्टावन्ति रूपाणि करोति परिणामयतीत्यर्थः । एवं " विचाकृत्यायना बिम्बे समागत्यावतिष्ठते” इत्यत्रात्मशब्दस्य स्वरूपपरत्वे, तस्य साक्षात् विम्याकृतित्वायोगे नबिम्बस्याकृतिरिवाकृतिर्यस्य तथाभूतेनाऽऽत्मनाऽप्राकृत विग्रहेणेत्यर्थस्यैव वक्तव्यतया अर्चायामपि परवासुदेव विग्रहविकार भूताप्रकृत विग्रहेणैकीभावः नोरक्षीरन्यायतः प्रत्यपादि । तथा च " अर्चापिलौकिकीया स्यात् भगवद्भावितात्मनाम् । मन्त्रमन्त्रेश्वरन्यासात् सापि पाण्डविग्रहे" त्यत्र तस्या अप्राकृत विग्रहामेदप्रतिपादन- मपिपूर्वोक्ताभिप्रायं मन्तव्यम् । एतच्च महाविश्वाससाध्यं मन्त्रप्रभावनिबन्धनञ्चभवति । अत एव -अर्चाव- तारोपादानवैष्णवोत्पत्तिचिन्तनम् । मातृयोनिपरीक्षायास्तुल्यमाहुर्मनीषिणः ॥ विष्णोरर्चावतारेषु लोहबुद्धिं करोतियः । यो गुरौमानुषंभाव उभौ नरकपातिनौ ॥” इति तदुपादान द्रव्यचिन्ताया महाविश्वासघातुकत्वेन तत्र तत्र महाप्रत्यवायजनकत्वमुक्षुष्यते । ननु तवं विवविविधपक्षदर्शनोत्थसंशयस्य कथं कदा परिहार इत्यत्राह- पिणकरुम् प्रकारेति । इति । संशय निरासप्रकार इत्यर्थः । सर्वदर्शित्वदशयिले इति । मार्गविशेषेण देशविशेषं प्राप्य “स स्वराढभवतीति कर्मवश्यतां विहाय “परमं साम्यमुपैती” ति सर्वेश्वरेण परमं साम्यमापन्नस्सन् “ योवेत्ति युगपत्सर्वं प्रत्यक्षेणसदास्यतः " इति यदा सर्वज्ञोभवति तदेत्यर्थः । मुक्तिकाल इति यावत् । तमः प्रचुरे प्रकृतिमण्डले जीवानां तत्त्वनिर्धारणस्य शास्त्रदीपप्रभाधीनतया प्रकृतेऽर्थेच नानाशास्त्राणां भिन्नाशयत्वात् आप्तप्रणीतेषु तेषु एकेनान्यस्य वाघना योगेनानिवार्यसंशयस्स्यादेव । तथापि एतन्निर्धारणस्य प्रकृत्यात्म विवेकादिवदत्यन्तोपयुक्तता विरहतस्स्पष्टं क्रमेण मुक्तिमाप्यकालान्तर इदन्निर्णेतव्यमितिभावः । तदुक्तं- वीक्ष्यमन्यद्विमुक्तौ " इति । C अथापरमैकान्तिनाम्मोक्षनिपेधात् परदेवतापारमाध्यज्ञानादेरेव पारमैकान्त्यशब्दवाच्यतया देवता- विशेषस्य कारणत्वनिश्चये ऽवश्यापेक्षिते सति स दुष्करो भवति । अत्रापि आगमानां बहुविधत्वादित्यत्राह- விரோதமில்லை. அர்ச்சாவதாரத்தில் வர்ணம், புஜம், பூஷணம், அஸ்தரங்கள், அடையாள ங்கள், தேவிகள், பரிவாரங்கள் எல்லாம் முன் முன் அவதார நிலைகளையன்றோ அநுஸரித் துள்ளன. - அடைந்தார்க்கு சுபமாயும் மனதிற்கு ஆச்ரமாயும் உள்ள ஏற்றம் இந்த ஐந்து நிலைகளிலும் உண்டு. मतभपर परतस्वाधिकारः 4. • 277 इन्द्रादिकज उपास्यावा. सर्वान्तर्यामिन ईश्वर@Go शास्त्रीयसर्वकर्मसमाराध्या कल्पा- न्तरक्रीया सर्वकर्मफलप्रद ब्रदारदेन्द्रादिकशां शास्त्र प्रवर्तनादियां यंदा की று grib - मोक्षयिष्यामि” ढाका की अव्यवहित सङ्कल्पकुछ आश्रयां IIT 60 मोक्षप्रद 01. श्रीपोष्कर क्रीं परव्यूहादि प्रकरण क्री60- " स्वभावम जहत् शश्वत् आकारान्तरमाकृतेः । यत्तत्वमब्जसम्भूत 1800 इप्पडि इति । अनुपदमुक्तेनप्रकारेणेत्यर्थः । शुद्धाशुद्धेति । तथाहि भगवत्कर्तृका सृष्टिर्द्विविधाशुद्धा मिश्राचेति । मिश्रत्वमुशुद्धत्वम् । विष्वक्सेनसंहितायां प्रद्युम्नस्य भगकचूहस्य स्वरूपादिकमुपदिश्यानन्तरमेवमुच्यते- " मनूनां सर्गमकरोत् मुखबाहूरुपादतः । चतुर्णा ब्राह्मणादीनां सर्गद्वारं जगत्पतिः । द्विजयुग्मं क्षत्रयुग्मं वैश्ययुग्मं तथैव च मिथुनञ्च चतुर्थस्य एतन्मनुचतुष्टयम् ॥ एकैकं वर्गभेदेन तथा मानवमानवाः । सहसा संचमूवुध स्त्रीपुंमिथुनतस्तथा ॥ …. एते हि शुद्धसत्वस्था देहान्तं नान्ययाजिनः । निराशी : कर्मकरणान्मामेव प्राप्नु- वन्ति ॥ इत्येष शुद्धसगय गणेश । तवकीर्तित" इति ॥ तथा च परमैकान्तिधर्मानुष्ठातृणां मनूनां सृष्टि- शुद्ध सृष्टिरिति साच प्रद्युम्न विग्रह विशिष्टभगवत्कर्तृकेति चावगम्यते । एवं तत्रैत्रानिरुद्धस्य भगवच्यूहस्य स्वरूपोपदेशानन्तरं – “ तुरीयोऽयं जगन्नाथः ब्राह्माणमसृजत् पुनः । मुखबाहूरुपाज्जातो त्रह्मणः परमष्ठिनः ॥ चतुर्विधोभूतसर्गस्तेन सृष्टस्स्वयम्भुवा । ब्राह्मणाद्यास्तथावर्णारजःप्राचुर्यतोऽभवन् ॥ त्रयीवादेषु निष्णाताः फलवादेरमन्तिते । स्वर्गादिपु रमन्त्येते अवसाने पतन्तिते । इत्येष मिश्रसर्गस्तु गणेश ! तत्रकीर्तितः ॥ " इति प्रतिपाद्यते । तेनानिरुद्ध विप्र विशिष्टभगवता क्रियमाणा मिश्रयाजिनां सृष्टिरशुद्ध सृष्टिरिति च विज्ञायते । अथवा शुद्धसृष्टिः भगवदवताराः । अशुद्वसृष्टिश्चदेवादि सर्वजगत्सृष्टिरिति पक्षोऽस्तु । तथैव रहस्यत्रयसारोक्तः । अशुद्धसृष्टिविपय भाग भवहृदाश्रयम्” इति सङ्कल्पसूर्योदयसूक्तेश्चेति । देवताविशेषं व्यनक्ति - सर्वेश्वरो नारायणः इति । नियन्तृतयासर्वव्याप्तः नारायण एवेत्यर्थः । " पूर्वपदात्संज्ञायामणः" इति नारायण- शव्स्य योगरूदत्वात् रूढिलभ्ये देवता विशेपे योगार्थेमूत कारणत्वनित्यत्वनेतृत्वाधारत्वान्तर्यामित्वादिधर्म- वैशिष्टयलाभात् अस्यैवपरदेवतास्वसिद्धिरिति भावः । अस्मिन्नर्थे प्रथमतः श्रुतिप्रमाणान्याह – सर्वकारण- वाक्येति । एतदुक्तं भवति सर्ववेदान्तप्रत्ययन्यायेन समानप्रकरण पठितानां सर्वेषां कारणवाक्यानामैकार्थ्यस्य वक्तव्यतया वस्तुनि विकल्पायोगात कचित्तत्तात्पर्यविश्रमोवाच्यः । प्रथमं छान्दोग्ये स्थूलारुन्धतीन्यायेन " सदेव- । மோக்ஷதசையில் உபய விபூதியோடுங்கூடிய ஈசுவரன் ப்ராப்யனாகையாலே நித்யரோடு முக்தரோடு ப்ரம்மாவோடு புல் முதலியவற்றோடு வாசியற எப்பொருளும் ப்ராப்யத்தில் சேர்ந்து- கணவனின் பொருளெல்லாம் மனைவிக்கு போக்யமாகுங்கணக்கிலே முக்தருக்கும் 278 • प्रादुर्भावान्तरन्तु तत्॥" इत्यादिक गोणप्रादुर्भावान्तर Gamww • अधिष्ठित मात्र देशिकाशयप्रकाशसहिते 60 चेतनान्तर स्पर्शरहितका मुख्यप्रादुर्भावान्तरक्रक्रयं नांनी, grलकी हिरण्यगर्भस्द्रबुद्धादिक्षेत्रज्ञांक्षी विद्याधिदेवादिप्रादुर्भावा क्र. “सृष्टिं ततः करिष्यामि त्वामाविश्य प्रजापते” इत्यादि களிலும் இவ் எவும் கண்டு கொள்வது. सोम्येदमग्र आसीदित्यादिना सामान्यतः बृहद वृहद साधारणतयाऽसतः कारणत्वं व्यवच्छिद्य सतः कारणत्वे प्रतिपादितेसति, अमहतः कस्यचित् कारणत्वं पुनः शङ्कितं व्यवच्छेतुं तदुपर्यपि बृहदारण्यके-" ब्रह्मवा इदमग्र आसीदिति श्रूयते । ततश्च्छागपशुन्यायेन सत्त्वं ब्रह्मणि पर्यवस्यति । अथ " मम योनिर्महद्वृहम " " तद् ज्ञानवृक्ष संज्ञितं " इत्यादिषु अर्थान्तरेपि वृक्षशब्दप्रयोगात् " किमिदं ब्रह्म- यत्कारणतयोक्त" मि त्याकाङ्क्षायां ऐतरेयके श्रूयते - " आत्माबाइदमेकएवाम आसीदिति । तथाचात्मत्वस्य चैतनैकान्त्यात् उक्तशङ्कानिरासः । एवमपि - " नसन्नचासत् शिवएव केवल:- हिरण्यगर्भस्समवर्तताग्रे" इति देवतान्तरेषु कारयत्वश्रवणात् तन्नि- रासाय- न ब्रह्मानेशानः इति देवतान्तराणि व्युदस्य- " एकोहवै नारायणआसीदिति नारायणकारणत्वं तत्त- रीयके निश्चीयते । शिवहिरण्यगर्भादि शब्दानां नारायणेपि मङ्गळत्वादि गुणयोगेन नेतुं शकयतयाऽन्यथासिद्ध- त्वात्, योगरूढनारायणशब्दस्य च तेषु कथञ्चिदपि नेतुमशक्यत्वाच्चैनमेवार्थतत्त्वं निर्धारणीयमिति । तदुक्त- माचार्यै:-" सामान्यबुद्धिजन काश्यसदादिशब्दाः तत्त्वान्तरभ्र कृतश्च शिवादिवाचः । नारायणे त्वयि करीश वहन्त्यनन्यमन्वर्थवृत्ति परिकल्पितमैककण्ठ्यम्" इति वरदराजपञ्चाशदि, " निस्साधारण्यनारायणपद विपये निश्चय यान्त्यबाधे सद्ब्रह्माद्यास्समान प्रकरणपठितारशङ्कितान्यार्थशब्दा इति तत्रमुक्ताकलाप नायकसरेच | उक्तश्रुत्युपत्रक्षणान्यप्याह- सात्त्विको पब्रह्मणेति । " प्रायेण पूर्वभागार्थपूरण धर्मशास्त्रतः । इतिहास पुराणाभ्यां वेदान्तार्थः प्रकाश्यते " इति सामान्यतो धर्मशास्त्राद्युपत्राण गणेऽङ्गीकर्तव्येपि सात्त्विक राजसतामसरूपेण त्रिषा- स्थिते तस्मिन् राजसस्यायथावदर्थ प्रकाशकतयातामसस्यापि विपरीतार्थबोधकतयाच तयोस्त्याज्यत्वात् -" सत्वा- संजायते ज्ञानं " इति सामान्यतः, “सत्वं विष्णुप्रकाशक” मिति विशेषतश्चास्तिकैः सात्त्विको पब्रह्मणानामेवो- पादेयत्वमिति भावः । अत्र सात्त्विकराजसादि विभागः तेषु सात्त्विकस्यैवोपादेयत्वमित्यादिकं - " यस्मिन् कल्पेतु यत्प्रोक्तं पुराण ब्रह्मणा पुरेत्यादिना मात्स्ये दर्शितः । मात्स्यपुराणस्य तामसत्वेन परिगणितस्याविश्वसनीयत्वेपि तत्कृतैतद्विभागादेः पटं विश्वसनीयत्वं-" सात्त्विकतया प्रबलैश्चशास्त्रैरिति स्तोत्ररत्नश्लोकभाष्य आचार्यैरेव போக்யமாகக்குறையில்லை. முன்பு நமக்கு ஏதோ ஒரு காரணத்தால் துன்பமாய்த்தோன்றின வையும், பின்பு அக்காரணம் கழிந்தால் இயற்கையிலேயே இன்பமாய்த் தோற்றக்கூடும். இவ்விதமாகவே மற்றும் ஈசுவரனுடைய ஸ்வரூபம் விக்ரஹம் குணம் ஐச்வர்யம் முதலியன । स्म । C परमतमन्ने परतत्त्वाधिकारः 4. “அர்ச்சாவிக்ரஹத்தின் அருமை பெருமைகள்’ 279 परव्यूहादिपञ्चप्रकारविशिष्टा ईम्बरण सूक्ष्मव्यूह विभवभेदभिक्री - अन्तर्यामि विवक्षित G60 विरोधी 20. अर्चा- रूप, अवतारopi youpor परिणाम विशेष
। प्रत्यपादि यच्चेदं सात्त्विकपुराणादि विभाग प्रकरणं तत्सात्त्विकमेव मन्तव्यम् । बाधकाभावात् गुणस्वभावौचि त्यात्, परस्परविरुद्धार्थपुराणादिबलाबलविवेकापेक्षायां तद्व्यवस्थापकतयैव प्रवृत्तत्वाचेति । अधिकमस्माभिः पाशुपतवहिष्काराधिकारे विवेचयिष्यते । धर्मशास्त्रेति । धर्मशास्त्रं मानवादिकम् । मनुस्मृतीहि भगव- दाराधनरूपकर्माणि प्रधानतया प्रतिपादयितुं प्रवृत्तायां आराध्यस्वरूपनिर्णयं विनाऽऽराधनप्रकारप्रतिपादनस्य दुष्करतयाप्रथम - " आसीदिदं तमोभूत” मित्यारभ्य - “सोमिध्याय शरीरात्स्वात्” इति सृष्टि प्रपञ्चय, तत्कर्ता ? इति संशयमपनेतुं - " अपो नारा इति प्रोक्ता " इति नारायणनाम निर्वचनपूर्वकं सर्व निरकुप्यत । इतिहाप पुराणादीति । अत्रगद्यभाष्यसूक्ति विधेया – प्रबलैश्य शास्त्रैरिति प्राबल्योक्तथा बहुवचनेनचानन्यपर श्रुति स्मृतीनां भारत रामायणादीतिहासानां तदनुगुणानां पाद्मवैष्णव भागवत नारदीयमार्कण्यवराहवामनमात्स्य गारुड ब्राह्माण्डनारसिहमादि पुराणानामन्योन्य सामरस्यमपि व्यज्यते । " अष्टभिः कथ्यते विष्णुः दशभिः कथ्यते शिवः” इति वचनन्त्वनाप्तम् । दृश्यमानविरोधात् । हिरण्यगर्भादि प्रतिपादकवचनैर्यावाच्चेति । अथ निरस- नीयान्पक्षानाह – त्रिमूर्ति साम्येति । मूर्तिशब्दस्साम्यादिशब्दैः प्रत्येकमन्वेति । ब्रह्मविष्णुशिवात्मिकास्ति सोमूर्तयः क्रमेणसृष्टिस्थिति संहारान् कुर्वन्त्यः परस्परं समानमहिमभाजोभवन्तीति त्रिमूर्ति साम्यपक्षः । तदुक्त माचार्यैवरदराजपञ्चाशदि - " मध्ये विरिञ्चशिवयोर्विहितावतारः ख्यातोऽसि तत्समतया तदिदं नचित्रम् | मायावशेन मकरादि शरीरिणंत्वां तानेवपश्यति करीश ! यदेषलोक इति ॥ " सर्गस्थित्यन्तकरण ब्रह्मविष्णु शिवात्मिकाम् । ससंज्ञांयाति भगवानेक एवजनार्दन" इति त्रिविधकार्यार्थ त्रैविध्यमे कैवमूर्तिः प्रतिपद्यत इति त्रिमूत्यैकयपक्षः । आहुश्च " एकैवमूर्तिर्बिभिदेत्रिधासेति ।" “ब्रह्मविष्णुरुद्रेन्द्रास्ते सर्वेसम्प्रसूयन्ते " इति तिसृणामप्युत्पत्तिश्रवणात् त्रिमुर्त्यत्तीर्ण एवकश्चित्परमात्मेति त्रिमूर्त्यत्तीर्णपक्षः । हिरण्यगर्भस्समवर्तताग्रे- नसन्नचासत् शिवएथकेवलः- एक एवरुद्रोनद्वितीयायतस्थौ ।” इत्याद्यापातप्रतीत्या त्रिमूर्तिषु विष्ण्वपेक्षया व्यक्तय- न्तरं ब्रह्मा शिवोवा परमात्मेति त्रिमूर्तिषु व्यक्तयन्तरपक्षः । एवञ्च त्रिमूर्तीनां साम्यमैक्य उत्तीर्ण व्यक्तयन्तरं चेति सम्बन्धसामान्य विवक्षया षष्ठी समासे - त्रिमूर्तीनां साम्यमित्यादिरीत्या साम्यैक्ययोस्त्रिमृतिनिष्ठत्वं त्रिमूर्तिम्म வற்றைப்பற்றி பாஹ்யமதத்தவரும், நம்மில் குத்ருஷ்டிமதத்தவரும் சொல்லும் வீண் வாதப் புற்களை முன்சொன்ன ப்ரமாணதர்கங்களாலே களைந்தெறிவது. 280 देशिकाशयप्रकाशसहिते वतारक्री वर्णभुज भूषणास्त्र लान्छनपत्नी परिजनादि विशेषांक पूर्वपूर्वरूपानुरूप rup @ci कु. शुभाश्रयत्व @iपञ्चरूपांकन एकरूप. उत्तीर्णमिति उत्तीर्णतायां त्रिमूर्त्यवचिकत्वं त्रिमूर्तिष्वेव व्यक्तयन्तरमिति व्यक्तयन्तरत्वे त्रिमूर्तिघटकत्वमितीमे अर्थायथायथ लभ्यन्त इति भावः । एतेनात्र- त्रिमूत्युत्तीर्णं व्यक्तयन्तरं = त्रिमूर्तिव्यतिरिक्त किञ्चित् ब्रह्मेति यावदिति उत्तीर्ण व्यक्तयन्तरशब्दयोरेक पक्षत्वाभिप्रायेण केपाश्चित् व्याख्यानं प्रत्युक्तम् । उत्तीर्ण व्यक्तयन्तर शब्दयोर्भिन्नार्थकयोरेकेनैव पर्याप्तायन्यतरवैयर्थ्यात् । न चा “न्यत्परिभाषान्तरं " इत्यादिमहाभाष्य वाक्ये सहप्रयुक्तयो रसमानार्थकयोरन्यान्तर शब्दयोरवैयर्थ्याय कैम्यटादिभिः अन्यत् परिभाषान्तरं = अन्य: परिभाषा विशेष इति व्याख्यानवत् इहापि उत्तीर्णो व्यक्ति विशेष इत्यर्थोऽस्त्विति वाच्यम् । तथा व्याख्याया अगतिक गतित्वात् । त्रिमूर्तिघटक चतुर्मुखादीनां पर ब्रह्मत्वपक्षप्रतिक्षेपस्यावश्यकस्याकरणेन न्यूनतापत्तेश्व । व्यक्तयन्त रादीत्यादिपदेन तद्प्राद्यता कथनमप्यनुचितम् । एतत्पक्ष विहायापि — " आत्मैक्यं देवतैक्य मित्या युक्त- पक्षान्तराणां तद्ग्राहयतयैवोपपत्तेः । तदेतत्सर्वं स्पष्टीकृतं श्री मद्रहस्यत्रयसारे । निरवकाशेति निस्समाभ्यधि कस्य श्रीमन्नारायणस्यैव परमकारणत्वोक्तेः ब्रह्मरुद्रादीनामन्येषां तत्सृज्यत्वावगमात् विष्णूपस्यादिवादस्यावतरण दशाविषयत्वाच्च नते पक्षाः प्रामाणिका इत्यर्थः । "
1 नन्वेवं भगवत एव सर्वकायकः रणावे – “ कारणन्तुध्येय " इति तस्योपायचोक्तेः उपेयमन्यद्भवेत् । तथा च तस्य मोग्यता हानिरित्यत्राह - पर्वकारणेति । उपायभूतेति । अनेन — फलपत उपपत्तेरिति प्रसिद्धं सफलफलप्रदत्वं विवक्षितम् । ततश्चकारण शब्दापौनरुक्तयम् । नारायणः एव इति । सर्वकारण वाक्यविश्रान्तिस्थानत्वेनोक्तस्वएवेत्यर्थः । मुक्तप्राप्येति । जीवस्यमुमुक्षादशायामुपायभूत• एवं सन् स . मुक्तिद शायां प्राप्यश्चभवतीत्यर्थः । तथा च यथेकस्यैव जीवस्य मुमुक्षुत्वमुक्तत्वदशाद्वययोगो न विरुध्यते, तथा भगवतोपि उपायस्योपेयत्वे अप्युपपन्ने इति बोध्यम् । परमतस्सेतून मानेति । इत्यहि तदधिकरणजगत्कारण तयाशास्त्रादौ प्रक्रान्तस्य ब्रह्मणः सेतुस्वोन्मितत्व सम्बन्ध मेदव्यपदेशेभ्योहेतुभ्यः प्रापक भूतात्तस्मात् अन्यदेव- किञ्चित्प्राप्य मूर्त वस्त्वस्तीति पूर्वपत्र से " सामान्यातु” इत्यारभ्य सूत्रषट्केन तत्यैव प्राप्यत्वमपि समर्थित - मिति । ननु पास्यस्यैवोपेयत्वात् उपासनेषुच दहरशाण्डिल्यादिपु अक्षरशम्मुपरत्रस परज्योतिरादि पदैरुपास्य- स्याभिधानात् नोपायपर्वैकः । तथासति कथन्तस्योपेयेनैक्यमित्यत्राह – लिङ्गभूयस्त्वेति । " लिङ्गम्यस्त्वातद्धि (பாசுரக்கருத்து) சிறைபோல் நம்மைச்சூழ்ந்த ஸம்ஸாரத்தில் சிறுதேன் கலந்த இன்ப முண்டு உழலும் ஜீவர்களுக்கு வேதாந்த தத்துவம் கண்டறியாமல் பண்ணும் அஜ்ஞாநவிருளை परमतभङ्गेपरतस्वाधिकारः 4. 281 बलीयस्तदपी” ति सूत्रम् । दहरविद्योत्तरं श्रुतं " सत्रमा सशिवस्सेन्द्र " इत्यादिकं वाक्यं सर्वपर विद्योपास्यस्यैव नारायणत्वं विधत्ते, नतु प्रकरणात् दहरविद्यावेद्यमात्रस्य । तथा निर्धारणे भूयसां लिङ्गानां सत्त्वात् । लिङ्गञ्च चिह्नभूतं वाक्यमिह विवक्षितम् । तद्धिवाक्य प्रकरणाद्वलीयः । तदपि चलीयस्त्वं पूर्वतन्त्र उक्तम् । " श्रुतिलिङ्ग- वाक्यप्रकरणस्थानसमाख्यानां समवाये पारदैौर्बल्यमर्थविप्रकर्षात् " इतीति तदर्थः । परविद्या = मोक्षसाधन भूत- मुपासनम् । अन्यफलार्थात्ववरा । ननु लैनकौर्माग्नेयादि पुराणेभ्यः शिवादेरेवपरत्वावधारणात् कथं नारायण एव परं ब्रह्मेति निर्णयः ? इत्यत्र, पूर्वमेव – “सविकोपब्रह्मणे” इत्यनेन वाक्येनव्यज्जितं लैनादीनां तामसत्वे- नार्थनिर्णये अनुपायत्वं स्पष्टयति–सङ्कीर्णेति । मात्स्ये एकादशाध्याये - " सङ्कीर्णास्सात्त्विकाञ्चैव राजसाश्चैव तामसाः । कल्पाश्चतुर्विधाः प्रोक्ताः ब्रह्मणोदिवसाश्चते ॥ यस्मिन् कल्पेतु यत्प्रोक्तं पुराणं ब्रह्मणापुरा । तस्य तस्यतु माहात्म्यं तत्स्त्ररूपेणवर्ण्यते ॥” इति पुराणानि प्रविभज्य तेषु यथाक्रमं - " सङ्कीर्णेषु सरस्वत्याः पितृणाञ्च निगद्यते । राजसेपुचमाहात्म्यं अधिकं ब्रह्मणो विदुः ॥ अग्नेश्शिवस्य माहात्म्यं तामसेषु प्रकीर्तित" मिति प्रतिपाद्यविषयांश्चप्रदर्श्य - " सात्त्विकेषु च कल्पेषु माहात्म्यमधिकंहरेः । तेष्वेवयोगसंसिद्धागमिष्यन्ति पराङ्गति" मिति अवधारणेन सात्त्विकपुराणानां विषयविशेषः उत्कृष्टगतिप्रापकःवरूपोत्कर्षश्च प्रत्यपादिपाताम् । ततश्च तत्र सत्वगुणस्यैवोत्कर्पे प्रमाणमाह — सत्वादीति । " प्रवृत्तिश्चनिवृत्तिञ्चकार्यञ्चाकार्यमेवच । बन्ध मोक्षश्चयावेति बुद्धिस्सापार्थ | सात्त्विकी ॥ यया धर्ममधर्मञ्च कार्यञ्चाकार्यमेवच । अयथावत् प्रजानाति बुद्धि स्सापार्थ राजसी ॥ अधर्मधर्ममितिया मन्यते तमसावृता । सर्वार्थान् विपरीतांश्चबुद्धिस्सा पार्थ! तामसी" ति गीतायां सत्वादीनां गुणानां स्वभावोवर्णितः । सात्त्विकपुराणानामेवोत्कर्षे हेतुमाह - सात्त्विक पुराणादीति । तद्विभागप्रकारश्चानुपदमेववर्णितः । नन्वथापि अथर्वशिखादिषु " संवैश्वर्यसम्पन्नश्शग्मुराकाशमध्येध्येयः " इत्यादिना स्पष्टं देवतान्तराणां पारम्यप्रतिपादनात् विरोधाधिकरणन्यायेन तद्विरुद्धानि विष्णुपारम्यप्रतिपादकानि सात्त्विक पुराणान्यप्यप्रमाणं स्युरित्यत्राह - अनन्यथासिद्धेति । शम्भ्वादिशब्दानां नारायणसाधारण्यं नारायणशब्दस्य शम्भ्वादिसाधारण्याभावश्च पूर्वमेवोक्ते इति अनन्यथासिद्धनारायणपदघटित कारणवाक्य बलादेवमेव निर्णयमित्यर्थः । " एकोहवैनारायण आसोदि" त्यादिकारणवाक्यानां अनुवादसरूपत्वेपि " यदाग्ने- योऽष्टाकपाल ” इत्यादीनामिवाप्राप्तार्थबोधकतया विधायकत्वं निराबाधमिति, सात्त्विकपुराणनां सर्वश्रुत्यनुगुणत या न विरोषाधिकरणन्यायसञ्चार इहोचित इत्येतदभिप्रेत्य - अनन्यथासिद्ध कारणवाक्यबलेत्युक्तम् । पल- शब्देन विरोधाधिकरणन्यायाविषयत्वसूचनात् । ननु सर्वत्र मुमुक्षूपास्यो नारायण इत्ययुक्तम् । फचिस्कौषीतक- याद्युपनिषत्सु प्रतर्दनादिविद्यायां इन्द्रादेरेवोपास्यत्वप्रतीतेः । न च लिङ्गभूयस्त्वाधिकरणन्याय - इह प्रवस्यैत इति वाच्यम् । तत्र तत्र इन्द्रशम्भ्वादिशब्दानां प्रयुक्तानां योगवृत्त्या नारायणपरत्वस्य लिङ्गभूयस्त्वत: Gadi-36 282 . देशिकाशयप्रकाशसहिते I स्वीकारेपि, इह - - " प्राणोऽस्मिप्रज्ञात्मा तम्मामायुरमृतमित्युपास्वे" त्यत्रेन्द्रपरास्मच्छन्दस्य तथानेतुमशक्यत्वात् इत्यत्राह — सर्वपरविद्येति । तत्प्रकरणेत्यर्थः । अतः प्रतिपाद्यत्वोक्तयविरोधः । परविद्यासमाख्यैक्येपि प्रधान- वेद्यभूतत्रामेदेपि सत्यत्वज्ञानत्वादि स्वरूपनिरूपक धर्म पञ्चकानुवृत्तावपिच विशेषणमेदेन परविद्यानां नानात्वं सिद्धान्तिम् । तासु सर्वासु प्रधानवेद्योनारायण एवेतिच । अतः प्रतर्दनादिविद्यास्वपि तस्यैवोपास्यत्वसिद्धे, इन्दा दि लिङ्गानन्यथा सिध्द्या तस्यापि तथात्वेसिद्धे उभयापरित्यागेन तद्विशिष्टोनारायण उपास्य इति स्वीक्रियते । ततश्चने न्द्रादिमात्रस्योपास्यत्वमित्यर्थः । तदुक्तं - " पर विद्यासुजीवोक्तिर्निरुक्तयादेः पराश्रया । तल्लिङ्गानन्यथा सिद्धौ तद्विशिष्टावलम्बिनी" ति । " प्राणोस्मि प्रज्ञात्मेत्यत्रप्राणशब्दा मिहितस्याचेतनविशेषस्यमोक्षार्थमुपास्यत्वन्नास्तीति सर्वसम्प्रतिपन्नहीत्यर्थः । तथा च तत्र तदंशविशिष्टब्रह्मपरत्वाश्रयणवत् चेतन त्वेपीन्द्रस्य तद्विशिष्टब्रह्मपर्यन्तत्वं आश्रयणीयमेव । ममुक्षुभिरनुपास्यतायां अचेतनत्वं चेतनत्वं वा न प्रयोजकम् अननुगतत्वात् । अपितु ब्रह्मव्यति रिक्तत्वमेवानुगतमिति भावः । कञ्चुककल्पेति । कञ्चुकेन शरीरस्य यथssवरण तथेन्द्रादिना परमात्मनोप्या- वरणमिति तेषां तत्सदृशतोक्तिः । तेन तेषां स्थूलबुद्धिविषयत्वात् आधेयत्वादितश्चभगवच्छरीरत्वमुक्तंभवति । नन्विन्द्रादिदेवतानां कञ्चुक कल्पत्वे राजशरीरे चन्दनपङ्कप्रयोक्तुस्तच्छरीरमिवाराघकस्येन्द्रादिः फलप्रदोन स्यात् । तथा च देवान् देवयजोयान्ति इति तेषां फलप्रदस्वोक्तिविरोध इत्यत्राह – सर्वान्तर्यामीति । इदञ्च वक्ष्यमाण सर्वकर्म समाराध्यत्वे हेतुगर्भविशेषणम् । " सर्वभूतान्तरात्मानं विष्णुमेवयजन्तिते - तेपिमामेव- कौन्तेय ! यजन्त्यविधिपूर्वक मित्यादिकथनात् सावधारणं ईश्वर एव इत्यभ्यधायि । शास्त्रीयेति अशास्त्रीय- कर्मव्यावृत्तिः । समाराध्यत्वं = तज्जन्यप्रीतिभाक्त्वम् । यद्यपि शरीरमूतेन्द्रादीनामपि तचत्कर्मजन्यप्रीतिभाकृत्व मस्तीति ईश्वरस्यैव तथात्यकथनं कथमिति भवतिशङ्का, तथापि श्राद्धनिमन्त्रित विप्रादीनामिव देवतान्तराणामपि प्रीतिभा कृत्व मानुषङ्गिकमिति प्राधान्याभिप्रायेण तथोक्तिरिति बोध्यम् । अत्रैव हेत्वन्तरमाह — कल्पान्तरेति । तथाच - " आभूतसल्पवे प्राप्ते प्रलीने प्रकृतौ महान् । एकस्तिष्ठति विश्वात्मा सतुनारायणः प्रभुरिति देव- तान्तराणां कल्पान्ते नाश" वणात् प्रबलकर्मप्रतिबद्धफलानां कर्मणां कल्पान्तरेऽनुष्ठातृभ्यः कः फलंदास्यति बिना भगवन्तमिति भावः । तदुक्तं सर्वमूर्तिसाधारण्येनप्रवृत्तेपि शिल्पशास्त्रे – “ विष्णोरन्ये, राध्यमाना न साक्षाच्छ्री करास्सुराः । सर्वदेवास्पदे विष्णो धिष्ण्यं सम्पत्सुखा वह" मिति । राध्यमानाः = आराध्यमानाः । आस्पदे- अन्तरात्मतया आधारभूते । धिष्ण्यं - आलयः । " धिष्ण्यमोको निवसनं स्थानावसथवास्तु चेति निखण्डुः । । । । सर्वकर्मफलप्रदेति । " लभतेचततः कामान् मयैवविहितान् हितान् - “फलमत उपपत्ते” रित्यादिप्रमाणदिति । भावः । ननु ब्रह्मरुद्रेन्द्रादीनामपि जगद्धितार्थाय मोक्षशास्त्रप्रवर्तनाद्यतः धिकृततया मोक्षप्रदत्वं सिद्धमिति सामान्यतः तेपां फलदायित्वेकस्सन्देह इत्यत्राह - ब्रह्मरुद्रेति । चतुर्मुखस्य पुराणादिप्रवर्तकत्वेन रुद्रेन्द्रादेरहिर्बुध्य हि "" पर मत भने परतत्त्वाधिकारः 4. ‘முக்தியில் பகவானோடு சேர்ந்து எல்லாம் போக்யமே” 283 मुक्तप्राप्यते सर्वविशिष्टक्षां प्राप्य तृणादिक Gurup or प्राप्यान्तर्गत 86 नित्य पति मुक्त ब्रह्मादिक@ आमरणादिकनां पतिकंठ भोग्या ! तादिप्रवर्तकतयाच तेपां शास्त्रप्रदानादिकमिह विवक्षितम् । आदिनोपदेशादिग्रयः । अव्यवहितसङ्कल्पा- श्रयेति । अव्यवधानेनमोक्षकारणीभूत सङ्कल्पाश्रयेत्यर्थः । मोक्षकारणीमून संकल्पस्या व्यवहिताश्रयेतिवा । तथा चैतेपि परम्परयैवाचार्यादिवन्मोक्षोपकारका इत्याशयः । ननु विष्णुपुराणादौ - " जुपन् रजोप्रणं तत्र स्वयं विश्वे-. श्वरो हरिः । ब्रह्माभूत्वाऽस्यजगतो विसृष्टौ सम्प्रवर्तते ॥ तमोद्रेकञ्च कल्पान्ते रुद्ररूपी जनार्दनः । मैत्रेयाखिल मूतानि भक्षयत्यतिभीषण" इत्यादि वचनैः ब्रह्मरुद्रादीनामपि भगवदवतारत्वेन रामकृष्णादेरिव साक्षान्मोक्षोपायलं भविष्यत्येवेत्यत्राह — श्रीपौष्करेति । सात्वतपौष्करजयाख्यसंहितानां रत्नत्रयसमाख्यया विश्रुतत्वात् साक्ष. त् भगवन्मुखोद्गतत्वलक्षण प्राशस्त्यं तेषु अन्यतमस्यास्याप्यनिवार्यमितिहृदयम् । स्वभावमजहदिति । आकृतेः = परवासुदेवविप्रहस्य स्वभार्थ-सर्वगुणपूर्णत्वादिरूपं स्वभाव, शश्वत् पर्वकालेष्वपि अजहृद्यदाकारान्तरस्वं तत्त्व- मस्ति, हे अव्जसम्मून | तत् प्रादुर्भावान्तरमित्युच्यत इति तदर्थः । शश्वत् स्वभावमजहदित्युक्तया अस्य मुख्य प्रादुर्भावान्तरनामकत्वं सिध्यति । मुख्यशब्दार्थमाह-चेतनान्तरस्पर्शरहितेति । एतेनरामकृष्णादीनां साक्षाद्भगवदवतारत्वेन ब्रह्मरुद्रादिवैलक्षण्यमुक्तं भवति । त्रह्मरुद्रादे जवव्यवहितत्वात् । गौणप्रादुर्भावान्तरेति । तदप्युक्तं - " प्रादुर्भावान्तरोपेतं प्रादुर्भावगणं परम् । श्रुणु मे गदतस्सम्यग्यैर्व्याप्तं अखिलं जगदिति । " परं - अन्यत् । अत्र मुख्यप्रादुर्भावान्तराधिष्ठितत्वोक्तेः गोगप्रादुर्भावरूपत्वमेपांसिध्यति । केते ? इत्यत्राह- हिरण्यगर्भति । तथाचवचनं - " ब्रह्मरुद्रार्जुनव्यास सहस्रकर भार्गवाः । कक्कुस्थात्रेय कपिलबुद्धाद्याये सहस्रशः ॥ शक्तयावेशावतारास्तु विष्णोस्तत्कालविग्रहा इति । विद्याधिदेवादीति । “विभवाः पद्मनाभाद्याः त्रिंशचनव- चैवहि । …. विद्याधिदेवः कपिलो विश्वरूपो विहङ्गम इति निरूप्य, एतदधिष्ठित गणान्तरमुच्यते - " अइ कृति युताश्चेमे जीव मिश्राद्यधिष्ठिता इति । अत्र बुद्धस्यत्र रुद्रादिवत् गौणप्रादुर्भावत्वोक्तः, अन्यत्र " मोहनारूपस्तथा बुद्ध इति मोहनार्थत्वोक्तेश्च मुख्यप्रादुर्भावत्वानुपपत्त्याऽऽचार्यहृदयग्रन्धे तस्य साक्षाद्भगवन्मुख्यप्रादुर्भावत्वो- स्कीर्तनं चिन्त्यं भवति । अत एव - " अस्य कल्पभेदेन निर्वाह इति तत्त्वत्रयव्यापि निस्तः । कचिदपिप्रमाण तस्तथाऽनवगमादिति । अस्यार्थस्यसंवादमाह - सृष्टितत इति ।” उत्पाद्य पूवी सम्यवस्थापयित्वा यथा- । । पुरम् । इति शौनकस्मृती पूर्वार्धम् । “ब्रह्माशम्भुस्तथैवार्कचन्द्रमाश्चशतक्रतुः । एवमाद्यास्तथैवान्ये युक्तां वैष्णव तेजसा । जगत्कार्यावसानेतु वियुज्यन्तेच तेजसा ।” इत्यादि विष्णुधर्मोत्तरवचनमादिशब्दार्थः । 284 देशिकाशयप्रकाशसहिते कण की 60 सर्व(pio भोग्यuor. उपाधि 60 प्रतिकूल विरोधी 20 wpm सर्वेश्वर उपाधि स्वरूपरूपगुणविभूति निवृत्ति स्वत: प्राप्तानुकूल्य की ननु भाव्यकृता " तद्धि वासुदेवाख्यं परंब्रह्म सम्पूर्ण पाड्गुण्यवपुः सूक्ष्मव्यूहविभवमेदभिन्नं ययाधिकारं भक्तैर्ज्ञानपूर्वकेण कर्मणाऽभ्यर्चितं सम्यक् प्राप्यत" इत्यत्रार्चान्तर्याम्यक्तारद्वयस्य परवासुदेवरूपत्वाकथनात् बुद्धा- दिवत् तयोर्गोणप्रादुर्भावत्वमेवेति प्रतिभाति । ततश्चपञ्च प्रकार विग्रहविशिष्टस्यापि भगवत उपास्यत्वोक्तरयुक्तेत्य- त्राह - परव्यूहेति । आदिना विभवहार्दाचग्रहणम् । एषाञ्च पञ्चानां स्वरूपं पूर्वमेव निरूपितम् । सूक्ष्मः- परवासुदेवः । अन्तर्यामिरुपेत्यादि । एतदुक्तंभवति योगिभिरपि स्वयं भगवदनुभवरसिकतया, अन्यैरपि यथाषि- काररुच्यदि, परव्यूः विभवेषु अन्यतमस्य परिगृह्य ध्यातस्य मूर्तिविशेषस्यैव तद्योगिहृदये तत्तदधिकारिप्रतिष्ठापित लोहविम्वेचान्तर्यामितयाऽर्चारूपेणच परिणामात् अन्तर्याम्यचे अपिवस्तुतो न तेभ्यो वस्त्वन्तरमिति तयोस्तेष्वन्तर्भाव विवक्षातदभावाभ्यां पञ्चप्रकारत्वत्रिप्रकारत्यो क्तिसङ्गतिरिति । तत्त्वनवनीतस्था त्रिप्रकारत्वो तिरपि एव प्रकारेणार्चायाः परव्यूह विभव विशेपत्रयपरिणामस्वार्थकतयैव व्याख्येया । अत एव भाष्यकृतां नित्यचिना- विधिः = परवासुदेवपरिणामभूतार्चामधिकृत्येति सम्प्रदायोपिशोभते । एवं कचित् अर्चापरिणामस्वम पिहार्दस्य- स्वीकार्यमिति वदन्ति । यथाऽऽचार्यदिनचर्यामधिकृत्य कुमारवरदाचार्या आहुः - " हृत्पुण्डरीके वरदं सदारं निवेश्यतत्पादसरोजयुग्मे । अवद्धचित्तं सुसुखं शयानं " इत्यादिना । काञ्चीनगर करिगिरि वरदराजोद्याचार्याणामर्चा मूर्तिः । तदप्युक्तं तत्रैव " माध्याह्निकं कर्म समाप्य पश्चात् वन्दे यजन्तं वरदं सदारमिति, सायन्तनंकर्म समाप्य पश्चात् समेत्यच श्रीवरदाहयस्ये" तिच । अतः विभवादि परिणामत्वे हेत्वन्तरमप्याह-अर्चावतारेति । अत्र- " सुरूपां प्रतिमां विष्णोः प्रसन्नवदनेक्षणाम् । कृत्वात्मनः प्रीतिकरीं सुवर्णरजतादिभिः ॥ तामर्चयेत् …. | ये यथामां प्रपद्यन्ते तान् तथैवभजाम्यहम् ।" इत्यादिना आराधकस्य यथाभिमति अर्चाविग्रहकरणाभ्यनुज्ञानात् रामादेरदृष्टचररुक्मिण्यादियोगः, कृष्णादेर्वाकोदण्डमण्डितकरस्वादिकं किन्नकल्प्यत इति शासूचकमिद- मंचतिपदम् । वर्णः=कनक वर्णस्वघनश्यामत्वादिकः । भुजः - द्विचतुर्भुजत्वादिः । भूषणं-किरीटपिञ्छादि । अस्त्र - कोदण्डगदादिकम् । लाञ्छनं - उक्तवक्ष्यमाणव्यतिरिक्त तत्तद्रवतारासाधारण चिह्नानि । पत्नी - सीतासत्य भामादिः । परिजनः नैवते यहनुमदादिः । आदिना प्रत्यालीढ स्थित्याद्यवयवय सन्निवेश विशेषो विवक्षितः । पूर्व । மாற்றிய ஈசுவர க்ருபையே - நமக்கு இறங்கும் துறை, நிலையானது ப்ராப்யமானது. என்று அலையெறியாத அமுதக்கடல்போன்ற ஈசுவரனின் நிலையை நாமிங்கு உரைத்தோம். நமது ஆசாரியர்கள் அருளிச்செய்தபடியிலே.परमतभङ्गेपरतस्वाधिकारः 4. ॐ ब्राह्मकुडष्टिक Garigri वृथाजल्पबल्बजाएं की 67 60 6omb osiry Gamro or प्रमाणत क களாலேம் பண்ணுவது
। 285 पूर्वेति । अयमाशयः सुवर्णरजताघुपादानद्रव्या नियमेपि रामकृष्णादिष्वन्यतमस्यानुप्रवेशानियमेपि किञ्चित्परि महानन्तरं परिगृहीतस्य तथाविधमे ववर्णभुजादिकं विधातव्यम्, यथाविधं तत् पूर्वविभवादिषु प्रामाणिकं भवेत् । नतुस्वेच्छया । अर्चायाः पूर्वविभवादिपरिणामस्वात् । तस्यापि ततः पूर्वविभवादि सदृशतया तत्परिणामस्वात् । अतोनातिप्रसङ्गःकोपीति । एतेषां सर्वेषामपि शुभाश्रयत्यमाह - शुभाश्रयत्वेति । शुभश्चासावाश्रयश्चेति शुभा- - श्रयोदिव्यमङ्गळ विग्रह उच्यते । शुभत्वं शुद्धत्वम् । ध्यातॄणां पापनिवर्तकत्वमितियावत् । आश्रयत्वं = चित्ता- लम्बनत्वम् । विष्णुपुराणे – " प्राणायामेन पवने प्रत्याहारणचेन्द्रिये । वशीकृते ततः कुर्यात् स्थितं चेतश्शुमा श्रये " इति शुभाश्रयचिन्तनं विधाय " अन्येतु पुरुषव्याघ्न ! चेतसोये व्यपाश्रयाः । अशुद्धास्ते समस्तास्तु देवाद्या: कर्मयोनय " इति अश्रयत्वेपि शुद्धत्वमन्येषांनास्तीत्युक्तम् । भगवत्स्वरूपेपिशुद्धत्वसत्त्वात् तव्यावर्तनाया- श्रयत्वकीर्तनम् । ततश्चतदुभयं पञ्चप्रकार भगवद्विग्रहमात्रसाधारणमित्यर्थः । एतेन योगसूत्रव्याख्यायां शुभाश्रयशब्दे पष्ठीसमासं स्वीकृत्य कल्याणगुणाकरत्वार्थकत्वप्रतिपादनं वाचस्पतिकृतं निराकृतं भवति । उक्तक्चनविरोधात् भगवत्स्वरूपव्यावृत्त्यसिद्धेश्च । " दृष्ट एव हि न श्शोकमपनेष्यतिराघवः - अपीठा- न्मौळिपर्यन्तं पश्यतः पुरुषोत्तमम् । पातकान्याशुनश्यन्ति किम्पुनस्तूपपातकमित्यादिभिः विभवार्चादीनां विशिष्य शुभत्वं प्रख्याप्यते । एवमियता घट्टेन भगवत उपायत्वं प्रसाध्योपेयत्वमपि विशदीकरोति – मुक्त- प्राप्यतेति । मुक्तिकालेत्यर्थः । सर्वविशिष्टस्य प्राप्यत्वं-सोश्नुते सर्वान् कामान् सहब्रह्मणा विपश्चितेत्यादिप्रमाण- सिद्धम् । तत्र सर्वेशव्दार्थमाह – नित्येति । ब्रह्मादीति बद्धानां सर्वेषां तृणादीत्यचेतनानाश्चोपलक्षणम् । प्राप्यान्तर्गतेति । प्रधानप्राप्येश्वर विशेषणतयाऽप्रधानत्वेनप्राप्येत्यर्थः । एतावत् कालं बद्धान् प्रतिप्रतिकूलतया- स्वरूपानुकूलतया च भावानां विभूत्यन्तर्गतपदार्थानां कथमिदानीं मुक्तान् प्रति निरतिशयानुकूलतया भोग्यत्व- मिन्यत्र दृष्टान्तं दर्शयति — पतीति । स्वानुकूलपतिसम्बन्धिपदार्थानां पूर्वमतथानुभूतानामपि इदानीमनुकूलतया पत्नीं प्रति भानवत् – “ यस्त्वया शह सस्वर्गे निरयो यस्त्वयाविना - नहिमे जीवितेनार्थो नैवार्यैर्नचभूषणैः । वसन्त्य- राक्षसीमध्ये विनारामं महारथमिति भगवद्विश्लेषदशायामन्यधाप्रतीतानामपि लीलाविभूर्तिदर्थानां मुक्ता कालेऽनुकूलतया भानन्नविरुद्धमित्याशयः । एकस्योकोभयाकारयोगेऽविरोधं प्रतिपादयति — मुन्पु इति । प्रतिपादयति-मुन्पु । • (ச்லோகத்தின் கருத்து.) வேதாந்தங்களுக்குக்கிட்டகாப்பாய், கவிதார்க்கிககேஸரி யான வேங்கடநாதனிடமிருந்து தோன்றியதாய், உறுதியும் சாதுர்ய மாதுர்யங்களும் 286 देशिकाशयप्रकाशसहिते சிறைநிலையாம் பவத்தில் சிறுதேனின்பமுண்டுழல்வார் மறைநிலை கண்டறியா மயல்மாற்றிய மன்னருளே துறைநிலை பாரமென்னத்துளங்கா வமுதக்கடலாம் இறைநிலை யாம்உரைத்தோம் எம்குருக்களியம்பினவே तथा च सर्वपदार्थानां स्वभावतः प्राप्तं निरतिशयानुकूल्यं कर्मणातिरोहितं अत्यन्तप्रतिकूलतया स्वल्पानुकूलतया- वाभातिस्मेति, तन्निवृत्तौ तस्याअपि निवृत्तिरित्यर्थः । एवञ्च पदार्थेषु निरुपाधिकप्रतिकूल्या नुकूल्ययोरे कत्रविरोधेपि औपाधिक प्रतिकूल्यस्य स्वाभाविकानुकूल्येन न विरोध इति हृदयम् । एवं जीवतत्त्वाधिकारप्रभृति निरूपितेष्वर्थे- पूक्तेन न्यायेनैव तत्तदवान्तरशक्कासमुन्मूलनं कृतं भविष्यतीत्याह - मरुम इति । बाह्याश्चार्वाकादयस्सर्वेश्वर- स्वरूप एव विप्रतिपद्यन्ते । रूपगुणादिषु प्रच्छन्नवौद्धादयः कुदृष्टयः । यद्यपि प्रमाणतर्कादीन् प्रदर्श्यास्माभिस्तत्त- द्वाधुकेष्वर्येषु निरस्तेष्वपि पुनस्तत्राभिनिवेशविशेषवशात् किमपि ते प्रलपेयुरेव । तथापि ते प्रलापा निरर्थका एवेति केवल शब्दपुञ्जमा त्रतया वृथाजल्पत्वम् । जल्पनं केवलं जिह्वा व्यापारः । बरबजे = स्तंवारव्यस्तृण- विशेषः । ततश्च तद्वत् तेपामल्पमूलत्वेन सुनिरसत्वं सूच्यते । दूष्पार्थानां बहुत्वेपि दूप्यतावच्छेदकस्य प्रयोज- काकारस्यात्रानुशिक्षण दूषणं सुग्रहमेवेतिभावः ।
ननु " यतो वाचो निवर्तन्ते - इति दुरवबोधत्वेन प्रसिद्धस्येश्वरस्येह कात्स्न्येन निरूपणकथनं कथं विश्वसनीयम् ! इत्यत्राधिकारिमेदेन सदाचार्यसकाशेऽधीत शास्त्राणां न कञ्चिदपि दुर्मणमित्यावेदयन् स्वोतस्प सर्वस्य पूर्वाचार्याशयानुवादमात्ररूपतां स्वनैच्यायानुसन्धत्ते गाधया – शिरै इति " काराकल्पं वपुः — कस्मैस्व- देत सुखसञ्चरणोत्सुकाय कारागृहे कनकश्टङ्गलयापि चन्धः" इति बन्धनभूत देह स्थितिरूपे संसारे नित्यं निपत्या- त्यरूपमधु मिश्रविपसदृशविषयसुखानुभवितॄणां अत्यन्न परोक्षवेदतात्पर्यावगतिंप्रतिबन्ध की मूतानाद्य विद्याया निवर्तिका प्रधानभूता भगवत्कृपैव । अकिञ्चनजनानां अवगाइनतीर्थं, अथनित्यानुभाव्योविषयः, पञ्चादाकल्पमनुभवेप्यपर्याप्तः उत्तरोत्तरमाशास्यः पुरुषार्थश्चेतिवयं गम्भीराम्भोनिधिसदृश भगवत्तत्व स्थितिं पूर्वाचार्योपदिष्ट प्रादर्शयामेति पूर्णगाधार्थः । 1 ननु बाखकुदृष्टीनां अत्रोक्तप्रमाणतर्फेससमुन्मूलनं कथं भविता ? तेपि हि स्वस्वमतसाधकान् तान् प्रदर्शयिष्यन्ति । तथा च दुरुत्तरं व्यसनमित्यत्र स्वमतस्य सत्संप्रदायशुद्धिं स्वकृतैतत्प्रबन्धस्यप्राशस्त्यं एतदुप जीवनेनास्मदीयैः परेषां सुनिरसत्वश्वाह-वय्यन्तत्राणमिति । इदं शारीरकस्यकवचचत्त्राणं भवति । तद्धि ஔதார்ய காம்பீர்யங்களும் உடையதாய், இருக்கும் இந்த க்ரந்த பாகத்தை பெரியோர்களால் உபதேசிக்கப் பெற்றவர் எவரேனும்-ஜ்ஞாநசக்திக் குறைவுடையவரேயாயினும் - பெருமை परमतभङ्गेपरतत्त्वाधिकारः 4. य्यन्तत्राणमेतत् कविकथकहरे रुत्थितं वेङ्कटेशात् दत्तं सद्भिर्वधानस्थिस्चतुरमृदूदार गम्भीरगुम्भम् ॥ यः कविद्वामनोपि प्रकटितमहिमा विक्रमेरुज्जिहीत प्रज्ञादीजन्यगर्जत् परमतपरिषन्मस्तकन्यस्तपादः ॥ । 287 शरीरस्यत्राणम् । अत्र वादाहवः प्रवर्तते । अष्टादशसु दिनेषु भारतयुद्धं पूरा प्रववृते । अत्रतु ततोप्यधिकतया एकोनविंशत्यधिकारेषु परैस्सह विषदितव्यमभूत् । एतत् = जीवतत्त्वाद्यधिकारत्रयम् । अति विस्तृतस्याप्यस्यभाग– स्याम्भोनिधेरिवाङ्गुल्या, बुद्धिविशेपेण सङ्गृद्वैतदिति निर्देशः । एतेनास्याधिकारत्रयस्यैकपेटिकात्वं फलितम् । यस्मिन् ग्रन्थे एतदधिकारत्रयं सर्वार्थसिद्धिरीतिं अवशिष्टभागश्शतदूपणीसाम्यश्च भजतः । " सर्वार्थसिद्धिश्शत- दूषणीच द्वे खेटशस्त्रे कथकाग्रगानाम् । आयेन तत्र क्रियते स्वरक्षा प्रत्यर्थिभङ्गः कलहेन्यतस्स्यात् ॥ इत्युक्तेः । अतोऽस्यग्रन्थस्य सर्वोत्तमत्वसिद्धिः । कविकथकहरे: कवितार्किकसिंहात् । केवलं कोमळकवेः कर्कशस्य तार्कि- कस्यवानैतादृशप्रबन्ध विरचनेऽधिकारः; वक्ष्यमाण स्थैर्य माधुर्यादि गुणानुन्मेपादिति तत्कर्तुस्स्वस्य तदुभयरूपत्व- कीर्तनम् । …. हरेः वेङ्कटेशादुत्थितमिति निर्देशस्वारस्यात्, कोहान्योभुविमैत्रेय महाभारतकृत् भवेदितिरीत्या - स्यग्रन्थस्य साक्षात् भगवतएवोत्पन्नत्वं व्यज्यते । द्वर्त्तंसद्भिर्दधान इति । पत्रेक्षितादेर्व्यर्थत्वानर्थत्वादिनाऽस्मिन् अन्थे हठेन पठनं मामूत् । आचार्यसन्निधौ अवनतिपूर्वकं अध्येयोयं ग्रन्थ इत्यर्थः । एवं वक्तृवैलक्षण्यादिकमुक्ता- विषयवैलक्षण्यदिकमाह - स्थिरचतुरेति । स्थैर्य - असन्दिग्धार्थक शब्दसन्दृव्यत्वम् । चातुर्थ - " अवशादुत्तान- दत्ताननाः प्रस्तोप्यन्त्यवधिं प्रयोगपदवीसारस्यसारस्यन" इत्युक्तरीत्या प्रत्यर्थिभिरपि प्रार्थनीयत्वम् । मृदुवं अनायासेनावगम्यमानत्वम् । औदार्यम्-शब्दार्थयोः यावच्छक अपेक्षितान्यान्ययुक्ति निकरसमर्पकत्वम् । गाम्भीर्यम् तात्पर्येयताराहित्यम् एतेषां गुणानां गुम्भः यस्मिन इति ग्रन्थद्योस्यापाद चूडमेतन्मयत्वं तम् । अत्रादौ स्वमतस्य प्रतिष्ठापनात स्थैर्य, अनन्तरं सचमत्कृति परमतदूषणात चातुर्य, अथ भगवच्छास्त्रयोः पाञ्चरात्रवैखान सयोरविरोधकरणात् मार्दवं, पश्चात् परोकोपायोपेययोः खण्डनपूर्वस्वसम्मतयोस्तयोर्यथाधिकारं सर्वेभ्योपि- वितरणात् औदार्थ, निगने सर्वार्थानुक्रमणात् गाम्भीर्यञ्चबोध्यमिस्योहुः । अस्मिन् पक्षे - एतदादिभूत भाविकरस्न ग्रन्थपरामर्शः, नत्वेतावन्मात्रस्य । तदानीमन्ते पठनीयस्यास्यपद्यस्य प्रसङ्गवशान्मध्यनिपाल इति बोध्यम् । एत- दूद्मन्धेऽधिकार्यनियममाह - यः कश्चिद्वामनोपि । परमतभङ्गकामस्सर्वोप्यधिकारीतिद्योत्यते । बामनोपि - मन्द प्रज्ञोपि । भगवदवतार भूतवामनोपीति ध्वन्यते । प्रकटितमहिमा = एतद्मन्थाध्ययनेनेति इन्द्राद्विप्रार्थनेनेतिच शेषः । विक्रमैः - बुद्धिबलादिभिः पदन्यासैश्च । उज्जिहीत वांघत । उत्पूर्वकात् होहाङ्गताविति धातो
288 देशिकाशयप्रकाशसहिते इति कवितार्किक सिंहस्य सवतन्त्र स्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ता- चार्यस्यकृतिषु श्रीमत्परमतने परतत्त्वाधिकारश्चतुथस्सम्पूर्णः ॥ 4 ॥ कवितार्किक सिंहायकल्याण गुणशालिने । श्रीमते वेङ्कटेशा यवेदान्त गुरवे नमः । संभावनायांलिङ् । वादिविजयप्रकारं दर्शयति – प्रज्ञादौर्जन्येति । प्रज्ञयादुर्जनस्वभावेनच गर्जन्तीपरमत- परिषदित्यर्थः । पादः - वामपादः । अदक्षिणानां तेषां दक्षिणेन पादेनारप्रष्टव्यत्वात् । " पदमदक्षिणंलक्ष्यतां - अष्टापदकंटकमसौ वामपादे बिभर्तु " इत्यन्यत्रोक्तेः । भग्नदर्पाणां तेषां स्वयमेव शिष्यीभवनाद्वा बलाद्विनय- नेनवा तेषाम्मस्तके शिरसि न्यस्तवामपादोयमधिकारी महीयत इत्यर्थः । । 1 अत्र यः कश्चिद्वामनः - इति, “विक्रमैरुज्जिहीते “ति च वामनत्रिविक्रमकथाप्रस्फूर्तिः । यः कश्चित् = अज्ञातकुलगोत्रः । तदुक्तं — “कस्त्वं ब्रह्मन्, अपूर्वः, चचतवबसतिः, याखिलान ससृष्टिः कस्तेन्त्राता धनाथः, कचतवजनकः नैवतातं स्मरामि " इति । सद्भिर्दत्तमित्यादिना तद्वैलक्षण्यमप्यनुसंहितम् तत्रासुरस्वभाव एकएव दाता बलि:, अत्रत्यनेके सन्तः । तत्रैकस्यैव मस्तकेन्यस्त पादः, इहतु परिपन्मस्तके । एवं पुरादुर्वासस- श्शापात् भ्रष्टश्रीकः इन्द्रः विश्वरूपान्नारायणकवचं शरीरमात्रत्राणं प्राप्य शत्रून् जिगाय अत्रतु वेङ्कटेशात् शारीरकन्त्राणं ग्रन्थकवचमाध्येत्यपि बोध्यम् ॥ निस्सन्देहं न्यरूपि, त्रिविधचिदचितोरान्तरश्चान्तरङ्गे नित्यं नृत्यन् प्रपन्नेष्वखिलभयतमोभानुमान्योनुमान्यः | यस्यां च प्रक्रियायामिह बहुविशद देशिकेन्द्रेण येन श्रेयः, मेयं प्रमाणं प्रविदिति दिशतात् नित्यमेतत्त्रिरूपम् ॥ परस्यतत्त्वं प्रकट प्रसाध्य प्रशान्तचित्तांश्च परान् विधाय । विभात्यसौ वेङ्कटनाथसूरिः, विशिष्टविद्यानिधिवृन्दबन्धः ॥ 0 इति श्रीवत्सवंशायनस्य देशिकचरणपरायणस्य नारायणस्यकृतिषु परमत्तभङ्गव्याख्यायां देशिकाशयप्रकाशाभिख्यायां परतत्त्वाधिकारस्संपूर्णः ॥ 4 ॥ பெற்று தமது விக்ரமங்களால், அக்ரமம் செய்யும் ஹடபுத்தியை உடைய பிறமத கோஷ்டி யின் தலைமேல் தமது இடதுகாலை ஊன்றி வெற்றியைப்பெறுவர். பரதத்துவாதிகாரம் தமிழ்மொழிபெயர்ப்பு முற்றிற்று. श्रीः श्रीमते रामानुजाय नमः ।। श्रीमते लक्ष्मीनृसिम्हपरब्रह्मणे नमः ॥ ।। श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः ॥ श्रीमान् वेङ्कटनाथार्यः कविता फिककेसरी || वेदान्ताचार्यवयों मे सन्निधत्तांसदाहृवि ॥ ॥ अथ श्रीपरमतभङ्गे समुदायदाषाधिकारः ॥ ५ ॥ வெறியார் துளவுடைவித்தகன் தன்மையின் மெய்யறிவார் குறியார் நெடியவரென்றொரு குற்றம் பிறர்க்குரையார். அறியார் திறத்தில் அருள்புரிந்து ஆரணநன்னெறியால் சிறியார்வழிகளழிப்பதும் தீங்குகழிப்பதற்கே. श्रीः श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहमपरब्रह्मणे नमः । अथश्रीमत्परमतभङ्गव्यारख्यायां देशिकाशयप्रकाशाभिरव्यायां समुदायदोषाधिकारः पञ्चमः ।। ५ ।। वेङ्कटेश्वरगुरूत्तमसूक्ते ! भक्तइत्ययि ! दयां मयि धेहि । येन नाहमिह साहसवृत्तौ सम्प्रवृत्त उपहासपदं स्याम् ॥ १ ॥ परमतसमुदाये दूषणं तुल्यरूपं वदति नवनवं यः पश्वमोग्ग्रन्थभागः । तमपि कमपि देवं देशिका यावतारं प्रणिपतनविशेषैः प्रीणयन् प्रक्रमे द्राक् ।। २ ।। अथ वृत्तेष्वधिकारेषु विशदंविमृष्टेपि तत्त्वत्त्रये यावत्परमतनिरसनं नप्रतितिष्ठति प्रज्ञेति- “ससंशयान् हेतुबलान्नाध्यायसति माधवः । “इत्युक्तदशानिवृत्त्यर्थ, परमतानि निराकरिष्यन्, निराकर्तॄणाम- भिसन्धिशुद्ध निराकरणप्रयोजनश्च सङ्गृह्णाति-वेरियार तुळवुडे इत्यादि । अतिपरिमळतुन्दिलतुळसीदा- मभूषितस्याश्चर्यमहिम्नः भगवतः कृपारससारस्यवेदिनः - अयंहखः अयंतुदीर्घः - इत्यादिवादिव्यक्तिगतपृ क्षण परिवाद पराङमुरवाः महान्तः - मन्दमतीन् छात्नाननुकम्प्य वैदिकं पन्थानमनुरुध्य परवादिनाकृतं छ : ஸ்ரீபரமதபங்கத்தில் 5வது ஸமுதாயதோஷாதிகாரத்தின் தமிழ் மொழிபெயர்ப்பு. (urarb) Báकती क्रंशक्र உடைய ஸ்ரீ துளஸிமாலாலங்க்ருதனான எம்பெருமானின் தயாதிகுணங்களுடைய உண்மை ஸ்வரூபத்தை உள்ளபடி அறிந்த பெரி யோர்க்கு உலகம் முழுவதும் ஒரேமாதிரியனதே இவன் - குள்ளன், இவன்-நீளன் என்று வீணேபிறர்க்கு குற்றங்களுரைக்கமாட்டார்கள். ஆயினும் அவர்கள் மந்த மதிகளான மாந்தர்கள் பால் கருனைசுரந்து, வைதிகஸித்தாந்தப் ரமாணங்களைக் கொண்டு, மற்றகீழ்த்தரமான மதங்களைக்கழிப்பதும் நமது தீங்குகளை அறவே அகற்றுவதற்காக என்று நாம் உணரவேணும். (२) देशिकाशयप्रकाशसहिते “பிறமதங்களின் தவறுகளை அவச்யம்கண்டிக்கவேனும்.’’ प्रबल प्रमाणसिद्धस्वपक्षोपक्षेपपूर्वक सङ्ग्रहेण परपक्ष Gath. GoGo मन्दमति - “अज्ञश्चाश्रद्धधानश्च संशयात्मा विनश्यति । नायंलोकोऽस्तिनपुरः नसुखं संशयात्मनः ॥- ससंशयान् हेतुबलान्नाध्यावस तिमाधवः " - इत्यादि श्रीलंका का दशै@maana परपक्ष को क निश्शेषraapaGa Gour Gogaji समुदायदोष m. क्षुद्रोपद्रवं द्रावयन्तीत्येतत् - आस्तिकानां खकीयानां मतिमान्द्यं परिहर्तुमेव । नवादिविजयाद्यन्यप्रयोजनार्था- मितिपूर्ण गाधार्थः । अत्राचार्याणां भगवत्कृपासंकल्पप्रकारचे दित्वकथनेन - परवादिभिस्सह वाग्युद्धे सम्प्रवृत्तेपि तेषांस्वोपर्यास्कन्दनस्य, स्वयं प्रतिवक्तव्यतायाश्च तत्तत्कर्मानुगुणभगवत्सङ्कल्पार्धानत्ववुध्द्या परेषु निर्विकारचित्तत्वेन वैरानुबन्धाभावस्सूच्यते । अयंहखः इत्यादिव्यक्तिदूषणदूरीकरणोक्त, या ग्रन्थकर्तृवि- पर्यंतिह, यविशेषस्संस्मार्यते । तथाहि - कदाचित् विदुषां परेषां समाजे प्रविशतामेतेषामाचार्याणां मूर्तिमालोक्य - आकरोह्नख - इति लौकिकोक्तया परवादिपूपहसत्सु सत्सु - आकारः कथंहख: ? सहि दीर्घखर इति सचमत्कृति तेनैवावसरेण क्रमशस्सर्वशात्त्रार्थचर्चा प्रवर्त्यन्त जितमाचार्यैरिति । आचार्याणां परपक्षक्षपणमपि खपक्षरक्षणनान्तरीयकतयैव कर्तव्यंभवति । यथा हनुमतोक्तम्- “देहस्य रक्षणार्थाय प्रतियुद्धा मया रणे ॥ इति रावणम्प्रति । अथ पूर्वमेवाधिकारत्रये तत्तदवसरेषु परमतस्य प्रतिक्षिपत्त्वात्पुनरत्न तत्करणं व्यर्थं भविष्यतीति शङ्कायां तयोवैलक्षण्यप्रतिपादनमुखेन पूर्वप्रकरणसङ्गतिमाह-प्रबलेति वाकयद्वयेन । खपक्षः - नाथोप प्रवृत्तं यामुनेयप्रवन्धैर्वहुभिरुपचितं यतीन्द्रस्सम्यक्त्रातं आखिलतमः कर्शनमस्माकं विशिष्टाद्वैतदर्शनम् । तस्य प्रवलप्रमाण सिद्धत्वश्च निगमागममर्मज्ञबोधायनाद्यादृतत्वम् । तदस्मत्पक्षस्यैवेतिभाष्योपक्रमएव स्पष्टम् - भगवद्बोधायनकृतामित्यादिना । विपरीतमिदं परपक्षेषु । तथाचशङ्करभाष्यारम्भे- युष्मदस्म- त्प्रत्ययगोचरयोरित्यादिना-जगन्मिथ्येत्येव भवितुंयुक्तमिति खोत्प्रेक्षितार्थं प्रतिपाद्य यथाचायमर्थस्सर्वेषां - वेदान्तानां तथा वयमस्यांशारीरकमीमांसायां निरूपयिष्याम इति स्पष्टं तस्यैवानुसर्तव्वत्वमुच्यतेस्म । उक्षेपःप्रारम्भः । सङ्ग्रहेणेति । खपक्षोपन्यासावसरे प्रसक्तानामेव परपक्षांशानां पूर्वखण्डनात्, तदभ्युपगत ப்ரபலமான ப்ரமாணங்களைப்பெற்ற நமது ஸித்தாந்தத்தை முன்னாடி. வெளியிட்டு, சுருக்கமாக பிற மதங்களைப்புரட்டினோம். ஆனாலும்- மந்தபுத்தியுடையசிலர்-அறியாமை யாலும், அசிரத்தையாலும் ஸந்தேஹப்பேர்வழிகளாகி அழிவர். அப்படிப்பட்டவர் இந்த உலகத்திம், மேலுலகத்திலும் ஸுகலேசமுமடையார்- ஏதாகிலும் குதர்கத்தினால் ஸம்சயம் பேசிப்பொழுதைக்கழிப்பவனிடம் கடவுளும் குடிகொள்ளமாட்டான். ‘இந்தமாதிரி நிலை சிலருக்கு வாராமைக்காக பிறர்மதங்கள் அனைத்தையும் அலசி ஆராயவேண்டியுள்ளது- அதில் முதலிலே, பிறமதங்கள் அனைத்துக்குமுள்ள திரண்ட தோஷம் சோல்லுகிறோம். परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः “பிறரோடுவாதங்கூடாது என்றதின் கருத்து.’’ (३) “यथाशक्ति निगृह्णीयात् देवतागुरुनिन्दकान् । विद्याचोरोगुरुद्रोही वेदेश्वर विदूषकः । तएते बहुपाप्मानस्सद्योदण्डया इतिश्रुतिः ॥ " इत्यादिप्रमाणaaragarh, “तत्त्वाध्यवसायसंरक्षणार्थं जल्प वितण्डे बीजप्ररोहसंरक्षणार्थं कण्टकशाखावरणवत् " अक्षपादोक्तप्रकारrg विजिगीषुकथं Govoir वेदोपप्लावकयायकुदृष्टि निराफतीक प्रात्पn Goo - " नविगृह य कथां कुर्यात् - अधोयानः पण्डितंमन्यमानः योविद्यया हन्ति यशः परस्य । तस्यान्तयन्तश्च भवन्ति लोकाः नचास्य तत् " कृत्स्नप्रमाणप्रमेयदूषणं नकृतमितः परंकर्तव्यं चेतिभावः । तदेव प्रतिज्ञानीते मेलिति । परोक्तप्रयोजन भङ्गाधिकारान्ते एतत्ग्रन्थभाग इत्यर्थः । मन्दमतयः = बुद्धिचलनसम्भावनावन्तः । येतु पूर्वाधिकार व्रयोक्तार्थान्श्रुत्वा स्वयममुह, यन्तः मुह, यतोऽन्यानपिप्रतिबोधयितुं समर्याः, तेपान्त्येतावतंचालमितिभावः । अज्ञश्चेति । " श्रद्धावान्भजते ज्ञान” मितिपूर्वोक्तार्थस्येदं व्यतिरेकवचनम् । श्रद्धा शास्त्रार्थस्य स्पष्टं ग्रहणत्वरा । संशयात्मान्संशयस्वभावः । विनश्यतिन्नष्टो भवतीतिभाष्यम् । " नित्यस्यात्मनः पुरुषार्थशू न्यतालक्षणस्य विनाशस्य पूर्वापरभावेन सन्तन्यमानस्य प्राचीनस्यैवानुवृत्तिप्रदर्शनार्थं प्रकृतिप्रत्ययार्थभेद- विवक्षया नष्टो भवतीत्युक्तमिति तत्र तात्पर्यचन्द्रिका | अयमिति प्रत्यक्षदृष्टत्वसूचतात्, अस्यंवाभावे कुतश्शास्त्रार्थश्रद्धयाऽवाप्यस्य परलोकस्येति कंमुतिकन्यायसिद्धिः । एतच्छोकार्थस्तु विस्तृतस्सङक्षेपशा- रोरके-अज्ञो विनश्यति पुमानतिमूढभावात् अश्रद्धयोपहतबुद्धिरतोपि कष्टः । कष्टाच्चकष्टतरएवतुसंशया त्मा दुःखं सदेति भगवानपि वासुदेवः ।। इति । अत्राहेतिशेषः । ससंशयानिति । “निस्संशयेषु सर्वेषु नित्यं वसति वं हरिः । इतिपूर्वार्धम् । हेतुवलात्ससंशयानित्यन्वयः । ततश्च बहुविदामपि हेतुकादिसंसर्गेण मतिचलन संभावनास्तीति द्योत्यते । दृष्टवर्शवादिसहवासेन गोविन्दभट्टारकादीनां प्रच्युतिपरिहारादिकमै- तियेषु । अत्रोपसर्गविशेषयोगाद्वितीयाप्रयोगः । आदिना- “एकं यदिभवेच्छास्त्रं ज्ञानं निस्संशयं भवेत् । बहुत्वा दिह शास्त्राणां ज्ञानतच्वं सदुर्लभमित्यादिकं विवक्ष्यते । दशान्भगवद्वैमुरव्यनित्यदुःखादिकारणससं- शयत्वावस्था । परपक्षाः चार्वाकादिपाशुपतान्ताः । निश्शेषेति । यथाऽल्पोपि व्याधिरूपेक्षितो बाधकत- या वर्धेत, तथैव-क्षुद्रोपिशर्तोर्वादोऽवशेषितोऽनर्थायैव भवतीतिभावः । मुपंड प्रत्येकं लोकायताधिकारेषु तत्तन्मतदूपणात्प्राक् । समुदायदोषेति । परेषां परस्परं परश्शतविप्रतिपत्तिसद्द्भावेपि तायिस्मृत्य இங்கு சிலப்ரமாணங்கள்-தெய்வம் குருஇவர்களை நிந்தித்தால், அவர்களை நாம் ஆம் தனையும் முயன்று வெளியேற்றவேண்டும் என்று கூறுகின்றன. குருவுக்குத்ரேஸம் செய்து கல்வியைக்களவாடுகிறவன், வேதம் தெய்வம் இவைகளைத் தூற்றுகிறவன், முதலானோர் மஹாபாபிகளாவூார். அவர்களுக்கு அப்போதே தண்டனை வழங்கவேண்டும் என்று வேதமும் கூறும் என்கிறன சிலவசனங்கள், கௌதமர் என்ற மஹர்ஷி - பயிரைஞ்சாக்கமுள் வேலியிடுவது போல் - தத்துவநிச்சயங்களைக் குலைக்காமலிருக்க சிலரோடு, உன்மைபேசி வெற்றிபெறவேணும் என்ற ஆசைகொண்டும், எப்படியேனும் அவர்வாயை அடைக்கவேண்டும் என்ற ஒரே (४) देशिकाशयप्रकाशसहिते ब्रहम फलं ददति । वादेन ब्राहमणं जित्वा हृष्टो भवति यो नरः । श्मशाने पादपस्सस्यात् कङ्कगृर्धनिषे- वितः ॥ गुरुत्वङ्कृत्य हुङ्कृत्य विप्रं निर्जित्य चादतः । " इत्यादि वीतराग वैदिकविषय नियत asara &LQ. वाद GorraiGo कथं न जैनादि-प्रमाणतर्काभास लंभित्र GC प्रवृत्ति 4.नी Grapभय, वीतरागत्वप्रसिद्धियं विप्र शास्त्रप्रामाण्य धर्माधर्मादिया, वेदप्रामाण्यmmerpoi, @rairm धर्माधर्मादिक urmura nir Car (Rsor) वेदबाह या निराकरणी महा भारतादिनी ॥ उपारव्यानीकं बलंगGयाही बा वेदान्त्युपरोधायैकमत्येन संधीभूय श्वावराहकलहक्रमादमी पतन्ति । ततश्च संकुलयुद्धे प्रात्पेएकेन प्रहरणेन सर्वानिव शत्रून् उद्दिश्य एकदूषणोक्त या सर्वपरमतसंस्पशिसमुदायदूषणानि प्रथमं देयानीति भावः । अतएवास्याधिकारस्य समुदायदोषाधिकरसंज्ञेति । " प्रागल्भ्यमानशरणाः प्रतिवावदूकास्संभूयबादकरणेपि नमेऽविषया” इति भवत्याचार्याणां मेधाविलसितम् । ननु - " नविगृह, यकथांकुर्यादिति परस्सह विजयाय न वाग्युद्धकरणं युज्यत इति निषेधात् तादृशस्यास्य ग्रन्थस्य कथमिदानों प्रणयनाभिसन्धिरित्यत्र साधकबाधकवचनान्युपन्यस्य विषयं व्यवस्था- पयति यथाशक्तीति । उत्तमकथारूपवादकरणे सामर्थ्याभावेसति जघन्यभूतजल्पवितण्डाभ्यामपिवेत्यर्थः विधाचोरः -गुरूपसत्तविना पवेक्षणादिना विद्यामधिगतः, " मत्कर्तृतामननुकीर्त्यच कीर्तिनाशान्नि स्सन्ततिर्जगति जन्मशतानि भूयात्”…“कर्णामृतं रक्षत हे! कवीन्द्राः । यत्तस्य दैत्या इव लुण्ठनाय काव्यार्थचो राः प्रगुणीभवन्ती” त्याद्युक्तरीत्या परकीयग्रन्थेभ्यस्तन्नामान्यनुत्कोत्यं तदुक्तविषयस्य स्वकीयत्वेन स्वग्रन्थे विनिवेशयिताच । सद्यो दण्ड्याः न्हष्टमानएवखयं यादादिना तदशक्तो राजदण्डादिन्नावा निग्राहयाः । अक्षपादसम्मतिमप्याह तत्त्वाध्यवसायेति । तत्त्वनिश्चयेत्यर्थः । अयमाशयः- “पारुष्यमतिवादश्च पैशुनञ्चैव सर्वशः । अनिबद्धप्रलापश्च वाङ्मयं स्याच्चतुविधमिति सामान्यतो वृथाजल्पवितण्डयोनिषेधेपि- वायकु - दृष्टयादिभिस्सह बादकरणेन तच्वाध्यवसायादेर्दुस्सम्पादत्वेन, तदा जल्पवितण्डे अपि प्रयोक्तव्ये एव । நோக்கம் கொண்டும் கூடவாதிடலாம் என்கிறார். ஆகையால் வெற்றிபெறும் வாதமார்க்கத் தில் நின்று வேதங்களை அழிக்க உட்பகையும் வெளிப்பகையும் கொண்டு உழைக்கும் துர்வாதி களை வென்றிடவேவேணும். பிறரோடு வலியவந்து வாதம்செய்யாதே,“நன்குபடித்து- தானே பண்டிதன்-என்றுஎண்ணி, தன்கல்விச்செருக்காலே பிறரின்புகழை எவன் பாழ்படுத்து கிறானோ-அவனுக்கு கிறானோ - அவனுக்கு இவ்வுலகத்துப்பயன்கள் க்ஷணங்களாகும். வேதம் மேலுலகப்பயனை யும் தாராது.““வாதில்ப்ராம்மணனை வென்று எவன் மனம்மகிழ்கிறானோ அவன் சுடுகாட்டில் கழுகுபருந்துமுதலிய பக்ஷிகள் நிறைந்த முள்மரமா கப்பிறப்பான்"தன்குருவை-நீவா நீபோ மா परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः pit rGgraph. (५) शि ंपरपक्ष क. - अगरहित तर्कका परिकर के बी 4, उपजीव्यप्रत्यक्षादिविरुद्धहेतु प्रयोगिक, अनादिनिधनाविछिन्न सम्प्रदायतै G निर्दोषroor वेद विरुद्ध Gagauji, भ्रमविप्रलिप्सादिदोषदूषित ॥ r पुरुषक (DLE वाकया प्रमाणक श्री श्री दोप. श्री कहाgh तर्फ आभास प्रत्यक्षादिविरोधक के अGan अवसर& aLGorh. 7 बीजाङ्कुरस्य संरक्षणाय कण्टकशारवयाऽऽवरणकल्पनवत् । कशादिना ताडयित्वा गवादिमृगाणां वारणेऽ- शकेय सति मार्गेषु गछतां पादवेधिकया कण्टकशारवयापि परितोवृत्तिः कियते । तद्वत्-महतामनभिमताभ्यां कदाचित्सिद्धान्तस्यैव दूषिकाभ्यामपि जल्पवितण्डाभ्यां व्यवहर्तव्यमेवेतिभावः । अतेदंबोध्यम्-वीतराग- कथा यादः । उभयोरुक्तिप्रत्युक्तिपरम्परा कथा । तस्याश्च - " शिष्यगुरुसब्रह्मचारिश्रेयोर्थिभिरभ्युपेयादिति रीत्या यथाप्रमाणं अज्ञातज्ञापनार्थं स्थितस्थापनार्थं संशयापनोदनार्थश्व कियमाणतया जयाद्यर्थत्वाभावेन वीतरागाणां कथेतिप्रसिद्धिः । अत्रखपक्षस्थापनं परपक्षप्रतिक्षेपश्चेति द्वे अडगे । वीतरागंर्वादमध्ये न बुद्धिपूर्वकं दुष्टहेत्वादि प्रयुज्यते । अबुद्धिपूर्वकन्तु तत्सह्यम् । विजिगीषाविरहात् । इयमेतादृश्येव कथा यदि विजिगीषया परवादिभिस्सह क्रियेत, तदा सैव जल्प इति जल्प्यते । अयमेव जल्पः स्वपक्षस्थापना- भिसन्धिना विना केवलं परमतदुदूपयिषयैव यदि प्रवर्तेन, तदा वितण्डारथ्यां भजते । अनयोरुभयोः विजिगी- पादिना दुष्टहेत्वादिप्रयोगोपि कदाचिद्भवति । तथाच वादएकएववीतरागः क्रियते । अन्ये द्वेअपि विजिगो- षुकथैव । परन्तु कैश्चिंद्वीतरागशिखामणिभिराचार्यैः केवलं तत्वाध्यवसायसंरक्षणायं परस्सह वादमार्गेऽस भाविते सति जल्पदिकमप्यल्पमाश्रीयतइति लोके बहुळमुपलम्भात् कदाचित् जल्पादिकमपि वीतरागकथा भवतीत्यनुमन्तव्यनिति । ततश्चोक्तवचननिचयभावं निर्गळितं दर्शयति विजिगीषुकथेति । वेदोपप्लाव- केत्यनेन तस्सह वीतरागाणां यादमार्गाश्रयणस्य दुष्करत्वं द्योत्यते । प्राप्तेति । " स्वया मन्निदेशवर्तिना कौशिक नियमितेन राघवेणेव लब्धाधिकारेण यथाविधि वीतरागकथानवसरे वेदेश्वरविदूषकास्सर्वे तस्था- ध्यवसायसंरक्षणार्थं बलातिबलाभ्यामिव जल्पवितण्डाभ्यामपि जेतव्या इतिसङकल्पसूर्योदयोक्तदिशा प्रकृते என்று ஒருமையில் பேசியும், ஹும் என்றவாறு கோபித்துக்கொடும், ப்ராம்மணனை வாதில் வென்றும் இருக்கிறவனுக்கும் முன் சொன்னகதியேகிட்டும்.’’ என்றுபிரமாணவசநங்கள் கூறுகின்றனவே என்னில் -அவை, மிகவும் வைராக்யமனப் பாங்குடையவைதிகோத்தமர் விஷயமாகவந்தவை. பொதுவானவை அல்ல- பற்றற்றவர்கள் பரஸ்பரம் செய்துகொள்ளும் விவாதமே விசாரமென்னத்தகும் என்று ஜைநர் முதலியோர் சொன்னது-அவர்களுடையமதத் தில் சரியான பிரமாணங்கள் யுந்திகள் இல்லாதிருப்பதால் முடிவில் நாம் தோற்றுவிடுவோமோ என்றபயத்தாலாகும். தங்கள் குருவே பற்றற்றவர் என்று உலகில் பகட்டிக்கொள்ளுவதற்காக (६) · वेद नित्यनिर्दुष्ट Lairag ? वर्णपदवाक्य को काळा मी? पदक्रं देशिकाशयप्रकाशसहिते “வேதம் நித்தியமானது 1” प्रमाण 100 परमत का वेदविरोधक दोष प्रत्यक्षादिक arrGo अनित्यत्वi Grpa चेदकं नित्यorbulg. वेदनित्यत्व सर्वकालgh एकरूपक्रमविशेषविशिष्ट மா LG प्रयोगिsium. mauro, क्रमव्यक्ति वेदोक्तLDIT or उत्पत्तिनाश Gargah, ईश्वरjpg 10 प्रवत्ति mauro पदpuria वेद muyi निस्य Q @ GunGo वर्ण प्रवर्तकल Glosboor एकरूप . वर्णनित्यत्वort पुरुषबुध्यधीन क्रमविशेष Gar Gurgy अनित्यत्वboob. शद्वाधिकरण शबरस्वाम्यादि खाचार्यनियमनमप्यस्तीति ध्वनितम् । अथ कथानिषेधकवचनानां भावमाह-न विगृहेयति । … वहिर्माल्यं- नधारयेत् । गवां चयानं पृष्ठेन सर्वथैव विगर्हितमिति मनुः । विगृहयविजिगीषया बलात्कृत्य । निषेधा तिलङघनेऽनर्थमाह- अधीयानइति । अध्ययनावस्थायामेवात्मानमयं पण्डितम्मन्यत इति अहो मोहस्य विलसितमिति पदद्वसमभिव्याहारेण भावः । परस्य अधीतविद्यस्य लब्धप्रतिष्ठस्य कस्यचित् । लोका:= फलभूता इहलोकभोगाः । पराजेतुः पुरुषस्य कीर्तिसुखादिकं सममितियावत् । अन्तवन्तः न्नाशवन्तः । नश्यन्तीति यावत् । ब्रह्मन्वेदः । फलं पारलौकिकं सुखम् । नददातिन्नदास्यति । वर्तमानसामिप्येलट् । एहिकानर्थमेव विवृण्वद्वाक्यमाह-वादेनेति । कथासामान्यस्योपलक्षणमिदम्, वादेन ब्राह्मणविजयाभिमानेपि- चेद्दोषः, तहि फाकथा ? कथान्तरस्येति तयोः कंमुतिकन्यायसूचनंवा । पादपः शाल्मल्यादिकण्टफिद्रुमः । तस्मिन्तेव कङकगृध्रादीनांवासात् । श्मशानंइतिशवशयनमित्यस्य विकृतिभूतंपदम् । तत्कीर्तनमत्र कडकगृध्धादीनां मांसाशिनां तल्लाभसूचनार्थम् । गुरुमिति । त्वङ्कृत्य- “त्वमागच्छ त्वं गच्छे” तिनीचवा- चा भृत्यमिवोद्दिश्य । “धन्यावयं भवत्पादरजः पूतमिदं गृहमितिहि सोपचारं वाचाऽर्चयितव्यम् । हुंकृत्य हुङकारेण शपित्वा । हुमिति कोपानुभवानुकारः । अस्याप्यु त्तराधं- “श्मशाने जायतेवृक्षः कङ्कगृधोपसेवित इति पूर्वोक्तेन शब्द तोर्थतश्चसमानम् । अतएवास्यानुदाहरणम् । वीतरागवै दिकविषयेति । तथाचोक्तवचनेषु- “परस्य, ब्राह्मणं, विप्रं” इत्यादिकथाप्रतिसम्वन्धिवाचकपदानां वीतरागः अधीतवेदः यः पण्डितोत्तमस्साधुः पुरुषः- तादृशव्यक्तिपरतया विगृह्य नकथा कार्येत्येव भावो ग्राह्यः । तैर्यात्किश्विच्छास्त्रार्थक्षोभस्याप्य- 1 வுமாம். ஆகையாலே “வேதசாஸ்த்ரம் பிரமாணம்-தர்மம் அதர்மம் என்ற பிரிவினையுண்டு” என்று ஒப்பாத சார்வாகாதிகளைம், ‘‘முன்சொன்னபிரிவினையுண்டு. ஆனால் வேதங் கிடையாது’ என்ற பௌத்தாதிகளையும், “இரண்டுமுண்டு” என்று வெளியில் பேசித்திரிந்து கொண்டே உள்ளேமாயாவாதம் செய்து வேதத்தைத்தள்ளுமவர்களான அத்வைதிகளையும் நாமிங்கு நிராகரிக்கவேனும். இதை பாரதம் இராமாயணம் முதலியவற்றில் பலப்ரகரணங் களில்காணலாம்.कक्ष वर्णनित्यत्वव्यारव्यान rajuri. अधिकरण சொன்னோம் 66 परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः (७) की अनपेक्षितवचन. बेखादिवैभववाद शद्वार्थapii तात्पर्यार्थgra सेश्वरमीमांसG00 विशद “arvthivara rmb mi@ संस्कृतपदीsorb अनादिura अर्थविशेषam Go अबाधितनियतप्रयोग Garabjp, लोक शब्द साइकेतिक रंग अशा का@mjp नुत्पादनात् । येत्वतथाविधा विप्रादयो भवन्ति तैस्सहसर्वाः कथाः प्रयोज्याएवेतिहृदयम् । अथवा “न विगृह्य- कथांकुर्यात् निर्जित्य जित्वेति पर्वर्यस्याधिकारिणः वादकरणनिषेधः प्रतिपाद्यते, तस्यकर्तुरत्यन्तं वीतरागत्ये वैदिकत्वे एवचायं निषेधो भाव्यः । परंजतरयापि शास्त्रार्थक्षोभस्य तदुपेक्षाविषयत्वेन नित्यतृप्तेन तादृशाधिका रिणापरस्सहकथाया अकरणात् । तयाचायं निषेधः तादृग्विधाधिकारिणा वादाप्रवृत्ते लोकसिद्धाया अनुवादरूप इति, तदितरेणाधिकारिणा वधिष्णुना परस्सहकथाप्रवर्तनं युक्तमेवेत्याशय इति । अनान्तरे जैनपक्षमनूघखण्डयति-यावमोनुमे इति । जल्पवितण्डयोः परिहर्तव्यताया उभयवादिसिद्धतया अव्यवस्थि- तजयपराजयफलकत्वेन दुःरवहेतुतयाऽनथंपर्यवसितत्वेनच बादएवकथा । नजल्पवितण्डे । तदुक्तं - लब्धि, रव्यात्यर्थिनान्तु स्यात् दुस्स्थितेनामहात्मना । छलजातिप्रधानोयरत्वविवाद इति स्मृतः । इति । रव्याति- लाभकामानां सर्वनियमपरित्यागिना केनचित् क्षद्रेणसह यश्छलजाति प्रधानः कलह उपजायते, सोऽविवाद एव । विवाद: कथा । स कथैव नभवतीत्यर्थइतिभावः । वस्तुतस्तु- “आगमसिद्धाचेवं कथावयव्यवस्थेति न्यायपरिशुघ्युक्तरीत्या ते अपि कथैव । आगमः न्महाभारतादिः । तत्रादिपर्वणि कण्वाश्रमवर्णने- " द्रव्यकर्म- गुणज्ञैश्च कार्यकारणवेदिभिः । वादजल्पवितण्डाभि र्व्यासग्रन्थसमाश्रितैः । इत्युक्तेः । अथतेषां तादृशक- ल्पनायाः कारणमुच्यते-प्रमाणतर्फेति । तथाचबहुश्रुतैश्शो त्रियंस्त्तर्काद्यवलम्बनेन स्वपराजयसम्भावनाया अप्यभावेन निर्भीकतया जल्पवितण्डयोरयि कथात्वाङगीकारेण यथावसरं परान् प्रति कथात्रय प्रवृत्तावपि - तद्विपरीतानां जैनादीनां प्रमाणतर्कादिस्थितिरसमञ्जसेति तैर्जल्पवितण्डयोरनङ्गीकारः अन्तस्खपराजय- शङ्कामेव धोतयति । यादेतु वीतरागकथारूपे - सभ्यप्राश्निकादिसंवरण निबंन्धाभावेन शिष्यादिभिस्सहवादे இந்தமதங்கள் எல்லாவற்றிலும் பொதுவாகவேநான்குவித குறைபாடுகள் காணலாம். ஒன்று - முறைப்படியில்லாத குதுர்க்கங்களை மூலமாகக்கொள்ளுதல். இரண்டு - தனக்கேதே வையான ப்ரத்யக்ஷாதி பிரமாணங்களை எதிர்த்து அநுமானம் செய்தல் மூன்று ஆதியுமந்தமு மின்றி ஸந்தததாரையாக ஒழுகிவருகையாகிற மஹிமையாலே குறைவற்றவேதங்களுக்கு விருத்தமாகச்சொல்லுதல், நான்கு-மதிமயக்கம், பிறரை ஏமாற்றும் எண்ணம் முதலிய தோஷங் கள் திரண்டுள்ள சில மனிதாகளின் பேச்சுக்களையே பரமபிரமாண மாகக்சொள்ளதல் என்ற (=) ● (up] श्रीक्षा सर्वपदा संस्कृतसर्वशद्वक देशिकाशयप्रकाशसहिते 10 ம साङ्केतिक अनुमिiuni विपक्षवाधnirghib, सङ्केतयितानका लागि सम्प्रतिपन्न Gaourgri, [மாகக்கட்டவொண்னாமையாலும், सर्वलोकपरिग्रह Lrbug अर्वाचीन 60gging सडकेतिक सम्भावनेनं शक्तयभावादिमूलापभ्रंशादिप्रतिबन्दि अनुपपन्न toraning, जगवादि 1800 ईश्वर प्रवत्तिर्धीला नाग की pg 95 प्रमाणorg, “सर्वेषान्तु स नामानि कर्माणिच पृथकृपृथकृ । वेदशद्वेभ्यएवादी पृथक् संस्थाश्चनिर्ममे ॥”, “नामरूपश्च भूतानां कृत्यानाश्च
प्रायस्तेषामेकाभिप्रायत्यदर्शनात् न तत्र स्वपराजयप्रसक्तिरिति तन्मात्रस्य कथात्वस्वीकार इति तात्पर्यम् । तदप्युक्तं - " दुश्शिक्षितकुतर्का शालेशवाचालिताननाः । शकुयाः किमन्यथा जेतुं वितण्डाटोप मण्डिताः ॥ इति । वितण्डापण्डितेषु वितण्डायानिष्प्रयोजनत्वात् वादस्याप्यपर्याप्तत्वेन ते कथमन्यथा जय्या इति तेषूदासितव्ये सर्वथाऽस्माभिरितिभावः । कारणान्तरमप्याह- वीतरागत्वेति । तदुक्तं वीतरागस्तुती - “स्वयं विवादग्रहिलं वितण्डापाण्डित्यकण्डलमुखे जनेऽस्मिन् । मायोपदेशात्परममं भिन्दन् अहो विरक्तोमुनिरन्यदीयः ।। " इति । वैराग्यकारण्ययोस्समनैयत्येन, स्वयमेव व्यर्थं वितण्डा व्यवहरत्सुजनेषु विप्रलिप्सया निष्करुणस्सन् उपर्युपरि मायोपदेशेन वितण्डया परेषां मर्म भिन्दन् अक्षपादः कथं वीतरागस्स्यादित्यर्थः । “अन्यदीय” इत्यस्य- अविज्ञातत्वदाज्ञासरत्वेनानुपादेयनामानः ते अन्ये । तेषामयं सूत्रकृदित्यन्यदीयः - अक्षपाद इति स्याद्वादमञ्जर्यां व्याख्यातम् । त्वदाज्ञेति वीतरागत्वेन घोषितं जिनं प्रतिकथनम् । अतएवास्य वीतरागस्तुतिसमारव्या । विप्रलंभेति । स्वस्यैव निष्पक्षपातित्वेन तत्वबुभुत्सुतां घोषयित्वा परेवां वश्वनार्थमेवमुपन्यास इत्यर्थः । तदप्युक्तं - “अन्योन्यपक्षप्रतिपक्षभावात् यथा परे मत्सरिणः प्रवादाः । नयानशेषानविशेषमिछन् न पक्षपाती समयस्तथा नः ।। इति । अथैवं जल्पवित ण्डाभ्यामपि प्रतिवादिनां निरसनीयत्वे शिष्टानुष्ठानं प्रमाणयति- इप्पडिइति । शास्त्रं शासनाच्छास्त्रं वेदः । अग्रे तथैवनिर्देशात् । शास्त्रशास्त्रीयधर्माधुनयानङ्गीकारिण- श्चार्वाकाः । " स्वर्गानुभूतिर्मृष्टाष्टि” रित्यादिना तैस्स्वच्छन्दचार विधानात् । धर्मादिक मङगीकृत्य वेदप्रामाण्यप्रतिषेद्धारः बौद्धजेनादयः । यद्यपि बौद्धादिभिः कक्षीकृतो धर्मादिर्नास्मदीयः, अथापि चार्वाक- विलक्षणतयाऽदृष्टं किश्विद्धर्मादिपदवाच्यं मण्डलीकरणचैत्यवन्दनादिकमेभिरङ्गीकृतमित्येवं निर्देशः । शुभचित्तवासना धर्मः । विपरीतस्त्यधमं इति द्यौद्धाः, गतिमतां गतिहेतुभूतो जगव्यापी द्रव्यविशेषोधर्मः । இவற்றுள் முதல் காட்டுவோமாக. இரண்டுதோஷங்களைப்பிறகு அவ்வோப்ரகரணங்களில் வேதம் என்னும் உங்கள் நூல்- எப்போது முள்ளதாயும் குற்றமற்றதாயும் ஆகிலன்றோ - பிறர் மதங்களுக்கு வேதவிரோதம் குற்றமாகும். அ-ஆ-முதலிய அக்ஷரங்கள், அவற்றாலான பதங்கள், பதங்களாலானவாக்கியங்கள் தோன்றிமறைவதைக் கண்கூடாகப்பார்க்கிறோம். ஆக இவற்றாலியற்றப்பட்டவேதநூல் எப்போதும் நித்தியமாயிருப்பது எங்ஙனே? परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः (९) प्रपश्वनम् । वेदशब्देभ्य एवादी देवादीनान्धकारसः ॥” मनु पराशरादिकां नित्यior or वेद श्रीशांना पदचं Gu जगत्कारणपुरुपका यथापूर्वक प्रवत्तिः 19 शुआ, पं. श्रुति संस्कृतपद cigar अनादिarampho. 4 स्थितिहेतुस्त्वधमं इति जैनाः । पुण्यापुण्यरूपौ तुतौ अन्यावेयतन्मते । एतदुभयमङ्गीकृतवतः परमवैदिकान् कञ्चुकीकृत्यान्तर्वेदवाहयतया यिष्ठन्तोऽद्वैतिनः । अत्रमूले- “शद्वैयादिक युल्लवेदबायर्” इत्यन… उल्ळेवेद- बाहयर् इत्येवभुद्धः पाठः । स्यान्तरङ्गे सर्व मिथ्यात्वादिकमध्यवस्यन्तः वहिः वैदिकगोष्ठयां सर्वविधवर्णाः श्रमाविधमंजालमनुतिष्ठन्तश्च” अन्तश्शाक्ता वहिश्श्या व्यहारेतु वैष्णवा इत्युपहस्यन्ते तेऽन्यः । तथाचोक्तं-” अन्यैराम्नायचचकवचधृतिक नद्गीमुखद्वीपिभिश्चेति । भारतेति । तत्रशांतिपर्वणि जनकपश्च शिखाचार्यसंवादे - रामायणे - जाबालिमतनिराकरणेच प्रतिवादिनोत्यन्तं निराकरणदर्शनादितिभावः । सिद्धान्तलेशसद्धप्रहे - “प्राचीन व्यवहारसिद्ध विषयेष्वद्वैत सिद्धं परं सम्मह यद्भिरनादरात्सरणयोनानाविधा दर्शिता इति कथनात् व्यावहारिकप्रत्यक्षपदार्थेषु स्वपूर्वाचार्याणाम्मियोव्याहत भाषित्वं घोषितमिति केवलं विजिगीषुकथामयत्वमद्वैतदर्शनस्य व्यञ्जितम् । अथाधिकारार्थमनुक्रममाणः प्रथमं परमतसमुदाये दोषचतुष्टयमाचष्टे - इप्परपक्ष इति । अत्र सर्वपरपक्षेतिकीर्तनात् - अस्मिन् प्रकरणे प्रतिपाद्यमानदोपाविषयः कोपि परपक्षोनास्तीसूच्यते । तर्केति । सच - अर्थखभावविषयेण सामग्रीखभावविषयेणवा निरूपणेन प्रमाणंक्यचिद् विषयविशेषे व्यवस्थापयत् तदितिकर्तव्यतारूपं ऊहापरपर्यायं ज्ञानमिति भाष्यकृतः । तस्य हि पश्चाङगानि - प्रसज्ञ्जकस्य प्रसञ्जनीयेन व्याप्तिः प्रतितर्काप्रतिहतिः, प्रराज्ञ्जनीयस्य विपर्यये पर्यवसानं तस्यानिष्टत्वं परपक्षासधकत्वश्वति । यथा- धूमेन वह्निसाधने पर्यालोच्यते यदि वह्निर्नस्यार्त्ताहधूमोपिनस्यादिति । तत्र द्वयोरभावयोः प्रसञ्जक- प्रसज्जनीययोर्व्याप्तिः, विपरीतेन केनापि तर्केणाप्रतिहतिः, “वह्यभावे धूमोपिनभवेत्, अपितु सदृश्यते” इति • विपर्यये पर्यवसानं, ततएव धूमाभावस्य प्रसज्जनीयस्यानिष्टत्वं परपक्षासाधकत्वञ्चोपपाद्यते, परोक्त- तर्केषु च यथायथं तत्र तत्र यक्ष्यमाणदिशा एकद्विव्याग्रङ्गहीनता बोध्या । उपजीव्येति । अनुमानस्य हेतुव्याप्रिग्रहणाद्यर्थं शब्दस्य व्युत्पत्तिग्रहणार्थश्वप्रत्यक्षमुख निरीक्षकत्वात् नोपजीव्यप्रत्यक्षविरोधोन्याय्य- इत्यर्थः । अनादीति । निधनंन्नाशः । आद्यन्तराहित्यान्नित्यत्वेपि वेदस्याध्येतृसम्प्रदायविच्छेदशका- என்னில் - வேதம் அதிலுள்ளபதங்கள் இவைகளுக்கு நாம்சொல்லும் நித்தியத்துமாவது. எக்காலத்திலும் ஒரேவிதமான அக்ஷரவரிசையுடன் உச்சரிக்கப்படுகைதான் ஆகையாலே, வரிசையான உச்சாரணம் அறித்தயமாயினும், வேதம் நித்தியமாவதுபோல், அக்ஷரங்கள் வேதம்சொன்னபடி அநித்தியமாயினும், கல்பம்முதலில் ஈசுவரனோ, பிறகு வந்த மஹர்ஷி களோ ஒரேவிதமான உச்சாரணமுறையோடே வெளியிடுவதாலே, பதங்களையும் அவை (१०) देशिकाशयप्रकाशसहिते शिक साइकेतिक की वेदावलम्बिवैशेषिकादि श्रुतिविरोधni तदनुसारिपराशर पतञ्जलिप्रभृतिवाक्यविरोधbari. 10 वेदवाक्य पौरुषेयत्व प्रतिपादन nib दत्तोत्तर. वारणाय - अविछिन्नेति । इश्यन्ते हि कष्टेपि कलौ कालेऽद्यदरिद्रत्राया अपि केचन विप्रा वेदमर्धायानाः । श्वश्यः पाययदिवसा हि पृथिवी अधुना विलोकयते । प्रायोविद्यामघविषवत् द्विषन्ति । यत्किमपि कर्म येनकेनापि प्रकरिण यत्र कुत्त्रवादेशे यदा कदावा काले कुर्वन्तः कुक्षिपूरणमेव प्रथमकर्तव्यं प्रतियन्ति जनाः । कः श्रद्धधीत विद्यामध्येतुम् । तत्रापि देवभाषाम् । ततोपि वेदभागान् । ततश्चास्तिकाना- पहात्मनाम्मनसि एवंविधापि भीतिः प्रादुर्भवन्ती मन्दमन्दमाक्रामति - किमस्मत्पूर्वपुरुषः कथितमपि वितथंभविष्यति । वेदोनास्ति, देवोनास्ति, दयानास्ति, धर्मोनास्ति, चन्द्रमसो मण्डलमपित्रयमधिरुह्य निधनमपि तृणीकृत्य सर्वं जितवन्तस्स्म इति अमेरिकादिदेशीया एकतः उद्घोषयन्ति भीषयन्तोजगत् । अनेनास्तिकलोकस्य मूर्धनि महान् प्रहारोजनित इवेतिवहु परिदेवयितव्यमस्तिवस्तुतोविजानद्भिः । तथापि - नभेतव्यमित्येव महान्तआदिशन्ति । “अभीतिरिहयज्जुषां यदवधीरितानां भयं भयाभयविधायिनो जगति यन्निदेशोस्थिताः - तेनवहुधा धर्मग्लानी जायमनेन परमपुरुषेण गोप्त्रा फालेकालेऽभिगुप्ता श्रुतिरिह बंहीयः क्षुद्रः क्षोभितापि स्वयंकलहमतितरन्ती अक्षता अस्मान पिरक्षिष्याति । अन्ततः अगत्स्यादिभिरलक्ष्यदे- शविशेवेनिवासिभिरत्नागत्य संप्रदायप्रवर्तनं पुराणादिषु प्रतिज्ञायमानं नमिथ्याधोषो भविष्यतिघो चन्द्रमण्डल खर्गादिह परोलोकः बहुश: पूर्वपुरुषं धर्मिकैर्दशरथादिभिरधार्मिकं रावणादिभिश्चासकृद्गतपूर्वएव । प्रथमे धर्मदेवताप्रसादादिना, चरमेच हठयोगादिना जग्मुरिति साम्प्रतमप्यमेरिकादेशीया भूतपश्चकशक्तिह- ठात्कारेण तथाचक्रुरिति किमवचित्रम् । विवेकिनस्तु अस्मदीयाः पूर्वपुरुषा आत्मविज्ञानव्यसनिततया भौतिकविज्ञानेऽनादरशालिनोऽभवन् । अन्तेऽतीवेन्द्रियार्थ कथं कत्वेन महानर्थफलकत्वात् । एभिरद्यान्यदेव- मण्डलमुपरितन माक्रान्तमस्ति, चन्द्रमसः, तन्मण्डस्य सूर्यादुपरि लक्षयोजनदूरे स्थित्युक्ते रितिकेचनज्यो- तिविदो वदन्ति । सर्वथानेदमपूर्वमाश्चर्यश्च । सपूर्वत्वात् अनर्थंकरत्वाच्चेत्वलमतिविस्तरेण । निर्दोषेति । दोपाश्चभ्रमादयः आदिनाऽज्ञानसंशययोग्रहणम् । पुरुषा:-बुद्धजिनादयः । अर्थवमुक्तेषु चतुर्षु दोषेषु अन्तिमद्वयमत्रैव प्रकटोकरिष्यन् प्रथमद्वयस्य पश्चाद्वक्ष्यमाणतामाह- अवर्कळिति । तथाच तत्तन्मतानां विशदमनुवादं विना तत्तद्दोषस्य प्रदर्शयितुमशकयतयां तेसवें दोषा अग्रे तत्तदधिकारेषु भविष्यन्तीत्यथः । களின் தொகுப்பான வேதத்தையும் நித்தியமென்னலாம். அக்ஷரங்கள் நித்தியமானாலும் ஒருவனுடைய உணர்வைக்கொண்டு முறையே உச்சரித்தல்என்பது அநித்தியமாகையாலே வேதத் சிற்கு அநித்தியத்துவமேவரும், சப்தாதிகரணத்திலே சபரஸ்வாமி முதலிய பாஷ்யகாரர் கள் அக்ஷரங்கள் நித்தியங்களே என்று ஸ்தாபநம் செய்திருப்பதுவிணே. அல்லது-எல்லாம் அநித்தியம், கணந்தோறும் என்றபௌத்தர் முதலியோரைப்பார்த்து மிகைப்படப்பேசின वाकयत्ववेदत्वाद्यनुमान परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः “Cash urruppura 20 . (११) विपक्षेवाधकाभावादिक वेदनित्यत्वं श्रुति- स्मृतिवाक्य is or Goo वाधितत्व math @ar. प्रतिमन्वन्तरञ्चैपाश्रुतिरन्या विर्धायते " तत्तत्कालनियतानादिवेदप्रवर्तनपुर. ऋषि सूक्तकाण्डमन्त्रकृत्ववचन gob, याज्ञवल्क्य अथोक्तंवेदनित्यत्वं विस्तरेण निरूपयितुं पूर्वं पूर्वपक्षमुपक्षिपति - वेदमिति । वेदाः प्रमाणं नित्य- निर्दुष्टशब्दराशित्वात् यन्नैवं तन्नैवं यथा बाह्यागमा इति कृत्वाहि परमतेषु तद्विरोधरूपोदोष उद्भाव्यते; तदेवन, वेदस्यानित्यत्वदर्शनादित्यर्थः । तदेवोपपादयति-वर्णपदेति । वर्णा एवतावन्ननित्याः । उच्चार- णात्पूर्वमनन्तरश्चासत्वात् । अनुपलब्धेः । तदुक्तं शब्द नित्यत्वाधिकरणे - आ ( अ ) स्थानादितिसूत्रे शबरस्वा- मिना - “नोखत्वप्युच्चारितं मुहूर्तमप्युपलभामहे । अतोविनष्टइत्यवगच्छाम " इति । एवश्वसति कुतस्तरां वर्णसमुरायात्मकस्य पदस्य नित्यत्वम् । कुतस्तमाश्च तत्संघातात्मकस्य वेदरूप वाक्यस्येतिभावः । प्रत्यक्षादीति श्रुतिपरिग्रहः । शब्दद्वन्यस्याहङ्कारपरिणामत्वश्रवणात् । अर्थवं कृतं पूर्वपक्षमभ्युपगम्यैव समाधत्ते - पदत्तुक्कुमिति । अत्रप्रसक्तेषु वर्णपदवाक्येषु वर्णानां प्रत्येकं ऋगासम्भवात् नवक्ष्यमाणं क्रमविशेषघटितं नित्यत्वमितित्वदनुक्तिः । पदमिति जात्येकवचनम् । वेदः वेदवाकयानि । नित्यत्वेति । अयंभावः - नकेवलंवेदानां ध्वंसप्रागभावाप्रतियोगित्वरूपं नित्यंविवक्षितम् । तस्य कार्यंतयाश्रुतेषु सर्वेषु शब्देषु वाधितत्वात् । वेदस्यापि तद्विशेषत्वेन फैमुतिकन्यायात् । किश्च तथा वेदशब्दे स्वीकृतेपि नित्यत्वे, यदि तस्योच्चारणे पुरुषस्वातन्त्र्यमङ्गीकृत्य नियतएकरूपः क्रमउच्चारणे नस्यात्, तदा पुरुषप्रणीतकाव्या- द्यविशिष्टतया वेदस्य सर्वलोकसिद्धः अपोरुषेयत्वरूपो महिमा नसेत्स्यति । अतः येदेऽङ्गीक्रियमाणं नित्यत्व- मेवापौरुषेयत्वरूपं पारिभाविकंकिश्विदितिवक्तव्यम् । " एका क्रियाद्व पर्थकरीबभूवेति न्यायात् । तच्च- सर्वेष्वपिकालेषु सर्वेपि पुरुपैः नियतैकरूपक्रमविशेषविशिष्टतयोच्चार्यमाणत्वमेव । इदश्व शब्दाना मनित्यत्वेपि निराबाधं वेदे भवतीति एतदर्थं ममांसकादीनां शब्दनित्यत्वस्थापनप्रयासो विफल एवेति । तथाचदेवताधिकरणे श्रुतप्रकाशिका “द्विविधावधिवैधुर्यरूपमेव नित्यत्वं वेदे विवक्षितम् । तथापि पूर्वावधि- विधूननं प्राधान्येन सिषाधयिषितम् । स्वतन्त्रपुरुपविश्रान्तेनिरसनीयत्वात् । तन्निररानेच प्रतिकल्पं तथाभावेनोत्तरावधिबंधुर्यसिद्धेश्च । ततश्च वेदनित्यत्वमपौरुषेयत्थञ्चैकमितिफलितमिति । सर्वकालेति । பேச்சுமாகலாம் அந்த அதிகரணத்தில், சொற்பொருளும் கருத்துப்பொருளும் இருக்கும் படியை “ஸேச்வரமீமாம்ஸை” என்றும் நூலில் காட்டியிருக்கிறுேம். ஸம்ஸ்க்ருத பிரஷாபதங்கள் எல்லாம் அநாதிகாலமாக அவ்வோபொருள் களில் குறைவற் கட்டுப்பாட்டுடன் பேசப்படுகின்றன. ஆகையால் அவைகளை - ஒருவன் முதன்முதலாக இட்டுக்கட்டிவைத்தான் என்று சொல்லக்கூடாது. உலகில் சில சொற்கள் - Eதேவகத்தன்- (१२) : वेशिकाशयप्रकाशसहिते देवकुलप्तिवचन, विश्वामित्रादिसंज्ञकपूर्व पूर्व पिवेदभाग अध्ययन रंग) Gani GriGg रंग @ प्रवत्तिps. नित्या वेदॐॐॐॐ — श्रीहियवपश्वादिsi ur इन्द्रादिव प्रवाहनित्य सुकृत विशेषवश अनित्यार्थसंयोगविरोध
" रघुवंशादिपौरुषेयग्रन्थाहि नसर्वकालेष्यपि नियतैकरूपक्रमवत्तयोश्चार्यन्ते । अपितु वकचित्कदाचिदेव । तत्रापि न नियतैकरूपकमेण । प्रतिदेशं प्रायः पाठभेदेन नानाक्रमतया तेषां उच्चारणदर्शनात् । एते सर्वे पि स्पाभिलषितक्रमेण पव्यमानं शब्दराशि रघुवंश इत्येव प्रतियन्ति । तन्नबाध्यते । वेदेतु किश्वदन्यथापठनेपि नसबेदः । स्वयंतथाभिमानेपि परेण प्रतिषेधात् । एकरूपक्रमेति । पूर्वपूर्वोच्चारण क्रमसजातीयोत्तरोच्चारण क्रमेत्यर्थः । क्रमश्चाक्षरानुपूर्वी । यथो इपेत्वा” इत्यादी इकारोत्तरपकारोत्तरौकारोत्तरतकारत्वादिरातु- पूर्वी । अनदृष्टान्त प्रदर्शनंयथो क्रमव्यवतीति । उच्चारणक्रमव्यक्तीत्यर्थः । अयमाशयः - नकेवलं वर्णाः पदादीनिवावेदः । तदाहि तन्नित्यता वेदनित्यतां प्रयोजयेन् । अपितु नियतक्रम विशिष्टतयोच्चार्यमाणा- नि तानि वेदः । उच्चारण क्रमश्च पुरुषप्रयत्नसाध्यत्वादनित्यएव सर्वेषाम्मते । तथाच वर्गोस्वरूपनित्यत्वेपि अनित्य क्रमव्यक्तिविशेषविशिष्टतया तेषामप्यनित्यत्वात् कथं वेदनित्यत्वंसाधयिष्यसि । ततश्चत्वयाप्यगत्या तत्क्रमव्यक्ते स्सर्वकालेष्वप्यकरूप्यमेव नित्यत्वं वक्तव्यमित्यागतोसिमदीयं मार्गमिति । किश्व-वर्णनित्य स्वमात्रेणचेत् वेदोपि नित्यः, तदारघुवंशादिरपि तथास्यात् । तेषामपिवेदवद्वर्णमयत्वात् । अस्मन्मार्गे खीकृते रघुवंशादिषु नतथाप्रसङग इतितक्तमनुपदमेवेत्यपिबोध्यम् । ईश्वरेति । योब्रह्माणं विदधाति पूर्व योवं वेदांश्च प्रहिणोति तस्मै इति ईश्वरोपि कल्पादी संस्कारनिरपेक्षमेव यथापूर्वकल्पमस्खलित घर्णपदवा- कयानुपूर्वीकतया वेदराशि साक्षात्कृत्य स्वप्रथमजाय चतुराननायोपदिशति । सचतमधिगत्या हितसंस्कार- रसन् पश्चादागतेभ्यश्शिष्येभ्यस्स्मृत्वा वेदतदर्थादिकम्, तेपितथा तेपितथेति सर्वत्रकरूपमेव प्रवर्तन मितिभावः । तथाचतस्त्वमुक्ताकलाप:- " शब्दानित्यत्वतोपि श्रुतिषु न बिलयत्यात्मव्यक्तिनीत्या तन्नित्यत्येच काव्यादिकमपि नकथं नित्यमित्यभ्युपैथि । तस्मान्निर्त्येक रूप कमनियमवशान्नित्यभावश्शृतीना- मीशोप्यध्यापकोनः परम (मि) तिच किर्तणं नित्यत्वमुक्तम् । " इति । अथस्योक्तं अपौरुषेयत्वपर्यवसायि नित्यत्वंविना केवलंकालघटितनित्यत्वमावस्य वेदेस्वीकारोव्यर्थइत्याह-वर्णेति । नहिपरमाणवो नित्याइति घटाविरपिनित्यः । वेदस्यवर्णसमूहत्ववत् परमाणुपुञ्जरूपत्वस्य घटादियुकैश्चिदङ्गीकारात् । तन्नित्यत्वे யஞ்ஜதத்தன் - என்பனபோன்றவை இட்டுக்கட்டிவைத்தவைளே. ஆனாலும், அவற்றை உதாஹரணமாக்கொண்டு, எல்லாசெற்களுமப்படியே என்று சொல்லவொண்ணாது. அப்படி யல்லாமலுமிருக்கலாமல்லவா? ஸம்ஸ்க்ருதபதங்கள் எல்லாவற்றையும் ஆதியில் ஒருவன் உலகில்கட்டி வீட்டான் என்பதுநம்பத்தகாதபேச்சு யார் அவன்? நம்போன்றவனா? அப்போது அகிலஉலகிலும் ஒரேமாதிரி பாஷை பரவாது, வடமொழி இலக்கணமறியும் திறமை இன்மை परमतभङ्ग समुदायदोषाधिकारः (१३) एतन्नित्यत्वापातात् । तत्र तेषामणूनामायोजनं यत्नतः क्रियमाणमनित्यमिति पुञ्जोऽनित्यइतिचेत्, अत्रापिवर्ण नित्यत्वेपि तत्क्रमस्य पुरुषबुध्धधीनत्वात् वेदोपि वर्णक्रमघटितोऽनित्यस्यादेवेत्यर्थः । तथाच- मीमांसकानां एतदर्थो यत्रो निष्फलएवेत्याह-शब्दाधिकरणेति । तत्रहि - “कर्मके तवदर्शना” दित्यादिना पडभिस्सूलैश्शब्दानित्यत्वमाशङ्कय- “समंतुदर्शन” मित्यादिभिस्तन्नित्यत्वं सिद्धान्त्यते । शबरखामी तद्भाय्यकर्ता । आदिन वार्तिककृत्कुमारिलादयोग्राहयाः । अनपेक्षितेति । वेदनित्यत्यानुपयुक्तेत्यर्थः । ननु प्राचीनप्ताज्ञपरिगृढानामुक्ती एवमनादरोनयुक्त इतिचेदाह - बौद्धेति । तस्सर्वक्षणिकमित्युक्ते स्वबुध्धतिशय- चिरव्यापयिपया शब्दादिकं सर्व नित्यमिति वैभवादुवतं मीमांसकेरितिभावः । सर्वार्थसिद्धौतु- “…फन्तह वर्णानित्यत्वे वेदनित्यत्वं सिध्धतीत्यन्तर्भातस्यास्तिक्यनिमित्तचोद्यं परिहर्तुं वर्णनित्यतोक्ति” रित्यभ्यधामि । तथं तत्वत्यानि सूत्राणि योजनीयानोत्यत्राह - अब्वधिकरणेति । शब्दनित्यत्वाधिकरणेत्यर्थः । सेश्वरमीमां- सेत्याचार्यकृतः जैमिनीयपूर्वमीमांसासूत्राणां व्याख्यानरूपो निबन्धः । तत्त्रेश्वरसद्भावमङगीकृत्यैव व्यारव्यानप्रणयनात् सेश्वरेतिविशेषणम् । शबरस्वाम्यादीनान्तु निरीश्वरं व्यारव्यानम् । एतत्तु तर्ववद्रष्ट- व्यम् । प्रकृतविषयश्च । नन्वथापि वेदस्यानित्यत्वमन्यथा प्राप्तोति । लोफेसर्वेषां संस्कृत शब्दानां साङ्केतिकत्वेन संकेतयितृ- पुरुषसापेक्षत्व, लोकवेदाधिकरणन्यायेन तेषामेवशब्दानां वेदेपिप्रयोगेण, वेदस्यापि पौरुषेयत्वापत्तेः । प्रसिद्धं हि - " यएवलौकिकास्तएववैदिका " इति । न्यायपरिशुद्धिरपि “भाषाप्रयुक्तस्सर्वोपि वेदेक्वापि प्रयोगवान् । वेदक नियतश्शब्दः नान्यत्रेतिव्यवस्थितिरिति । ततश्चैवंजातामपिशङ्खकांनिराकरोति- संस्कृतेति । एवं कथनेनेतरभाषाणां नैवं शीतिरिति वक्ष्यमाणं घोत्यते । शङ्कानिरासक सिद्धान्तांशप्रथ- मंदर्शयति- अनादियाकविति । वेदघटकसंस्कृतपदानां सांकेतिकत्वस्यैवाभावात् स्वाभाविकार्थबोधकशक्ति- शालिषु तेषु नसंकेतयितृपुरापेक्षेति नोक्तरीत्या वेदपीरुषेयत्वानित्यत्वे भविष्यत इति भाव: । अबाधितेत्यादिकं बहुव्रीहिः । अनादित्वं नित्यतार्थं, अवाधितत्वं प्रामाण्याय, नियतत्वं अपभ्रंशादिवारणाय चकीत्यंन्ते । अथपूर्वपक्ष प्रदर्शनम् - लोकत्तिलेइत्यादिना । केचनशब्दाः वेवदत्तादिशब्दाः । सांकेतिका:-पित्ताविभिरिदं- प्रथमं केषुचिदर्थेषु वोधकतया प्रयुक्ताः । अनुमित्पार्क इति । अयमाशयः - पदानामर्थबोधकत्वं संकेता- रव्यसम्बन्धज्ञानंविना नोपपद्यते । यथाप्रत्यक्षादीनामर्थबोधकत्वं इन्द्रियार्थसन्निकर्षसम्पादनं विना । नचबोधकत्वमेय तयोस्सम्बन्धोस्त्वितिचाच्यम् । बोधकत्वनिमित्तभूत सम्बन्धप्रश्ने तस्यैवोत्तरत्वायोगात् । अन्यथाऽऽत्माश्रायापत्तेः । अतएवह यर्थप्रतिपत्तये प्रथमं शिक्षकाः - " अस्यपदस्यायमर्थ " इति बालान् शिक्षयन्ति । तथाच विप्रतिपन्नास्सर्वेशब्दाः साङ्केतिकाः वाचकत्वात देवदत्तादिशब्दवदित्यनुमातव्यमिति । अथनुमानदूषणमाह– विपक्षेति । साङ्केतिकत्वरूप साध्याभावपक्षइत्यर्थः । एतदुक्तंभवति - अनुमानस्य हिविपक्षेदण्डभूतस्तकंआवश्यकः । यथा-यदि वह्निनंस्यात्तह धूमोपिनस्यादिति । अन्यथानुमानस्या- प्रयोजकतापत्तेः । तत्त्वश्वानुमानस्य पृथकपूवणं भवति व्याप्यत्वासिद्धिमध्येऽन्तर्भवतिवेत्यन्यदेतत् । (१४) देशिकाशय प्रकाशसहिते 1 तथाचैतदनुमानमपि तथा । अनादिप्रयोगविषयाणां संस्कृतपदानांतत्तदर्थबोधकत्वस्य तत्तत्स्वभावसिद्धत्व- खोकारेण साङ्केतिकत्वाभावात् । यत्तुबोधकत्वनिमित्तप्रश्ने तस्यैवोत्तरत्वानुपपत्तिरिति तन्न तच्छब्दस्य- तदर्थबोधकत्वंतत्स्वभावप्राप्तमितिकथनेऽनौचियविरहात् । अग्नेर्दाहकत्वस्यतत्स्वाभाविकत्ववत् । प्रत्युत सङकेत सिद्धत्वपक्षएव सङ्केतग्रहणार्थशब्दप्रयोगस्यापि सङ्केतग्रहणान्तरसापेक्षतया नवस्थानात् । प्रत्यक्षेतु दृष्टत्वात्सन्निकर्षस्याप्रत्यारव्येयत्वम् । ननुर्तीह अग्नेरिवस्पृष्टमात्रस्य दाहकत्वम्, इहापि श्रुतमात्रस्य शब्दयार्थप्रत्यायकत्वमस्तु । उभयोरपि स्वाभाविकत्वाविशेषात् । तथाच व्युत्पत्तिशिक्षण- वैयर्थ्यमितिचेन्न । सङ्केतसिद्धत्वपक्षेवाकथंनत दिति सङ्केतसिद्धत्वपक्षेवाकथंनत दिति प्रश्नोदयात् । सकेताख्यसम्बन्धग्रहणाय - भविष्यतीतिचेत् एवमेवात्रापि शब्दविशेषेऽर्थविशेषबोधकत्वस्वभावस्य प्रतिनियतस्यग्रहणायेति ब्रूमः । यतोहितव्रतत्रवस्तूनांस्वभावाभिद्यन्ते । यत्रतु वस्तु सत्तया कार्यकरं यथावह्निः ढाहकरः । तत्रतत्स्वभावस्य तस्मिन् स्थितस्यापि तथैय फार्यकरत्वामिति नतत्वग्रहणापेक्षा । यत्नतु वस्तु गृह यमाणतया कार्यकर यथा धूमोऽग्न्यनुमानस्य, तत्र तज्जननस्वभावस्य व्याप्त्याद्यपरपर्यायस्यापि तथैव कार्यकरत्वमिति भवतितन तद्ग्रहणापेक्षेति प्रकृतेपिशब्दानां ज्ञायमानानामेवार्थबोधकत्वगितितवावश्यं तत्स्वभावग्रहणेनभाव्यमिति नश्रुतमान एवार्थबोधइति । एवंविपक्षेबाधकाभावप्रदश्यं साङ्केतिकत्वपक्षे बाधकसद्भावमप्याह - संस्कृतेति । सर्वशब्देतिभावाया बहुमुखंवैपुल्यं, एकस्येति-कल्पितकसङकेतयित्वा तावद्वेदनस्यदोष्कर्म, सम्प्रतिपन्नेति- कथञ्चकल्पनेपि तस्य सर्वैरश्रद्धेयत्वश्व सूच्यते । अथापिकामं कल्प्यतं कश्चित्संकेत यिता । सकिमर्वाचीनेष्येव कश्चित् अथवेश्वरएवप्राचीन इतिविकल्प्य प्रथमं निराह - सर्वलोकेति । यद्यर्वाचीनः कश्चित् कल्पकः, तहितत्तदनुबन्धिबन्धुजनमनोमात्रविश्रान्ता सा भाषाभवेत्, यथाद्राविडान्ध्रादयः । संस्कृतन्तु आसेतुर्हमाचलं सार्वत्रिकंदृश्यते । नतदातदुपपद्येतेतिभावः । यद्यप्याधुनिक पुरुषसङ्केतितानां आङ्ग्लभाषादीनां सार्वत्रिकत्वं, संस्कृते द्राविडादिदेशेषु द्वेपश्च विलोक्यते । तथापितत्-अर्थकामप्रयुक्तमिति, संस्कृता द्विशेषो बोध्यः । अवबहि महाजनपरिग्रहो बिहोकयते । तदुक्तं कुसुमाञ्जली - फः पुनरयं महाजनपरिग्रहोनाम ? हेतुदर्शनशून्यं ग्रहणधाणार्थानुष्ठानादिः । नात्रवैदिकमते आलस्यादिनिमित्तम् । दुःखमयकर्मप्रधानत्वात् । नाप्यन्यवबौद्धादिष्वनधिकारेणानन्यगतिकतायवानुप्रवेशः । परः प्रार्थ्यमानानामप्यवाननुप्रवेशात् । नापि - भक्ष्यपेयाद्यद्वैतरागः । तद्विभागव्यवस्थापनात् । नापिविप्रलंभिपापण्डादिभिस्यह संसर्गात् पित्रादिक्रमेण प्रवर्तनात् । नहि पित्रादयस्त्वं पुत्रं विप्रलभन्ते । नापिजीविका, प्रागुक्तन्यायेन दृष्टफलाभावात् । सम्भवन्ति- चैते तवबौद्धाद्यागगपरिग्रहे इतिवक्ष्यतेइति । तपभ्रंश भाषाणामय्यनादिताऽस्तु, संकेतयितुरभावादे- येति प्रतिवन्दिं निरस्यति - शक्तयभावेति । संस्कृतव्याकरणादिधारणार्थावगमाद्यसामध्येत्यर्थः । ततएयहि अपभ्रंशोत्पत्तिः । " शास्त्रेषु संस्कृतादन्यदपभ्रंशतयोदितिमिस्मृतेः । अत्रप्रतिबन्धसम्भश्च सेश्वरमीमां- सायान्दशतः - " वस्तुतस्तुविशेषं ब्रूमः । संस्कृतयो नितयैव तावत्प्राकृतादीन्यभियुक्तैरनुशिष्यन्ते । नचैचं संस्कृतस्य काचिद्योनिः |… अपभ्रंशाइत्येवतेषांव्यवहारः अस्यतु संस्कृतमिति । इति । अथ कल्पादावीश्वरोस्य संकेतयितेति वैशेषिकायुक्तं द्वितीयमपिदूरीकरोति — जगवादीति । ईश्वरस्तु प्रयोज्यबालप्रयोजकवृद्धा-
परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः 1 (१५) दिनानारूपी भूत्वा कल्पादी सर्वत्र संस्कृतपदानि सङकेतयामासेत्यत्र न किचित्प्रमाणमित्यर्थः । प्रत्युत बाधकप्रमाणमेवास्तीत्याह - सर्वेषामित्यादिना । कर्माणिवर्णाश्रमादिधर्मान् । संस्थाः देवमनुष्याद्याकारान् । देवमनुष्यादिसमारव्यासंस्थानादीनां वेदेषु विशदं कीर्तनात् प्रतिकल्पं नित्य ईश्वरः नित्यं वेदं दृष्ट्वेय तत्तद्युक्ततया प्राणिनस्सृजतीत्यर्थः । पदेति रूपकर्मादीनामप्युपलक्षणम् । अस्मिन्नर्थे श्रुतिमपि प्रमाणयति- इप्पडिक्कु इति । “वेदेन रूपे व्याकरोत्सतासती प्रजापतिः । सभूरिति व्याहरत् । भूमिमसृजतइत्यादि- श्रुतिवाकयान्यभिप्रेतानि । सतासती-सदसती । चिदचिद्रूपे इतियावत् । संस्कृतान्तर्नकिश्चिदपि पदं सांकेतिकं विद्यत इति द्योतयितुम् सर्वपदेति । ननु सीतादिसंस्कृतशब्दानां त्यादिव्यक्तिविशेषेऽस्माभिरेवसें केतकरणात्, कथंसर्वशब्दासंकेतिकत्वमितिचेत् न क्वचिन्मुरख्यस्यापि शब्दस्यान्यत्र गौणत्ववत्, “सोतालाङ्गलपद्धतिरि” ति हलस्य मार्गेऽसंकेतिकस्यानावेस्सीतादिसंस्कृतशब्दस्य जनकपुत्र्यां साङ्केति- कत्वेप्यदोषात् । देवदादिसङ्केतनामसु तद्घटक देवदत्तेति पदद्वयस्याप्यन्यत्त्रंवं रोत्यैवासांकेतिकत्वं बोध्यम् । नचैवमपि डित्थादिसंकेतनामसु कागतिरितिवाच्यम् । तेषां यदृच्छाशब्दत्वेन संरकृतत्वाभावात् । संस्कारोहि प्रकृतिप्रत्यययोगः । सोन नास्ति । इति । अत्र यद्यपि संस्कृतपदानामनादित्वस्थापनं नवेदनित्यत्व- सिधद्धयर्थं क्रियते । “लिङ्गदर्शनाच्चे"तिसूत्रे शबरस्वाम्यादिभिराचायैश्च युक्तिनिरपेक्षमेव - “वाचा विरूपनित्यये” ति श्रुत्यादिबलादेव तत्सिद्विवचनात् । अथापि संस्कृतपदानित्यत्वप्रयुक्तां तद्द्घटितवेदा- नित्यत्वशङ्कां परिहर्तुमेव । तथाच सेश्वर मीमांसा - " पदनित्यतया वेदनित्यत्वं न प्रशास्महे । तदनित्यतया प्राप्ता निषेद्धव्या त्वनित्यते " ति । एवं साङ्केतिकत्वपक्षे युक्तिविरोधंप्रदर्थ्याधुना प्रमाणबिरोधमप्याह- इति । वैशेषिकादीनां वैदिकत्वाभावे श्रुतिविरोध स्याकिश्वित्करत्वात्तदुक्तिः वेदावलम्बीति । अनादिना पाशुपतादिविवक्षा । तेनापि वेदस्येश्वरोक्तत्वस्वीकारात् । श्रुतिः - " वाचाविरूपनित्योदिः । पराशरवाक्यं -” नामरूपञ्चेत्यादिकं पूर्वमेवोक्तम् । “तेनप्रोक्त” मितिपाणिनिसूत्रभाष्ये पतश्वलिराह- “नहिछन्दांसि क्रियन्ते । नित्यानि छन्दांसि” इति । प्रभृतिशब्देन शौनकादिग्रहणं - " दाशत्रय्यो मधुच्छन्दप्रसृतिभि र्हप्टोतिकथनात् । हृष्टत्वमेव नतुकृतत्वमितितदाशयात् । एवं वेदपदानां साङ्केति- कत्वनिराकरणेन तत्प्रयुक्त वेदवाकय पौरुषेयत्वशङकापि दूरोत्सारितेत्याहइत्ताले इति । असाकेति- करवेनेत्यर्थः । तृतीयार्थः प्रयोज्यत्वम् । अन्वयश्चास्य पौरुषेयत्वे । एवञ्चोत्तरवाकेयपि पौरुषेयत्वशङ्काया एवनिराकरणात् तेनास्यवाक्यस्य पुनरुक्तिरिति निरस्तम् । तच्छङका हेत्वोरुभयत्र भेदादिति । दत्तो- तरमिति । उक्तश्रुत्यादिप्रमाणविरोधादेवेतिभावः ।
ननुवेदः पौरुथेयः वाक्यत्वात् इतरवाक्ययत्, इत्यन्ययिना, वेदः सर्वज्ञपुरुषप्रणीतः वेदस्वात् यन्नैयं तनयं यथेतरवाक्यमिति व्यतिरेकिणावाऽनुमानेन तत्सिद्धेरिति पुनश्शकते हेत्वन्तरेण - वाकयत्वेति । वेदस्वाद्यनुमानेति । तद्धेतुकानुमानेत्यर्थः । संस्कृतपदानामसाइकेतिकत्वेपि नियतानुपूर्वीकपदसमुदायस्यैव- वाक्यत्वात् पुरुषबुध्धर्धानसन्दर्भवत्त्वसिद्धेर्वेदः पौरुषेयएव पुनरप्यातति । वेदस्यातिविलक्षणत्वेनेश्वरप्रणीत- (१६) देशिकाशयप्रकाशस सिते त्वाद्वेतिभावः । तथाचागमप्रामाण्यं - “अत्राह किमेवंवेदाअपि " पुरुषानुभवाधीनप्रामाण्याः पौरुषेयाएव ? कस्संशय: ? वाक्यत्वंहि पराधीनरचनत्वस्वभावं उपलभ्यमान कथमपरधाऽवतिष्टेत ? वेदनाम्नो ग्रन्थस्या यम्महिमा, यत्केनचिदसन्दृग्धोपि बाक्यत्वेनावतिष्ठत इतिचेत् । तहि पर्वतवर्तिनोधूमस्यायम्महिमा, यज्जवलनमन्तरेणाप्यनुच्छिन्नसन्तानो गगनतलमधिरोहतीति किन्नस्यादिति । दिपक्षे-वेदानां पौरुषेयत्वा- भावबाधकश्व नदृश्यते । प्रत्युत-वेदा अबुध्यर्धानसन्दभाः वेदत्वात् । यस्तु तदधीनसन्दर्भऽस्सनवेदः यथाभारतादिरिति साधकानुमानश्वदृश्यत इति बोध्यम् । श्रुतिः “चाचाबिरूप ! नित्ययेत्यादिः पुर्वोक्ता । ननुवेदेऽनित्यत्वसाधकवाकयत्यानुमानस्य श्रुतिस्मृत्यादिविरोधः पुर्वमुक्तोऽसिद्धएव । स्मृत्येव कयाचित- दनित्यत्वबोधनादित्यत्राह प्रतिमन्यन्तरञ्चोति “अनन्तावैवेदा” इत्यसंरव्यातेषु वेदेषु कृत्स्नभागस्य मितायुषापुरुषेणाध्येतुमशकयत्यात् किश्विदंशलोपे प्राप्ते, तत्तत्कल्पारम्भे लुप्ततदंशानां पुनः प्रवर्तनमेवोच्यते । नत्वपूबीरम्भइतिभावः । अन्यान्नूतनप्रादुर्भावान्तरवती । अथ पुनः पौरवेयत्वं प्रकारान्तरेण प्राप्तंखण्डयति- ऋषीति । “अयंसोऽग्निरिति विश्वामित्रस्य सूक्तं भवति - नमऋषिभ्योमन्त्रकृद्भयः - मन्त्रकृतो वृणीते- विश्वेभ्थः काण्डऋषिभ्यस्स्वाहा - " इत्यादिषु तत्तन्मन्त्राणां तत्तदृषिकृतत्वं श्रूयतइत्यभिमानः । याज्ञवल्कयति । द्वापरान्ते - “उत्सन्नान् भगवानु वेदानुज्जहार हरिस्स्वयम् । चतुर्धाव्यभजत्तांश्चे” ति वेदविभजनाधिकृतो व्यासरूपी भगवान् बोदान् प्रथमं चतुर्धाकृत्वा - " अथशिष्यान् प्रजग्राह चतुरोवेद- पारगानि” तिबैलवैशम्पायनजैमिनिसुमन्तुनाम्नश्शिष्यांश्चतुरसंपाघ चतुरोवेदानध्यापयामास । तेषाम्मध्ये यजुर्वेदाध्यायिनि वंशम्पायनेपि स्वयं - " यजुर्वेदतरोश्शारवा स्सप्तविंशान्महामुनिः । वंशम्पायननामासी व्यासशिष्यश्चकारयं । इति याज्ञवल्कयादीन् शिष्यान् परिगृह्य सप्तविंशतिधा यजुर्विभज्य प्रवर्तयति सति, याज्ञवल्कयः कदाचिदाचार्येण सह कलहायमाणः तत्सकाशे स्वाधीतान् वेदान्वमतिस्म । तांश्च भागान् तित्तिरिनामानः पक्षिणोऽभक्षयन् । ततएवतेषां तैत्तरीयसंज्ञोत्पत्तिः । अथचयाज्ञवल्कयो वेदार्थी सूर्यस्य स्वस्तोत्रेण प्रीतस्य वाजिरूपेणागतस्य सकाशाद्वाजसनेयकसंज्ञकं शुक्लयजुर्वेदमधिजगरमेतिकथा – " याज्ञव- ल्फयस्तदा प्राह प्रणिपत्य दिवाकरम् । यजूंषि तानि मेदेहि यानि सन्ति नमे गुरौ । एवमुक्तो ददौ तस्मै यजूंषि भगवान् रविः । अयातयामसंज्ञानि यानि वेत्ति नतद्गुरुः । इतिरीत्या विष्णुपुराणे श्रूयते । तथाचानया कथया वेदविशेषस्येदम्प्रथमं याज्ञवल्केयन क्लप्तिरभूदिति पौरुषेयत्वंज्ञायते । यद्यपि तस्म- इदम्प्रथमं सूर्यएवोपादिशदितित्तत्रकथनात् न याज्ञवल्कयेन वेदस्कृप्तिः तथापि वेदस्य पौरुषेयत्वं संसारिमनुष्य- विशेषकृतत्वरूपमेव विवक्षितमिति, स्थितस्यापि देवविशेषकृतमानसोपदेशस्यानादरणम् । देवताप्रसादाद्य- धीनवेदोपदेशस्यापीरुपेयत्वपक्षसाधारण्याच्चेति बोध्यम् । विश्वामित्रेत्यादिस्समाधानपरः । अवश्रीभाष्यं- “अतएवच नित्यस्य” मितिसूत्रे - एभिरेवच - मन्त्रकृतोवृणीते- इत्यादिभिः वेदशब्दे तत्तत्काण्डसूक्तकृतामृष णां आकृत्यादिकं परामृश्य तत्तदाकारान् तत्तच्छक्तियुक्तांश्च सृष्ट्वा प्रजापतिस्तःनेय तत्तन्मन्त्रादिकरणे नियुडवते । तेत्रि प्रजापतिनाहितशक्तयस्त तवनुगुणं तपस्तप्त्वा नित्यसिद्धान् पूर्वपूर्ववसिष्ठादिदृष्टान् तानेव मन्त्रामनधीत्येव स्वरतो वर्णतश्चास्रवलितान् पश्यन्ति । अतश्च वेदानां नित्यत्वं एषां मन्त्रकृत्व-परित काठकादिसमाख्या विशेषांक परमतभने समुदायदोषाधिकारः இப்படி स प्रवादनित्य प्रवर्तक विशेषसम्बन्धनिबन्धन (१७) शुoun पौरुषेयत्वहेतुकं खाली. जगत्कारणपुरुषां वेदांतां जनि क्रंक्रमण काढणं कु धात्वर्थ Iron प्रादुर्भाव क्रं क्री800 तत्पर. 25 ब्रह्मानं वेदांना संक्रा” कां की ‘: वाक्य की सुव्यक्तछं. यं अर्थ-“अनादिनिधनापा वागुत्सृष्टा स्वयंभुवा । आदो वेदमयी दिव्या यतस्सर्वाः प्रसूतयः ॥ " इत्यादिमहर्षिवाक्य निर्णीत. G चोपपद्यत इति । ततश्च विश्वामित्रादीनामपि प्रवाहानादितया पूर्वपूर्वविश्वमित्राददृष्टमेव वेदभागमिदानीन्तनो पि विश्वामित्रः पश्यति, प्रवर्तयति च । तत्रचेदानीन्तनाध्यापक व्यक्तिवदस्यापि प्रवर्तकत्वमात्रे स्वीकृते सति- अविशेषादध्यापकान्तरस्य नाम्नापि सूक्तविशेषादिर्निर्दिश्येतेत्यतः विश्वामित्रादेः कल्पादेप्रथम प्रवर्तकत्वमे स्वीकर्तव्यमिति तदिदमुच्यते - पूर्वपूर्वेत्यादि । 1 तथाच - " यममि " रित्या देनून नवेदभागस्य स्वसमाननामक- पूर्वर्षि विशेष प्रवर्तितस्यानधीत्यैव कल्पादौ सुकृतगौरवात्प्रथमं प्रवर्तनमभूदिति, नैवमध्यापकान्तरेण क्रियत इति विश्वामित्रस्य सूक्तं भवतीत्यादेराशयः इति भावः । यद्यपि - ’ गुरुमुखमनधीत्य प्राह वेदानशेषानिति श्रीविष्णु- चित्तदिव्यसूरिरपि एवमेव स्तूयते, तथापि - अनधीत्य प्रवर्तनां शतौस्येपि प्रवर्तितवेदभागानां नूतनत्वतद- भावाभ्यां विशेषो बोध्यः । तावतापि अध्ययनतदभावाभ्यामेव श्रीविष्णुचित लौकिकाध्यापकान्त र वैलक्षण्य- सिद्धेः । सुकृतेति । तदुक्तं - " युगान्तेऽन्तर्हितान् वेदान् सेतिहासान् महर्षयः । लेभिरे तपसा पूर्वमनु- ज्ञातास्स्वयंभुवेति ।
नन्वथापि - " इन्द्र आगच्छ दखि आगच्छे” त्यादिषु श्रुतानामिन्द्रादिशब्दानां नित्यनिष्कृष्टाल- स्वरुपवा चित्वाभावादनित्याकृतिविशेषविशिष्टव्यक्तिवाचितया तादृशशब्द घटितवेदानामनित्यार्थसंयोगाप चिरित्य- त्राह – नित्येति । अर्थसंयोगः=अर्थन सम्बन्धः | सच वाच्यवाचकभावादिरेव । तद्रूपो विरोध इत्यर्थः । यद्यपि सामान्यतश्शब्दानां गृत्तभविष्यद्वर्तमानार्थकत्तया प्रत्यक्षादेरिवार्थसमानकालता निर्धन्धो नास्त्येव । तथाच कथम् अनित्यार्थसंयोगो दोषः इति पौरुपेयघटादिशब्देषु तदभावात् इति ; तथापि - इन्द्राद्युत्पत्चिपूर्वं तद्ध्वंसोत्तरका- लञ्चेन्द्रादिदेवताभावात् तदाह्वानार्थस्य वेदवाक्यस्य पूर्वोक्तस्य तदानीमपि भावान् अर्थशून्यत्वं स्यात् । तदानीं तस्याभावेऽनित्यत्वं वा भवेदित्यभिसन्धिः । उक्तदिशैच समाधानमुच्यते ब्रीहियवेति । तथाच यथा- न लोकः कदाचिदपि त्रीहियवादिशून्यो भवति, तेषां प्रवाहानादिलात् तथैवैकेन्द्रादिनाशेषि तज्जातीयव्यक्त- " யாலேவந்த ப்ராக்ருதாதி, பாஷைகளைப்போல என்றும் கூறமுடியாது. ஸ்ருஷ்டியின் ஆரம்பத்தில் ஸம்ஸ்க்ருதத்தை ஈசுவரன் இயற்றினான் என்பதற்கும் ஆதாரமில்லை. முற்றி லும் மாறாசு-அநாதியான வேதசப்தங்களைக்கொண்டே ஈசுவரன் எல்லோருக்கும். பெயர், வருணாசிரமதர்மங்கள், உருவஅமைப்புகள், இவைகளைத்தனிதனியே செய்தான் என்று மநுபராசராதிரிஷிகள் கூறியுள்ளார்கள். சுருதிகளும்கூறும், ஸம்ஸ்க்ருதச்சொற்கள் ஈசுவரனால் ஸங்கேதம் செய்யப்பட்டவையே என்றுவைசேஷிகர்முதலியோர் சொல்லுவதும் (१८) . देशिकाशयप्रकाशसहिते द्वापरासाठी व्यासप्रवाहमुख क्रं. 660 व्यासप्रवाहमुख क्रं. 60 शाखाभेदकरण(ob, GOT कालक्रम सङ्कुचितप्राण अधिकारिक ग्रहण सौक पथि [LDIT 6or विभजना दिविषय काठी " तपसा ब्रह्मचर्येण व्यस्य वेद सनातनम्” इत्यादिeaf प्रसिद्ध. @6460 सारस्वतपाठसहितैकदेशबन्धसन्धानादि களாலே வரும் 60 स्वल्पक्रमवैपम्पमात्र प्रामाण्यविरोधि m. अविच्छिन सम्प्रदायका G सर्वलोक कंक्रीट की वेदी- “अन्यथाकरणे चास्य वहुभ्यस्स्यानिवारणम् ।” का ढांकी pulgu என்கிறபடியே " यन्तरोत्पत्त्या न कदाचिदपि लोक इन्द्रादिशून्यः । ततश्च न वेदस्यानित्यार्थसंयोगविरोध इति हृदयम् । तथाच- ब्रह्मसूत्र – " शब्द इति चेन्नातः प्रभवात् प्रत्यक्षानुमानाभ्या” मिति । इयांस्तुविशेष:- शारीरके प्रथम- –मचेनसूत्रेणा नित्यार्थसंयोगविरोषं प्रशमय्य, तदनन्तरं - " अतएवच नित्यत्व " मितिसूत्रेण मन्त्रकाण्डकृत्त्वादीनां निर्वाहोऽभ्यधायि । अत्र तु — प्रथममाचार्यैः “ प्रतिमन्वन्तरचे " त्यादौ प्रवचनपदार्थनिष्कर्षणप्रसङ्गात् मन्त्रकृत्त्वादीनामपि प्रवचन विशेषत्वेन तदनन्तरमेव निर्वाहोऽकारि । ततः पश्चादनित्यार्थसंयोगस्येति क्रमो बोध्य- इति । ननु " तेन प्रोक्त” मित्यादिना विहिततद्धितप्रत्ययान्तकाठकादिसमाख्या सद्भावेन वेदस्य कठादिप्रोक्त- स्वावगत्या पौरुपेयत्वं पुनः प्राप्तमित्यत्राप्युक्तछायया समाधते — काठकादीति । तथाचात्रापि कठारव्यव्यक्ति- प्रवाहाङ्गीकारात् कल्पादीनां प्रथमप्रवचनमेव-तेनप्रोक्तत्वं, नान्यदिति मावः । इदमुपलक्षणम् - " विश्वामित्रस्य सूक्तं - काठक ” – मित्यादिनिर्देशनलात् पूर्वपक्षिभिरपि वेदस्येश्वरप्रणीतत्ववादिभिर्थथाश्रुतं वेदभागविशेषाणां ईश्वरभिन्नविश्वामित्रादिकर्तृकत्वं न कक्षीकार्यमिति इह प्रदर्शितैव दिक् सर्वेषां शरणमिति । नन्वस्तु तथैव स ईश्वरप्रणीत इति । " तस्मात्शनात् त्रयो वेदा अजायन्त - छन्दांसि जज्ञिरे तस्मादित्यादिश्रुतिभ्यः । तेपानात्- तपस्तप्यतः । आलोचयत इति यावत् । " तपआलोचन” इति धातुपाठात् । " यस्य ज्ञानमयं तप इति श्रुते- श्चेत्यत्र! ह— जगत्कारणेति । “जनी प्रादुर्भाव इति हि धातुपाठ इति भावः । " तस्य हवा एतस्य महतो भूतस्य निश्वसितमेतद्यदृग्वेद” इत्यादौ निश्वसितशब्देन वेदाना मनायासतः प्रादुर्भूतत्वं विवक्षितमित्यपि बोध्यम् । ननु—” पुत्रो जात " इत्यादाविवोत्पत्त्यर्थकत्वमेवास्तु ! अतआह-इदुइति । धातोः प्रादुर्भावार्थकत्वमित्यर्थः । " यो ब्रह्माण विदधाति पूर्व यौ वै वेदांश्व प्रहिणोति तस्मा " इति श्रुतौ प्रहिणोति प्राहिणोत् - ददौ इति हाथों- वाच्यः । ततश्च पूर्वमेववेदानां स्थित्यवगमः प्राप्त इति भावः । अत्रापि स्वयमपूर्वतया विरचय्य वितरणं विवक्षित स्यादित्यत्रेतोपि स्पष्टार्थकरमृतिवाक्यमुपादत्ते - इर्थमिति । स्वयम्भुवा परमात्मना । आदौ कल्पादौ । वेद- ஏற்புடையது அன்று- பலபலபிரமாணங்கள் முரண்படும். இவ்வளவு சொன்னவற்றால் வேதங்கள் ஒருவனால் இயற்றப்பட்டவையே என்றவாதமும் அடிபட்டுப்போகும். வாக்யமாயிருக்கையாலே, வேதமாயிருக்கையாலே வேதம் ஒருவனாலியற்றப்பட்டதே என்று ஊஹிப்பவர்களுக்கு-அப்படி இல்லாவிட்டால் என்ன ? என்றகேள்வியும், வேதம் நித்தியம்என்ற சுருதிஸ்ப்ருதிகளுக்கு என்ன பதில்? என்றகேள்வியும்எழும். “ஒவ்வொரு மந்வந்தரத்திலும் வேறுவேதம்நிர் மிக்கப்படுகிறது” என்றதற்கும், அவ்வப்போதுமறைந்த परमतभने समुदायदोपाधिकारः (१९) . अल्पान्यथा- कालक्रम क्रं क्री उपप्लव शके 196260, कलियुगं श्री पामरदेशांकली. मी मूर्ख वर्णपदादिक करण प्रसक्तing निपुण 8056% निरस्त अनुवृत 60 6051 Goo pluyi. अधिकारिक शक्तिवैकल्पीक 80 शाखोच्छे कां श्रीलं मलय-महेन्द्र विन्ध्य- हिमवत्प्रभृतिदेशविशेषवर्तिका अगस्त्य - परशुरामापस्तम्ब व्यासादिमहर्षिका अनुसन्धिक्रं துக்கொண்டிருந்து நாg ம்பிறந்தவாறே எங்கும் அனரம் ஈ ப்பிப்பார்கள். ஆகையால் मयी स्वार्थे मयट् - वेद इत्येवार्थः । दिव्या दिन्युत्पन्नपदार्थवत् आश्चर्यरसावहा । यतो वेदात्-वेदशब्दात्- सर्वाः पृथिव्यादिप्रभृतयो भवन्ति । एपा चेदमयी वा गति पूर्वेणाभिसम्बन्धः । ’ स भूरितिग्याहरत् भुवमसृजते ‘ति श्रुतेः । अथ व्यासेन वेदशाखा करणश्रवणात् पौरुपेयत्वभ्रमप्राप्तिं कारणान्तरकथनेन वारयति द्वापरान्नेति - यद्यपि “एको वेदश्चतुष तु तैः कृतो द्वापरादिपु” । (तैः अष्टात्रिंशतिसंख्या के सैः) इति द्वापरादावेव वेदविभजनं प्रतीयते । तथापि - " द्वापरे तु पुरा वृत्ते मनोस्वायंभुवोन्तरे ।” इतिवायुपुराणोक्तेः, शन्तनुसमकालं द्वैपायनोत्पचिप्रसिद्धेश्च द्वापरं आदियेपाम्-तानि द्वापरादीनि तेषु द्वरान्तेवतियावदिति विष्णुचित्तव्याख्यात्र भाव्या । व्यासप्रवाहेति । " द्वापरे द्वापरे विष्णुर्व्यासरूपी महामुने । वेदमेकं सुबहुधा कुरुते जगतो हितम् ॥ - द्वापरे प्रथमे व्यस्तास्वयं वेदास्वयम्भुवा । द्वितीये द्वापरे चैव वेदव्यासः प्रजापतिः ॥ अष्टाविंशतिरित्येते वेदव्यासाः पुरातनाः ।। " इत्यादिना विष्णुपुराणे प्रपञ्चितमिदन् । शाखाभेद करणञ्च स्कान्दे विलोक्यते - " चतुर्घा व्यमजत्तांश्च चतुर्विंशतिधा पुनः । शतधा चैकषाचैवं तथैवच सहस्रधा ॥ कृष्णो द्वादशधा चैवेति " । कालक्रमसङ्कुचित ज्ञेति । तदप्युक्तं स्कान्दे- ‘नारायगाद्विनिपन्नं ज्ञानं कृतयुगे स्थितम् । किञ्चित्तदन्यथाभूतं त्रेतायां द्वापरेऽखिलम् । गौतमस्य ऋपेश्शापात् ज्ञानेश्वज्ञानतां गते । सङ्कीर्णबुद्धयो देवा ब्रह्मरुद्रपुरस्सराः ॥ शरण्यं शरणं जग्मुर्नारायगननामयम् । तैर्विज्ञापित कार्यस्तु भगवान् पुरुषोत्तमः ॥ अवतीर्थो महायोगी सत्यवत्यां पराशरात् ॥” इत्य दिना । न्यायकुसुनाजली तु बहुवेतदुप वर्णितं - " जन्म संस्कारविद्या देश्शक्ते स्स्वाध्याय कर्मणोः । ह्रासदर्शनतो हासहसम्प्रदायस्य मीयत” इति । तदर्थश्च तत्रैव- ‘पूर्व हि मानस्स्यः प्रजास्सन भवन् । ततोऽपत्यैकप्रयोजनमैथुनसम्भवाः । ततः कामावर्जनीय- सन्निषिजन्मानः । इदान देश कालाथव्यवस्थया पशुवर्मादेव भूयिष्ठाः । पूर्व चरुप्रभृतिषु संस्कारास्समाधा- विपत । ततः क्षेत्रप्रभृतिषु ततो गर्भादितः । इदानीन्तु जातेषु केवललौकि व्यवहारमाश्रित्य । पूर्व सहस्रशाखो वेदोऽध्यगाय । ततो व्यस्तः । तवष्यङग एकः । इदानीन्तु क्वचिदेका शाखेति । पूर्व ऋतवृत्त- “1 · அநாதிவேதங்களைப் புதிதாகதிட்டமிட்டபடி வெளியிடுகிறான் என்றே கருத்து சிற்சில ருஷி கள், சிலவேதஸூகீதங்களையும் காண்டங்களையும், மந்திரங்களையும் இயற்றினர் என்றும், யாக்ஞவல்க்யர் ஸுக்லயஜுர்வேதத்தைப்பண்ணினார் என்று கூறியுள்ளதற்கும், விச்வா மித்ரர் யாக்ஞவல்க்யர் என்பதுபோன்ற பெயரை உடைய முன்பிருந்த அந்தந்த ரிஷிகள் கண்டவேதபாகங்களை, பின்னாடிவந்த அதேபெயருடைய ரிஷிகள் யாரிடமும் கற்காமலேயே (२०) . देशिकाशयप्रकाशसहिते 6 (600) 51. मागधाद्यपत्र शभाषेक वेदानं Quwri उत्पत्ति विनाश பிறந்த எனரசங்களுக்கு அசங்களுக்குப்போலே fifங்கள் தங்களுக்கும் ஈரமன்று. @up नित्य I. ம் சொல்லவிரகில்லை. அவ்வோ Logó "
- Goami auGo igion अतीन्द्रियार्थबुद्धिजनका वेद कुलं स्वतः प्राप्तIण प्रामाण्य ं भ्रमविप्र- यो ब्राह्मणाः प्राद्येोतिपत । ततोऽनृतवृत्तयः । ततोमृतवृत्तयः । सम्प्रति प्रमृत-सत्यानृत- कुसीद-पाशुपाल्प त्रवृत्तिवृत्तयो भूयांसः । (ऋतमुञ्छसिलं प्रोक्तं अनृतंस्यादयाचितम् । मृतञ्च याचितंभैक्ष्यं प्रमृतं कर्षणं स्मृतम् ॥ सत्यानृतन्तु वाणिज्यं कुसीदञ्च कुलान्तरम् (बृद्धिजीवनम् ) । गोरक्षादिः पाशुपाल्यं श्ववृत्तिर्नीचसेवनम् । ) पूर्वदु खेन ब्राह्मणैरतिथयोऽलभ्यन्त । ततः क्षत्रियातिथयोपि संवृत्ताः । ततः वैश्यावेशिनोपि । सम्प्रतिशुद्वान्न- भोजिनोषि । पूर्वममृतभुजः । ततो विघसभुजः । ततोन्नभुजः । सम्प्रत्यघभुजएव । (अमृतं यज्ञशेपस्यात् विघसोऽतिथिभक्षितम् । अन्नञ्चभृत्यशेपस्स्यात् अर्धस्वार्थाय कल्पितम् ) (तेत्वधं भुज्जते पापा ये पचन्त्यात्म- कारणात् । ) पूर्वचतुष्पाद्धर्म आसीत् । तनस्तनूयमाने तपसि त्रिपात् । ततो म्लायति ज्ञाने द्विपात् । सम्प्रति जीर्यति यज्ञे दाने कपात् । सोपि पादः दुरागतादिविप दिका शतदुम्स्थः अश्रद्धामलकळङ्कितः कामक्रोधादिकण्टकशत- अर्झरितः प्रत्यहमपचीय गनवीर्येत इतस्ततस्खलन्निवोपलभ्यते " इति । तपसेति । " शिष्यानध्यापयामास भगवान् बादरायण” इतिपश्चार्धम् । ननु सर्वदा नियतानुपूर्वीकतयोच्चार्यमाणत्वरूपं पारिभाषिकं नित्यत्वमपि - वेदस्य न सेत्स्यति । सारस्वतादिपाठान्तरेषु आनुपूर्थ्यां अपि अन्यथाकरणादित्यत्राड – ओरळवु कळिले इति । सारस्वतथ्य नवमो स्त्रियामा दशमस्स्मृतः " इतिसारस्वताख्य- नवमव्यासेन वेदविभजनकाल इत्यर्थः । सार- स्वतपाठे क्वचिदानुपूर्व भदोपि वर्तत इति भट्टमास्करकृत काण्डानुक्रमणिकादिषु दृश्यते । संहितैकदेशच धनश्च संहिताया एकदेशे ब्रामणभागे मन्त्राणां निबन्धनमित्यत एव कृष्णयजुराख्या । कृष्णस्वं परस्परसंकरकृतं शबलत्वम् । अन्यत्र मन्त्रत्राह्मणभागौ पृथक् पठयेते । ततश्चैतेनाप्यानुपूर्व मेदोऽवर्जनीय इति तदभि- मानः । स्वरूपक्रमवपम्येति । ततश्च पाठान्तरेण परस्परसम्मिश्रणेन वा महावाक्येषु सामान्यतो वैपरीत्ये जातेपि तवान्तरवाक्यानुपूर्व्या भेदाभावात् तदेवेदमितिप्रत्यभिज्ञाया अक्षतत्वेन तदैक्यकृतं चेदनित्यत्वं जीवत्येवेति न तावता प्रामाण्यहानिरितिभावः । ननु बहुषु स्थलेषु बहुभिर्जनैरुच्चार्य गणाद्वेदस्य तत्रानुपूर्व भेदोपि स्यादिति- தங்கள் தவவலிமையினால்கண்டு வெளியிட்டனர் என்றேகருத்து. நித்யமாக இந்த்ராதி களைச் சொல்லும் வேதவாக்யங்களுக்கு அநித்யமான இந்த்ரன் முதலியயொருள்களோடு தொடர்பு கூடாதேஎன்னில் ? நெல்முதலிய தான்யங்களைப்போலே இந்த்ராதிகளும் ஒருவர் மாறியொருவர் தொடர்ந்துவருகையாலே ஏதும் சங்கடமில்லை. சிலவேதபாகங்களுக்கு- காடகம் -என்னுமாப்போல் பெயர்வைத்ததும் கடர் இயற்றினார் என்பதற்கனறு. எப்போதும் परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः लम्भादि वगतृदोषाभावनिश्चय क्रं क्रा660 निरस्ता पवाद का G (२१) सुप्रतिष्ठित. कारणदोष ं 25 संग Lg. GOLD की बाघक प्रत्ययला Go अप्रामाण्य Garam प्रत्यक्षबाधप्रसङ्गकी ऐन्द्रियक विषयकं 600 विरोधri gir की क्री
कायां नी ? अतीन्द्रिय विषयकं தோன்றினவிடங்களும் भवति शङ्कायास्थानम् । तैस्तैरन्यथाकरणाद्युपप्लवस्यापि सम्भा चत्वादित्राह - अविच्छिन्नेति । व्याकरण- शिक्षा निरुक्तप्रातिशाख्यादिभिर्बहुभिरङगैर झिनो वेदस्य सर्वतोषि रक्षा प्रवर्तितेति न कथञ्चिदप्यन्यथाकरणादिकं सुशकं कर्तुम् । यदि क्रियते- बहवः प्रामाणिका वेदविदः श्रुत्वा तत् शीघ्रमेव शिक्षयिष्यन्तोत्यर्थः । एवमेवात्म- तत्त्वविवेकेप्युक्तं — ‘सर्वाभ्युपेतप्रामाण्यरायुर्वेदादिभिस्स्वीकृतश्चैपामर्थः । प्रतिपदं तदीयशान्तिकपौष्टिकप्राय- श्चिततपोजपदान होमायु देशात् । नचैप भागस्तत्राप्रमाणमेव । तुल्ययोगक्षेमत्यात् । एतदेवासिद्धं प्रक्षेप- स्यापि सम्भवादिति चेन्न – अध्येत्रध्या मित्रादिसम्प्रदायाविच्छेदात् । " अन्यधाकरणे चास्य बहुभ्यस्स्या निवारण- मिति । अत्र - " बहुमिस्स्यान्निवारण” मिति निवारणकर्तरि तृतीयाप्राप्तावपि तस्यतदपादानत्य विक्षया पञ्चमी योग इति तु भाति । नन्वधापि सर्वदोषाणां निधौ कलौ वेदान्यथाकरणपरीहारः कथमित्यत्राह - कलीति । पागरदेशः - पामरभूयिष्ठोत्तरदेशादिः । युगान्तरे हि स देश आर्यावर्तनाम्ना महर्पिभूयिष्ठः प्रशस्तश्च वेदतदर्थ- यज्ञादिकर्मणि । मूर्खः तत्त्वं ज्ञात्वापि दृढ पूर्वश्रुताः । निपुणेत्यादि । “नियुक्तो वाऽनियुक्तो वा धर्मं वक्तुमिहाईसी” ति शास्त्रवश्यतया स्वयमप्रार्थिता अपि छन्दरिशक्षावेदिनः केचिदागत्य शीघ्रं तत् स्खालित्यं शमयिष्यन्तीत्यर्थः । ननु मूर्खाणां ह्येषस्वभावः । यत् शिक्षितमप्यनादरेण न गृहीप्यन्ति । ततश्चाप्रेप्यन्यथाकरणानुवृत्ती का चिकित्सेत्यत्राह अनुवृतेति । तथाच अनुपदं वक्ष्यमाणरीत्या कृतादौ भूयश्शुद्ध पाठप्रवृत्तिर्भविष्यतीत्यर्थः । अथ " जन्मसंस्कारेति पूर्वोपात्तोदय नोक्तत्य नुरोधेन क्वचित्कस्याश्चिच्छाखाया अत्यन्तमुच्छेदसम्भवा चथैवे दान दर्शनाच्च कथं वेदानुवृत्ति- रिति चेदाह — अधिकारीति । अध्यापकादीत्यर्थः । शक्तीत्यन्येषामाप्युपलक्षणम् । जीविकामत्रश्रद्धालु गपिष्ठ जन- भूयिष्ठे देशे युगस्वभावेनात्यन्तं शाखोच्छेद एव भवति । आर्यावर्तादिविव दक्षिगादिदेशेव्वपि शनैर्षमै लोप- दर्शनात् । अत्रेदं वक्तव्यम् । अस्ति हि प्रकृते पक्षद्वयम् - एहो मीनांसकानाम् । ते हि - " इदानीमित्र सर्वत्र दृष्टान्नाधिक मिप्यते । " इतिरीत्याऽधुना यावन्तो वेदभागा श्रूयन्ते तावन्त एव पुराप्यासन् । नतु पूर्वमधिकतया स्थितानामिदानीमुच्छेदो जात इति । तत्रप्रमाणाभावादनाश्वासप्रसङ्गाच्च । अप्रत्यक्षश्रुतिमूलकानां स्मृतीनान्तु प्रामाण्यान्यथानुपपत्या नित्यानुमेयश्रुतिमूलकत्वमेव, नतूच्छिन्नशाखा मूलकत्वमिति । अपरस्तु ‘अस्माकं नया- यिकादीनञ्च । पूर्वं सहस्रशाखतया प्रसृतस्य वेदवृक्षस्येदानीं वयचिच्छाखच्छेद एव वक्तव्यः । दर्शनानु- अस्मदीये’ पुनरीश्वरेण यथापुर सारिण्यामेवंविधकल्पनायां अनाश्वादेरप्रसक्तेः । सेखरमीमांसा पक्ष वेदप्रवर्तनानीकाराच्च । इयांस्तु विशेषः - नैयायिकादिमते वेदस्य कर्ता ईश्वरः । अस्माकन्तु प्रबक्ता । | कलेरन्ते पुनर्वेदसम्प्रदायश्वर्तकपुण्यपुरुषाणां अप्रत्यक्षश्रुतिमूरक स्मृतीनामुच्छिन्नशा खामूलकत्वमेवेति " மறைந்த அந்த பாகத்தை கடரே வெளியிடுகிறார் என்றுதான் கருத்து. ஐகத்காரண புருஷ னிடம் இருந்து வேதங்கள் பிறந்தன என்பதற்கும், வெளி வந்தன என்றுதான் பொருள். அதனாலே தான் நான்முகனுக்கு நாரணன் வேதங்களைக கொடுத்தான் என்பதும் பொருந்து (२२) देशिकाशय प्रकाशसहिते आप्तवाश्यक GurGo उपचार निर्वाहि सम्भवद्दोष देहात्नममा दिपत्यक्ष प्रत्ययी 19. निर्दोषशास्त्रजन्यपरोक्षज्ञान का प्रबलor. अन्यथासिद्धि सम्भावन 260LIU अपरोक्षप्रत्ययी p g.60 अनन्यथासिद्धपरोक्षज्ञान प्रबल gin ज्वालाभेदानुमानादिनी आसवारपाळं नामानि ’ स्थानानिचाह- मलयेति । मलयम हेन्द्रपर्वतयोः मस्त्य - परशुरामवासः ‘पुराणादिप्रसिद्धः । एवमेव विन्ध्य हिमाचलयोरपि’ अन्ययोर्वासः स्यात् । अत्र चतुर्दिशं चत्वारः प्रवर्तकाः इत्यपिगम्यते । क्रमेण मलय- महेन्द्रगियोः दक्षिणपश्चिमत्वात् । आचार्याणां दक्षिणदिग्भवत्वात् तदादितया निर्देशो भिमानात् । अगस्त्यादी- नामाघिकारिक पुरुपत्वा चिरंजीवित्वाच स्वयंकृत्स्नवेदतदर्थवेदितयां तेः परमपुरुपप्रेरणया पुनः कृतयुगाकुरे वेदसंप्रदायः प्रवर्तयिष्यत इति भावः । एवं विस्तरेणोक्तं वेदनित्यत्वं निगमयति- आकैया लिति । कथमपि - वर्णपदाद्यनित्यत्वानित्यार्थसंयोगसाङ्केतित्व पौरुषेयत्वादिभिः । तर्हि वेदवदेव बाह्या अपि सन्तु नित्याः- तत्राह मागधादीति । आदिना ‘गोडशौरसेनादि प्राकृतभाषा सप्तकग्रहणम् । अपभ्रंशत्वोक्तया तासामसंस्कृतत्वं ’ केनचित्स्वसङ्केत पूर्वमुत्पादितत्वं च प्रतिपाद्यते । बाह्यत्वं वेदविरुद्धत्वात् । तथा च तेषां नित्यत्वं ’ दुर्वचमितिभावः । नन्वथापि विश्वामित्रतत्सूक्तादीनामिव ‘बुद्ध तदागमानामपि प्रतिकल्पं प्रवाहानादितास्वी- कारातेषां नित्यत्वे वेदस्येव न विरोध इत्यत्राह - अत्र इति । तत्तत्तीर्थ र रोल्पादितत्वमेव वेदद्वेषेण ’ तद्वैलक्षण्याय ‘स्वागमेपु’ इप्यते परमतस्यैः, न तु नित्यत्वं । वेदनिर्विशेषता पतेरिति तेषामभिमानः इति भावः । | " " एवं पूर्व - अनादिनिधना विच्छिन्नसम्प्रदायतया निर्दोषत्वेपि वाक्योक्तयोरर्थयो विच्छिन्न सम्प्रदायत्वं प्रसा- ध्याथ निर्दोषत्वं प्रपञ्चयति - इप्पडि इति । नित्येत्यादिविशेषणद्वयमिहानन्तरवाक्यार्थे च हेतुगर्भम् । नित्यत्वेन वक्त्रभावात्तद्गतदोपः, अतीन्द्रियार्थबोधकत्वेन प्रमाणान्तरबाधश्च नास्तीत्यर्थः । बुद्धिजनकेति । प्रमाण्यस्य स्वतस्त्वे हेतु । अयं भावः यत्किञ्चिदर्थबोधक शब्द सामान्यस्य तत एव प्राप्तं प्रामाण्यम् । इदमेव च प्रामाण्यस्य स्वतस्त्वम् - यत् शब्द निष्ठार्थबोध करवा दिसामान्यधर्मत र विशेषधर्माप्रयुक्तत्वम् । तर्हि तत्र तत्र शब्दे वक्तृपुरुषगुण- दोषादिविमर्शोऽस्तु पृथेति चेन्न । बकरि गुणज्ञानेन तदुक्तशब्दे शब्दसामान्यन्यायतः प्राप्तप्रमाण्यस्य अन्वयतो दृढीकारात् । दोपाभावनिश्चयेनचोत्सर्गप्राप्तप्रामाण्यप्रतीतेरपवादतया मध्ये प्राप्तदोषाघीनामामा शङ्का विधूननेन व्यतिरे- कतो द्रढीकारात् । तथाच शब्दानामप्रानाभ्यं परं परत इत्युक्तं भवनि । परतः - वक्तृगतभ्रमादिदोपमूलकत्व- निश्चयेन । अत्र नेपषोक्तिः-” स्वत एव सतां परयिता ग्रहणानां हि यथा यथार्थतेति । परार्थता - परोकारिता ग्रहणानां ज्ञानानां । यथार्थता प्रामाण्यं । अत एव उत्स्वप्नायितवाक्यघुणक्षत लिप्यादीनां अर्थविशेपबोधकत्वरूप सामान्य- धर्मतः प्रथमं प्राप्तमपि प्रामाण्यं पश्चाद्वक्तृतात्पर्याभावादिरूप दोषमूलकत्वनिश्चयेना पोद्यते इति । नैवं वेदे प्रथम கிறது. மஹரிஷிகளும், சுயம்புவான பகவானால் ஆதி அந்தமற்ற வேதம் வெளியிடப் பட்டது. ஆதி காலத்தில் அதனின்றுதான் உலகம் தோன்றி பெயரிடப்பெற்று விளங்கு கிறது என்று கூறினார்கள். परमतभने समुदायदोषाधिकारः (२३) कादाचित्कविसंवाद कर्मकर्तृसाचनवैगुण्य क्र 660 मुकी. अति- प्रतिबन्धका यत्त ं • फलविलम्व ं विरोधिक IT 6) वेदमंत्र आगमान्तर कक्षा कर्तव्य क्रं क्री 600 காணலாம். कार्याधिकारी कलानुष्ठित काम्यज्योतिष्टोमादिकन अनुमान epi वेद धर्मिसाध्य निषेध्यवाह कागमवाचित. कारणदोषशङ्का कळत का 6 बाधादिका sror Lori 1. स्वतः प्राप्तस्य प्रामाण्यस्यापवाद इत्याह अमेति । विप्रलम्भ इति । विप्रलिप्सेति तु युक्तम् । सर्वधातु स्वयमभ्रान्तत्वेपि परप्रतारणं तदिच्छावेत्यर्थः । तदानीमपि विपरीतशब्दप्रयोगसम्भवात् । आदिना तद्धेतुभूतप्रमादाशक्तयादिग्रहणम् । तादृशदोपाभावश्च वेदे - तस्य नित्यत्वेना पौरुषेयत्वात् बोध्यः । सुप्रतिष्ठितेति । अत्रेद बोध्यम्-शब्दस्य प्रामाण्यमप्रामाण्यचेत्युभयमपि । परत एव । तत्र वक्तृगतगुण- ज्ञानात् प्रामाण्यं गृखते । तद्दोपतो प्रामाण्यमिति नैयायिकादयोऽभिप्रयन्ति तथासति वेदे वक्त्रभावा- द्गुणदोषो मयाभावेन वेदाख्यशब्दस्योदभयतोभ्रष्टत्वात् तृतीयराशितापत्तिः । वेदस्येश्वरो तत्वमस्म दिष्टमिति - चेन्न । तथा सतीश्वरे सिद्धे तदुक्तत्वाद्वेदप्रामाण्यसिद्धिः । तत् सिद्धौ तत्प्रतिपाद्यतयेश्वरसिद्धिः इत्यन्योन्या- श्रयणात् । तस्यानुमानगम्यत्वन्तु शास्त्रयोनित्वाधिकरणविरुद्धमिति । अथ वेदस्य निर्दोषत्वमिव निर्बाध - त्वमपि वक्तुम् किमतीन्द्रियार्थं वेदबोधिते बाघः ! अथैन्द्रियकार्थे तथेति विकल्पं हृदिकृत्वा प्रथम आह— कारणेति । अतीन्द्रियेति । तथाच — यथा प्रभवस्त्वाज्ञा भङ्गभयभीताः क्षुद्रान् किमपि नादिशन्ति अपि तु स्ववशंवदान् भृत्यानेच, तथैव वेदोपि प्रमुसम्मितः लौकिकेऽर्थं तुल्यप्रत्यक्षादि प्रमाणापातात् कदाचित्स्वातन्त्र्यावलम्बने प्रत्यक्षादिना बाघप्रतिरोधादिकमपि प्रसजेदिति तदसहमान: प्रत्यक्षाद्यविपयमेवार्थ स्वप्रतिपाद्यमिच्छति । तत्र कदाचिदपि स्वस्वातन्त्र्यस्या कुण्ठनादिति सोयम्- " न हि भवति मशकः कण्ठीरस्य परिपन्थी " इति न्याय एवेतिभावः । तदुक्तम्– ‘असन्निकृष्टवाचा च द्वयमत्र जिहासितम्। ताद्रूप्येण परिच्छित्तिस्तद्विपर्यय तोपिवेति " " प्रत्यक्षेणानुमित्या वा यस्तूपायो न बुध्यते । एतं विदन्ति वेदेन तस्माद्वेदस्य वेदतेति च " । अथ द्वितीय मह ऐन्द्रियकेति । अयं भावः - यद्यप्युक्तरीत्या प्रत्यक्षार्थ पक्षपातित्वमेव श्रुत्यक्षराणां युक्तम् । तदानीमेवाप्रासार्थप्रापकत्वान्मुख्यं प्रामाण्यच । अथापि यदि कदाचित् विधिशेषतया प्रत्यक्षयोग्यमप्यर्थं स्पृशति श्रुतिः । अनुपदं तत्र कश्चन प्रत्यक्षादिप्रमाणान्तरविरोधश्चाऽऽपिपतिपति । यथाऽऽदित्यो यूप इत्यादी । यूपादित्ययोः प्रत्यक्षतो- मेदादिति । तदानीं वयमपि एवं निर्वदामः तत्र हि तद्वाक्यं केवलं पूर्वतनयूपाखन विधिशेषमूर्त सदर्थवादो भवति । तस्मादुपचारवृत्त्या अनिर्माणवक इत्याद्यासवाक्य इव - आदित्यः – आदित्यसदृश इत्यार्थान्तरमवलम्बते । ततश्च न बाधः प्रत्यक्षेण । अर्थवादानां हि विध्येकवाक्यता पन्नानां न मुख्यवत् परीक्षणार्हस्वमिमि । नन्वेवं प्रत्यक्षविरुद्ध श्रुत्यर्थस्योपचारतो निर्वाद्यत्वे - " नायन्देव " इत्याद्याग- मगम्यस्य देहात्म मेदस्यापि " स्थूलोह “मित्यादि प्रत्यक्षविप्रतीपतया तत्रापि शास्त्रमुपचर्यतामिति प्रहृतमेव 5 .” த்வாபர யுகத்தின் கோடியில் தொடர்ந்துவரும் வியாஸர்களின் வரிசையைக் கொண்டு நாநா வேத சாகைளைப் பண்ணியதும் காலக்கிரமத்தில் அறிவு குறைந்துவரும் மாந்தர்களின் ஸௌகர்யத்தை எண்ணி பிரித்ததுவே என்று சொல்லவேணும். வ்யாஸர் (२४) யாதல் सर्वलौकिक देशिकाशयप्रकाशसहिते த்திலேயாதல் ங்கள் परीक्षक सम्मतवाक्यत के सिद्ध प्रशमन (poor_mic. अपच्छेदकंक्री विकल्प अन्योन्यकं विरोधि कंका यथासम्भव विपयव्यवस्थादि 6600 தோன்றுமளவில் विरोध- प्रयोगान्तरप्रामाण्य-
७७ प्रयोगक्री बाधाएं 1
शास्त्रस्य मूर्धनीत्यत्राह सम्भवद्दोषेति । अयःपिण्डौष्ण्यबुद्धिवत् निरन्तरसम्बन्धात् जायमानं स्थूलोह- मित्या हिदेहात्मामेद प्रत्यक्ष भ्रमः । ततश्चान्यथासिद्धं दुर्बलञ्च । शास्त्रजन्य तयोर्भेदज्ञानन्तु निर्दुष्ट- मनन्यथासिद्धं । तत एव स्वयं परोक्षत्वेपि प्रत्यक्षात् प्रचलञ्च भवति । परोक्षज्ञानमेव दुर्बलत्वेन प्रतिवादि प्रतिपन्नमेव । " अनर्थक्यप्रतिहतानां विपरीत बलाबल " मितिन्यायादिति भावः । ननु शास्त्रस्य शब्दार्थव्युत्पत्ति- ग्रहणादौ प्रत्यक्षापेक्षितया तद्वाघे स्वमूरुधात एवस्यात् कृत इत्यत्राह — मन्यथेति । प्रत्यक्षत्वेन परोक्षत्वेन नगन- योर्बाध्यवाचकभावः । प्रत्यक्ष वा परोक्षं वाऽन्यथासिद्धं यत् तत् बाध्यम् । अनन्यथासिद्धमितरत् बाधकमित्येव तन्निर्णयः । यतः " सेयं दीपज्याला " इति पूर्वापरज्वालयोरभेदप्रत्यक्षं प्रत्यक्ष जातीयमपि इयं दीपज्जाला पूर्वतो भिन्ना; तत्प्रमावसामग्री भिन्नसामग्रीप्रसूतस्थात्” इत्यनुमानेन परोक्षेणापि बाध्यते । तत्र च कारणम् – अनुमानस्यानन्यथासिद्धिः प्रत्यक्षस्यान्यथासिद्धिश्च । तथा हि- तैलवस्यैव यत्रामिसंयोगादीनां दीपज्वाला जनकत्वम्, तन्नाशस्य तन्नाशजनकत्वञ्च प्रथमचरमयोर्ज्यालयादृष्टमिति मध्यगतज्वालास्वपि प्रतिक्षणमा विनोस्तयोस्तथात्वावश्य- म्भावात् ; ज्वालापि प्रतिक्षण मुत्पत्तिविनाशवतीति कल्प्यत इति अस्यानुनानप्रमेयस्य कथञ्चिदप्यन्यथा नेतुमशक्य- त्वेन – पूर्वोक्तप्रत्यभिज्ञाप्रमेयस्य ज्वालैक्यस्य सादृश्य शीघ्रसमनन्तरभावित्वा दिना प्यन्यथासिद्धत्वेन च तयोर्वाध्य- बाषकभाव इति परोक्षज्ञानजनकं प्रत्ययिततरपुरुपवाक्यम् । ननु - " प्रत्ययार्थञ्चमोक्षस्य सिद्धयः संनकीर्तिता " इति रीत्या वेदप्रमाण्य विश्वासार्थप्रत्यक्षफल कारीरीष्ट्यादिषु कदाचित् ‘सद्योवृष्ट्यादिफलव्यभिचारेण ’ तद्बोधक वेदभागाप्रामाण्यं दुर्वारमिति चेदाह - कारीरीति । " कारीर्या दृष्टिकामो यजेत " इति विधिः । करीर : - वेण्यबुरा । तद्द्द्रव्यकस्वादिष्टेरपि कारीरीनामकत्वम् विसंवादः – फलादर्शनं । कर्मवैगुण्यम् अङ्गाङ्गिनोर्न यथावदनुष्ठानम् । कर्तुस्तु — यथोक्ताधिकारशून्यस्वन् । साघनस्य च द्रव्योप करणादेरशुद्धिः तथाच यत्रेष्टयादेरुक्तफलादर्शनम्, तत्रैतेषु एकस्य द्वर्योस्त्रयाणां वा वैकल्यमवश्यंभावीति ’ तत एव हेतोः ’ फलानुदय इति, नैतावता ‘साकल्येनानुष्ठिनेष्ट्यादीनां सफलतावोध कवेदस्याप्रामाण्यनिति भावः । अथ यत्र सकलतयाऽनुष्ठानेपि फलविळम्बो दृष्टः । तत्र तद्बोधकवेदप्रामाण्यं परिपाति अविकलेति । फलविलम्बः - समनन्तरमेव शरीरनाशपूर्वकं स्वार्गाद्यप्राप्तिः । नात्र ज्योतिष्टोमादौ कारर्यादाविव फलाभावनिश्चयः । ज्योतिष्टोमादीनां स्वर्गार्थचोदितत्वेन स्वर्गस्य च देहादूर्ध्वमनुमान्य तयातीन्द्रियत्वात् योग्यानुपलब्ध्यभावतो व्यतिरेक निश्चयायोगात् - अतः फलविलम्बोक्तिरत्र । प्रतिबन्ध- केति । अयमभिसन्धिः – स्वर्गस्यानेन मानुपशरीरेणाननुभाव्यतया यागादूर्ध्वं मध्ये तन्नाशस्याप्यावश्यकत्वेन
- ।
- । (Suri) Tor wrb. ஒரு ஸமயத்தில் ஸாரஸ்வத பாடபேதம் வந்ததும், ஸ்ம்ஹிதையின் நடுநடுவே மந்த்ரங்கள் கலந்ததும் உண்டு. அதனால் வேதவாக் யங்களின் வரிசை கொஞ்சம் மாறினாலும் வேதத்தின் பிரமாணத் தன்மைக்கு இழுக்கு blo. वेदवाक्य विशेषांक या परमतभने समुदायदोपाधिकारः . • (२५) विरोधी, बहुस्मृतिका मूल दर्शन सम्भवा सम्भवuri ॐ । यथासम्भव ं विकल्प स्मृतिबायान्यपर्यादि G60 निर्वाहा ं. उपमानार्थापत्त्यभावसम्भवै सिद्धा कांकशिक्षा वा । ० प्रमाण क आप्ततम स्मृत्येकदेशविरोध ppp आप्ततम பிரியக் ज्योतिष्टोमादेश्व केवलं स्वर्गादिकं प्रति साधनमात्रत्वात् शरीरनाशकत्वायोगतः स्वफलस्वर्गदानाय तद्विनाशक- कर्मापेक्षायाम्, तस्य च प्रचलकर्मान्तरेण प्रतिबन्धे सति ज्योतिष्टोम साध्यस्वर्गफलमपि किञ्चिद्विलम्बत इति ॥
- एवं विरोधे सति वेदस्यानुमानादपि प्राबल्यं साधयति - अनुमानेति । तत्रानुमानस्य धर्मिग्राहकाग्रम- बाघो यथा - ईश्वरः केवलं जगन्निमित्तमेव कर्तृत्वात कुलालवदित्युक्ते धर्मिणः पक्षभूतेश्वरस्य वेदैकवेद्यतया वेदोपजीवने सति तत्रेश्वरस्योपादानतापि जगत्प्रति गीयत इति अनुमानस्य तेन बाधः । साध्यमाहव तद्वाघो यथा-तत्रैव क्षित्यङ्कुरादिकं उपादानव्यतिरिक्तकर्तृकं, कार्यस्वात् घटवदितिप्रयं गे साध्य कोटिप्रविष्टः कर्ता ईश्वर इति वेदादेवावगन्तव्यमिति तद्वाधः । निषेध्यविषये यथा - आकाशो नोत्पद्यते निश्ययवत्वादात्मवदित्यनुमाने- निपेधप्रतियोगिन्या आकाशोत्पत्तेलोंकतोऽप्रतिपत्त्या तदर्थं श्रुतौ शरणीकरणीयायां तत्रात्मन आकाशः स मूत इति श्रवणात् तया बाधः । अथेदानीं शव्देष्वेव प्रावल्यदीर्घस्ये वयतुं आगमान्त राहेदस्य वीर्यमाह - आगमेति । बौद्धाद्यागमेत्यर्थः । तेषां पौरुषेयत्वस्य तैरेवाङ्गीकारात् अनीश्वराणां तत्वर्तॄणां भ्रमादिदो पशङ्कासम्भवादिति- भावः । वेदस्य
- नित्य निर्दोषतया स्थापितस्य वेदस्य । अथ वेदशब्देष्वेव परस्परविरोधपरिहारेण प्रामाण्यं प्रतिष्ठापयति कर्तव्येति । साध्यक्रियेत्यर्थः । सिद्धेतिवक्ष्यमाणानुरोधात् । वेदार्थों हि सिद्धसाध्यरूपेण द्विविधः । तथा च– उदिते जुहोति - अनुदिते जुहोति इति होमादिक्रिया विपये - सदेवसोम्येदमग्र आसीत् - असद्वा इदमग्र आसीदिति सिद्धब्रह्मविपये चेत्यर्थः । लौकिका - लोकन्याय कुशलाः । परीक्षकाः वेदन्यायनिपुणा मीमांसकाः । वाक्यतर्कः- वाक्य तदर्थ विषयक ऊहः । सामान्यतस्तर्काणां सर्वप्रणणानुग्रादकत्वेऽपि प्रकृते शब्दप्रमाणविचारात् तदनुगुणतया वाक्यतर्केत्युक्तम् । पदार्थस्य व्याकरणादिनैव निर्णयात् न तत्र तर्कापेक्षेति शब्द तर्फेत्यनुक्तिः । अत एव पदवाक्येति व्याकरणमीमांसयोरन्यत्र व्यवहारोपपतिः । तद्विषयकत्वञ्चार्थस्व- भावप्रमाणगत्यादिविमर्शाद्भवति । विकल्पेन विरोधप्रशमनं साध्य क्रियाविषये । न तु सिद्धे । वस्तुनि विकल्पायो- गात् । विषयव्यवस्थया तु तत्प्रशमनं सर्वत्र स्यात् । यथा उदितानुदित होमयोः फुरपभेदेन विकल्पः । सद- सत्कारणवाक्ययोश्च विषयग्यवस्था । सत्त्वं च प्रमाणिकत्वम् । तद्वत्त्वात् अग्रे = सृष्टेः प्राक् ब्रह्म सदपि भवति । सत्त्वञ्च नामरूपभाक्त्वम् । तदभावात् सृष्टेः प्रागसच नया गीयत इति सत्वासत्वयोर्विषयन्यवस्थार्थभेदेन । एकस्मिन्नेव ब्रह्मण्युपपादनाद्विरोधशान्तिः । आदिना - सामान्यविशेषन्यायतस्तत् प्रशमनं विवक्ष्यते ! यथा आत्मा वा इदमग्र आसीत् — ब्रह्म वा इदमग्र आसीदित्यत्रात्मशब्दस्य वृहद्वृतसाधारणस्य ब्रह्म विशेषे पर्य-
- இடைவீடின்றி எல்லா இடங்களிலும் ஒதப்படுகிற வேதத்தில் யாரேனும் ஏதேனும் மாறுதல் செய்தாலும், வேதமறிந்த பெரியோர்கள் உடனே அதைத் திருத்துவார்கள். கலியுகத்தில் பாமர தேசத்தில் சில மூர்க்கர்கள் வேதத்தை மாற்றினாலும் அதுவும் உடனேயோ காலக்ர
- 7
- (२१)
- देशिकाशयप्रकाशसहिते
- கொள்ளுவார்க்கும் அவற்றாலே அசத்துக்கு ளளம் எனிரக்க வழியில்லை. எரி சாலிங்களா
- वाकमात्र
- शुद्रोपद्रवां आगमान्तरका cor corrib.
- “வேதம் விளங்காநிற்க மதாந்தரங்கள் வந்தவகை”
- Duuy नित्यनिर्दोष निर्वाध वेदलं परमकारुणिक 6060 सर्वेश्वरी, ब्रह्मा (500 देवी पकं महर्षिका
- प्रवर्त्तिCurrr ps, लोकलंकी अनर्थहेतुकं काढण
- ।
- 1
- • प्रसानम् । अन्यथा तत्रापि द्वयोरेकत्र स्थाने कीर्तन विरोधस्स्यात् । यथासम्भवमिति । प्रामाण्योपपादन- प्रकारमेदेपि प्रामाण्यं सामान्यतः सर्वत्र वेदे निराबाधमितिभावः । ननु मीमांसकैरपच्छेदाधिकरणे पौर्वापर्ये पूर्वदौर्बल्यं प्रकृतिवदिस्यत्र पूर्वाबाधेन नोत्पत्तिरुत्तरस्य हि सिध्यतीति पूर्वशास्त्रस्योत्तरशास्त्रेण बाधाङ्गीकारात् तत्प्रयुक्तं वेदाप्रमाण्यं दुर्वारमित्यत्राह - अपच्छेदेति । पञ्चर्विजः समन्वारव्याः प्रतर्पन्ति, अध्वर्युं प्रस्तोता- न्वारभते, प्रस्तोतारं प्रतिहर्ता, प्रतिहर्तारमुद्गाता उद्गातारं ब्रह्मा, ब्रह्माणं यजमान इति यागविशेषे बहिष्पवमानं प्रसर्पतां योयमन्वारम्भः एकस्य पृष्ठेऽन्येन कच्छस्पर्शरूप उक्तः तस्य विच्छेदेत्यर्थः । सत्रस्थं तदधिकरणप्रमेयम् — बहिष्पवमानं प्रसर्पतां मध्ये यद्युद्गाताऽपच्छिद्येत अदक्षिणः स यज्ञः समाप्यः, तेन पुनर्यजेत तत्र तद्दद्यात् यत् पुत्रस्मिन् दास्यान्स्यात् । अथ प्रतिहर्ताऽपच्छिचेत, सर्ववेदसं सर्वस्वदक्षिणां दद्यात् इति प्रायश्चितमपच्छेदे श्रूयते । तत्रोद्गातृप्रतिद्दत्रः प्रयोगमेदेनापच्छेदे ततत् प्रायश्चित्तमात्र क्रियत इति न तत्र किश्चिदस्नाभिश्चिन्तनीयम् । एकस्मिन्नेव प्रयोगे युगपत्तयोरपच्छेदे चोदुगातुर्वर्गप्रधान - स्वात् तदपच्छेद्दप्रयुक्तप्रायश्चित्तमेव कर्तच्यं । विकल्पेनान्यतरापच्छेद प्रयुक्तप्रायश्वितं वेतिचाधिकरणान्तरे सिद्धान्तितम् अतस्तत्रापि न विचारणीयं किश्चित् । यत्र तु तयोः पौर्वापर्येणापच्छेदोऽभूत् तत्र कर्तव्यं परमिह विचार्यते । न चापच्छोदोत्पतिक्रमेण तस्मयश्चित्तद्वयमपि क्रमात् क्रियतामिति न तत्रापि किञ्चिद्विचार्य निर्धार्यमिति वाच्यम् । उद्गात्रपच्छेद निमित्तक प्रायश्चित्त नूतादक्षिणयज्ञसांस्थापन पुनरनुष्ठान तत्रत्यदक्षिणा- दानादीनां प्रति त्रपच्छेदप्रायश्चित्तेन सर्ववेदसदानेन विरोधात् क्रमेणोभयःनुष्ठानानुपपत्तेः । तस्मादेवास्मिन्नषि- करणे - पूर्वापच्छे : निमित्तप्रायश्चित्तशास्त्रेणोत्पन्नापि तत् कर्तव्यता बुद्धिः – उत्तरापच्छेद निमित्त प्रायश्चित्तशास्त्रेणो- स्पन्नया तथा बाध्यत इति परशास्त्रमेव पूर्वस्म दुबलवत् कर्तव्यञ्चेति निर्णीयते इति तदिदमाह-ओरुप्रयोग चिले इति । उक्तमभ्युग्गम्यत्र वेदानामाण्यं परिहरति प्रयोगान्तरेति । अयमाशयः यत्रो भयोरपच्छेदयोः क्रमेणो- त्पत्तिः तत्रैवरीच्या परेण पूर्वत्र धेपि सर्वत्र प्रयोगेजियमेव रीतिरिति न निर्बन्धः । यत्रै केकापच्छेदः यत्रवोमया- पच्छेदो युगपत् तत्र यथः संख्य प्रकारान्तराभावेन तन्त्रतोनुष्ठानेनान्यतरानुष्ठनेन च न कस्यापि बाधः शास्त्रस्य प्रसज्यते । तस्माच दृशप्रयोगान्तरेषु शास्त्रस्य सर्वस्य प्रामाण्यं निरपवादमिति तदुक्तम् " पौर्वापर्य विरोधश्च
மத்திலேயோ கழியும். ஓதுபவர்களின் திறமையின்மையினால் சில இடங்களிலே சில வேத சாகைகள் மறைந்தொழிந்தாலும், மலயம், மஹேந்திரம், விந்தியம், ஹிமாசலம், முதலிய தேசங்களில் ஜீவித்திருக்கிற அகஸ்தியர், பரசுராமன், ஆபஸ்தம்பர், வியாஸர் முதலியशास्त्रान्तरागकश्री उदियंका सर्वसम क्षेत्रां क्रीं क्री जासुर प्रकृतिका अ विषयाला 26 परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः · (२७) काढावी? सर्वेश्वरला अनादिरुर्मप्रवाहविषमकी p कर्मानुरूप फलप्रद सात्त्विक विषय की प्रतिकूल ॥ r दुष्कर्म फलक मोहिनी कंकं । उपकरणDI वैश्वाक्य मी क्षुद्रोपायाका बलिद्यामिपन्याय♚Go Cur पूर्वाप्रमाण्यमेव च । नियमान्नास्ति तत्रासाक्पच्छेदनयो भवेदिति " ॥ नियतपौर्वापर्यविषयविरोधे तु विरोधे- त्वनपेक्षं स्यादसतिचनुमानमिति विरोधाधिकरणन्यायेन परस्य सर्वधा बाघ एव । अयञ्चन्यायः श्रुतिस्मृत्यो- विरोध एव वक्तव्यः । न श्रुस्योरुभयोः । परस्पर निरपेक्ष योउयोः पौर्श पर्यायोगात् । श्रुतिस्मृतित्योश्च परया पूर्वोपजीवनेन तद्योगात् । एतेन - सगुण निर्गुग वाक्ययोरपच्छे इन्यायमवतारयन्तोऽद्वैतिनः प्रत्युक्ता इति । अतो न क्वचिदपि वेदवाक्यस्याप्रामाण्यमिति । ननु केषाञ्चिद्वेदवाक्यानां तदर्थविशदीकरणाय प्रवृतासतम प्रणीत स्मृति विरोघदर्शनेनाप्रामाण्यं प्राप्तमेवेत्यत्राप्याद - वेदवाक्यविशेषेति । सर्व पाप्यानं तरति तरति ब्रह्महत्यां योश्वमेघेन यजते । त्रिराचामेत् शिरश्चक्षुपी नासिके श्रोत्रे हृदयमालभेत । औदुम्बरी स्पृष्ट्रोद्- गायेत् । वीरहा वा एष देवानां योमिमुद्वासयते - इत्यादिवेदवाक्यविशेपेत्यर्थः । आप्ततमाः- मनुवर शरादयः । स्मृत्येकदेशेति । न हि बौद्धाद्यागमानामिव कृत्स्नशः स्मृतिविरोधो भवति वेदवाक्यविशेषाणाम् । अपित्वेकदेशमात्रे प्रथमं प्रतिभायात् । पश्चातु वक्ष्यमाणरीत्या परिहर्तव्यमितिभावः । विरोधेति । तथा- चोक्ताश्वमेव श्रुतिविप्रतीपतया स्मृतिषु द्वादशवार्षिकात विशेषस्य ब्रह्म हत्याप्रायश्चित्तत्वविधानात् श्रुत्युक्त श्रौता- चमनविलक्षणतया समन्त्र कजलप्राशनपूर्वक दक्षिण कपोला दिद्वादशानस्पर्शरूपाचमनान्तरस्य स्मृतिषु कथनात्, श्रुत्युक्तौदुम्बरीसाक्षात् स्पर्श बिरोधिनः वाससा तदीयसर्वाङ्गवेष्टनस्य औदुम्बरी सर्वा वेष्टयितव्येति स्मृत्या परिचोद - नात् । वेदविनिन्दित्ताभिविच्छेदपूर्वकं सन्न्यासाश्रम स्वीकारस्य स्मृतिषु प्रतिपादनाच श्रुतिस्मृत्योर्विरोधः प्राप्त इत्याशयः । एवमाशङ्कायां वर्तमानायां विकल्पेन, तदसम्भवे स्मृतिवाधान्यपर्याभ्यां च तां परिहरिष्यन् तदुपद्धात तया ततः सर्व पर्यालोचनीयांशमाह - आप्ततन बहुस्मृतीति । कस्य चित् स्मृतेः श्रुतिविरोधे प्राप्ते अन्या अपि बह्वयः स्मृतयो निरीक्षणीया । यदि ता अप्येतत्स्मृत्युक्तमेव द्रढयेयुः, तदा अस्याः स्मृते- सहसा श्रुत्या बाघे तत्पक्षपातनीनामपि होनां स्मृतीनां मुषा बाघनं भवेदिति श्रुतिस्मृत्योर्विकरूपाद्याश्रयणमेवः न्याय्यमिति । ननु बहूनां स्मर्तॄणां हठारकारेण क्वचिद्वेदार्थान्यथाकरणेपि प्रवृत्तिसम्भवात् तत्र स्मृतीनां भूयस्त्वम किश्चित्करम् । न हि शतमप्यन्धाः पश्यन्तीति न्यायादित्यत्राह - मूलदर्शनेति । बहूनां प्रमाणिकानां । மஹர்ஷிகள் மறவாமல் ஓதிக்கொண்டிருந்து க்ருதயுகம் பிறந்தவாறே எங்கும் முன்போல் வெளியிடுவார்கள். ஆகையால் வேதத்திற்கு ஒருபடியாலும் ஆதி அந்தங்களில்லை. மாகநீ முதலிய அபப்ரம்ச பாஷையாலே பிறந்த பௌத்தாதி ஆகமங்களுக்கு வேதங்களுக்குப் போல நித்தியத்வம் சொல்ல வழியில்லை. பௌத்தாதிகளுக்கும் அது இஷ்டமன்று. (२८) आगमा निवेशिका ० अन्य प्रवृत्त का room देशिकाशयप्रकाशसहिते कटंगा मोहियानीकं की शुGo Coin काला @upop शुद्धोदन सुतो भूत्वा मोहविष्यामि मानवान् । ढा go त्वं हि स्व! महाबाहो । मोहशास्त्राणि कारय । दर्शयित्वाऽल्पमायासं फलं शीघ्रं प्रदर्शय ।
. तथा पवचिद्वेदविरुद्धार्थ सहसा हठात्काराद्ययोगात् तेषां तथोक्तेः किं किञ्चिदस्तिमूलमिति विम्रष्टव्यम् । तत्र यदि तेपामुक्ति - ऊपवृक्षण निरपेक्षमेव सुनिर्णयार्थ प्रत्यक्षश्रुतिविरुद्धा भवति, तदा तत्र स्मर्तयां स्वातन्त्त्रयमेव तथा-कथने मूलमिति निश्चीयते । न तु काचिदप्रत्यक्षा श्रुतिः मूलमिति । तदुक्तम् असतिद्यनुमानमिति । असति हि प्रत्यक्षश्रुतिविरोधे स्मृत्या मूलभूतश्रुत्यनुमानमिति तदर्थः । तथाचोक्तरीत्या तत्र भूयस्त्वस्याकिञ्चि- स्करतया स्मृतेर्वाध एव । यदि च सा स्मृतिः प्रत्यक्षश्रुत्यविरुद्धाऽपरिदृश्यमानमूला च भवति, तदा - असति- ानुमानमितिरीत्या मूलभूनां श्रुतिं कल्पयित्वा तदा श्रुतिस्मृतित्योर्विकल्पादिना निर्वाह इति । तथाचाप- स्तम्बगृह्यसूत्रम् - " अथ कर्माण्याचाराद्या निगृह्यन्ते " इति । तद्द्याख्यानश्चेत्थ दृश्यते - यत् सर्वेषु कालेषु देशेषु च सर्वे स्त्रविद्यवृद्वैः शिष्टैः लौकिकप्रयोजनाभावेपि अविच्छिन्नम विगाने ना द्रियमाणम्, अत एव मूलान्तरासम्भवेन स्वम्नवेदानुमाने लिङ्गभूतं कर्म प्रवर्तनम् स आचारः । तस्मादाचारादनुमितैवें. देर्यान्योपासन होमादीनि पाकयज्ञशब्दवाच्यानि पाणिग्रहणादीनि च यज्ञेवधिक्रियमाण देह संस्कारार्थानि य नि- कर्माणि गृह्यन्ते - ज्ञायन्ते तानि व्याख्यास्याम इति । एवं पर्यालोचयन् फलितं निर्वाहप्रकारमाह- यथासम्भवमिति । स्पष्टश्रुर्तिविरोधाभावे विकल्पः । न हि श्रुत्यनुक्तिमात्रं विरोधहेतुः । तथांच श्रुति- स्मृत्युदितयोरुभयोर्त्रा हत्याप्रायश्चित्तयोरधिकारिभेदेन विकल्पः समाश्रीयते । अत एव मनुरपि ब्रमहा द्वादशसमाः कुटों कृत्वा वने वसेत् । इत्युपक्रम्य तद्मतं प्रपञ्चय-यजेत वाऽश्वमेचेनेति विकल्पमेव कल्पयामास । एवं श्रौतस्मार्तयोराचमनयोरपि यथाक्रमं ब्रह्मयज्ञादौ श्रोतकर्मणि ओगमनादौ स्माते कर्मणि च विनियोगेन विकलः | औदुम्बरो सर्ववेष्टन स्मृतिस्तु प्रत्यक्षश्रुतिविशेषाद्वाध्यत व आन्यपण निर्वा: स्तु - वीरहावेत्यादौ क्रियते । तथा हि ती सन्न्यासाश्रमानिषेधात् प्रत्युन त्रयो धर्मस्कन्धाः ये चेमेऽरण्ये श्रद्धां तप इत्युपासते - प्रवाजिनो लोकमिच्छन्तः प्रत्रजन्ति - इत्यादिना तद्विधानाच्च वीरहावा- यावज्जीवममित्र जुहोति प्रजातन्तुं मान्यवच्छेत्सीः इत्यादिकमविरक्ताधिकारिविषयकतयांऽन्य पर मिति । एवं प्रत्यक्षानुमानशब्दैः स्वाभ्युपगते त्रिभिः प्रमाणैर्वेदस्य अविरोधेन निर्वाह दर्शयित्वा अथ पराभ्युपगत- रुपमानादिभिरपि प्रमाणैरवाधमाह - उपनानेत्यादि । अयमसी गवयपदवाच्य इति संज्ञासंज्ञिनम्बन्ध- ज्ञानारन को पमितिकरणीमूनम् गोसदृशो गयय इत्यतिदेशवाक्यार्थज्ञानमुपमानम्, अन्यथाऽनुपपद्यमान ।
இப்படி நித்தியமாயும், நமக்கு எட்டா விஷயங்களைக் கூறுவதாயுமுள்ள வேதத்திற்கு இயற்கையாகவே இந்த பிரமாணத் தன்மைக்கு விலக்கேதுமில்லை, வேதமியற்றினவன் என்று ஒருவருமில்லாமையால் அவனுடைய மூளைக் கோளாறு ஏதுமிதற்கு மூலமன்று. परमतभंगे समुदायदोषाधिकारः · (२९) अहं मोह कुहकानीन्द्रजालानि विरुवा चरणानि च । दर्शयित्वा जनं सर्वं मोहपाशु महेश्वर ! ॥ करिष्यामि यो जनं मोहविष्यति ना mi, “Loirw cori yoray क्रीयय மாட்டாத பல சமய மதி தந்தாய்” என்றும், “கள்ள வேடத்தைக் கொண்டுபோய்ப் புறம்புக்க 1 | के क दिवाऽभुञ्जानस्य देवदत्तस्य पीनस्वं दृष्ट्वा तदुपपादकं यद्रात्रिभोजनं कल्प्यते साऽर्थापत्तिः । प्रातश्चर- मात्र दृष्टवतः सायं गजसहिततद्दर्शने सति - प्रातश्चत्वरे गजो नासीदिति यत् ज्ञानं जायते तत्करणमभावाख्यं प्रमाणम् । अनुपलब्धिरित्यप्यस्ति प्रसिद्धिः । शतरूप्य सद् भावज्ञानात् तत्र पञ्चाशतां संभवात् प्रमाणा- निश्चयः । अज्ञातमूलवक्तृकः इ६ वटे यक्षस्तिष्ठतीति हस्मोचुः इति- प्रवादपरम्परैरिम् । अत्र - एतदभ्यु गन्तु गा मिस्यनावरोक्तया स्वमते तदनङ्गीकारः सूच्यते । तदनीकर्तारः वैशेषिका र । मीमांसकाः व्यवहारे भाट्टनय इति तदनुसारिणोऽद्वैतिनश्चेति बहवः । तेषां प्रत्यक्षादित्रिकेन्तर्भावः इति वस्मन्मतम् । प्रत्यक्षमनुमानश्च शास्त्रञ्च विविधागमम् । श्रयं सुविदितं कार्यं धर्मसिद्धिमभीप्सता ॥ इति मनुवचनात् । त्यक्षादि- विषये वेदस्य तात्पर्याभावात् वेदतात्पर्यविषये च प्रत्यक्षादेरिवोपमानार्थापत्यादीनामप्यप्रवृत्तेः न तैर्वदबाध इत्याशयः । अथ चार्वाक्रप्रभृतिभिः कृतस्य वेददुषणस्यात्यन्तफल्गुतां प्रतिबन्धा प्रदर्शयति-चालिशेति । परोकार्थमहणाद्यक्षमा अथापि आत्मानं पण्डितम्मन्या मूर्खाः । तेषां कुतर्काः । कपिलो यदि सर्वज्ञः सुगतो नेति का प्रथा ॥ यद्युभावपि सर्वज्ञौ, मतभेदः कथं तयोरीति रीत्या प्रत्रत्मानो विपरीतवादः । बालिशाश्वते कुतश्चेति वा । तदातु-तर्कस्य कुत्सिनले विपरीत साधनत्वम् वालिशत्वम् - विपरीत साधनेप्य- सामर्थ्यमिति तदर्थं बोध्यः । वाख्यात्रेति । युक्ति कामप्यप्रदश्ये त्रयो वेदस्य कर्तारः भण्डपूर्ननिशाचरा इति रीत्या घोपणनात्रेत्यर्थः । मण्डः निर्लज्जः। आगमान्तरेष्वपि कर्तुनन्यैः शक्या इति एतावन्मात्र कथनात् न वयं तथा शक्यत्वेति युष्मान् उपद्रवामः, यथा युवनस्यानुद्रवथेति स्वसात्त्विकता नकटने परस्य परमदुर्जन- ताकथनश्च पर्यवस्यः । तथाच अपौरुषेयास्मद्वागनस्य प्राचल्यमनुक्तिसिद्धम् स्वयमेत्र व्यक्तोभविष्यतीति भावः । 1 अथैवं जनताहिततमप्रमाण सार्वभौमे वेदे विद्योतमानेपि कथं कन्यासहदाक्षु दमवान्तराण:- मुस्थितिः ! कथं कथञ्चिदुत्थितौ वा “स्रोतोवहां पथि निकामजामतीत्य जातः सखे प्रणयवान् मृगतृष्गि- कायामितिवत् जनानां तत्र व्यामोह : ? इत्यत्र प्रथमं मतान्तराणां प्रादुर्भाव रहस्यमुद्घाटयति - इप्पति इति । वेदनित्यत्वनिर्दोषस्व निर्वाचत्वपरपूर्वप्रकरणत्रयपरामर्शः । ममानुद्धरते लोकान् कारुण्या- च्छास्त्रपाणिनामानं प्रदीपमिव कारुणिको ददातीत्याद्यनुनृत्योच्यते परमकारुणिकेति । एतेन करुगापूर्व- மூலமான ஒரு குற்றத்தையும் காணாவிடினும், மற்ற பிரமாணங்களோடு முரணுகையால் வேதம் அப்பிரமாணமாகாதோவெனில் ஆகாது. எப்படி எனில்? பிரத்தியக்ஷத்தோடு முரண் படாது. வேதம் நமக்கெட்டாதையே கூறுகிறது நாம் காணும் விஷயத்திலேயும் வேதம் முரண்படக்கூறிய சில இடங்கள் உண்டாகிலும் குற்றமில்லை இரண்டாந்தரமான பொருளைக் (३०) देशिकाशयप्रकाशसहिते வாறும் கலந்தசுரரை உள்ளம் பேதஞ் செய்திட்டு உயிருண்ட உபாயங்களும் " என்றும், “வெள்ளியார், பிண்டியார், போதியார் எனறிவரோதுகின்ற கள்ள நூல்” என்றும் மற்றும் 160 इतिहास पुराण प्रकरणांनी GG कु. कास्मन्मतस्य मुमोह विपापूर्वकमतान्तराव्यावृत्तिः । यो ब्रह्माणं विदधाति पूर्व यो वै वेदांश्च प्रहिणोति तस्मा इति श्रुतेश्वतुर्मुखपूर्वकप्रवचनोक्तिः । प्रवर्तयति सतीत्यन्तं शङ्कहेतुकथनम् । अथ शङ्कामेवाह - लोकेति । तादृशवेदवै दिकसम्प्रदाय सञ्चारशा लिलोकेत्यर्थः । चार्वाकादयः अनर्थहेतुशास्त्राणि । मुक्तावपर्यवसानात् विपरीतप्रवर्तनाच्च । तथाच शास्त्रान्तराणां शास्त्रान्तराणां कथमुदय इतीमामाशङ्कां - सात्त्विक जन बाघकासुरप्रकृतीन् विमोहयितुं सर्वेश्वर एव स्वयमन्यैश्वा सच्छास्त्रवृन्दं प्रवर्तयामासेति प्रतिबन्धा परिहरिष्यन् - मध्ये तावता - भगवतो वैपम्याद्यापतिशङ्कावारणमवश्य कर्तव्यमिति मत्वा तदेवाह सर्वेश्वरेति । सर्वेश्वरत्वेन सर्वनिर्वाहकत्वात् साधूनामनुमान्यतया सच्छास्त्रप्रवर्तनवत् तत्परिपन्धिनां निबर्हणाय बाह्यागमा अपि तेनैव प्रवर्तनीया आसन्निति- भावः । सर्वसमेनापि सर्वेश्वरेण विषमफलविशेषप्रदाने कारणम्. अनादिकर्मत्यादि । ततत्कर्मानुरूपं विपमफल- प्रदानादेवेश्वरस्य सर्वसमत्वं सिद्धम् । अन्यथा तत्प्रवृत्तेस्स्वस्वातन्त्र्यमात्रनिदानत्वे वैपम्यनैर्धृण्याद्यापत्तेरिति भावः । सात्त्विकेति । द्वौ मूतसर्गी लोकेऽस्मिन् देव आमुर एव चेत्युक्तेः द्विविधे लोके - सात्त्रिकः स तु विज्ञेयः स वै मोक्षार्थचिन्तकः । इति दैवप्रकृतयो मोक्षार्थचिन्तका भवन्ति । आसुर प्रकृतयस्तु तामसाः – अघोगच्छन्ति तामसा इत्युत्तरोत्तरा घोगतिसाधनकर्मानुष्ठानतत्परा वर्तन्ते । एषांञ्च परस्परं तेजस्ति मिरयोगिरिव शाश्वतिको विरोधोपि विश्वप्रसिद्धः । ततश्च क्षिपाम्यजस्त्र - शुभानापुरीप्वेत्र योनिपु - इति प्रतिकूलविषये स्वकृतप्रतिज्ञाप- वजनाय भगवता तेषां मोहनीयत्वे प्राप्ते पापं प्रज्ञां नाशयति बुद्धिनाशात् प्रणश्यतीति च विपरीउज्ञानसाधनाग- मान्तराणि तेन प्रणीयन्त इत्याशयः । अथ तेषां जनमनोमोहनद्वार माह- उपकरणेति । प्रत्ययार्थञ्च मोक्षस्य सिद्धयः संप्रकीर्तिताः । इति प्रधानपुरुषार्थभून मोक्षप्रतिपादकवेदभागे श्रद्धासवर्धनायाऽवधानतया प्रवृत्तत्यर्थः । वेदवाक्य- विशेषा: = माथर्वणिकाः शान्तिकपौष्टिकाभिचारिकादिमन्त्रमेदाः । तथाचासच्छास्त्राणि अनार्थाथ कर्मबोधकानि विधाय तत्र मन्दुमतीनां झटिति प्रवृत्तिं प्ररोचयितुं वेदोक्तान् शीघ्रं दृष्टफलप्रदान् क्षुद्रमन्त्रानपि मध्ये मध्ये विनिवेश्य एवमेव सर्व सर्वथा फलिप्यतीत्यतिविश्वः साधानेन तान् विमोहयतीत्यर्थः । विमोहन विमोचनं इत्यादिकं सर्वे साध्वसाधु वा वेदमन्त्रमात्राधीनमिति - अहो । वेदस्य महिमेतिभावः । बळिशं = मत्स्यबन्धनम् । आमिंप = प्रायस्य मत्स्यस्य मनोग्रहणाय तत्राग्रे निषीयमानो मांसखण्डः । तथा च- भक्ष्यों तमप्रतिच्छन्नं मत्स्यो बलिशमायसम् । अन्नाभिलापी ग्रसते नानुबन्धमवेशने इति न्यायेन प्रतिकूरानां கொண்டு எப்படியாவது பெரியோர் பேச்சில் செய்வதுபோல் பொருந்தச் செய்யலாம். உடலே ஆத்மா என்று காணும் பிரத்தியக்ஷத்தைவிட உடல் வேறு ஆத்மா வேறு என்று வேதம் காட்டும் காணாத அறிவே வலம் பெறும். ஏனெனில் நம் காட்சியில் ஏதாகிலும் குற்றமிருந் தால் அது வலமுள்ளதன்று. परमतमने समुदायदोषाधिकारः வைதிக மதம் நிலைத்திருக்கக் காரணம்.”
" ।
। (३१) இப்படியானால் களையை வளர்க்கப் பயிர் அழியுமாப்போலவும் ரத்தாலும் वैदिक दर्शन was unaCr की?” काणादशाम्यपापण्डे स्वयी धर्मों दिलो- पितः । त्रिदण्डधारिणा पूर्व विष्णुना रक्षिता त्रयी ॥ धर्मस्य परिरक्षिता । त्वमव्ययः शाश्वतधर्मगोप्ता । भाव्यनर्थजातमन वेस्क्ष्य प्रवर्तनाय तथेश्वरेण क्रियत इत्यर्थः कालः = कल्यादिः । अस्मिन्नर्थे प्रमाण- सम्प्रदायावाह - इव्वर्थेति । शुद्धोदनसुतः = बुद्धः । इदश्च भगवत एवं वचनं महाभारताश्वमेधिकपर्वस्थम् । एवं स्वयम्मोहनमुक्त्वाऽन्यद्वराप्याह-त्वं हि रुद्रेति । मोहशास्त्राणि - पाशुपताद्यागमान् । कुहकानि - वृक्षकानि इन्द्रजालानि — अघटित घटनयाऽऽश्धर्यावहाणि । अहे मोहमिति । वराहपुराणे तु अहं मोहं करिष्यामि ( सृजाम्याशु ) …. । त्वं हि रुद्र…. इत्यानुपूर्व्या श्लोका दृश्यन्ते । अत्र कृष्णताताचार्या आहुः - अत्र मोहो नाम मायामोहाख्यः कश्चन भगवदवतारः । इममेव च बौद्धावतारमाचक्षते सम्प्रदायविदः । तथाच विष्णुपुराणम् - इत्युक्तो भगवान् तेभ्यः मायामोहं शरीरतः । समुत्पाद्य ददौ विष्णुः प्राहचेंदं सुरोत्तमान् । मयामोहोयमखिलान् दैत्यांस्तान् मोहयिप्यति ततो बध्या भविष्यन्ति वेदमार्गविदूषकाः” इतीति । तथा- सति–भगवतः शरीगद् बुद्धावतारस्येहा वगनतः -पूर्व-शुद्धोदनसुतो मूत्वेत्यादिकमुक्तं कल्पमेदेन निर्वाणं भवति । माडु - कुलधनभूतम् । इतिहासेति । कथा च पाद्मे पार्वतीं प्रति रुद्रवचनम् - " प्रथमं हि मयैवोक्तं शिवपाशु- पता दिकम् । …. बौद्धशास्त्रमसत्प्रोक्तं नमनीलपटादिकम् । मायावादमसच्छास्त्रं प्रच्छन्नं बौद्धमुच्यते । कर्म- स्वरूपत्याज्यत्वमत्र च प्रतिपाद्यते । ब्रह्मणोस्य परं रूपं निर्गुणं दर्शितम्मयेत्यादि मान्यम् ॥ । ननु तर्हि वैदिकः सिद्धान्तः सर्वथाविलुप्येव । रक्षक एव चेदीधरो भक्षको भवतीत्या- शङ्कयाह— इप्पडियौनाल, इति । विरुद्धसंप्रदायप्रवर्तन इत्यर्थः । कळे - कृषिक्षेत्रेषु उत्पथ सस्यवदेवभासित्वा सद्योऽसमुद्धरणे कलमादिसस्यनाशकः यवसाख्यस्तृण विशेषः । श्येनेति । " श्येनाः कपोतान् खादन्ति स्थितिरेषा सनातनीति” प्रसिद्धेः । पापण्डोपहतकलिकाले तत्प्रचुरदेशे तदागमानामेव भूयान् प्रचारां भवेदिति वेदमार्गोऽगळित एव सर्वथा स्यादिति भावः नैव शङ्कनीयमित्याह- काणादेति । वैशेषिकेत्यर्थः । शाक्याः = बौद्धाः । ये तु सामान्यमाचेन मन्यन्ते पुरुषोत्तमम् । ते वै पापण्डिनो ज्ञेयास्सर्वधर्म बहिष्कृत ! इत्युक्तरक्षणाः पापण्डिनः । विष्णुना तदवतारभूतेन । त्रिदण्डधारिणा सन्न्यास रूपिणा दत्तात्रेयेण । एतेनातिपुरातनकाले त्रिदण्डादिकीर्तनात् एकदण्डसन्न्यासः नवीनैः कल्पित इति भाति । किश- காணததாகிலும் குற்றமில்லையேல் அந்த பரோக்ஷ அறிவே சிறந்ததாகும், தீபத்தில் எரியும் கொழுந்து முன பின் காலங்களில ஒன்றேயர்கக் கண்ணால் கண்டாலும் திரியும் எண்ணெய் யும் முறையே கருகியும், குறைந்தும் போவதால் தீபக்கொழுந்துகள் முன்னும் பின்னும் வேறானவைகளே என்ற காணாத ஊஹ உணர்வுதான் முன் சொன்ன பிரத்தியக்ஷத்தைவிட (३२)
देशिकाशयप्रकाशसहिते . नारायणः सात्वत धर्मसंगोप्ता । धर्मस्थापनार्थाय सम्भवामि युगे युगे । धर्मत्राणाय केवलम् । इत्यादिकजी p சொல்லுகிறபடியே ன்தானே சிகே சாரத்துக்கு வேண்டும் பண்ணிக்கொண்டு போருகையாலே Hனர் பக்கலிலே இது ராமாய் போராநிற்கும். तस्याकल्पितत्वेपि त्रिदण्डंसन्न्यास श्रेष्ठयं विलोकयते । तथाच परमतस्थः मल्लिनाथ एवमाह - " स किलाश्रममन्त्य- माथित” इति रघुवंशश्लोके - " मुखजानामयं धर्मः यद्विष्णोर्लिङ्गधारणमिति यद्यपि क्षत्रियस्य संन्यासनिषे- घोऽस्ति, तथापि बाहु पादोरुजातानां त्रिदण्डं न विधीयते ॥ इति निषेधस्य त्रिदण्डविपयखदर्शनात् रघुणा क्षत्रियेण एकदण्ड संन्यासरस्वीकृत इति । परिरक्षिता प्रतिपक्ष निरसनपूर्वकं रक्षकः । शाश्वतधर्मः- वैदिकधर्मः । सारवत धर्मः पाञ्चरात्रोक्तपर मैकान्तिधर्मः । धर्मस्य संस्थापन- आराध्यमात्मानं प्रकाश्य सम्यक् स्थापनम् । सम्भवामि देवमनुप्यादिरूपेणावतरामि युगे युगे त्रेतादियुग विशेष नियमो नास्ति मदवतारस्येति भावः । सर्व- श्वरन् ताने इति । स एवेत्यर्थः । तथाच य एव विरुद्धधर्मस्य प्रवर्तकः, स एव सनातन धर्मस्यापि, अधिकारि- मेदादिति भावः । अथवा-ताने = स्वयम् । एवच्च यथा पाशुपतादीनां रुद्रादिद्वारा प्रवर्तकः, न तथा वैदिकस्य ; अपितु स्वयमेव । नहि महिपीस्वेदार्थ भृत्यो नियुज्यत इति न्यायादिति तात्पर्यम् । रक्षेति । परमतानां भगवता प्रवर्तनमात्र क्रियते नतु वैदिकस्यैव रक्षणमपीति भावः । तर्हि भगवता रक्षितस्स समयः कुतस्सर्वत्र नोपलभ्यत इत्यत आह सत्योत्तरोति । विष्णोस्सात्त्विक जनप्रियत्वादिति भावः । एवं मतान्तराणां प्रादुर्भावप्रकारं, अथापि वैदिकसम्प्रदायस्य क्वचित्परिरक्षितत्वञ्च प्रतिपाद्याथ मतान्तराणां बहुजन प्ररिग्रहोंत्पत्तिप्रकारं प्रश्न पूर्वकं विशदयति- इप्पडि इति । असंख्यात जनपरिमहः- वेदपरिगृहीतृजनसंख्या चिकसंख्या कजनपरिग्रहः । एवमेव हि संप्रति लोके विलोकयामः । एकस्य तु वैदिकस्य ‘स्थाने’ चतुरधिकाश्चार्वाकप्रायजना गण्यन्ते गणतन्त्रयुगे राष्ट्रकृत्याय । अनादेः कालादनुवर्तमाने वेदसम्प्रदाये हि न तथा भाव्यमिति भावः । अत्रा- संख्यात जनपरिग्रहशब्देन तत्सत्वेपि वेदस्येव महाजनपरिग्रहो मतान्तराणां नास्तीतिद्योत्यते । तयोर्भेदात् । मेदश्य पूर्वमुपवर्णितोत्रैव । एवमेव प्रेक्षावन्तो महान्तः परिजगृहुरिमम् " इतिश्लोक सर्वार्थसिद्धौच द्रष्टव्यः - " बहुजनपरिगृहीतत्वं न महाजनपरिग्रहः । …. द्विविधो हि परिग्रहः । वास्तिक्यनिबन्धनः कश्चित् । अल्पाल्पप्रयोजनाभिलापादपरः । तत्र वेदपरिग्रहः पूर्वकोटौ निविशते । वाह्यागमपरिप्रहरसोपाधिक इति । अत्र बहुमुखं समाधते वैदिकेति । “आविद्यः प्राकृतः प्रोक्तः, वैद्यो वैष्णव उच्यते । अविद्येन न केनापि वैद्यः किञ्चित्समाचरेदिति वैदिकैः परित्यक्ता अपि भ्रष्टा अपि संख्याभूयस्त्वाय अन्यस्स्वमतेऽनु- प्रवेश्यन्ते । परैः पूजिता अपि नात्स्मन्मते ऽनुमन्यन्ते । अस्मत्सम्प्रदास्य कुलकमा गतत्वात् । तस्मादेव कारणात् मतान्तरे जनसंख्या बाहुळयं, अस्मन्मते तदभावश्चेति भावः । अथानां स्थानाकाङ्क्षा, பிரபலமானது. குறிப்பிட்ட யாகம் செய்தால் மழை மொழியும். என்றும் வேதவாககியங் கூட சில இடங்களிலே பொய்த்துப்போகலாம். ஆனாலும் அது வேதத்தின் குற்றமன்று. பின்னை- செய்யும் முறை உபகரணங்கள் இவைகளின் குற்றமேயாகும். இவைகளின்
66 परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः “प्रील फांकन शुद्धां श्री नाकं खाए or in " मतान्तर • (३३) @iuy. नित्य निर्दोष वेद असंख्यात जनपरिग्रहणं சகத்தில் வந்தபடி என் ? என்னில் அத்கரியகராய்க்கொண்டு போக்கற்றவர்களை ஆள் क्रीए हुक कसं कसं i.surrgji, ओषधिमणिमन्त्र यन्त्रभावन भाषित दृष्टिमुष्टिचेष्टावि मतान्तरस्थानां स्वजनसंख्या वृद्ध्यर्थं नूतनव्यक्तयाकाङ्क्षेति सोऽयं नष्टाश्वदग्धरथन्याय इति बोध्यम् । इदं वक्ष्यमाणञ्च सर्वं कुसुमाञ्जस्युदाहरणेन प्रसङ्गवशादनुपदमेव न्यरूपि । मतान्तरेषु नानाविधदन्धनादिदर्शनादपि क्षुदकौकिनां प्रवृत्तिरित्याह-ओपधीति । मृतसञ्जीविन्यादीत्यर्थः । मणिः - अयस्कान्तादिः । मन्त्रः- सौदर्शन- नारसिंहादिवत् उच्छिष्टगणपति चिन्तामण्यादिमन्त्रः । यन्त्र-त्रिकोणपट्कोणाद्याकारं तत्र तत्र विलिखित बीजाक्षरं पूजितं ताम्रराजतादिपहम् । भावनं निरन्तर चिन्तनम् । कृशोदरीनीडनिहितक यादीनामिच आत्मनोऽपि निरन्तर- गरुडाद्यमेदभावनया विपादिनिर्हरणाय तद्रूपतापत्तिः । भाषितं श्रोतृहृदयग्राहि भाषण चातुर्यम् ।
- । अनया चित्रया वाचा त्रिस्थान व्यंजनस्थया । कस्य नाराध्यते चित्तमुद्यता सेरेरपि " इति हनूमादादीनामिव भवति । अत एव चार्वाकादिसंज्ञाप्रसिद्धिः - चारुर्वाको यस्येति । दृष्टि :- मण्डूकवसात हष्ट्या निध्यादिगुप्तपदार्थदर्शनम् । मुष्टि:- मुखस्य पुरतः रहस्यमन्त्रोच्चारणपूर्वकं हस्तमुष्टिप्रदर्शनम् । चेष्टा- अन्यविधाः परव्यामोहजनक- व्यापाराः । प्रतिमाजरूपनं- मन्त्रशक्तया प्रतिमान्तः प्रविश्य तन्मुखेन स्वमतोपन्यासः । पापाणस्फोटनं- गुरुतर शिलादेः मन्त्रौषधादिना विभिद्य प्रदर्शनम् । आदित्यस्तम्भनं -नळायन्यादीनामिव दृरमुदितस्याप्यादित्यस्य तत्रैवाका शदेशेऽवस्थापनम् । मायेन्द्रजाले पूर्वोक्ते । वश्यं - स्त्रीबालादेस्खवशे करणम् । आकर्षण - दक्षिणदेश- स्कूप विशेषे ‘गङ्गाकर्षणवत’ एकत्र स्थितस्यापरत्राकर्पणम् । मोहन मूच्छत्पादनम् । क्षुद्रसिद्धीति । अणिमाद्यष्टसिद्धिवत् परम्परयाप्यात्मदर्शनेऽपर्यवसानात् केवलपर प्रतारणमात्रत्वात् क्षुद्रत्वं बोध्यम् । मन्दबुद्धीति । बुद्धिमान्द्यात् अर्थलोमेन च प्रचोदिता अत्र मतान्तरे पतन्ति पामरा इत्यर्थः । अन्तःकरणेति । स्वरसतोऽनाग- तानपि तद्बुद्धिभेदनेन बलादावपन्तीति भावः । कारणान्तरं सप्तघटिका मोजनादि । पूर्वाहभोजनेत्यर्थः । वैदिकानां तु प्रायः अष्टकाः पितृदैवस्थ’ ‘अमा’ इत्यादिना ‘व्रतेन’ मध्याहात् परमेव भोजनलाभो भवति । पुराहि वराकाः केचन राजानः बौद्धपक्षपक्षपातिनः मठालयादीन् निर्माय तत्र बहून् बौद्ध भिक्षुनानीय पूर्वाह्न एव भोजयन्ति स्मेति श्रूयते । तदुक्तं - " कृतिः कमण्डलुमण्डये स्नानं पूर्वाद्दमेोजनम् । संघो रक्तम्वरत्वञ्च शिश्रिये बौद्धभिक्षुभिः” इति । भगवद्गुणदर्पणेच ‘वाजसनि’ नामव्याख्याने क्षपणक ‘हीदम्-यत्-प्रातः प्रातर्दध्योदनकवळान् गृहन्त इति” इति । जीविका - जीवनोपायः । आदिना परदारपरि-
குறையின்றி யாகம் செய்தும் சில இடங்களில் பயன் உடனே கிடைக்கவில்லையே? என்றால் அதுவும் செய்பவனுக்குள்ள பிரபல பாபபலம் என்றறியவேணும். சிலர் வேதத்திற்கு விருத்தமாய் அநுமாநம் செய்வர். அப்போதும் அவர்கள் சொல் லும் அனுமாநங்களில்-ஸாதிக்கும் இடம், ஸாதிக்கப்படும் பொருள், தவிர்க்கப்படும் பொருள் 9 (३४) देशिकाशयप्रकाशसहिते विशेषसामध्ये यंग प्रतिमाजल्पन पापाणस्फोटन आदित्यस्तम्भन omi मायेन्द्रजाल वशकर्पण - मोहनादिकाला क्षुद्रसिद्धि ॥ मन्दबुद्धिsarri क्षुद्रको तुकिक @giiunurag अशी करा, अन्तःकरणसंक्षोम क्रंक क्रकंगण्णी अनुप्रवेशिका कं ग्रहादिकमपि विवक्षितम् । तदुक्तं प्रबोधचन्द्रोदये - " सस्क्रियन्ते क्षणिकास्सर्वे संस्काराः । नास्त्यात्मा स्थायी । तस्माद् भिक्षुषु दारानाक्रमत्सु नेर्पितव्यम् । चित्तमलं हि तत् यदीयां नाम " इति । वशीकार कारणान्तरं कर्मलाघवमाह - वारक्रमेति । तिथिनक्षत्रयोस्सूर्यचन्द्रगत्यादिकं यथा नियामकं न तथा वारक्रमे किञ्चिन्नियामकं पश्यामः । तथा सति -” उदयादुदयं वारम्” इति वारस्य कृत्स्न दिनाभिध्यापित्वानुपपत्तिः । एवं भानुवारानन्तरं सोमवार एवेत्यत्रापि क्रमे न नियायकं दृश्यते, तथैव न कस्यचित् संकेतोऽपि मूलम् । सार्वत्रिकत्यानुपपतेः । तथा चेपां क्रमे यथाऽवाचितानादिपरिग्रहपरम्परैव मूलम्, तथैव ब्राह्मणत्वादिजाति तद्धर्माणामपि यथासन्तति अनादिप्रसिद्धिरेवासंकेतिता मूलमिति अन्ये सर्वे जातितद्धर्मानश्रीचक्रुः । वौद्धादयस्तु प्रत्यक्षदृष्टस्त्रीपुंजातिद्वयव्यतिरेकेण न जात्यन्तराणि स्वीचक्रुः । तथा च वर्णाश्रमजातिकुलाद्यभावेन - “न स्वर्गो नापवर्गो वा न च वर्णाश्रमादयः” इति रीत्या महत्तत्र कर्मलाघवमिति भक्ष्याभक्ष्य पेयापेयस्वपरदाराद्य- द्वैतरागिणां तत्र प्रवृत्तिरिति भावः । तत्र प्रविष्टानां पुनरशक्यनिष्कमणत्वमाह-इन्द्रजालेति । अतिप्रज्ञावन्तस्तु यदि वीतराग स्तदा-वादे एपामनधिकारित्वं बुद्ध्वा दूरमपसरेयुः । यदि विजिगीपवः ? तदा जल्पवितण्डा- भ्यामप्येनान् वशे कुर्युः । मन्दप्रज्ञा अपि कर्मश्रद्धया खकुलोचितमाचारं न मुञ्चेयुः । ये तु पुनरनतिप्रज्ञाः पण्डितम्मन्याः शुष्कतार्किकास्त एव तु कुतुकादेषां वादेषु प्रसक्तास्तत्रैव सक्ताश्च भवन्तीति भावः । तव - योक्तमर्थमुपसंहरति प्रकारेति । अस्तु आदौ यथा तथा वा, इदानीमपि तथैव स्थिती किंकारणमित्या- शाह– इति । आदौ मतान्वराणां बहुजनपरिग्रहे जाते इत्यर्थः । तथाचादौ कैश्चित् तेषां परिग्रहे जाते, ततः पश्चात्तना अपि मूढपरम्परया साध्वसाधुविवेचनं विना तेष्वेवानुप्रविष्टा अभूवन्निति भावः । गतानु- गतिक इति । गतस्य = पूर्व प्रस्थितस्य बिना विवेचनं अनुगतियेंन क्रियते स गतानुगतिकः । “सेतौ सैकत- लिहून नएं मे ताम्रभाजनम् ।” इति, “पश्य लोकस्य मूर्खत्वं नाशितं ताम्रभाजनम्” इति चोत्तरार्धे पाठ- मेदो भास्करभाप्यदृष्टः । सेतो स्नातुकामः कश्चित् स्वकीय ताम्रभाजनं तीरे प्रकटं निधाने अन्यैरपहृतं स्यादिति भीत्या - सेतुबद्धीकारसैकेतचिह्नं कृत्वा तदन्तस्तत् भाजनं प्रच्छाद्य जगाम । एतद्दृष्टवन्तः केचन- छाविवेकिनः एवं करणं सेतुस्नानाङ्गमिति घिया स्वयमपि तत्र तत्र स्नानात् पूर्वं सैकस चिह्नं कृत्वा जग्मुः । प्रथमं गतस्तु स्नानादनन्तरमागत्य, एपु लिङ्गपु कतमं स्वकीयमिति ज्ञातुमक्षमः - " नष्टं मे ताम्रभाजनम्” इति चुक्रो- शेति कथा “सिंयः कामितकामिन्यो मूर्खाः पूजितपूजकाः” इति यथा कयाचित् कामितमेव पुरुपं स्त्रियः 1 இவைகளையறியவேண்டி வேதத்தையே அணுக நேரும். அது நன்றி கெட்டச் செயலாகும். (உப ஜீவ்யவிருத்தமாகும்) வேறு மதங்களின் ஆகம நூற்களாலேயும் வேதத்திற்கு விரோதம் செய்யவியலாது. அவை துர்பலங்களாகையாலே, வேதங்களிடையே சில வாக்கியங்கள் परमतभने समुदायदोपाधिकारः • (३५) वारकमादिकां Curro अवाधि- अफ्रीकानां कील इन्द्रजाल फल्पा क Griramgri, सप्तघटिका भोजनादि जीविका सोधकं तानादिपरम्पराप्रसिद्धिwn Goo असङ्केत सम्भावनाएं ला॥ जातिविशेष नियम लाघव क्रं दृष्टादृष्टसी कार्य का वशीकरिgaib, कल दोप ं न साधन दूपणाभास की अनविज्ञ तार्किक आकर्षिला कामयन्ते, मूर्खा अपि तथा अन्यैः पूजितमेव पूजयन्ति । न तु स्वयं विचिन्त्य किञ्चिदपूर्व करिष्यन्तीति तदर्थः । एवं मतान्तरपरिग्रहस्योपाधिकत्वं प्रदर्श्य वेदमार्गाश्रयणे तदभावमाह - वेदेति । अत्र बहुविध- नियमक्लेशोचरत्वात् पित्रादिक्रमेणैव प्रवृत्तेः परैः पूज्यमानानामप्यत्रेदम्प्रथमतया प्रवेशानङ्गीकारः चेत्येवपरिग्रहे न कोऽपि पूर्वोक्त उपाधिरिति भावः । नन्वथापि यदि कस्यचित् वैदिकस्य परमतेषु कदाचित् कटाक्षो भवति तदा ततः किं भविष्यतीत्यत्र - सर्वथा तदसंभवमेवाह शु इति । तथाच यद्यादित्यः कदाचिदन्धकारवृक्षिकुहरं प्रविशेत् ; तर्हि किं भविष्यतीति विचारतुल्योऽसावपि विचार इति भावः ॥
ननु तत्तत्समयनिष्ठानां तत्तत्न तिपालनं महर्षिभिरेवादिष्टमिति कथमद्य भवदुभिर्वेदमात्रा वलम्बनेनेतरेपा- माक्षेपः क्रियत इत्याशक्य समाधते Qug इति । उक्तप्रकारेणेत्यर्थः । तथाच स्मृतिचन्द्रिकायां नारदवचनं " पापण्डनैगमश्रेणिपूगत्रातगणादिपु संरक्षेत् समयं राजा दुर्गे जनपथे तथा " इति । मनुरपि दण्डनाह- " निगृह्य दापयेच्चैनं समयव्यभिचारिणम् । चतुस्तुवर्णान् पण्निष्कान् शतमानञ्च राजतम्” इति ॥ एतत् समाधत्ते - महति । उक्तवचनेषु सर्वे: परिपालनीयत्वेनोक्तोंऽशः न पापण्ड दिपु विद्यमानः पापण्डादि समयः । अपितु तेष्वपि विद्यमान सर्वसम्मतोऽन्यो धर्मविशेष एव । कस्सः इत्यत्राह – प्रभूनेति । सामान्येत्यर्थः । सत्यवचनादिसामान्यधर्मो हि विशेषधर्मापेक्षयाधिकः । तथाचायमभिप्रायः सर्वेष्वपि समयिषु वैदिका धर्म- विशेषास्सहस्रशस्सन्ति यथा— सत्यमस्नेयमहिंसेत्यादि । घटिकाव्यवस्थाच रक्रमादिवत् । नच ते सर्वऽपि धर्मा अन्यैः कृताः । अपितु वैदिकैर्महर्षिभिरेव । नचेतरसन यिनो न ताननुसरन्ति । न च तेषामन्या घण्टादि- व्यवस्था । तथाचावैदिकैरपीयमेव प्रक्रियाऽऽदर्तव्येति कदाचित् केनचित् पापण्ड्या दिनैतव्यतिक्रमे कृते राजा तदवगत्य तं दण्डयेदिति । ननु तर्हि बौद्धादिभिस्स्वधर्मातिक्रमे वैदिको राजा तद्देशाधिपतिः किं कुर्यात् ! इति चेत्- सर्वोदासीत । तत्तत्सम्प्रदाय गुरूणां द्ययं भर इति । प्रसिद्धमिति । तथा चोक्तप्रकरणे स्मृतिचन्द्रिका – " पापण्डाः वेदोक्तलिङ्गधारिव्यतिरिक्तास्सर्वं लिग्निनः । तेषु मठादिहिताचरणाद्या चहव- स्वन्ति धर्माः । रक्षणशास्त्रं तन्मात्रविषयम्” इति । एवमुक्तनिर्णयानङ्गीकारेऽनर्थमाह- इति । पापण्डिनः-” येतु सामान्यभावेन मन्यन्ते पुरुषोत्तमम् । ते वै पापण्डिनो ज्ञेयात्सवै कर्मवहिष्कृताः ॥” इत्युक्त- लक्षणाः । विकर्मस्था :- " अपार्थ श्रुतिवाक्यानां दर्शयन् लोकगर्हितम् । सर्वकर्मपरिभ्रष्टो विकर्मस्थस्स उच्यते ॥ முரணித் தோன்றலாம். அப்போது-உலக வழக்கு, சாஸ்திர வல்லுநர்களின் முடிவு, ஊஹித் தல் முதலியவற்றாலே - இப்படியும் அல்லது அப்படியுமாகலாம் என்றும், இப்படிச் சிலவிடங் கள் - அப்படிச் சில இடங்கள் என்றும், விளக்கிக் கூறி விரோதம் வராமற்காக்கலாம். ஒரு யாகத்தில் ஓரிடத்தில் ருத்துவிக்குகள் ஒருவர்க்கொருவர் உடுத்த வேஷ்டியின் பின் (३६) देशिकाशय प्रकाशसहिते கொள்ளுகையாலும் இப்பணங்களாலே முண்டாம். ஆனபின்பு இதுதானே வழி ‘गतानुगन्तिको लोकः न लोक्स्तत्वचिन्तक: । ’ s mii-“मूर्खाः पूजितपूजका: " 576m Gamro की uig. Gu परिग्रहपरम्परे BL Bp. वेदां कंडा (600) का - दाएं सवां कंल ॐ विनीत समयाकी अन्यकार कल्पक . परिग्रह की Apuri. शुक 66 என்றுஞ் சொல் उपाधिक वेदादित्यसन्निधि इत्युक्ताः । बैडालव्रतिकाः - " धर्मध्वजी सदा लुब्धः छाद्मिको लोकडाम्भिकः । वैडालव्रतिको ज्ञेयो हिंसकस्स- चैनिन्दकः ॥ " इति वर्णिताः । शठाः " गूढविप्रियकृच्छठः " इति " प्रियं वक्ति पुरोऽन्यत्र विप्रियं कुरुन्दे भृशम् । त्यक्तापराधचेष्टश्च शठोऽयं कथितो बुधैः” इति च निरूपिताः । हैतुकाः देवगुह्येपु चान्येषु हेतुदंवि । निरर्थकः । बधिरान्धवदेवात्र वर्तितव्यं हितैषिणा” इत्युक्तिवैपरीत्येन - " सन्देव कृद्धेतु- भिर्यः सत्कर्मसु सहेतुकः ।" इत्युक्तरीतिकाः । वकवृत्तयः- “ अघोदृष्टिर्नकृतिकः स्वार्थसाधनतत्परः । शठो मिथ्याविनीतथ्य चकवृचिरुदाहृतः" इति वर्णिताः । संभाषणादपीति । “पुंसां जडाभरण मौब्जिभृतां वृथैव मोघाशिनामखिरुकर्मबहिष्कृतानाम् । तोयवदान पितृपिण्ड विवर्जितानां " इति पूर्वभागो विष्णुपुराणे । QLTD इत्यादि । अन्तर्यानिणं द्विपन्तो जैना:- मुण्डित शिरसश्शैवा: - विधिभ्रष्टाः शाक्या ( भाग्यहीन इति वा ) इत्यादयस्त्वां यदि श्रवणकटु निन्दन्ति तदा सात्त्विकारसहसा म्रियेरन् तदसहमाना इत्यवशिष्टगाधाभागार्थे तात्पर्यमवधेयम् । तथाच राजभिः पापण्डा दिसमयस्यापि रक्षगीयत्वे तत्सम्भ, पणादिकमपि कर्तव्यमेव स्यादित्यु- क्तवचननिचयविरोध इति भावः ।
।
नन्वथापि श्रीपराङ्कुशमूरि सूक्तिविरोधस्तदवस्थ एव । तत्र सर्वसमय पमादर्तव्यताया एव कीर्तनादि- स्यन्नाह इति । उक्तवचनानामुक्तरीत्या निर्वाहेऽपीत्यर्थः । एतेनात्र गाधासु - सर्वनतानामपि भगवतेय प्रवर्तितत्वस्य वचदुपः स्यदेवतारूपेण भगवत एव स्थितत्वस्य तेषु कस्तिश्चिदप्यर्थ मिथ्यात्वाभावस्य च कथनात्, न कस्यापि मतस्य त्याज्यतेति पूर्वपक्षगो निगर्वः । खण्डयति इति । तासु गाधा स्वत्यर्थः । य-लैमशाक्यादयः पक्षाः । परस्परविरुद्धेति । अयमंशः तत्तन्मत निरूपणावसरे प्रकाशयिष्यते । ननु परस्परविरोधः आपस्तम्बाइ पलायनादिगृह्मपुत्रेष्वपि दृश्यत इति नैनावतैव त्याज्यते- त्यत्र ह - वेदविरुद्वेति । तथाच कथमेतादृशानि सर्वाणि मतानि युगपदेव प्रमाणानि घोषयेत् सुक्तिः पूर्वोक्तेति - भावः । अत्र सर्वमतानामपि भगवतैव प्रवर्तनं यवाकर्म फलदायित्वात् तस्य प्राणिनां दुष्कर्मानुस रेण भवति । तेनैव च स्वाश्रितानां मतान्तरव्यमोहाद्यभावाय वेदसम्प्रदायोऽपि प्रकाश्यते । मतान्तररीत्या देवतान्तरोपासनेषु कृतेष्वपि न तत्र किञ्चिदू मिथ्या भविष्यति । भगवतैव तत्र तत्रान्तर्यामितया स्थित्वा फलवितरणात् । “लभते
கச்சத்தை பிடித்துவிடாமற் சொல்ல வேண்டும், விட்டால் பிராயச் சித்தம் உண்டு என்ற போது - அவ்வோ இடங்களில் அவரவர் விட்டபோது அந்தந்த பிரயாச்சித்தம் தனிதனி நடை பெறுமாகையால் ஒரு வாக்கியமும் வீணாகாது. சில வேத வாக்கியங்களுக்கு ஆப் தர்கள் பண்ணிய சில ஸ்ம்ருதி வாக்கியங்களோடு முரண்பாடு வருமேபாகில் அப் போதும்- ஆப்தாகள் பண்ணிய பல பல ஸ்ம்ருதிகளைப் பார்த்து -எதற்கு ஆதாரம் உண்டு परमतभने समुदायदोषाधिकारः எல்லோரும் தந்தம்மத பரிபாலநம் செய்யச் சொன்னதின் கருத்து. Gur Gon? वैदिक अतिक्रमिकुं (३७) वैदिक समय pro अवलम्बिकानन समय sir ari महर्षिकांक ना समयधमा अनुपालिकं मानंी राजा दण्डिकंप porn ? प्रमाणसिद्धि का 662160LICIT ? ग ॥” mp aur सर्वसमय का महर्षि कशां समयानुपालनादिक देना ठाण च ततः कामान् मयैव विहितान् डि तान्” इति । व्यथोपात्तवचनानामेतत्तात्पर्य हरवे प्रमाणान्तराण्याह- इति । तथाचैषु वचनेषु परिप्यन्यैर्दर्शने मंगवपस्य दुर्विज्ञानलमुक्तमनुपन्नं स्यात् यदि सर्वनत- साम्यं पूर्वाचार्यसम्मतं स्यादिति भावः । एवमाचार्यसूक्तिमावमुक्त्वा भारतेऽपि मतान्त प्रशेषां निर्वहति महाभार- तेति । शान्तिपर्वणि नारायणीये - “सांख्यं योगः पाञ्चरात्रं वेदाः पाशुपतं तथा । ज्ञानान्येतानि राजपं विद्धि नाना मतानि वै ॥ " इत्यादिनेत्यर्थः । " आत्मप्रमाणान्येतानि " इत्यपि पाठोऽस्ति । हननम् निराकरणम् । प्रशंसा च नास्ति सांख्यसमं शास्त्रं नास्ति योगसमं चरम् । …. उक्तवानिदमव्यं ज्ञानं पाशुपतं शिवः ॥ इत्यादाववगन्तव्या । तत्र हेत्वहन्तव्य तोकेर्भावमाह-श्रव्य इति । अत्यन्तान्तीन्द्रियार्थबोधकानामेषां तन्त्राणां हेतुना केवलं कुतर्कहेतुवादेन साधनवत् बाधनमपि न कार्यमिति तदुक्तितात्पर्यमिति भावः । किं तर्हि तेषां न केनापि बाध: : तथा सति वेदवत् तेषामपि प्रामाण्यापत्तेरित्यत्राह-दोपेति । तथाच पुरुषाशयदोष- मूलकानामेपामागमानां वेदविरोधे प्राप्ते तदंशे वेदेनैव बाघो वर्णनीय इति हृदयम् । तथाच पूर्वोक्तपांख्य दि प्रशंसाऽपि वेदानुकूल भागमात्रविषयेत्यध्युक्तं भवति । ननु कथं वेदबाध्यत्वमागमानां सांख्यादीनां भवति । तेपामपि वेदवेद्यपरमपुरुष एव तात्पर्यमिति भारतादिषु धनादिति प्रश्नपूर्वकमुत्तरमाह -@gar इति । सांख्यादीनां वेदविरोधे सतीत्यर्थः “वेदारण्यकमेव चेत्यपि " पाठान्तरम् । भाप्यानुपारात् - “वेदाः पाशुपतं तथा” इत्यत्र पठितम् । पाशुपतं तथेति - " किमे नान्ये कनिष्ठानि " इत्यनयोर्मध्ये -” ज्ञाना- न्येतानि राजपं ’ इत्यादिश्लोकशेपसद्भावात् तद्ज्ञापनायारभ्येत्युकम् । एतेन पञ्चगनाधिकरणे भाष्ये- अनयोरविरळक्रमेणोदाहरणं भर्थवशात् कृतम् । न त्वानुपूर्यै तथेत्यभिप्राय दिति मन्तव्यम् । एत्र निष्ठा = तात्पर्यपर्यवसानं येषां तानि - एकनिष्ठानि । एत्रमेत्र व निष्ठानीत्यत्रापि । प्रब्रूहि वै मया पृष्ट’ इति मूले. दर्शनात् अत्रापि - पृष्ठेत्युक्तम् । ज्ञानेपु-ज्ञानसाधनेषु एषु दर्शनेषु । यथागमं यथान्यायं = श्रुतीः, मीमांसा- द्वयन्यायांश्चानतिक्रम्य । सम्यङ्न्यायानुगृहीतश्रुतितासर्यानतिक्रमेणेति यावत् । अत्र यथाशब्दस्येवार्थकत्वं मत्वा, “आगमेष्विव न्यायेविव” इति यत् केपा चिद्वयः ख्यानम् तचिन्तयन्। तथागममित्याद्यन्ययीभावाद्य- .
எதற்கு இல்லை - என்று ஆராய்ந்து அதற்குத் தக்கவாறு. இப்படி (அல்லது) அப்படி என்றோ தவறுதான் என்றே- கருத்து வேறு என்றோ-ஏதோ ஒரு விதமாக நிர்வாஹம் செய்து 6. D, बी 2, बी சில பிரமாணங்களைச் சிலர் கொண்டாலும், அவற்றால் வேதத்திற்கு இடையூறில்லை. சிறு பிள்ளைத்தனமான ஆக்ஷேபங்கள், பேச்சளவே செய்யும் சில ஷயங்கள் முதலியவை, பிறர் மத நூற்களின் மேலும் செய்ய முடியும். (३८)
देशिकाशयप्रकाशसहिते 1 पापण्डिसमय विषय6. प्रभूत धर्मरक्षणाय घटिका व्यवस्था दिGurG धर्मानुगुणक वैदिकां । कां नियमितं समय विशेष विषय की अन्य धर्मशास्त्रांकन प्रसिद्ध. Diu पापण्डिनो विकर्मस्थान बैडालव्रतिकान् शठान । हेतुकान् वक्त्तीच वाङ्मात्रेणापि नार्चयेत्”- “डम्महेतुक पापण्डिक वृत्तीथ वर्जयेत् । " " सम्भापणादपि न नरकं प्रयान्ति” “Goagium For வெறுப்போடு சமணர் गां ग्रीडीपी आाऊंकी.” इत्यादिक CGL विरोधिकं . सम्भवापातात् । यथागमे यथान्याये - इत्येव प्रयोक्तव्यं भवेत् । निष्ठा नारायण - तात्पर्य पर्यवसान भूमिर्नारायणः । महाकव्युक्तिमप्याह सम्वादाय - बहुघेति । रघुवंशे क्षीराब्धिशायिनंप्रति देवानां स्तुतिर्दशमस्था । त्वय्येव निपपन्ति - त्वय्येव पर्यवस्यन्ति त्वन्मुखोल्लासकरा एव सर्वे इति यावत् । ओघाः - प्रवाहाः । निपतन्ति - प्रविशन्ति । महाकवय इति बहुवचनात् – " महेश्वरे वा जगतामधीश्वरे जनार्दने वा जगदन्तरालनि । न वस्तुभेदप्रतिपत्तिरस्ति मे " इत्यादिवादिनां भर्तृहरिप्रभृतीनां प्रणम् । सुप्रसिद्धेति । तथा च तश्वेदम्पर- पण्डितमण्डल एवेति नियमं विना लोकप्रसिद्धार्थ काव्यरचनाकुशलेषु कविष्वपि सर्वमत सामरस्यदृष्टि सद्भावावगमे- नेदमा पामर पण्डित प्रसिद्धं खल्विति भावः । अस्मिन्नाक्षेपे अग्रे “aur यथागमं " इत्यादिना साक्षात् “शु समाधानं वक्ष्यन्, इदानीं महाभारनं तत्रैव महर्षिणा कथञ्चित् प्ररिहारोऽपि सूचित इत्याह– भी ॐ इति । अत्रैव शान्तिपर्वप्रकरण इत्यर्थः । तथाचात्रैव प्रकरणे - " सांख्यं योगः पाञ्चरात्र वेदाः पाशुपतम् " इति पौरुपेयसह पाठसन्देश न्यायादिकृत वेदतुल्यत्वभ्रमं मतान्तरेषु प्राप्तं व्यपोहितुमेव कपिलादीनां सांख्यादिमत कर्तृत्वम्, अवान्तरतपसः प्राचीनगर्भादिसंज्ञकस्य भगवतो वेदाचार्यत्वमात्रकथनेन तत्प्रवर्तकत्वञ्च प्रदर्शितमिति पौरुपेयत्वा पौरुपेयत्वाभ्यामुभयेषां वैषम्यसूचनात् स्मृत्यधिकरणन्यायेन वेदविरुद्धभागेषु मतान्तरा- णामप्रामाण्यमेव सिध्यतीति भावः । तथा च यथागम’ इत्यादिकमविरुद्ध मागविशेपपरमित्युक्तं भवति । · ….. ननु यथा वेदभागेष्वेव मियो विरुध्यत्सु कथञ्चिन्निर्वाहेग सामरस्य सम्पाद्यते, तथैतेषु मतेष्वपि किं न क्रियते प्रामाण्यसिद्धय इत्यत्रोभयोरपि वैषम्यमाह – तर्क इति । नैको मुनिर्यस्य मतं प्रमाणम् । धर्मस्य तत्त्वं निहितं गुहायां महाजनो येन गतः स पन्थाः ॥” इति भारतस्थं वचनम् । श्रुतिर्विभिन्ना स्मृतयोऽपि भिन्नः नचानृपर्दर्शनमस्ति किञ्चित् । " इत्यादिरादिशब्दार्थः । एतेन वेदभागा एव परस्परविरुद्धार्थास्सन्तीति सिद्धमिति तद्दृष्टान्तोकरणम् । यथा- ‘उदिते जुहोति अनुदिते जुहोति’ । " सदेव सोम्येदमग्न आसीत् असद्वा इदमग्र आसीत् । " इत्यादौ । विपयश्यवस्था - वक्ष्यमाणा विकल्पतासभेदादयः । उदितानुदित- । । இப்படி நித்யமாயும், குறைவற்றதாயும், நிராக்ஷேபமுமான வேதங்களை, பரம கருணை யுடன் ஸர்வேச்வரன் -நான்முகன் முதலிய தேவர்களைக் கொண்டும், மஹர்ஷி முதலிய மனி தர்களைக் கொண்டும் நிகிலலோகங்களிலும் ப்ரசுரமாம்படி செய்துகொண்டு இருக்கும்போது விபரீத வாதங்களைக் கூறும் பிறர் மதநூற்கள் எவ்வாறு தோன்றின? என்னில் கேளுங்கள், கூறுகிறோம். அநாதி காலமாகத் தாம்செய்த காமமடியாகத் தானே பலனை அனுபவிக்க C
परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः ஒன்றும் பொய்யில்லை போற்றுமினே ’’ என்ற ஆழ்வார் பாசுரக் கருத்து. " . (३९) ஆனாலும் “பிணக்கற அறுவகைச் சமயமும் நன்னெறியுள்ளி உரைத்த கணக்கறா நலத் தனன்’ என்றும், “இலிங்கத்திட்ட புராணத்தீரும் சமணரும் சாக்கியரும் மலிந்து வாது செய்வீர்களும் மற்றும் நும் தெய்வமுமாகி நின்றான்” என்றும் தொடங்கி “ஒன்றும் பொய் யில்லை போற்றுமினோ” என்றும் ஆழ்வார் அருளிச்செய்திலரோ? என்னில்- அவ்விடத்திலும் वाक्ययोर्विकल्पेन सदसद्वाक्ययोस्तात्पर्यभेदेन च प्रामाण्यनिर्वाह: । अत्र किंमतान्तरणां सिद्धार्थे निर्वाहोऽभिमत: अथ कार्यार्थे ? सिद्धार्थऽपि किं विकल्पेन निर्वाह: ? तात्पर्यगत्या वा ? इति विकरूप्य, प्रथमस्याद्यकल्पे आह- सिद्धेति । तत्तन्मतोक्त सिद्धतत्व विषय इत्यर्थः । वस्तुनो द्वैरूप्यासम्भवादिति भावः । ननु कथं त्रीहियवयोस्सिद्ध- वस्तुरूपयोर्विकल्प इति चेन्न । तत्रापि त्रीहियवानुष्ठानयोरेव विकल्पात् । अथ प्रथमस्य द्वितीयकल्पं निराकरोति - वेदेति । तर्का:- केवलं लौकिक्यो युक्तयः । तथा चैकैकस्मिन्नपि विषये परस्पर विरुद्धयुक्तिवादानां तैः पुरस्कर- णात् परस्परं तत्त्वविषये तेषामेककण्ठ्यं दुस्साधं भवति । यथा - " बद्धमुक्तयोरभावानेश्वरसिद्धिः " इति सांख्यसूत्रे - मायावतारिका - " ननु श्रुतिस्मृतिभ्यां कथमीश्वरो न सिध्यतीत्याशङ्कायां तर्कविरोधं लौकिक- मेव बाधकमाह " - इति । तद्विपरीततया तु योगे युक्तिवादेन - “क्लेशकर्म विपाकाशयैरपरामृष्टः पुरुषविशेष ईश्वरः " इत्युच्यते । एतदुक्तप्रतिफलन तुल्यैश्वर्यविरुद्धतया शैवैरन्यथा प्रतिपाद्यते - " पशुपतिः परा देवता । स च जगन्निमित्तम् । सर्वज्ञस्सर्वशक्तिः इत्यादि । अथ द्वितीयं शिरो निराह – अनुष्ठानेति । अयमर्थः — वेदे नानाशाखोक्तानां परस्परमनुष्ठानविरोधे प्राप्ते सति, सर्वत्र शाखासु अदोपमूलकत्वनिश्चयाधीन- प्रामाण्यप्रत्यय-महाजनपरिग्रहादिदर्शनेन कस्याश्चिदपि प्रत्याख्यानायोगात् कथञ्चिद्विकल्पादिनाऽविरोधस्सम्पाद्यते । न तथेह नानामतेषु सम्भविष्यति । तेपामद्ययावत् पूर्वोक्तरीत्या प्रामाण्यनिश्चयाद्यधीनमहाजनपरिग्रहाद्यभावा- दिति । अथ मतान्वराणां सर्वेषां श खाभेदतुल्यत्वे बाघकान्तरमाह–rris इति । सर्वेषां सर्वांशप्रामाण्य इत्यर्थः । वैदिकानां तैस्सइ - प्रामाण्याप्रामाण्य विवादः अन्ते तद्वहिष्कारः प्रमाणेन खण्डितत्वात् तन्तस्थानां पापण्डित्वप्रसिद्धिरित्यादिकं तदा न स्यादित्यर्थं । नहि शाखाभेदादिपु इदं सर्व दृश्यत इति भावः । यदि वेदविरोधेऽपि प्रामाण्यं जीवतीत्युक्ता एवं समाह्यमिति वैदिकान् प्रत्यन्ये वदन्ति तदाऽप्याह-वेदेति । अयभावः – यदि वेदविरुद्धमपि सांख्यादिकं वैदिकैर्मासं तर्हि तथैव चार्वाकण सांख्यं, सांख्येन चार्वाकमित्या- द्यपि परिगृह्येत । न च तथा तैरपि क्रियते । स्वस्वमतप्रक्रियाविरोधी मतान्तरपरिग्रहे हेतुरिति चेत्, अहो । अव्यवस्थित पुरुषबुद्ध्यधीनस्वस्वमततत्वविरोधापेक्षया व्यवस्थित पौरुपेय वेदविरोधस्यैव त्यागप्रयो जकतौचित्येन तयैवैकल्या सर्वमतान्तराणामप्रामाण्येनापरिग्रह एवेति । ननु मा सन्तु वेदविरुद्धानि सर्वाणि मतान्तराणि प्रमाणानि । किंतु-तेष्वेकं तथा स्यादित्यत्राप्यनियममेवाह अतीन्द्रियेति । एवं निर्देशात् क्षणभनाथैन्द्रियक-
வேண்டியுள்ள ஸம்ஸாரிகள் விஷயத்திலும் நடுநிலை நின்று பலப்ரதானம் செய்ய ஈச்வரன் கடமைப்பட்டுள்ளான். அதனால் ஸாது ஜனங்களை அஸத் பிரகிருதிகளானவர்கள் நலியத் துவங்கும்போது அவர்கள் முன் கர்மவினைப்படி அவர்களை புத்தி பேதம் செய்து ஒதுக்கித் தள்ளவேண்டியுள்ளது. அதற்காக பரமாத்மா-வேதங்களிலேயே கூறப்பட்ட - மறுமையில் (४०) देशिकाशयप्रकाशसहिते @m प्रमाण Guig . परस्पर विरुद्धा वेदविरुद्धा समय எல்லாம் எங்களுடைய சார்ங்களுக்கீடாக எளிரிப்பித்து ளரினார்க்கு அவற்றால் சலக்கம் வரா தபடி எங்களைக்கொண்டு நல்வழிகாட்டி நடத்திப்போருகிறான் ான் ஒருவனுமே. aur यथाशास्त्र यथाधिकारणं क Goo वशीकरिलं । उज्जीविक्षा काठा तात्पर्य. शुक्रं “LL विषये तेषां प्रामाण्यमाप्तत्वञ्च दूरापास्तमिति द्योत्यते । अर्हत्सुगता दिध्वेक इति तदभिमानानुवादात् परेषां परस्परं परश्शतवैमत्यसद्भावेपि वेदबाघने परमैकमस्य श्वावराहकलहक्रमादस्तीति व्यज्यते । यथादृष्टार्थवादी च देवोऽईन् परमेश्वरः” इत्यादितदुक्तौ विशिष्य विश्वासहेतुर्नास्ति । बौद्धादिभिरपि बुद्धादिपु तथैव व्यवहा रादिति भावः । ननु यस्य मतं बुद्धिमन्तो वजनाः बहवः परिगृह्य प्रचरन्ति तन्मतवक्ताऽऽत इति सुसुखं कर्तुं शक्यमनुमानम् । नहि द्वित्रा जना अर्थकामाद्युपाधिभिः परिगृहन्तीति बहवोऽपि तथा कुर्युः । बहुजन- वादस्य यथार्थत्वावश्यम्भावादित्याशंक्याह- बुद्धिमदिति । देशकालादीनां मेदेन बुद्धिमन्तोऽपि जना परम्परया गृहीतं मतं मुञ्चन्ति, मुक्तं परिगृह्णन्ति । एकस्यात्युच्छ्रितस्य मतस्य विनिपातो निपतितस्योच्छ्रायश्चापि भवत इति, नेदमव्यवस्थित व्यवस्थापकं भवतीत्यर्थः । तर्हि मतान्तरवत् वैदिकमार्गस्यापि कदाचित् त्यागे आपतद- निष्टमाइ- दुर्वासनेति । जन्मान्तरोपार्जिता शास्त्रीय कर्मज्ञानसंस्कार इत्यर्थः । दुराभिमानः इदानीमेव हैतुकसंस- र्गादिना जातो दुरभिनिवेशः एवंरीत्या के चिन्मतान्तरमनुप्रविशन्ति । अन्ये तुक्तरीत्यभावेऽपि कर्मलाघवा- काङ्क्षायां जातायां वैदिककर्मणां कालदैर्ध्यर्थव्ययायासादिसाध्यत्वेन तत्रोत्पन्नप्रभूतद्वेपारसन्तः — विना वेदमस्तु यत्किञ्चिन्मतमिति स्वीकुर्वन्तीति बहुविधो हि वेदवैदिकद्रोह: तेपामेतादृशानां चञ्चलचित्ततयोत्तरोत्तरलाघव- लोमेन चान्ते चार्वाक एव पर्यवसानं यथेष्टसञ्चरणकुतूह लिखानुगुणं भविष्यतीति भावः । चार्वाकशेष इति । चार्वाकमतमेत्र!स्मिन् शिष्यते-अवशिष्यते । ततोऽपि गन्तव्यनीचभागभावादित्यर्थः । यद्वा-शेपः- शेषत्वं । चार्वाकपदभक्तत्वमेव स्यादित्यर्थः । ननु–” मन्त्रायुर्वेदप्रामाण्यवच्च तत्प्रामाण्यं " इति वेदे प्रामाण्यसाधनवत् मतान्तरेऽपि के पाञ्चित् काम्यकर्मणां सफलतादर्शनेन तन्निदर्शनतः कृत्स्नमपि तच्छास्त्रं प्रमाणं तच्छास्त्रत्वादि- त्यनुमास्यामस्तत्प्रामाण्यमिति शङ्कापूर्वकं तत्रानिष्ट समाह — काम्येति । केन चिन्मुखेन ततद्रीत्या । तत्रानिष्टपसङ्गमाह । तथाच तत्तदुक्तप्रकारेण कर्मकर्तृसाधनवैगुण्यादिकं विना काम्यानामनुष्ठानं सर्वत्रैव मतान्तरेषु वेदेषु च तुल्यं फलतीति, एवमनुमाने वेदप्रामाण्यमपि दुस्त्यजमित्यर्थः । अथैवमनुमाने वेदस्यैव प्रामाण्यं दुग्त्यजतया भवती- त्याह- पापण्डेति । तथाच मतान्तरस्यैर्वेदादेव कानिचन काग्यकर्माणि क्षुद्रमन्त्रांश्च बडिशामिपन्यायेन स्वम् तेषु निवेश्य प्रलोभनं बहुधा कृतमित्यत्रवोक्तपूर्वमित्यर्थः । तथाच तेषां सफलता वेदप्रमाण्यस्यैव प्रतिष्ठापि- केति भावः ।
நம்பிக்கை வருவதற்காக இம்மையிலும் சீக்கிரம் பலம்தரவல்ல சில சில்லரை உபாயங் களைக் கையாண்டு அவ்வோ மத நூற்களிற் கலந்து அவர்களை, தூண்டில் முள்ளாலே மீன் களை கவருவதுபோல், அந்நூற்களால் கவர்ந்திழுக்கிறான். இதுதான் மற்ற மதஙகள் தோன்றிய வரலாறு. இவ்வுண்மையை இதிஹாஸ புராணங்களிலே காணலாம். “நான், சுத்தோதனனுக்கு புத்தன் என்ற பிள்ளையாகப் பிறந்து ஜனங்களை மோஹங் கொள்ளச் परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकारः (४१) शुमीम” नका की uiggi, “Ami Fouoi अलीयडीपीम” इत्यादिकशीनु கண்டுகொள்வது. “மஹாபாரதத்தில் ஸாங்கியம் முதலியவற்றின் நிலை” महाभारत श्री सांख्ययोग पावर रात्र वेदपाशुपताकां पयसिद्धान्तका सं " एतान्यपि प्रमाणानि न हन्तव्यानि हेतुभिः " कळलं, सांख्यादिकळया प्रशंसिष्ककं तात्पर्य GuDsir? Groor caf - हेतुकंकॐ बधाधिकंश की. अतीन्द्रियशास्त्रार्थ
कंकं ननु महाविद्यानुमानेन मतान्तराणामपि विषयसद्भावसाधनात, तेपामपि प्रामाण्यं दुर्वारमित्यत्राह - मार्जा- रेति । मकारोपक्रमत्वादिना मार्जारोऽपि मतङ्गज एवेति साधनेऽपि " काकः कृष्णः पिकः कृष्णः को भेदः पिककाकयोः । वसन्तकाले सम्प्राप्ते काकः काकः, पिकः पिकः ॥” इतिवत् तयोनींचोच्च स्वरूप मेदस्तथैवा विचाल्यः प्रत्यक्षादिना स्थास्यतीति, एतद्रीत्यैव वक्ष्यमाणानुमानमपि सर्वथाऽप्रयोजकम् । वर्णनाशब्दप्रयोगेण – साध्य- मानविपयस्यापरिनिष्ठितत्वं ज्ञाप्यते । निरङ्कुशाः खलु कवयो वर्णने । मकारोपक्रमत्वादेव मतनजो मार्जार एवे- त्यपि साधयितु शक्यम् । एवमेव महाविद्यानुमानमपि । इयञ्चानुमा बौद्धैर्माविभिश्वादरेण तत्र तत्र स्वामितभाव- रूपा ज्ञानादिसाधनाय कक्षोकृता विलोक्यते । विद्यावत् स्वाभिलपितसर्वसाधकत्वादियमप्यनुमितिस्तन्नाम्नी, महती च सा विद्येति “दर्शयन्तो महाविद्यां विद्याधरमहर्षयः । सहितास्तस्थुराकाशे " इत्यादाविव । अथवा, अविद्येति- पदच्छेदः । व्यावहारिकार्थप्रपञ्चोपादानभूता हि अविद्या । तद्वदियमपीति । तथाहि अज्ञानं भावत्वातिरिक्ताज्ञान- घर्मातिरिक्तधर्मवत्, प्रमेयत्वात् । घटवत् । सिपाधयिपितभावत्वातिरिक्तो योऽज्ञानघमे अज्ञानतादिः तदतिरिक्तधर्मः सिषाधयिपितं भावत्वम् । तद्वत्त्वमादाय पक्षे साध्यपर्यवसानम् । तादृशो धर्मों घटत्वादिः, तमादाय घटादेर्दृष्टान्त- ‘तोपपत्तिः । अत्र अज्ञानं भावत्ववदिति न साक्षात् प्रयोज्यम् । घटादिनिदर्शनेनाज्ञाने तत्साधकसाधारण हेत्वमा- वात् । नापि भावत्वातिरिक्तधर्मातिरिक्त धर्मवदिति । तदानीमपि तादृशव्यतिरेकोक्त्या भावत्वस्यैव साध्यार्थत्वेन प्राद्यतया पूर्वोक्तदोषादेव । तस्मादेव भावस्वातिरिक्तधर्मेऽज्ञानीयत्वविशेषण - भावत्वातिरिक्ताज्ञानधर्मेति । तथाच सति पक्षे – भावत्वातिरिक्तात अज्ञानवृत्तिधर्मात अज्ञानत्वादेर्मिनो धर्मः भावत्वं दृष्टान्ते घटत्वादिश्चेति, घटादेः सर्वस्योदाहर्तुं शकयतया भावत्वसाधनाय प्रमेयत्वादिकं केवलान्वयिधर्म जातमेवात्र साधारणहेतुर्भविष्यति । एवं अज्ञानधर्म भिन्न धर्मवत्त्वसाधनेऽपि अज्ञाने तदसंभव: अभिमतभावरूपत्वासिद्धिश्चेत्यत उक्तं- सिपाघयिषत- भावस्वभिनेति अज्ञानधर्मविशेषणम् । एवञ्च भावत्वभिन्नस्य कस्यापि अज्ञानवृत्तिधर्मस्य भावत्वातिरिकाज्ञान- घर्मातिरिक्तधर्मत्वायोगात् भावत्वमेवादायोक्तदृपणद्वयपरिहारः । एवम् - अयं घटः एतदूघटाज्ञानान्यान्यभावभिन्नः प्रमेयत्वात् पटवत इत्यपि भावरूपाज्ञानसाधनाय प्रयोक्तव्यं भवति । तथाहि - एतदूषटाज्ञानाभ्यामन्यस्मात् पटादेस्सर्वस्मात् अन्ये एतदूघटाज्ञाने द्वे एव । तयोर्मध्ये यद्यज्ञानं न भावरूपं स्यात् तदा तादृशान्यभावः Glasur.” or mui, “@!! Buy माक्री कक्षाएं . अलीं- குறைந்த உழைப்புக்கு அதிக பலன் தருவதாகக் கூறு. வஞ்சனை, இந்திரஜாலம், உலகுக்கு முரண்பட்ட வேஷாசாரங்கள் இவைகளைக் காட்டி மோஹமடையச் செய்வாய்.” என்றும், 11 (४२) देशिकाशयप्रकाशसहिते विषय क्री हुन्छ विधिनिषेधसामर्थ्य 6960 केन. दोषसम्भावने2460 पोरुपे- ராங்களுக்கு ஜூரிaedaமுள்ளவிடத்திலே கிரியோலே முண்டாகக் குறையில்லை. இப்படி wri " सांख्यं योगः पाचरात्रं वेदाः पाशुपतं तथा । " की “किमेतान्येक निष्ठानि पृथ निष्ठानि वा मुने ? " 6ठा प्रश्न 660ळा – “सर्वेषु च नृपश्रेष्ठ ! ज्ञानेष्वेतेषु दृश्यते । यथागमं यथान्यायं று निष्ठा नारायणः परः” पद्मसिद्धान्ताएं नारायण प्रतिपाद्य aGGIT? “बहुचा 6- 66वा घट एवेति तद्भिनत्थं घटे बाधितं स्यात् । पटादिपु एतत्साध्यव्याप्तया दृष्टन मेयत्वादिमत्तयातु घटेऽपि एतत्सा- ध्यसत्त्वमावश्यकमिति तदन्यथानुपपत्त्या तादृशान्यभावः अज्ञानमपीति वक्तव्यम्, तद्भिन्नत्वस्य तदानीं घटे सम्भवादिति । एवञ्चानया प्रक्रियया-घटादिः क्षणिकत्वातिरिक्तघटादिधर्मातिरिक्तधर्मवान्, प्रमेयत्वात्; पटवत् । जलधरपटल : – जलघर पटलघटान्यान्यक्षणिकभिन्नः, प्रमेयत्वात् ; पटवदित्यादिना बौद्धाभिमतक्षणिकत्वादेरपि सर्वत्र साधनात् तत्रापि विषयसद्भावेन प्रामाण्यं भविष्यतीत्याशङ्कार्थः । अप्रतिष्ठितानुमानेति । अव्यवस्थितानु- मानेत्यर्थः । तथाहि — इदमेवविधमनुमान परपक्षसाधकतयाऽप्युदाहर्तुं शक्यम् । घटादिः स्थिरत्वातिरिक्तघटा- दिधर्मभिन्नधर्मवान् प्रमेयत्वात् पटादिवदिति । तथाच नानुनानेनानेन स्वाभीष्टसिद्धिरिति सन्तोष्टव्यम् । पराभीष्टस्यापि साधनेनोद्वे जकत्वात् इति भावः । महाविद्यानुमानस्य अपरिनिष्ठितत्वे हेतुमाह – अनपञ्चक्रेति । अन्नपञ्चकस्वरूपं यंत्रव पूर्व उक्तं न विस्मर्तव्यम् । महाविद्यानुमाने च प्रतितर्कापराहति परपक्षासाधकत्वाद्यङ्ग- बैंकल्येन न स्वसाध्यसाधकत्वमिति भावः । तदुक्तं न्यायपरिशुद्धौ अनुमानाध्याये " तस्माद् व्याहत- साध्यविपर्ययं केवलान्वयि प्रमाणम् इति सङ्क्षेपः । अत एव महाविद्यादिरूपकेवलान्वयिनामप्यनवकाशः । अव्याहृतसाध्यविपर्यत्वादिति । व्याहतसाध्यविपर्ययमिति बहुव्रीहिः । तथाच विपक्षे बाधकप्रमाणवदित्यर्थः । तादृशंतु केवलान्वयि प्रमाणमेव । यथा - ब्रह्म शब्दवाच्यं वस्तुत्वात् घटवदिति । अनुभूतिरनुभाव्या वस्तुस्वात् घटवदिति । अनुभूतिरनुभाव्या वस्तुत्वात् पूर्ववदिति च । नद्यशब्दवाच्यमननुभाव्यं वा किश्चिस्त्वस्ति लोके । अन्यथा तस्य सचाविरोधात् इति भवति विपक्षे दण्डः । स एव हि साध्यहेत्वोः प्रतिबन्धरहस्यम् । उक्तमहा- विधासु — अस्तु घटे प्रमेयत्वं माऽस्तु क्षणिकत्वातिरिक्तघटादिधर्मातिरिक्तधर्मवत्त्वमित्यत्र नैवास्तिविपक्षे बाघकमिति । ननु चार्वाकादिभिस्स्वनते नीतिस्तेय कामशास्त्रद्यानुगुण्यकृतोत्कर्षस्य, जैनादिभिः EL
1 अन्योन्यपक्षप्रतिपक्षभावात् परस्परं मत्सरिणः प्रवादाः ।” इत्यन्यमतनिन्दायाश्च कथनात्, तदनुसृत्य तेषामेव प्राशस्त्यम् अन्येषां तदभावश्च स्यातामित्यत्राह - स्वमतेति । इदमपि वेदप्रभृति सर्वमतेष्वपि स्तुत्यर्थवाद निन्दादिवाक्यविशेषैस्साधारणतया दृष्टमिति नैतावताऽपि किञ्चिन्निर्णतव्यं भवतीत्यर्थः । अथ प्रन्यतरकर्तृभूय- इत्यादिना चतुर्विधबौद्धमतादेरेव श्रौष्ठवमस्त्वित्यत्राह - प्रन्येति । इदमपि वेदस्यात्यन्तच मस्कृति जनकत्व एव நான் மஹாமோஹனை ஸ்ருஷ்டி செய்கிறேன். அவன் எல்லோரையும் மோஹமடையச் செய்வான்.” என்றும் அவை கூறுகின்றன. “நின் மாட்டாய மலர் புரையும் திருவுருவம் மனம் வைக்கமாட்டாத பல சமய மதி நீ தந்தாய்” என்றும், ‘கள்ள வேடத்தைக் கொண்டு போய்ப் புறம்புக்கவாறும் கலந்து அசுரரை உள்ளம் பேதம் செய்திட்டு உயிருண்ட உபாயங்களும்.” என்றும், “வெள்ளியார் பிண்டியார் போதியார் என்றிவர் ஒதுகின்ற கள்ள நூல்” என்றும் ஆழ்வார்களுமிதையே அருளிச்செய்தார்கள், परमत समुदायदोपाधिकारः (४३) ह्यागमैर्भिन्नाः पन्थानः सिद्धिहेतवः । त्वय्येव निपतन्त्योघा जालवीया इवार्णवे " ॐ महाकविक சொல்லும்படி இவை எல்லாவற்றிற்கும் எாரயும் என்றே இருப்பது? என்னில் शांती कंक्रीG " साङ्गयस्य वक्ता कपिल” rm Gggg पौस्पेयांक श्री இவ்விடத்திலே என்று தொடங்கி மற்றுள்ளவை னங்கள் என்கையாலும், Tugji “अवान्तरतना नाम वेदाचार्यः स उच्यते वेद पीस्पत्यप्रतिप का ढढा हा स्क ू, वेदविरोध भागग्री Goo आगमान्तर प्रामाण्य सूचितम् । " पर्यवस्यति । “अनन्ता वै वेदाः " " अविज्ञातान् श्रीन् गिरिरूपान् प्रदर्शयाञ्चकार ।” " ऋग्वेदं भगवी - ध्येमि, यजुर्वेद, सामवेदमाथर्वेणं चतुर्थ, वेदानां वेदं, पित्र्यं देवं राशि वाकवाक्यमितिहासपुराणं पञ्चमं " इत्यादिनात्र वाङ्गाङ्गिनोरसख्यातत्वश्रवणादिति भावः । किंबहुना ? न युक्त्याऽत्र किञ्चिन्निर्णयमस्ति । सांख्ययोगादिप्रशांसापर एवं महाभारते तेषां निकर्षस्य कण्ठोके रित्याह- महाभारतेति । " महत्त्वात् भारवत्वाच्च महाभारतमुच्यते " इति शब्दविस्तरकृतमस्वार्थ- विस्तारकृतसारवत्त्वाभ्यामन्वर्थतत्संज्ञकेत्यर्थः । महर्षिः - " महर्षेः कीर्तनात् तस्य भीमः प्राञ्जलिरब्रवीत् । " इति ज्ञानाधिकादिभिरपि अनुभावतः स्वनामकीर्तनसनका लाञ्जलिकरणयोग्यो भगवदवतारभूतो बादरायणः । साङ्ख्यादीनां प्रशंसा च शान्तिपर्वणि श्रूयते यथा - " प्रत्यक्षहेतवो योगाः साङ्ख्याः शास्त्रविनिश्चयाः । उमे चैते मते तत्त्वे गम तात युधिष्ठिर । उमे चैते मते ज्ञाने नृपते । शिष्टसम्मते । अनुष्ठिते यथाशास्त्र नयेतां परमां गतिम् ॥ इति । बहवः पुरुषा इति । अत्रेयं लोकानुपूर्वी " बहवः पुरुषाः…. पके कुरुकुलोद्वह । बहूनां पुरुषाणां हि यथैा योनिरुच्यते । तथा तं पुरुषं विश्वं व्याख्यास्यानि गुणातिगम् । नमस्कृत्वा च गुश्वे व्यासाय विदितात्मने । तपोयुक्ताय दान्ताय बन्धाय परमर्पये । इदं पुरुषसूक्तं हि सर्ववेदेषु पार्थिव ! ऋ सत्यं च विख्यातं ऋपिसिोन चिन्तितम् ॥ उत्सर्गेणापवादेन ऋषिभिः कपिलादिभिः । अध्यात्मचिन्तामा- श्रित्य शास्त्राण्युक्तानि भारत || समासतस्तु यद्व्यासः " इत्यादि । अत्र श्रुतप्रकाशिका - इच्छन्तीति “नैव साङ्ख्यानां योगानाञ्च परमात्मन उपादानत्वानभ्युपगममुक्त्वा - “बहूनां पुरुषाणां हि यथैका योनिरुच्यते । तथा तं पुरुष विश्वमाख्यास्यामि गुणातिगम् " इत्यारभ्य – “समासतस्तु यद् व्यासः पुरुषैकात्म्यमुक्तवान् । " इति स्वमतेन सिद्धान्त उक्तः, नतु कपिलहिरण्यगर्भादिमतेन । पुरुषाणामैकारम्यम् - एकात्मना युक्तत्व | जनेन जगच्छरीरकः परमात्मा हि सर्वोपादानमित्युक्तं भवति । तवान्तरात्मा मम च ये चान्ये देहिसंज्ञिताः । सर्वेषां साक्षिभूतोऽसौ न ग्राद्यः केनचित् कचित् । " इति पुरुषंकात्म्य शब्दविवक्षितस्य स्वेनैव व्याख्यात्तत्वात् । " बहूनां पुरुषाणाश्च यथैका योनिरुच्यते " इति पूर्वमुकत्वाच्च " इति । विशिष्य पाशुपतविपयेऽप्याह- । . இவ்விதமாயின் - களையை வளர்க்கப் பயிர் அழியுமாப் போலேயும, கழுகுக் கூட்டத் திடைப்பட்ட மணிப்புறாக்கள் போலேயும் வைதிக ஸம்பிரதாயம் முழுவதும் ஒழிந்து போயி ருக்க வேண்டாவோ? என்னில் -ஒழியாதபடி ஈச்வரன் வைதிக தாசனத்துக்கு வேலி யிட்டு வைக்கிறான். ‘வைசேஷிக பௌத்த பாஷண்டிகளாலே வைதிக தர்மம் அழியப்புக, அப்போது ஸ்ரீவிஷ்ணு, த்ரிதண்டமேந்திய கையராய் ஸ்ரீதத்தாத்ரேயராய் வந்து முன்னாளில் வேதத்தை ரக்ஷித்தார்” என்றும், “தர்மத்தை நன்கு நாற்புறமும் காப்பவன் நாராயணன்.” (४४) देशिकाशयप्रकाशसहिते " तर्कोऽप्रतिष्ठः श्रुतयो विभिन्नाः” इत्यादिक jug.u परस्परविरुद्ववेद Gur G TO सनया का ¬ विषयव्यवस्थेur Go प्रमाणाकी काका? 6 6 6णी) सिद्धार्थ विषय की विकल्प LIT. वेदी तात्पर्यमेद60 निर्वाहिकंक Gur 6600 तक LG विपरीतार्थं LDING अन्य वक्तानां क्राका उपपादिका कंक्राळी. अनुष्ठानविषयकी विकल्प Gargri Gurा कारणदोषाद्यभावनिश्चय 660 प्रामाण्य सिद्धिकं निरुपाधिक महाजनपरिग्रह (Doors । G. पाशुपतेति । बहुपुराणानि - वाराहलैङ्गादीनि । अत्रैव श्रुतप्रकाशिका - तथा गौतमशापोपहतत्रयी बाह्य- जनाधिकारत्वञ्च पौशुपतस्य तन्त्रान्तराणामध्यविशेषेण श्रूयते । यथा बाराहे - त्रिसप्ततितमे - मोहनार्थे तु लोकानां त्वया शास्त्र पृथक्कृतम् । तत् कदा हेतुना केन कृतं देव ! वदस्व नः ॥” इति पृष्टेन दुर्भिक्षाद् गौतमेन रक्षितरननुमतैजिंगमिपुमि गौतमातिसन्धानमुक्त्वाऽभिहितं " एवमुक्तस्तदातैस्तु गौतमः किमिदं त्विति । गोवध्याकरण मुख्यन् तावत् पश्यति योगवित् । ऋषीणां मा यथा सर्वमिदं जातं विचिन्त्य वै । शशाप तान् तथा भस्म मिथ्याभूतपरान् तथा । भविष्यथ त्रयीवाला वेदकर्मवहिष्कृताः । तच्छ्रुत्वा क्रूरवचनं गौतमस्य महामुनेः । ऊचुः सप्तर्पयों मैनं सर्वकालं द्विजोत्तम ॥ भवन्तु किंतु ते वाक्यममोघं नात्र संशयः ! त्वद्वाक्यवह्नि- निर्दग्धाः तदा कलियुगे द्विजाः । भविष्यन्ति कियाहीनाः सर्ववेदबहिष्कृताः । " इति गौतमशापं, तल्लघूकरणाय फलो जन्म, तदनुप्रहाय तद्गोत्रप्रवर्तकः सप्तर्पिभिर्महेश्वरस्याच न चोक्त्वा · एवमभ्यर्थितस्तैस्तु पुराऽहं द्विजसत्तमाः । वेद क्रियासमायुक्तां कृतवानस्मि संहिताम् । निश्वासाख्यां ततस्तस्मिन् लीना बाम्रव्यश- ण्डिलाः । व्यरूपापराधा इत्येवं शेपा बैलालिका भवन् । मयैव मोहितास्ते तु भविष्यज्जानता द्विजाः । निःश्वाससंहिता या हि लक्षमात्रप्रमाणतः । सैवपाशुपती दीक्षा योगः पाशुपतश्च यः । एतस्माद्वैमार्गाद्धि यदन्यदित्यादि, ’ तेषां गौतमशापाद्धि’ इत्यादिचोक्तम् । अपराधतारतम्येऽपि शापोपहतत्रयोवाह्याधिकारत्वं पाशुपतस्य तन्त्रान्तराणाश्च विशिष्टम् । " इति । " अथ पाशुपतादेर्मोहनार्थत्वे तत्सहपठितपाञ्चरात्रस्यापि तत्व दुर्वारमित्यत्राह - श्री पञ्चरात्रेति । वेदविरोधः — जीवोत्पत्तिप्रतिपादनादिप्रयुक्त वेद विरोधप्रतीतिः नास्ति इति शारीरके सम्यक् निर्वाहा- दिति भावः । ततश्च मतान्वरात सिद्धं चैलक्षण्यमाह - भविष्यतीति । " इदं महोपनिपदं सम्यक् समन्वितम् । सांख्ययोगकृतान्तेन पाञ्चरात्रानुशब्दितम् ॥ इदं श्रेय इदं त्रम इंदं हितमनुत्तमम् । என்றும், ‘‘பாஞ்சராத்திரத்தைப் பாதுகாத்தான்.’’ என்றும், தர்மப்பபிர் வாடிக்காட்டினா GOOGL-22 Geor ஓடி வருவேன் நான் (கண்ணன்) ; அதை நன்கு ஸ்தாபநம் செய்ய யுகங்கள் தோறும்.’’ என்றும் பழைய நூற்களில் பேசப்பட்டபடி சில ஸாத்விக புருஷர்கள் வாழுமிடத்திலே வேதங்களும் வாழ்ந்து வருகின்றன. இப்படியாகில், நித்திய நிர்தோஷ வேத ஸம்பிரதாயம் உலகில் ஒருபுறத்தே நடக்கும் போது - மறுபுறத்தில் பிறமதங்களுக்கு ஆதரவாளர்கள் ஆயிரமாகப் பெருகுவதேன்? என்னில்-கவனித்துக் கேளுங்கள். வைதிக மதத்தில் தவறு செய்தவன் என்று தள்ளப் பட்ட அனைவரையும், தங்களுக்கு ஆள்திரளுகைக்காக பிறமதத்தில் கூட்டிக்கொள்ளு கிறார்கள். (பிற மதத்தவரிடையே மதிக்கப்பட்டவன் ஒருவன் வந்து மன்றாடினாலும் நமது परमतभङ्गे समुदायदोपाधिकारः (४५) வேணும். எல்லாம் प्रमाण शाखासु प्रभेदा पापण्डत्वप्रसिद्धि की.. वेदविरुद्ध श्री தங்களுக்கும் புயமன்று. GG GurG60 वैदिक विवादतद्वदिष्कार or socomrin எல்லாம் प्रमाण 60क वेदवा “लांनी gop guy Coumii, यांन.’ अतीन्द्रियविषयी अहंत्सुगताविळी न आप्ती यां @2. बुद्धिमद्बहुजन परिग्रह 60 हेतु 6- देशकालभेद 60 विशेषहेतु विश्वसिकं प्रज्ञातिदाय वाढछा खाएक ऋग्यजुस्सामभिर्जुष्टमथर्वाङ्गिरसैस्तथा । …. भविष्यति प्रमाण….वै " इत्यादिनेत्यर्थः । अनेकत्रेति । तथाहि- । उत्तरथीमद्रामायणे - पुराणैश्चैव वैदेश्व पञ्चरात्रैस्तथैव च । ध्यायन्ति योगिनो नित्यं क्रतुभिश्च यजन्ति तन् ॥ " इति । भागवतेऽपि प्रथमस्कन्धे - तृतीयमृपिसगं वै देवर्षिस्वमुपेत्य सः । तन्त्रं सात्वतमाचष्ट नैष्कम्यं कर्मणां यतः ॥” इति । ब्रह्माण्डे च - " ऋगाद्या भारतश्चैव पाञ्चरात्रमथाखिलम् । मूलरामायणं चैव पुराणं चैत- दात्मकम् || ये चानुयायिनस्तेषां सर्वे चैव सदागमाः । दुरागमास्तदन्ये ये न तैर्येयो जनार्दनः ॥” इति । याज्ञवल्क्योऽपि - " पञ्चरात्रे तथाोष भगवद्वाचकस्स्मृतः । चलं वीर्य तथा तेजः त्रिमात्रेति च संज्ञितः ॥ ज्ञानेश्वयें तथा शक्तिः त्रिस्वभाव इति स्मृतम् । संकर्षणोऽथ प्रद्युम्नो पनिरुद्धस्तथैव च। त्रिव्यूह इति निर्दिष्टः ओंकारो विष्णुरव्ययः " इति । शारीरकेऽपि पञ्चरात्रप्रामाण्यप्रस्तावमाह - शारीरकेति । शारीरः परमात्मा । सर्वजगच्छरीरकत्वात् । स कायते अभिधीयतेऽत्रेति वेदान्तशास्त्रं शारीरकम् । ‘कै गै शब्दे’ इति हि धातुः । तत्र द्वितीयद्वितीये रचनानुपपत्त्यधिकरणमारभ्य सप्तभिस्सांख्यादिपाशुपतान्तानां मतानां वेदविरोधादिना निराकरणमभूत् । प्रसङ्गात् स पञ्चरात्रे नास्तीत्यपि निर्णीतमुत्पत्त्यसंभवाधिकरणे । प्रतिरोधेति । सत्प्रतिपक्षते- त्यर्थः । ’ प्राबल्ये सति तेन दुर्बलस्य बाधः । उभयोरसमबलतायां तु प्रतिरोध:’ इति व्यवस्थापनात् । तथाच वेदपाञ्चरात्रयोस्तुल्यं प्रामाण्यमिति तयोर्मिथो विरोधाभावात् न वेदेन तस्य प्रतिरोध इत्यर्थः । यद्यपि वैदिकमेव तत्त्वजात पाञ्चरात्रेऽपि प्रतीयते । आचारभेदस्तु वर्तते । व्यधापि तत्त्वानुसारात् सिद्धे प्रामाण्ये मनागाचार- मेदोऽपि गृह्यसूत्रादिविधाविरोधेन नेय इति भावः । तथाचाधिकरणसारावली - " साइया वैशेषिकाच श्रुतिपरिपठितं धर्ममैच्छन् न तत्त्वम्, तस्वाचारौ तु बुद्धक्षपणक पशुपत्युक्तिषु श्रुत्यपेती । वेदोपस्कारिविष्णु- स्मृतिवदवितथे पाञ्चरात्राख्यतन्त्रे तत्त्वं श्रय्यन्तसिद्धं चरणमपि समं गृह्यभेदादिनीत्या” इति ॥ ननु परमत- வைதிக ஸமயம் அவனை ஏற்றுக்கொள்ளாது.} மேலும் - மூலிகைகள், அயக்காந்தம் முதலிய மணிகள், பலவித க்ஷுத்திர மந்திரங்கள், யந்திரத் தகடுகள், தியானங்கள், நய வஞ்சகப் பேச்சுக்கள், மயக்கும் பார்வைகள் முகத்திற்கெதிரில் முஷ்டி பிடித்துக் காட்டுதல், மற்றும் பலவித அபிநயங்கள் இவற்றின் மூலமாக தம் திறமையைக்காட்டி, பொம்மைகளை பேசுவித்தல், கற்றூண்களைப் பிளந்திடுதல், ஸூர்யனை ஆகாயத்தில் மேலே செல்ல வொட்டாமல் ஒரேயிடத்தில் கட்டுவித்தல், பல பல மாயைகள் இந்திர ஜாலங்கள், வசீகரித்தல், ஒன்றை வேறிடத்திற்கு இழுத்தல், மோஹிப்பித்தல் முதலிய செய்து தங்களின் சித்தி விளையாட்டுகளைக் காட்டி, அறியாத சபல ஸ்வபாவர்களை தங்கள் பக்கம் இழுத்துக் கொள்ளுகிறார்கள். சித்தம் கலங்கும்படி செய்து அவர்களுள் புகுந்துகொண்டு தங்கள் காரியத்தை ஸாதித்துக்கொள்ளுகிறார்கள். காலையிலெழுந்ததும் ஏழு நாழிகைக்குள்ளேயே (४६) देशिकाशयप्रकाशसहिते छानुप्रवेशपरित्यागा @orm कीनाएं Guru mलणं तुल्य ं दुर्वास- नामूलDIT रुचिमाल, दुरभिमानमात्र क्रं क्रG6066096 प्रमाण பற்றுவார்க்கும். ஈர்னாத்துக்கு அலைந்து பசாமொழிய ஏதேனுமொன்று MHணமாக அமையும் Luigir अनुष्ठानादिव्यवस्थेीाी कंक चार्वाकशेषribug.trib. मी काम्यक फलिक காண்கையாலே அவற்றோடே சேர்ந்த வனங்களை முழுக்க முமென்று கொள்ளில் - இதுவும் பத்துக்கும் பாளங்கள் எல்லாவற்றுக்கும் ஓரொரு த்தாலே சமாயிரா निराकरणपरेऽस्मिन् पादे स्वमतस्य पाञ्चरात्रस्य कथं विचारः क्रियते ? इत्यत्राह - परपक्षेति । सत्यं तन्न परपक्ष एव दूपणीयः । उत्पत्त्यसम्भवाधिकरणेपि पञ्चरात्रमप्रमाणमिति परगतमेव दूषित मिति न पादार्था- ननुगतिरित्यर्थः । तथाच पूर्वं सांख्यादीनाम् परमतानां खण्डनं इह तु पाञ्चरात्रे परमतत्वस्य खण्डनमिति भावः । एवमेतावता सांख्पादीनामप्रामाण्यं पाञ्चरात्रस्य प्रामाण्यञ्च प्रसाध्य’ सर्वाग- मानां नारायण कनिष्ठत्वकथनमप्येतद विरोधेन तात्पर्यतो निर्वहति शुॐ इति । एतदुक्तं भवति- पूर्वोक्तरीत्या शान्तिपर्वणि “किमेतान्येकनिष्ठानि ? पृथङ्निष्ठानि वाऽमुने " इति जनमेजयप्रश्नमुपक्षिप्य - किं वस्तुस्थितिं परिपृच्छसि ? अथवा वक्तृपुरुषाभिप्रायम् ? इति विकल्यं मन्वानो वैशम्पायन आह— “ज्ञाना- न्येतानि राजपें । विद्धि नाना मलानि वै " इति । द्वितीये एवं वक्त्रभिप्रायेण समाधानमुक्त्वा कस्य को वक्तेत्यत्राप्याह - " सांख्यस्य वक्ता कपिलः” इत्यादिना । प्रथमे वस्तुस्थितिप्रश्नेत्वाह” यथागमं यथान्यायं निष्ठा नारायणः पर” इति । अत्रसात्मकतया तद्वाद्युक्तानामपि प्रकृत्यादितत्त्वानां " सर्वस्य खलु " इत्यादिना श्रसात्मकत्वमनुसन्दधानैरस्माभिर्वस्तुगत्या नारायण एवं निष्ठेत्यपि वक्तुं शक्यमिति । तदिदमुच्यते- सर्ववेदान्तानुगुणेति । अयं यथागमशब्दार्थः । समीचीनन्यायेति यथान्यायशब्दार्थः । अनुग्राहककथनं - उपनवा- णेति । तत्त्वविषयेति । न त्वाचारविषय इति भावः । तद्भागस्य सर्वथा त्याज्यत्वस्यानुपदं वक्ष्यमाणत्वात् । कानि तानि तत्त्वानीत्यत्राह प्रकृतीति । अथाचारांशे एवं निर्वाहासम्भवं दर्शयति - १ इति । सांख्यादिभिर कसर्व कर्म सन्न्यासाम्नी पोमीयपशुहिंसामिश्रत्वादेः पाशुपतो कत्रा दाण्या पादक का पात्र भोजनशवभस्म- स्नानादेश्चात्यन्तवेद विरुद्धतयाऽविरोधोपपादनं दुष्करमिति भावः ।
यथास्तु वस्तुतः समयान्तराणि सर्वाणि सदोपाणि इति । अथापि तेषु तान् दोषान् अज्ञात्वा वैदिके पथि प्रतिष्ठितिर्दुःशका । न च केपाञ्चिदेव तेपां ज्ञानं पर्याप्तम् ! पुनर्मतान्तरेषु कतिपयगुणज्ञानेन ததியோதந அந்நம் வழங்குவதாலும், பிழைக்க வழியில்லாதவர்கள் வந்து சேர்ந்துக் கொள்ளுகிறார்கள். மேலும் - பிறர் மதங்களில் ப்ராம்ஹண க்ஷத்திரியாதி ஜாதி பேதங்கள் கிடையா. ஆண், பெண், மனிதன், மிருகம் என்ற ஜாதி முறைகள்தானுண்டு. குடித்தல் தின்னுதலில் கட்டுப்பாடுமில்லை. நமது மதத்தில் அநாதிகாலமாக பரம்பரையில் வந்த பிராஹ்மணாதி ஜாதி பேதங்கள்-ஞாயிறு-திங்கள்—என்ற வாரமுறைபோல நிரம்ப உண்டு. அம்மதங்களிலும் வித்துவான்களாயிருப்பவர் கோணல் குதர்கங்கள் கொண்டு மந்தமதிகளை வசீகரித்துக் கொள்ளுகிறார்கள். ஆகையால் அவர்களின் மதங்கள் பாமர ஜனங்களிடையே அதிகமாகப் ப்ரகாசம் அடைகின்றன. இப்படியான பின்பு, இதுதான் நல்லவழி என்று தோன்ற ஆரம்பித்துவிடவே " இந்த மூட உலகம், சென்றாரைக்परमतभने समुदायदोपाधिकारः क. पापण्डागमा की क्षुद्रां विप्रलम्भार्या निवेद्मिपंजीकृत की சொன்னோம். मार्जार मतनज 6 ण समय अङ्गपकन . uriåळी 60-66060jjmpus प्रमाण - तुल्यन्यायg अप्रतिष्ठितां का कक्षा · (४७) महाविद्या दिका की अप्रतिष्ठितानुमान जी का कं pompujia प्रमाण तर्क LGLoop अ இட்டொன்றை அழிக்கப் samb. स्वमवस्तुतिकं परमत निन्दे ना o sorroor ‘चापलोदयसम्भवात् अतः सर्वेषु मतान्तरेषु सतां सर्वेषामपि दोषाणां कदाचिदप्यसर्वज्ञदुर्ज्ञेयतया वैदिकपक्ष परिग्रहस्ते आशामोदकायत इत्याशंक्याह – इति । आयुःशेषेति । “नरस्य वाल्ये कौमारे क्रीडतो याति विंशतिः " इति रीत्याऽव्युत्पन्न दशोपरि गुरुकुरुक्लेशादिला लसतयाऽपि किञ्चित्कालातिवाहने वदतिरिक्तायुः शेपे किमय स्वमतपरिश्रमं कुर्यात् ? अथ परमतपरिशीलनम् इति वक्तुमशक्यतया, वैदिकमतश्रद्धासंवर्धनं दुष्करमेवेति तदभिमानः । कश्चिदिति । " कश्चिद्विपश्चितमः” इतिवत् अयमेता दृशाधिकारी सुतरां मृग्य एवेति भावः । अतिसूक्ष्मदोपेति । यद्यपि तत्तन्मतेऽतिसूक्ष्मान् दोषांशानस्मद्देशिक- सदृशा मेधया एधमानाः केचिदेव कृत्स्नशो जानीयुः । न सर्वे । तथाऽपि - " वाचा युद्धे प्रवृत्तानाम् वाचैव प्रतिबोधनम् " इति वादस्यापि युद्धविशेषतयाऽवगमात् प्रसिद्धे युद्धे यथा शत्रुशरीरेषु सूक्ष्मसिरायनभिज्ञानेऽपि विजिगीपुणः प्रहरणादिकमादाय शत्रुशरीराणि विनिपात्यन्ते तथैव परमतेषु सामान्यतो दूपणीयांशमवगम्य तद्दृदुपणप्रतिक्रियां चाचार्यैसकाशे यथावच्छ्रुत्वा तां प्रयुञ्जीत पुमान् विवेकीति न किञ्चिदपट्टीनं स्वमतप्रतिष्ठित- बुद्धितां प्रतीत्यर्थः । | नन्वेवं सति सर्वेऽपि परमताद्विरमेरन् — रमेरंश्च वैदिकमार्ग इत्यत्र केषांञ्चिद्भाग्यद्दान्या न तथा से वृत्तमिति दर्शयन् परमतानां चल्नजतुल्यताञ्चाहाघिकारान्तिमगाघया इति । सुसमाधेयान् - अथवा- अप्रतिष्ठितान् दुस्तर्कान् अश्रित्य यथामनीषितं स्वाभिमतार्थान् प्रति जिहाजपनं कुर्वन्ति । प्रत्यक्षतोऽधिगतार्थ- वैपरीत्येन स्वमतमुद्धोपयन्ति, अदृष्टचरं दृपणं वेदेष्वारोपयन्ति । प्रागहमेव सर्वज्ञः एतद्विज्ञायावोचमिति केनचिदुक्तम तिमात्रं विश्वस्य बहुधाऽर्थ कामाद्युपाधितस्तदुक्तमतेष्वनुप्रविशन्ति । तत्र हि कारणम्-ते श्रमदर- नीलमेघनिभनिजविप्रहस्य आश्चर्य नवनीतनाट्यस्य भगवतः कानूनुरपादपद्मपरिचर्या भाग्यविधुरा भवन्तीत्येतदेवेति கண்மூடிக்கொண்டு பின்பற்றுகிறது. உண்மையை ஆராய்வதில்லை," என்றும், ‘முதன் முதலில் ஒருவனை ஒரு மூடன் பூஜிக்க ஆரம்பித்தால், மற்ற மூர்க்கர்களும் அவனையே பூஜிப்பார்கள்." என்றும் சொல்லுகிறப்டி ஒரு குருட்டுவழி (அந்த பரம்பரை) தோன்றி விடுகிறது. நமது வேத ஸம்பிரதாயத்தில் இவ்விதமான ஒரு தந்தனப் போக்குக் காட்ட முடியாது. இது எல்லோருமறிந்த பஹிரங்க ரஹஸ்யம். ஆகையால் நமது வேத ஸூர்ய வெளிச்சத்தில், விபரீதமான பிறர் மதங்கள் இருட்டென வெருட்டென்று ஓடிவிடும் இப்படி வைதிக மதம் ஒன்றைமட்டும் பற்றிக்கொண்டு, மற்றுள்ள ஸமயங்களை எல்லாம் தள்ளப்போமோ? வைதிகர்களான மஹர்ஷிகளே, ஸம்ய நிஷ்டா நியமங்களை அநுஸரிக்கவேணுமென்றும், அநுஸரியாதாரை ராஜா தண்டிக்க வேண்டும் என்றும் சொல்லியிருக்கவில்லையோ? ஆகையாலே எல்லா மதங்களும் பிரமாணங்கள் என்றே கூற வேண்டும் என்னில் -அன்று. எல்லா மதங்களையும் காக்க வேணும் என்று மஹர்ஷிகள் (४८) देशिकाशयप्रकाशसहिते படியாலே இத்தாலும் ஒன்றுக்கு சவும் சொல்லவொண்ணாது. पन्थमूयस्त्वादिक Goo ஒன்றிலே Hகாம் பண்ணப் பார்க்கில் - அப்போதும் அசரங்களாய் கலங்களையும் 26016 वेदा की चमत्कारहेतुत्य (L6_Trib. महाभारत क्री60 सांख्ययोगा महर्षि usvirgin प्रशंसिक Grip - " बहवः पुरुषा राजन् ! साज्ययोगविचारिणः । नेत इच्छन्ति पुरुषमेक कुरुकुलोद्वह! ॥ समासतस्तु यव्द्यासः पुरुषेकात्म्यमुक्तवान् । तत्तेऽहं सम्प्रवक्ष्यामि प्रसाददमितौजसः ॥ " इत्यादि- विरुद्धांश (गंग | का.. पाशुपत तामसमोहनार्थLDIT प्रवृत गीतमशापादिविषय बहुपुराण प्रसिद्ध, 1 तदर्थः । अथवा – Cau@r इत्यादेः कस्यचित् साधनावसरे साघनीयार्थमेव तत्र हेतू कुर्वन्तीत्यर्थः । अनेनं हेतोः साध्याविशिष्टतयाऽसिद्धिदोपः सूच्यते । अत्र कार्ण्यगुणेन लक्ष्मीविद्युदुल्लसिततया कारुण्या ‘मय- त्वेन च मेघसाम्यं भगवद्विग्रहस्य । साम्येऽपि वैषम्यश्च वर्तते । मेघो वृष्ट्वा रिक्तः श्वेतश्च भवति क्षणलक्ष्य- विद्युत् । कृष्णमेघस्तु तद्विपरीतः ॥ एतादृशविग्रहशोभां प्रदर्शय नवनीतकुम्भान् शिरसि कृत्वा आश्चर्यमयनटनेन बल्लवीचक्रमनोहारिचक्रवर्तित्वं भगवतोऽभिप्रेतमिह । भगवत्पादपद्म योर्न पुरक्वणनमसकृच्छ्रोतुमेव महान्तः भगव- न्मन्दिरपरिसरेषु निवसन्ति । तदुक्तं पादुकासहस्रे - " आर्तध्वनेरुचितमुत्तरमन्तकाले कर्णेषु मज्जुनिनदेन करिष्यसीति । वासं भजन्ति कृतिनो मणिपादरक्षे ! पुण्येषु देवि । पुळिनेपु मरुवृधायाः" इति ॥ अथवा तेन शब्देनात्राधिकार उक्तरीत्या मतान्तराण्यनुप्रविशतो “दुर्भगान् मामैवम् त्यजत दुराग्रह” मिति वारयतीव पादुका । तदप्युक्तं - " तत्रैव दानव रिपोर्मणिपादरक्षे । स्वामाश्रितेषु निगमेप्यवधीरितेषु । मञ्जुस्वनैर्वदसि मैवमितीय मातः ! वेलां लिलङ्घयिपतो मनुजा निरोद्धुम् " इति । वेदाः प्रमाणं तदनु स्मृतीनां ततिश्च मानं तदनुग्रहाय । बुद्धाईदादेः समयास्तु सर्वे तद्द्व्याहतेनैव पदं प्रमायाः ॥ १ ॥ " इति वेदविधि प्रतीपगत्या विविधोत्प्रेक्षितवादिपक्षवर्गे 1 निशितं समुदायदोपशकुं निचखानाद्य गुरुतमो विमृश्य ॥ २ ॥ • इति श्रीवत्सवशायनस्य देशिकचरणपरायणस्य नारायणस्य कृतिषु परमतभङ्गव्याख्ययां देशिकाशयप्रकाशाख्यायां पञ्चमः समुदायदोपाधिकारः समाप्तः ॥ ५ ॥ ५ சொன்னது - பாஷண்டிகளின் வேஷபாஷாதி விஷயமன்று. பொதுவில் தர்மானுஷ்டானத் திற்காக வாரம் நாழிகைகளின் கணக்கு முதலியனபோல பொதுவில் மஹர்ஷிகளே ஏற்படுத்திய சில தர்மங்கள் பாஷண்டிகளிடையேயுமுண்டு. மடம்கட்டி வழிபடுதல, சிஷ்யர்கள் போதனை, அன்னதானம் முதலியன. அவைகளைத் தப்பாமல் ராஜா காக்க வேணும் என்றுதான் அதற்குக் கருத்து தர்ம சாஸ்திரங்களில் கூறப்பட்டுள்ளது. இங்ஙனல்லாதபோது -“பாஷண்டிகளையும், கர்மப்ரஷ்டர்களையும் நயவஞ்சகர்களையும், முரடர்களையும், குயுக்தி கேட்பவர்களையும், கொக்குபோல் ஸமயம் பார்த்திருப்பவரையும் பேச்சிலும் மரியாதை காட்டி ஆதரிக்கலாகாது. கர்மப்ரஷ்டர்களோடு பேசவும் கூடாது” என்றும், “கடவுளை வெறுக்கும் சமணர், தலைமழித்த சைவர், தர்மாநுஷ்டானமில்லாத பௌத்தர் இவர்கள் பேச்சு ஸாத்துவிகர்களுக்கு பொறுக்கவரியனவாக இருக்கும்” என்றும் மஹர்ஷிகளும் ஆழ்வாரும் அருளியுள்ளது பொருந்தாது. प्रमाणं वै एतदेवानुशासनम् கான் परमतभने समुदायदोपाधिकारः ‘‘பாஞ்சராத்ரம் முழுப்ரமாணம்" @ துக்கு மில்லை என்றும் இது ஈமும் ஏஈமென்றும் “ரின் கரா"கேளாலே பல இடங்களிலும் தான்.நத்திலும் களில் எங்களை எல்லாம் எடுத்து எழுத்துத்துக்கு அவற்றுக் குப்போலே எபவுமில்லாமையாலே இத்தால் புத்துக்கு என்ன்புமில்லை என்று சரித்தான். திம்மென்று சொல்லும் புரத்தையே கழித்தானா யிற்று. ஆகையால் என்றதற்கு åaraiga " यथागमं यथान्यायं निष्ठा नारायणः परः " பங்களைக்கொண்டு அவ்வோ காசரங்களை எனரயத்திலே Page . ங்களாக ஈடுக்க ஈரமென்றுயும். அல்லது சமெல்லாம் எரளாமாகின்றன. “பிறமதங்கள் பல பலவாயினும் அவற்றைப் பொதுவாகக் கண்டிக்கும் விதம் " இப்படி காசங்கள் சனிசங்களானாலும் அவற்றுக்குள்ள எங்களை எல்லாம் அரிக்கப் பார்த்தால் அவற்றில் ஓரொன்றைத் தெளியக் கற்குமளவிலே அஜுன்சம் கழியும் படியாயிருக்க ஒருவனிந்த நாரத்திலே aagagஜயாம்படி என் ? என்னில்- எரங்களில் எங்களை அறிந்திலனாகிலும் ராவின் பத்திலே சனி எங்களை அறியாதிருக்க எழுஎர்களாலே அத்தை ஈக்குமாப்போலே பாரத்தைத் தெளியக் கற்றுதையும் தெளிந்து விலக்கடிகளை விட்டு வு னாசுக் குறையில்லை. மீண்டுரைக்க விரகுதரும் தருக்கம் கொண்டே வேண்டுங்கால் வேண்டுவதே விளம்புகின்றார் கண்டதற்கு விபரீதம் கத்துகின்றார் காணாதகுறை மறையில்காட்ட நிற்பார் பண்டொருத்தன் கண்டுரைத்தேன் நானே என்னப் பலவகையிலுபாதிகளால் படிந்து வீழ்வார் கொண்டலொக்கும் திருமேனி மாயக்கூத்தன் குரைகழல் சேர்விதிவகையில் கூடாதாரே इति श्री कवितार्किक सिंहस्थ सर्वतन्त्रस्यनन्त्रस्य श्रीमदेइटनाथस्य वैशन्ताचार्यस्य कृतिपु परमतभङ्गे समुदायदोषाधिकार पन्वमः समाप्तः ॥ ५ ॥ 13 (x0) देशिकाशयप्रकाशसहिते ஆனாலும், ஆழ்வார்கள், “பிணக்கின்றி ஆறுவகை ஸித்தாந்தங்களையும் “வழிகண்டு உரைத்தான் கணக்கற்ற குணநலமுடைய எம்பெருமான்” என்றும், “சைவர்கள், சமணர்கள் சாக்கிய பௌத்தர்கள் மற்றும் மதத்தவர் சொல்லும் எல்லாத் தெய்வமுமாகி நின்றான் எங்கள் பெருமான் " என்றும், “ஏதும் எங்கும் பொய்யில்லை, போற்றுமின்கள்” என்றும் அருளிச் செய்யவில்லையோ? என்றால் - அதற்கும் மறுமொழி கேளுங்கள். இவை எல்லாம் ஒரே ஸமயத்தில் பிரமாணங்கள் என்னுதல் பொருந்தாது. ஒன்றோடொன்று முரணுதலால் வேதத்தோடும் விரோதிப்பதால், ஆகையால் பாக்கியஹீந பிரஜைகளின் கர்மங்களுக் கீடாக அவ்வோ ஸமயங்களைப் பரப்பி, அவற்றால் வைதிகர்களுக்குக் கலக்கம் வாராத படியும் பார்த்து, வேதங்களைக்கொண்டு நல்வழி காட்டி நடத்திப் போருகிறான் ஸர்வேர்ச் வரன். அவனை அவரவர் சாஸ்திரப்படி முடிந்தவரை ஏத்தித் தொழுது அவன் மூலமாக கோரின பலன்களைப் பெறுங்கள்—என்றுதான் அவற்றுக்குக் கருத்து. அதனால் தான் ஆழ்வார்கள்-‘மற்ற சமயங்களால் உன்னை அடையமாட்டார்கள்’ என்றும், அவை களால் உன்னை அறிய முடியாது என்றும், மற்ற விடங்களில் கூறிப்போந்தார்கள். " ஆயினும் மஹாபாரதாதிகளில்-ஸாங்கிய யோகாதி சாஸ்திரங்களை ப்ரஸ்தாபித்து இவைகளும் பிரமாணங்களே, ஹேதுவாதங்களால் அழிக்கக்கூடாதவை’ என்று புகழ்ந் துரைக்கக் காரணமென்னஎன்றால்? ஆம் யுக்தி வாதங்கள் செய்து இவைகளைத் தகர்க்கக் கூடாதென்று அங்கு கூறியுள்ளது பொருத்தமே. காணாத பரலோகாதி விஷயத்தில் யுக்திக்கு மறுக்கவோ, ஸ்தாபிக்கவோ சக்தி கிடையாதல்லவர? இதில் ஏதும் தவறில்லை. ‘ஆயினும் குற்றம் அறற் வேதங்களோடு முன் சொன்ன புருஷர்கள் கட்டிய சாஸ்திரங்கள் முரணில், வேதங்களாலே இவை முடக்கப்படும் என்பதையும் ஒத்துக் கொள்ளவே வேண்டும். இப்படியாயின் முன்சொன்ன ஸாங்கிய யோகாதி சாஸ்திரங்களைக் குறிப்பிட்டு, இவைகள் ஒரே கருத்துடையனவா? வேறு வேறு கருத்துடையனவா?’ என்று அங்கேயே கேள்வி கேட்டு, ‘அறிவுக்கு ஸாதனமாகிய இந்த சாஸ்திரங்களில் வேதம் நீதி இவைகளை ஒட்டி பரம காரணமாகிய நாராயணனே இவற்றுக்குக் கருத்தாவான்’ என்று அவை களையும் பிரமாணங்களாகக் கூறவில்லையோ ? அது கூடுமோ? “ஜனங்களுக்கு அவ்வோ பலஸித்திக்காக பல ஆகமங்களால் பல வழிகள் கூறப்பட்டுள்ளன. ஆயினும், ‘கங்கை பின் அனைத்துப் பிரவாஹங்களும் கடலில் கலப்பதுபோல் அவைகள் எல்லாம் உன்னில்தான் வந்து முடிவடைகின்றன ’ என்று மஹாகவியும் எல்லாம் பிரமாணங்களே என்று முடிவு கட்டவில்லையோ? என்னில்-கவனித்துக்கேள். அவ்விடத்திலேயே ஸாங்கியாதி ஆக மங்கள் கபிலர் முதலிய சில மஹர்ஷிகளால் செய்யப்பட்டவை’ என்று கூறி, அதே இடத்தில் ‘அவாந்தரதபஸ் என்னும் பகவானுடைய ஓர் அவதாரம் வேதங்களுக்கு பிரவசன ஆசாரியர் ஆவர் என்றும் கூறியுள்ளபடியால், வேதங்கள் அபௌரு ஷேயங்களானவை, மற்றவை அப்படிப்பட்டவை அல்ல என்று குறிப்பால் உணர்த்துகை யாலே, வேதங்களோடு விரோதிக்கும் மற்ற ஆகம பிரதேசங்கள் பிரமாணங்கள் ஆக மாட்டா என்று தேறும். ஆனாலும்—‘யுக்திகளுக்கு எல்லை. இல்லை சுருதி வாக்கியங்களோ பலவாறு கூறு கின்றன’ என்று பாராததிகளில் வேதங்களுக்குள்ளேயே முரணுண்டு என்று கூறியுள்ளபடியே -மற்றை ஆகமங்களும் வேதங்களோடு முரணும்போது ஏதாவது பரிஹாரம் சொல்லி எல்லாம் பிரமாணங்களே என்று சிலர் கேட்பர். அதுவும் சரியன்று. தத்துவ விஷயங்களை परमतभने समुदायदोषाधिकारः (kg) இருவிதமாகப் பேசக்கூடாது. அந்தந்த மதக்காரர்களே வேதங்களிற்போல கருத்து வேறு பாட்டாலே பரிஹாரம் சொல்ல முடியாதபடி யுக்திகளை உறுதியாகக்கூறி முரண்பாட்டை வளர்த்துப் போயிருக்கிறார்கள். வேதங்களிற்போலே செய்முறையில் வேறுபாடு கூற வேணுமானால் - மதங்களுக்குக் காரணக் குற்றம் ஏதுமில்லை என்றாகி, பிரமாணங்களே என்றும் நிச்சயமாகி, உள்நோக்கு ஏதுமில்லாத பொது ஜனங்களின் அபிமானம் ஸித்திக்க வேணும். எல்லா ஸமயங்களும் - வேதங்களுள் சாகைகளின்—ஸூத்திரங்களின் வேறு பாடுபோல் வேறுபட்டனவேயன்றி, பிரிதொன்றுமில்லை என்றால் - அப்போது - அவைகளை ஒத்துக்கொள்ள வைதிகர்கள் விவாதிப்பதும், பஹிஷ்கரிப்பதும், பாஷண்டிகள் என்று வெறுப்பதும் கூடாதபடியாம். வேதம் தவிர எல்லா மதங்களும் பிரமாணங்கள் என்று பிறர் எல்லோரும் ஒப்புக்கொள்ளவுமில்லை. பரலோக விஷயத்தில் ஜைனர் பௌத்தர் முதலியவர்களுள் ஒருவரை-நல்லவர் என்று நம்புவதற்கு விசேஷ காரணமும் இல்லை.
புத்தி கூர்மையுள்ளவர் பலர்கூடி ஏற்றுக்கொண்டதே பிரமாணம் என்று நம்புவோ மெனில் - அப்போதும் - தேசங்கள்- காலங்கள் தோறும்-புத்தியின் வழி மாறிப்போ வதால் - அவரவர் ஒன்றை விடுவதும், ஒன்றைப் பற்றுவதும் இடையறாது நடப்பதால் எல்லாம் அப்பிரமாணங்களேயாகும். முன்ஜன்மத்தின் துஷ்கர்ம வாஸனையாலோ, இப் போது துஷ்ட ஸஹவாஸத்தாலோ ருசியும் அபிமானமும் மாறிப்போய் மதாந்தரங்களில் ஒன்றை பிரமாணம் என்று பற்றிக்கொள்வர் சிலர். வைதிக கர்மாநுஷ்டானங்களுக்கு அலைந்து பயந்து வேதம் தவிர ஏதேனும் ஒரு மதமே அமையும் என்பர் சிலர். அவர்க ளெல்லாம் வரவர கர்மாநுஷ்டானம் குறைந்து சோம்பராகி முடிவில் சார்வாகப்ராயராகி மடிவர். பிறர் சொன்ன சில கார்யங்கள் பலிக்கக் காண்கையாலே அவற்றோடு சேர்ந்து அவர்கள் சொன்னதத்தனையும் பிரமாணம் என்று கொள்ளுவதானால் இவ்விதமே வேதங்களிலிருந்து சில சில்லரை மந்திரங்களையும் கர்மாக்களையும் எடுத்துக் கூட்டியுள் ளார்கள் என்று முன்பே இங்கு கூறியுள்ளோம். பூனையை யானையாக் வர்ணிப்பதுபோல- சில குயுக்திகளாலே ஒரு மதத்தை பிரமாணமாக்கினால்-அப்போது-எல்லா மதங்களையும் அப்படியாக்கலாம். வழிமுறைகள் அற்ற குயுக்திகளாலே ஒரு மதத்தை அழிக்கப் பார்த்தால் எல்லாவற்றையும் அழிக்கலாம். தந்தாம் மதங்களைப் புகழ்வதும், பிற மதங்களைத் தூற்றுவதும் எங்கும் உண்டு; ஆகையாலே இதை ஓர் சிறப்பளவாய்ச் சொல்லவொண்ணாது. நூற்களின் பரப்பளவைக் கொண்டு பிறமதங்களில் செவ்வை சொல்லப் பார்த்தால்-அப்போதும்-தாமும் அனந்தங்களாய் அனந்த அங்ககங்ளையும் உடையதாய் இருக்கும் வேதமார்க்கங்களில் மிகவும் செவ்வை சொன்னதாகும், மஹாபாரதத்தில்– ஸாங்கிய யோகாதி மதங்களில் பரமாத்மாவை மூலகாரணமாக ஒப்ப வில்லை.என்றும், வியாஸர் வேதானுஸாரியான தமது ஸூத்திரங்களில் புருஷோத்தமனின் அந்தர்யாமித்துவத்தைக் கூறியுள்ளார் என்றும் சொல்லி பிறமதங்களில் வேத விரோதம் உண்டு என்று காட்டப்பட்டுள்ளது. பாசுபத மதம் தாமஸஸ்பாவர்களைக் கலக்குவதற்காகவே உண்டாக்கப்பட்டது என்று கௌதம ரிஷியின் சாப பலத்தை விவரிக்கும் பல புராணங் களில் கூறப்படுகிறது. (KR) देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते ஸ்ரீபாஞ்சராத்ரம் அவ்விதமல்லாது-முழுமையும் பிரமாணமாகும் என்றும், அதில் வேத விராதம் கிடையாது என்றும் பாரதத்திலேயே ‘பல இடங்களில் கூறப்பட்டுள்ளது. வேதாந்தஸூத்திரத்தில்-ஸாங்கியாதி ஸமயங்களின் வேத விரோதத்தை எடுத்துக் காட்டி ஸ்ரீபாஞ்சராத்ரதுக்கு அவ்வாறில்லை என்று காட்டப்பட்டது. அங்கு பிரமதங்களைக் கண்டிக்குமிடத்தில்-பாஞ்சராத்ரம் வேத விரோதி என்ற பரமதத்தையும் கழித்ததாயிற்று. ஆகையால் அவ்வோ ஆகமங்களில் தத்துவ ப்ரஸ்தாவமுள்ளவிடங்களில், வேதம் அது சொன்ன் நீதி, அதன் வியாக்கியானம் இவைகளையொட்டி அங்கு கூறப்பட்ட பிரக்ருதி புருஷ பசுபதி முதலியவற்றுக்கு அந்தர்யாமி நாராயணனே என்று நிர்வாஹம் கொள்ளவேணும் என்றே பாரதத்தின் கருத்தாகும். அங்ஙனல்லாது எல்லா சமயங்களிலும் கூறப்பட்ட வேதவிருத்தமான அநுஷ்டானங்களெல்லாம் ஏற்கத்தக்கன என்று கருத்தல்ல. 1 இப்படி வைதிக ஸமயம் தவிர மற்ற விருத்த மதங்கள் அனைத்தும் அநாதரிக்கத் தக்கன பன்றாலும்-அவற்றுக்குள்ள தோஷங்கள் அத்தனையும் நம்மால் எண்ணப்போமோ? அவற்றுள் ஓரொன்றைத் தெளியக் கற்கவே நமது ஆயுள் அளவு போதாதே? ஆகையால் ஒருவன் இந்த வைதிக பக்ஷத்தில் எப்படி ஊன்றி நிற்பான்? என்னில்-ஆம் ! அது முடியாததேயாயினும் யுத்தத்தில் விரோதியின் சரீரத்தின் உள் நரம்பு முதலியவைகளை அறியாவிடினும் ஓர் வீரன் எப்படி மொத்தமாக ஒரு ஆயுதத்தை வீசி விரோதியை ஒழிப்பானோ - அப்படியே- இங்கும் பிற மதங்களுடைய முக்கியமான குற்றங்களைத் தெளியக்கற்று, அவைகளைக் களைந்தெறியும் விதத்தையும் தத்துவவித்தான ஆசார்யோப தேசத்தாலே புரிந்துகொண்டு, விலக்கடிகளைவிட்டு நல்வழியே நடக்கக் குறையில்லை. (பாசுரத்தின் கருத்து) மேன்மேலும் சொல்ல இடம் தந்து, வளர்ந்துபோகும் வீண் வாதங்கள் பேசி,வேண்டினபோது வேண்டினபடியெல்லாம் சொல்லி, உலகில் கண்ட படிக்கு விருத்தமாகக் கத்திக் குழப்புகிறார்கள் பிறர். ஆதிகாளில் நான் கண்டு இம் மதத்தை உண்டாக்கினேன் என்று ஒருவன் சொன்னதை நம்பி, பணம் முதலிய இஹலோக சுகத்திற்காக அதில் படிந்து விழுகிறார்கள். அவர்களுக்கு ஒருக்காலும்-நீலமேக சயா மனாகாரனாய் வெண்ணெய்க்குடக் கூத்தாடினவனாய் உள்ள எம்பெருமானின் தண்டை யார்ந்த திருவடி நிழல்சேரும் விதிவகை கைகூடாதபடியாம். இங்ஙனம் ஸமுதாய தோஷாதிகாரத்தின் தமிழ் பொழிப்புரை முற்றும். :*: ரத்னம் பிரஸ், 41, பத்திரைய்யன் தெரு, சென்னை - 600001. श्रीः WWW ॥ श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः ॥ श्रीमते रामानुजाय नमः ’ ॥ ‘श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः श्रीमान्बेङ्कटनाथार्थः कवितार्किककेसरी । वेदान्ताचार्यवयों मे सन्निधत्तां सदा हृदि ॥ परमतभङ्गे लोकायतिकभङ्गाधिकारः - 6 கண்டது மெய்யெனில் காணும் மறையில் அறிவு கண்டோம், கண்டதலாததிலதெனில் கண்டிலம் குற்றமிதில், கண்டதுபோல் மறைகாட்டுவதும் கண்டதொத்ததனால் உண்டது கேட்கும் உலோகாயதர் இ(எ)ன்று மீறுவதே, (12) श्रीः श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरत्रक्षणे नमः ॥ * ॥ देशिकाशयप्रकाशः परमतभङ्गव्याख्या ॥ *॥ विशुद्धज्ञानवैराग्यमूर्तयेऽनन्तकीर्तये । तस्मै नमोऽस्तु कस्मैचिन्निगमान्तार्यग्ये ॥ चार्वाकतन्त्रदमनोचितचारुवाकान् मह्यं दिशन्तु विशदाशयदेशिकेन्द्राः । यत्सूक्तिसेवनसुधां हि बुधा निपीय नाकाधिरोहणदशामपि नाद्रियन्ते ॥ लोकायत पतभङ्गं कृत्खतदुक्तीर्विमृश्य तन्वानः । पद्मायताक्षचित्तो वित्तो वेदान्तदेशिको जयतु ॥ अथ “इष्टं हि विदुषां लोके समासव्यासधारण” मिति रीत्या पूर्व समुदायतः परेषां प्रक्रियासु प्रतिक्षिप्तास्वपि प्रत्येकं ता अत्र निराक्रियन्ते । संकुलयुद्धानन्तरं द्वन्द्वयुद्धप्रारम्भवत् । यद्यपि पूर्वाधिकारान्ते मितायुपा मनुजेन एकैकशः परेषां दूपणकथनमशक्यमिति शत्रुशरीरे सूक्ष्म सिराद्यनभिज्ञत्वेऽपि मुद्गराद्यभिघातवत् समुदायतः प्रधानांश विमर्दनेन परमतानि परास्तानि भवन्तीति दर्शितम्, तथापि शक्तेनात्यन्तमभिनिवि- नाधिकारिणा प्रत्येक दृपणान्यपि प्रकाश्यानीति पुनरार म्भः । “ततो दुर्योधनं हला भीमसेनः प्रतापवान् । शिरथ राजसिंहस्य पादेन सम पोढयत्” इति पिष्टमेत्र विपन् शत्रौ प्रज्वलितहृदयो भीमोऽत्र निदर्शनम् । भाषितं हिं” “अलमनेन दिष्टहतमुद्गराभिघातेने”ति । अथवा निःशेषकौरवनाशानन्तरमप्यश्वत्थामोत्थानवत् शत्रुपक्षपातिनां 2 देशिकाशयप्रकाशव्याख्या सहिते परमतभ केपांचित् प्रत्युत्थानशङ्कया पुनरारम्भः । तथाच तच्चटीका :- “बाधितं त्विह निर्बाधं साधितन्त्व प्रतिक्रियम् । तथापि पुनरारम्भश्शत्रु शेपविमर्दवत्” इति ॥ ननु पूर्वाधिकारान्ते मतान्तरेषु वेदविरोधः प्रधानतयोद्भापितः । सोऽसान संस्पृशति । प्रत्यक्षमात्रप्रामाण्यवादिनां अप्रमाणभूततद्विरोधस्याकिंचित्करत्वात् इत्याक्षिपन्तंचार्वाकं तन्मतरीत्यैव वेदप्रामाण्यं स्वीकारयति LG G6. एतेन पूर्वोत्तरयोः प्रकरणयोस्सङ्गतिरप्या क्षेपरूपा सन्दर्शिताभूत् । प्रत्यक्षितं यत् तदेव प्रामाणिकमिति हि तब स्थितिः, तथाचेद्वेदस्य श्रोत्रेण तदर्थधियश्च मनसा स्वयंप्रकाशप्रत्यक्षेण वा प्रमितत्वात्प्रामाणिकत्वमवर्जनीयमिति प्रथम पादार्थः । ननु दुष्टश्शब्दो न प्रमाणम्, वेदश्च तथा । चक्तृदोषादिभ्य इत्यत्र तं विनयति वेद प्रामाण्यं कृष्णाला नीली एवमेव पाठः पदच्छेदश्च भाव्यौ । प्रकारान्तरा णामसामञ्जस्यस्य सहत्वात् । यदनुपलब्धं तन्नास्तीति खलु तब प्रतिपत्तिः, तथैव स्थित्वा पश्यसि चेत् अस्मदागमेषु न कमपि दोपं पश्यामः । ततस्ते न सन्त्यवेति सिद्धं नस्समीहितमिति द्वितीय पादस्य । ततश्च फलितं प्रदर्शयति की अस्मदध्यक्षितमिव वेदोधितमपि, कचि त्प्रत्यक्षार्थतुल्यत्वात् परमार्थ एवेति तृतीयपादस । अथ प्रत्यक्षमेव प्रमाणमिति शवमुष्टिवत् गृहीत ग्राहिता शनैर्मुचत्वा पचित्क्वचिदनुमानशद्वयोरपि तत्वमङ्गीकुर्वनयं केन नाम कारणेन श्रुतेरसुभगा भिक्षुकनयात्तत्वं प्रतिषेधति । न वियो वयमिति चित्रीयन्त आचार्याः Ga अस्य च खण्डस्य भोजनेन क्षुन्निवृत्तिस्तया च मुखप्रसाद इति हेतुहेतुमद्भावमृलां च्याप्तिमवधार्य, मित्रस्य मुखविकासेन भोजनाद्यनुमाय, तत्संवादाय “किं त्वमभुञ्ज्या” इति तत् पृच्छन्नित्यर्थः । एवं ‘डाला 2. ब्रंग) (GT ढंग) Gaib” इतिपदच्छेदान्वयौ कृत्वा “तदस्तीति वाक्यादाशोक्तात् श्रुताग्निःशङ्कं प्रवर्तमान इत्यप्यर्थी बोध्यः । केचिषु स्वयुक्तान्नस्य रसचिपाकादिकं स्वययजानन् ஸ்ரீமதே லக்ஷ்மிக்குஸிம்ஹபாப்ரஹ்மணே நம: ஸ்ரீமதே ராமாநுஜாய நம: 1 ஸ்ரீமதே வேதாந்தஞரவே நம: பரமதபங்கத்தில் லோகாயதிகபங்காதிகாரம் - 6 (பாட்டின் கருத்து) ப்ரத்யக்ஷத்தினால் அறிந்ததொன்றே உண்மை என்றாலும் வேதங் கரையும் அதனால் உண்டான ஜ்ஞானத்தையும் ப்ரத்யக்ஷமாகக் காண்கிறோம். காணாத பொருளில்லையாம் என்றறும் வேதங்களில் குற்றமொன்றும் காண்கிறிலோம். நேரில் கண் டதுபோல் மறை விளக்கும் பொருளுாம் கண்டதோடு ஒத்திருக்கிறது. ஆகையால் அது உண்டு என்று ஆப்த வசாத்தைக் கேட்டு ஈம்பிக்கை கொள்ளும் உலகாயதர் இன்று வேத ப்ராமாண்யத்தை மீறுவதே. लोकायतिकभङ्गाधिकारः லோகாயதமதத்தில் ப்ரமாணவ்யவஸ்தை उक्तप्रकार के 3G निस्सारennis मन्दमसिमोहन ॥ थाहा फुष्टिमताक so dopul लोकायतिकसिद्धान्त jong अनुवदि दूषितंकी m. gaiaar Ganvarang. पार्श्वस्थानयं पृच्छतीत्यत्यन्तमौढ्यं द्योत्यते तस्येति व्याकुर्वन्ति । तन्न । आरम्भगाथायां वक्ष्यमा णार्थविचक्षाया एचोचितत्वात् । अस्याग्रेऽनुक्तेः । अस्मदीयार्थद्वयस्योक्तेश्च | “26rLr GmQb” “आप्तवाक्य विश्वसि” इत्यादी । ननु पूर्वनिरूपित दिशैय सिद्धान्तान्तराणां निस्सारत्वनिर्णयात् किमन्यदन करणीयमव शिष्यते । अथापि वा क्रियतां भगवद्भादरायणवत् बौद्धादीनामेव निराकरणम् । न हि स चार्वाकं निराचकारेत्यत्राह उक्तप्रकारॐ. Go इति । जीवतत्याधिकारा धुक्तरीत्येत्यर्थः । निस्सारisarai maha] इति । निस्सारत्वनिर्णयोपीत्यर्थः । मन्दमतीति । तथा च प्रौढा यद्यपि दर्शितदिशेष चार्वाकादिवञ्चनानि विना पृथग्वचनं जानीयुः, तथापि मितंपयाथापलायप्रचोदिताचार्वाका द्याश्रित्य विध्वंसेरन्निति, युक्तस्तदर्थं प्रकरणप्रक्रम इत्याशयः । वाह्येति । वेदप्रामाण्यप्रतिपेद्धारो बाह्याः । वैदिकं पन्थानमनुरुन्धाना अपि तचदर्थेषु कुत्सितां दृष्टिं कुर्वन्तः कुदृष्टय इति द्विविधा हि चादिन इत्यर्थः । “या वेदवाद्यास्स्मृतयो याथ काथ कुदृष्टयः । सर्वारता निष्फलाः प्रेत्य तमो निष्ठा हि तास्स्मृताः” इति वचनात् । @iuL- प्रथमं । तथाच मतान्तरेभ्योऽयातिस्थूलतया सूचीकटाहन्यायेन सुनिरसत्वात् प्रथमप्रमाणभूतप्रत्यक्षमात्तोपजीवनाच प्राथम्यं प्राप्तमित्याशयः । अत एव हि सर्वदर्शनसंग्रहादिषु चार्याचानुवादखण्डनादिकं प्रथमं दृश्यते । श्रीरङ्गराजस्तवादि ध्वपि चार्वाकोपक्रमत्वं परमतनिराकरणस्य वोध्यम् । वेदान्तभूत्रकारास्तु प्रधानगलनिवईण न्यायात् चौद्धभङ्गेनैव चार्वाकादिसचूर्णनस्य कृतकरत्वमगंसत । तथाच अधिकरणसारावली:- “योगात्सांख्य व्युदासात् कणचरदमनादक्षपादानुयाताः चौद्धोन्माथेन लोकायत मुपितधियो जैनमङ्गात्तदुत्थाः । पत्युस्तन्ले पशूनां प्रकटितविहतौ वादृशापटुनिष्ठा ध्वत्तारत पुन्यतर्कागमशरणतया साकमसिन् कुग्भिः” इति । एवमुक्तप्राथम्ये हेतुगर्भविशेषणमाह लोकायतिकेति । लोकेप्वायतं लोकायतम् । विस्तृतमित्यर्थः । “स्वर्गानुभूतिर्मृष्टाष्टिष्टवर्पवधूगमः । सूक्ष्मवखसुगन्धस्रक्चन्दनादिनिपेषणम्” छति तन्मतानुमतभोगस्याद्ययावत् प्रायरस वै राद्रियमाणत्वात् तन्मत्तस्य प्राथम्यमिति भावः । ट वर्षवधूः - पोडशवयस्का वालेत्यर्थः । वाला स्यात् षोड़शाब्दा तदुपरि तरुणीत्युक्तेः । “सततं सेव्यमानापि वाला वर्धयते वल मित्यतो वालाग्रहणम् । तदस्यास्तीति लोकायतिकः । ठन् प्रत्य यः । केचिषु वदधीतेवेति वेत्यर्थे ठकू प्रत्ययमाहुः । तन्न । तथासति लौकायतिकॅत्यादिवृद्धि प्रसङ्गात् । अथवा मूल एव तथा पाठोऽस्तु ! तदा ठक्प्रत्ययोप्युपपद्यते । लोकायतेत्यनुक्त्वा 1 4 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने QuGgcorpio, प्रत्यक्ष GuamGun प्रमाण. भाक्रा करणदोपादिकां नांना प्रमाणा 16 सर्वसंप्रतिपन्नम् । अनुमानादि poop यारच्छिक संवाद Goo लोकायतिकेत्यधिकोपादानात् । “अध लोकायतं” इत्यादिसूत्रोक्तार्थैस्सहाधिकतया तद्भाष्यकर्तृ चार्वाकाद्युत्प्रेक्षितसकलार्थदूषणमत्र दृश्यमिति आचार्या अभिप्रयन्ती भाति अनुवदि । इति । ननु वादस्य कथाङ्गत्त्वात् श्रोतृभ्यस्स्वस्य यथावत् परमतप्रतिपत्तिस चकत्वादिति भावः । अथ विस्त रेण तन्मदमनुवदति । तत्र प्रथमं तेषां प्रमाणव्यवस्त्रां दर्शयति alii Garbgnitun इति । प्रत्यक्षमिति । प्रत्यक्षमेकं चार्वाक इति प्रसिद्धेरित्यर्थः । इन्द्रियाणामतीन्द्रियत्वेनैतन्मतेऽतीन्द्रिय वस्त्वभावात् चार्वाकस्य कथं प्रत्यक्षाभ्युपगमसंभव इति चेत् । श्रुणु । एतन्मते प्रत्यक्षप्रतिपन्न गोलकाद्यधिष्ठानानामेवेन्द्रियत्वेन तञ्जन्यज्ञानसंभवात् । तथाच साङ्ख्यसूत्रम् :- अतीन्द्रियमिन्द्रि यम् । भ्रान्तानामधिष्ठानमिति । गोलकमेवेन्द्रियमिति नास्तिकमतमपाकरोति आन्तानामितीति तद्भाष्यम् । ननु तर्हि शुक्तिरजतादिप्रत्यक्षमपि प्रमा स्यात् प्रत्यक्षत्वाविशेपादित्यवाह श्राक्री Dighi इति । करणदोषः - इन्द्रियोपघातादिः । आदिना विपयदोपश्चाकचक्यादिर्गृह्यते । तथाच शुक्तिरजतादिप्रत्यक्षस्य दोपमृलत्वेनाप्रमाणत्वेऽपि निर्दोषप्रत्यक्षस्य प्रामाण्यमव्याहतमिति भावः । सर्वसंप्रतिपन्नेत्यनेनास्य चोद्यस्य परिहारः न ममैच भरः । अपितु सर्वेशमिति बोध्यते ॥ । । ननु स्यादेप मनोरथस्तदा, यद्यनुमानस्य प्रामाण्यं सर्वथा न भवेत् । अस्ति तु तस्य तत् । कथमन्यथा धूमोपलम्भादनन्तरं। धूमध्वजेप्रवृत्तिरित्यत्राह अनुमानादिsaiGo इति । अय माशयः । अनुमानं न प्रमाणम्, व्याप्तेर्दुग्रहत्वात् । तदुक्तं चार्वाकैः । “विशेपेऽनुगमाभावात् सामान्ये सिद्धसाधनांत् । तद्वतोऽनुपपन्नत्वात् अनुमानकथा कुन” इति । अन्यत्र “विशेपेऽनुगमा भावस्सामान्ये सिद्धसाधनं | अनुमाभङ्गपङ्केऽस्मिन्निमग्ना चादिदन्तिन” इति च । तदर्थश्च महानसीय चह्निधूमयोर्वा व्याप्तिः ? किंवा तत्सामान्ययोः? | आधे विशेषव्याप्तेः पर्वतस्थसाध्यसाधकत्वायोगः । अनुगमस्सम्बन्धः । स च विशेषस्य विशेषान्तरेण नास्तीत्यर्थः । द्वितीये धूमवान् वह्निमानिति सामान्यतः साधनीयं न तु तादृशः पर्वतो वह्निमानिति विशेषतः । तथा च सिद्धसाधनम् । கீழே ஸமுதாயதோஷாதிகாரத்தில் சொன்னபடியில் ஸாரமற்று, இளநெஞ்சரை ஏமாற்றக்கூடிய அவைதிக மதங்கள், வைதிகமாயினும் குதர்க்கம் பேசும் மதங்கள். இவைக ளில் முதலில் உலகாயதர்களின் ஸித்தாந்தத்தை எடுத்துக்காட்டி கழிக்கிறோம். அவர்கள் சொல்லும் விதம் எது என்றால்:- ப்ரத்யக்ஷம் ஒன்றுதான் ப்ரமாணம். அதிலும் இந்த்ரியங் களின் தோஷத்தினால் உண்டாவது சரியன்று என்பது எல்லோரும் ஒப்பினது. அனுமாகங் களில் சிலவற்றில் தற்செயலாய் ப்ரத்யக்ஷத்தோடு பொருந்தியிருக்கையால் ப்ரமாணம் என்றுलोकायतिकभङ्गाधिकारः ஊளயும் என்று பரிரக்கிறர்களத்தனை. இவற்றிலே சிலவற்றக்கு ளான்கொள்ளும் ஈசந்தி प्रत्यक्ष Goo अन्तर्भविon विपहरणादिमन्वयं त्रचे शरिफल संपाद ww • ननु यादृशधूमस्य यादृशवह्निविशेषेण सह व्याप्तिर्दृष्टा तादृशमान् पर्वत इत्येवास्तु अनुमितिः । नयेतत्पूर्वमेव सिद्धमित्यत्राह - ततोऽनुपपन्नत्वादिति । भावप्रधाननिर्देशः । महा नसीयवह्निव्याप्तैरेव तदीयृधृष्टत्वात् तामिचस्य च पर्वतेऽनुपपन्नवान् साप्यनुमितिर्ग संभवतीति । द्विसीयकारिकाना अप्येवमेवाथ वोध्य इति । धूमदर्शनानन्तरं तु बहिसंशय एवोदेति । तन्निर्णयाय प्रवृत्तः यदृच्छया पर्वते वह्निमासादयति । तेन च धूमज्ञानेऽनुमानाख्यातिरिक्तप्रमाणत्व भ्रमः केपांचित इति भावः । jvargon इति । केपांचिद्विषयेषु यादृच्छिकसंवादायभावे अनुमा नन्वशङ्कापि नांकुरेदिति हृदयम् । अथ विशेषेऽनुगमाभावादिनाऽनुमानप्रामाण्यनिग करणेऽस्याप्यनु- मानरूपत्वात्वसाध्यसाधकत्वमति नवा । अस्ति चेत्कथं व्याप्तिग्रहः । नोचेत्कथं तत्प्रामाण्यप्रतिषेध- सिद्धिः । किंचनलाईन्धनप्रभवसन्नपरा मलीमसधूमस्तौपददर्शनेपि चन्हे: पर्वते संदाय विपर्ययो वा संभविष्यति । तस्मादनुमानं प्रमाणमेष्टव्यमित्यत्राह @apAG इति | ajinky इति पूर्व बदर्थः । प्रामाण्यं त्यादि । एतदुक्तं भवति यत्र धूमस्तत्राग्निरिति महाननादी सामा- न्यतोटे व्याप्तिः धूमवान् पर्वत इति पक्षधर्मताज्ञानबलात्पर्वते वन्द्यनुमितिं जनयति । कथं तर्हि विशेषच्यातिशून्येन पक्षधर्मेणापि हेतुना विशेषसिद्धिरिति चेन्न । विशेषन्यातेरनुमानानङ्गत्वात् । - विस्तृतं चैतत्सर्वार्थसिद्धौ । न च यत्र वहितत्र धूम इति महानसादौ सामान्यतो दृष्टा व्याप्तिः पर्वतो हिमानिति पक्षधर्माज्ञानबलात्पर्वते धूमपनुमापयेदिति वाच्यम् । व्यभिचारविरहसहकृत- सहस्वारस्यैव व्याप्तिपदार्थत्वेन वन्हेरयोगोळका धूपव्यभिचारात्तदापादनायोगात् इति । अन्त अवि॥18360118- तथा च पूर्वोक्तयुक्तिभिरनुयान प्रामाभ्यस्वावश्यांपेक्षितत्वेपि तस्य पृथ प्रमाणत्वं किमर्थमित्यभिप्रायः । तथाहि चक्षु रेवानुमानावान्तरख्यापारवदनुमितिं जनयति । तदुक्तं सर्वार्थि- सिद्धौ कथिदह धूमादिसंयुक्तमेवेन्द्रियं वन्द्यादिकं गृह्णातु । किमनेनानुमानेन । सहकारि- ‘सामध्ये सर्व सम्पत्स्यते । चक्षुर्ध्वमादिसंयोगः प्रथमं सहकारि । दत्सहकारि च व्याशिपक्षधर्मता- ज्ञानादिः । किमितरप्रमाणपरिकल्पनेनेति । यद्वां व्याशिग्रहार्थमनुमानेन प्रत्यक्षोपीचनात् तच्छुद्धा- वेशस्य शुद्धिरिति शूलभृतप्रत्यक्षप्रामाण्य एवैतत्प्रामाण्यं पर्यवस्यति । यथाऽनुभवमूलत्वात् के चिन्मते. न संश्थकामाभ्यमिति व्याख्येयम् । नस्यनुनाऽननुमनेपि शब्दप्रामाण्यं प्राणित्येव । मन्त्रमन्त्रादीनां फलाविनाभावदर्शनेन नहोत्रकशास्त्रप्रामाण्यस्याप्रतिदशेष्यत्वादित्याशंक्याह विपहरणेति । मन्त्रयन्त्रेति । मन्त्रेण प्रयुक्तेन 1 6 देशिकाशयप्रकाशव्याप्यासा परमतन औषधाय सूर्यचन्द्रकान्तादिन्याय : Go यथादर्शनं व्यवस्थित प्रत्यक्ष विशेष अन्यवच्यतिरेकदर्शन in G आढळा प्रसुता शास्त्र ं लोकायत.. लोकसिद्धानु मानकं पृथक्प्रमाण अतीन्द्रिय. विषव्याध्यादिकं शाम्यति । सुदर्शनाद्याकाररेखाभिः सदन्तचजर्वर्णादिभिश्व विलिख्य पूजितं ताम्रा- दिपतं यन्त्रम् । तदपि पूर्ववत्फलं दिशति । चेष्टा शङ्खचक्राद्याकारहस्तमुद्राप्रदर्शन, श्रीपांचरायादि- प्रसिद्धम् । नदपि तथा | औषधेत्यादि । औषधेन रोगनिवृत्तिः । अयस्कान्तेन लोहाकर्षणम् । सूर्य- चन्द्रकान्ताभ्यां आतपचन्द्रिकास्पर्श तेजस्सलिलो ङ्गिरणं च भवन्ति । यथा दर्शनमिति तथा ‘येषु यज्ञादिमचे, यद्रोगनिवृत्यादिकार्यदर्शनं, तस्य तत् कारणमिति यथा प्रत्यक्षेणैव व्यव स्थाप्यतेः पिनोपि हि प्रत्यक्षेणोपधिवीय निर्णीयैव भिषज्यन्ति, तथैव मन्त्रादिष्वपि यथादर्शन
कार्यवयवस्था | मन्त्रादिरपि दृष्टस्तत्कार्यं येति क शास्त्रं । क्व वाऽनुमानमिति भावः । नद:- अनिरुष्णो जलं शीतं समस्पर्शस्तथानिलः । केनेदं चिवितं तस्मात्स्वभावात्तद्वयवस्थितिः ।। शिखिनचित्रों को वा कोकिलान्कः प्रकूजयेत् । स्वभावव्यतिरेकेण विद्यते नास्य कारणम् । इति । एवं प्रत्यक्षमात्रस्व ग्रामाण्यं प्रतिष्ठाप्य तन्मूलकतया प्रवृत्तत्वादिदमेच मतमुत्तममित्याह प्रत्य मिति । ननु तर्हि अमति किं मेधया साधनीयमस्ति । दृष्टं तर्काद्यनपेक्षणात् । अरष्टस्य चानङ्गीकारात् । तथाचोहापोहादिविज्ञानाय दत्तो जलांजलिस्स्यादित्यनुशयान - 8561 विशेष NIGI] इति । तथाचान्वयव्यतिरेकदर्शनस्य प्रत्यक्षविशेषत्वात् दृष्टसजातीचे प्रष्टेपृहापोहौ तन्मूलक नयाभ्यनुजानीमः इत्यर्थः । न तावताप्यत्यन्तातीन्द्रियसिद्धिरिति मावः । प्रवृत्त प्रवृत्तत्वादिति भागः | शास्त्रं-इदमेन शास्त्रम् | लोकायतम्-अन्वर्थं नाग | उत्तममिति भावः । नन्वनुमानं पृथगेव प्रमाणम्, इन्द्रियव्यापारोपरतावपि व्याप्यस्सरणेन व्यापकप्रतीतेरिष्टत्वाद्दृष्टत्वाच्च प्रत्यक्षत्वायोगात् । पर्वत मोष्ट इतिवत् तत्र पन्हिर्दृष्ट इति व्यवहाराभावात् । न च संस्कारप्रत्यासत्त्या मानस- ப்ரமம் சிலற்கு ஏற்படுகிறது. நாம் அறுமாகம் என்று நினைத்திருக்கும் சில ஜ்ஞரான்கள் உண்மையில் ப்ரமாணங்களாகவே இருப்பினும் அவையும் கடைசியில் பாத்யக்ஷத்தைச் சார்ந்த ேைய என்று வாதிக்கவும் இடம் இருக்கிறது. விஷக்கடி மந்த்சம். நாரஸிம்மாதியக்த்ரம் முதலியன பலிக்கக் காண்கையாலே கண்ணுக்கப்பாற்பட்டதும் உண்டு என்னப்போகாறு கள், காந்த வாசி, சூரியசாந்தக்கல் முதலியன தம்தமக்குள்ள இயற்கை சக்தியின்படி செயல்புரிவது போல் மத்த்சங்களில் எழுத்துக்களின் சேர்க்கை, குறிப்பிட்ட உலோகத்தகட்டில் கோடுள்ளாதல் முதலியவற்றின் சக்தி வேலைசெய்வதால் அங்கும் ஒன்றும் காளுததும் இல்லை. இவ்விதம் பாத்யக்ஷா அபலத்தை ஒட்டி கட்டிய மதம் உலோகாயதம். அதுமாகமும் ஒரு ப் மனம் என்றே வைத்துக்கொண்டாலும், ப்ரத்யக்ஷஸித்தயத்தில் அது ப்ரமாணமாமே யொழிய உலகத்திற்கப்பாற்பட்டவன்து விஷபத்தில் ப்ரமாணமாகாது. இம்மதத்தை ஆதி தாலீல் ப்குமன்பதி உலகுக்கு சினைபிட்டார். लोकायतिकमङ्गाधिकारः லோகாயதமதத்தில் ப்ரமேய வ்யவஸ்தை प्रमाणaanvir fuCoco Co अper ‘अथ लोकायन में पृथिव्यापस्तेजो वासु रिति सस्यानि । तेभ्यश्चैतन्यं किण्वादिभ्यो मदशक्तियत् । Conc. Dupmp यार्वाकादिमु आकाश तायक संग्रहिquo. 7 सूत्रsana बृहस्पति भाप्यादिपूर्वक प्रथर्ति Sugi Ga " प्रत्यक्षं तदिति वाच्यम् । बाह्यप्रत्यक्षेऽपि तत्प्रत्यासच्या तथात्वप्रसङ्गात् इत्याक्षेषे तेप्ये केचित् समाधानं दर्शयति- लोकप्रिति । प्रत्यक्षयोग्यार्थचिपयकत्यर्थः । पृथक प्रत्यक्षान्तर्भावं विना । अयं चार्थस्सर्वार्थसिद्ध(वनुगृहीतः - ‘ये तु लोकायतमित्यत्वा यतशब्दचित्रश्चिनमनुमानमपि प्रत्यक्षा न्तर्भावेण, बस्फलतया वा गृहन्तीत्यादि । अतीन्द्रियं जीवेश्वरादिकं । 2020 तत्र व्याप्तेस्वर्वथा दुर्महतयानुमानेन न तत्सिद्धिरित्यर्थः ।
- इत्थं स्वाभिमतयोः प्रमाणप्रमेययोर्मध्ये प्रमाणं निरूप्याथ प्रमेयं निरूपयितुं तयोर्ग्राय ग्राहकभावलक्षणां सङ्गतिमाह प्रमाणं इति । प्रेक्षावतां प्रवृत्तये आचार्यनाम संकीर्द- यन् सत्प्रणीतसूत्राणि सूचयति- अथ लोकायतमिति । अर्थत्यारम्भार्थं । पृथिव्यादीनि चत्वार्यव प्रमेयानि । नातोन्पत् । तहिं चैतन्यं कस्य भवेद्धर्मः । पृथिव्यादीनां तदसंभवात् इत्यवाह- तेभ्यश्चैतन्यमिति । पृथिव्यादिभ्यस्संघानात्मको देह उत्पद्यते । प्रत्येकं चैतन्यरहितस्यापि तेभ्यस्तव तदुत्पद्यते । प्रत्येकं तद्रहितानामपि संहतौ तदुत्पादनं निदर्शयति । किण्वादिभ्य इति । किन् सुरागनियम् | आदिना क्रमुकताम्बूलग्रहणम् । परस्पर संघर्षरांश्लेपादिना प्रागविद्यमानयोरपि सुरारागयो रिदानीपुन्पतिदर्शनादिति भावः । गृहस्पतीति प्राज्ञानां प्रथमो हि सुरगुरुरिमानि सूत्राणि प्रणिनायेति भावः । एतेषां सूत्राणां भाष्यकृतं दर्शयइति । आषातरम- णीयतया चारुवाको चाक्यं यस्येति चार्याकः । वर्णनाशात् पृषोदरादिवत्याधु । ननु ‘नीलं नमः’ ‘अत्र श्येनः पतन’ त्यादिना नभसभाशुपत्वात् न तस्याग उचित इत्यवैकदेशिना तत्सम्पति की यशि- आकाशं । । ग्रमाण BILD अन्धे सौम्यत्रराधिपदेशिकेन तत्त्वयववरणे चायं पक्ष उदाहृतः । यादवाकाशेन तच्चविचारणायान्तु पृथिव्यापस्तेजो वायुराकाश इनि तचानीति सले पारमंद प्रादर्शि | सङ्ग्रहित अस्मिन्पक्षे अनादरोक्त्या आकाशख निराकरणमेव तंप्वेच बहुवादिसम्पतमिति द्योत्यते । आत्मसिद्विसर्वार्थसिद्धयादिष्वनुदाहरणाच ।
- ப்ரீதிளீ,ஜலம்,தேறுஸ்,வாயு என்று நான்கு தத்வங்கள் இம்மதத்தில் வழங்கும், தென்னை முதலியவைகளுடைய பாயர்களின் சேர்க்கையினால் பதனீர் இருக்குயதுபோல் தத்வன்களின் கூட்றெளில் ரத்திற்கு அறிவு பிறக்கிறது. தனித்தொரு ஜீவன் கிடையாது.
- 8
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहितै परमतभङ्गे
- லோகாயத மதச்சிறப்பு.
- सर्वसंप्रतिपन्न i zennis प्रत्यक्षोपाय साध्य का अर्थक्रामक पुरुषार्थकं काकं युकं. नीतिस्तच कामशास्त्र के कुछं. Gun गुलकंद… लोकसि@amhanung, लोकोत्ती Ganananda
- प्रयोजन
- F
- अथ पूर्वमेव बृहस्पतिसम्बन्धलोकायतशब्दखारस्याभ्यां स्वमृतस्थ व्यञ्जितं वैशिष्टयं विविधहेतुभिस्तृणाति सर्वसम्प्रतिपन्नत्यादि महावाक्वेन । सर्वसम्प्रतिपन्नत्वं धर्ममोक्षकांक्षिभि रप्यनुमतत्यम् । ननु शास्त्रीयोपायभूतेन प्रतिग्रहादिनार्थलाभं यागादिना स्वर्गीयरंभासंभोगसुख च किर्मङ्गीकुरु । नेत्याह - प्रत्यक्षोपायेति । तेचोपाया वक्ष्यमाणनीतिकामादिशास्त्रसिद्धा एव । धर्ममोक्षयोस्तु दुःखसाध्यत्वादिनाऽपुरुषार्थत्वमेव तन्मते । ननु कामार्थयोरपि तथात्वात्कथं पुमर्थ- त्वमिति चेन्न । नान्तरीयकतया प्राप्तस्य दुःखस्य कथंचिन्परिहारेण तदसंभवे मर्पणेन वा सुखमान- स्यैव भोक्तव्यत्वात् । नहि दुःखामिश्रितं सुखं नाम कचित् किंचिद्दृष्टम् । न वा दुःखस्य द्वेष्यत्वा तदनुबद्धं सुखमपि त्यक्तव्यम् । नहि मृगास्सन्तीति शालको नोप्यन्ते । नहि भिक्षुकास्सन्तीति स्थान्यो नाधिश्रीयन्ते । तदुक्तं प्रबोधचन्द्रोदये । “त्याज्यं मुखं विषयसंगमजन्म पुंसां दुःखोपसृष्ट मिति मूर्खविचारणैपा । श्रीहीन् जिहासति सितोच मण्डलाडयान् कोनामभोस्तुपकरणोपहितान्हिता- श्रीं” ति । न च तत्रमेव धर्ममोक्षयोरपि नान्तरीयकदुःख परिहारादिना ग्राह्यत्वमस्त्विति वाच्यम् । तयोः स्वरूपत एवासिद्धचार्थकामतुल्यताविरहात् । हेत्वन्तरमाह रति । नीतिशास्त्रस्व शुक्रकौटिल्यकामन्दकादयः कर्तारः । स्तेयशास्त्रस्यं तु कर्णीसुतादिः । ‘न तदपलपति स्वर्गकर्णी सुतोपीति श्लोक सर्वार्थसिद्धावेवमुक्तः । ‘वर्णसंकरावित्रपटे, स्तेयप्रस्तावः कर्णसुतकधास्थिति नगर वर्णने कविप्रयोगाच । स्कन्द इत्येके वदन्तिं । अंत एवं चौराणां स्कन्दपुत्रस्वव्यवहारः । दृष्टव्यं चैतन्मृच्छकटिकादौ । कामशास्त्रं वात्स्यायनीयं । नीतिशास्त्रस्यापि प्रायः परवंचनोपायोपदेश परन्थान् । ’ पशतिसन्धानमधीयते देविद्योतते सन्तु किलाप्तवाच :’ इत्याद्यनुरोधेनार्थप्रामाण्य मादाय स्तेयशास्त्ररूपको टितया निर्देशः । प्रत्यक्षसिद्धत्वात्यमनप्रमेयस्यावन्दिग्धवं अतीन्द्रियानङ्गी- करणेनावादित्वं च प्राशस्त्यहेतुमाह - लोक सिद्ध अंकी | how : सन्देहः । स्वमतोपदे-
- சார்வாகன் என்பான் ப்ரஹஸ்பதிஸு டுத்ரங்களுக்கு பாஷ்யமிட்டான். இவர்களிற்சிலர் துரை சத்தையும் தருவமாகக்கொள்வர்.
- .
- ப்யாகயால் எல்லொகுமொப்பிய பொருளெயும் இன்பத்தையுங் கோகாகக்கொண்டு நீதி நூல்கள், காமசாஸ்தரம், ‘திருடுவது எப்படி” என்பதை விளக்கும்,பம்மன்யன், கர்ஜூன தன் முதலியவர் எழுதிய செயசாள்த்ரம். இவைகளுக்கு இசைவாயிருப்பது இம் பதம் ஒன்றே. அதுபயத்தில் கண்டதை யாரும் ‘ஸக்தேதற்க்சமாட்டார்கள். காணாததை
लोकायतिकभङ्गाधिकारः unCena वाघळं GandvovGour counaria, “यावजीवं सुखं जीवेत्” नग GunGov Ganvaro गुरूपदेश ं पशुमृगादि Genn GL सर्वसामयिक हृदय 600 लGCunt @ang प्रचलत्तमाळा शास्त्र७० परमहित ं. कार्य (थ्य) asin CunGova जातिविशेपकर्तव्यविशेषादि at maday धन
शस्य पण्डितपामरसर्वहृदयङ्गमत्वं च हेतूकरोति- यावज्जीवमिति । ‘यावज्जीवं सुखं जीवेत् नास्ति मृत्योरगोचरः । भसीभूतस्य देहस्य पुनरागमनं कुतः ॥ इति पूर्ण श्लोकः | अब ‘ऋणं कृत्वा घृतं पिवेति द्वितीयपादस्य पाठभेदथ दृश्यते । पशुमृगादीति । सुखजीवनेच्छाया जन्तुमात्रसाधा- रण्यादिति भावः । ननु “ब्राह्मणस च देहोयं नोपभोगाय कल्पत” इत्यादिना वैदिकतन्त्र निष्ठैः बहुतरकायक्लेशेषु प्रवृत्या न सुखजीवनेच्छा तेषु दृश्यत इतिचेदुक्तं “हृदयmbi GailGi uri1ळ । तथा च तेषां संकेतभीत्याऽहृदयं तथानुष्ठाने पे, वस्तुतो हृदयाकोश यत एव तेपामन्तरङ्गैरित्यभिमानः । हितं हितबोधकत्वाद्वितम् । “शखGun” इत्यत व्यञ्जितं परमता- नामनुपादेयत्वं हेतुतो वितृणोति काव्य की GLITA | अस्स " &Lin” इत्यत्र कल्पनेऽन्वयः । aar हि विविधमुत्प्रेक्षादिना कल्पयन्ति । यद्वा “कार्यinnar Guna इत्येव पाठः । तदायं व्यति रेकदृष्टान्तः । यथा गोमहिपादिकार्य भेदजातिभेदादिकं दृश्यते, तथा ब्राह्मणक्षत्रियादिजातिभेदो Teen इत्यर्थः । वक्ष्यति दोपरि सिद्धान्ते " ब्राह्मणत्वक्षवियत्वादिजाति विशेष गोमहिपादि जातिकां GunG 1 Galiya” इति । ततञ्जात्यनुगुणकर्तव्य क्रियाकलापथ " त्राण क्षत्रियविशां शूद्राणां च परन्तप । कर्माणि प्रविभक्तानि स्वभावप्रभवैर्गुणैरित्याद्युक्तः । क्षुत्पिपासादिवदेतेषां प्रत्यक्षतोऽवर्जनीयत्वाभावात् तदर्थप्रवृत्तिर्व्य थैवेत्यर्थः । न केवलं व्यर्थतय, अपित्नथपि भवतीत्याह - muuigबांनाबीजी अर्थस्य हि श्रष्टनं श्रीमद्रामायणे “यस्या- र्थास्तस्य मित्राणि यखार्थाजखबान्धवाः । यस्यार्थास्सपुमान् लोफे, यस्यार्थास्स च पण्डित इत्या ஒத்துக்கொண்டு இம்மதம் திண்டாடுவதுமில்லை. இம்மதாசார்யர்கள் ‘‘உடலைக்காத்து போஷி யுங்கள். நன்கு வாழவகைதேடுங்கள்’’ என்றப்போல் உபதேசிக்கும் தோரனை எவரையும் கவர்ந்திழுக்கும் தன்மைவாய்ந்தது என்பதை அவரவர் நெஞ்சைத் தொட்டுப்பார்த்து அறிய . மற்ற மதங்கள், அசட்டுப்பிசட்டென்று, கவிகள் கற்பனை உலகில் ஸஞ்சரிப்பதுபோல் ஏதோ சில ஜாதிகள் என்றும். அர்த்தமில்லாத வைதிகச்சடங்குகள் என்றும், சிலவற்றை கத் பித்து,கையிலுள்ள காசைக் கரியாக்கி, உடலையும் வருந்தி “இசந்துண்ணல், தலை மொட்டை, அல்லது சடைக்கட்டு” இந்யாதி வேதனைகளை இன்பம்போலக் காட்டி மயக்குவதால், அவை இம்மதத்திற்கு உறைபோடவும் கானாது. பிழைக்கத்தெரியாதவர்கள் தாம் வயிறு வளப்பதற் காக, பாஜனங்களை எமாற்றி வைதிகமதம் என்ற ஒன்றை உலகில் பாட்பி இருப்பதால், சில மையங்களில் ஈாழும் அசேன் துவ்ஞைக்குக் கீழ்படிவதுபோல் அந்தமத ஸம்ம்சதாயங்களுக்கு 10° देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ அழிக்கையும் ப்ைபடுகையும், இரந்துண்கையும்,தலைறியும் சடைக்கட்டும் போலே Ganvnyap दुःखसाधन | कक्षा सुखसाधनाकाळी मिथ्या मूलमतान्तरका की बुद्धिमाळा क उपादेय बुद्धिपौरुपदीनां जीविकेni नतानुगतिकलोकचंच नार्थLD 60.3 क Eun Eco राजादिसंकेत सिद्धसमय GunGo GajipEL प्राप्त. दिना विस्तरेणोक्तम् । श्रा । तदपि तत्रैव “अष्टकाः पितृदैनत्यमित्ययं प्रसृतो जनः । अन्नस्योपद्रवं पश्य मृतो हि किमशिप्यतीत्याद्युक्तम् । “कॐ ॐ ॐ ॐ aal Gaija” इति कल्पसूत्र व्याख्यात्रा श्रीविष्णुचित्तेन च । न केवलमेतदेवेत्याह- कायक्लेशेति । “एकादशीस्कन्दपष्टी चातुर्मास्यत्रतं तथेत्याद्युक्तानि । निश्शेपमर्थ सव्य चितत्वादशनाच्छादनार्थं I
गाऊ । भिक्षणं, भक्षणं च । guluji मण्डचं केशोल्लुकनं वा । शेवानां पूर्व, जैनाना मुत्तरम् | क्षौरं परित्यज्य शिरसिजानुल्लुम्पन्ति हि जैनाः । तदुक्तं- देवैरेयां निगपपदवीदूपणो दीर्णरोपदत्तो नूनं स्थिरशिरसिजोल्लुञ्छनेनैवदण्ड’ इति वैदिकैरुपहारेन । L&LQ- जटाधारणम् “रुद्राक्षकङ्कणं हस्ते जटा चैका च मस्तके” “पुंसां जटाभरणमण्वतां वृथैवेत्यादि च भाव्यम् । GurGo Garbgiip इत्यनेन तप्त शिलारोह भसशयनादिकं ग्राधन् । तहिं कथं तत्र प्रवृत्तिरित्य- वाह- दुःखसाधनेति । बहवो हि मतान्तराण्यप्युपाददते, कथं तदित्यत्राह “बुद्धिमान्ॐॐॐ इति । तथाच मन्दमतयस्तदुपाददीरभिति भावः । नन्चेत्रं स्पष्टविशिष्टासन्पते जाति कथं तानि जातानि । तत्तन्मतप्रचुरभृमिषु निवसद्भिर्वास्माभिः कथं वर्तितव्यमित्यत्राह बुद्धिपौरुषेति । “अग्निहोतं त्रयो चेदाः त्रिदण्डं भस्मकुण्ठनम् । बुद्धिपौरुषहीनानां जीविकेति बृहस्पतिरिति वचनमिह भाव्यम् । एकस्य जीवनमिति कथमन्ये तत्प्रपद्यन्त इति चेदाह - गतानुगतिकेति । तदुक्तं “गतानुगतिको लोको न लोकः पारमार्थिकः । सेती सैकतलिङ्गेन नष्टं मे ताम्रभाजननिति । वचनेति । तथा च रामायणे जात्रालिः । दानसंवनना होते ग्रन्था मेधाविभिः कृताः । यजख देहि दीक्षख नपस्तप्यस्व संत्यजेति । चंचनार्थमितरेणुं मतगिति शेषः । राजादिसंकेतेति ! यथा प्रजाः, बलवन्तरराजशासना धीनाः तदा तदा अवर्जनीयं अन्यान्यं निर्धन्धं देशकालादिशेदेन अनुभवन्ति, नेदमेवानुकूलं, परम्परया कुलधर्म इत्यागृहन्ति च तथासाभिरपि तचदेशकालानुगुणमवर्जलीयतयाऽऽपतितयहन्य हन्यनुष्ठेयमिति तात्पर्यम् । तदुक्तं चात्रांकपतसंग्रहे भूमिपालादिसकेतसं सिद्धान्समयानिव । तत्त द्देशीयमाचारं युक्तमेवानुवर्तितुम् इति । - प्रत्यहं । 2.903 आपतितमादाय | Aba प्राप्तम् - स्थातुं युक्तम् ॥ உட்படவேண்டிவருவதை, நிலைமைகளுக்கு ஏற்ப அன்றன்று நடந்து மைாளிக்கவேண்டும் என்று அம்மதஸ்தர் கூறுவர். लोकायतिकभङ्गाधिकारः ஷே மதத்தில் சரீரமே ஆத்மாவென்கிறது. 11. शरीरप्राणवैश्वानरेन्द्रियावयव विशेषधातुविशेपादिका @hu GaGg आत्मा 26 அவன்கம் பண்ணும் என்னும் என்ம் மெய்யாகிலன்றோ சரிங்களுக்கு அஞ்சி परहिंसादिकनां galr CouGo.. तरुणी ताम्बूलशयनासनादिप्रत्यक्ष स्वर्गकांग LC परोक्षवर्ग anirung vigofaujiifauji copanai LLLGa Gagi शरीर आत्मा Gori स्थूलोहं’ ‘कृशोह’मिरादि सर्वसंप्रतिपन्न प्रत्यक्षप्रत्ययसिद्ध. याधिकं Land ‘अशिरुष्ण:’ इत्यादि प्रत्यक्ष याधिanirgaunti. ‘मम शरीर’ Guessing शिला ननु भोरोयं यथेच्छरांचरणकुतूहलिनां प्रलापस्सर्वथा नशोभते । तथासति कदाचिदर्थ कामार्थं परहिंसाद्यपि कर्तव्यं प्रसजेत् । ततच निरये नियतः पातः । किंच क्षुद्रसुखलोभेन निषिद्धा नुष्ठाने पापासया नित्यसुखात्मक परलोकहानिर्भवेत् । न सा बुद्धिमत्ता । “पाल्स देतो ह हातुमिच्छन्निति निन्दना दित्याशङ्कायामाह - शरीरप्राणेति । वैश्वानरः- जाठराग्निः । इन्द्रियविशे पचक्षुरादिः । अवयवविशेषः- हृत्प्रदेशः । धातुविशेषः- ज्ञानसाधनत्वेनायुर्वेदादिसिद्ध: पित्तधातुः । एतेप्यन्यतमआत्मा नातिरिक्तइत्यर्थः । यद्यपि चार्वाकानां देहात्मवादित्वमेव प्रसिद्धम् । “तेभ्य चैतन्य” मित्यादितद्वन्यान्यानुवादादिसिद्धं च । तथापि, देहस्व मृतस्य मरणानन्तरमपि तदवस्थस्यैव किञ्चित्कालमनुवृत्या तदानीमात्मसद्भाक्स विद्विष्टत्वात् तदानीमेवोद्गतप्राणादीनामात्मत्वमुचित भिति तेष्वेव केचिद्यवीना एवमङ्गीच कुरिति बोध्यम् । अनेन्द्रियविशेषस्थात्मत्ववादे पूर्वोक्तरीत्या ऽधिष्ठानस्यैवेन्द्रियत्वं सर्तव्यम् । अन्यथा तसा हंकारिकस्याप्रलयस्थायित्वेन देहसमकालमुत्पत्ति विनाशायोगात् | GuruGg इति । वेदएव “नप्रेत्यसंज्ञास्ति’; एतेभ्यो भूतेभ्यस्समुत्थाय तान्येवानुविनश्यतीत्यादिदर्शनादिति भावः । तरुणीताम्बूलेत्यादि । तथा च सर्वसिद्धान्तसँग शङ्क राचार्य:- “इहलोकात्परो नान्यस्वर्गोऽस्ति नरकोपि वा । शिवलोकादयो मूढैः कल्प्यन्तेऽन्यैः प्रता रकैः । स्वर्गानुभृतिर्मृष्टष्टिः व्यष्टवर्षवधूगमः । सूक्ष्मवत्र सुगन्धक् चन्दनादिनिपेत्रणम् । नरकानु भवो वैरिशस्रव्याध्याद्युपद्रवः । मोक्षस्तु मरणं श्राणसंज्ञवायुनिवर्तनम् | अनस्तदर्थं नायासं कर्तु गर्हति पंडित इति | Ii. - अनशनं । 2.iiti - लवणवर्जनम् । व्रतविशेषेषु शाकविशेपलव णादिवर्जनं विहितम् | UL 111120 - अननुभाव्यानुभवः । उक्तेषु पक्षेषु शरीरस आत्मत्व पक्षं प्रतिष्ठापयति । नत्र देहात्मतेचादिभिरियाहंकाराभ्यां घटात्मनोवि देहात्मनोरपि भेदस साभ्यमानाया, कखग्धनाय देहत्यापि प्रत्ययगोचरत्वं दर्शयति । शरीरमिति | स्थूलत्वादीनां देहधगत्यादिति भावः । ननु यम शरीरमिति व्यतिरेकप्रतीत्या स्थूलोहमिति स्थूलदारीर कोहमित्य श्री तुलादिधर्मधानमिति, याचादित्याह । D. वाधि | अग्निम्न इत्यत्रापि नोष्णत्ववानग्निरित्यर्थः, अपितृष्णाधिष्ठानक इति बाधप्रसङ्गइत्यर्थः । मम शरीरमिति व्यतिरेक 12 • देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ पुत्रकशरीरादिव्यपदेशन्याय C60 ‘ममात्मा’ pannaah. अचेतनपरिणाम चैतन्य கூடுமோ என்னில் ஏரின்ரிர்கள் நாலுமொழிய வேறொரு எவுயில்லாமையாலும், இவற்றினு निर्देशं निर्वहति - मम शरीरमिति । शिलापुत्रकेति । दृपत्पुत्रकस्य निरात्मकत्वेन शिलापुत्रकस्य शरीरमिति पष्ठचारसंबन्धार्थकत्वे संबन्धस द्विनिष्टत्वेन तत्र व्यक्तिद्वयासंभवाद्यद्यप्यनुपपत्तिर्भवति । तथापि मुख्यतयाऽन्यस्य तत्सम्बन्धित्ववत् गौणतयात्र तस्यैव तत्सम्बन्धित्वं परिकल्प्य शिलापुत्र कस्य शरीरमिति व्यवहियत इति यथा निर्वाहः, तथा मम शरीरमित्यत्रापि व्यक्तिद्वयाभावेपि तस्यैव तत्सम्बन्धित्यपरिकल्पनेन निर्वाह इति भावः । अयं च न्यायः पाणिनीये “व्यपदेशिव देकस्मिन्निति व्युत्पादितः । तत्र हि एकाक्षरस्याशब्दस्य कथनकारान्तत्वमिति परिचोद्योच्यते व्यपदेशिवदेकस्मिन्निति । एकस्मिन्- अमहायएकाक्षरात्मकेऽकारे, व्यपदेशिवत्- मुख्यतया राम शब्दादावकारान्तत्वव्यवहाररत् कथंचित्काल्पनिकं भेदमादाय तस्यच तदन्तस्त्वं व्यपदिश्यत इत्यर्थ इति । केचित्तु पष्ठचास्संबन्धसामान्यार्थकत्वेनाभेदस्यापि तदर्थत्वात् सम्बन्धद्विनिष्ठत्वनियमस्यचा भेदातिरिक्तविषयकतया “मम शरीरमिति मदभिन्नं शरीरमित्यर्थ इति वदन्ति । आदिना “राहो विशरइति व्यपदेशग्रहणम् । ननु मम शरीरमित्यत्र मुख्यतया निर्वाहे सम्भवति गौणत्वाश्रयणं जघन्यमित्यत्र सिद्धान्तिनापि गौणतयैव निर्वाहां व्यवहारान्तरं दृष्टान्तयति - ममात्मेति । अन्यथा तत्त्रापि अस्सच्छच्दार्थव्यतिरिक्तआत्मा व्यतिरेकनिर्देशबलात्प्राप्नुयादिति भावः । ननु शरीरस्यैवात्मत्वे चैतन्याश्रयत्वमपि तस्य वक्तव्यम् । तन्नयुज्यते । कार्यगतगुणस्स कारणगुणपूर्वकत्वनियमेन कारणभृतपृथिव्यादिष्वपि तत्प्राप्तिप्रसंगात् तस्य च प्रत्यक्षविरोधादित्यत्र नाना, निदर्शयति- अचेतनेति । अत्र शरीरमचेतनमचेतनपरिणामत्वात् यद्यादृशय परिणामः तदपि तादृगेव, मृन्मयघटादिवदिचानुमानमभिमतम् | अणिमनुमाने विविधस्थलेषु व्यभिचारं प्रदर्शयिप्यन् पूर्व निबन्धतो देहस्यैव स्वगते चैतन्यस्वीकारे कारणं दर्शयति पृथिव्यादिक इति । @min
நரகத்திற்கு நடுங்கி நாம் எதையும் செய்யாமல் இருக்கவேண்டாம். எரிந்து சாம்ப லாகும் இந்த சரிசத்துக்கு அப்பாற்பட்ட ஆத்மா என்றொரு வஸ்து இருந்து அது லோகாந்த நம் செல்லும் என்பதே கிடையாதே. சாப்பாடு, சயகம், வெற்றிலை, வனிதை முதலிய ப்ரத் யக்ஷ ஸ்வர்கத்தைவிட்டு,காணாத ஓர் கனவுஷலகத்திற்கென்று பட்டிணி, உப்பில்லாத உணவு போன்ற நியமங்களை என் அனுஷ்டிக்கவேணும்? “நான் கருத்தவன் இளைத்தவன்” என்ற வாறு உலகில் பேச்சு காணப்படுவதால் நான் என்கிற ஆத்மவஸ்து கருந்த இளைத்த சரிமே யல்லது வேறல்ல என்பது கல்வெட்டாய் தேறுகிறது. நெருப்புச்சுடும் என்ற பேச்சுபோல் இதுவும் ஓர் உண்மையான வார்த்தையே.‘பொம்மையில் உடல்” என்று ஒன்றான பொருளை வேறுபடுத்திக் கூறுவதுபோல் நாமே உடலாயிருந்தும் பநமது உடல்” என்று வேறுபாடு தோன்ற ப்யோகிக்கவும் கூடும். लोकायतिकभङ्गाधिकारः a 13. मदशक्तिGunaab Log यादृच्छिक संसर्गविशेपदशै SGOO किण्यादिनुध्यविशेषसंसर्गावस्थै mi, चिचित्रद्रव्यसंयोगविशेष 3000 विपरसायनादिशक्ति, चूर्णहरिद्रादि राग. करका- wing अन्यथानुपपतिर्हि सर्वतो बलवतीति भावः । संसर्गविशेषः- शरीराकारेण परिणामः । तेना न्यदा पृथिव्यादिसंसर्गेऽपदादिकृते चैतन्यचोद्यस्य नावकाशः । यादृच्छिकेति तस्याहेतुकत्वगुक्तम् । कार्यकारणभावभङ्गस्य वक्ष्यमाणत्वात् । किण्वादीति । संसर्गावस्था तत्परिणामभृतसुरादिमदकर द्रव्यावस्था | अयं च दृष्टान्तः पूर्वमेव वार्हस्पत्ययत्ननिर्दिष्टः । नोदाहरणविशेषादर्तव्य इति मत्वा सूत्रानुक्तान्यपि दृष्टान्तयति - 10. विचित्रति । मुराहि किण्वादीनां स्थलांशवियोजनेन गुक्ष्मां- शसंयोजनमात्रेण परिणतो द्रव्यविशेषः । ततस्तत्र तत्प्रत्यभिज्ञापि नास्तीति सुरायां द्रव्यान्त- रत्नभ्रमो भवति केषांचित् । अतो न सा प्रकृतानुगुणं निदर्शनमिति दृष्टान्तान्तरानुसरणम् । विपेति । “मधुसर्पिर्व सातैलपानीयानि द्विशस्त्रिशः । एकत्र वा समद्यानि विपायन्ते परस्परम् ॥” इति वाग्भटः । “दशरालोपितं कांस्ये क्षीरं चापि विपायते " इति च कुसुमांजली | रसायनेति । अत्र रस शब्देन, रसासृांसमेदोरिथम आशुक्लानां सप्तधातूनां ग्रहणम् । तेषां वर्धक रसायनं “लाभोपायो हि शस्तानां रसादीनां रसायनम्” इति तलक्षणात् । तदुत्पत्तिप्रकारस्तु चरके- “मधुकेन तुगा क्षीर्या, पिप्पल्या क्षौद्रसर्पिषा । दिफला सितया चापि युक्ता सिद्धं रसायनम् ॥” इति । मधुकादिना युक्ता विफला रसायनं सिद्धमित्यन्वयः । मधुकं थी । तुगाक्षीरी fightin | पिप्पली hua | क्षौद्रं Gir | सर्पिः- Guti | विफला- 5G का बीऊ काऊ | सिता - GQयजीया में व. केक | तथा चैषां द्रव्याणां वैद्यकोक्तपरिमाणादिक्रमेण संयोग एवं विपरसा- यनाद्युत्पच्या तत्र प्रकृतिद्रव्यप्रत्यभिज्ञाया अक्षतत्वेन प्रत्येकमविद्यमानस्यापि गुणस्य समुदायोत्पत्ता- चरैव दृष्टान्तत्वोपपत्तिरिति भावः । अत एव पूर्वोत्तरयो ईष्टान्तयोः " द्रव्यंविशेषसंसर्गावस्थ॥ 36” “विचित्रद्रव्यसंयोगविशेष..” इति परस्परसंबन्धभेदबोधनाय निर्देशभेद आहत आचार्येरिति विभाव्यम् । पूर्वमविद्यमानगुणोत्पत्तेरुक्तस्थलद्वयेप्यनुमेयत्वेन, प्रत्यक्षतस्तदुत्पत्तिं निदर्शयति- चूर्ण- हरिद्रेति । तत्र सुधाचूर्णहरिद्रादिगतशुक्कुपीतरूपविपर्यासेन रक्तगुणोत्पत्तिः प्रत्यक्षसिद्धेति भावः । " நடப்பொருளாகிய சரீரத்திற்கு ஜ்ஞாாம் கூடாதாகையால் அதற்கு ஆதாரமாக வேறு ஒரு ஆத்மா வேண்டாவோ என்னில் வேண்டாம். பிருதிவீ முதலிய நான்கு ஜடப்பொருள் களின் சேர்க்கையான சரீரத்தில் தனித்தனியே அவைகளிலில்லாத ஜ்ஞாககுணம் பிறக்கலாம். பாளைகளைக் கிறி.பதனீர் முதலியன இறக்குகிருர்கள். சிலகடைச்சரக்குகள் கூட்டுறவில் விலு மருத்து சக்திகள் உண்டாகும். தனித்தனியே அவைகளில் இச்சக்தியில்லையல்லவா? சுண்ண மும் மஞ்சளும் கூடினால் செம்மை பிறக்கிறது. நீரிலில்லாத கடினத்தன்மை; மேகத்தின் வயிற்றில் அவை கூடி ஆலாங்கட்டியாகும் போது நேரிடுகிறது. பதனப்படுத்தினதால் பழம் 14 देशिकाशमप्रकाशव्यस्यासहिये परमभ काटिन्यादिक. Guruji, कालपाकादिanco गन्धरसरूपस्पर्शादिपरिणामविशेषांक. Gunocoi चित्ररूपóturopaji, कण्टकतैक्ष्ण्यचक्रतादिai Gunvaji, स्वभावविशेषवैभव चैतन्यसुखादि ननु तत्र रामः यदनोप्पपाकादिनाऽवयवक्रमेणैव समुदायेऽवयविनि वोत्पद्यते अवयवेष्वपि रागदर्श नात् इति नैनदवयवेऽविद्यमानचैतन्योत्पत्तौ निदर्शनमित्यतोन्यदुदाहरति - करकाकाठिन्येति । करककाठिन्येति हस्वान्तपाठमादाय चिचरणन्तु चिन्त्यम् । करकाया विभिद्यदर्शनेप्यवयवेषु विलीने पु काठिन्याद्यनुपलब्धेरिति भावः । अथ पूर्वमविद्यमानचैतन्यगुणोत्पत्तौ प्रतिपुरुषं तत्तारतम्ये च समुचितमुदाहरति- कालपाकादीति । कालेन पाकेन चेत्यर्थः । पाकस्तेजस्संयोगः | आम्रपनसादि फलेषु कालपाकादिना पूर्वमविद्यमानं गन्धरसादि तत्तारतम्यं च दृश्यत इत्यर्थः । “चैतन्यसुखादि परिणाम, अयन तारतम्यसि वक्ष्यमाणतया तदनुगुणमिदं व्याख्यातम् । केचित्तु एकस्मिन् पूर्वमविद्यमानानेकगुणोपचाचिदं निदर्शनम् । कालपाक:- कालमात्र कृतः पाकः । आदिना आमपाकादीनां ग्रहणमित्याहुः । अन्न “गन्धरसरूपस्पर्शति निर्देशेन नँया यिकानां “रूपरसगन्धस्पर्शति लेखनक्रमो निर्मूल इति दर्शितम् । “पृथिव्यप्तेजोनःस्थिति हि द्रव्य क्रमः । तत्तद्गुणाधारद्रव्यभूयस्त्वापीयस्त्वाभ्यां तथा निर्देश इति चेत्तदापि “स्पर्शरूपरसगन्धेति निर्देष्टव्यम् | नापि ग्राहवेन्द्रियक्रमात्क्रमः । चक्षुःप्राथम्बे मानाभावादिति भाव्यम् । अथोक्तं सर्वेप्यपि स्थलेष्ववयवक्रमेणैव नूतनगुणोत्पत्तिरिति यदि हठाढ़ागृह्यते, तपि तथावक्तुमशक्यं स्थलमुदाहरति- चित्ररूपं 10 मिति । अतिरिक्ता त्रयविवीकारपक्षे तस्य चाक्षुपत्वाय सितासि- तादितत्त्वारख्थ पटेपि कस्यचिद्रूपस्यावश्यकतया चलायो विनिगमनाविरहेऽवलप्तमन्यसिध्यतीति न्यायैन चित्ररूपस्यापूर्वस्य सिद्धिः । अवयवसद्धानस्यैवावयवत्वे तु नानातन्तुरूपाणामेव चित्ररूप तया, प्रतीतिः । नातिरिक्तं चित्ररूपम् । अतए । “चित्र” गिति संज्ञोपपत्तिः । एकल चित्रता- नुपपत्तेः । तदुक्तं- “एक चेच्चित्रता न साच्चिव चेदेकता कथम् । एकं च तच्च चितं च तन्तु चित्रान्तरं भवेदिति । अत उदाहरणान्तरमाह- कष्टकरौक्ष्म्येति । कण्टकानां तैक्ष्ण्यं कचितादि முதலியவைகளில் முன்பில்லாத மணம் குணம் முதலியன உண்டாகின்றன. தனித்தனியே வெவ்வேறு வர்ணநூல்கண் வைத்து நெய்து விசித்திரவர்ணச்சேலை செய்திஞர்கள். ஏனேன்று யாரும் கேட்கமுடியாத இயற்கையின் நியதியின்படி. முட்களில் கூர்மை கோலாக்போல் ஆங் காங்கு அதனதன் ஸ்வபாவத்தினால் எல்லா கண்டபடியே நடப்பதால் சரீரத்திலே சையம் surai, 1 வேண்டாம். என்றும் கூறலாம் போது ஜ்ஞாந கார்யங்கள் என்று நாம் நினைக் கும் வ்யாபாரங்களெல்லாம் ஞானக பனங்களாக எல்லோரும் ஒப்புக்கொண்ட இத்த்ரிய விஷய ஸம்பந்தங்கனாலேயே வரும் என்னலாம் சரிய னபடி இயக்கப்பட்ட பொம்மை பேசுलोकायतिकभङ्गाधिकारू परिणाम तारतम्यांचं इष्टानि एप्राप्तिपरिहारार्थप्रवृत्तिनिवृत्ति is Spear. · चैतन्य नाG गुण godi चैतन्योत्पत्तिसामग्री सहकारि pagunic. विशेषमूलप्रतिमा जलानादिन्याय pani, “पासम्मीलनविकासवन्तद्विकारः” उच्चासनिभ्यासोन्मीलन निमीलनादि Eun Eco Lopaagin व्यापार 2paraaj च भवति । न हि कस्यापि मते तदवयवेषु अणुषु तैक्ष्ण्यादि दृष्टभिष्टं वेति भावः । प्रत्येकं भूते- प्वविद्यमानचैतन्यस्य शरीरे उत्पत्ती किं कारयमिति ततः स्वभावविशेपेत्युक्तम् । यत्र यत्कार्य दृष्टं तत् तत्करणशक्तमिति दृष्टखभावादेव भूतानामतत्स्वभावत्वं शरीरस्य तत्खभावत्वं च कन्प्यत इति किमनुपपन्नमिति भावः । शरीरेष्वेव चैतन्यतत्परिणामसुखादितारतम्ये किन्निबन्धनमित्यत उक्त विशेषेति । स्वभावविशेष एव चैतन्यादितारतम्यविशेपेप्यपि कारणमित्यर्थः । इष्टानिष्टेति । इष्ट प्रात्यर्थप्रवृत्तीत्येवं विभज्यान्वयो योध्यः । 1 इत्थं चैतन्याख्यं गुणमङ्गीकृत्य शरीरे तदुत्पत्तिप्रकाराः प्रदर्शिताः । इदानीं तमनङ्गी- कृत्यैव व्याहारव्यवहारादिकं निर्वहति चैतन्य Gir इति । तर्हि प्रवृत्यादेः किं कारणमिति वेदाह - चैतन्योत्पत्तीति । यैव सामग्री आन्तरी अवधानेन्द्रियसंबन्धादिरूपा तब ज्ञानसाधनतया अभिमता, सैच साक्षात् प्रवृत्यादिकमुपजनयतु । किमन्तर्गडुना चैतन्येनाप्रत्यक्षेण । तद्धेतोरेव तद्धेतुत्वे मध्ये किं तेनेति न्यायादिति भावः । एतेन चैतन्यानङ्गीकारे लाघवं दर्शितं भवति । चैतन्यं विनैव भापणादिव्यापारनिष्पत्ती दृष्टान्तं दर्शयति - सहकारिविशेषेति । मन्त्रकुशलप्रतिमा प्रेरयितृ पुरुषसान्निध्यादिदृष्टकारणकलापः सहकारी । मन्त्रापि दृष्टकारणरूपत्वं पूर्वमुक्तं न चिरस्मर्तव्यम् | ननु “तेभ्यश्चैतन्य मिति वृहस्पत्युक्तिविरुद्धं कथमिदं शोभेतेत्यवेदमपि तदुक्तमेवे त्याह - पश्चसम्मीलनेति । तद्विकार:- देहस्य मनुच्यादिरूपविकारः । तथा च प्रवृत्यादीनां चैतन्यो- त्पादकत्वाभिमतसामग्रीभूलत्वमपि परित्यज्य स्वाभाविकत्वमेव स्वीकुर्म इति पक्षान्तरमपि तदुक्तं इत्यर्थः । देहे स्वाभाविकत्येनोभयवादिसंप्रतिपद्यान् कांचन विकारान् दर्शयति- उच्ामनिश्वासेति । एते हि न चैतन्यप्रयोज्या व्यापाराः । यावत्प्राणा धरन्ति तावत् विपरीत प्रयत्नेपि निर्बंन्धतो आयते । अतस्वाभाविका एवेति भावः । 2. 13p | असेनास्मिन्पक्षेऽस्वरसः सूचितः । जानामीत्यनुभवस्य प्रत्यक्षत्वात् ज्ञानसामग्रया न तदपलाश्वशक्यः । नापि तदनु வதுபோலவும், தாமரை தானே மலர்ந்து குவிவது போலவும், நமது உடலிலேயே இமைத்தல் உயிர்த்தல் முதலிய நிகழ்ச்சிகள்போலவும் இயற்கையே எல்லரகார்யங்களையும் நடத்துகிறது என்றும் சிர்வஹிக்கலாம். 16 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परंमतभ மாம். வெட்டி நாட்டின கொம்புகள் சில உய்யக்காண்கையாலும் வேறொரு 1.पुण्यपापकांना शरीरपरिग्रह 7 मनुष्यतिर्थ स्थावर उत्तरोत्तरा मानम् | अतीन्द्रिये त्त्रया तस्यानङ्गीकारादिति । ननुक्तस्थले सर्वत्र तच्द्देवतानां परमपुरुषस्य चा सन्निधानेन तत्तद्व्यापारोपपत्ते र्न चैतन्यस्य चेतनस्यवानपेक्षत्वे तानि निदर्शनानीति ततोन्यदुदाहरति- Gally piliyoral महतो वृक्षाच्छित्वाऽन्यत्र समारोपितानां शाखानां कासांचित्प्ररोहणदर्शना- दित्यर्थः । Gangचेतनाधिष्ठानम् - तत्तच्छाखातिरिक्तजीवाधिष्ठानमित्यर्थः । JaLI इति । एतदुक्तं भवति - विछिन्नशाखाधिष्ठाता जीवः किम्महावृक्षाधिष्ठातच आहो तद्भिन्नः ? आधे एकदैकस्य जीवस्य भिन्नदेशस्य विभिन्नवस्तुद्वयाधिष्ठानानुपपतिः । स्थावरावस्थायां संकुचितज्ञानस्य तय सौभ यादिवत् धर्मभूनज्ञानद्वारापि नानाविष्टानासंभवात् । द्वितीये, महावृक्षस्य छित्रग्ररूढशाखायाच सर्वथा सारूप्यानुभवेन विभिन्नचेतनाधिष्ठाने तदयोगः । युज्यतां वा तद्, अथापि सोयमन्यो जीवः कुत्र पूर्वमासीत् कुत एतदागात् ? कथं चात्रानुप्राविशत् । इत्यादीनां दुर्निरूपत्वम् । सर्वत्रा- णुभृतजीववर्गों व्याप्त इति चेत् न कासांचिच्छाखानां शोषणानुपपतः । अत एव मूले “800” Go इत्युक्तम् । ततोपि शाखा, ततश्शास्त्रान्तरमिति क्रमेण विच्छिन्नसंरोहणे पूर्वविकल्पान विष्वृत्तिश्च । भिन्नभिन्नजीवागमन कल्पनेऽतिगौरवम् । तथा च तत्र तत्र शाखोज्जीवना नुज्जीवनयोस्तत्तच्छाखा स्वभावायत्तत्वस्य वाच्यतयाऽतिरिक्तो जीवो नास्तीति तद्वत्प्रकृतेपि न देहा- तिरिक्त आत्मास्तीत्यभिप्रायः । यद्वा “Goog चेतनाधिष्ठान nLT” इति ग्रन्थ एव प्रकृत विपयोस्तु | बढ़ा “GalGB चेतन:- देहातिरिक्तो जीव इत्यथों भाव्यः । केचित्तु कण्ठच्छेदे देहे जीवसन्निधाने देहस्य प्ररोहणापच्या तदभावे महावृक्षादिषु शाखादिच्छेदेपि प्ररोहणानुपपत्या चो- ज्जीवनानुज्जीवनयोस्तत्तत्स्वभावप्रयुक्तत्वं वाच्यमिति व्याकुर्वन्ति । तन्नसाधु | कैण्ठच्छेदस्य वृक्ष मूलच्छेदतुल्यतया तद्वत् प्ररोहणानापत्तेः । शाखाच्छेदेपि झासांचित् झोपणेनारोहणात् प्ररोहणा नुपपतैरयोगाच्च । तसाच्छाख । खेबोज्जीवन तदभावप्रदर्शन परोयं ग्रन्थ इसि अप्रकृतकण्ठच्छेदग्रद- र्शनं ग्रन्थकष्टच्छेद एव । एवं शरीरख्यातिरिक्तजीवाचिष्ठितत्वं नास्तीत्युक्त्वा तत्परिग्रहस्य पुण्यपाप मूलत्वमपि नास्तीत्याह - पुण्यपापेति । मनुष्येभ्यस्तिर्यंचोऽधिकाः । ततोपि स्थावराणीति उत्तरो त्तराधिक्यं दुर्यचमित्यर्थः । तथा हि प्रथमं स्थावगणां शरीरपरिग्रहविषये तत्र तत्र शाखा: प्रतिक्षणमवभज्यन्त आरोप्यन्ते च । तत्र सर्वत्र झटित्यनुप्रवेशाय जी स्वर्भाव्यम् । पूर्व मुक्ता உடலே உயிர் என்றிருந்தால்தான் ஒரு மாத்திலிருந்து வெட்டி நட்ட கொம்புகள் துளிர்த்து மேன்மேலென தாவரவர்க்கம் பெருக வழியுண்டு. கர்மம் அடியாகவேறு ஒரு ஜீவன் பிறக்கிறன் என்பார்க்கு. மனிதர்களைவிட ம்ருகங்களும் அவைகளைவிட மரங்களும் धिक्य कारण मोक्ष Losinin टोकायतिकभङ्गाधिकारः विशेषहेतु Ganvav Council दुःख 17 पापफलounG दुःख अत्यन्तनिवृत्ति मोक्ष GLorning शरीरनिवृत्ति मोक्ष. महानन्दलक्षण सहस्रादिवाक्योक्त GLD मोtami. विकल्पप्रामाण्ययाधादिकanc गुणगुणिभेद नां नित्यानां च नात्रानुप्रवेशः । अपित्वन्यत्र चद्धस्यच । अन्यत्र च तस्माच्छरीराज्जीवस्याचिरादु- त्क्रान्तिनियमो न सुवचः कदाचित्तच्छरीरपरिग्रहहेतुपुण्यपापानां भुक्तशिष्टानामपि संभवात्। अनियत- देशकालफलभोगत्वात्कर्मणाम् । एवं मनुष्यतिरश्चामपि शरीरपरिग्रहेऽनुपपत्तिर्भाव्या । अस्साकन्तु शरीरोत्पत्तेस्तत्तद्द्रव्यस्वभावायत्तत्वे भवत्युत्तरोत्तराधिक्यम् । वत्सरादिव्यवधानेन कैकशः प्रवतेभ्यो मनुजेभ्यः मासदिनादिव्यवधानेन संघशः प्रभूतास्तिर्यञ्चोऽधिकसंख्याका भवन्तीति युक्तमेव । तथा तेभ्योपि विच्छिन्नप्ररूढानन्ततरशाखानां विविधवीजानां चाचिरप्रभूत्या स्थावरजन्मानोऽधिकतर - संख्याका इति च । इति । ननु देहपरिग्रहस्य पुण्यपापफलत्वाभावेऽपि देहे दृश्यमानसुखदुःखयोस्तत्फलत्वात् पुण्य- पापादिकर्तृतयातिरिक्तचेतनसिद्धिरनिवार्या । अत एव हि दुःखकारणात्यन्तनिवृत्तिर्मोक्ष इत्युक्त- मिति चेत्तत्राह - @iun दुःखpul | अपिना सुखस्यापि पुण्यफलत्वं नास्तीत्युच्यते । @iuy- शरीरपरिग्रहस्य पुण्यपापमूलत्वप्रत्याख्यानेन स्वाभाविकत्वस्थापननीत्या । दुःखकारणेति । शरीर- स्यैव दुःखकारणत्वात्तन्निवृत्तिरेव मोक्ष इति भावः । नन्वेवं कस्य मोक्ष उक्तो भवति । शरीरस्यैव आत्मत्वेन तन्निवृत्तेस्स्वरूपोच्छित्तिरूपतयाऽनुभवितुरभावात् । तस्या अपुरूपार्थरूपत्वाच्चेत्यनुशयेन आह - महानन्दलक्षणेति । तथा च प्रथमं " देहविच्छेदो मोक्ष” इत्युक्त्वा तदनन्तरं “सहस्र- युवतिसंभोगो वे ‘ति कन्पान्तरारंभात् बृहस्पतेरत्रैव निर्भर इति देहावस्थानकाल एवास्य मोक्षस लाभान्न पूर्वोक्तानुपपत्तिरिति हृदयम् । तदुक्तं संकल्पसूर्योदयेपि “शरीरप्रलयो मुक्तिर्भोगस्तु रति रुत्तमा । देवतास्तत्प्रदायिन्यः स्त्रियस्तारुण्यभूपिता” इति । त्रह्मानन्दानुभवो मोक्ष इत्यत्रापि म स्त्रिय एवेत्युक्तं तत्रैच | “परमानन्ददायिन्यः प्रजानां सृष्टिहेतवः । ब्रह्मलक्षणशालिन्यो न कथं ब्रह्म योपित” इति । “सहस्रस्थूणे विमिते दृढ उग्र " इति वेदान्तिनामिवास्माकमपि सहस्रादिवाक्यमेक मस्तीति चार्वाकस्स्पर्धमान इवैतदाह- सहस्रादिवाक्योक्त GID इति । यद्यपि बौद्धसांख्यादिमते शरीरा- तिरिक्तात्माङ्गीकृत इव भाति । तथापि ज्ञातृत्वकर्तृत्वभोक्तृत्वादिविशिष्टनित्यात्मा तेपामपि न सम्मत इति तर्दशे स्वेन तेषां साम्यमेवेत्याह- विकल्पप्रामाण्येति । विकल्प:- सविकल्पर्क, गुण அதிக எண்ணிக்கை பெற்றிருப்பது என் என்று கேட்டால் பதில் சொல்ல வழியில்லை. ஆகை யால் இம்மதத்தில் பாபத்தினால் துக்கம் உண்டாகிறது என்றில்லை. உடல் அழிந்தால் துக்கம் தொலையும். அதுவே மோக்ஷம். அல்லது கட்டிளம்வயதினராய் இருந்து, அத்தகைய ஆயிரம் 18 C देशिका शयप्रकाशव्याच्यासहिते परमभङ्गे भङ्गion pov, अहेतुकविनाश के 160 क्षणभङ्ग 560, निर्वचनायोग्यता दिन Co फार्यकारणस्वरूप भट्ट Loप, ग्राह्यलक्षणायोगादिson बाह्यार्थभङ्गong, सर्वानुपपत्ति सर्वशून्यत्व ci Ganी पक्षांचा कंठ प्रातृत्वकर्तृत्वभोक्तृत्वादिविशिष्टण नित्यात्माsa.no. गुणिनोर्भेदावगाहिविशिष्टज्ञानम् । तत्प्रामाण्यवाचे गुणगुणिनोर्भेदस्य भङ्गो भवति । इदं च द्विती- यादिबौद्धानां शांकरादीनां च मतम् । विकल्पोऽवस्तुनिर्भासादसंवादादुपाय इत्युक्तेः । एतेन “विकल्पप्रामाण्यवाधादीत्यत्र” विकल्पः- वृत्तिविकल्पः, एतद्वान्यद्वेति विकल्पश्च । प्रामाण्यं प्रमा, बाधः - प्रवलेन बाध इत्यादिरीत्या द्वंद्वसमासेन केपांचियाख्यानं शब्दशक्तिसंप्रदायादिविरोधा- प्रकृतत्वादिद्भिर्निरस्तम् । अहेतुकविनाशेति । इयमपि माध्यभिकातिरिवौद्धानां कक्ष्या । मुद्धरा- द्यभिघातमन्तरा प्रतिक्षणभावी विनाशोऽहेतुकः । निर्वचनायोग्यतेति । " न चेदुत्पत्तिरुत्पत्तेर्नित्यत्व मनवस्थितिः । उत्पत्तावित्यतः कार्यं कारणं चानिरूपित “मित्यादिना निर्वक्तुम योग्यत्वं कार्यकारण- भावस्य वक्ष्यते सांख्यभंगे । इदं च सांख्यचार्वाकयोरसंगतम् । इयांस्तु विशेषः- सांख्यस्तत्कार्य- चादप्रतिष्ठापनश्रद्धया कार्यकारणभावं बभा । चार्वाकस्तु कण्टकतैक्ष्ण्यपरिवेषादि दृष्टान्तदर्शन मात्रेणेति । ग्राह्यलक्षणेति - ग्राह्यं नानाज्ञानसन्ततिग्रहणयोग्यं वाह्यं वस्तु । लक्षणं तस्य स्वरूपम् । तदयोगश्च “अविभागोपि बुद्धधात्मा विपर्यासितदर्शनैः । ग्राह्यग्राहकसंविचिभेदवानिच लक्ष्यते” इति योगाचारोक्तः । सर्वानुपपत्तीति - “इदमहं जानामी " ति प्रतिपन्नज्ञा वृक्षेयज्ञानरूपसर्वार्थाना - मपि “युद्धथा विचिच्यमानानां स्वभावो नावधार्यते । अतो निरभिलप्यात निस्स्वभावाच देशि ताः” इति माध्यमिकेनोक्तं शून्यत्वमित्यर्थः । एतेषां च विशदगुपपादनं तचत्प्रकरणेषु भविष्यति । ज्ञातृत्वकर्तृत्वेति - गुणगुणिभेदभङ्गे ज्ञातृत्त्वादिवैशिष्ट्यासिद्धणा, क्षणभङ्गे नित्यत्वासिद्धघा कार्य- कारणभावाभाषै कर्तृत्वस्य हानेः बाह्यार्थाभावे तद्वीपवत्त्वस्य चानुपपत्ते सर्वशून्यत्वे धर्मिणा- भावात्, तन्मते भान्मते च ज्ञातृत्वकर्तृत्वभोक्तृत्वादिविशिष्ट नित्यान्मासिद्धिरित्यर्थः । ननु नित्यस्यात्मनोऽभावे देहानन्तरं किं भविष्यति । देहस्थितिकाले च किं कर्तव्यम् । कामचारे च யுவதிகளை அணைதல் மோக்ஷா நந்தம் என்பாரும் உண்டு. அறியும் திறமையும்,க்ளிய சக்தியும் அநுபவிக்கும் ஆற்றலும், உடைய நித்யமான ஆத்மவஸ்து கிடையாதென்று நாங்கள் மட்டும் கூறவில்லை. பின்னே ‘ஸர்வமும் சூன்யம் என் ம்,ஜ்ஞாரம் மட்டில் உண்டு என்றும், வெளிப் பொருளும் உண்டு. ஆனால் அது ஜ்ஞாநத்தினால் ஊக்க வேண்டியதாய் உள்ளது; என்றும் எப்பொருளும் கணந்தோறும் கீழியும் தன்மையது என்றும் இப்படிப் பலவாறாகச் சொல்றும் பௌத்தர் மில்வரும்’ இப்படியே ஒப்புகின்றார்கள். ஆகையால் புண்யம், பாபம் என்று பாரா மல் தற்செயலாகவேர்,தன் முயற்சியினாலோ எந்த போகம் கிடைத்தாலும் அதை அதுப வித்து உடல் உள்ளவரை வாழ்ந்து, இறந்து மறைந்து போகவே உள்ளது என்பார்கள். இம் மதம் முன் சொன்னது போல் மேதைக்குப் பேர் போன ப்குஹஸ்பதி வெளியிட்டது என்ப துடன், உபநிஷத்து, (சாத்தோக்யம்) இதை அடியில் ப்று. பதி விாேசளனென்னும் அனுமரர் தலைவலுக்குச்சொன்னாசெனவும், அவன் தன் பத்துக்களுக்கெல்லாம் உபதேசித்தானெனவும், लोफ्तयतिकभङ्गाधिकारः 19 शुक्रखापनं धर्माधर्ममन्यवक LG स्थावर तिर्यक्कुनां GLIGGO अयासिद्ध स्वयलसिद्ध மாயும் வருகிற புரங்களை பூரித்து பனாய்ப் போகவேயுள்ளதென்பார்கள். இம்மதத்திற்கு ப்ரவர்த்தகர்கள் ॐपक्ष प्रजापति विरोचन उपदेशिकं
धुकं GF, असुरां उपनिषद Goor Ganiopm. @ युद्धिमाळी प्रत्यवायश्रवणादित्याशङ्कायामाह । धर्माधर्मेति । तदुक्तं “न खर्गे नापवर्गों वा नैवात्मा पारलौकिकः । नैव वर्णाश्रमादीनां क्रियाश्च फलदायिकाः” इति । तथा च परलोकाद्य- भावेन न धर्माधर्मभयम् । तथापि दृष्टभोगाय प्रयतनीयम् । तत्र च प्रचलविरोधे भेतव्यमेव । चंच- नादिना वा परिहर्तव्यमित्युक्तं भवति । तथाचोक्तं वात्स्यायनमाप्ये- “तृणानामिव हि व्यर्थ नृणां जन्म सुखद्विपाम् । दोपास्तु परिहर्तच्या इत्याचार्यस्थिरीकृत” मिति । धर्माधर्मभयं विना भोक्तरि दृष्टान्तः स्थावरतिर्ययौ । स्थावराणामपि ग्लान्यादिदर्शनादस्ति भोगः । स्थावराणामयत्न सिद्धो भोगः । तिरथां तूभयथापि । दृष्टभोग इति । अत एव वात्स्यायनमूत्रं- “न धर्मान् चरे- देप्यत्फलत्वात् । सांशयिकत्याच्च । को हावालिशो हस्तगतं परगतं कुर्यात् । चरमद्य कपोतस्वी मयूरात् । वरं मांशयिका निष्कादिसांशयिकः कार्षापण इति लोकायतिका इति । कार्पार्पण:-ताम्रि • कः पणः । निष्कः खर्णमुद्रा । नष्टeti GuraGor इति । देहस्यैवात्मत्वेन तस्यानित्यत्वात् खरूपो- च्छित्तावपि नासाकमनिष्टमिति भावः । अथ स्वमतस्य चौद्धादिव्यावृत्तये वेदान्तपरिग्रहं दर्शयति- @ivimui | देहात्यवादिपक्ष- मित्यर्थः । छान्दोग्याष्टमाध्यायखण्डे “इन्द्रो ह वै देवानामभि प्रवत्राज, विरोचनोऽसुराणां ती हासंविदानावेव प्रजापतिसका शमाजग्मतुरित्यादि द्रष्टव्यम् । उपदेशिॐ श्री । “व आत्माप हतपाप्मेति निष्कुष्टात्मखरूपविपय प्रजापतिवचनं सामान्यतश्श्रुत्वा तदर्थजिज्ञासयोपगताभ्या- - मिन्द्रविरोचनाभ्यामुदशराव आत्मावलोकनस ग्रजापतिना विधाने, तत्र शरीरं प्रतिफलितं तस्यैवात्मत्वनिथयेन विरोचनश्शान्ताकांक्षी जगाम । “स ह शान्तहृदय एव विरोचनोऽसुरान् जगाव । तेभ्यो तापनिपदं प्रोवाचेति” श्रुतेः । इन्द्रस्तु तत्राप्यपरितुप्यन् पुनः प्रजापतिमा - गत्य देहातिरिकमात्मानमधिगम्य प्रतिनिवृत्त इति च भाव्यम् । Day असुरांगु । “तखादप्यद्येहाददानमश्रद्दधानमयजमानमाहुरसुरो वतेत्यसुराणां षोपनिषत् प्रेतस्य शरीरं मिक्ष- या असनेनालंकारेणेति संस्कुर्वन्ति एतेन मुं लोकं जेप्यन्तो मन्यन्त इति श्रुतेः । तर्हि देवाना मन्योपनिपदिति देवप्रकृतीनामिदं मतं त्याज्यमेव भवेदित्यत्राह 21 बुद्धि। इति । 20
- देशिकाशयप्रकाशम्याख्यासहिते परमतभने
- निदर्शन देवगुरु 60 55. ॐ वैदिकांही का. महाभारत
- मलGLom
- Gulgunj 6 अन्य कृतां जायालि & लोकाय समत jo ghar Gov कण्याद्याश्रमवर्णन BC60 “लोकायतिकमुख्यैश्च” mor
- “बृहस्पतिस्रमो बुद्धथेति वचनादिति भावः ! देवगुरु इति । तथा च स्वशिष्येभ्यो देवे. भ्योऽपि स इदमेबोवाचेति देवानामपीय मे चोपनिपदिति तात्पर्यम् । एवमेतन्मतस्योत्कपों वैदिकैरप्य- भ्युगत इत्याह–GLurgi | प्रजापतिबृहस्पतिभ्यामित्यर्थः । सुरासुरगुरुभ्यामिति वा । असुरगुरु विरोचनः । अन्वयस्सम्बन्धः । वैदिकां । चार्वाकमतस्यासुरोप निपच्चे नोप- निषदि कीर्तनात्, उपनिषत्प्रामाण्यसमर्थनेन तत्प्रामाण्यमपि समर्थित प्रायमिति भावः । तथा च संकल्पसूर्योदये- " तदिह त्रय्यन्तवादिभिरुपनिपत्प्रामाण्यसमर्थनमप्यस्माकमरा तिकरलिखित विजय पत्त्रायत” इति ।
- नन्वथापि वेदान्तेषु पूर्वपक्षतयोपन्यासस्स्यात् । असत्कार्यवादादिप्रस्ताववत् । " त्वं हि रुद्रमहाबाहो मोहशास्त्राणि कारयेति, रीत्या बृहस्पतिनोपदेशसम्भवात् । प्रजापतिपक्षत्वेऽपि योग- सिद्धान्ततुल्यतोपपत्तेश्चेति शङ्कायामाह - जाबालि । “वसिष्ठो वामदेवश्च जावालिरथ काश्यप " इत्युक्तप्रभाव इत्यर्थः । अत एव चार्वाकसमयमुपन्यस्यन्नपि " जाबालि श्रीह्मणोत्तम” इति प्रशं सित इति भाव्यम् | aai - स्वान्तस्स्थम् । एतेनैतदीयस्य वैदिकधर्मानुष्ठानस्याहृदयत्वं चार्वाक समय प्रकाशनायाचसर प्रतीक्षत्वं च द्योतितम् । “भवेय काले पुनरेव नास्तिक” इतिहि उक्तम् । DaraiGo- श्रीचित्रकूटे रामभरतसमागमसमये । 2.ा-उद्भिरतिस्म । उवाचेत्यर्थः । तदुक्तं साधु राघव माभूते बुद्धिरेवं निरर्थिका । प्राकृतस्य नरस्येव ह्यार्ययुद्धेर्मनखिनः । स नास्ति परमित्येव कुरु बुद्धिं महामते । प्रत्यक्षं यत्तदातिष्ठ परोक्षं पृष्ठतः कुरु ॥ इत्यादि । वीरराघवाचार्य- कृते सदस्य मुखवास नाकाव्ये - जग्यो नायुधिभिर्मृधे न च वचञ्चातुर्यहार्यक्रमो नोत्कोचप्रचणश्च कोपि बलवान् आकर्षति प्राणिनम् । प्रस्थाने कवितेपि गम्यविपयं न स्वस्य जानात्ययं नायाति प्रहिणोति नैव च पुनर्मिलं च पत्तं च वा ॥ इत्यादि च परलोकप्रतिक्षपकं वचनमन्यत्र भाव्यम् । एवमितिहासयोः श्रीमद्रामायणं प्रदर्श्य पंचमवेदं महाभारतमपि प्रमाणयति- महाभारत 200 इति । आदिपर्वणि शकुन्तलोपाख्याने “नानाशास्त्रार्थमुख्यैश्च शुश्राव स्वनर्म रितम् । लोकायतिकमुख्यैश्च समन्तादभिनादितम् । इत्युक्तम् | topyaar सिद्धान्तिक GarrGLT की । “न्यायतत्त्वार्थ ஆக அஸுரர்கள் விரும்பி வரவேற்கும் உபநிஷத்து இந்த மதம் எனவும் கூறுகிறது. ஜாபாலி என்னும் ப்ராம்மணோத்தமன் ஸ்ரீ சக்ரவர்த்தித்திருமகனுக்கு ஹிதம்கூறும் கணக்கில், தம்முள் அடக்கி வைத்திருந்த இந்த மதஸாரத்தை தன் போக்கில் வெளியிட்டான். மஹாபாரதத்தில்
- लोकायतिकभङ्गामिकारः
- सिद्धान्तिक CannGLra Gautamraja. धर्मविरुद्धार्थकामा प्रवृत्त जनानुरागमानप्रधानlia Canvas @सिद्धान्त
- 21
- अनुताप निरन्तर-
- समयिक. लोकव्यवहार-
- सिद्धा ईश्वरां यथालोक ं आराध्यळा. GaGgo चेपाचारादि लक्षण Garn. un 30 सिद्धान्त प्रमाण, तर्क, परपक्षाभ्युपगम है। Gov प्रलतम GLO
- Goa.
- विज्ञानसम्पन्नैर्वेदपारगैः । ऋचो वर्षेच मुख्यैश्च प्रेर्यमाणाः पदक्रम " रित्युक्तमित्यर्थः । तथाचाय- मप्यपरो मुख्य सिद्धान्त इति व्यासाभिप्राय इति भावः । ननु वैदिकानामपि त्वत्सिद्धान्ताभिमानित्वे तेऽपि लोकायतिकास्स्यु रित्यत्रेष्टापत्तिं दर्शयति- धर्मविरुद्धेति । परद्रव्यदाराद्यपहरणादीत्यर्थः । “धर्म विरुद्धो भूतेषु कामोस्मि भरतर्षभ” इत्युक्तव्यावृत्तये धमंत्रिरुद्धेति । कदाचिद्धर्गविरुद्वेषु प्रसक्ता अपि येऽनुतसहृदयाः क्षणं भवन्ति “ अनुतापादुपरमात्प्रायचिचोन्मुखत्वतः । तत्पूरणाच्चापराधास्सर्वे नश्यन्ति पादश” इति स्मृतेः न तेऽरमत्समयिन इत्याह- अनुताप ॥ इति । परद्रव्याद्यपहारेऽहमे- तद्देहानन्तरं कथं भविष्यामीति स्वविषयः परः कथं वा क्लिश्वेतेति परविश्यचानुतापो बोध्यः । “जनेनावमतो योगी योगसिद्धिं च विन्दति” “सम्मानना परां हानिं योगः कुरुतेतराम्” “न शब्दशास्त्राभिरतस्य मोक्षो न भोजनाच्छादनतः परस्य । न चैव रम्याक्स प्रियस्य न लोकचित्त- ग्रहणे रतस्येत्यादिसिद्धविरक्ताधिकारिव्यावृत्तय उक्तं जनानुरागमात्र प्रधानेति । “जनानुराग- प्रभवा हि सम्पद” इति जनानुरागस्य सम्पद्धेतुत्वादिति हृदयम् । ॐ सिद्धान्त ॐ केतु समयिक इति । पाकं पचतीतिवन्निर्देशः । “समयाश्शपथाचारकालसिद्धान्त संविद इति सिद्धान्तसमययोरविशे- पात् । तथाचान्यसिद्धान्तनिष्ठानामपि हार्दोऽयमेव भाव इति सर्वेपि तेऽस्म सगयिन एवेत्याशयः । अतेश्वरानभ्युपगमदोपं परिजिहीर्पति - लोकव्यवहारेति । तदुक्तं लोकसिद्धो भवेद्राजा परेशो नापरस्स्मृत इति । यथालोकमिति । ईश्वरस्य लोकसिद्धत्वा तदाराधनमपि तदिच्छानुसारेण यथा- दर्शनमेवेत्यर्थः । तथा च “वर्णाश्रमाचारवता पुरुषेण परः पुमान् । विष्णुराराध्यते पन्था नान्यस्तत्तोप कारक” इत्याद्युक्त नियमव्यावृत्तिमाह- Garg वेपाचारेति । एवं “सर्वसंप्रतिपन्नेत्यारभ्य स्वमतस्य प्रपंचितं प्रवलतमत्वं निगमयति- शुभा । प्रमाणं प्रत्यक्षं तदनुसार्यनुमानं च । तर्कः Gan4.ply.Q&ribui इत्याद्युक्ता युक्तयः । परपक्षाभ्युपगमः- वेदवैदिकादिपरिग्रहः ।
- கண்வருடைய பர்ணசாலையில் பிற மதஸ்தரோடு இந்த மதஸ்தரும் இருந்ததாக வர்ணிக்கப்- பட்டது.பொருளும், இன்பமும் பெரும்பயன் எனக் கருதி, ஜருங்களைக் கவர்த்திழுக்க விழை பவர் எல்லோரும் இந்த ஸித்தாந்தத்தை விரு பி வற்பர். இவர்கள் கடவுள் என்பது கண்ணால் காணக் கூடிய அரசனையே. அவனை பூசிக்கும் வகை நாமெல்லோரும் அறிந்ததே. ஆக காணாக் கடவுளுக்கு என்று வேறு பாஷை வேஷம் என்று ஒன்றும் வேண்டாம். அதனால் எந்த விதத்தில் நோக்கினாலும் இந்த மதமே ச்ரேஷ்டமானது என்பார்கள்.
- 22
- @मत
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- அநுமா நசப்தங்களும் ப்ரமாணங்களே
- निरसिà give GanvayaGgi. Gaair प्रत्यक्ष Guon corm GLo प्रमाण-
- Guosirp अनुपपन्न. अनुमानागम ज्ञान का ग क ज्ञान संशय- रूप, 95 96 वाधक 6, “विशेपेऽनुगमाभाचादि त्यादि-
- एवं तन्मतमुपन्यस्य विस्तरेण तत्खण्डयिष्यन् श्रोतॄणामवधानाय तत्प्रतिजानीते- 2 मत.jhuka | GangAGguli | “स्वशिष्यान् प्रतीति शेषः । चार्वाकस्य मते कार्यकारण- भावाभावाञ्जयपराजयाद्यर्थवादप्रवृत्त्याद्यसंभवेन कथानर्हत्वा” दिति केचिन्याचः । तत्तु न मन्या- महे । दर्शनानुसारेण निरुत्तरत्वोत्तरोत्तरययवृत्यादीनामेव जयपराजयादिरूपतया तत्तत्कथास्वभाव सिद्धत्वस्य कण्टकतैक्षण्यादिवत् तेनापि स्वीकारोपपत्तेश्शून्यवादिनामिव कथानधिकाराभावात् । अस्तु वा तेपामपि कथानधिकारः । तथापि तत्र कारणमनुमानादीनामप्रमाणत्वकथनेना सदुपायत्वमेव । न तु कार्यकारणभावानंगीकार इति । मेयसिद्धेर्मानाधीनतया प्रथमं तदीयप्रमाणव्यवस्थां खण्डयति- प्रत्यक्ष GID TI | Guइति । प्रत्यक्ष प्रमाण” मित्येतायति पर्याप्तेपि “प्रत्यक्ष Gunär Guo,, इत्य- विकोक्त्येदमप्यनुसंहितम् । तेपाम्मते “प्रत्यक्षं द्विविधं निर्विकल्पकं सविकल्पकं चेति । तत्र प्रथम- मनवधारणात्मकतयाऽप्रमाणं । द्वितीयन्तु प्रमाणमिति । तथाचोक्तरीत्या प्रत्यक्षेपीदमेकमेव प्रमाण- मिति तत्पक्षोपि न संभवतीति । तथाहि किमिदं निर्विकल्पकस्यानवधारणात्मकत्वं - संशय- रूपत्वमितिचेत्, सविकल्पकस्यापि कदाचित्संशयरूपत्वं भवति | वैशिष्टयानवगाहित्वमित्यपि न । असिद्धैः। यतो निर्विकल्पकमपि विशिष्टविपयकमेव । संशयोत्पादकत्वमित्यपि सविकल्पकसाधारण- मिति न निर्विकल्पकस्यानवधारणतयाऽप्रामाण्यमिति । अनुमानादीनामप्रामाण्यं किं तेषां प्रतीत्य- जनकत्वात् किं वा संशयजनकत्वात्, उत बाधितबुद्धिजनकत्वात्, अथ तञ्जनकन्याप्तिज्ञानाद्यसंभ- चात्, इति चिकल्प्य प्रथमं परिहरति- अनुमानागमेति । द्वितीयं निरस्यति- 2 ज्ञानमिति । प्रत्युत पक्षे साध्यसंशयनिवर्तकमेवेति च बोध्यम् । तृतीयं दूषयति- 2341 इति । शुक्तिरजत ज्ञानस्येवेत्यर्थः । चतुर्धमपि निराकरोति- विशेषेऽनुगमेति । एतत्कारिकार्थश्च पूर्वमेव विद्युतः । स्ववचनविरोधेति । अयं भावः- विशेषेऽनुगमाभावादिनाऽनुमानप्रामाण्य निराकरण वाक्यमिदं त्वदीयं किन्निर्मूलम्, उत समूलम् । तत्राप्यनुमानमूलमथवा तर्कमूलम् । निर्मूलत्वे प्रलाप एवायम् । प्रलापो
- 1 இனி இம்மதத்தைக் கண்டிக்கிறோம். ப்த்யக்ஷத்தால் அறிவது ஒன்றே உண்மை என்பது முதலில் தவறு, சிலவற்றை அநுமாநம் செய்கிறோம். சொல்லக் கேட்டறிகிறோம். அவைகூட உண்மையாகவே இருக்கின்றன. நிச்சயமான அந்த அறிவு எதனாலும் பாதிக்கப்- படுவதில்லை. ஆக அனுமானம் சப்தம் இவைகளும் ப்ரமாணமே. அறுமாகம் கூடாது என்ப- தற்கு நீங்கள் சொன்ன ஹேதுக்களே அநுமானத்தின் உருவில் இருப்பதால் உங்கள் பேச்சு
- •
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- ऊना, स्ववचनविरोधादिदूषित noun m. प्रत्यक्ष GunGo Gajmi प्रामाद- @mranGf प्रत्यक्ष का प्रमाण केळं. अनुमाना-
- |
- ●
- ।
- गमांकन Go o बाधित ॐ ॐ ॐ Ew, Lopmen.mith यादृच्छिक संवा- दनांना
- प्रत्यक्ष qui Ganawooni प्रमाणान्तरानं ढ ं- &pouri airmaGon, 26 GBCGLormi GunGav अनुमि भोजनादिऊf Goo प्रति- ऽनर्थकं वच इति । उत्तरत्तोभयमूलत्वेपि व्यात्यपेक्षा दुर्वारा। व्याप्तिरेव हि तर्कानुमान योजना- तुः । तथा च व्याप्तिसद्भावासद्भावाभ्यामनुमानमामाप्यनिराकरणायोग इति । स्ववचनविरोधादीत्य- त्रादिना लोकोपलंभविरोधोपि क्रोडीकार्यः । तथा च फलितमाह - प्रत्यक्ष GG इति । ननु सर्वत्रानुमानेऽतीन्द्रियोपाधिशङ्कायां हेतुनिष्ठनिरुपाधिकसाध्यसंबन्धरूपव्याप्तेर्दुग्रहत्वादनुमान मप्रमाणमेवेत्यत्राह - 2msurpruti | अयमर्थ:- प्रत्यक्षं कथं प्रमाणमिति प्रश्ने हेतू पन्यारो, तदप्रामाण्यात्प्रत्यक्षप्रामाण्यमपि तत्साध्यं न सिद्ध्यति । अनुपन्यासे च सुतराम् । निर्बीजशङ्का- याच सर्वत्र सुलभत्वादतीन्द्रियोपाधिशंकायां हेतुः कथन वाच्यः ! तथाचायातमनुमानेन । कार- णाभावे च शंकाभावात्तदाप्यनुमानं जीवत्येव । तदुक्तं " शंकाचेदनुमास्त्येव, न चेच्छङ्का ततस्त- राम् । व्याघातावधिराशंका तर्कश्शंकावधिर्मतः” इति । तदेव ह्याशंक्यते, यणिन्नाशक्यमाने स्वक्रियां व्याघातादयो न भवन्ति । तर्कश्चानन्यथासिद्धइशंकां वारयतीति । ननु प्रत्यक्षस्यप्रामाण्यप्रतिष्टाप- नायानुमानादीनां प्रामाण्यमङ्गीकरणीयमिति न संभवति । हृदो वह्निमानित्यादीनां तेषां प्रत्यक्ष वाधितत्वात् । पर्वतो वह्निमानित्यादीनां च यादृच्छिक प्रत्यक्षसंवादमात्रेण प्रामाण्यभ्रमादित्यत्र प्रति- बन्दिमाह - अनुमानागमेति । 25 प्रत्यक्षेति । तथा च शुक्ताविदं रजतमित्यादिप्रत्यचय नेदं रजतमित्यादिश्र्चलप्रत्यक्षेण बाधितत्वात्, अन्येषु च प्रत्यक्षेषु यादृच्छिक फलसंवादेन ग्रामाण्याभि मानात्, न प्रत्यक्षं प्रमाणमिति प्रसंगस्य तुल्यत्वादित्यर्थः । अतः प्रत्यक्षमनुमानादिकं च न सर्व प्रमाणम्, अप्रमाणं वा भवति । विपयानुगुण्येन प्रमाण्याप्रामाभ्ययोर्व्यवस्थापनादिति हृदयम् ।
- विश्वचैतण्डिकान् प्रति प्रतिवन्देरनुत्तरत्वादिष्टापत्तिसम्भवादाह- प्रमाणान्तरा इति । ahanixir priñaGar इति । तथा च खोक्तिविरोध इत्यर्थः । अनुमिॐ इति । मदीया क्षुद्यधा முன்னுக்குப் பின் முரண்பட்டுள்ளது. உள்ளதை நீங்கள் அழிக்கப்பார்த்தால், நாங்களும் ப்ரத்யக்ஷங்கூட சரியன்று என்று அதையும் அழிப்போம். அதுமாக சப்தங்களில் சிலவை ஆபாஸங்களாயுள்ளன என்ற வாதம் ப்ரத்யக்ஷத்திலும் வரும். அதுமாகம் தவறு என்றால் நீங்கள் எப்படி, உண்ண உட்தாருகிறீர்கள். உண்டால் பூதி போம் என்பதும்.துர் அதுமாகமே யல்லவா? பசிபேர்வதைக் கண்ணால் கண்டீர்களா? உமது உடலில் ஓர் வ்யாதி இருப்பதை நிர் காணவும் அநுமாநிக்கவும் முடியாத நிலைமையில் ஓர் படித்த வைத்யமேதாவி அது இருப்ப. தாகச் சொல்ல, அதை நம்பி நீர் ஏராளமாகப் பணச்செலவு செய்கிறியே? ஆப்தன் வாக்யம்
- 24
- ॐ निशंक
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ कंठ प्रत्यक्षानुमानविपय
- धनव्ययादि ग
- आप्तवाक्य कुंकु विश्वसि
- ां आतां
- 6. GEাGorm GLC20 विश्वसिल निमित्तादिशास्त्रका अन्वयव्यतिरेक nila CaravapaGonor
- L सिद्धान्त
- की. दृष्टार्थमन्त्रौषध शिल्पज्योतिप विपया 8. f Co0 निपुष्प 501 5
- संचदिकं यकं Coor Gumti Baकार &G60 पारलौकिकशास्त्र fori अतिशंके 6600
- 8
- पूर्वं भोजनेन शान्ता तथैवाद्यापीति व्याप्तिं भूयोदर्शनेन गृहीत्वा मदीयेयं क्षुत् भोजनेन शमयितव्या क्षुभ्चात् प्राक्तनवदित्यनुमिन्बन्तीत्यर्थः । न चेदं प्रत्यक्षेण चरितार्थम्, एतद्भोजननिवृत्योः कार्य कारणभावस्य भोजनात्पूर्वमदृष्टेः, दृष्टसंबन्धयोः प्राक्तनयोश्चाद्याविद्यमानत्वाद्वयक्त्यन्तरत्वाच्च ।
- Gu1Go भोजनादीत्यादिना च पिपासानिवर्तकअलपानग्रहणम् । एवमनुमानप्रामाण्यमव- श्याम्युपगमनीयमित्युक्त्वा शब्दप्रामाप्यस्यापि तथात्वमाह- इति । JoviaafGo वस्तुषु | देशान्तरे निधिरस्तीत्याप्तमुखेन श्रुत्वा तदधिगमाय निश्शकं धनं व्ययीकुर्वन्ति । तदिदं तद्व्याक्यप्रामाण्यनिश्चयं विना न घटत इत्यभिसन्धिः । ननु आप्तवाक्यं विश्वभ्येत्येतदसिद्धम् । तत्र प्रामाण्या निश्चयेपि तत्संभावनामात्रेणैच प्रवृत्तिसिद्धरित्याशंक्याह - Di आप्ता इति । प्रत्यक्ष मेवमेव प्रमाणमिति वृहस्पतिवाक्यप्रामाण्यादेव हि प्रमाणान्तराणां प्रामाण्य निराकरणप्रयास इति भावः । नन्वेवमपि शब्दस्यातीन्द्रियार्थेषु प्रामाण्यं नास्ति । न च मन्त्रायुर्वेदादीनां कथं प्रामाण मिति वाच्यम् । तेपामपि दृष्टार्थत्वस्यैव पूर्वमुक्तत्वादित्यत्राह दृष्टार्थेति । एतत् सर्वत्रान्देति । शास्त्र शब्दस्यापि प्रत्येकमभिम्बन्धः | औषधशास्त्रमायुर्वेदः । निमित्तशास्त्र - शकुनज्ञानम् । आदिना यन्त्रशास्त्रादीनां ग्रहणम् । यद्यप्येतानि अयस्मयचन्द्रकान्तादिन्यायेन क्वचिद्वद्याधिविपहरणादि- दृष्टार्थानि भवन्ति, तवापि निपुणैः प्रयुक्तानीमानि तत्रतत्नान्वयव्यतिरेकाभ्यां गुरधिगमात्यन्ता- तीन्द्रियभूतावेशादिपरिहारेणापि फलेन संवदन्त इति तन्नीत्या पारलौकिकशास्त्रप्रामाण्यमपि सेत्स्यति । अन्यथार्धजरतीयापतेरिति भावः । तदिदमाह- Q4 प्रकार 2.3G00 इति । गा
- ப்ரமாணமென்பதுதானே அதன் அர்த்தம்? உங்கள் ஸித்தாந்தத்தை அந்த நாளில் ப்ருஹஸ்- பதி சொன்னார் என்பது உங்களுக்கு ஆப்தவாக்யமூலமாகத்தானே கிடைத்திருக்கிறது. மந்- த்ரசாஸ்த்ரம். ஆயுர்வேதம், சில்பம், க்யோதிஷம் இவைகள் ஓரொரு ஸமயம் கண்ணுக்குப்- புலப்படாத அம்சங்களை வலியுறுத்துவதையும், அவைகள் உலகாநுபவத்துக்கு ஒத்திருப்பதை யும் பார்க்கிறோம். அந்த சாஸ்த்ரங்களில் போல் பலோகத்தைப்பற்றி பேசும் சாஸ்த்ரங்களி- லும் நாம் நம்பிக்கைகொள்ளவேணும். பரலோகம் உண்டு என்பதில் ஸந்தேகம் உதித்தாலும் அது இருப்பதாகவே நினைத்து முன்ஜாக்சதையாக நாம் நடந்துகொள்ளவேணும் முடிவில் பரலோகம் இல்லாதுபோயினம் காக்ரதையுடன் இருந்தவனுக்கு ஒரு கெடுதியுமில்லை. அஜாக் சதையாக நடந்தவன் பாதிக்கப்படுவான். ப்ரத்யக்ஷ ச்ருதி” என்ற ஸ்ரீ பாசபட்டர் ச்லோகம் இங்கே குறிப்பிடத்தக்கது. (இதன் கருத்து ஒருவாறு இந்த அதிகாரத்தின் முதற் பாட்டில் காணலாம்)लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- ·
- 25.
- வொண் Ghun 67 600 151. शंचमान “अस्ति चेन्नास्तिकोहतः " ना न्याय कुंgnGav शास्त्रातिलङ्गन उचित
- ।
- प्रत्यक्षाश्रुतिरर्थधीश्च” लर्क श्लोक
- पटि
- इति । “प्रत्ययार्थ च मोक्षस सिद्धयम्प्रकीर्तिता इति वचनादिति भावः । अति- शङ्कायां बाधकमुपन्यस्यति शङ्कमान इति । " नास्ति चेन्नास्ति नोहानि” रिति पूर्वः पादः | अत्रेदयुक्तं भवति - परलोकादीनामत्यन्तातीन्द्रियत्वेन तत्र योग्यानुपलब्धेरभावात्तव्यतिरेक- स्तावन्ननिश्चतुमर्हः । शङ्का परंभवेतन्निर्णायकाभावात् । सा तु न युक्ता । यथा झाटाद्यन्तरिते गजादौ सन्दिग्धेप्यसाचस्तीत्येव कृत्वा जागरूकै भूयते, तथा सर्वैरपि परलोकादी अस्तित्वं कृत्वैव यत्तैस्तदनुगुणमनुष्ठेयम् । नोन्मत्तकेलिर्युक्ता । अन्ततः परलोकाभावेपि “यले कृते यदि न सिद्धयति कोत्र दोष” इति व्यायेन नाखाकं किञ्चिदनिष्टम् । यथेच्छसञ्चरणकुतूहलिनो नास्तिका- स्तु परलोकसच्चे हता एवः नरकाद्यनुभवादिति । ननु शंकमानस्यापि शास्त्रातिलंघनमयुक्तमित्यनेन न शास्त्रप्रामाण्यं प्रतिष्ठापितं भविष्यति शङ्कायामपि तदनुष्ठानमालस्यैव साधनादिति मत्वा शास्त्र- प्रामाण्यं प्रत्यक्षप्रामाण्येनैव सिद्धयतीति प्रतिपादयन्तीं भट्टपराशरपादीयां सूक्तिमुदाहरति- प्रत्यक्षा- श्रुतिरिति । … न तथा दोपस्तदर्थः पुनर्धर्माधर्मपरावरे खरमुखः प्रत्यक्षवाथ्यो न च । तच्चार्वाक मतेपि रङ्गरमण प्रत्यक्षवत्सा ग्रमा, योगोन्मीलितधीरतदर्थमथवा प्रत्यक्षमीक्षेत स इति श्लोकशेपः श्रीरङ्गराजस्तवोत्तरशतके द्रष्टव्यः । तदर्थश्व - वेदाख्यशब्दरा रोश्श्रावणप्रत्यक्ष गोचरत्वात्प्रत्यक्षमात्र- प्रामाण्यवादिनापि चायकिण न नत्प्रामाण्यगपलपनीयमित्याह - प्रत्यक्षाश्रुतिरिति । ननु वेदस्वरू- पस्याध्यक्षसिद्धत्वेपि तस्य यत्किंचिदर्थवोधकत्वाद्भेर्यादिशब्दवन प्रामाप्यं भविष्यतीत्यत्राह - अर्थ - धीश्चेति । प्रत्यक्षेत्यनुवर्तते । तथा च व्युत्पन्नपदार्थस्य साङ्गाध्यायिनस्वात्मनि वेदश्रवणानन्तरं तदर्थयुत्पत्तेर्मानुसेन स्वयंप्रकाशेन वा प्रत्यक्षेण सिद्धत्वान्न तदपि तिरस्करणीयमित्यर्थः । ननु वेदार्थधियः प्रत्यक्षत्वेपि तस्याः भ्रमप्रमादादिवक्तृदोषमूलकत्वेन न ग्रामाण्यसिद्धिरित्याशंक्याह- न तथा दोष इति । तथा प्रत्यक्षः । वेदस्यापीरुपेयत्वादिति शेषः । तथा च यन्नोपलब्धं तन्ना- स्तीति तव सिद्धान्तात् चें द.पाणां चानुपलब्धेस्ते न सन्त्येवेत्यर्थः । नन्वथापि वेदा न प्रमाणं बाधितार्थकत्वादित्यत्राह तदर्थः पुनरिति । तदर्थः- वेदार्थः । परः- प्रकृतितः परो जीवः । अवरः- प्रकृतिप्राकृतादिः । मुखशब्देन नित्यविभूत्यादिग्रहणम् । एषु केषांचित्प्रत्यक्षप्रमितत्वेन, अन्येषां धर्मादीनामत्यन्तातीन्द्रियत्वेन च सर्वथा कस्यापि वेदार्थस प्रत्यक्षेण बाधाभावादवाचितार्थकत्वेन ग्रामाप्यं वेदस्वाप्रकम्प्यमेवेत्यर्थः । नदः तस्मात् । सा-तिः । यदि परेषामनुभचे चार्वाको विप्रतिपद्यते, तर्हि स्वयमेव योगमभ्यख पक्ककपायो विकसितज्ञानथ भूत्वा वेदार्थ धर्मादिकं साक्षात्पश्यत्वि- त्याह- योगोन्मीलितेति । पूर्वमदृष्टमपि हि तच्चजातं योगमहिना साक्षात्कर्तुं शक्यते । तदुक्तं-
- 1
- 26
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- अनुमानागमांक प्रत्यक्ष Gou अन्तर्भवि
- . याह्येन्द्रियanrg- Goo स्मृता लिङ्गादिकnGo प्रमिति pis आग 600, सर्वसाधारणमनो- व्यापार सहकारिम anuragi, परम्परया प्रत्यक्षमूलते Go Gaire @ma) प्रत्यक्षान्तर्गत- a. Georani.ma.or अर्थकां @manus Genuine, अनुपपन्न ं विपहरण- मन्त्रादिक अन्वयव्यतिरेकानर्हविषय (06 Gani Gogo.
- मोक्षथर्मे- यथा च कश्चित्परशुं गृहीत्वा धूमं न पश्येज्ज्वलनं च काष्ठे । तद्वच्छरीरोदरपाणिपादं छित्वा न पश्यन्ति ततो यदन्यत् । तान्येव काष्ठानि यथा विमध्य धूमं च पश्येज्ज्वलनं च योगात् । तद्वत्सुबुद्धिस्सममिन्द्रियार्थैर्बुद्धेः परं पश्यति तत्स्वभावम् ॥ अग्निर्दारुगतो यद्वद्भिन्नो दारौ न दृश्यते । तथैवात्मा शरीरस्थो ऋते योगान्नदृश्यते । इति ॥
- यदुक्तं “प्रत्यक्षमूलत्वादनुमानागमयोः प्रत्यक्षान्तर्भाव इति, तदन्द्य खण्डयति- अनु- मानेति । तत्र किं साक्षात्प्रत्यक्षमूलतया तदन्तर्भावः, उत परम्परया । प्रथमेपि किं बहिरिन्द्रिय- जन्यप्रत्यक्षमूलतया, अथवा मनइन्द्रियजन्यप्रत्यक्षमूलतयेति विकल्प्य प्रथमे न प्रथमः पक्ष इत्याह- बाह्येन्द्रिय इति चक्षुर्धूमादिसन्निकर्षविरहकालइत्यर्थः । प्रथमे न द्वितीयइत्याह- सर्व- साधारणेति । तदा चह्निज्ञानकाले मनसो मनस्त्वेन व्यापृतेस्तादृशमनोव्यापारस्य च स्मृत्यादिसर्व- ज्ञानसाधारण्यात् तन्मूलतामात्रेण न वह्निज्ञानस्य प्रत्यक्षत्वमापादयितुं शक्यत इत्यर्थः । न च पह्नचादिज्ञानकाले मनस इन्द्रियत्वेनैव व्यापारापेक्षणात् तादृशमनोव्यापारस्य च प्रत्यक्षा साधारण- तया तन्मूलकतया भवत्येव तस्य प्रत्यक्षतेति वाच्यम् । आत्मसुखाद्यन्तर्विपयप्रत्यक्षएव मनस इन्द्रि - यत्येन कारणत्वात् । ग्रहणादिवाद्यविपयप्रत्यक्षे मनस्त्येनैव कारणत्वात् । अन्यथा सर्वज्ञानानामपि मानसप्रत्यक्षत्वापातात् । चरमोपि पक्षो न क्षोदक्षम इत्याह- परम्परयेति । 22- अनुमाना- गौ । तथा चानधिगतावाधितार्थचिपयकत्वलक्षणप्रामाण्यस्य प्रत्यक्षवदनुमानागमयोरपि तुल्यतया, तयोर्न प्रत्यक्षान्तर्भाव इति भावः । एवमनुमानस्येव शास्त्रस्यापि पृथक्प्रामाण्यमावश्यकमिति पृथक प्रदर्शयितुं पूर्वोक्तं स्मारयति - विपहरणेति । यद्यप्ययमंशः पूर्वं तन्मतानुवादक्रमेणेदानीमेव दृष्य- तया प्राप्तः, तथापि सिद्धान्ते तैरप्यगत्या पारलौकिक शास्त्रप्रामाण्यमङ्गीकार्यमिति प्रदर्शनावसरे “दृष्टार्थमन्त्र” त्यादिनाऽयं विषयः पूर्वमेवोक्त इति नेह पुनः प्रपंच्यत इति भावः ।
- அறுமாகமும் கடைசியில் ப்ரத்யக்ஷத்தில்தான் சேரும் என்று நீங்கள் என்ன கருத்தில் சொன்னீர்கள். கண் காது முதலிய வெளிப்புறத்து இந்த்ரியங்கள் எதும் வேலை செய்யாத போதும் பழைய நினைவில் தோன்றிய ஒரு அடையாளத்தினால் ஒன்றை ஊாரிக்கிறோமே.அங்- கும் மனம் என்னும் உட்புறத்து இந்த்ரியம் வேலை செய்கிறதே என்னில். மனது எப்போது எந்த ஜ்ஞானம் உண்டாகவேண்டுமானாலும் வேலை செய்யவேண்டிய ஒரு பொதுக்கருவி. ஆக
- लोकसभाधिकारः
- நீதிஸ்தேயகாமசாஸ்த்ரங்களும் தர்மத்தை ஓட்டினவையே
- 27
- अर्थकामं प्रयोजनon & Gaदा 6 प्रवृत्तः नीतिशास्त्र अनाप धर्मविरुद्ध-
- 6
- अथ “लोकायत’ मित्यादिना कृतस्य तदीयस्य तच्चसंग्रहस्य पश्चाद्विस्तरेण दूपयिष्य- माणतयेदानीं “अय प्रयोजनmaiupon” इत्यादिना तैः पूर्वोक्तं नीतिरतेय कामशास्त्राणां स्वमतानुगुण्यं प्रथमतः खण्डयति - तत्रापि पूर्वं नीतिशास्त्रस्य धर्मविरुद्धार्थ कामपरत्वं नास्तीत्याह- अर्थकामः ॐ इति । तत्र वात्स्यायनीये - “नाथश्वरे” दिति पूर्वपक्षयित्वा “अवयं भाविनोप्यर्थ- स्वाप्युपायपूर्वकत्वादेव । न निष्कर्मणो भद्रमस्तीति वात्स्यायन इति सिद्धान्तितम् । अवश्यापेक्ष- तस्यार्थस्योपेक्षणीयत्वासंभवात्केनाप्युपायेन सम्पादनं कार्यम् । अन्यथा निर्व्यापारस्य क्षेमप्राप्तिरेव न स्यादिति सामान्यतस्स्थापितम् । तथैव कामविषयेपि “न कामांश्वरे” दिति पूर्वपक्षे “शरीरस्थिति- हेतुत्वादाहारसधर्माणो हि कामाः । फलभूताच धर्मार्थयोः । बोद्धव्यं तु दोषेध्विच, नहि भिक्षुकाः- सन्तीति स्थाल्यो नाधिश्रीयन्त इति वात्स्यायन इति सिद्धान्तो दृश्यते । आहारसधर्माण इति । यथाहारोऽजीर्णादिदोषं जनयन्नपि प्रतिदिनं शरीरस्थितये सेव्यते, तथा कामोपि । अन्यथा रागो- द्रेकादुन्मादादिदोषेण न शरीरस्थितिरिति । बोद्धव्यन्तु दोषेष्विति । प्रतिविधानमिति शेषः । एवं सामान्यतोर्थकामयोस्सम्पाद्यत्वे स्थिते नीतिशास्त्रे परहिंसयापि परहिंसयैव वार्थस्सम्पाद्य इत्युक्तम् । तथाहि - “नान्यानपीडयित्वेह कोशश्शक्यः कुतो वलम् । तदर्थंपीडयित्वा च न दोपं प्राप्तुमर्हति ।। उपमामत्र वक्ष्यामि धर्मतत्त्वप्रदर्शिनीम् । यूपं छिन्दन्ति यज्ञार्थं तत्र ये परिपन्थिनः || द्रुमाः केचन सामन्ता ध्रुवं छिन्दन्ति तानपि । ते चापि निपतन्तोन्यान्निघ्नन्त्यपि वनस्पतीन् ॥ एवं कोशस्य महतो ये नराः परिपन्थिनः । तानहत्वा न पश्यामि सिद्धिं तत्र परन्तपे” ति । एतत्सर्वं सिद्धान्ति- भिरपि कक्षीकृत्तमिति द्योत्यते “अर्थकाम ॐ ॐ ॐal प्रयोजन 10133 941610 ‘प्रवृत्त]] नीतिशास्त्र इत्यनेन | तथापि तत्त्र विपयव्यवस्था द्रष्टव्येत्याह. अनाप | अर्थकामयो रागप्राप्तत्वादवि- धेयत्वेन “अभ्यनुज्ञेत्युक्तम् । “अर्थार्थी राजकुलं गच्छेत्” ऋतावुपेयादित्यादिकन्तु रागप्राप्तस्य- नियमं विधत्ते । “परित्यजेदर्थकामौ यौ स्यातां धर्मवर्जिता " विति सामान्यतो धर्मविरुद्धार्थकामयो- निषेधेपि “यस्माद्धर्मस्योपचितिरेकान्तेन न विद्यते । तसादाद्यधमपि श्रयते धर्मलक्षण” इति, அதன் வேலை என்றுகொண்டு, வந்த ஜ்ஞாகத்தை ப்பத்யக்ஷலுமென்னவொண்ணாது. எல்லா ஜ்ஞாநங்களும் முதலில் ப்ரத்யக்ஷத்தில் துவங்குகின்றனவாகையால் ப்ரத்யக்ஷத்தில் சேரும் என்ற வாதத்தில் பசையில்லை. அப்போதும் அவை காட்டின பொருள்கள் இசையவேண்டி- யனவாகவே இருக்கின்றனவல்லவா?
- நீதிசாஸ்த்ரம் உங்களுக்கு அனுகூலம் என்பதும் வெறும் ப்ரமம். நெருக்கடியல்லாத ஸாதாரணஸந்தர்பங்களில் பணத்திற்காக பாபம் செய்ய அதிதும் அநுமதிகிடையாது. சோர
- 28.
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- विषय क्रं. तु अभ्यनुतै का. स्तेयशास्त्र “यो साधुभ्योऽर्थमादाय साधुभ्यस्संप्रयच्छति " “प्रसह्यवित्ताहरणं न कल्कः” 16&pulp Cw क्षत्रियादिकं परकालादिन्याय anGov धर्मोपयुक्त- तथा “क्षत्रिये वृत्तिसंरोधे क्रस्य नादातुमर्हति।” इति पृथा “अन्यत्र तापसखाच्च श्रोत्रियखाच भारत । यथा वै ब्राह्मणस्सीदन्नयाज्यमपि याजयेत् । अभोज्यमपि चाश्नीयात्तथेदं नात्र संशय इति प्रतिवचनात्, एवं “आपद्गतो न धर्माणामन्यायेनोपजीवनम् । अपि तद्राह्मणेषु दृष्टं वृत्तिपरिक्षय इति च कथनादापद्येव धर्मविरुद्धार्थकामयोरभ्यनुज्ञेति भावः । “धर्मविरुद्धो भृतेषु कामोस्मि भर- तर्पभेति च गीयते । श्री पराशरब्रह्मर्षिरपि सत्यवत्यामापद्येप कामप्रवृत्त इति पौराणिकी कथा श्रोतव्या । उपस्तिः किल चाक्रायण इभ्यग्रामे वसन् अमवृष्टिहतेषु कुरुषु अनशनकुशः प्राणसं- शयमापन इभ्यहस्तात्तदुच्छिष्टान्कुल्माषान् जग्राह जग्रास चेति औपनिषदो वृत्तान्तः । नीतिशास्त्रस्य धर्माविरुद्धत्वेपि स्तेयशास्त्रस्य तथात्वं कथं? " धर्माधम फले जातु न ददशह कश्चन । चुभूपेत् चल- मेवैतत् सर्वं बलवतो वशे ॥” इति कामन्दवचनादित्याशंकायां स्तेयशास्त्रमपि धर्म विरुद्धं निर्वहति- स्तेयशारूui इति । " स कृत्वा सवमात्मानं सन्तारयति तावुभौ " इति मनुवचने उत्तरार्धम् । तत्र पूर्वार्ध तु " योऽसाधुभ्य इत्युपक्रमे यच्छन्दश्यते, उत्तरत्र तच्छन्दानुरोधेन । य एवं संघ- यच्छति, स आत्गानं एवं कृत्वाऽसाधोः पापं साधोदरिद्रथं चापनुद्य तावुभौ निस्तारयति इत्यर्थः । गूढपापिनां गूढं दण्डनीयत्वेनासाघोर्धनहरणं तद्रिक्षार्थमिति स्तेयशास्त्रस्यापि धर्मार्थत्वं बोध्यम् । ततश्च मूलेपि “थो साधुभ्योर्थमादायें “ति पाठो योध्यः । प्रसह्येति । तपो न कल्कोऽध्य- यनं न कल्कः स्वाभाविको ज्ञानविधिर्न कल्कः । प्रग्रहा विचारणं न कल्वखान्येव भावोपहतानि कल्क इति पूणश्लोकः भारतादिपर्वस्थः । कथं परद्रव्यापहरणं न दोपायेत्यनेदमुच्यत । सर्वं साध्य- र्थमेवेदमसाध्यर्थं न किंचनेति भीष्मवचनानुसारेण खार्थं किंचिदप्यनादायाऽस्राधुभ्योपहृतस्य सर्वस्य धनस्य साधुभ्यो निवेदनीयतया चौर्यस्य केवलसाधूपचिकीर्षामूलकत्वेन भावशुद्धिमत्तया धर्माविरुद्धत्वमिति भावः । तपोध्ययनादीनामत्र ग्रहणं दृष्टान्ततया प्रतिबन्दीप्रदर्शनाय । यथा नप आदीनां न कल्कता न निस्सारता अदुष्टता तथा प्रसह्यविचाहन्नन्यापि । यदि तपआदयः “परस्योत्सादनार्थं यत् तत्तामसमुदाहृतमिति रीत्या भावापहतारसन्तो धर्म्या अपि दुष्टा भवन्ति । சாஸ்த்ரத்தின் கருத்தும் நன்கு பராமர்சிக்கத்தக்கது. அயோக்யர்கள் பதுக்கிவைத்திருக்கும் பொருள்களை கொள்ளைகொண்டாவது கைப்பற்றி நல்லவர்க்குக் கொடுத்து ஈரவ என்று கத்- ரியாதிகளுக்கு உபதேசிக்கவந்தது அது. ஏனெனில் அவ்ளிதம் கொள்ளையடித்தாலும் அதன் நோக்கம் நல்லதாக இருப்பதால் அதுவும் ஒரு புண்யமேயல்லவா? திருமங்சைமன்னன் சரித்- சம் இங்கு தக்க சான்று. காமசாஸ்த்ரம் முழுக்க முழுக்க வைதிகமார்க்கத்தைத் தழுவினது என்று நாமிங்கு சொல்லவேண்டாதபடி முன்னோர்களே நிர்ணயித்து வைத்தார்கள். முதலில்
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- •
- 29
- Lolळ प्रवृत्तस्त्रम् । कामशाळं स्वदारसन्तोपार्थ “धर्माविरुद्धो भूतेषु कामोस्मि भरतर्षभ” काठीp तदा विद्याहरणमपि भावदुष्टमेव कल्को भवति । पूर्वोक्तरीत्या साधूपचिकीर्षया चेत्क्रियेत, तदा तदपि न कल्क एवेति । क्षत्रियादिक इति । आदिना चत्रवृत्तीनां जात्यन्तराणां ग्रहणम् । असाधुभ्योर्थानादाय साधुभ्यो दानस्य राजधर्मप्रकरण एव महाभारते शान्तिपर्वणि श्रवणात् । तत्र हीदमेव “यो साधुभ्योर्थमादायेति पूर्वार्धमुपादाय “आत्मानं संक्रमं कृत्वा कृच्छ्रधर्मकृदेव स” इति पठ्यते । संक्रम:- द्रव्यागमनमागः । ततः पूर्वं युधिष्ठिरेण “हीने परमके धर्म सर्वलोकाति- लङ्घने । सर्वस्मिन्दस्युसाङ्कृते पृथिव्यामुपजीवने । केन स्वित् ब्राह्मणो जीवेत्” इति, कथं वा ब्राह्मणाः क्षत्रियेण रक्षितच्या इति तात्पर्येण पृष्टे “योसाधुभ्य इत्यादिना समाधीयते । एवं शास्त्र प्रदर्श्य शिष्टाचारमपि कथयति - परकालादिन्यायला Go इति । पराशर इतिवदिदं नाम प्रतिपक्ष- निरसनशक्तिमत्तां द्योतयति । आन्तरबाह्यविरोधिनिरसनपाटवमस्य प्रबन्धेषु चरित्रेषु च वेदितव्यम् पट् सहस्रग्रन्थ पुराणरत्नप्रणेत् पराशरवदयमपि पद्मबन्धप्रबन्धा । सामन्तराजश्च भवति । अभिनय- दशावतारेष्वयमन्त्यः । कल्कीव शत्रुन संकाय कार्तयुगं धर्मं यू. लाववर्धयत् । अयं कदाचित् क्वचिदृढतया यन्त्रयन्त्रिता जिनादिमणिप्रतिमाः केनाप्युपायेनापहृत्य श्रीरङ्गे भगवतो मण्डपादीन निर्मम इति वृद्धसंप्रदायः । तदुक्तं श्रीरङ्गराजस्तवे - “जितवाह्यजिनादिमणिप्रतिमा अपि वैदिक- यन्निव रङ्गपुरे । मणिमण्डपवप्रगणान् विदधे परकालमुनिः प्रणमेम हि तानिति । तान्- मणिमण्डप- चप्रगणान् इत्यर्थः । प्रकरणस्य तद्वन्दनपरत्वात् । परकालादीत्यवादिना कापच्यादिग्रहणम् । महाभारते शान्तिपर्वणि श्रीभीष्मेण युधिष्ठिराय- “यथादस्युस्समर्यादो दस्युत्वासिद्धिमाप्तवान् इति तत्प्रभावमुक्त्वा “ये पुनर्धर्मशास्त्रेण वर्तरन्निह दस्यवः । अपि ते दस्यवो भृत्वा क्षिप्रं सिद्धि- मवाप्नुयु” रिति तदुपदेशं गृहीत्वाऽऽचरितवतां तद्गोष्ठीनिष्ठानां “ते सर्वमेवानुचकः कापच्यस्यानु- शासनम् । वृद्धिं च लेभिरे सर्वे पापेभ्यश्चाप्युपारमन् । कापच्यः कर्मणा तेन महतीं सिद्धिमाप्तवान् " इति फलप्राप्तिं चाभिधायोपसंहृतम् । दस्युधमांच केचन तत्रैव कीर्तिताः- “अयुध्यमानस्यादानं दारामर्शः कृतघ्नता | ब्रह्मवित्तस्य चादानं निश्शेषकरणं तथा । स्त्रिया मोपः पथि स्थानं साधुष्वेव चिगर्हितम् । स दोप एच भवति दस्यु रेतानि वर्जयेत् । तस्मात्सशेषं कर्तव्यं स्वाधीनमपि दस्युभिः । न चलस्थोहमस्मीति नृशंसानि समाचरेत् । इति ।
- अथ कामशास्त्रस्यापि धर्माविरुद्धमेव प्रमेयमित्याह- कामशास्त्र इति । इदं च शास्त्र चात्स्यायनमुनिश्रवर्तितम् । ततोपि पूर्व नन्दिश्चेतकेतुप्रभृतयः प्रवर्तकाः । तन्त्रमाचाप इति द्वि- प्रकारकं पत्त्रिंशदध्यायात्मकं च । तन्यते जन्यतं रतियं न तत्तन्त्रमा लिङ्गनादि । तदधिकृत्य कृतं
- 30
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- पापरहितकामोपयुक्तor mauni अहएपञ्चपुरुषपरस्त्रीचिपयनिपेधादिनां Ganvayonar
- शास्त्रमपि तन्त्रम् । समन्तादुष्यन्ते अवाप्यन्ते वा स्त्रियः पुरुषाश्च येन स आवापः समागमोपायः । तत्प्रतिपादकमपि शास्त्रमाचापः । खदारसन्तोषेति । “आवास्यां कर्माणि कर्तव्यानि प्रजाश्चोत्पादयि- तव्या” इति परिगृहीतायां पत्न्यां क्रीडारतिरसज्ञानायैवात्र ‘सर्वं विवृतं, न तु पतिपत्नीभावमति- लंघ्य कामचारायेत्यर्थः । ननु कर्मत्रानिष्टानां जितेन्द्रियाणां कामपुरुषार्थस्य निषिद्धत्वात् पत्न्या- मप्यनुरागो नोचित इति शङ्कायामाह धर्मविरुद्धेति । “भूतेषु देवमनुष्यादिषु धर्माविरुद्धः कामः स्वदार श्रीत्यादी त्यर्थ इति तात्पर्यचन्द्रिकायां विवरणात् खदाररतिरभ्यनुज्ञातेति निपेधरतद्व्यतिरिक्त- विषय इत्यर्थः । अत एव हि श्यते “दशास्यां पुत्रानाधेहि पतिमेकादशं कृधि” “प्रजया हि मनुष्यः पूर्णः " “प्रजातन्तुं मा व्यवच्छेत्सी” रित्यादि । एतेन प्रपन्नकं विहितविषयनिवृत्ति Gorp pih इति वचनभूषणवाक्यस्य यद्वरवरमुनिव्याख्यानं “प्रपन्नस्य धर्मयुद्धया वदारेषु प्रवृत्तिरपि स्वाधिकारभंजिकेति, विहितविषये निवृत्तिरस्यातिशय, इति, तदपि निरस्तम् । आकिश्चन्यानन्य- गतित्यादिव्यतिरेकेण खदारत्यागरूपाधिकारस्याप्रामाणिकत्वात् प्रपश्नसन्तान सन्तानतरुभिर्नाथ- सुन्यादिभिस्तथाऽकरणात् तेषां सन्ततिदर्शनेन तथाकल्पनायोगाचेति । वस्तुतस्तु स्वदाररत्यादे- विधिविहितत्वाभावस्य पूर्वमुक्तत्वेन केवलाभ्यनुज्ञाविपयत्वात् अन्यैरत्यन्तरागतः क्रियमाणस्य कामपुरूपार्थस्य प्रपन्नैर्विरक्तर्दृतो वर्जनं तेषां यशसे वैलक्षण्याय च भवतीत्येतदेव वक्तव्यम् । ये तु नितरां खदारापत्यादिनिरताः प्रपन्नास्तेषां वैराग्यस्य मात्रया निकर्ष एवेति भाव्यम् । ननु " एक एव तु सार्वलौकिको नायक” इति वात्स्यायनादिभिः कथनात् “सर्वलोकान्- सर्वास्त्रियो गच्छ- ती” ति तदर्थात् कामेषु धर्मविरुद्धत्वं कथमिति शंकामपाकरोति- अदृष्टेति । अयं भाव:- “दृष्ट- पंच पुरुषा नागम्याकाचिदस्तीति चाभ्रवीया” इति वात्स्यायनेनैव कथनात् परदारप्रवृत्तस्य विटस्य सार्वलौकिकशब्दः दृष्टपंच पुरुषपरस्त्रीगमनमात्र विषय इति “सर्वत्वमाधिकारिक” मिति न्यायेन सर्वस्वस्य तादृशीमात्र पर्यवसितत्वेनादृष्टपंच पुरुषपरस्त्रीगमननिषेधसिद्धिरिति । अवेदं व्याख्यानं भवति - स्वपतिव्यतिरेकेण दृष्टाः पंचपुरुषाः पतित्वेन यया, सा स्वैरिणी कारणवशात्सवैरेव गभ्या | तथा च “पंचातीता बन्धकी " ति पराशरः । एकद्वयादिदर्शने तु सत्यपि कारणेषु नैवेत्यर्थः । द्रौपदी तु युधिष्ठिरादीनां स्वप्नतित्वादन्येपागम्येति । इदन्तु बोध्यम् । “परदाराज गच्छेत मन- காமசாஸ்த்ரம் களவொழுக்கத்திற்காக ஏற்பட்டதல்ல என்பதை கவனிக்கவேணும் னும் மனைஸியும் கூடி களிக்கவேண்டுமென்றே இயற்றப்பட்டது. கண்ணன் கிதைவில் ‘தர்ம- விரோதமின் தன் தர்மபத்திடம் தன்ை நுகரும் இன்பமும் யானே” என்றானல்லவா? இன்னமுமஓர் காமசாஸ்த்ரங்களில், பல புருஷர்களுடன் ஸம்பந்தம்கொண்ட பாத்-
- लोकायतिकभक्त धिकारः
- निर्णय
- पारदारिकdoib स्वदाररक्षणाद्युपयुक्त an eo sunoyi धर्मविरुद्ध
- 31
- लोकसिद्ध-
- सापि कदाचन । किमुवाचास्ति बन्धोपि नास्ति तेषु व्यवायिनाम् । मृतो नरकमभ्येति हीयतेऽ- त्रापि चायुपः । परदाररतिः पुंसामिहामुत्र च भीतिदा । इति मत्वा स्वदारेषु ऋतुमत्सु बुधो व्रजेत् ॥ यथोक्तदोषहीनेषु सकामेध्वनृतावपि " इति परस्त्रीगमनमात्रस्य निषिद्धत्वेपि अष्टष्टपंच- पुरूपपरदारपरिग्रहेणाधिकं प्रत्यवेयात् । दृष्टपंचपुरुपपरस्त्रीगमनेन तु न तावान् प्रत्यवायः, खल्पेन तेन यातनापि स्वल्पायसी भवतीति । “परस्त्रीविषयनिषेधादी” त्यत्रादिना “सम्बन्धिसखिश्रोत्रिय- राजदार वर्जमिति गोणिकापुल” इत्युक्तनिषेधग्रहणम् । दृष्टपंचपुरुपत्वेपि श्रोत्रियराजदारादिगमने प्रत्यवायाधिक्यं बोध्यम् । नन्वथापि वात्स्यायनीये " यदा तु स्थानात् स्थानान्तरं कामं प्रतिपद्य- मानः पश्येचदा शरीरोपघातत्त्राणार्थपरपरिग्रहानभ्युपगच्छेत्” इति “यं केनदुज्ज्वलं पुरुषं डी स्त्री नित्यं कामयते, तथा पुरुषोऽपि यो पितमिति च सविस्तरं खैरनारस्य प्रतिपादनात्पारदारित्रय- सामान्यं तदिष्टमिति शंकायां समाधत्ते पारदारिकapi इति । परदारान गच्छतीति पारदारिकः । भावप्रधानो निर्देशः । एतदुक्तं भवति अत्रैवाधिकरणान्ते “एवं परस्त्रियः प्रकुर्वीत “ति परदार- गगनोपायान् विस्तरेणोपदिश्य “एभ्य एव च कारणेभ्यस्स्वदारान् ग्क्षेदित्युपसंहृतम् । तथा च परस्त्रियं कामयमानः, तदर्थ बहु प्रयतमानः स्वयं विदितसकलजारवृत्तान्ततया स्वपत्न्यां तथा अयस्य कागुकस्य प्रवृत्तिं नित्यं शङ्कमानः जागरूक एव तां सर्वतो रक्षेदिति लोकखभावोऽत्र बोध्य इति । एतावोक्तं निगमयति- धर्माविरुद्धमिति । अतएवोकापवैवोपसंहारे- “सन्ध्य शास्त्रो योगान् पारदारिकलक्षितान । न याति चलनां कश्चित् खदारान्प्रति शास्त्रवित् । पाक्षि-
- मोगाणां अपायानां च दर्शनात् । धर्मार्थयोथ बैलोम्यानाचरेत्पारदारिकम् । तदेत् द्वार गुत्यर्थमारब्धं श्रेयसे नृणाम् । प्रजानां दूपणायैव न विज्ञेयोग्य संविधिः” इति । तथा च धर्माधर्मविभागमनभ्युपगच्छतचार्वाकस्य धर्माविरुद्ध कामशास्त्रं नानुकूलम् अपि तु प्रतिकूलमेवेति
- हृदयम् ॥
- पूर्वी रूपन्यदप्यनृद्य दूपयति- लोकसिद्ध biaal इति । “पृथिवी न कठिना” “अपो न द्रवाः " " अग्रिश्शीत” इत्येवं प्रत्यक्षविरुद्धप्रक्रियानङ्गीकाराद्धोक सिद्धस्यैवानुरारणात्सर्वयतेष्वपि தைகரைத்தவிற, குடும்பப்பெண்களை கண்ணெடுத்தும் பாராதே என்று இளைஞர்களுக்கு எச். சரிக்கை விடுக்கப்பட்டுள்ளது. இங்கொரு ரஹஸ்யம். அதாவது பாஸ்த்ரியைச் சுற்றி அலை- பவன் தன் மனைவியை யாரும் நெருங்கவிடான். காமசாஸ்த்ரத்தினால் இடுதாரு நன்மை ஏற்- படுகிறது. ஆகையால் காமசாஸ்த்ரமும் தர்மத்தைத் தழுவியே இயத்தப்பட்டது. ஈது பவத்தை ஒட்டி அமைக்கப்பட்டது எங்கள் மதம் என்னும் சிறப்பு எல்லாமதங்களிலும் அவ-
- 32
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- SecuriCup. पक्षान्तरां मुकं तुल्यम् । लोकोत्तीर्ण
- Gani-
- IT IT LOUINE? Annu बाघp GaLG Ganv सर्वपरित्यागा माध्यमिक-
- विजयani. सर्वहृदय संगतार्थकथन नाऊ. निपुणवुद्धिसंगति
- CG असिद्धम् । लोकायतिका, अहर
- GaunGarm बांई gagi.
- ०
- तुल्यमिदमिति भावः । अथ लोकोत्तीर्णपदार्थानामपि मतान्तरस्थैस्स्वीकारात्, अस्माभिश्च तदनभ्यु- पगमात् महतेभ्योऽस्माकं लाघवमित्यत्राह- लोकोचीणति । जीवधर्माधर्मादीत्यर्थः । GaLG- लाघवम् । सर्वपरित्यागीति । त्वया प्रमाणप्रतिपन्नानां लोकोत्तीर्ण पदार्थानां कूटयुक्तिभिरपलपने त्वत्तोपि कुतर्ककुशल बद्धिः प्रात्यक्षिकपदार्थानामप्यपहरणाल्लोको त्तीर्ण पदार्थपरित्यागिन स्त्वत्तस्सर्व परित्यागिनो माध्यमिकस्यैव लाघवमिति स एव विजयेतेति भावः । एतेनात्मतच्च विवेके “न ग्राह्य भेदमवधूय घियोस्ति वृत्तिस्तद्वाधके बलिनि वेदनये जयश्रीः । नोचेदनित्यमिदमीदृशमेव विश्वं तथ्यं तथागतमतस्य तु कोऽवकाशः इत्युदयनोक्तिरप्यपास्ता । यतः- “सर्व हि सत्यमिति सम्प्रतिपन्न- बुद्धेर्वाधा तु नैव, यदि सा सुगते जयश्रीः । एकं परं सदितरच मृपेति योर्घवृद्धानयाद्वदति तस्य तु कोवकाश इति । अधिकमत्रा स्मदीयाद्वैतरत्न तत्त्वपरीक्षायामधिगन्तव्यम् । अपरमपि पूर्वोतम नृद्य परिहरति- सर्वहृदयेति | अनिपुणहृदयसङ्गतार्थकथनं नोत्कर्ष हेतुः । कतिपयनिपुणहृदय सङ्गतिश्च सर्व मतसाधारणी । सर्वनिपुणहृदयसंवादश्वात्रासिद्ध इति भावः । किम्बहुना त्वदुक्तिं त्वद्धृदयमपि न श्रद्धत्त इत्याह- लोकायतिक इति । अदृष्ट इति । “नास्तिचेन्नास्ति नो हानिः अस्ति चेन्नास्तिको हतः ।” इत्युक्तन्यायादिति भावः । 2 अनुं इति । तथा च त्वया सह स्वच्छध्या अपि बहवः अन्तश्शंकाकाङ्गिता वहिस्स्फुटामतृप्तिं त्वद्भयादा विष्कर्तुमपारयन्तः कालं कष्टं क्षिपन्तीत्यर्थः ।
- एवमेतावताऽनुमानागमयोः पृथक्प्रामायं, नीतिस्तेयादिशास्त्राणां धर्मादिरुद्धत्वेन तन्मतप्रातिकूल्यं, अविसंवादादिकृततन्तोत्कर्षाभाव इत्यादि प्रतिपादनेन चादर्शकारि मनप्रमाण- व्यवस्था निराकारि । अथ परस्तात् " शरीर GID आत्मा” इत्यारभ्य तदभिमतप्रमेयप्रक्रियामपि ரவர் எண்ணப்படியுண்டு. காணாத பொருள்களை நாக்கள் கொள்ளவில்லை என்ற செட்டு சொன்னால் ‘‘எப்பொருள்களையும் நாங்கள் கொள்ளவில்லை.லர்வம் சூன்யம்’ என்ற உன்னை விட மிகச்செட்டு சொல்லும் மாத்யமிகன் என்னும் பௌத்தனே ஈடைசியில் வெற்றது வான். எல்லாருடைய நெஞ்சையும தொட்டுப்பார்த்தால் ஒத்திருப்பது க்கள் பன்றது, மஹான்களன தீர்க்கதர்சிகளின் மனகில் ஒப்புதல் இல்லாபையால் புட்டுப்பேச்சு. மலோகம் உண்டாமாகில் பாபிகளான நாம் செய்வது என்” என்று. நீங்கள் உள்ளஞ்சியிருப்பதும் எமக்குத் தெரியும்.
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 33
- ப்ராஹ்மண்யாதிஜாதிகளின் ஸம்பவமும், வ்யவஸ்தையும். ब्राह्मणक्षत्रियादिजातिविशेष ं गोमहिपा दिजातिभ्नां GunGau a Gill C00) कंक. gapomp up विधिनां प्रमाणbulgi अनुपपन्न अवाधितानादि- परिग्रहपरस्परे Go आगोपाल प्रसिद्ध जातिविभाग अपह्नचिकं & Counci
- दूपयिन्यन् प्रथमं ब्राह्मण्यादिजातिविषये तदुक्तं निराकृत्य जातिं व्यवस्थापयति- ब्राह्मणेति । जाति &ir Gur3o इति । अत्रयवसंस्थानवत्सु संस्थानस्यैव जातित्वे, तयंजकत्वे वाभ्युपगम्यमानेपि, गोमहिपादिषु यथा विलक्षणावयवसन्निवेशेन गोत्वमहिपत्वा दिजातिभेदसिद्धिः, न तथा त्राह्मण- क्षत्रियादिषु ब्राह्मणत्यादिजातिविशेषसिद्धिः । तत्र मनुष्यत्वानुगुणसंस्थानातिरिक्तस्य कस्याप्यदर्श- नेन मनुष्यत्वमात्रस्यैव सिद्धरित्याशयः | gajm.pi goria त्राह्मणत्वादिजातीनिमित्तीकृत्य । चिधिक ं- विधिनिपेधी | निषेध थाप्यत्यन्तमप्राप्तार्थकत्वेन विधित्वम् । “अष्टवर्षं ब्राह्मणमुपन- यीत” । " नवमे राजन्यं” “तस्माच्छूद्रस्य समीपे नाध्येतव्य” मित्याद्याः । ततञ्जात्यभावे तत्त- नियतत्रर्णाश्रमधर्मानुष्ठानासिद्धेर्विधीनामननुष्ठापकत्वलक्षणमप्रामाण्यं स्यादित्याह- प्रमाणbuy. व्र ं इति । तथा च प्रामाण्यं दुर्वचमित्यर्थः । तदुक्तेरनुपपन्नत्वे हेतुमाह- अबाधितेति । ब्राह्मणत्वा- दिकं नोपलभ्यत इति, किं तेपायभावादुच्यते । किं वा तेषां पूर्वस्थितानामपि सम्प्रत्युपप्लुतत्वात् । उपप्लवे च किं तेषां क्वचिदुपप्लवः, अथ सर्वत्रेति विकल्पाः । तत्र प्रथमं निराकरोति- अबाधि - तेति । अयं भावः- ब्राह्मणत्वादिजातिर दृष्टसम्बन्धविशेषरूपेति देवताधिकरणे श्रुतप्रकाशिकाचार्याः। सेश्वरमीमांसायां " शास्त्रदृष्ट विरोधाचे” तिम्रत्रे, तच्चटी कार्यांांचोद्रिक संस्यादिरूपेति श्रीमदाचार्या आहुः । एतयोर्भवतु कामं या कापि वा ब्राह्मण्यादिजातिः । ब्राह्मण्यादीनामवयवसंस्थान रूपता तु नाभ्युपगम्यते । ततश्चानुपलं मोपपत्तिः । आगमप्रामाण्ये तु “सन्ततिविशेषप्रभवत्वमेव ब्राह्मण्यम् । तचान्वयव्यतिरेकाभ्यां यथालोकं कार्यान्तरवदुपगन्तव्यमि " त्यन्वग्राहि । तथाचागोपालमवाधित- गोत्रादिसारणेनाध्ययनशिखायज्ञोपवीतपालाशदण्डमज्यजिनधारिणो वा “यं ब्राह्मण” इत्यादि प्रतीत्या ब्राह्मण्यादिकं दुरपह्नवम् । अन्यथा कस्यचि देवदत्तपुत्रत्वादिकमपि नसिद्धयेदप्रत्यक्षत्वा- दिति । अनादिपरिग्रहपरम्परा- अनादेः कालाच्छिष्टाना “मयं ब्राह्मण” इत्यादिपरिग्रहपरम्परा | द्वितीयं ध्वंसयति- अनादौ खल्चिति । “अनादौ खलु संसारे दुर्वारे मकरध्वजे । कुले च कामिनीमूले का जाति परिकल्पने” ति पूर्णश्लोकः । “स्त्रीषु दुष्टासु वाप्य जायते वर्णसंकर”
- ·
- ப்ராம்மணக்ஷத்ரியா திஜாதிகள், ஆடு மாடு என்னும் ஜாதிகள்போல கண்ணுக்கு இலக்க காகாது நிற்க இவற்றை வைத்து விதிகிஷேதசாஸ்த்ரங்கள் சொல்வதெல்லாம் நிர்மூலமே யன்னோ என்று நீங்கள் கேட்பீர்கள். இதற்குப் பலவிதமாக விடை தாலாம். முதலில் நிசா-
- 34
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- “अनादी खलु संसारे” इत्यादि fuipGaov चिपयका विप्लव
- अनुपप्लुत- वर्ग अनन्तrono, संसार सर्वोपवसन्ति pi’ Gunaji चातुवर्ण्यादि व्यवस्थितसृष्टि upsarg, वर्णादिव्यवस्थः कं gopuS. “कस्य दोषः कुले नास्ति व्याधिना को न
- 1
- ।
- इति गीतायामर्जुनवचनं च । “विषयsimail.i विप्लव 2gb” इति । अन्वारुह्य चादोयम् । वस्तुतस्तु क्वचिदपि विप्लवो नास्त्येवेति भावः । अतएव च सेश्वरमीमांसायां “या च कामिनीमूलत्वादिरुपप्लवशङ्का, सा सर्वप्रवृत्तिविघातिनी । अतिशङ्कायास्सर्वत्र सुलभत्वात् । न च स्त्रथपराधमात्रेण पुरुपस्यान्यप्रसूतत्वमनुमातुं शक्यते । अपराधिनीनामपि भर्तृनिमित्त प्रसवस्थापि दर्शनेनानैकान्त्वात् । सवर्णेनान्येन संयोगे च संकशभावात् । संकरजातानामपि उत्कर्षादिना सप्तमे, पंचमे वा वर्णान्तरापत्तिस्मरणा” च्चेति । अस्यान्यार हावादस्योत्तरमाह- अनुपप्लुतेति । " चातुवये च लोकेस्मिन् स्वे स्वे धर्मे नियोक्ष्यतीत्युक्तरीत्या धार्मिकेराजभिः “नारीणां व्यभिचाराच्चापन्यायाच्च महीक्षिताम् । विप्राणां कर्मदोषाच्च प्रजानां जायते भय” मित्युक्त भयस्थानान्यभिलक्ष्य " तस्माद्राज्ञा विशेषेण विकर्मस्था द्विजातयः । नियम्यास्संविभज्याश्च प्रजानुग्रहकारणात् ।। इति रीत्या निय- न्त्रणाद्विप्लुतांशस्वल्पोनुपप्लुतांशस्त्वधिक इति न जात्यव्यवस्थेति भावः । ननु सर्वकालेष्वपि सर्वत्र दुष्टानां राज्ञां सम्भवात्प्रजासु सार्वत्रिको जातिसंकरस्स्यादेवेति तृतीयं पक्ष प्रतिक्षिपति- संसारॐ$Go इति । तथा हि श्रीविष्णुपुराणे - ( गद्यं) " श्रौतस्मार्ते तु धर्मे विप्लवमुपागते क्षीण- प्राये च कलौ” इत्यारभ्य सर्वेश्वरः कल्किरूपेणावतीर्य दुष्टराजशिक्षया “स्वधर्मेषु चाखिलमेव स्थापयिप्यती"त्युपसंहृतम् । सेश्वरमीमांसायामप्ययमेवार्थ:- " किंचेदमुपप्लव चोद्यमर्धलोकायतिय- मतमित्र सेश्वरमत्यन्ताय नास्कन्दति । तथा हि- परम पुरुषस्स्थावरजंगमात्मकं सर्वं जगदुपसं हन्ये”- त्यादिना प्रत्यपादि । तथा च निगमयति- वर्णादिव्यमस्थेति । तर्हि कस्य दोषः कुले नास्तीत्या- दिना सर्वत्र संकरादिकुलदोपसद्भाववचनस्य का गतिरित्यत्र नत्तात्पर्यमाह- कस्य देप इति । க்ஷேபமாக இதுவரை தொன்றுதொட்டுவந்த ஜாதிவிபாகத்தை ஒரே வார்த்தையில் இல்லை என்னப்போகாது என்று சொல்லுவோம். இங்கு சிலச் சொல்வதுபோல் “ராதியாவது.வ்யா வஸ்தையாவது, அநாதியான ஸம்ஸாரத்தில் இனவருத்திபெண்களாலேயாய் அண்கள் பெண்க ளுக்கு அடிமையாய் இருக்கும்போது யார் யாருக்குப்பிறந்தவன்? எவன் எந்தஜாதி? எல்லாம் ஒரே குழப்பம்’’ என்ற நிலையிருந்தாலும், பல பதிவ்ரதாஸ்த்ரீசுன்மூலமாய் கலப்பற்ற ஜாதி வர்க்கம் அகந்தமாக உலகில் இன்றளவும் இருக்கிறது. மேலும் இப்படி ஜாதிவ்யவஸ்தை குலைந்துபோனாலும் மறுபடி தர்மஸ்தாபனார்த்தமாக ஸர்வேசவான் இங்கு வந்து பிறந்து நான்கு வர்ணங்களையும் நிலைநாட்டிச்செல்வானாகையாலும் ப்ராஹ்மணக்ஷத்ரியாதி ஜாதிமர்யா தைக்குக் குறைவில்லை. யாருடைய குலம் குற்றமற்றிருக்கிற வ்யாதியுறாதவன் எவன்? அநாதியான ஸம்ஸாரத்தில் துக்கப்படாதவர் எவர்? ஸுகம் எங்குதான் நிலைத்துரிற்கிறது,लोकायतिकमङ्गाधिकारः
- पीड्यते । केन दुःखं न संप्राप्तं सुखं कस्य निरन्तर” मित्यादि
- ।
- ।
- परपरिवादादिनिवृत्तिमात्र
- 55
- तात्पर्य. गन्धविशेषपयः प्रतरणादिलिङ्गसहकृतप्रत्यक्ष कृn Gov घृतरत्नविशेषादिजाति के 600 स्व वेंपामेव वर्णानां स्वधर्माच्च्यवते नर इत्यादिवचनमादिशब्दार्थः । परपरिवादादीति । " पररन्ध्रेषु जात्यन्धाः परदारेष्वपुंसकाः । परीवादेषु ये मृकास्तेतीवदयिता ममे” ति भगवता कथनात् ना- न्यान् परिवदेत् । अन्यथाऽस्मत्कुलेष्वपि तत्तुल्यदोपसंभवात् तेऽस्मान् परिवदेयुरिति, परस्परपरि- चादपरम्पराया अविश्रमापत्तेरिति पूर्वोक्त श्लोकतात्यं बोध्यम् । परिवादादीत्यादिनोपहासप्रहारादयो विवक्षिताः । एवं खमते अदृष्टविशेपादिरूपायाः ब्राह्मण्यादिजातेरतीन्द्रियत्वेपि तत्सिद्धिप्रकार- मुक्त्वाऽतिरिक्तजातिवादिनैयायिकादिमतेन तस्याः प्रत्यक्षत्वमपि सदृष्टान्तं साधयति - गन्धविशे- पेति । गोघृतादेर्द्रवत्वादिना माहिपादितुल्यत्वेपि गन्धरूपविशेपादिज्ञानसहितेन चक्षुषा वैजात्य- प्रत्यक्षं भवति । पयः प्रतरणेति । उदशरावादाचाप्लवनमित्यर्थः । तदुक्तं बृहत्संहितायां “सर्व- द्रव्याभेद्यं लध्वंभसि तरति रश्मिवनिग्धम् । तटिदनल शक्रचापोपमं च वज्रं हितायोक्तम् । इति । तथा च पयः प्रतरणादिना लिङ्गेन रत्नविशेषवचत्वजातिप्रत्यक्षं भवति । प्रतरणादीत्यादिनाऽभ्यास- पाटवादिकं गृप्यते । तथैव प्रकृतेपि " तथा च सन्ततिस्मृत्याऽनुगृहीतेन चक्षुषा । विज्ञायमानं त्राह्मण्यं प्रत्यक्षत्वं न मुंचती” त्यागमप्रामाण्योक्तदिशा त्राह्मण्यादीनां प्रत्यक्षत्वमेवेति भावः । न चात्रग्रहणमनुमितिरेव, लिंगज्ञानजन्यत्वादिति वाच्यम् । लिङ्गज्ञानस्येन्द्रिय सहकारिमात्रत्वेने - न्द्रियाणामेव प्राधान्यात् । अन्यथा संस्कारसचिवेन्द्रियजन्यायाः प्रत्यभिज्ञाया अपि प्रत्यक्षत्वं न स्यात् । तत्र तत्र करणखभावानुरोधेन चिचित्रसहकारिवर्गापेक्षणात् । सहकारिणं विना कार्यों- त्पत्त्ययोगाच्च । • तदुक्तं वार्तिके “न हि तत्करणं लोके वेदे वा किंचिदीदृशम् । इतिकर्तव्यता- साध्ये यस्य नानुग्रहेऽर्थितेति । ननु ब्राह्मण्यादीनां संस्थानरूपत्वे संस्थानव्यंग्यत्वे वा प्रत्यक्षत्वमुप- पद्यते । तत्तु न संभवति, मनुष्येषु सर्वत्र संस्थानसाधारण्यात् । नापि ब्राह्मणादिमातापितृ जन्यत्वं ब्राह्मणत्वादि, कुम्भोद्भवादिषु अयोनिजेषु व्यभिचारात् । किन्तु " तमश्शूद्रं रजः क्षले ब्राह्मणे सत्व- मुत्तमम् । इत्येवं त्रिषु वर्णेषु विवर्तन्ते गुणास्त्रयः । इत्याथमेधिकपर्वोक्तक्रमेण " रजस्तमोभिभवे- नोद्रिक्तमत्ववत्वं ब्राह्मणत्वं, तमस्सत्वाभिभवेनोद्रिक्तरजोगुणवत्वं क्षत्रियत्वं रजस्सत्वाभिभवेनो- द्विक्ततमस्कत्वं वैश्यत्वं, रजस्सत्याभिभवेनाधिकोद्रिक्ततमस्कत्वं शूद्रत्वमितीत्थमेव वाच्यतया तेषु न प्रत्यक्षं प्रमाणं भवितुमर्हतीत्यत्र पूर्व “अबाधितानादिपरिग्रहेत्यादिनोक्तमपि समाधानं सह- என்று பெரியோர்கள் பேசியிருப்பது உண்டாகிலும், அதற்கு “நாம் பிறரிடம் குற்றம் காண் பது தவறு, நம்மிடம் எவ்வளவு குறைகளிருக்கின்றனவோ? குற்றமற்றவர் யார்?” என்று உப தேசிப்பதில் நோக்கு. ‘‘பசுவின் நெய் இது ““இது இன்னஜாதிசத்ரம்” என்று அந்தந்த ஜாதி
- 36
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- I
- Goma निर्वाहि
- Lenin ह्मणत्यादिजाति
- तमश्शूद्रे रजःक्षत्र” इत्यादिक app Gur शारीरगुणत्रयतारतम्यलक्षणजातिपक्ष के ही चार क्रमादिव of GunGov अयाधित- परिग्रहादिकक्षा प्रमाण.amb. मनुष्यत्वजातिGunf अयान्तरजातिठा & अनुलोमप्रतिलोम- ष्टान्तमत्र विशदयति- तमक्शूद्र इति । शारीरगुणत्रयेति । " न तदस्ति पृथिव्यां वा दिवि देवेषु वा पुनः । सत्त्वं प्रकृतिजैर्मुक्तं यदेभिस्यात्त्रिभिर्गुणैः” इत्युक्तया एकैकस्य मनसि चैवंविधत्रिगुण- परिणामकृतत्राह्मण्यादिकं वर्तते । तथापि तदागमापायि सवं सर्वत्र भवेच्च । तस्य वर्णाश्रमाद्यनि- यामकत्वेन प्रकृतेऽचिचक्षणात् शारीरेति । शरीरगतमामरणस्थायि तदधिकृत्य हि विधिनिषेधादि- प्रवृत्तिः । तत्रैव च परेषां विवादः । वारक्रमादीति । सूर्यगत्या प्रथमादितिथीनां मेपादिराशीनां चन्द्रसंचारेण कृत्तिका दिनक्षत्राणां च क्रमस्वीकारेपि, भान्यादिवारक्रमे नानन्यथासिद्धं लिङ्ग स्ति । अथाप्यनादिशिष्ट परम्परापरिग्रहेणैच तत्क्रमसिद्धिरिति यथा, तथा “यं ब्राह्मण” इत्यादि पूर्व. पूर्वपरिग्रहपरम्परयैव ब्राह्मण्यादिसिद्धिरिति भाव्यम् । ब्राह्मण्यादीनामदृष्टविशेपशक्ति विशेपादिरूप- त्वेपि पूर्वपूर्वपरिग्रहपरम्परैव प्रमाणमिति पुरस्तादुक्तम् । नन्वथापि चातुर्वण्यं मयासृष्टमित्युक्त- ब्राह्मण्यादिमनुष्यत्वावान्तरजातिसद्भावेपि ततोप्यधिकसूतमागधादिजातिसच्चे किं प्रमाणम् ? । तथा च सर्वा अपि जातयस्सांकेतिक्य एवेति न जातिव्यवस्था सिद्धयतीत्यत्राह - मनुष्यत्वादीति । अनुलोथेति । पूर्वपूर्वजातीयपुंसो चरोत्तर जातीय स्त्रियामुत्पादिता अनुलोमारसचणः प्रादयः । एतद्वि- परीतक्रमेणोत्पादिताः प्रतिलोमास्यूतमागधादयः । अनुलोमप्रतिलोम परस्परसम्बन्धेन जातास्संकी- र्णाः । तथा च श्रीपाद्मसंहिताचचनं चर्यापादे प्रथमाध्याये “सत्वं रजस्तमश्चेति त्रैगुण्यं कमला- सन | तन्मयीं तनुमास्थाय ससर्जाहं पुरा प्रजा” इत्यारस्य त्रिगुणात्मकशरीरसंवन्धपूर्वकं सत्यादि- गुणोन्मेषकाले भगवता स्वमुखबाहूरुपादतो व्यवस्थितवर्ण सृष्टिमभिधाय तत्तद्गुणकर्तव्य विशेषांचो- पदिश्यानन्तरं “शूद्राशूद्रस्य भार्यैका, सा च स्वा च विशस्स्मृता । ते च स्वा च क्षितीशस्य ताथ स्वाचाग्रजन्मन” इति वर्णानां विवाहयोग्य स्त्री नियमं प्रदर्श्य, “खासु प्रजास्सजातीयाश्चातुर्वर्ण्य- க மணம், நீர்மேல் மிதந்துவருவது முதலிய அடையாளங்களால் காண்பதுபோல், ப்ராஹ் மணாதி ஜாதிகளையும் அதன் அதன் விளைவான சில கார்யங்களைக்கொண்டு காணலாம் என்றும் சிலவாராயர்கள் சொல்லுவர். இவ்விதம் ப்ராஹ்மண்யாதிஜாதிகள் அவயவங்களின் அமைப்பு முறைதான் என்பதை ஒத்துக்கொள்ளாது, ஸத்வம் ரஜஸ் முதலிய குணங்களின் தூக்கல் தாழ்த்தலால் ஜாதில்யத்யாணம் ஏற்படுகிறது என்போர்க்கும் நாம் சொல்லும் ஸமாதாநம் இதுதன், இன்ற ஞாயிறு நாளை திங்கள் என்ற வாசமுறைகளை எப்படி தொன்றுதொட்டு வருவதால் ஆசேபியாமல் ஒத்துக்கொள்ளுகிறோமோ? அவ்விதம் இதிலும் ஆக்ஷேபம் இருக்கலாகாது என்றுதான். மனிதன் லாம் ஓர் இனம் என்பது தவிற மனிதனுக்குள் ப்ாஹ்மண்யாதி ஜாதிபேதம் இருக்குமாகில் ‘அநுலோமம், ப்சதிலோமம்” முதலிய ஸங்கா
- ।
- Inf
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 37
- संकीर्णोत्पत्ति घटिना नवां 2. चिजातीय संसर्ग विरोध.
- अभ्यत्वगर्दभत्वगोमायुत्वसारमेयत्वादिजातिभेद वेसराद्युत्पत्तिsanonin Go संकीर्णोत्पत्ति ठ
- வைதிகமார்க்கம் வெறும் ஜீவனோபாயம் மட்டுமன்று. वैदिकमार्ग बहुविध नियमहेशोत्तर पित्रादिक्रमेण प्रवृत्तni Gunda Go बुद्धि- मितीरितम् । अपरेतरजाती च गुण्डगोळकसंज्ञिते । जारै रुत्पादिता वर्णास्वर्णास्वेव भीरुपु । सभर्तृकासु गुण्डोसौ गोळको विधवासुतः ।” इत्यादिना, “प्रतिलोमानुलोमाभ्यां प्रतिलोमानु- लोमतः । बहवस्संकरा जाता यथाभीरादिजातयः " इत्यन्तेन संकरजात्युत्पत्तिप्रकारा बहवो दर्शि- ताः । पराशरमाधवीये चाचारकाण्डे द्वितीयाध्यायेऽस्य विस्तरो बोध्यः । घटिgion] ना इति । किमनुलोमादिषु ब्राह्मणत्वक्ष वियत्वाद्योरेकैकमस्ति ? उतोभयम् । अथवोभयातिरिक्तम् । आद्ये एतद्वा तद्वेति नियामकाभावः । द्वितीये विरुद्धजातिद्वयसमावेशप्रसङ्गः । तृतीये तथा क्वचिदप्यदर्शनेन प्रमाणाभाव इति कथमनुलोमादिजात्युत्पत्तिर्घटेतेति भावः । क्वचित्पितृगतजातिद्वयातिरेकेण जात्यन्तरोत्पत्तिं निदश्यैतत्समाधत्ते - अश्वत्यगर्दभत्वेति । इमा जातयः ब्राह्मण्यादिस्थानापन्नाः ! विजातीयसंसर्गेति । अश्वगर्दमींसंयोगेनेत्यर्थः । अत्र वेसरेत्येव पाठः । कल्पद्रुकोशे- “अथ वेसरः । सकृद्रभोऽश्वावरजस्सन्तुष्टो मिश्रजः क्षमी” ति पाठात् । वेसर:- Gar Ganga इति भाषायां प्रसिद्धः । तथा चात्र यथाऽश्वत्व गर्दभत्वा दिव्यतिरेकेण वेसरत्वादिरन्या जातिरङ्गीक्रियते, तथा प्रकृते- प्यनुलोमादौ ब्राह्मणत्वक्षत्रियत्वादिव्यतिरेकेण सूतमागधत्वा दिजाति स्वीकार इति तृतीय एव पक्षः प्रमाणवानित्याशयः । उत्पत्ति TiGun- उत्पचेस्संभववत् । सम्भवश्चात्त्राविरोधः । यदपि पूर्वमुक्तं “वैदिकमार्गस्य बुद्धिपौरुषहीन पुरुषजीविकार्थत्वमिति, तदपि निराकरोति- वैदिक- मार्ग इति | क्लेशोत्तरेति । स्नानोपवासतपः वलेशबहुळत्वादित्यर्थः । पित्रादिक्रमेणेति । प्रिय- हितपरमातृपितृगुरुप्रभृतिभिः प्रवर्तनादित्यर्थः । एतदुक्तं भवति - “ब्राह्मणस्य च देहोयं नोप- भोगाय कल्पते । इह क्लेशाय महते प्रेत्यानन्तसुखाय चेति” रीत्या सर्वस्वदक्षिणया सर्वत्रन्धुपरि- त्यागेन सर्वसुखविमुखो ब्रह्मचर्येण तपसा श्रद्धया यावज्जीवं गुरुकुल आत्मानमवसादयेदित्यादि- (கலப்பு) ஜாதிகள் உண்டாகின்றன என்பது எப்படி பொருந்தும். மேல் ஜாதிக்காரனுக்குக் கீழ்ஜாதிக்காரியிடம் பிறந்தவன் அதுலோமன். இதற்கு மாறிப்பிறந்தவன் பாதிலோமன். ஜாதியாயுள்ளது கலவாது, கலந்தால் ஜாதியன்று என்று ஸித்தாந்தமல்லவா என்று இங்கு சிலர் கேட்பர். குதிரை கழுதை முதலிய ஜாதிகள் உண்டாகியிருக்க. குதிரைக்கும் கழுதைக் கும் உண்டாகும் கோவேறுக்கழுதை என்றும் ஒரு கலப்பு ஜாதியிருப்பதுபோல் கண்ணால் காண்பனவற்றில் குற்றம் ஒன்றும் சொல்லமுடியாதாகையால் இங்கும் ஒருவித தோலும் இருப்பதாய் தெரியவில்லை.
- 38
- पौरुपही नजीवि
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ गतानुगतिकलोकवचनार्थ
- मूल DIऊ अविच्छिन्न सम्प्रदायका Lou
- யாக்கி,உற்றதுபற்று என்னவும் ஒண்ணாது,
- शङ्कितं 3. Gun का 600 का. अनादिवेद-
- 46rgina oculijana Gun
- சரீரத்தை ஆத்மா என்றது தவறு
- शरीर आत्मा नळीmoji अनुपपन्न. “अवयवितयेदं कुर्वाणः " 66 श्लोक -
- प्रसिद्धबहुविधनियमक्लेशोत्तरत्वात् बुद्धिपौरुपहीन जीविकार्थत्वं न संभवति । नह्येवंविधविविध- दुःखसन्ततिभागिनी काचिज्जीविका भवितुमर्हति । पित्रादिक्रमेण प्रवृत्तत्वाद्गतानुगतिकलोक- चंचनार्थत्वमपि न संभवति । न हि पितरस्वं पुत्रं विग्रलभन्ते । ते पि स्वपितृभिर्विप्रलब्धाः, तेपि च तथेति चेत् । न तर्हि विप्रलिप्सुः कश्विदत्त भवति । यस्मात्प्रतारणशंका स्यात् । इदम्प्रथमत एव कश्चिदनुष्ठायापि धूर्तचकः पराननुष्ठापयतीति चेत् । किमसौ सर्वलोकविलक्षण एव । यस्स्वयं सुख- लवविधुर आत्मानं यावज्जीवमवसादयति । नह्येतावतो दुःखराशेः प्रतारणसुखं गरीयः । कथं चैनमन्ये प्रेक्षापूर्वकारिणोऽनुविदध्युः । केन वा चिह्नेनायमीदृशस्त्वया लोकोत्तरप्रज्ञेन प्रतारक इति निर्णीत इति । अधिकमुदयनग्रन्थादौ द्रष्टव्यम् । पूर्वोक्तं वैदिकमार्गस्य राजादि संकेत सिद्धसमय- तुल्यत्वमपि प्रतिक्षिपति - अनादिवेदमूलेति । Lii- मार्गः । & इत्येव पाटः । केनचित् कल्पितेत्यर्थः । Lima ima- सव्यदक्षिणहस्तविभागः । तत्र हि पूर्वपुरुपसंकेतं विना नान्यन्मूलम् । न तथा वैदिकाचार इत्यर्थः । appp- अवर्जनीयतयाऽऽपतितं किंचि दातिष्ठ ।
- पूर्वं " शरीरप्राणवैश्वानरे” त्यादिनोक्तेषु शरीरात्मवादं निराकर्तुं प्रतिजानीते शरीरGw आत्मेति । स्थूलोहमित्यादीनाम् अयो दहतीति प्रतीतिवत्पृथक्प्रतिपच्यनर्ह संसर्गमूलकत्वेन भ्रान्तित्वस्यानन्तरमेव वक्ष्यमाणतया शरीरात्मवादस्य निष्प्रमाणकत्वादित्यर्थः । उक्तामेवानुपपत्तिं विवरीतुं देहात्मनो वैधम्र्म्य, वैधर्म्येपि स्थूलोहमित्यैक्याध्यासोपपत्तिं च सदृष्टान्तमाह- अवयव - तयेत्यादि महावाक्येन । … बहिष्करणैर्वषु निरवयव को हंकारार्हः पुमान् करणातिगः । स्फुरति हि जनाः प्रत्यासरिमौ न विधिंचते तदधिकुरुतां शास्त्र रमेश ते पग्लोकिनि । इति श्रीरङ्गराजस्त वे
- வைதிகஸம்ப்ரதாயம் பலவிதகாயக்லேசங்கள், கடும் நியமங்கள், நிறைந்ததாய் இருக்- கையால், சில சோம்பேறிகள் தாங்கள் வயிறு வளர்க்க இவ்விதம் கட்டிவிட்டனர் என்று சொல்லமுடியாது. பாட்டனார் தகப்பனார் முதலாக வந்த பரம்பரைஸம்பிரதாயமாக இருக்கிற படியால், இதில் வஞ்சனைக்கு ஏதும் இடமில்ல . அநாதிகாலமாக வேதமூலமாய் இடையறாது ஒழுகிளரும் இந்த ஸம்ப்ரதாயத்தை இன்று நேற்று ஒருவன் கட்டின இடதுகை, வலதுகை, நடைமுறைபோல் அலக்ஷ்யமாக ஒதுக்கித்தள்ளவும் முடியாது.
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 39
- Luig. शरीरा पांचभौतिकपाणिपादादिसंघात “2560/6 शरीर” 16 mms cofou GumLG G♚mouni चक्षुरादिकरणकं विषय, चक्षुरादिकरणसंयोग ं 9won - Gunay, ज्ञाता आत्मा एकरूप सर्वावयवप्रदेश ॐ ॐ ॐ सुखादि- भट्टपराशरपादाः । एतदर्थश्च मूल एव स्फुटीभविष्यति । पाणिपादादिसंघातेति । अवयवितयेत्यस्येदं चिचरणम् | सिद्धान्ते संघातातिरिक्तावयव्यभावात् । एतदुक्तं भवति । आत्मानोऽवयवसंघातात्म- कत्वे, आत्मप्रणिधानेऽवयवप्रणिधानस्यापि प्रसङ्गः । तथाचात्मसिद्धिः - “नियमित वहिरिन्द्रिय- वृत्तेरवहितमनसोऽहमिति स्वात्मानमवयतः करचरणाद्यवयवा न भासन्ते । स्थवीयसि चावयविनि शरीरेऽहमिति गोचरेऽभ्युपगम्यमानेऽवश्यमवयवप्रतिभा सेनाप्यन्वविना भाय्यम् | नास्ति संभवः, अवयवी स्थवीयान् प्रचकास्ति अवयवास्तु न केचन प्रथन्त इति । न चावयविनि वहिरिन्द्रिय- ग्राह्य एवायन्नियम इत्युत्प्रेक्ष्यम् । प्रमाणाभावात् । अन्तःकरणस्य केवलस्यावयविनि वृत्यसंभवाच्च । बायोस्तु रूपाद्यभावात् केवलस्पर्शाधारतयोपलम्भः । तत्रापि तादृशानेकावयवप्रतिभासोरस्येव । स्पृश्यमान इव घटादाविति न तेन व्यभिचार” इति । इति । पांचभौतिक्रेति । एतेन कार्यद्रव्य- गतानां आगन्तुकविशेषगुणानां कारणगुणपूर्वकत्वनियमेन कथमतत्पूर्वकश्शरीरे चैतन्यगुणरसंभवे- दिति सूचितम् । “पंचभूतसंघाते” त्यनुक्त्वा “पांचभौतिकपाणिपादसंघाते” त्युक्तथाऽधिकया, शरीरे चैतन्याङ्गीकारे, शरीरस्य पाणिपादादिसंघातरूपत्वेन पाणिपादादिषु प्रत्येकं तदंगीकार- प्रसङ्गेन शरीरस्यानेकचेतनाधिष्ठितत्वप्रसङ्ग इति दोपोपि दर्शितो भवति । “संघातपरार्थत्वा” दित्यु- क्तरीत्या शयनासनादेखि शरीरस्यापि संघातात्मकस्य परार्थत्वेनात्मनश्चापरार्थत्वेन कथमुभयो- रैं क्यमिति कथनाय संघातशब्दप्रयोगः । एवं युक्तिमात्रेण तयोर्भेदं निरूप्यं प्रत्यक्षतोपि निरूप- यति- शुक्र शरीर इति । “इदंकुर्वाण” रित्यस्य विवरणमिदम् । अहमिति प्रत्यगर्थ- तया भासमानस्यात्मन इदमिति परागर्थतया भासमान देहा भेदो नोपपद्यत इत्याशगः । “चहिष्कर- " रित्यस्यार्थ विवृणोति - चक्षुरादिकरणेति । “स्फुरती” त्युचरार्घादाकृष्यते । शरीरं नात्मा बहिरिन्द्रियग्राह्यत्वात् घटवदित्यनुमानमिहाभिप्रेतम् । “बहिष्करण रेवेत्यवधारण गर्भत्वमभिप्रेत्याह- चक्षुरादिकरणसंयोगi D♚Gurj| इति । अत्र GTBAimurgi इत्यस्य पश्चात्तनेन
- இனி சரீரமே ஆத்மா என்ற விஷயம் எடுத்துக் கழிக்கப்படுகிறது. சரீரம் இருக்கும் படியைப் பார்ப்போம். ஆத்மாவின் தன்மைகளையும் ஆராய்வோம். இது இரண்டும் ஒசே வஸ்து என்னலாமா கூடாதா என்பது அப்போது விளங்குமல்லவா? சரீரம் பஞ்சபூதங்களா- லான கை கால் முதலிய பற்பல அங்கங்களின் கூட்டு, ‘இந்த உடல் என்னுடையது” என்று நாள் என்ற ஆத்மாவைவிட வேறுபட்டுத் தோன்றுகிறது. கண் முதலிய ஜ்ஞானக்கருவிகளால் தோன்றி, அக்கருவிகள் வேலைசெய்யாதபோது தோன்றுவதில்லை. ஆத்மாவோ, ஒருமித்த
- 40
- देशिका शयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- कंठ प्रतिसन्धाता Quini अहंबुद्धिविषयon बाह्येन्द्रिय Ganga, समाहित कर- पाऊल प्रत्याहरणदशे का @ung देहpani.
- 1013 zimburghii इत्यनेन अन्वयः । तथा चानेन वाययद्वयेन देहात्मनोरस्वभावद्वयस्य समुच्चयः उक्तो भवति । बाह्येन्द्रियप्रत्याहरणदशायामप्यात्मभानस्याग्रेऽवैच वक्ष्यमाणतया तद्विरद्ध- स्वभावो देहो नात्मेत्यर्थः । एतावता देहधर्मानुक्त्वा अथात्मस्वरूपमाह - ज्ञाताना इति आत्मनो ज्ञातृत्वमेव देव्यावृत्तौ पर्याप्तं लिङ्गमित्याशयेन ज्ञातेत्युक्तिः । तदुक्तमात्मसिद्धी- दृढ एव शरीरे विरोधिगुणापातमन्तरेण कुसुमविलेपनगन्ध इव निवर्तमान चैतन्यसुखादिर्न तद्गुणो भवितुमर्हति । न खलु तद्विशेषगुणा रूपादयस्तथा निवर्तन्ते” इति । “निरवयवक” इत्येतत् विशदयति- एक रूप इति । अनेन फलितमाह - सर्वावयवेति । अवयवसंघातस्य जीवत्वे समुदायस्य प्रत्येका- नतिरेकादात्मनोऽनेकरूपत्वप्रसंग: । एकस्यैवावयव विशेषस्य तच्चे तु सर्वशरीरव्यापि सुखादिप्रति- सन्धानं न स्यात् । अतिरिक्तजीवाङ्गीकारे च हृदयादिप्रदेशविशेषस्थितस्य तस्य धर्मभूतज्ञानव्यात्या सर्वात्रयवप्रत्यासत्तेरविशिष्टत्वात्सर्वशरीरव्यापि तदनुसन्धानं युज्यत इति भावः । अहंकारार्ह इत्य- स्यार्थ दर्शयति- अहंबुद्धिविपय इति । “करणातिग” इत्युक्तं विवृणोति - बाह्येन्द्रिय क ar]Go इति । करणातिगस्यैव स्फुरणोक्त्या फलितमाह- समाहितं इति । अवहितस्येत्यर्थः । प्रत्याहरणदशेति । अत्र “स्वविपयासम्प्रयोगे चित्तस्वरूपानुकार इवेन्द्रियाणां प्रत्याहार” इति पातंजलमूत्रम् । “यथा मधुकरराजं मक्षिका उत्पतन्तमनृत्पतन्ति, निविशमानमनुनिर्विशन्ते, तथे- न्द्रियाणि चित्तनिरोधे निरुद्धानीत्येष प्रत्याहार” इति व्यासभाष्यम् । वाचस्पतिरपि - चित्तमपि मोहनीयरंजनीय कोपनीयैश्शब्दादिभिर्विपयै र्न संप्रयुज्यते । तदसंप्रयोगात् चक्षुरादीन्यपि न संयुज्यन्त इति सोयमिन्द्रियाणां चित्तस्वरूपानुकार” इत्याह ! श्री विष्णुपुराणेपि- शब्दादिष्वनु- रक्तानि निगृह्याक्षाणि योजयेत् । कुर्याच्चित्तानुकारीणि प्रत्याहारपरायण इति प्रोक्तम् । प्रत्याहरण- दई.nigi इत्यपिना धारणध्यानादिदशा ग्रहणम् । उत्तरोत्तरदशासु वैशधं भाव्यम् । तथा च न्याय- परिशुद्धिः - अपि च समाहितधियामस्मदादीनामपि निरुद्धबाह्यकरणवृत्तीनां मात्रया मनःप्रणिधा- नेपि, गृहालोकयोरिव देहदेहिनोभेदोपि स्फुरत्येव । निप्पन्नसमाधीनान्तु विशदतम इति विशेष इति । “एनमात्मा स्वतस्सियन् आगमेनानुमानतः । योगाभ्यास वास्पष्टं प्रत्यक्षेण प्रकाशत इति च यामुनाचार्याः । स्पुरतीत्यस्यार्थान्तरमभिप्रयन्नाह - देह इति । अनयोर्यद्यपि भेदस्स्फुरति, अथापीत्युत्तरत्रान्वयः Gaung- वैधम्यं । तदुक्तं यामुनाचायें- “उत्पत्तिमधात् வஸ்துவாய் தோன்றுகிறது. சரீரத்தின் எல்லா இடங்களுக்கும் பொதுவாய் ஸ சதுக்காதி- களை உணருகிறது.சரீரத்தைப்போல் இது என்று தோன்றாமல் நான் என்று தோன்றுகிறது.
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- .
- 41
- வேறுபாடு தோற்றாகிற்க, காய்ந்த இரும்பில் எஎசஎக் காண்கிறன், இலம்பு சிவந்தது சனமா- @p1&mGunGoo संसर्गविशेष Go ‘स्थूलोह” मित्यादिप्रत्ययव्यवहारा Girn- पारार्थ्यात्सन्निवेशविशेषतः । रूपादिमुच्चाद्भुतत्वाद्देहो नात्मा घटादिवत् । सछिद्रत्याददेहित्वाद्देहत्वा-. न्मतदेहवत् । इत्यादि साधनैर्न्यायै निषेध्य वर्ष्मणश्चिति” रिति । अथ " जनाः प्रत्यासत्तेरिमौ न विविचत” इत्यस्य समुचित दृष्टान्तप्रदर्शन पूर्वक वाक्यार्थमाह- rip-Qgii ड्रवि । “तप्त- रक्तमयो दहती” त्यादौ कृष्णेऽनुष्णे यायःपिण्डे वह्निधर्माणां रक्तत्वदाहकत्वादीनां पृथक, प्रति- पश्यनर्ह संसर्गविशेषवशाद्यथाऽऽरोपः, व्यवहारथ भवति, तथैच शरीरस्यात्मा पृथक्सिद्धत्वेन तद्धर्माणां स्थूलत्वादीनामात्मन्यारोपपूर्वकं " स्थूलोहं कृशोह” मित्यादयो व्यवहारा भवन्तीत्यर्थः । “तदेवं चैतन्यस्वभावः परिस्फुरन्नपि अयमात्मा गम्मीरजलाशयचर मीनवत् जलसंसृष्टक्षीरवच्च न विचिच्य स्फुटं चकास्ती ‘ति यामुनमुक्तिरिह भाव्या । इयांस्तु विशेषः- पूर्वत्राधेयाग्निधर्माणा- माधारेऽयस्यध्यारोपः । इह त्याधारदेहधर्माणामाधेये आत्मनीति । एतच्च तत्र तत्र प्रवृत्तेनेन्द्रियेण तत्तद्धर्माणामेव ग्राह्यत्वेन, देहविशेष्यकं चाक्षु ज्ञानेन देहधर्माणामेवावगाहन संभवादुक्तम् । आत्म- नश्च चक्षुराद्ययोग्यत्वात् । न चैवमपि दृष्टान्ते अप्रेरयसश्च चक्षुरादिग्रहणयोग्यत्वात्कदाचिदयोधर्मा अपि बहावारोप्यन्ताभिति वाच्यम् । आरोपे सति निमित्तानुसरणात् । न हि निमित्तमस्तीत्यारो- पोवश्यंभावी । बुद्धेरपुरुपतन्त्रत्वात् । वस्तुतस्तु प्रकृतंपि आधेयधर्माणामेवाधारे आरोपः । शरीरस्य आत्मानं प्रत्याधेयत्वाद्विधेयत्वादेति । प्रत्ययो ज्ञानम् । व्यवहारशब्दप्रयोगः । " तदधिकुरुतां शास्त्र” मित्यादेस्त्वयमर्थः । हे जश! ते शास्त्रं त्वदाज्ञारूपं शास्त्रं, परलोकौस्तित्ववादिनि आस्तिके अधिकारिणि, अधिकुरुतां प्रवर्ततां चरितार्थमस्त्विति ।
- 1
- यदप्युक्तं " वाघिusi…” इत्यादिना स्थजादिप्रत्यक्षस्या “ग्निरुष्ण”” इत्यादि प्रत्यक्ष तुल्यत्वं, तदपि दूषयति- दीपवयति । अयं भावः- “सेयं दीपज्वालेति प्रत्यभिज्ञा- प्रत्यक्षस्य नैक्यं पूर्वापरज्वालयोविंदयः । चर्तितैलाद्यवयवसंयोगरूपकारणभेदेन प्रतिक्षण ज्याला-
- கண் முசுளிய இந்த்ரியங்களால் காணமுடியாமல், மனம் குவித்து தியானிப்பவனுக்கு ஸமா श्री- நிலையில் காணப்படுகிறது. ஆக இந்த வேற்றுமைகளால் இரண்டும் வேறு என்று அறியலாம். ani Agin p. 360p - ஹரிக்கிறோம் இரும்பு வேறு கெருப்பு வேறு. இரும்பு சிலப்பன்று. கருப்பு. அது சுடாது ஆனாலும் பேற்க றியபடி பேச்சு வழக்குகிறது அதுபோலவே கான் கருப்பன் இர கவன் என்றாப்போலுள்ள வழக்கெல்லாம். இரண்டு பொருள்கள் பிரிவின்றி ஒன்றிகின்றாள்’ ஒன்றினுடைய தன்மைகள் மற்றொன்றில் ஏறிட்டு பான்பசம் மாருடிச் சொல்லுகிறோம். அதுதான இசண்டிடத்திலும் மேற்கூறிய வ்யவஹாரத்துக்குக் காரணம். மேலும் நேற்றி
- 1
- 42
- I
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- .
- Bor poor. दी पेचयप्रत्यभिज्ञादिकii GunGoo अन्यथासिद्धिसंभावण नांना प्रत्यक्ष “अग्निरुष्ण” इत्यादि प्रत्यक्ष &Gornnaai GandvocounGv. अनन्यथासिद्धव्यतिरेकप्रत्यय - मेदावश्यंभावात् । ऐक्यप्रतीतिस्तु साजात्यालम्बनाप्युपपद्यते, अचिरनिर्वापितारोपितदीपज्वाला- वत् । ततश्च तत्प्रत्यक्षं सम्भाव्यमानान्यथासिद्धि । एवं " स्थूलोह” मित्यादिप्रत्यक्षमपि " रक्त- स्स्फटिक” इतिवत् संसर्गविशेषमूल भ्रमरूपत्वादन्यथासिद्धमिति । एतेन “प्रत्यक्षं कथमन्येन वाधाई भवति ? सर्वेभ्यस्तस्य मलीयस्त्वात्” इति चोद्यं परिहृतं भवति । असंभाव्यमानान्यथासिद्धेरेव तस्य प्राचल्यव्यवस्थापनात् । इदं चाग्रे भविष्यति । अग्निरुष्ण इति । नह्यस्य पूर्वस्येव कथञ्चिदपि अन्यथा- सिद्धिस्सुवचा । यद्यपि कस्यचिद्धातुवैपम्यादिना “अग्निरनुष्ण” इति विपरीतप्रत्ययो भवति, तथापि तस्य दोपमृलतायास्सर्वसम्प्रतिपन्नत्वेन, न तेन, उष्णत्वप्रत्यक्षस्य बाधादिकमिति बोध्यम् । ननु दीपैक्यप्रत्यभिज्ञाया ज्वाला भेदानुमानेनास्तु वाधः । इयं दीपज्वाला पूर्वतो भिन्ना, तत्सा- मग्रीभिन्नसामग्रीप्रसृतत्वादिति । स्थूलोहमित्यादीनान्तु न तथा बाधो ददृश इत्यत्राह- अनन्यथा- सिद्धव्यतिरेकेति । मम शरीरमिति व्यतिरेकप्रत्ययात्, अहं शरीरमिति कदाप्यप्रत्ययात् तेन तदन्यथासिद्धेर्दुर्धचत्वात्, तस्य भेदसाधकत्वेन, देहात्मनोर्भेदस्सिद्ध इति स्थूलोऽहमित्य भेदबुद्धि- र्चाधितेत्यर्थः । ननु विवेकिनां " मम शरीर” मिति शरीरात्मनोर्भेदे प्रतिपन्ने कथं स्थूलोह मित्य- भेदारोपोदयः । “इमौ जपास्फटिकी” इति भेदे प्रतिपन्ने कथं वा “रक्तस्स्फटिक इत्यभेदभ्रमः । जपात्वस्फटिकत्वाभ्यां भेदग्रहेपि, रक्तत्वस्फटिकत्वाभ्यां भेदाग्रहाद्भवति तादृशोऽभेदभ्रम इति चेत्, इहापि अहन्त्वशरीरत्वाभ्यां भेदेऽवगतेपि, अहन्त्वस्थूलत्वाभ्यां भेदानवगमात् स्थूलोहमिति अभेदबुद्धिर्जायत एव । अहन्त्वस्य स्थूलत्वाविरोधित्वात् इति गृहाण । तदुक्तं चण्डमारुते- “स्थौन्यं नाहमर्थभेदः । न चाहन्त्वं स्थूलत्वावच्छिन्नप्रतियोगिताकभेदः । शरिरे च शरीरत्वमेवा- हमर्थभेदः । अतस्तद्ब्रह्नेपि भ्रमोपपत्ति” रिति । इयांस्तु विशेषः स्फटिके उपाधर्मलौहित्यमात्त्रारोपः, न तु जपायाः, प्रकृते तु स्थौल्यस्य तद्धर्मिणश्वोभयस्याहमर्थ आरोप इति ।
- ननूक्तमेव " मम शरीर” मित्यादेश्शिला पुत्रकशरीरव्यपदेश तुल्यत्वमित्यत्राह- यम शरीरमिति । शिलापुत्रकातिरिक्तशरीरसद्भावस्य सर्वप्रमाणवाधितत्वेन शिलापुत्रकस्य शरीरमित्यादौ லிருந்து தூங்காவிளக்கு ஒரேகொழுந்தாய் எரிகிறது” என்கிறோம். ஜ்வாலையை ஒன்றென்- றாலும் அது ஒன்றன்று. அவ்வப்போது எண்ணெய்யைக் குடித்து, திரியைத் தின்று வெவ் வேறு ஜ்வாலைகள் அங்கு கிளம்புகின்றன. அவை ஒன்றுபோலிருப்பதால் ஒன்றென்கிறோம். ஆகையால் ’ நான் இளைத்தவன்” இத்யாதி வ்யவஹாரங்கள், நெருப்புச் சுடுகிறது” என்பது போல் உண்மையான பேச்சல்ல. “என்னுடைய இளைத்த உடல்” என்பதுதான் சரியான
- लोकायत्तिकभङ्गाधिकारः
- 43
- Goo देहात्मभ्रम याधितomis.
- मम शरीरम्” नां पुलकशरीरादिदृष्टान्त अनुपपन्न. “ममात्मा” ना
- UnGo, “मम गृहम् "
- Lorra ). प्रत्यक्षविरुद्ध
- corriGunGoo अर्थान्तर
- प्रत्यय ॐ ॐ ॐ ॐ याघितान्यार्थ 10.or शिला- आत्मशब्द स्वरूपपर्याय Lorn ऊ-
- LGBp शरीरशब्द का दृष्टान्त-
- अनुमानागमप्रवृत्ति 116 600 दोपशंकानर्हप्रत्यक्षविषय.
- पष्टया औपचारिक्कत्वेनारोपितभेदविपयकत्वस्वीकारान्न तत्तुल्यत्वमिति भावः । यत्तु “मम शरीर- मिति निर्देशो “ममात्मे “तिवद्गौणो भविष्यति’ इत्युक्तं, तत्राप्याह- ममात्मेति । “आत्मा जीवे धृतौ देहे स्वभावे परमात्मनी " त्यादिकोशानुसारेणात्मशब्दस्य स्वरूपवाचितया, “मम स्वरूप " मित्यादाविव तादृशव्यवहारस्य भेदसाधकत्वं न युज्यते । अस्मच्छन्दस्यात्र देहादिविशिष्ट परतया आत्मस्वरूपशब्दयोश्च स्वरूपमात्र निष्कर्षकत्वात् पष्ठयुपपत्तिः । शरीरशब्दस्तु न क्वापि स्वरूपपरः प्रयुक्तः, प्रत्युत “मम गृह” मित्यादौ गृहादिशब्दवत् अर्थान्तरवाची दृष्ट इति न स आत्मशब्द- स्थानीय इत्याशयः । ननु शरीरस्यैवात्मत्वं प्रत्यक्षाधिगतम् । न च प्रत्यक्ष प्रतीपतया पराक्रमितुं अनुमानागमौ प्रभवतः । व्याप्तिव्युत्प च्यादिग्रहणे ताभ्यां तदपेक्षणात्, अन्यथा प्रपञ्चसत्यत्वप्रत्यक्षं तन्मिथ्यात्वानुमानानि बाधन्तां, विजयन्तां च ग्रावप्लवनवाक्यादीनि प्रत्यक्षविरुद्धानि । तथा च “अवयवितयेदंकुर्वाणै” रित्युक्तानुमानानि आगमाश्च कथं प्रत्यक्षविरुद्धं देहातिरिक्तात्मानं साध- यिष्यन्तीति शंकायामाह - प्रत्यक्षविरुद्ध इति । अवेदं बोध्यं सत्यं दोपशङ्का नई प्रत्यक्षे अनुमानागमौ न प्रतिप्रवर्तेते । नदर्हेतु कामं प्रतिबन्धं कुर्वत एव । दोपाथ क्वचिद्विपयगताश्चाक- चक्यादयः क्वचिच्च करणगता अङ्ग्न्यवष्टम्भतिमिरादयः । तेषु उत्तरेपामपसरणमेव तत्र तन्मूलक- प्रत्यक्षस्य बाधकमिति यद्यपि न तेषु अनुमानागमादीनां वाधार्थमपेक्षा विद्यते, तथापि यत्र विषय - गता दोपा विपरीतदर्शनं विदधति, तत्र विपरीतवासनावशादुत्तरोत्तरतादृक्प्रत्ययप्रवाहनिरोधायानु- मानागमादीनामवश्यमपेक्षितत्वं सर्वसम्प्रतिपन्नम् । यथा ज्वालैक्य प्रत्यक्षवाधाय तद्भेदानुमानं, சொல். பொம்மை என்பது உயிரற்ற வெறும் உடல்மாத்திரம் என்பது எல்லோரும் ஒப்பின தாகையால் ‘‘பொம்மையின் உடல்” என்பது நேர்மையான பேச்சாகாது. ஆகையால் அது இங்கு உதாஹரணமாகாது. ஆனால் என்னுடைய ஆத்மா என்றும் உலகில் பேச்சு வழங்கு- வதால், ‘நான் வேறு ஆத்மா வேறு” என்று ப்ராப்தமாகாதா என்று சிலர் கேட்கலாம். அது அவ்வாறு அன்று. அங்கு ஆத்மா என்பதற்கு ஸ்வரூபம் என்று அர்த்தமாகையால், யாரு டைய ஸ்வரூபம் என்று கேட்பவருக்கு என்னுடைய ஸ்வரு ம் என்று விடைதருவதுபோல “என்னுடைய ஆத்மா” என்றும் பதிலளிக்கிறோம். என்னுடைய வீடு என்பதுபோல் என் னுடைய சரீரம் என்ற சொல். ஆகையால் அது இங்கு திருஷ்டாந்தமாகாது. ப்ரத்யக்ஷத்- துக்கு எதிராக ஊஹித்தல் சொல்லல் முதலியன செல்லுபடியாகாதே. இங்கு “நான் இளைத் தவன்” என்பது ப்ரத்யக்ஷமாயிற்றே என்றவாதமும் சரியல்ல. உண்மையான ப்ரத்யஷத்திற் கல்லவோ அத்தகைய மதிப்பு, மேலெடுத்த ப்ரத்யக்ஷம் சமமாயிற்றே.
- எ
- 5-
- 44
- तत्त्वान्तर
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- “का पृथिव्यादिक Confu Car
- 4GurG Div” नसांना Garফ(क).
- तार्क यथासंभव प्रमाणan Gov सिद्धि ॐ sunario, अतीन्द्रियविषयक योग्यानुपलभबाधा LLC
- शास्त्रप्रवृत्ति Goolgaum pulis gms.6.2oorpio -
- आत्मधर्मभूनज्ञानादीनामुत्पत्तिविनाशप्रत्यक्षोपमर्दनाय तन्नित्यता वेदका ग्रमश्चापेक्ष्येते । प्रपश्च सत्यत्व, ग्रावनिमज्जनादिप्रत्यक्षस्य तु मात्रयापि दोषशङ्काकळङ्कितत्वाभावात्, न तद्विप्रतीपतया अनुमाना- गमोदयः । एवं च प्रकृते देहात्मप्रत्यक्षस्य प्रत्यासत्यादिदोपमूलकत्वात् पूर्वोक्तानुमानागमयो- स्तद्वाधकत्वं युज्यत एवेति । एतचच्चं चास्मदीयाद्वैतरत्नतच्चपरीक्षायां चरमप्रकरणे
- द्रष्टव्यम् ।
- ननु पृथिव्यादिद्रव्यश्चतुष्टयातिरेकेणासाभिस्तत्त्वान्तरानङ्गीकारादर्थतस्तत्सङ्घातभूत- शरीरस्यैवात्मत्वमापतितमिति यदुक्तं पूर्वं तदपि दण्डयति - पृथिव्यादिकां इति । “न ंptaji” इत्यस्योपरिष्टात्, “अनुपपन्न” मित्यनेनान्वयः । यथासम्भवमिति । “अत्र पक्षी पततीत्यादि - प्रत्यक्षेण, “आत्मन आकाशस्संभूत” इत्याद्यागमेन चाकाशस्य, आगमेनैव आत्मनः, एवं काला- दीनां च तथातथा सिद्धिरिति भावः । " प्रमाणarG” इति बहुवचनं, प्रत्यक्षवदनुमानागम- योरपि स्वमते प्रामाण्यसमर्थनादुपपद्यते । ननु आत्मादीनामनुपलम्भबाधितत्वात् “असन्निकृष्ट- याचा च द्वयमत्र जिहासितम् । ताद्रूप्येण परिच्छित्तिस्तद्विपर्ययतो पिवे” ति वचनेन, बाधिते शास्त्र- प्रवृत्ययोगावगमात् कथमात्मादीनामागमात्सिद्धि रित्यत्राह - अतीन्द्रियविषयेति । न केवलमनुप. लब्धिरभावसाधिका, अपि तु योग्यस्य सत अनुपलब्धिः | योग्याचाऽनुपलब्धिः । योग्यस्य- इन्द्रियसन्निकर्पादिप्रत्यक्ष सामग्री प्राप्तस्य । योग्याप्रतियोगिसच्चप्रसञ्जनप्रसञ्जिनप्रतियोगि कत्व- रूपयोभ्यतावती । यदि स्यादुपलभ्येतेत्येचं प्रसञ्जनार्हेत्यर्थः । अन्यथा अनुपलब्धिमात्त्रेणाभाव- साधने तया पिशाचादीनामप्यभावनिश्चयापातः । तथा चातीन्द्रियात्मादिविषये योग्यानुपलब्धि- कृतबाधाभावेन शास्त्रप्रवृत्तिर्निरर्गलेति भावः । उक्तानङ्गीकारे उपनिपतदनिष्टं उपदिशति -
- p
- इति । प्रमाणसिद्धाकाशात्मादीनामनङ्गीकारे तथात्वेन भवदभिमतपृथिव्यादिपदार्थवर्गोपि निगी- र्यंत माध्यमिकादिभिः, घटादिभ्यवहारा अर्थशून्या व्यवहारत्वात्स्यानव्यवहारवदिति । अतश्शून्य- चाद एव शरणं तव भवेदिति भावः । ननु “यन्नोपलभ्यते, नघ्नास्त्येव, विपरीतन्त्वस्ति” इत्येष एव निर्णयः । किमनुपलब्धौ. यो यताविशेषाग्रहेोति बदतश्चक्राव्यति उदयनोपालंभ उदाहरति-
- ப்ருதிவி முதலிய நான்கு பொருள்கள் தவிற வேறெதுவும் இல்லையென்கிறீர்கள். ஆங்காங்கு ஆகாசம் மு.தலியனவும் வேறு ப்ரமாணங்களால் கிடைக்கின்றனவே. புலன்களுக்- குப் புலப்பட முடியாத தர்மாதிகளை புலப்படவில்லை என்றமாத்ரத்தினால் தள்ளக்கூடாது.लोकायतिकभहाधिकारः
- onious, अनुपपन्नः योग्यायोग्यविभाग अनुपलम्भमात्र BIG वस्तु 67 & “गृहाद्वहिर्गतश्चार्वाकस्सोरस्ताडं शोकविकलो विक्रोशत्” न
- 49
- उपालम्भितां भूतचतुष्टयसंयोग विशेष? Gou किण्वादिसंयोग मदशक्तयादिक CnGo चैतन्यगुण Opi&pGpoorp प्रत्येकसमुदायादिविकल्प Goo दूषितः । शरीरावयव
- Guvoomi
- Gu चेतन Gaming ग्रामसमाधि परस्परगृहीतप्रतिसन्धानdoio JaLG परस्प रोपकारनियमpucumis. Sajna अचयवि 6GB द्रव्यान्तरणं Sp 5 Glasi 10 वैशेषि-
- योग्यायोग्येति । तदुक्तं कुसुमाञ्जली तृतीयस्तत्रके- गृहाद्रहिर्निगतथार्थाको चराको न निवर्तेत । प्रत्युत पुत्रदारधनाद्यभावावधारणेन सोरस्ताडं शोकविकलो विक्रोशेत्” इति । अत आचार्यैरन तदेकदेशोऽनूदित इति भाव्यम् | लेखकानां वा इदमर्धजरतीयमाचरितम् । अयं तदर्थः- चार्वाके गृहाद्रहिर्निर्गते सति गृहे स्थितानां तदनुपलब्ध्या तदभावावधारणे न स पुनर्निवर्तेत । बहिर्गत च तस्य पुत्रदाराद्यनुपलब्ध्या तदभावावगतौ सोरस्तार्ड शोकविलापादिप्रसङ्ग इति ।
- NOW
- “तेभ्यः चैतन्यं किण्वादिभ्यो मदशक्तिवदिति पूर्वोक्तमपि दृपयति भूतचतुष्टयेति । प्रत्येक समुदायेति । प्रत्येकं चे चैतन्यं, शरीरे नानाचेतनोपलब्धिप्रसङ्गः । समुदाये यदि, सङ्घाता- नात्मकात्मोपलब्धिविरोधप्रसङ्ग इति दूषितप्रायमेवेत्यर्थः । प्रत्यवयवं पृथवचैतन्याङ्गीकारे दुरुद्वरं दूपणान्तरमाह- शरीरावयवेति । ग्रामसमाधीति । अनेकग्रामण्यधिष्ठितग्रामवदित्यर्थः । ततश्च फलितमाह- परस्परगृहीतेति । नानापुरुषेविचैकदेहस्यचेतनेष्वपि स्मृत्यनुभवयोस्सामानाधिकरण्य- विरहेण “दृष्टमेव स्पृशामीत्यादि परस्पर गृहीतार्थप्रतिसन्धानं न स्यादित्यर्थः । उपकारनियनेति- न केवलं उपकारानियम एव, अपि तु ऐकमत्यानिय मेनोपकारानियगचत् कदाचित्पाणिपादादिकं परस्परं कलहायेतेत्यपि भावः । ननु न पृथिव्यादिभूतचतुष्टयसमुदायस्य देहत्वं किन्तु तनो जातस्थातिरिक्तावयविन एवेति नोक्तदोष इत्याह- DarjigGa इति । पृथिव्यादिनेत्यर्थः ।
- அவை உண்டென்று சாஸ்த்ரம் சொல்லும், உண்மையை மறைக்கமுயன்றாலுள்ளதும் போகும். காணக்கூடியவை கூடாதவை என்ற வரம்பின்றி, காணாதமட்டிலேயே இல்லை என்று துணிந்து
- வோரை முன்னோர்கள் பழித்துள்ளார்கள். ‘வீட்டைவிட்டு வெளியில் செல்ல புறப்- பட்ட சார்வாகன், நடுவழியில் மனைவி மக்களைக் காணாது ‘இல்லையவர்கள்’’ என்று தீர்மா- ளித்து மார்பிலடித்துக்கொண்டு துயாம் தாங்காது அழட்டுமே என்று. மண் ஜலம் முதலிய பொருள்களின் கூட்டுறளில் தேஹத்தில் புத்தி என்ற குணம் பிறக்கிறது. பாளயைக்கீறின போது வடியும் மதுவின் மயக்கும் சக்திபோல என்பர். இங்கு நாம் கேட்கிறோம்.உடலின் ஒவ்வொரு உறுப்பையும் தனித்தனியே புத்தியுள்ளது என்கிறாயா? அப்போது என்னவாகும் தெரியுமா? ஓருருக்குப் பலவதிகாரிகள் இருந்தால் ஆவதுபோல ஒன்று சொன்னதை மற்ற றொன்று கேளாது ஒன்றுக்கொன்று உதவமறுத்து கலஹம் பிறக்கும். பல உறுப்புக்கள்
- ।
- 46
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- कादिकां Ganovonin अर्थ सम्प्रतिपत्नोपादानावस्थाविशेषळं @ अपूर्व
- द्रव्य- विशेष प्रत्यक्षादि सिद्धिLOngii, अनन्यथासिद्धप्रत्यभिज्ञावलयं निरस्त अवयविकता के लणं श्रवयवगतविशेषगुणां Bong Gun अचयवि विशेषगुणó
- p प्राप्ति. मदशक्तिविषशतयादि चूर्णहरिद्रादियोगजराग करकाकाटिप रूपरसादिधिचित्त्रपरिणाम पाकादिनिमित्तविशेष Gov प्रत्यवयव
- वैशेषिकादिश्र इत्युक्त्या चार्वाकस्याप्यतिरिक्तावयविसद्भावेऽनिच्छा द्योत्यते । तदुक्तं न्यायसिद्धा- ञ्जन जीवपरिच्छेदे अवयविनथ दृपितत्वादिति पंक्तिव्याख्यानरत्नपेटिकायां त्वयापीत्यादिः । चार्वाकमतेपि अवयवी नास्त्येव । त्रसरेणुपुञ्जस्यैव तन्मते घटादिरूपत्वाभ्युपगमात् इति । तथा चेयं मध्यस्थशङ्केति बोध्यम् | Ganguli अर्थ इति - अस्याग्रे, निरस्तमित्यनेनान्वयः । संप्रतिपन्नेति । उपादानस्य योऽवस्थाविशेषः, असमवायिकारणतया तदभ्युपगततन्तु संयोगात्मकः तस्यैव पटशब्द- चाच्यत्वादित्यर्थः । प्रत्यक्षादीत्यादिनाऽनुमानपरिग्रहः, पटस्तन्तुभिन्नः तदविपयकप्रतीतिविषय- त्वात्, घटवदिति । सिद्धिurmurgi इति । नहि सुसूक्ष्ममपि निरीक्षमाणैरवयवातिरिक्ता- बयव्युपलभ्यते । अनुमानं च व्यतिपङ्गविशेषभाजां तन्तूनामेव पटात्मकत्व स्वीकारात् पटविषयक प्रतीतेस्तन्त्वविषयकत्वाभावेनासिद्धहेतुकं भवतीति भावः । न केवलमतिरिक्तावयविनि साधकं नास्तीत्येतावदेव बाधकमप्यस्तीत्याह- अनन्यथासिद्धेति । मृदयं घट इत्यादिप्रत्यभिज्ञया प्रत्युत तयोरैक्यमेव सिद्धयतीति भावः । अस्यास्ताजात्याद्यालंघनत्वा संभवः अनन्यथासिद्धपदेन ज्ञाप्यते । अतिरिक्तावयव्यङ्गीकारमन्यारूया प्याह- अवयवीति । अवयवगुणपूर्वकत्वादवयविगुणा- नाभित्याकृतम् । तथा च प्रत्यवयवं चैतन्याश्रयणे उक्त एव दोष इति बोध्यम् ।
- प्रत्येकमवयवेष्वविद्यमानगुणोत्पची पूर्व, यान्युदाहृतानि न तान्यपि तवानुकूलानी- त्याह- मदशक्तीत्यादि । प्रत्यवयव इति । अवयविगुणानामवयवगुणपूर्वकत्व नियमासिद्धावपि अतिरिक्तावयव्यस्वीकारेपि यथोपलंभ प्रत्येकमपि ते गुणा अङ्गीकार्याः । नहि करका कठिना, तदवयवास्त्वकठिनाः, पाकेन घटो रक्तस्तदवयवाः पुनशुक्ला इति भवति प्रतीतिः । युक्ति- किण्वादिपरिणामसुराद्रव्ये प्रत्यवययमपूर्वरोपलब्धिवत् मदशक्तिरप्यावश्यकी । यदशक्तिव्यति- Caina singonjan. अक्राणी अशी अपps- கிறது என்று வைசேஷிகர் சொல்லுவதுபோல் நீங்கள் சொல்லுவதானால், அவர்கள் மதமே கிலைக்காதே. அவயவங்களின் கூட்டுறவு தவிர அவயளி என்று தனித்தபொருள் ஒன்று காணாமையாலும்,முன்னிருந்ததுவேயிது என்று பார்த்தவர் நினைப்பதாறும் அது சரியன்றே. அப்படி நீ கொண்டாலும் அமைவத்திலில்லாதகுணம் அவயவியில்பட்டும் தோன்றக்கூடுமா? மயக்கும் சகதி, விஷசத்து, வெற்றியச்சிவப்பு, பனிக்கட்டியின் கடினத்துவம், வர்ணம் சுவை
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 47
- उपल-भयुक्त प्रादिसिद्ध. व्यवस्थित रूपकं अवयव fevang चित्ररूप अचयचि cut3-
- ·
- Lips of यथादर्शन ं अवयवगतरूपविशेष : Gov अवयव रूपविशेष Spaap Go GairanGagaib, अवयवसङ्गात Goru अचयचि ा क पक्ष ॐ ॐ ॐ अवयवगतसितरक्तादिसमुदाय Guony Go.m चित्ररूप Gopian Signeo पाणि- रिक्तशक्तिथ नोपलभ्यत इत्यादिका बोध्या । ननु नायं नियमः, चित्रपटे व्यभिचारात् । न हि तन्तुपु प्रत्येकं चित्रमस्तीत्याशंक्य अतिरिक्तावयव्यनङ्गीकारपक्षे व्यभिचारं साक्षात् परिहरिष्यन् इदानीं अपयस्विीकारते यथादर्शनं तस्य नियमस्यात्तापचादेनागवृत्त्या व्यभिचारः कथंचित्पर- हरणीय इत्याशयवानाह- व्यवस्थितरूप aara] इति ! अयं बहुव्रीहिः । हेतुगर्भमिदं विशेषणम् । तत्र तत्र व्यवस्थित सिता सिता दिरूपचच्चात् तन्तूनां तेषु चित्रं न वर्तत इत्यर्थः । व ंा बनान इत्ये- तत्पर्यन्तं शङ्काग्रन्थः । Aaj Gar Galti इति । यथान्यत्र नीलपटादी अवयवगुणा- देवावयविनि तथ्यगुणोत्पत्तिरिति कार्यकारणनियमो दर्शनबलादास्थिीयते, तथा चित्रपटस्थले तेनैव दर्शनयलेनावयवेषु विद्यमानैर्नानारूपैरवयविनि पटेऽतिरिक्तं चित्ररूपमारभ्यत इत्यमेका नाप्य- ङ्गीकार्यमिति पूर्वोक्तनियमस्यैतत्र्यतिरिक्तविपयकतया नावव्यभिचार इति भावः । नचैप न्यायरश- रीरावयवेषु चैतन्याभावेपि शरीरे चैतन्योत्पत्ती प्रवर्ततामिति वाच्यम् । तन्तुपु चित्रत्वरूपजाति- विशेपात्रच्छिन्नरूपाभावेपि रूपत्वसामान्यावच्छिन्नरूपसच्चादुपपचेरसंभवेपि देहावयवेषु ज्ञानत्य- सामान्यावच्छिन्नस्य कथाप्यभावेनापादनायोगात् । अथ सिद्धान्तरीत्यावयवसंचातातिरिक्तावय- च्यनङ्गीकारे न पूर्वोक्तनियमव्यभिचार इत्याह- अवयवसङ्घातेति । यथा पटोनाम तन्तुसमुदाय एव नान्यः कश्चित्, तथा चित्रमपि तन्तुगतनानारूपसमुदाय एव न तनायकं रूपान्तरं, “एकं चेथिलता न स्वचित चेदेकता कथमित्युक्तेः । तथा च चित्ररूपमपि प्रत्येकवृत्येवेति न समु- दाये चैतन्योत्पत्ती इदं निदर्शनमित्याशयः ।
- अथातिरिक्तचेतनानङ्गीकारे, पूर्वं “भृतचतुष्टयसंसर्गविशेषे” त्यादिना भृतचतुष्टयसंचा- तस्य चेतनत्वपक्षे प्रोक्तं दोपं, पाणिपादादिसंघातश्शरीरमिति पक्षेपि सञ्जयति- DGo इत्या- दिना । भूतचतुष्टयसंघातस्य चेतनत्वपश्मोक्तदोपप्रक्रिययेत्यर्थः । अस्य “सिद्धम्” इत्युपरितनेना- முதலியன மாறுபடும்போது, ஒவ்வொரு அவயவத்திலும் பிறப்பதாகவே காண்கிறோம். தனித்தனியே இல்லாத சித்ரவர்ணம் அவயவியில் வந்ததெப்படி என்றால், கண்டவற்றுக்கு வ்யாக்யானம் கூதவேண்டாமாகையால், அங்கு அப்படியே எல்லொரும் பார்ப்பதால், அதுவே அவ்விடத்திற்கு நியாயம் என்று ஒத்துக்கொள்ளவேண்டியதுதான். அவயவங்களுடைய கூட்டுறவே அவயவி என்பதுபோல், அவைகளிலுள்ள வெண்மை கருமை முதலிய வர்ணங்- களின் சேர்க்கையே சித்சவர்ணம் என்பதுதான் உண்மையில் ஸித்தாந்தம் काकुड़नी-
- 48
- पादादिसङ्गात GLD शरीर
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- पक्ष प्रत्येक समुदायादिविकल्पदोपणं तुल्यः नळी सिद्ध. तर्क “पिण्डः पृथग्यतः पुंसदिदारः पाण्यादिलक्षणः” इत्यादिमहर्षिचायकांनी अभि- प्रेत. देहात्मबाद : छठ “नान्यद्दर स्मत्यन्यः नैकंभूतमपक्रमात् । वासनासंक्रमो नास्ति न च गत्य- न्तरं स्थिरे” इत्यादि न्यायाचार्यांकडूपण गGGou.
- न्वयः । दोष तुल्य इतेि । पादपाण्यादिषु प्रत्येकं चैतन्यपक्षे अनेक चेतनाधिष्ठानप्रसङ्गः । तत्समु- दाये तत्पक्षे आत्मनोऽसंघातात्मकत्वेन प्रतीतिविरोधः, तदानीमपि प्रत्येकं तदपेक्षया उक्तप्रसङ्गस्य दुर्वारता चेत्यादिकमूहनीयम् । एवं “अत्रयवितयेदंकुर्वाणै” रित्युक्तरीत्या, तर्केणातिरिक्तात्मसिद्धिं प्रपञ्चयं, तत्रोक्तस्य तर्कस्य महर्षिपरिगृहीतत्वमाह- ॐ तर्फ इति । " ततोहमिति कुलैतां संज्ञां राजन् करोम्यह"मित्युत्तरार्धम् । श्रीविष्णुपुराणे द्वितीयांशे जडभरतवचनम् । यतः पिण्डः- शरीरं शिरः पाण्यादिलक्षणोऽनेकात्मकः ( आत्माचैक इति तस्मात् ) पृथक्, ततः हे राजन्! अहमिति संज्ञां (शिरःपाण्यादिषु मध्ये) कुत्र करोमीत्यर्थः । प्रत्येकसमुदाय चैतन्यपक्षयोरुभयोरपि दुष्टत्वा- दिति तदाशयः । अत्र " इत्यादी” त्यादिना " शिविकादारसंघातः रचनास्थितिसंस्थितिः । अन्विष्यतां नृपश्रेष्ठ! तदेव शिविका त्वया । एवं छत्रशलाकानां पृथग्भावो विमृश्यताम् । क जातं छत्रमित्येष न्यायस्त्वयि तथा मवीत्यादि तत्रत्यवचनपरिग्रहः । अतैव तार्किकेरुक्तानि दूपणा- न्तराण्यप्याह- देहात्मबादेति । कुसुमाञ्जली प्रथमस्तव के अयं श्लोको दृश्यते । तदर्थश्च यद्यवयव समुदाय पर्यवसितं चैतन्यं तदा तथाभूतस्य देहस्य प्रतिक्षणमुपचयापचयाम्यागन्यान्यत्वेन पूर्वानु- भूतस्सरणं न जाघटीति । नान्यदृष्टमन्यस्मरति । नाप्येकावयवपर्यवसितं तत् । अपक्रमात् । कर- चरणाथपगमे चेतननाशेन पूर्वोक्तमरणानुपपत्तिरेव । नापि मृगमदवासना वासितवसन इव संसर्ग- चशादन्यवासनाऽन्यत्र संक्रामति । मात्रानुभूतस्य गर्भस्थेन भ्रूणेन स्मरणप्रसङ्गात् । तयोरपि संसर्ग- सद्भावात् । नचोपादानोपादेयभावो गतिः- नियामकः तयोस्तदभावात् नातिप्रसंग इति वक्तुं युक्तम् । स्थिरे वस्तुस्थिरत्ववादिनां पक्षे तदसंभवात् । तथाहि किं परमाणुपुञ्ज एव शरीरम्, उतान्यः कश्चि- दवयवी । नाद्यः, क्षणभङ्गपक्षे पूर्वोत्तरयोः परमाणुपुञ्जयोरुपादानोपादेयभाव संभवेपि स्थिरपक्षे तदसम्भावात् ! नान्त्यः, विच्छिन्नकरचरणादीनां प्राक्तनशरीरं प्रत्येवोपादानतया इदानींतन- खण्डशरीरं प्रति अतथात्वेन पूर्वानुभूतस्येदानीं सारणानुपपत्तेरिति ।
- யன சேர்ந்து சரீரம்,அதுதான் செதரும் என்பதும் கீழ் கூறிய பக்ஷம்போல் பிழைப்பட்டதே யாகும். ஜடபரதரும் இவ்வுடலே ஆத்மாவானால் நானென்பது கையையார் காலையா? அவை- களின் கூட்டுறவேயம்வா சரீரம். ஆகையால் நான் என்பது உடலைவிட வேறுபட்டது என்றார். “அவயவளமுதாயம் சேதாமென்றால் நேற்று கண்டதை இன்று நினைக்கமுடியாது. க்ஷணந்தோறும் உடல் மாறுவதால், குறிப்பிட்ட ஒரு அவயவம் ஆத்மாவென்றால், அது
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- காரணம் இல்லை கார்யமும் இல்லை என்பது தவறு.
- 49
- हेतुफलभावbov 616 DONLOD & “तेभ्यश्चैतन्य"Gosirpaji अनुपपन्न, कण्टक- तेक्ष्ण्यवक्रतादिदृष्टान्त Jio सन्निवेशवे चित्तीमान का केल उदाहरण अहेतुकोत्पत्त्यादि का केल निदर्शनoscom. ॐ कार्यविशेषानुगुणकारणविशेषांका C. भावाभावरूपसर्व-
- |
- ननु शरीरे चैतन्यस्य तदवयवेषु चैतन्यापेक्षा तदा स्यात्, यदि क्वचित्कार्यकारणभावः पारमार्थिकस्स्यात् । स एच तु न संभवति । विकल्पासहत्वात् । यदा कार्य कारणव्यापारात्पूर्वमेव स्यात्, तदा तद्वैयर्थ्यम् । यदि च कार्यं तदा न स्यात्, तर्हि पश्चादपि न स्यादेव । असतस्सच्चा- पादनायोगात्, नहि नीलं शिल्पसहस्रेणापि सितीकतुं शक्यमित्यत्राह - हेतुफलेति । स्वमतप्रवर्त– केन “तेभ्य” इति, पश्चम्या, भूतचतुष्टस्य हेतुवन्निगद्यमानत्वात्स्वोक्तिव्याघात इति भावः । वस्तु- तस्तु प्रागसच्चविशेषितसच्चस्यैव कार्यत्वरूपत्वेन, पूर्वकालासच्चय विशिष्टसत्त्वात्मककार्यस्वभाव- विरोधित्वाभावेन प्रत्युत तत्परिपोषकतया न किञ्चिदपहीयत इति च द्रष्टव्यम् । ननु " नित्य- सच्चाभवन्त्येके नित्यासत्याश्च केचन । विचित्राः केचिदित्यत्र तत्स्वभावो नियामकः ॥ वह्निरुष्णो जलं शीतं समस्पर्शस्तथानिलः । केनेदं चित्रितं तस्मात्खभावात्तद्व्यवस्थिति” रित्याद्युक्तदिशा कण्टक- तैक्ष्ण्यादिवत् सर्वमहेतुकमेचोत्पद्यत इति वदन्तं प्रत्याह- कण्टकेति । “केनेदं चित्रितम्” इत्याद्यनु– रोधेन, “स्वभावात्तद्व्यवस्थिति” रित्यस्यापि वैचित्र्यमात्रे स्वाभाविकत्वस्थापनपरत्वमेव युज्यते । न तु कार्यमात्रस्याहेतुकत्वपरत्वम् । सर्वस्य सामग्रयधीनोत्पत्तिमच्येपि, सा सामग्री न सर्वत्रैकरूपा, अपि तु तत्तत्कार्यस्वभावभेदेन विचित्रा यथा कण्टकतैक्ष्ण्यादाविति हि तद्दृष्टान्ततात्पर्यमिति भावः । तर्हि तत्त्र कण्टकतैक्ष्ण्यादौ किं कारणमित्यत्राह- अल इति । यथा सूच्यादिनिर्माणे प्रवृत्तः पुरुषः सतैक्ष्ण्यादिकं निघर्पणादिहेतुना सम्पादयति, तथैव कण्टकतैक्ष्ण्यवक्रिमाद्यपि कुतश्चित्कारणादेवोत्पद्यते । यदि दृष्टं कारणं नोपलभ्यते, तर्हि अदृष्टा सामग्रथेवास्तु निर्वाहिका । अदृष्टं च तत्कण्टकवेभ्रभाविवेदनानुभवितृपुरुषीयं, आमूलात् कण्टकनिचितस्थाचरभावप्राप्तिहेतु- வெட்டுண்டுபோனால் என்செய்வாய்? அதனுடைய சக்தி, அதன்ஸ்தானத்தில்வரும் மற்றொன். னுக்குத் தொத்தும் என்றால் தாயின் ஜ்ஞாபகசக்திபிள்ளைக்கு ஒட்டுவதில்லையே? பரிணமிக்கிற கார்பகாரணங்களுக்கிடையேதான் இந்நியமம் என்னில், வஸ்துக்கள் ஸ்திரங்கள் என்னும் உன் பக்ஷத்தில் முன்பின் வஸ்துக்களிடையே அத்தகைய உறவுமுறை இல்லையே? என்று ந்யாயாசார்யர் சொன்ன தூஷணங்களும் இங்கு நினைக்கத்தக்கன.
- •
- காரணம் கார்யம் என்ற முறையே கிடையாது என்னும் நீ ப்ருதிவ்யாதிகளுடைய கூட்டுறவினால் ஜ்ஞாகம் பிறக்கிறது என்று சொல்லலாமா? முள்ளின் கோணல்
- முதலியன காரணகார்யமுறையே கிடையாதென்பதற்கு உதாஹரணமாகமாட்டாது. அமைப்பு பலவி தப்பட்டதென்பதற்கு உதாஹரணமாம். அங்கும் அதற்குத் தக்க காரணம்
- வஸ்துக்களின்
- ⚫50
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- कार्यक] काकं ठ कादाचित्कखमाचमात्र अवलम्वि वस्तुव्यकं कारणत्वं परमार्थॐॐ नीलादिani GunGov सर्व प्रत्यपि स्यात् न, फ्रक स्वाभाविकor 860 सर्वदा सर्वकार्ये कुर्यात् Grimo, औपाधिक उपाधि
- स्वाभाविकत्योपाधिकत्वविकल्पG अतिप्रसङ्गा- नवस्थैकतां article mai, कार्यकारणभाव के तर्क कलां मूलशैथिल्यादिदूषित-
- भृतातिघोराघौघरूपमेतज्जीयानुबन्धि च । सर्वस्रष्टाचेश्वर एवंविधं तैक्ष्ण्यचक्रतादिरूपं वैचित्र्यं तत्कर्मानुसृत्य तत्र विधत्त इति किमनुपपन्नमिति हृदयम् । ननु कार्यकारणभाव एव न विद्यते । कारणत्वस्य सर्वथा दुर्निरूपत्वादिति पुनरपि कुतर्कचगलम्यनेन चार्वाके प्रत्यवतिष्ठमाने समाधत्ते - भावांभावेति । भावो घटादिः । अभावः ध्वंसादिः । कादाचित्केति । कार्यवर्गस्य पूर्वापरदशासु अनुपलम्भादिति भावः । अत्र “अवलंवि.” इत्यस्स “कार्यकारणभाव ॐ ॐ ॐg” इत्युपरितनेनान्वयः । कारणत्वं कस्यचित्परमार्थोऽपरमार्थो वा, स्वाभाविकमौपाधिकं वेति विकल्प्य दूपयति वस्तुगत इति । यदि दण्डादेः कारणत्वं पारमार्थिकं स्यात् तर्पि तस्य कारणत्वं पटादिकं प्रत्यपि स्यात् । न हि नीलं कंचित्प्रत्यनीलं भविष्यति । कारणत्वस भ्रान्तिसिद्धत्वेना- परमार्थत्वे तु, शुक्तिकारजतादिकं यदीय आन्तिसिद्धं तस्यैव तत् विपयीभवतीति यथा व्यवस्था- प्यते, तथैव प्रकृतेपि क्रियेत । ततश्च तदेव स्माकमिष्टमिति अत्र हादों भावः । स्वाभाविकत्वे दोप- माह - 21 स्वाभाविकेति । 2- कारणत्वं । कारणस्य तचं स्वाभाविकं चेत्, खोत्पत्तेरारभ्य कार्यं कुर्यात् । स्वभावय्यौत्पत्तिकत्वात् इत्यर्थः । नन्वोपाधिकं तदस्तु । तथा च तादृशोपाधिप्रती- क्षणान सर्वदा कार्यकरणप्रसङ्ग इत्याह औपाधिकेति । कारणत्वोपाधेस्वाभाविकत्वे कारणत्वस्य खाभाविकत्व एवं पर्यवसानमिति पूर्वोक्तदोषातिप्रसङ्गापातः । उपाधेरौपाधिकत्वे तस्यापि तथात्वं, तस्थापि तथात्वमित्यनवस्था स्यादिति भावः । मूलशैथिल्येति । नीलादीनां पारमार्थिकस्यगभ्युपगम्य द्वैधम्र्येण कारणत्वय काल्पनिकत्वं मुक्ता स्वया लमेव शिथिलीकृतं भवति । नीलादीनां किश्चित्कारणकार्य तयैव सिद्धत्वा पारमार्थिकत्वे कारण त्वमपि पारमार्थिकं भविष्यति, तस्या- परमार्थत्वे तेपि तथैवेति भावः । मूलशैथिल्यादीत्यादिनेदमप्यत्र विवक्षितं कखचित्कारणत्वं परमार्थ एव । तथापि तस्य नियतः तियोगिकत्वाङ्गीकारात्पितृत्वपुत्रत्वादिचन्न सर्वान्प्रति प्रराङ्ग उचितः। एवं तचत्सहकारियाचिव्ये सति तत्तत्कार्यकरणशक्तत्वमेव कारणत्वं तच कारणस
- I
- I
- P. Big Gai” कुछ जी- தும் அலைகட்குக் காரணம் கிடையாது. ஒன்று ஒன்றுக்குக் காரணமாவது உண்மையானால் ஒன்றுக்கென்பதேன்? எல்லாவற்றுக்கும் காரணமாகட்டும்; உண்மையான நிலவஸ்து, எவ்- ஸோர்பொருட்டும் நிலமேயல்லவா? காரணமாவது இயற்கை என்னில். இயற்கை குணம் ஒரு தாளும் மாஐபடாதாகையால் எப்போதும் கார்யஸ்ருஷ்டி நடந்தபடியே இருக்கவேனும். ஏதோ
- तर्काभास
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 51
- उभयान्तच ॐ ॐ ॐarni Ganjmp पदार्थ लुकं अवधि - तुच्छ ऊ कृष्णana Camzunar, व्यक्ति- अतिप्रसङ्गादिदोष agro, विशिष्टव्याप्ति-
- नियामक von Gun). अन्नना नित्यकांना मात्र BG00 कार्यकारणभावनियम Gar
- स्वाभाविकमेव । न च सहकारिप्रतीक्षणेन तस्य स्वाभाविकत्वहानिरुपजायते । प्रत्युत तत्प्रतीक्ष- णस्य कारणत्वस्वभावं प्रत्यनुकूलत्वमेव । आलोकादिसन्निधापनेपि नान्धः पदार्थान् पश्यतीति । तर्काभासेति । तर्काङ्गपञ्चके प्रतितर्कापराहतत्वप्रसञ्जनीयानिष्टत्वादेरिहा भावेनायं तर्काभास इति भावः । तर्कतदाभासादिविवेचनं न्यायपरिशुद्ध चतुर्थाध्यायादधिगन्तव्यम् । एवं कार्यकारणभावे चार्चाकोक्तप्रसङ्गान् परिहृत्य, तदभावे स्वयमनिष्टं प्रसञ्जयति उभयान्तेति । ध्वंसप्रागभावेत्यर्थः । प्रागभावस्य ध्वंसस्य च क्रमेण पूर्वापरांवधित्वात् । तद्वत्त्वं च तत्प्रतियोगित्वं । अवधिनियामकेति । नियामकत्वेति पाठस्त्वनन्वितः । पूर्वावधिनियामकं कारणम् । उत्तरतनियामकन्तु नाशकम् । अल नाशकग्रहणं दृष्टान्तार्थम् । यथा घटो विनाशकसामग्रीमासाद्य विध्वंसत इति दर्शनानुगुण्या- दङ्गीकार्य, तथैवोत्पादकसामग्रीसमवधाने उत्पद्यत इत्यपीति भावः । नित्या 15 इति । उत्पादक विनाशकयोरुभयोरप्यभावे घटादिकं वस्तु गगनादिवत् एकतो नित्यं वा स्यात्, अपरत- इशशचिपाणादिवत् तुच्छं वा स्यात् । न तु कदाचित्वा न भवतीति । कदा भावः कदाऽभाव इत्यत्न नियामकाभावादित्यर्थः । ननु भवतु व्यक्तिमाले कार्यकारणभावः, नत्येतज्जातीयं तञ्जातीयं प्रति कारणमिति जातिविशिष्टव्यक्तिद्वये । तथा च ययक्तिसमनन्तरं यद्रयक्तिसंभवोध्यक्ष्यते, तयोर्व्यतथोः परस्परं कार्यकारणभाव इत्यङ्गीकृत्य, भिक्षुपादप्रसरणन्यायेनान्ततस्तत्रापि कार्य- कारणभावो नास्ति, यथादर्शनं तत्तद्व्यक्तिस्वभावादेव सर्वमुपपद्यते यत इति कार्यकारणभावापला- पस्य सुलभत्वादिति गूढाभिसन्धिकतयाऽऽशंकायामाह व्यक्तिमात्रेति । ‘कार्यकारणभावस्यान्यय- व्यतिरेकाभ्यां निश्चेतभ्यत्वेन, तस्यचानेकत्र दर्शनावृत्तिसंपाद्यत्वात् व्यक्तिगाले च दर्शनावृत्यसंभ- वात्, क्वचित् गर्दभव्यक्त्यनन्तरं घटोत्पत्चिदर्शने, सापि घटकारणं स्यात्, एवमत्योप्यन्यस्येत्यग्य- पर यादिति हृदयम् । ननु वचातीययोः कार्यकारणभावे यद्वयवतेर्यद्व्यक्तिसम्भवः ग्रामा- किः, तदन्यव्यक्तरपि तद्व्यक्तिकारणत्वं स्यात् । तस्या अपि कारणतावच्छेदकजात्याक्रान्तत्वा- दित्यतिप्रसङ्ग एवेत्यत्राह - विशिष्टव्याप्तीति । विशिष्टस- जात्युपाधिक्रोडीकृतस्य । व्याप्तिः- ஒன்றின் செயற்கை என்னிறும், அந்த ஒன்று இதற்கு இயற்கையானதா செயற்கையானதா என்று கேட்போம். அப்போது முன் சொன்னதோஷமெல்லாம் இதிலும் வரும். ஆனையால் கார்யகாசணமுறை உலகில் கிடையாதென்பர். இவர்களுடைய இந்த யுக்திகள் எல்லாம் அடிப்- படையிலேயே தவறானவைகள் ஆகையால் குயுந்திகள் என்னத்தக்கனையாம். முன்னும் பின்னும் இல்லாமல் நடுப்பட்டதாகத் தோன்றும் வஸ்துக்களுக்கு, முன்நிலையை வரையறுக்-
- ।
- 52
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्या सहित परमवभङ्गे
- ॐ व्यक्तिविशेषनियम यथादर्शनं व्यवस्थितLIungi, Biof6 FIGLI “तेभ्यश्चैतन्य- मित्यादिस्वसिद्धान्त, स्वाभ्युपगम, स्ववचन, स्वप्रवृत्तिविरोधक कां यह कrey, Poo उपपत्ति- सिद्धान्त साधिनंunro, निरस्त ं यथालोक-
- लोकविरुद्ध कार्यकारणभाव
- BernE60 परपक्षßकल
- मिनिष्टप्राप्तिपरिहारार्थप्रवृत्ति
- प्रवृत्तधादिक घटिun BCp.
- वाद-
- कार्यकारणभावनियमः । सर्वासां व्यक्तीनां कारणतावच्छेदकधर्मविशिष्टत्वेपि व्यक्तिविशेषनियमः प्रत्यक्षमनुसृत्य प्रवर्तिप्यते । प्रत्यक्षस्यैव सर्वातिप्रसङ्गघस्मरत्वादिति बोध्यम् । उक्तानङ्गीकारे बाधकमावेदयति- ा इति । अन्ते श्रुतस्य विरोधशब्दस्य प्रत्येकं सम्बन्धः । तेभ्यश्चैतन्य- मित्युक्त्यैव कार्यकारणभावाङ्गीकारसूचनात् स्वसिद्धान्तविरोधः । अनेन बृहस्पत्यादीनां पूर्वेपा- मभ्युपगमविरोधो दर्शितः । अथ च स्वाभ्युपगमविरोधः । एवं स्ववचनस्यापि । मनोवाक्कायप्रवृ- निपु पूर्व स्वाभ्युपगमशब्देन स्वमनः प्रवृत्तिरुक्ता । इदानीं वाक्प्रवृत्तिः । अनन्तरं स्वप्रवृत्तिः । अत्र प्रवृत्तिः कायिकी ग्राह्या । क्षुन्निवृत्तेर्भोजनस्य च कार्यकारणभावं बुद्ध्वा भोजने प्रवर्तते हि । नन्धियं सर्वापि प्रवृत्तिर्गतानुगतिकन्यायेन समुत्पन्ना न निरूपणमर्हति । अतो न तद्विरोधोसाक- मनिष्ट इत्यत्राह- Jo उपपत्तीति । तथा च निरूपकाणां शास्त्रप्रवर्तकानामपि ईदृश्येव प्रवृत्तिरिति तद्विरोधो नोपेक्ष्य इत्याशयः । निरस्तमिति । पूर्वं “अवधिनियामक TGT JI” इत्युपक्रमात्, ततो यथोचितं विपरिणतस्य “अवधि नियमकmo” इत्यस्य “निरस्त” मित्यनेनान्वयः । तथा चावधिनियामक. 03.3G 2 0 दोपi सम्भiugni अवघिनियामच
- Giji निरस्तमित्यखण्डवाक्यार्थः पर्यवसन्नः । किं बहुनोक्तेन, कार्यकारणभावानङ्गीकारे, येय-
- । मिदानीं आवयोर्वादप्रवृत्तिः, सापि तबू न घुटते । तच्वनिर्धारणाद्यहेतुत्वादित्याह-यथालोकमिति । प्रवृत्तिका इति । अनेन “प्रीयसे दूयसेचत्वं विभेषि च ततस्ततः । इष्टं प्राप्तुमनिष्टं च निवर्तयितुमुद्यत” इत्यादिरीत्या स्वक्रियाव्याघातादिकं ज्ञापितम् । .
- கும் காரணத்தையும், பின்நிலையை வகுத்திடும் நாசகத்தையும் கொள்ளாமற்போனால், அவை எக்காலத்துமுள்ளவைகளாகவோ, அல்லது எக்காலத்தும் இல்லாதவைகளாகவோ அமையும். இனம் இனமாகவன்றி, தனித்தனியாக கார்யகாரணக்ரமம் சொன்னால் பொருளில் மாறாட்டம் நேரிடும். இனம் இனமாகச் சொல்லும்போது பொருளில் மாறாட்டத்தை ப்ரத்- யாநிலைமையைக் கொண்டு தடுக்கலாம். ஆகையால் கார்யகாரண உறவுமுறையை நீங்கள் கை விடுவது, உமது முன்னோர்களுடையவும் உமதுடையவும் கருத்துக்கும், உமது பேச்சுக்கும் உமது செயலுக்கும் முரண்பட்டதாகும். நீங்களே சில ஹேதுக்களையிட்டு பாபக்ஷகண்ட- னத்துடன் ஸ்வபக்ஷஸ்தாபகம் என்றகார்யத்தை நடத்துகிறீர்களே? அதெப்படி? நிரிப்போது என்னோடு பேசுவதும் ஒரு பயலுக்கும் ஹேதுவல்லவாகையால் வீணேயன்றோ?.
- लोकातिकमाधिकाः
- 53
- அறிவு தரும் சூழ்நிலையை ஒத்துக்கொண்டு, அறிவை ஒதுக்குவது உசிதமல்ல चैतन्यसामग्रीमात्र चैतन्य पक्ष उभलम्भविरुद्ध ं. चैतन्य सामग्रि प्रकाशक कंक, चैतन्य प्रकाश नळी, खाजागर:-
- आदिमप्रत्यय अनिरूपितहेतुवत्स्मृत्यादि anrooms प्रतिमाजलपन
- एवमियता प्रबन्धेन परेषां शरीरे चैतन्यग्वीकारपक्ष, प्रसङ्गात् कार्यकारणभावनिराकरणं च निरस्य, इदानीं चैतन्यसामग्रया चैतन्यान्यथासिद्धिवादयांचे पूर्वोक्त प्रतिक्षिपति- चैतन्यसामग्रीति । उपलम्भेति । इदमहं बेचीति कर्मकर्तृघटितक्रियावभासस सर्वसम्प्रतिपन्नत्वात् तत्र कर्मणो घटादेरिन कर्तृविशेषणवेदन क्रियाया अपि प्रत्यक्षत्वमवर्जनीयमिति, न तत्याग उचितः । न च तद्धेतोरेवेति लाघवन्यायाचतारस्तंभवति । अनुमितिविषय एव लाववस्यानुसर्तव्यत्वात् । न चार्य प्रत्ययः प्रवृत्यादिलिङ्गकानुमितिरेवेति वाच्यम् । अत्यन्तातीन्द्रिये वस्तुनि त्वया तखा अनी- कारात् इति भाव्यम् । ननु इदमहं बेचीत्यादी बुद्धिसामर्थेच बोद्धविशेषणतया भासत इति न चैतन्यसद्भावापेक्षा तावतापि सिध्यतीति चेदाह - चैतन्यसामग्रि इति । वेनीति चापरोक्षाच- भासः । तत्र यदि ज्ञानसामग्री विदधात्वर्थः, तहिं तस्याः प्रत्यक्षाप्रत्यक्षसमुदायरूपत्वेन न प्रत्यक्षता संभवति । वेदनं च प्रकाशत इति, तदभ्युपगतज्ञानसामग्रथा अप्रकाशमानत्वात्, प्रकाशमानज्ञानस्य च तेनानभ्युपगमात्तन्गतमसमञ्जरामेवेति हृदयम् । एतच्च क्वचिदुदाहरति- खमजागरेति । स्वनदशायां तत उत्थानदशायां च या घटादीनां ज्ञानधारा, तत्राद्यस्य “अयं घट” इति ज्ञानांशस्यैव प्रकाशमानत्वं, न तद्धेतुभृतसामग्रथाः । तथासति धाराघटकस्य तस्याद्यत्वं न स्यात् । ततः पूर्वमपि घटविषयप्रकाश- सच्चात् । एवगनिरूपितहेतुकस्मृत्यादिस्थलेपि । अत्र एवमेव पाठो भाव्यः । न तु निरूपितस्मृतीति । “सदृशादृष्टचिन्ाद्याः स्मृतिथीजस्य बोधका” इत्युक्तरीत्या यत्नोढोधकेन ज्ञातेन उबुद्धसंस्कारात् स्मृतिरुदयते, सा निरूपितहेतुका । यत्रादृष्टमेवोपकुरुते संस्कारोद्वोघाय, न हेत्यन्तरमध्यक्षसिद्धं, सा स्मृतिरनिरूपितहेतुका । एवं च चरमोतायां तस्यां तत्सामग्रथा अनिरूपितत्वेनाप्रत्यक्षत्वात् स्मृतिरेव प्रकाशन इति वक्तव्यम् । अतो न ज्ञानसामग्रया ज्ञानस्य चरितार्थतासम्भव इति भावः । नतु सर्वथा चान्यगनपेक्ष्यैव अनुच्यादिकमुपपद्यत इत्यत दृष्टान्तो दर्शित एवेति चेत्तत्रापि कस्यचित् चैतन्यमपेक्षणीयमित्याह- प्रतिमेति । देवासुरादीत्यादिना गनुष्येष्वेव परकायाप्रवेशानुगुणसिद्धि-
- ஞாகத்தை உண்டாக்கவல்ல காரணக் குவியலை மட்டும் ஒப்புக்கொண்டு அளவகளா- நடுவில் ஜ்ஞாகமேனுக்கு என்பர்.
- லேயே ஜ்ஞனகார்யங்களை எல்லாம் நடத்துகிறோம்.
- ஜ்ஞாநமென்பது ப்பத்யசுமாகத் தெரிவது, ஜ்ஞரகாரணக்குவியலில் சில அப்ப நய மான- லையும் உண்டு. இவ்விஷயம் ஸ்வப்ரத்திலோ விழிப்பீளோ முதன்முறையாக க்ஞாநம் உள் டாகித் தோன்றும்போதும் காரணமின்னதென்று தெரியாது திடீரென நினைவு தோன்றும்
- 54
- •
- ।
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- Goog, सर्वकर्माराध्यसर्वेश्वरसङ्कल्प विशेष
- Gown, &-
- देवासुरादिजीवादेशविशेष
- , चैतन्यमूलत्व (p. spnco पद्मसम्भीलननिश्वासादिष्टान्त Joió निर- b. Gouty smiler Gambly eius क्षेत्रानन्त्य anGoo कर्मानुरूप& GoG बेतनाधिष्ठान घटिकं गुणं. स्थावरादियL शाधिपय पापकर्मा के आधिक्य n Goo मन्तो विवक्षिताः । जीवावेशेति । जीवस्य हि द्विधा आवेशस्संभवति खरूपावेशश्शक्तचावेशश्चेति । अणुखरूपस्य जीवस्य परत्नावेशे प्रथमशरीरं तदा निर्जीवं तिष्ठति । तत एव तस्य तदा कथंचित् सर्वतोभिरक्षणीयत्वमुच्यते । शक्तथावेशो धर्मभूतज्ञानव्याप्तिः । तदा प्रथमशरीरमपि सजीवोच । । । ज्ञानसं तु विश्वद्रव्यत्वाम्यात्युपपत्तिः । सर्वत्र देवताद्यावेशकन्पनस्यानुचितत्वात्सर्वान्तर्यामिण- एव वा चेष्टितमस्त्वित्याह- सर्वकर्माराध्येति । अन्तर्याम्यावेशस्य सार्वत्रिकत्वात्कासांचिदेव प्रति- धानां जल्पनमिति कथं नियमः स्यादित्यत उक्त सर्वकर्माराध्येति । ततथ तत्तत्फलविशेपार्थमनु- ठितस्तचत्कर्मभिराराधितस्वेश्वरस्य संकल्पविशेषात्कचित्कार्य, कचिन्नेति नियमस्सिध्यतीति भावः । तदुक्तं कुसुमाञ्जली तुलारोहण विपये- देवतासन्निधानेन प्रत्यभिज्ञानतोपि येति । देवतासन्निधानं तुलाप्रतिमादिषु सर्वेश्वरस्य " प्रमेद” मित्यभिमानः विशिष्टप्रतिष्ठादिजन्यः । प्रत्यभिज्ञानं- तुलामधिरूढस्य “सोहं सपापः निष्पापो " चेति प्रत्यवमर्शः । अत्र सिद्धं चैतन्यमूलत्वं तदुक्तदृष्टा- न्वान्तरेप्यतिदिशति- 2130 इति । सर्वेश्वरसङ्कल्पमूलत्वस्थापनेनेत्यर्थः । पद्मसम्मीलनविका- सादीनां देहे उच्चासनिश्वासादीनां च तत्सङ्कल्पायत्तत्वादिति भावः । “सर्वन्तन्मद्विचेष्टित” मिति शुच्यते । याः पुनर्देहात्मवादसाधकतया काचन युक्तयः पूर्वं प्रदर्शिताः, तासामन्यथासिद्धया तद- साधकत्वं दर्शयति Ganpati इति । जीवानामानन्त्यात्सर्वत्र तस्स निहितैर्भग्ननिवात- शाखासंरोहन्ति । अष्टवैकल्येन कचिचदननुप्रवेशात् शुप्यन्ति च तेनैव तदाउन्स्त्थेन, विच्छिद्य विच्छिद्य संरोपणेपि अन्यान्यशाखोज्जीवनं चोपपद्यते । विभिन्न चेतनाधिष्ठानेपि माता पुत्रयोरिव सौसादृश्यं च निर्वहतीति नैतद्देहात्मभावोदाहरणमित्याशयः । यत्तु देहपरिग्रहस्व पुण्यपापमूलन्ते पूर्व दूषणमुक्तं, तदप्युदरति- स्थावरादीति वाक्यद्वयेन । एतदुक्तं भवति- “मनुष्येभ्यस्तु तिर्यश्व- संख्या शतशोधिकाः । तिर्यग्भ्योपि स्थावस्तु कोटिकोय्वधिका मता” हत्यारूचा मनुष्य-
- 1
- |
- போதும் அறியலாம். உணர்வின்றி பொம்மை பேசுகிறது என்று நினைத்திருக்குமிடத்திலு:ம தேவாஸுராதிகள் ஆவேசித்து நிற்பதாலும். ஸர்வேசவாஸங்கல்பம் இருப்பதாலும் உணர்ச்சி பூர்வகமாகலே பேச்சு நடைபெறுகிறது. இதுபோலவேதான் தாமரை மலர்வதும் குவிவதும், மனிதனின் உயிர்ப்பும் கொள்ளப்படும். வெட்டி நாட்டின கொம்புகள் உய்வ- தும், கோடிக்கணக்கான ஜீவராசிகளில் ஒருவன் கர்மாகுணமாக வந்து புகுவதால் ஏற்படும். மனிதன், ப்ரணிகள், தாவரங்கள் இவைகளில் மேன்மேலென ஒன்றை ஒன்று எண்ணிக்கைलोकायतिकभङ्गाधिकारः
- $5
- शरीरासिरिक पुण्यपापमूल-
- E-GL. देहात्मभावादिकं उपपादक. सुखदुःखभोक्ता आत्मा सिद्धिकं Jun Goo शरीरनिवृत्तिमात्रDIA, शारीरानन्दविशेष. मोक्ष Gunirajis निरस्त प्रतिनियतरसामग्रीमवाह हूं 3G सर्व निर्वाहिकं मं क सुखदुःखासाधारणकारणांना धर्माधर्म Gancarno फैल्पनागौरव Gup ari, नित्यागमसिद्ध यापnance निरस्तम् । अब- तिर्यक्स्थावराणामुत्तरोत्तराधिक्यं सम्प्रतिपन्नम्। तिर्थस्थावरादिभावश्च “वाचिकैः पक्षिममतां मानसैरन्त्यजातिताम् । शरीरजैः कर्मदोर्याति स्थावरतां नर” इति वचनात्पापफलं भवति । सामा- न्यतः अधर्मश्च धर्ममपेक्ष्य बहुविधो भवति । एकैकखिन्नपि विहितपुण्यकर्मणि फरणत्रयेण द्रव्य देशकालादिना च बहुधा प्रेपसम्भवात् । एवंविधं व बहुलं पापं संसारिभिः " मस्कल्पकोटि- नियुतानुभवेप्यनात्र्यं तत्किन्विपं सृजति जन्तुरिह क्षणार्थे । एवं सदा सकलजन्मसु सापराध " मित्युक्तरीत्या सर्वदा सम्पाद्यते । ततथ किमु वक्तव्यं मनुष्यजन्मभ्यः तिर्यकस्थावरजन्मनामाधि- क्यस्य । कर्मणामनियत विपाकसमयत्वात्, अन्यान्यशाखाप्ररोहणस्थले जीवानां पूर्वशरीरादचिरनिर्ग- मनं, झटित्यन्यत्रानुप्रवेशथ संभवत इति । अथैवं देहातिरिक्तात्मसद्भाव निरूपणस्य देहोत्तीर्ण- योक्षान्त पुरुषार्थसम्पादनप्रवृत्यर्थत्वेन देहातिरिक्ते जीवे साधिते, पूर्वोक्तं तत्सम्पतमोक्षस्वरूपं च निराकरोति - Diu इति । शरीगतिरिक्तेत्यादिविशेषणद्वयं पक्ष्यमाणार्थद्वयस्य क्रमेण हेतुद्वय- समर्पणपरम् । तथा हि- आत्मनश्शरीरातिरिक्तत्वात् शरीरनिवृतिन मुक्तिः । एकदेहध्वंसेपि देहा- न्वरप्रातिहिं तदा संभाव्यते । तथा च सशरीरस्य कथं नोचः । एवं पुण्यपापमूलगुखदुःखभोक्तृ- त्वात् न शारीरानन्दविशेषोपि मोक्षः । सहस्रयुवतिसंभोगादिरूपस्य तस्व पुण्यपापफलत्वेन परिमितत्वात् “असभ्य परिपाटिकामधिकरोति शृङ्गारितेत्युक्तरीत्याऽनुचितत्वात् दुःखमूलत्व- मिश्रत्वादिना च हेत्वात् । अतो नैवं मुक्तिस्वरूपं फम्पनीयमिति भावः । ननु न पुण्यं नापुष्यं या किंचिद्दृष्टम् | तत्तत्कार्यान्यथानुपपत्त्या तत्कल्पने तु कल्पनमेव दोषोऽवशिष्यते । तत्तत्कार्या- णां सामग्रीप्रवाहेणैव निर्वाहादित्यवाह - प्रतिनियतेति । नित्यस्यागमस्य स्वतः प्रमाणत्वेन प्रमाण सार्वभौमत्वात् रात्सिद्धार्थे प्रमाणान्तरबाधस्येव कल्पनागौरवस्याप्यभावेन प्रत्यक्षस्येव स्व- யில் விஞ்சி நிற்பதும் அவ்ளிதபிறப்புக்கு தோதுவான பாபங்கள் விஞ்சியிருப்பதாலே கூடும், தெஹமே பூக்மா என்று வாதிக்க இது போதுமான காரணமாகாது. இப்படி தேஹத்தை விட.. வேறுபட்டவனாய் கர்மாதுகுணமாக ஸுகதுக்கங்களை அதுபவிப்பவனான ஆத்மா சிலைத்ததினால், சரீரம் தொலைதலோ, சரீரம்கொண்டு அனுவிக்கும் ஆநந்தமோ, மோக்ஷ- மென்யனும் தகாது. எல்லாகார்யமும் அததற்கென்று ஏற்பட்ட ப்ரத்யக்ஷகரணங்களா- லேயே நடவாகிற்க, ஸுக துக்கங்களுக்கென்று தனியாக தர்மாதர்மமென்ற அப்ரத்யசூர்- காரணல்கலைக் கட்டவேணுமோ, இது மம் என்பனேயன்னே என்று சிலர் கேட்பர். பதி-
- 56
- ●
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- மென்றொன்று கொள்ளப்பார்த்தால் ēēயுண்டாயிருக்கச்செய்தே என்ம் பிறவாதே Gamfuctor_nanu of BB शास्त्रसिद्ध महा दहनुमदादिवृत्तान्तमा, शपथविशे- पादिक, काwnGoo इष्टप्रसङ्ग प्रत्यक्षानुमानलौकिकातागम में संलÐG प्रकार:- विपयसाधकत्वात् “स एवैनं प्रीतः प्रीणातीत्यादिश्रुतिप्रतिपन्नेश्वरश्री तिकोपात्मक धर्माधर्मसिद्धिरिति थावः । अष्टाङ्गीकारे दोषमाशंक्येष्टापच्या परिहरति- अदृष्ट इति । कार्य pmG इति । अदृटस्थ कारणत्वे कचिदुद्दष्टसामग्रयां सत्यामपि अदृष्टविलम्बात् कार्यविलम्बापातः । स्वेतरसामत्री- समवधानकालीन कार्यानुत्पत्तिप्रयोजका भावप्रतियोगित्वस्यैव कारणताग्राहकत्वात् । तदुक्तं- कुला- लेन दृढदण्डनुन्नमपि चक्रगदृष्टाभावान्न भ्राम्येत् । वृषितजनसमावर्जितादपि कुम्भादम्भ आस्ये न परिसंसेतेति । प्रतादेति - हिरण्यासुरेण विपजलाग्न्यादिभिरुपदुतस्तत्तनयो महाभागवतः प्रह्लादः भगवत्सङ्कल्पाददृष्टवैकल्येनापद्वर्गान्मुक्तोऽभूदिति कथा श्रीविष्णुपुराणादितोवगन्तव्या । तदुक्तं- “दैत्येन्द्रमूदोपहृतं यथ हालाहलं विषम् | जरयामास गतिमान विकारममत्सरी” ति । “नदी हाला- हला नाम राज्जे हालाहलं चिप” मित्यायुर्वेदविद इति श्रीविष्णुचित्तव्याख्या । हनुमदिति लङ्कायां हनुमद्वालधौ अतिसृष्टस्य ज्वालामालाकुलस्याप्यग्नेर्न हनूमति दाहकत्वं पूर्वत्रदेषेति कथा श्रीमदामा- यणेऽनुसन्धेया । सदुक्तं- “दृश्यते च महाज्वालः करोति न च मे रुजम् । शिशिरस्येव सम्पातो लांगूलाग्रे प्रतिष्ठित” इति । शपधविशेषो महर्षीणां बोध्यः । तत्र दृष्टकारणे सत्यपि शापादष्ट- प्रतिवन्धन कार्यानुत्पत्तिदर्शनादिति भावः । इदन्तु बोध्यम् कचिचादृष्टस ष्ष्टकारणोपहारेणैव “कार्यकरत्वम् । ततावन्मात्रार्थत्वात् । तथा च न चक्रभ्रमणकुम्भस्रावादावदृष्टविलन्देन कार्य-
- विलम्व इति ।
- प..
- ननु नित्यस्यागमस्य सति प्रामाण्य एवं वक्तुं शक्येत । तदेव तु न संभवति । नित्यस्य वेदस्य “अर्थ बुडी शब्दरचनेत्यादिरीत्या विरचितत्वाभावेन, वक्तृतात्पर्यमूलकत्वाभावादर्थ- सम्बन्धस्यैव सामान्यतोऽसिद्धेः । तथा सति का कथा यथार्थार्थसम्बन्धरूपप्रामाण्यस्येत्याशङ्कय समाधने- प्रत्यक्षेत्यादिना उapiñ त्यन्तेन प्रकरणेन । अभानुमानागमग्रहणं गन्तृत्वेपि चावकियान्यारुावादः । वैदिकानागवयोवस्थाय “लौकिकाता गये” स्युक्तिः । மறைகள் சொன்னவற்றில் எதையும் பாதிக்கமுடியாததுபோல்கல்பனை என்று பளுசுமத்தவும்- முடியாது. அப்ரத்யஷதர்மா தர்மங்களைக்கொண்டால், ப்பத்யகாமணங்கள் இருந்தாலும் ஒரு வமயம் அக்ருஷ்டக்குறையினால் கார்யம் பிறவாதொழியவேண்டாவோ என்னில், இது எழுக்கு இஷ்டமான கேள்வியே. ப்ரஹ்லாதலுக்கும் ஊறுமாருக்கும் தீயிட்டபோதும் சூடு உறைக்கவில்லையல்லவா? சிஷிசாபங்களினாலும் கண்ட பொருள்கள் பயனற்றுப்போகின்றன. ப்சத்யக், சிறுமாகம், உலகததாருரைத்தசொற்களிவைகளுக்குப்பொருளும் கருத்துமுண்டு.
- शयदोष
- LING
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 7
- 3.
- •
- 57
- आG60 अर्थसम्वन्ध (कं मुकं. नित्यागम ॐ ॐ ॐ ॐ उत्स्स्वमायित्तवाक्य के SLCLING पुरुषा- Gawn अवसम्बन्ध Jn Ghug का पदकं स्वभावशक्ति- व्युत्पत्तिसिद्धपदार्थसम्बन्ध ं प्रतिष्ठित ं. पदाधकक्षा आकाक्षा सच्यो ग्यतेकांना GLIB DG प्रकार3.01G0- तत्तत्प्रकारेण ! प्रत्यक्षस्येन्द्रियार्थसन्निकर्षवशात्, अनुमानस्य साध्यहेतु- सम्बन्धरूपन्याप्तिपक्षधर्मतादिज्ञानमूलकतया, लौकिकाप्तागमस्य शब्दरचनाहेतुभृतपुरुपतात्पर्य- बुद्धिद्वारा चार्थसम्बन्धोस्तीति भावः । ननु नित्यागमे पुरुषयुद्धिपूर्वकत्वाभावेपि न किश्चिदषहीयते प्रत्युत पुरुपाशयदूपितत्वरूपदोपाभावेन वेदगिरां प्रामाण्यमेव प्रतितिष्ठतीतिचे चत्रा - नित्या- गमलाॐ इति । अयं भावः- शब्दप्रामाण्ये न केवलं पुरुपाशयदूषितस्याभावपातं कारणम् । तथा सति उत्स्वमायितवाक्यस्यापि प्रामाण्यप्रसङ्गः । तत्रार्थविशेपविवक्षया शब्दप्रयोगाभावेन केवलजिहाजल्पनमात्ररूपत्वात् न पुरुषतात्पर्यमूलकत्वमिति तस्यापि प्रामाण्यकारणत्वेन न तत्र प्रामण्यप्रसङ्ग इति चेत्, नित्यागमेप्येवमेवेति निध्यायतु भवानिति । समाधानवाक्यं पद जाऊँ तु स्वभावशक्तीति - अयमाशय:- " औत्पत्तिकस्तु शब्दस्यार्थेनाभिसम्बन्ध” इति लोकन्यायेन जलाग्न्यादेश्शैत्यौष्ण्यादिशक्तियोगस्वेव शब्दानां व्युत्पत्तिसिद्धपदार्थबोधकत्वस्यापि खभावसिद्ध- स्वात् तस्य चात्रापवादाभावेन वैदिकगिरामपि बोधकत्वमस्त्येवेति । ननृत्खमायितवाक्येपि प्रत्येकंपदानामर्थबोधकत्वगस्त्येव ततथ को विशेषो वेदवाक्यानामितिचेदाह पदां इति । यत्पदस्य यत्पदव्यतिरेकप्रयुक्तान्चयाननुभावकत्वं दृश्यते तस्य तेनाकाङ्क्षन्त्युच्यते । पदानामवि- लम्बेनोच्चारणमासत्तिः । अर्थावाधो योग्यता । तथा च एतत्त्रितयसच्चेन नित्यागमधाक्यानां विशिष्टैकवाक्यार्थबोधकत्वसम्भवात् उत्समायितवाक्येषु पदार्थावगमेपि योग्यताद्यभावेन वाक्या- र्थांवगत्यभावात्-अस्त्येव मिथो विशेष इति भावः । ननु वैदिकगिरामाकाङ्क्षादियुक्तत्वेपि नित्यखेन वक्तृतात्पर्याभावात् कथं तदनवगमेपि वाक्यार्थप्रत्यायकत्वमिति चेत् । शृणु अबाधितार्थवोध- कत्वस्यैव नित्यागमे तात्पर्यपर्यवसितत्वेन तद्रहणादेव शाब्दबोधोपपत्तेः । वस्तुतस्तु नित्यागुगपक्षेपि “श्रुतिस्मृतिर्ममै बाज्ञे” त्याद्यनुसारेण वेदस्वेश्वराज्ञारूपत्वाङ्गीकारात्तदीयतात्पर्यस्य ग्रहणादेव धोधो - दयः । तदुक्तं न्यायपरिशुद्धी- “लोगचे घुणक्षताक्षरवत् बोधकत्वेपि अभिप्रायविरहादर्ध- परत्वं न स्यादिति चेत् । न । प्रतिपणे निर्वाधे चार्थे प्रधाने घोधकत्वस्यैव तात्पर्यरूपत्वात । யாரும் உரைத்ததல்லாத கித்யவேதம் என்னும் உங்கள் முதநூலுக்கு அவைகள் எங்ஙனம் கூடும். கனவில் பிதற்றின சொற்கள்போல அது கருத்தற்ற தற்செயலான சொற்களே- யல்லவா? அதற்கு மனிதனின் அறிவுத்தவறுகளோடு ஸம்பந்தமில்லை என்பது வாஸ்தவமே- யாகிலும் அதுமட்டும் போதுமா அதையாதரித்துமிற்க என்று சிலர் சங்கிக்கின்றனர். அதற் குச் சமாதானம்:- லொருபதமும் ஒவ்வொரு பொருளை ஸ்வபாலமாகவே போதிக்கும்
- 58
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- विशिष्टोधक Lonia. guuy सम्बन्धG @mawty. LUIS विशिष्टज्ञान par Gpwc.
- शाकं कारणदोपबाधकप्रत्ययL Loun प्रत्यक्षधान के कंgGunGoo प्रामाण्य Ganनांना केलं. एकदेशवर्तिपुष्पफलादि Co असदीचे रोश्चरमीमांसापक्षे नित्वेश्वराभिप्रायसंभवादिति । न च वस्तुनिष्ठेच्छाया एव तात्पर्य- त्यस्य स्वीकरणीयतया ईश्वरस्य च वेदवक्तृत्वाभावात्कथं तदभिप्रायो वेदतात्पर्यं स्यादिति वाच्यम् । स्वाम्यभिप्रायस्य दूतवाक्ये तात्पर्यत्वदर्शनवदत्राप्युपपत्तेः । न हि तत्र दृतस्य खाभिसन्धिस्तात्पर्यम् । तथासति विगर्हितदूतवध्यादिप्रसङ्गात् । एतेन वैदिकलिङादीनां “आप्तस्स हितकामस्य नियोगं केचिदूचिरे । भाग्यकारोपि भगवानेतमेवान्वमन्यत” इति रीत्या ईश्वराभिप्रायवाचित्व कथं तथा सति वेदस्य तत्कृतत्वापस्याऽनित्यत्वं स्यादिति शङ्कापि परास्ता । दूतवाक्ये विधिप्रत्ययचदुपपत्तेः । एवं वैदिकशब्देभ्यो विशिष्टज्ञानानिष्टौ बाधकं प्रदर्शयति- Qion इति । आकाङ्क्षादिमत्तयेत्यर्थः । सम्बन्धः- वाचकत्वलक्षणः स्वार्थसम्बन्धः |manI18- वैदिक वाक्यमूलकतया । galr GarfuGarmi इति । वस्तुतस्तु स जायते । ततः तद्विरोध इति भावः । अथ वेदोत्थज्ञानस्य कथं नाम प्रामाण्यं भविष्यति । ग्रमायास्तवं हि गुणापेक्षम् । शब्दप्रमायां चाशोकत्वादिकं गुणः । प्रकृते च तदभाव इति शङ्कायामाह Qiun Doha इति । सिद्धान्ते प्रामाण्यय खतस्त्वाङ्गीका- रात् वेदोत्यज्ञानेऽप्रामाण्यहेतुभूत कारणदो पचावकात्ययाद्यपवादाभावेनात्सर्गिकं स्वतः प्रामाण्यं तिष्ठत्येवेति भावः । नचैवं सति कापि प्रामाण्याय गुणापेचैव न स्यात्, तस्य स्वतस्त्वेन तस्या निष्प्रयोजनत्वादिति वाच्यम् । कचिद्यामाण्यशङ्कायां तन्निराकरणार्थत्वेन गुणापेक्षणात् । सर्व- मिदमघरतात् समुदायदोपाधिकार एव मन्दितं द्रष्टव्यम् । प्रत्यक्षज्ञान GunGo इति ! ईश्वरीयप्रत्यक्षस्वेवेत्यर्थः । नित्यतत्प्रामाण्यथ वेदपौरुपेयत्ववादिनाप्यङ्गीकारात्ता गुणापेक्षाया वक्तुमशक्यत्वादोपाशावमात्रादेव स्वतः प्राप्तं ग्रामाप्यं जीवतीत्यङ्गीकार्यम् । तद्वदेव वेदप्रामाण्ययपि भविष्यतीति भाव्यमित्याशयः । अथवाऽयं ग्रन्थः प्रत्यक्षसामान्यविपय एव । तदात्वे च प्रत्यक्ष- प्रमात्वं प्रति न गुणो हेतुः । तत्र वेन्द्रियार्थसनिर्वादरूपस नथाननुगत कारणत्वे गौर- चात् । अपि तु कारण दोपचाधकप्रत्ययाथान एवानुमतः । तथा च वेदार्थज्ञानेपि स एव न्याय्य- इति भावः ।
- 1
- திறமையுடையது. அவை ஒன்றுசேச ப்கோகிக்கப்பட்டபோது ஒன்றுக்கொன்று சரியான உறவு, செர்த்தி பொருத்தம் உடையனவாய்க்கொண்டு திரண்ட பொருளைத்தாவல்லவை. வேத- பதங்களும் இதற்கு விலக்கல்ல. இல்லாவிடில் வேதத்தை உச்சரித்த உடன் வித்வானாகிய தனக்கு அறிவு பிறவாதொழியவேணும். பிறந்த அறிவில் எதும் குற்றம் கண்டிலோம்.ஆசை யால் ப்ரத்யக்ஷம்போல் வேதமும் ப்ரமாணமே. மரம் ஒருபுறம் பூத்தாலும் “மரம் பூத்தது’’
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 59
- वृक्षादिऊन Co पुष्पितत्या दिव्यपदेशé GunGo, शरीरैकदेशवर्तिज्ञान 3gn Co शरीर क्रं ई ज्ञातृत्व-
- guup. Gang प्रत्यक्ष
- व्यपदेश Gloom) चार्वाक अभिमतसाधन
- के
- प्रमाणनिरपेक्ष
- पिण्ड LG सूक्ष्मैकदेश & Go चैतन्य Gunior
- दृष्टान्तमाल कुंan Co
- सर्वांॐ ॐ. खपक्षसिद्धि.orno. स्थूल- आनं, शरीरैकदेश GGun, शरी-
- एवं प्रासङ्गिकं परिसमापितम् । शरीरचैतन्यनिराकरणं परमप्रकृतम् । तत्र वहवः पूर्व- पक्षप्रकाराः । तेषु पृथिव्यादिभूतचतुष्टयसमुदाये पाण्यादिसमुदाये वा चैतन्यम्, अथवातिरिक्ता- वयविनि प्रत्यवयवं चेति चत्वारः कल्पा निरस्ताः । अथेदानीम् एकस्मिन्नेव शरीरावरावे नियतं चैतन्यमिति वादोविधूयते - एकदेशेति । चार्वाक Grॐ ॐ इति । अत्र चार्वाकनामग्रहणेन “चार्वाकस्येयमुक्तिनों चिते” ति विरोधोपि व्यज्यते । वे मदशक्तिवदिति दृष्टान्तप्रदर्शनेन कार्यय सर्वावयवव्याप्तत्वद्योतनादेकावयववर्तित्ववादस्य तद्विरुद्धत्वात् । gun - ज्ञानस्य शरीरैकदेश- चर्तितायाः । साधकमिति शेषः । प्रत्यक्ष 230 इति । प्रत्यक्षमा प्रमाणमिति नुवन् कथं तद्विना कंचिदर्थं साधयितुं शक्नुयादिति भावः । न हि जानामीति प्रत्यक्ष ज्ञानगुणं शरीरैकदेशे निय- च्छति । नापि तद्विनाऽन्यत् प्रत्यक्षं स्वमवसाधकमनुभूयत इति च बोध्यम् । ननूक्तमेवोदाहरणं एकदेशवर्तिपुष्पफलादीत्यादिना । ततश्र तदृष्टान्तलादर्धस्सिध्यतु इत्याशङ्कायामाह - दृष्टान्त- माहेति । प्रतिज्ञाहेतूदाहरणादीनामनुमानाङ्गवयाऽङ्गिभृतानुमानादिकं प्रमाणमनुपन्यस्य दृष्टान्त- प्रदर्शनमात्रात्रसाध्यसिद्धिर्भविष्यति । तथा सति स्वमष्टष्टान्तमात्रात्सर्वमिध्यालं माध्यमिकस्य, कार्पासरक्ततापात निदर्शनेनैकस्मिन् क्षणिकज्ञानसन्ताने कर्मज्ञानवासनादिकं योगाचारस्य च निरा- बाधं सिध्येदिति भावः । हन्त ! यधेनं स्थूले शरीरे चैतन्यमिति पक्ष परित्यज्य, सूक्ष्मे कसिंश्रि- च्छरीरैकदेदो तद्युपगममवरूढोसि, तदा प्रायः आगतोसि मदीयं पन्थानमिति ग्रप्यन्नाह - स्थूलेति । प्रथमं स्थूलपिण्डे चैतन्यं नास्तीति यदुक्तं संप्रतिपत्वात्सर्वथाऽङ्गीकुर्मः । अथ च सूक्ष्मैकदेशे चैतन्यमिति त्वदुक्तिस्तु सावधानं विश्रष्टव्या । तत्र चान्ततः यथागममतिरिक्तात्मन्येव चैतन्यं सेत्स्वतीति भावः । विमर्शप्रकारमेवाह- अ शरीरेनि । प्रत्यक्ष इति । अहं वेशी- त्येव हि प्रत्यदम् । तच न ज्ञानाश्रयदेशविशेषावगमकं सामान्यरूपत्यादिति भावः । अनुमानेति । என்பதுபோல் சரியத்தின் ஒரு மூலையில் அறிவுபிறந்து, சரிரத்தைச் சேதானென்று வ்யஹரிக் கிறது என்பதும் வெறும் வாதமே. ப்ரமாணமில்லை. உதாஹாணம் காட்டினமாத்சத்தினாலேயே தன்பாம் ஸித்தித்துவிடாது. அப்போது எல்லாவாதிகளும் வெற்றிபெற்றவரே ஆவர். ஸ்துல தேஹத்தில் என்பதைவிட்டு ஸுமசரீரத்தின் மூலையில் அறிவு என்ன வந்தால் அது அங்கே தானோ. அல்லது சரீரத்தைவிட வேறுபட்ட ஆத்மாவில்தானோ என்பதற்கு திட்டமான ப்ரத்யஷாறுமாரங்கள் இல்லாமையாலே. அவைகளாலே ஸாதிக்கவோ, பாதிக்- வோ முடியா
- தனிஷயத்தில் ஸ்வதந்த்ரமான சாஸ்த்ரமே சரணம்.
- 00
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- रातिरिकद्रव्य A GovGunGourm निश्चित SC
- तु प्रत्यक्ष अनुमान - साधकबाधकप्रमाणान्तररहितविषय स्वतन्त्र Lonor शास्त्र Go शरण । இதுபோலவே ப்ராணன் இந்த்ரியம் முதலியன ஆத்மா என்பதும் பிசகு
- @up प्रत्यक्षोपपत्तिशास्त्रवल BG अनेकसमुदायात्मक शरीर आत्मा नाकLoni- न्याय Co प्राणवैश्वानराद्यात्मवाद दत्तोत्तर 60 क्षुद्रयोगिक प्राणाधीन- तथाविधप्रत्यक्षाभावे तन्मूलव्याप्तिग्रहाद्यसंभवेनानुमानकथापि कथमिति भावः । तर्हि शरीराति- रिक्तात्मसिद्धिः परं न प्रमाणेनेत्यवाह - साधकबाधकेति । तथा च “असन्निकृष्टवाचा च द्वयमत्र- जिहासितम् । ताद्रूप्येण परिच्छित्तिस्तद्विपर्ययतो पिचेत्युकरीत्याऽत्यन्ताप्रतिपन्नावाधितार्थे शास्त्र. स्यैवानुसर्तव्यतया “नित्यो वारेयमात्माऽनुच्छित्तिधमें” त्यादिप्रमाणवशादतिरिक्तनित्यात्मसिद्धि- रिति हृदयम् 1
- एवं शरीरात्मवादं शातयित्वा प्राणाद्यात्मवादमपि प्रणुदति- 24 इति । उक्तप्रका- रेणेत्यर्थः । अत्रोपपत्तिरनुमानम् | अनेकसमुदायात्मकेति । इदं हेतुगर्भविशेषणम् । देहस्य संघात - रूपत्वादात्मनश्चातथाभूतत्वान्न देह आत्मेति अनुमानं सूचितम् । न्यायॐ Go इति । … शास्त्र - चलÄ1G0… आत्माQITILLI इति यो न्यायः तेनेत्यन्वयः । अनेन तृतीयाद्वयस्यानन्वय- शंका परास्ता । दत्तोत्तरमिति । प्राणस्स प्राणापानादिसमुदायरूपत्वेन वैश्वानरस्य जाठराग्नेरपि सावयवत्वेन शरीरतुल्यत्वात्चन्न्यायेनैवात्मत्वं न संभवतीति भावः । यद्यप्यात्मसिद्धयादी शरीरात्म- वादनिराकरणानन्तरमिन्द्रयात्मवादनिराकरणमेवानुक्रान्तम्, अथापि शरीरप्राणादीनां संघातरूपत्वेन दूपणतौन्यात् अतिदेशस्य सुलभत्वं मत्वा प्रतिपत्तृसौकर्यायानैवं कम आहत इति भाव्यम् । इन्द्रियात्मवादश्चोपरि भविष्यति । तदुक्तमाचार्यैरेवान्यव निरस्ते देहचैतन्यवतिषेधप्रकारतः । प्राणात्मवादे न पृथक्प्रयोजयति दूपण” मिति । एवं सामान्यतः प्राणात्मत्वे निरस्तेपि अधिका- शंकवा पुनः प्राणात्मवादे प्राप्ते तं प्रतिक्षिपति शुद्रेत्यादिना प्रसङ्ग इत्यन्तेन वाक्य- कलापेन । “स योगी परमो मत” इत्युक्तोथा कव्यावृत्तये “तुद्रयोगी” ति । विचित्रकार्येति । केचित्प्राणायामपरायणाः प्राणजयेन विचित्राणि अलारितंभनादीनि कार्याणि कुर्वन्ति । तदुक्तं- तस्मिन् सति श्वासप्रश्वासयोर्गतिविच्छेदः प्राणायामः । उदानजया जलपङ्ककण्टकादिष्वमङ्ग उत्क्रा- न्तिथ । समानजयाज्ज्वलनमित्यादीति । ततश्चैतादृश कार्यकर्तुः प्राणस्यैवात्मत्वमृन्चितम् ।
- இப்படி கீழ்ச்சொன்ன கணக்கிலே ப்ராணன், வயிற்றினுள் இருக்கும் ஜாடராக்கி, முதலியன ஆத்மாவன்று என்பதும் தீர்ந்தமாதிரியேதான், சிலர் அல்பயோகசக்திபெற்று ப்ராணஜபத்தால் நிகழும் விசித்ரகார்யங்களைக்கண்டு, ப்ராணனேயாத்மாவென்று ப்ரமிப்பர். ஆதமாவை ப்ராணன் என்று உபநிஷத்து கூறியது ப்பாணனைப்பெற்றிருத்தல்பற்றி. என்
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- J
- G 1
- LDIT] विचित्त्रकार्य कॐ के कच्छा G प्राणवायु Go] आत्मा नळी ! भ्रमिपं . आत्मविषय प्राण- शब्दकं प्राणभृत्यादिनिबन्धन: प्राण नgGunvan प्राण इत्यादि- प्रतीतिप्रसङ्ग vv. 30 इन्द्रियात्मवाद निरस्त ं. इन्द्रियां कलां नियतविष- या ऊना कंऊ Spoof अनुभूतसर्वविषयक mi @ प्रतिसन्धान பண்ணுகையாலும், பலவாய் கணங்களாய் நோற்றுகிறவிவற்றை யென்னுடைய ஈரங்க Gerrom @ करणि बुद्धिungi, इन्द्रिय a Commi अनुभविता LL..
- “वायुर्भत्वा ततो गच्छेत्प्राणायामपरायण” इति श्रुतं च ! तस्नात्प्राणवायुरेवात्मेति भावः । भ्रमिiniait इति । " एतसाज्जायते प्राणो गनस्सर्वेन्द्रियाणिचे ‘ति प्राणस्योत्पत्तिश्रवणादात्मनश्च नित्यत्वेन वायुविशेपस तस्य प्रत्यक्त्वासंभवाच्च न प्राणात्मत्वं युक्तमिति तेपां सिद्धान्तो भ्रम एवेति वोध्यम् । ननु " प्राणोमि प्रज्ञात्मा, प्राणोद्द पिता प्राणो माता” इत्यादी जीवे प्राणशब्दश्रवणात् प्राणस्यात्मत्वं सिद्धमेवेत्यत्राह - आत्मqui इति । प्राणभृत्च्त्वादिति । आदिना तत्सहचरि- तत्वापर्यवसान वृत्त्या दिग्रहणम् । किंचायं पक्षश्शरीरात्मत्यपक्षादप्यत्यन्तस्थल इत्याह-arm इति । प्रसङ्ग puli इति । तथा चास्मिन्पक्षे “अहं प्राण” इति शङ्कितप्रतीतिरपि साधिका न कचिद्दश्यते । प्रत्युत “मम प्राण” इति प्राणव्यतिरेकप्रतीतिरेव सर्वत्र भवति । शरीरात्मत्व- विपये तु स्थूलोहमिति प्रतीतिश्शक्योदाहरणेति तदपेक्षयाऽखरसोयं पक्ष इति भावः ।
- अथेन्द्रियाण्येवात्मा । तेपां ज्ञानकारणत्वेन, तव्यापारजन्यफलस्य च तद्गामिताया उचिनत्वेन ज्ञानाश्रयत्वसिद्धेः । सूक्ष्मतया शरीरस्येव स्थूलताविरहेणेदङ्कारागोचरतया प्रत्यवत्वस्यापि सिद्धेश्चेति शङ्कायामाह - DainiGoo इति । उक्तेन वक्ष्यमाणेन च प्रकारेणेत्यर्थः । अत्र इन्द्रियशब्दः कर्म न्द्रियमनोव्यतिरिक्तपरः, तेपां शङ्किप्यमाणत्वात् । निरस्तमिति । प्राणात्मबाद इवा “हं चक्षु” रि- त्याद्यनुभवविरहादिति भावः । एतन्निरासाय युक्त्यन्तराण्यप्याह- इन्द्रिय इति । अयमन्त्रसारार्थ:- चक्षुरादीनां व्यवस्थितविषयत्वेन ‘दृष्टमेवस्पृशामी’ ति चक्षुपा त्वचा चानुभूतार्थस्यैकेन प्रत्यभिज्ञानात् चक्षुरादिष्यन्यतमस्यात्मत्वे अनुभवितृ भेदेन तादृशप्रतिसन्धानासिद्धिः । “इमानि मम करणानि " इति प्रत्ययान्नानात्वेन करणत्वेन च भातानामिन्द्रियाणां करणित्वेनैकत्वेन च भासमानासच्छ- ब्दार्थाभेदायोगश्चेति । अत्र 90 करणि बुद्धि Dungrib इत्येव युक्तः पाठः । न तु " ७ करणबुद्धी” ति पाठपाश्रित्य भावप्रधानतया करणत्वबुद्धीति व्याख्यानं युज्यते । “करणक- Garai” इत्यस्स प्रतिनिर्देशरूपत्वात् । यथा "” इत्यस्य " " इति प्रतिनिर्देशः ।
- னுடைய ப்பர்ணன் என்று வேறுபடுத்திக்கூறுகிறோமேயல்லது நான் ப்ராணன் என்று கூறு- வாரும் இல்லையே. இப்படியே இந்திரியங்கள் ஆத்மா வென்றதும் பிசகு. இந்த்ரியங்களுக்கு புலப்படும் பொருள்கள் வரையறுக்கப்பட்டுள்ளன.ஆத்மாவோ பொதுவாக கண்கண்டதை
- 62
- देशिकाशय प्रकाशव्या स्यासहिते परमतभ
- भव्य आत्मा अनुभवि चक्षुरादीन्द्रियां sir नष्ट
- इन्द्रिय ॐ ॐ अनुभूत स्मरिकंकpal प्रसङ्गिकं उ. अन्यगुण अन्य ॐ ॐ ॐ GLI COLOUR Gov वासना-
- संक्रमक. मृगमदपुप्पा दिवास GLC अवयवसंक्रान्ति
- वासाळा अति-
- प्रसङ्ग मातापिता ॐ ॥ अवयवसंक्रान्ति पुत्र 205 स्मृति SCp. Cop चक्षुरादि
- करण
- व्यतिरिक्त
- आत्मा
- " नान्यदृष्टं सरत्यन्य” इति शरीरात्मवादोक्तन्पायमभिप्रेत्येन्द्रियात्मवादोधस्ताद्विक्कृतः । अथेदानीं “नैकंभूतमपक्रमी “दित्युक्तच्छायया तं दूषयति- अल इति । इन्द्रिय ऊ श्री नष्ट इत्युक्तिः तेपामधिष्ठानेन्द्रियत्यवादमनुरुध्य । अन्यथाऽऽहंकारिकाणां तेपामिदानीं नाशायोगात् । यथा नान्यदृष्टमन्यस्मरति, तथा न नष्टदृष्टमप्यन्यस्मरति अतिप्रसङ्गादिति भावः । एवं " वासनासंक्रमो नास्ती “त्युक्तिमनुविधांयाह- अन्यगुण इति । गुणमात्रस्य स्वाधारपरित्यागा- योगाद्वासनायाश्च गुणत्वादनुपपन्नमिदमिति बोध्यम् । ननु नायं नियमः । गुणानामपि सतां केपांचिदन्यत्र संक्रान्तिदर्शनात् । तदुक्तमात्मसिद्धी - शब्दगन्धसूर्यालोकरत्नप्रभादयो धर्म्यतिवर्तिनो गतिमन्तश्चेति । अत्र यद्यप्यालोकप्रभादयो द्रव्यत्वेन परिगणिताः, तथापि गन्धादीनां सिद्धान्तेपि गुणत्वमेवेति प्रकृतसिद्धियोंध्या । न च तत्रत्यगन्धशब्दः “गन्धमोपक” इत्यादाविव गन्ध- चद्दन्यावयवपर इति वाच्यम् । तर्हि प्रकृतेपि वासनावदिन्द्रियावयवसंक्रान्तिरेवास्तु इति शङ्कायां “न च गत्यन्तरं स्थिरे” इत्याद्यभिप्रेत्याह- मृगमदेति । कस्तूरिकेत्यर्थः । वासनाशब्दस्य प्रत्येक- मन्त्रयः । अतिप्रसङ्गः azii इत्युक्तमेव व्यतिरेकमुखेन विशदयति इष्टप्रसङ्गपरिहाराय - माता- पिता इति । अवयवेत्यादि । “अङ्गादङ्गात्संभवसि हृदयादधिजायस” इत्यादिना मातृ- शरीराद्यवयवसंक्रान्तेः पुत्रेपि श्रवणादिति भावः । ततः फलितमंशमाह- शुक्र का इति । प्रत्य- क्षु ं इति । चक्षुरादिना प्रत्यक्षयामीति व्यतिरेकमतीतेरित्यर्थः । ननु “चक्षुः पश्यति, ‘श्रीलं शृणोति” इत्यादिप्रत्ययोपि प्रसिद्धः । अत्र चक्षुरादीनामीक्षितृत्वादिकं गौणभिति चेत्, मुख्यत्वे தோலினால் தொட்டுப்பார்த்து அதுவே இது என்று நினைவுபடுத்திக்கொள்ளுகிறது.இந்த்ரி யங்களை “இவைகள் என்னுடைய உபகாணங்களென்று எண்ணும் ஆத்மா ஒரு ப்பதானமான உபநாணி என்று ஏற்படுகிறது. உதாஹரணமாக கண்ணையோ, காதையோ ஆத்மா வென்றால், அதுபோயின், அதனால் அறிந்ததை நினைவுபடுத்திக்கொள்ள வழியில்லை. ஒன்- றின் அறிவுப் பதிவு பத்றொன்றில் ஏற்படாது. கஸ்தூரி,மலர், முதலியவைகளின் நுண்- ணியபொடிகளோடு கலந்த வாஸனை மற்றொன்றில் ஏறிடப்பெறுவதுபோல் இங்கு சொல்லில். மாதாபிதாக்களின் மாவயவங்களுடைய ஒட்டுதலால் மகலுக்கும் அவர்கள் அனுபவித்த வரலாறுகளைப்பற்றிய நினைவு வரவேண்டியிருக்கும். ஆகையால் பலவாய் உபகணங்களாய் தோற்றுகிற இந்த்ரியங்களைவிடத் தான் வேறுபட்டவன் என்பது ஸ்வாநுபவப்ரத்யக்ஷத்தால்
- प्रत्यक्षळा. " ऊष्ण ऊ कलां उपचार
- Go
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः " “G Gen”
- is " कलंग
- 65
- gieuro Ganoo व्यपदेशक-
- "
- renun Cou सिद्ध सत्य-
- काज
- इत्यादि ।
- नीम- पश्यति । एतदुक्तं
- किं वाधकमित्याद्याशंकायामाह -
- भवति - एवंविधः प्रत्ययः “आत्मा पश्यती” तिवन्मुख्यो वा स्यात्, अथाऽयो दहतीतिवत्सम्पर्क- कृतो गौणो वा भवेत्” इति विचारे “मय चक्षुः पश्यती” त्याद्यनन्यथासिद्धव्यतिरेकप्रत्ययचलात् बाधितत्वेन “चक्षुः पश्यती” त्यादिकं गौणमेवेति ।
- ननु श्रीमति वाराहे पुराणे खपरीक्षणाय वराहरूपिणं विष्णुं अनुत्यागताय व्याघ- वेपाय वज्रिणे सत्यतपसा " द्रष्टुं चक्षुर्निहितं जङ्गमेषु जिहा वक्तुं मृगयो तद्विसृष्टम् । द्रष्टु-
- । अक्षुपो नास्ति जिह्वेह वक्तुं जिह्वायायास्तच्चतो नास्ति चक्षु” रित्युक्तेः, चक्षुरादीनामेव चेतनत्वं तदभिमतं प्रतीयते । तत्र हि - हे मृगयो ! जङ्गमेषु द्रष्टुं चक्षुर्निहितम् । तद्विसृष्टं तेन चक्षुषा प्रहितं विपयं वक्तुं जिहा निहितेति लिङ्गविपरिणामेनान्वयः । इति यद्यपि लोकस्थितिरेवं भवति, तथापि, इह मयि द्रष्टुचक्षुपोचवतुं जिहा नास्ति, अस्या जिहायास्तच्चतो द्रष्टुं चक्षुरपि नास्ति । अतोत्र “मृगः किं दृष्ट” इति त्वदीयं प्रश्नं कथं समाधास्वे इत्युक्त्वा स म्याश्रमे शरणागतमृग- रिरक्षिपया तृणीं बभूवेति कथांशो बोध्यः । अल “जिह्वायास्था” इति सन्धिरार्पः । द्रष्टुरिति चक्षुः कीर्तनात् तस्य दर्शनाश्रयताप्रतीतेः इन्द्रियाणामेवात्मत्वं सिद्ध्यतीति पूर्वपक्षिण आशयः । " तद्विसृष्ट” मित्यत्र " त्वद्विपृष्ट” मिति पाठयेत् त्वया विशेषेण पृष्टं मृगं वक्तुमित्यन्वयःशोभनो भवेत् । अत्र मातृकासु नानाविधपाठोपलव्धावपि आत्मसिद्धिमनुरुध्य " द्रष्टुअक्षुप” इतिपाठ एव युक्त इति प्रकृतानुगुणं भाग्यम् । इत्येवं शङ्कायामाह - सत्यतपाळा इति । " स हि सत्यतपाः पूर्व भृगुवंशोद्धवो द्विजैः । बभौ दुर्वाससा सम्यग्बोधितश्च विशेषत” इत्युक्तः हिगाई तरपार्श्वे पुष्प- भद्रातडे चित्रशिलायां भद्रवटाख्याश्वत्थमूलस्थः कथमर्पिः । अन्यपरमिति । नेन्द्रियात्मत्वस्थापन- मिह महर्षिनृत्यम् । तत्कालोपस्थितं यत्किचिदुक्त्वा कालं व्याक्षिप्य शरणागतमृगनाणतत्परत्या- दिति हृदयस् । तदुक्तनात्मसिद्धौ- अन्यथा च प्रष्टुर्मृत्युपपत्तिं शरणागतपरित्यागस्य नृशंसतां च पर्यालोच्य सत्यतपसस्तथावचनमिति । " इह मृगो नास्तीत्युक्तौ निराशो व्याधो मृगालाभेन அறியலாம். ‘‘கண்’ காண்கிறது’’ ‘‘காது கேட்கிறது” என்பன போன்ற வ்யவஹாரங்கள் முக்யப் பொருள் கொண்டனவல்ல. “என் சுண்ணால் காண்கிறேன்” இத்யாதி வ்யவஹா ரங்கள்தான் சரியானவை. “காணும் கண்ணிற்கு நாவு இல்லை. பேசும் நாவிற்குக் கண் இல்லை.“ஆகையால் “இங்கு மான் வந்ததா” என்ற கேள்விக்கு விடை தருவது யார்” என்று இந்த்ரன் வேடுவன் வேடத்தில் கேட்ட்தற்கு, ஸந்யதபஸ் என்னும் ரிஷி பதில் அளித்ததாகக் கூறும் வராஹ புராணவாக்யமும் சரணமடைந்த மாரினைக் காக்கும் கருத்தில் கூறப்பட்டதாகை-
- 1
- 64
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- तपाळी वाक्यं शरणागतरक्षणाभिसन्धिLDGO अन्यपर. सर्वशरीरख्यापि
- इन्द्रिय Gio प्रदेशभेद is annEco शब्दादिक ग्रहिक पक्ष ७ शरीर अनु- எதோ ஒருவனானமையும் அவனுக்கு கனைச்சங்கள் எங்களானமையும் கொள்ள ूकं कल्प Shani प्रमाणानुसरण उचित प्रतिनियतव्यापारक
- "
- Causory Cancer यागादि snooni Gaur व्यापरिiosure आत्मा कर्मेन्द्रिय for Grum ULL16. सर्वविपयसाधारणळा मनsvco सर्वेन्द्रियार्थप्रतिसन्धान 6 mo सकुटुम्बः चिरावुभुक्षितो म्रियेत । अस्तीति प्रतिवचने च शरणागतमृगपरित्यागेन महत्पापमिति धर्मसंशयमापन्नस्स एवमवादीदिति तद्व्रन्थार्थः । ततश्च तत्र " ग्रष्टु” रिति कर्तरिपष्ठी । पंचमीति केर्पाचिद्व्याख्यानं चिन्त्यम् । तत्रेदं पुराणवचनं “यदि तं दर्शयाम्यस्मै वराहो हन्यते तदा । नोचेत् कुटुम्बः क्षुधया सीदत्यस्य न संशयः ॥” इति ।
- 1
- इन्द्रियाणि प्रतिपुरुपं नानेति कश्चित्पक्षः । तदनुसारेण तेषामात्मत्वमाशंक्य परिहृतम् । अथ सर्वशरीरव्यापि त्वगाद्येकमेवेन्द्रियम् । तदेव प्रदेशभेदेन चक्षुरादिशब्दवाच्यं सत् रूपादिकं व्यवस्थया गृह्णाति । दृष्टं हि तस्य करतलप्रकोष्ठास्यनेत्रादिषु स्पर्शग्रहणशक्तिवैषम्यम् । तद्वत् । सोयं पक्षो बौद्धानां प्रसिद्धः । चावदेिण तु वावराहकलहक्रमाद्वेदान्त्युपरोधायान्त्रारूढः । तदुक्त बौद्धविलासे- एकैकदेहेषु एकमेवेन्द्रियम् । प्रदेशभेदेस्तु रूपादिप्रकाशनशक्तिनियमः | पडायतना- गमोपि तथैव व्यवस्थाप्यः । खरूपभेदे प्रयोजनाभावादिति । पडायतनसंज्ञापि तत्रैव विवृत्ता- चक्षुः श्रोत्रं तथा घ्राणं रसनं स्पर्शनं मनः । रूपादिबोधहेतुत्वादेतान्यायतनि पडिति । अतस्तदेवे- न्द्रियमात्मास्यादित्याशंक्य निराकरोति- सर्वशरीरेति । इममपि पक्षं कल्पनागौरवेण दूषयितुं कल्पनीयांशमाह - ०७शरीर इति । शरीरातिरिक्तयैकस्यात्मत्वं तदुपकरणानां नानात्वं च कल्पनीयम् । ततोपि वरं क्लृप्ताच्छास्त्रादतिरिकात्मेन्द्रियादिस्वीकरणमिति भावः । अथ कर्मेन्द्रि- येभ्योप्यात्मा मिन्न इत्याह- प्रतिनियतंति । उच्चारणकरणं वाकू, शिल्पकरणं हरत इत्यादिरीत्या प्रतिनियतेत्यर्थः । च्यापरिzuG इति । अनेनात्रापि पक्षे “योहं वाचाऽनुवं. सोहं हस्तेन करोमी” त्यादिप्रतिसन्धानानुपपतिनिं क्षिता । अथ मन एवास्त्वात्मा । तस्य सर्वविषय- யால்மேலே பொதுவாகத்தோன்றும் பொருளில் நோக்கமுடையதன்று. சரீரம் முழுவதும் ஒரு, இந்த்ரியமே படாந்துள்ளது அதன் ஒவ்வொரு இடமும் சிற்சில விஷயங்களை ஈசஹிக்கும் கண் முதலியனவாக வழங்கப்பெறும். ஆக அந்த அகண்டவ்யாபியான இந்த்ரியமே ஆத்மாவென்று சில: லெகுவாக யோசித்தபிறகு சொல்லத்துவங்குவர். இவர்களும் ‘‘ஆக்மாவொன்று. அவனுக்கு கண் முதலிய பலவிடங்கள் உயங்ணங்களா? விஷயங்களைப் புலப்படுத்துகின்றன’’ என்று கொள்ள வேண்டியிருப்பதால். இவ்ளிதம் ஊஒஹித்து கல்பனை செய்வதைவிட சாஸ்த்ரம் சொன்ன கட்டளையிலே ஆத்மானை அங்கிகரிப்பது நன்மையாம். இவ்விதமே கை கால் மு.த- லிய தொழில் புரியும் இந்த்ரியங்களும் சாகமாட்டா. ஆத்மா எல்லாத்தொழிலுக்கும்पक्ष निर्मूल. प्रतिसन्धाता सिद्ध, कल्पितpoon வென்கை கூடாதிறே:
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- G5
- आत्मा सिद्धि सङ्कल्पादिकरण शास्त्र- of मन0660 का कंठ कं करणिuri Gajmp आत्मा-
- ஞானம் ஆத்மா என்பதும் கூடாது
- मन6616Grg करण के करणिungi आत्मा 26EL. बुद्धिविशेष Gun.org मनsiv sun sun. i बुद्धिविशेष CommunGoo @H NE आत्माच्या♚♚or Gurm ज्ञानात्मयादिकनागा चार्याकादिनां Ganv - ॐ पक्ष ॐ साधारण्येन न प्रतिसन्धानानुपपत्तिः । नापि तदपक्रमप्रयुक्तशका तस्य नित्यत्वात् । नापि प्रत्येकसमुदायविकल्पः, एकत्वादित्याशंकां निराकरोति - सर्वविपयेति । सर्वविपयेत्यादिकं पूर्वोक्ता- भिप्रायं विशेषणम् । निर्मूलत्वमेवाह - प्रतिसन्धातेति । सिद्धि इति । आत्मनः करणतयैव मन- स्सिद्धेस्तत्सिद्ध्यधीन सिद्धिकतया मनसा नात्मनोऽन्यथासिद्धिर्युक्तेति भावः । ‘करणे’ ति ‘करणी’ ति पदाभ्यां न तयोरभेद उचित इत्यभिप्रेतम् । करणत्वस्य पराधिष्ठानाधीनव्यापाराश्रयत्वरूपतया पारतन्त्र्यपर्यवसितत्वेन कर्तृत्वरूपकरणित्वस्य स्वातन्त्र्यलक्षणत्वात् । तच स्वच्छन्दानुरोधेन
- । साध्यसिद्धचनुगुणोपकरणसम्पादनसामर्थ्यम् । किंच मनसा आत्मनोन्यथासिद्धिं त्रवाणः किं मनश्शास्त्र सिद्धमिति मन्यते, अथानुमानसिद्धमिति आद्ये आह- Day सङ्कल्पादीति । “मनोस्य देवं चक्षुः, मनसैतान्कामान्पश्यन्न मते " इत्यादिकं शास्त्रम् । ततश्च तेनात्मोपकरणतयैव तत्सिद्ध्या तस्यैवात्मत्वं धर्मिग्राहकप्रमाणविरुद्धमिति भावः । अत एव द्वितीयमपि नेत्याह- कन्पित015 इति । सुखादिसंवेदनान्यपि करणवन्ति क्रियात्वात् संवेदनत्वाद्वा रूपादिसंवेदन- वदिति हानुमानं तत्कल्पकम् ।
- ।
- अथ जीनामीत्यनुभवसिद्धबुद्धिमात्राङ्गीकारेण तदतिरिक्तमनआत्माद्यपलप्य तस्या एवा- त्मत्वं मनस्त्वं च मन्यमानाश्चार्वाकादयः एवम् आहुः । प्रसङ्गात्तदप्यनुवदति - मनvar इति । Q.31.51GQ आत्मेति । जानामीत्यादौ सर्वसंप्रतिपन्नत्वात् ज्ञानस्य, तदभानकाले आत्मनो- பொதுவான கர்த்தாவாகையால். ஆனால் எல்லாப்பொருள,றிவுக்கும் தொழிலுக்கும் பொதுக்- காரணமான மனது ஆத்மாவாகத் தகுதியுடையதன்றோ வென்னில் அன்று, மனது உனக்கு உண்டென்று எவ்விதம் கிடைத்தது. ஆத்மாவுக்கு நினைவு தரும் ஒர் உபகரணமென்ற முறையி லல்லவா அது பெறப்படுகிறது, ஆக அதைக்கொண்டு ஆத்மாவைத் தள்ளலாகாது. மனது உண்டென்று சாஸ்த்ரங்கள் முறையிடுகின்றனவென்னில், அவைகளே வேறு ஆத்மாவும் உண்டென்கின்றன.
- ஆனாலும், மனஸ் ஆக்மா என்பதெல்லாம் வேறு வேறு அன்று. ஜ்ஞாமேதான் துவே நானென்று தோன்றுகிறது என்று சில சார்வாகர் சொல்லுவர். அதுவும் சரியன்று, கணந்தோறும் வேறுவேறாகியோ, அல்லது எக்காலத்தும் ஒன்றாகியோ
- लामा Tarth.
- 66
- क्षणिक
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- अनुवृत्ता Ganनीकी ज्ञानमात्र के कंठ ज्ञातृत्व
- पूर्वज्ञान Co अनुभूत विषयॐॐॐ प्रत्यभि स्मृति Gaungu प्रसङ्गिकं .. सन्तानेपयादिकं दूषण बौद्धभङ्गfeo GanvavaLGomb. पौडविशेषपक्ष Gir @ पक्ष सुषुप्तिदशै ज्ञान ooun सन्तानपत्य Garनांना प्रसङ्ग
- प्यननुभवेन ज्ञानमेवात्मेत्यर्थः । चार्वाकादिकक्ष इति अत्र चार्वाकशव्दस्तदेकदेशिपरः । तेह्यंचं चदन्ति- न देहेन्द्रियादिकं भोक्त् । न च नित्यः कचिदन्यः । सुपुत्यादौ तेषां भोक्तृत्वादृष्टेः । सति ज्ञाने भोक्तृत्वमिति चेत्, तर्हि तस्यैव तदस्तु किमन्तर्गडुभिरन्यैः । तस्य च भोक्तृत्वमनु- कूलप्रतिकूलविपयावगाहित्वम् । तच यच्च्छायचित्रघादिति नादृष्टाद्यपेक्षेति । आदिना बौद्धानां मायिनां च ग्रहणम् । पक्षमिमं प्रतिक्षिपति पक्षॐॐॐ इति । क्षणिकका कशा इति योगा- चारादिगतम्। अनुवृत्चेति- सामान्यतश्चार्वाकमाचिनोः । प्रबोधकाले ज्ञानानुवृत्तिः सुपृप्तौ तद्विलयश्चेति यथादर्शनं चार्वाको मनुते । मायावादिनस्तु श्रुक्तिः ज्ञाननित्यत्वं वदन्ति । प्रकृते तुल्यतया एतत्पक्षद्वयस्यानुवादात् तचत्पक्षपण इदानीं स्वस्योपेक्षा द्योत्यते । नहिं ज्ञानात्मवादे किमिदानीं दूपणमभिमतमिति चेदाह ज्ञानपात्रॐकिंक ज्ञातृत्व इति । जानामीत्यादि - सिद्धचिपयावगाहिज्ञानाश्रयत्वस्य तस्मिन्नेव ज्ञानेऽसंभवात् पूर्वानुभूतचिपये “स एवाय” मित्यादि- प्रत्यभिज्ञानुपपत्तिरिति भावः । ननु स्मृतिं प्रत्यक्षं च विना न प्रत्यभिज्ञातिरिच्यत इति न तद- नुपपत्तिर्दोषाय । तदुक्तं- “स्मृतिः पूर्वानुभूतेथे दर्शन वार्तमानिके । तयोरत्यन्तभेदे च केनाभेदः प्रसाध्यत” इति । तत आह- स्मृति इति । तथा च तादृशस्मृतिमात्रमपि नोपपद्यते । ज्ञानस्य पूर्वानुभवजनितवासनानाधारतया स्मृत्याश्रयत्वायोगादिति भावः । अथेदानीं पूर्वमुपेक्षितं ज्ञान- क्षणिकत्वपक्षदूषणं वक्ष्यमाणतया प्रतिजानाति - सन्तानैक्येति । आदिना क्षणिकस्स्वलक्षणयोः कार्यकारणभावादिकं विचक्षितम् । चौद्धभङ्गेति । योगाचारादिमतभङ्ग इत्यर्थः | GOL Gauria इति- अतिप्रसङ्गादिनेति शेषः । ततश्च ज्ञानात्मत्वपक्षे चैत्रादिशरीरे ज्ञानस्य क्षणिकत्वेन ज्ञानसन्तान भेदादात्मभेदप्रसङ्ग इत्याशयः । ननु चार्वाकस्य ज्ञानात्मवादे तुल्येपि क्षणिकत्वं विहाय स्थिरत्वाभ्युपगमात् न चैत्रादिशरीरे धीयत इव ज्ञानभेदेनात्मभेदः प्रसज्यत इत्यत्राह - बौद्ध- विशेषेति । योगाचारादीत्यर्थः । @arai - पार्वाकाः । सुपुप्तीति । तथा च चार्वाकमते क्षण- भङ्गानङ्गीकारेपि मुसा ज्ञानसन्तानविच्छेदस्य प्रत्यक्षसिद्धतया तदैक्यं दुर्भणमेवेति भावः | अत्रे- வரும் ஜ்ஞாதத்தை ஆர்மா என்றால் அறிவுக்கு அறிவுடைமை என்பது எலாதாகையால் ஆத்மாவை அறிபவன்” என்று சொல்லமுடியாமற்போகும். முன்னாடி அனுபவித்ததையும் தினைக்கவொண்ணாது. க்ஷணம் கணம் மாறிவரும் ஜ்ஞாநபரம்பரையை ஒன்று என்று ஸ்தாபிக்கவியலாது என்று மேலே பௌத்தகண்டனத்தில் சொல்லப்போகிறோம். அவர்கள்
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 67
- पूर्वजागर: ॐ संस्कार Go उत्तरजागरारम्भ ज्ञान के कष्ED सन्तानेच्यादिकां निर्वहि soon 676ळा GLOC. संस्कार के आश्रयangiunCOG स्थिर आत्मा
- Biups Gandacona. स्थिर हृदयादिप्रदेशविशेष संस्कार- களுக்கெல்லாம் மாய் நினமென்று பேர்பெற்றிருக்கிறதென்னில், அதுதானே झाता आत्माच्या प्राप्त. aupi Ganara ज्ञानात्मवाद Ganna, हृदयाद्यच-
- त्थं महान्त उपहसन्ति शरीग़तिरिक्तात्मतत्वस्थापनं हि कालान्तरभाविपुरुषार्थान्वययोग्यतायै । नो चेत् नश्वरं शरीरमेव काममस्त्वात्मा । तथा च तदिदमुद्देश्यं विपरीतमेव ज्ञानात्मवादिनो बौद्ध- चार्वाकयोः । तन्मते शरीरे स्थितेपि ज्ञानसन्तान भेदेनात्मा स्थिरत्वाङ्गीकारादिति । तदुक्तं सर्वार्थ- सिद्धौ - आत्मानित्यत्यवादिनचतुर्विधाः । तेषु ज्ञानात्मवादिनश्शरीरस्थितावपि आत्मनोभिदुरत्व. माहुरिति । नन्वेकज्ञानसन्ततिर्नाम प्रयोज्यप्रयोजकभावापन्न पूर्वापरीभूतज्ञानप्रवाहविशेषः । तत्र पूर्व नागरस्यापोत्तरकालीनज्ञानधारयोः पौर्वापर्येपि न प्रयोज्यप्रयोजकभावः, मध्ये सुपुप्तौ धारा- विच्छेदात् सम्बन्धानुपपत्तेरिति यद्यपि भवति दोपः । तथापि पूर्वज्ञानजनितसंस्कारसम्बन्धेनोत्तर- ज्ञानारम्भाङ्गीकारान्न दोप इति शङ्कानिराकरोति - पूर्वजागरेति । आदिना प्रत्यभिज्ञादिपरिग्रहः । अनिर्वाहमेव दर्शयति- संस्कार इति । ज्ञानात्मवादिना त्वया स्थिरात्मनः कस्यचिदनङ्गी- कारण, आत्मत्वाभिमतज्ञानस्य चेदानीं नष्टत्वेन कुत्र स्थित्वा संस्कार उभयोर्ज्ञानधारयोस्संवन्धं सम्पादयेदिति क्षणं विचारयेत्यर्थः । ननु " सर्ववोधैश्च हृत्कोशे संस्काराधान’ गित्युक्त्या स्थिरस्य हृत्प्रदेशस्यैव संस्कारकोशाख्यस्य तदाधारत्वात्सन्तानैक्यं स्वयं निर्वहत्येवेति चेदाह - स्थिरेति । इदमपि पराभ्युपगममालं, " स च संस्कारकोशस्ते संघातात्मा प्रतिक्षणम् । प्रचयापचयाभ्यां स्यात् भिन्न” इत्यादिदूषणसज्ञावादिति बोध्यम् । अभुकाना ज्ञाता इति । ज्ञानंसंस्कारयोस्सामानाधि- करण्यनियमादिति भावः । आत्माशाक इति - ज्ञातुरेवाहमर्थत्वेनात्मत्वादिति हृदयम् । ननु
- । चार्वाकस्य मम, शरीरमेवात्मेति सिद्धान्तात् हृत्प्रदेशस्य च शरीरावयवत्वेन नेदमनिष्टं भविष्यतीति चेदाह - अun Qarबांगु इति । हृदयस्यात्मत्वाभ्युपगम इत्यर्थः । ज्ञानात्मवादेति । शरीरा- மதத்திற்போலே இவர்களுக்கும் நல்லறைக்கத்தில் ஜ்ஞாகம் தடைபடுகையால் அதன் பசம்- பரைக்கு ஐக்யம் கொள்ளமுடியாது. முன் விழிப்பின் கோடியிற்பிறந்த ஜ்ஞாநவாஸனை, கண்விழிக்கும்போது முதற் ஞாகத்தை விளைவிக்கையாலே பாம்பரை ஒன்றே என்பதும் தவறு. அவ்வாஸனைக்கு ஆகாசமான ஸ்திராத்மாவை நீங்கள் அங்கீகரிக்காதவரையில் இப்- படிச்சொல்லமுடியாதல்லவா? வாஸனை நிராதாரமாகவிராதே? வாஸகாதினம்ஸ்காரங்களெல்லா வற்றிற்கும் ஆதாரமாக ஸ்திரமான ஸ்ருதய தேசத்தை ஒப்புக்கொள்கிறோம். அசனாற் றான் அதற்கு ஸம்ஸ்காரகோசம் என்றும் பெயர் வழங்கலாயிற்று என்றால், அப்போது அதுவே ஆத்மாவாக கேரிடும் அப்படியே ஆயிடுக என்கை அடியிற்துவங்கிய ஜ்ஞாநாத்ம-
- பின்
- 68
- यवविशेषशातृत्व
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- संस्कारादियोग
- चिचिलार्थ [ong & Co, कारणदोपादिक
- in guuly शास्त्र Gan GaGar प्राप्त. आत्मा ज्ञाता Gm, 67660 ज्ञान Gum pag शान Swanp, Gang बाधकं COLOU ज्ञानमात्रGLD आत्मा- Cousinension प्रत्यक्षप्रमाणविरुद्ध मरणकाल ई ज्ञानविच्छेद ७० आत्मविनाश त्यचादे दोपसन्दोहं दृष्ट्वा हि ज्ञानात्मवादेऽवतीर्णोसि । अत्र दत्ते तु दोषे तं परिहर्तुमक्षमः पुन- स्तत्त्रैच जिगमिपसि । अहो महानयं तव गतागतखेद इति तात्पर्यम् । ननु हृत्प्रदेशात्मत्ववादस्य ज्ञानात्मत्ववाद्य संमतत्वेपि शरीरात्मवादानुगुण्यात्तैरिष्टापत्तौ क्रियमाणायां किं करिष्यसीत्यत्राह - हृदयाद्यवयवेति । &LQu.co- कल्पनापेक्षया । कारणदोपादीत्यादिना बाधकप्रत्ययग्रहणम् । &LG Gaar प्राप्तम्- प्रकार एव परिग्रहीतुं योग्यः । तथा च जडस्य हृत्प्रदेशस्य ज्ञातृ- त्वादिकल्पनमपेक्ष्याचाधितार्थबोधक वेदोक्तरीत्या “देहेन्द्रियमनः प्राणधीभ्योन्योऽनन्यसाधनः । नित्यो व्यापी प्रतिक्षेत्रमात्मा भिन्नस्स्वतस्सुखी ||” इतिवदात्मतत्त्वस्वीकरणमेव समुचितमिति चार्वाकान्प्रति वक्तव्यमिति भावः । अनन्यसाधनत्वं- स्वयंप्रकाशत्वं । व्यापित्वमपि, अणुस्वरूप- स्यापि सर्वदेहप्रवेशयोग्यत्वरूपम् । ज्ञानव्याप्तिर्वा विवक्षिता । एवमियता ग्रन्थेन ज्ञानात्मवादे प्रस्तुते, तत्प्रसङ्गात्प्राप्तपक्षान् क्षपयित्वा संप्रति ज्ञानात्मत्वे प्रत्यक्षविरोधं प्रथयति - आत्मेति पूर्व शास्त्रोपपत्तिविरोधी वृत्तौ । अहं जानामीति ज्ञानाश्रयतया आत्मनि ज्ञानभेदप्रतीतेरित्यर्थः । ननु जानामीत्यस्य विपयीकरणार्थकत्वात् अहं शब्दार्थज्ञानस्य तदाश्रयत्वोपपत्तेः न तावता ज्ञाना- त्मत्वनिराकरणसिद्धिरित्यत्राह - IDLI इति । मम ज्ञानमिति पठया भेदप्रतीतेरित्यर्थः । न चात्रापि ज्ञानशब्दस्यार्थावगाहनार्थकत्वाश्रयणात् पष्ठयुपपत्तिरिति वाच्यम् । अर्थविपयकरणस्य ज्ञाननिष्ठस्य ज्ञानस्वरूपादनतिरिक्ततया तदनुपपत्तेः । एतदेवाभिप्रेत्योक्तं “ज्ञान BilußGarji- Dagi इति । नन्वथापि " राहोश्शिर” इतिबद्भवतु गौणी सेत्यवाह- अनुकं इति । पष्ट्यर्थभेदस्येत्यर्थः । तत्र हि राहोशिरोमात्रत्वं प्रमाणप्रतिपन्नमिति तेन बाधः । न तथेह ज्ञानाभेद आत्मनि प्रमाणान्तरप्रतिपन्नः येन बाधो भवेत् इति । ततश्च फलितमाह- ज्ञानमालेति । क्रमांक- afa इति । अबाधितार्थप्रत्यक्षप्रामाण्यं स्वस्यापीष्टं हीत्यर्थः । एवं ज्ञानात्मवादिनस्स्वाभ्युप- गमविरोधमुक्त्वा खप्रवृत्तिविशेधमप्याह- मरणकालेति वाक्यद्वयेन । सुषुप्तितचार्वाकस्य भयमापाद-
- வாதத்திற்குச் சேபாது ஹ்ருதயமென்னும் உறுப்பை ஆத்மாவென்று அபூர்வமாக நீங்கள் கல்பனை செய்வதைவிட, குற்றமற்ற சாஸ்த்ரம் சொன்ன வழியிற் செல்வது அறிவுடைமை யாகும் ஆத்மா அறிவுடையவனாய், என்னுடைய அறிவு என்று தன்னில் பிரியத்தோன்றும் ஜ்ஞாநகுணத்தை ஆத்மாவென்கை ஸ்வாநுபவப்ரத்யக்ஷத்துக்கும் விருத்தம். ப்ரத்யக்ஷம்-
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 69
- Gunsi &paणं, मरणकाल ॐ ॐ आत्मनाशॐॐॐ
- भय प्रबुद्ध
- aniGunGev सुपुप्ति&pgcx m प्राप्त. @PG सुपुसिun Goo कृष्ण विश्रमादिकां pi, Dairy सुखGp लोकायतिक सुपुतिounmaiup.
- ஆத்மாவின் நிலை தேஹத்தளவே என்பதும் சரியன்று
- Quganv आत्मान कंठ स्थिरत्वकं प्रत्यक्ष कुंआ, शरीरान्तरानुवृत्तिप्पा GL Gör 60):- यितुम् आपादकप्रसिद्धिः “आत्मविनाश नळी” इत्यन्तेन प्रदर्शिता । & DIGG इत्यन्तं दृष्टान्तः । भयÚUL प्राप्त इति । तत्रापि ज्ञानधाराविच्छेदात् इत्याशयः ।
- Ga इति । उक्तरीत्या स्वप्रतिकूलत्वबुद्धिकृतभयानुभवं विनेत्यर्थः । अस्य “सुख Gio Agiura गई।” इत्यग्रिमेणान्वयः । प्रत्युत स्वानुकूलत्वबुद्धिरेव तेपां तत्रेत्यर्थः । “स्वापे सुखत्वविज्ञानात्तद्विच्छेदे च रोपतः । तदर्थमन्यत्यागाच्चे” त्यादिकमिह भाव्यम् । जाग्रदवस्थायां आयस्तकरणग्रामास्सन्तः “सुषुप्तौ सुखं विश्रम्य समनन्तरं प्रयुध्ये” इति मत्वैव हि सुखापाय लोकायतिकमुख्या अपि प्रवर्तन्त इति तद्विरुद्धोयं ज्ञानात्मवाद इत्याकृतम् । एवमात्मनि निराकर्त - व्यांशानुक्त्वा ज्ञातव्यांशान् सप्रमाणमाह Duyur इति । उक्तेनोपपादनेनेत्यर्थः । प्रत्यक्ष- “य एवायं सुप्तस्स एव प्रयुद्ध” इत्यनुसन्धानम् । ननु तादृशप्रत्यभिज्ञाया आत्मनो देहान्तत्वे-
- 1 प्युपपत्तिरिति न तावतेष्टसिद्धिरित्यत्नाह - शरीरान्तरानुष्वृत्तीति । " वीतरागजन्मादर्शना” दिति न्याय- सूत्रम् । सरागस्यैव जन्मदर्शनादिति तदर्थः । व्यतिरेकोक्तिर्द्र डिम्ने भवति । जातमावस्य स्तन - - पानादी प्रथमप्रवृत्ती रागादेव भवति । स च तनेष्टसाधनतावोधन । स चैतच्छरीरावच्छेदेनन सं- भवतीति भवान्तरीय तत्स्मृतिरेव हेतुराश्रयणीयेति, सिद्धा आत्मनो देहान्तरानुवृत्तिरिति तात्पर्यम् । तथा च “आत्मा” शरीरान्तरादनुवर्तते, तच्छरीरावच्छेदेनानुभूतार्थ सर्तुत्वात्, एकस्मिन्नेव काले कायव्यूहे प्रतिसन्धात् पुरुषचत्’ इत्यनुमानमिद्दाभिप्रेतम् । यद्यप्येवंशरीरात् शरीरान्तरमनुवर्ततामात्मा, तथाप्याकल्पस्थायी, आमोक्षस्थायी वा भवतु । तदुत्तरमपि तस्यानुवृत्तौ प्रमाणदुर्भिक्षादित्यत्राह- தான் ப்ரமாணம் என்று நீங்கள் ஒப்பினீர்கள். இதற்கு ஒரு தோஷமும் காணமுடியாது. மரணம் நேர்ந்தபோது ஜ்ஞாகம் முடிவடைதலே ஆத்மநாசமென்னுமிவன்,மாணத்தில் ஆத்ம- நாசத்திற்கு அஞ்சுவதேபோல நல்ல உறக்கம் வரும்போதும் ஜ்ஞாநநாசம் பிறப்பதால் அதற் கும் அஞ்சவேண்டிவரும். உண்மையவ்வி தமில்லையே? நன்கு உறங்கிக் களை நீங்கிக் கண்- விழித்து வாகமேயிருப்பதாகவன்றே நினைத்துச் சார்வாகனும் நல்ல நித்சையை ஆசைப்படு
- श्री.ग.
- ஆக இவ்விதம் ஆத்மா நிலைத்திருப்பவன் என்பது, நடந்ததை காலாந்தரத்தில் நினைப்- பதால் ப்ரத்யக்ஷத்தாலும், வேறு சரீரத்திலும் தொடர்ந்து வருபவன் என்பது, முன்பிறப்பில் முலையுண்ட பழக்கத்தினால் இப்பிறப்பில் முலையுண்ணத் துவங்குவதால் ஊஹத்தாலும், நித்-
- *70
- वीतरागजन्मादर्शन देहादिविलक्षण
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- auto, नित्या
- शास्त्र apwons.
- i युक्तिनिरपेक्ष
- दुस्त्यजप्रामाण्यश्रुति तदर्थापत्तिका
- Jb. व्यतिरेकप्रत्यया दिवल 60 Sai
- वात्मा
- सिद्धि-
- आत्मा देहावधि, प्रळयावधि, मोक्षावधि 616 DN
- नित्य ंा इति । कालविशेषानवच्छिन्नवृत्तिक इत्यर्थः । " न जायते म्रियते वा विपश्चित् ’ ’ “निन्यो- नित्यानाम्” “अविनाशी वारेयमात्मे” त्यादिशास्त्रमिह विवक्षितम् | सिद्धान्ते “प्रत्यक्षमनुमानं च शास्त्रं च विविधागम’ मित्यादिना प्रमाणत्वयाङ्गीकारादेवमुक्तम् । यद्यपि वीतरागजन्मादर्शन- न्यायेनैव प्रतिजन्म निरूप्यमाणेन तत्र तत्र ततोपि पूर्वजन्मसम्बन्धप्रतीत्या अर्थसमाजाधीनं सार्व- कालिकत्वरूपं नित्यत्वमात्मनो निर्वहतिः तथापि अशरीरत्वरूपायामुक्तेरपि प्रमाण सिद्धत्वेन तत्रात्मसद्भावनिरूपणाय नैप न्यायः पर्याप्त इति तत्राप्यात्मसद्भावः शास्त्रैकवेद्य इत्येवमुक्तमिति ।
- ननु श्रुत्या जीवनित्यत्वसाधने, श्रुतेस्तकपेक्षितया, तस्य चापरिनिष्ठितत्वात् सर्व व्याकुलमिवेति शङ्कायां पुनश्च सिंहावलोकितकेन युक्तिनिरपेक्ष स्पष्टश्रुत्या जीवनित्यत्वसिद्धि दर्शयति - Dainत्मेति । युक्तिनिरपेक्ष015 इति । अनेन पूर्वपक्षवीजगृह्यं भवति । अस्य “सिद्ध” मित्यत्रान्ययः । अत्र युक्तिशब्देन “मम शरीर” मित्यादिसिद्धलौकिकव्यति रेकप्रतीतिर्विवक्षिता । तेन श्रुत्यर्थापत्तेः प्रमाणताया वक्ष्यमाणत्वेपि न विरोधः । तस्या वैदिकत्वात् । युक्तिशब्दस्योक्तार्थ- परत्यमुत्तरवाक्यारम्भेपि स्पष्टीभविष्यति । दुस्त्यजग्रामाध्येति बहुव्रीहिः । इदं च विशेषणं युक्ति- निरपेक्षं स्वार्थसाधनसामर्थ्यं द्योतयति । युक्तिनिरपेक्षत्वं च स्पष्टार्थलात् । अस्पष्टार्थक हिं तर्कापेक्षा । श्रुति:- “अशरीरं वाच सन्तं” “न हन्यते हन्यमाने शरीरे” इत्यादिका । “पिण्डः पृथग्यतः पुंसः, वासांसि जीर्णानि यथा विहाये” त्यादि स्मृतयोप्यत्र विवक्षिताः । तदर्थापत्तिः- श्रुत्यर्थापत्तिः । श्रुतार्थापत्तिरिति यावत् । देहान्तरानुभाव्यस्य स्वर्गस्वाराज्यादेर्यागादिफलत्वेन श्रवणादर्थादापद्यते, “अस्ति देहान्तरातिक्षमः फलभोक्ता कथिद्यागादे” रितीति भावः । ननु “युक्तिनिरपेक्षura” इति सम्भवन्तीमपि व्यतिरेकप्रतीतिमुपेक्ष्य, किमर्थं श्रुतिरेव प्रमाणतया - श्रितेत्यत्र स्वयं समाधत्ते व्यतिरेकेति । बलja - बलमात्रमाश्रित्य | अस्स♚- gitb,, इत्यत्रान्वयः । मात्रपदेन श्रुतिस्वीकरणव्यवच्छेदः । देहावधीति । एकदेहाचधीत्यर्थः । “अयं पक्षः प्राणेन्द्रियाद्यात्मवादिनां चार्वाकविशेषाणां” “प्राणेन्द्रियमनांस्येव चेतयन्ते पृथकु யன் என்பது சாஸ்த்ரத்தாலும் உணரப்படுகிறது. அவன் தேஹத்தைவிட வேறுபட்டவன் என்பதும் மற்றொன்றின் உதவி வேண்டாத மறுக்கவொண்ணாத வேதமூலப்ரமாணத்தாலும், அதடியாகப்பிறந்த யுக்தியாலும் ஸித்திக்கும். ஆனாலும் இதை மட்டில் ஒத்துக்கொண்டு ஆத்மா இந்த தேஹத்தோடு அழிந்துபோவான், ப்ாளயத்தோடு அழிந்துபோவான். மோக்ஷத்தோடு அழிந்துபோவான் என்று பலவாறாக சிற்சிலர் சொல்லுவர். அவையும்
- लोकायतिकभङ्गाधिकारः
- 71
- Gang पक्ष
- I
- श्रुत्यादिबाधित. एकदेहाचधि Guळा & पक्ष शङ्कि upmCon Gousroof स एव तु कर्मानुस्मृतिशब्द विधिभ्यः” टांक अधिकरण 4G सुप्तोत्थित nausi- LL आत्मान्तरGLoor mm) शक्ॐि परिहरिकंक के कLaugh@ देहावसान आत्मनाशGang- Guni पक्ष कुंकु शङ्कितं परिहरिकं श्रुति परलोक 3 GavGun - पृथक् । आशरीरमवस्थानाम्नातिरिक्तात्मकल्पने” ति तदुक्तेरित्यानन्ददायिन्याम् । प्रलयावधीति । पौराणिकैकदेशिनामयं पक्षः । “प्रकृतिर्या मयाख्याता व्यक्ताव्यक्तस्वरूपिणी । पुरुपचाप्युभा- वेतौ लीयेते परमात्मनी”त्यादिविष्णुपुराणादिवचनार्थापातबुद्धया प्रवृत्तत्वात् । तृतीयो मोक्षा- बघित्वपक्षश्चाद्वैतिनाम् । उपाधिपरिकल्पितजीवभावस्य मोक्षे उपाध्यपगमेनापगमस्वीकारात् । श्रुत्यादिबाधित इति । “नित्यो नित्यानाम्” “अविनाशीवारेयमात्मे” त्यादिश्रुतिबाधित- मित्यर्थः । तथा च " मम शरीर” मित्यादिव्यतिरेकप्रतीतिमात्रमाश्रित्य देहाद्विलक्षणात्मस्थापन- संरम्भे देहावधित्वप्रलयाबधित्वादि पक्षान्तराणामपि तदनुपरोधेनोत्थानात् तत्पक्षशिक्षणायान्तत- इश्रुतेरेवाश्रयणीयतया, देहविलक्षणत्वसाधनायापि संवाद्रियतां किमन्यैरसमथैरपूर्णच प्रमाण- रित्याकृतम् । नन्वाद्यश्शरीरावधित्यपक्षरशङ्कामपि नार्हति अतिमन्दत्वात् । प्रायस्सर्वेजना जन्मा- न्तरं विश्वस्यैवहि तत्तत्कर्मणि प्रवर्तन्ते, द्वितीयादिपक्ष इव श्रुत्याद्याभासमूलकत्वमपि हि इह नास्तीत्याशङ्कायां कैसुतिकन्यायेन प्रत्युत्तरयति - एकदेहावधीति । एकस्थूल देहावधीत्यर्थः । एतेन कल्पादावुत्पन्नस्सूक्ष्मो देह आत्मन आकल्पमनुवर्तत इति सांख्यपक्षव्यावृत्तिसिद्धिः । शङ्कि ain.jpg Gur - शंकायाः पर्याप्तं किं । शङ्कितुपहों वेति यावत् । स एव तु कर्मेति । इत्थं हि तदधिकरणम् - सुप्तोत्थितः पुरुषः प्राक्तनः अथवान्य इति विशवे, सुपुप्तेस्सत्संपत्तिरूपताश्रवणा- न्मुक्तितुल्यतयाऽन्य एव तच्छरीरं परिगृह्योतिष्ठतीति पूर्वपक्षे, सिद्धान्तयत्सूत्रमिदं स एवत्विति । तु शब्दो राद्धान्तप्रवृत्तिं द्योतयति । स एवोचिष्ठति, तेनैवानुभाव्यबहुकर्म सद्भावात् “स एवाह” मिति प्रत्यभिज्ञानात् " त इह व्याघ्रो वे” त्यारभ्य “यद्यद्भवन्ति तथा भवन्ती” ति वेदशब्दात् गुरुतरमोक्षोपायविधीनां वैयर्थ्याच्चेति सूत्रार्थः इति । तथा चात्मनस्सुपृश्यन्तत्वशंकाया अत्यति - मन्दाया अपि सूत्रकृता निराकरणदर्शने किमु वक्तव्यमेकदेहावधित्वशङ्कापाकरणं प्रतीति भावः । सुप्तोत्थित सुप्तोत्थितमप्यन्तर्भाव्य | ily- आक्षेपो न भवति ।
- வேதவிருத்தங்களே. அனாலும் இத்தேஹத்தோடு ஆத்மா முடிவடையும் என்ற பக்ஷம் மிகவும் மேலெழுந்தவாரியாய் ஆதாரமற்றதாய் இருக்க, இத்தையும் பொருட்படுத்தி நீர் கண்- டிக்கவேணுமோ என்று இடையே சிலர் கேட்பர். வேதாந்தத்தகாரர் ஒரு இடத்தில் “துங்கிளழுந்தவனை வேறுமனிதனெனக்கூறவேண்டும்” என்ற மந்தசங்கையை மேற்கொண்டு “தூங்கினவனேதான் எழுகிறான்” பல காரணங்களால் அப்படித்தான் சொல்லவேண்டு- மென்று ஸித்தாந்தம் செய்திருக்கிறார். அவ்வளவு அன்பவிஷயத்திற்கே ஸமாதாகும் கூறி
- 72
- women
- देशिकाशयत्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- mimi, प्रेत अर्थसंज्ञे 9600 66rmiti, विज्ञानमय- இப்புங்களோடொக்கவெழுந்து இவை சரிவுக்கும்போது தானுமொக்க नशिकं Gau, pipar Bp लोकव्यवहारस्वारस्य /-
- னான இவ்[வை
- नन्वात्मन एकदेहावधित्वं श्रुतिवाधितमिति यत्मपूर्ववाक्य उक्तं यच्च “शंकि क LpmGor” इति पूर्ववाक्य उपहसितं, तत्सवं न युक्तम् । श्रुतौ बहुशः प्रतिशरीरमात्मनाशश्रव- णादित्याशंकते - श्रुति Go इति । परलोक Go इत्यादि । तैत्तिरीयके पष्टकाण्डप्रथमप्रश्ने “को हि तद्वेद यद्यमुष्मिन्लोकेऽस्ति वा, नवेति श्रूयते । ततश्च परलोके जीवसद्भावे संशयोद्भावनात्तस्य देहावधित्वमवगम्यत इति भावः । नन्वस्य वाक्यस्य “दिवतीकाशान्करोतीति विहितदिग्द्वार- कल्पनाशेषभूतार्थवादरूपत्वेन न स्वार्थे तात्पर्यम् । तत्र हि स्वर्गस्य काशैराच्छादनीयत्वमुक्त्वा तदर्थ तल्लोकस्य दुरधिगमत्वाय " को हि तद्वेदेत्याद्युच्यते इति चेत्तत्राप्याह- प्रेत इति । “न
- प्रेत्य संज्ञास्ति” इतीदं वाक्यं विवचितम् । प्रेत्य देहादूर्ध्व इत्यर्थ इति तदभिमानः । अर्थसंज्ञा- घटादिज्ञानम् । अथात्रापि शरीरनाशानन्तरमात्मनो न निस्संबोधत्वमुच्यते, येन देहावधित्वं स्यात् । किन्तु प्रेत्य चरमदेहानन्तरं मुक्तौ जीवस्य देहादिभिरेकीकृत्य या बुद्धिस्सा निवर्त्यते । समित्य- स्यैकीकारार्थकत्वात् । अथवा संज्ञायाः- देहसम्बन्धनिबन्धनायाः चैत्रमैत्राद्याख्याया निवृत्तिरभिप्रेता । अत आह- चिज्ञानमय इति । “विज्ञानघन एवैतेभ्यो भृतेभ्यस्समुत्थाय तान्येवानुचिनश्य- तीति श्रुतिः । विज्ञानघनो जीवः । भूत..GaraGgॐऊ ब- भूतैस्सह समुत्थाय ! ततश्च भूतेभ्य इति तृतीयास्थाने सहार्थ पञ्चमीति दर्शितं भवति । केचित्तु भृतेभ्यश्शरीररूपेण स्वय- मुत्थायेति हेतुपञ्चमीमेबाहुः । नशि- अनुविनश्यति । अत्र शरीरनाशपमकालमात्म- नाशस्स्पष्टं ह्यभिधीयत इति भावः । ननु नश्यतिधातोरदर्शनार्थकतयाप्युपपच्या स्वरूपपरिशेष निवारकाभाव इति शङ्कायामनन्यथासिद्धं लोकव्यवहारं प्रमाणयति - api इत्यादि । अस्य देहोत्पत्यादिविपयकत्वे “pi” इत्येव वक्तव्यतया “pihir” इति पुंस्त्वसूचकभापापद- प्रयोगो न स्यादित्यभिप्रायः । इमामाशङ्कां परिहरिष्यन् किमियं श्रुतिप्रामाण्याभ्युपगममूला, யுள்ளபோது நாமிதற்குப் பதில்கூறத்தட்டுடன், அதையிட கொஞ்சம் பொருளுள்ள கேள்வி- யாயிற்றே இது. தைத்திரீயம் 6-வது காண்டத்தில் ‘பரலோகத்தில் ஒன்றிருப்பதும் இல்லா- ததும் பாருக்குத் தெரியும்” என்று கூறியிருப்பதாலும் இறந்த பிறகு ஜ்ஞானமில்லை என்- றும், ஜ்ஞானமயனான இவ்வாத்மா இந்த ப்ருதிவ்யாதிபூதஉடலோடு தோன்றி அதோடு அழி- கிறான் என்றும், சாந்தோக்ய உபநிஷத்து காட்டியிருப்பதாலும், “பிறந்தான், இறந்தான்” என்கிற உலக வார்த்தையாலும், ஆத்மா உடலுள்ளவளவே இருந்து அழிகிறான் என்ன- வேண்டாமோ என்று சிலர் கேட்பர். இதற்கு நாம் கூறுவதாவது. சரீரம் அழியும்போது அழிகிறான் என்றது, ஆக்மாவுக்கு அப்போது ஒரு பெரிய மாறுதல் உண்டாவதைக் காட்டு-
- लोकायतिकभङ्गा विकारः
- प्रमाण
- 73
- a. आत्माकं रू प्रतिशरी उत्पत्तिविनाशक कं Ganनांना Goni, श्रुति- मूलक giपक्ष Ganni ॐ श्रुतिठा नित्यगुण आत्माध्यकंठ शरीरपरम्परा योग- Ganv Suney, “वासांसि जीर्णानीत्यादिनाळा उपवृहाण, प्रमाण- आकंठ अनुगुणक प्रेक्षावालां कक्षा 6600ठी निर्वाधनिरुपाधिकपारलौकिकप्रवृत्तिमा ठ निष्प्रयोजनत्वदृष्टप्रयोजनत्यांना nicourage, शरीरावसान आत्मनाश Cancela- उत केवलव्यवहारमूलेति विकल्प्य प्रथमं शिरो दूपयति- श्रुतिमूलेति । “एतेभ्यो भूतेभ्यस्समुत्थाये- त्यादिश्रुतिमूलेत्यर्थः । श्रुति Gor इति । तदभ्युपगतप्रामाण्यकश्रुतिसजातीया श्रुतिरेवेत्यर्थः । " नित्यो नित्याना” मित्यादौ नित्यत्वं, “रमणीयचरणा रमणीयां योनिमापद्येरन्” कपूयचरणाः कपूयां योनिमापद्येरन्नित्यादौ नित्यस्यैवैकस्यात्मनोनेकशरीरपरम्परायेोगश्च दृष्टव्ये । " इतिहास - पुराणाभ्यां वेदं समुपवृह्मये” दित्याद्यनुसृत्याह- वासांसि जीर्णानीति । “… यथा विहाय नवानि गृह्णाति नरोऽपराणि । तथा शरीराणि विहाय जीर्णानि अन्यानि संयाति नवानि देही " ति गीता- वचनम् । अत्रादिना " देहिनोस्मिन् यथा देहे कौमारं यौवनं जरा । तथा देहान्तरप्राप्तिधीरस्तत्र न मुह्यती” त्यदिकं विवक्षितम् । उपवृक्षगं- श्रुतवेदार्थानां महतां सन्दिग्धवेदार्थव्यक्तीकारकं वचनम् । न चैतत् आतिथ्ये गवालम्भादिवत् शिष्टापरिगृहीतमित्याह-
- इति । प्रेक्षा- वन्तः - निपुणा निरूपकाः । निर्वाधत्वं समान्यतो विशेषतानिषिद्धम् । इदं निष्प्रयोजनत्वा- संभवे हेतुः । निष्प्रयोजनत्वं विपरीतप्रयोजनत्वमपि संगृह्णाति । " न कुर्यान्निष्फलं कर्म” त्यादिना सामान्यतो निषिद्धं हि जलताडनादिकं विफलम् । परदारगमनादि च “न परदारान् गच्छे” दिति विशेषतो निषिद्धं विपरीतफलम् । निरुपाधिकत्वं अर्थ कामाद्यर्थत्वाभावः । तर्हि किमर्थं कर्म- करोतीति चेत आह- पारलौकिकेति । परलोकः परलोकसुखं प्रयोजनमस्य इत्यर्थः । इदमुभयं च कर्मणो यागादः दृष्टप्रयोजनत्वासंभवे हेतुः । इदमुपलक्षणम्- परम्परया प्रवृत्तेर्वचनार्थत्वाभावश्च बोध्यः । तदुक्तमुदयनाचार्यैः- विफला विश्ववृत्तिनों न दुःखैकफलापि वा । दृष्टलाभफ़ला नापि विप्रलम्भोषि नेदृश इति । तथाचेदृशवृत्तीनां देहोचीर्णमेव फलं वाच्यमिति न देहावधित्वशंको- दय इति भावः । तर्ह्यि उपात्तश्रुतीनां को निर्वाह इत्यवाह - शरीरावसानेति । अवस्थाविशेषेति । अदर्शनरूपावस्थेत्यर्थः । “अदर्शनादिहायातः पुनश्चादर्शनं गतः” इति युक्तमिति भावः । मोक्ष- धर्मेचेदं सदृष्टान्तमभिहितं- “यथा हिमवतः पार्थ, पृष्टं चन्द्रमसो यथा । न दृष्टपूर्व मनुजैर्न च तन्नास्ति तावता ।। तद्वद्भतेषु भूतात्मा सूक्ष्मज्ञानात्मवानसौ । अदृष्टपूर्वश्चक्षुभ्यां न चासौ नास्ति கிறது. இவர்கள் ச்ருதியைக்கொண்டே கேட்பதால் நாமும் ச்ருதியைக்கொண்டே பதி- அரைப்போம். ஆத்மா பல சரீரம் பெறுகிறான் என்கிறது வேதம். கிழிந்த உடையை உதரித் தன்னாவதுபோல் ஜீவன். இக்கிழ உடலை விடுகிறான் என்கிறது கீதை. பெரியோர்களும்
- 74
- देशिकाशयप्रकाशव्याच्या सहिते परमतभने
- a Ganpmsp श्रुतिक अवस्थाविशेष तात्पर्य Canनांना प्राप्त hain Cani- ளாதபோது எனவும் சொல்லுகிற திங்கள் போலே இச் ிசுகள்தானும் ரரமன்றிக்கே- Gunyon sunov मूलक यांना स्वपक्षाः उदिऊ. लोकवेदा आत्मार्थ- 60/60 उत्पत्तिनाशव्यवहार ं शरीरोत्पत्तिविनाशादि & SLC विशिष्टवेष &Co प्रवृत्तिकं &p.
- ஆத்மா ப்ரளயபர்யந்தமே நிலை நிற்பன் என்பதும் பிசகு
- “प्रकुतियां मयाऽऽख्याता व्यक्ताव्यक्तस्वरूपिणी । पुरुषश्चाप्युभावेतौ लीयेते पर- मात्मनी “त्यादि en Go आत्माच्या आळयस्थायिsor. Gu तावते” ति ॥ अथ द्वितीयं शिरो दूपयति- @ni Ghar Gurat इति वाक्यद्वयेन । आत्मनः शरीरनाशोत्पत्तिसमकालनाशोत्पत्तिमत्वस्य श्रुतिप्रामाण्यमूलकत्वानङ्गीकारे, लोकव्यवहार मूलत्वे इत्यर्थः । श्रुतिaa Curoइति । “अविनाशीवारे” “नित्यो नित्याना” मित्यादेर्यथा प्रत्यक्षविरोधाद- प्रामाण्यं, तथा “भूतेभ्यस्समुत्थाय तान्येवानुविनश्यती” त्यादि श्रुतेरपि देहात्माभेदप्रत्यक्ष विरोधात् अप्रामाण्यापच्या देहातिरिक्तज्ञानाद्यात्मवादस्तत्सम्मतो न सिद्धयेत् | अविशेषात् । प्रत्यक्षविरोधे- प्युत्तरस्याः प्रामाण्येतु पूर्वस्या अपि तथेति, आत्मनो देहातिरेकवन्नित्यत्वमपि निष्प्रकम्प्यं सिद्धयेदिति हृदयम् । पूर्व शरीरोत्पत्तिविनाशसमकालमात्मनोपि तथात्वपरतया शंकितानां श्रुतीनां निर्वाहमुक्त्वाथ •“Upjpur” “@p♚$ाळी” इत्यादिना यदाशंकितं व्यवहार मूलत्वं तस्याप्यन्यथासिद्धिमाह- लोक वेदेति । अत्र वेदग्रहणं दृष्टान्तार्थम् । पूर्वं लोकप्रयोगस्यैव शंकितत्वात् । विशिष्ट Go इति । शरीरविशिष्टवेपेणेत्यर्थः । “यतो वा इमानि भृतानि जायन्ते” “चेतो जात” इत्यादी उत्पत्तिश्शरीर- संबन्धः, विनाशश्शरीर वियोग इति तात्पर्यम् । एवमियता प्रकरणेन, पूर्व प्रस्तुतेषु त्रिषु देह- प्रळयमोक्षाचधित्वपक्षेषु सामान्यतः प्रतिक्षिप्तेषु, अथ च विस्तरेण देहावधित्वपक्षे आशंक्य परि- हृते, इदानीं क्रमप्राप्त प्रळयावधित्वपक्षं प्रतिक्षेप्तुं विस्तरेणाशङ्कते - @gi इति । प्रकृति- रित्यादि । श्रीविष्णुपुराणे प्रळयवर्णनं षष्ठांशे क्रियते । महदहङ्कारादिरूपेणाव्यक्तस्वरूपिणी वाय्वादि- रूपेण व्यक्तस्वरूपिणी च या, मयाऽऽख्याता प्रकृतिः, पुरुषो जीवश्च तावुभौ परमात्मनि स्वोपादान- कारणे लीयेते इति, कल्पादौ जीवः परमात्मसकाशादुत्पद्य कल्पान्ते तत्र लीयत इति कथनात्तस्या- प्रळय स्थायित्वमिति भावः ! आदिना “परमात्मा च सर्वेपामाधारः परमेश्वर इत्यादिकं विवक्षितम् । आधारः लयस्थानम् । तमिमं पक्ष प्रतिक्षिपति- Gurइति । आत्मन आप्रळयस्थायित्वे । இவற்றுக்குச்சோ பாலோக ஸுகார்த்தமாக கிஷ்காரணமாக நிர்தோஷமாக முயற்சி செய் கிறார்கள். அவர்கள் ப்பயத்தம் விண் என்றோ, இவ்வுலகில் கண்ட பயன்களுக்காக என்றோ சொல்லமுடியாது. ஆத்மா நித்யன் என்றும் கூறுகிறது வேதம். இதைப் பொய் என்றால் உங்கள் கேள்விக்கு மூலமான வேதாமட்டும் மெய்யாமா? பிறந்தான் இறந்தான் என்பதெல்- லாம், உடலூடன் கூடினான் உடலைப்பிரிக் தன்என்ற கருத்துடையன.” लोकापतिकभक्तविकारः “प्रकृतिं पुरुषञ्चैव विद्धयनादी उभावपि । इत्यादिप्रमाणकां विरोधिक க்கு 75 प्रवादामा- दित्व ं विवक्षित 16 Gusar Goup. 596 प्रवलबाधकLLIT, क्षेत्र उत्पत्ति- विनाशनां Garॐ ईश्वर चैपम्यनेघृण्यप्रसङ्गः परिहरिकं क Gour का 600) court कर्मभिर्भाषिताः पूर्वे : " “नाभुक्तं क्षीयते कर्म कल्पकोटिशतैरपि " इत्यादि कGo आत्माकं कल्पा- प्रमाणक का विरोधिकं &urgyi इति । अनादिभावस्य नाशायोगात् जीवस्य प्रळयावधित्व - चादिना तस्य सादित्यमप्यास्थेयमिति अनादिताबोधक निर्दिष्ट गीतावचनविरोधस्स्यादिति हृदयम् । आदिना “न जायते म्रियते वा विपश्चित् नायं भूत्वा भविता वा न भूय” इत्यादिकं विवक्षितम् । ननु “अव्युच्छिन्नास्ततश्चैते सर्गस्थित्यन्तसंयमा” इत्याद्यनुसृत्य “विद्धथनादी उभावपि " इत्यत्रो- क्तं पुरुपानादित्यमपि जीवप्रवाहनित्यतापरं स्यात्, न तु तत्स्वरूपनित्यतापरम् । प्रवाहनित्यता च कालत्वाधिकरणवृश्यत्यन्ताभावप्रतियोगित्वे सति तादृशात्यन्ताभावप्रतियोगितानवच्छेदकजाति- मत्वमित्यत्राह- Dig प्रचाहेति । तत्र घटादेः प्रतिसर्गादिकं भिन्नत्वस्याध्यक्षसिद्धत्वेन तद्वाधात् घटादौ तस्यानादित्वस्य प्रवाहपरतया गौणत्वाश्रयणेपि आत्मविषये तस्य मुख्यत्वाङ्गीकारे न किमपि प्रबलं बाधकं दृश्यत इत्यभिप्रायः । जातमृतादिव्यवहारोत्रापि बाधक इति चेत् न । तस्य विशिष्ट- विपयतयाऽन्यथासिद्धेरनुपदमेव प्रदर्शितत्वात् । तथा च वाधकस्य प्राबल्यमनन्यथासिद्धत्वरूपं बोध्यम् । जीवोत्पच्याद्यङ्गीकोरे बाधकमप्याह- क्षेत्रज्ञां इति । “इदं शरीरं कौन्तेय क्षेत्रमित्य- भिधीयते । एतद्यो वेत्ति तं प्राहुः क्षेत्रज्ञ इति तद्विद” इत्युक्तस्य जीवस्येत्यर्थः । ईश्वर इति । चैपम्यनर्घृण्ये न सापेक्षत्वात्तथा हि दर्शयतीत्यत्र देवतिर्यमनुष्यस्थावराद्यात्मनोत्कृष्टमध्यमनिकृष्ट- ‘सृष्टिकरणात्, अतिघोरदुःखयोगकरणाच्चेश्वरस्य वैषम्यं पक्षपातो जीवेषु- नैर्घृण्यं निर्दयत्वं च स्यादिति पूर्वपक्षपित्वा, नैतद्युक्तम् जीवकर्मसापेक्षत्वादुक्तस्य सर्वस्येति सिद्धान्तितम् । भूयोपि “न कर्म विद्यते सृष्टिकाले, जीवस्य ब्रह्मण्यविभागेन प्रलया” दिति शङ्कायां जीवस्य तत्कर्मणां चानादि- त्वादिति समाधानं “न कर्माविभागादिति चेन्नानादित्वादुपपद्यते चाप्युपलभ्यते चेत्यत्र कृतं दृश्यते । ततश्च जीवस्योत्पत्त्याद्यङ्गीकारं तत्रोक्तरीत्येश्वरस्य वैपम्यादिप्रसङ्गो दुर्वार एवेति तात्पर्यम् । नन्वी- श्वरस्यास्तु वैपम्यादिक, ईश्वर एव वा मास्तु जगत्कर्तेत्याद्याशङ्कायामाह - कर्माभिरिति । ஆனாலும் மீண்டுமொரு கேள்வி. ஸ்தூலமாயும் ஸூக்ஷ்மமாயுமுள்ள ப்பாக்குதி ஜீவன் இருவரும் பாமாத்மாவினிடத்தில் மறைகின்றனர் என்று சாமிருப்பதால் ஆத்மாவும் ப்ரளபகாலபர்யந்தமேயுள்ளவன் என்ன வேண்டாமா என்று. அப்போது ப்ரக்ருதியும் ஜீவ- னும் அநாதி என்று சொல்லும் வசாம் விரோதிக்கும், இங்கு அநாதி என்றது ஜீவபாம்பரை- யின் அராதித்வத்தைப் பற்றியது என்று குறைத்துச் சொல்லும்படிக்கு என்ன ப்ரதிபந்தகம் நேர்ந்துள்ளது. மேலும் ஜீவனுக்கு -ஆதியும் அந்தமும் கொண்டால் ஈச்வானுக்கு ஒரு ஸடீயம் பக்ஷபாதமும் இரக்கமின்மையும் பரிஹரிக்கப்போகாது. “பூர்வகர்மவானளையால் மறுபிறவி” 76 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ न्तरस्थिति कण्ठो hui aurai, अकृताभ्यागमकृतविप्रणाशकांनी “लीयेते परमात्मनि” पाळाpaL 4 EGG हुई पृथग्व्यपदेशानर्ह्रावस्थाविशेषापत्तिun Co कुशलाः कुशलैस्तुताः । ख्यात्यातयाऽविनिर्मुक्तास्संहारेप्युपसंहृता इति श्री विष्णुपुराणवचनम् । अत्र “प्रजा” इति प्रकृतम् । कुशलाः प्रजा जीवाः कर्मकरणसमर्थाः पूर्वैः कुशलैः अनेकजन्मानु- वर्तनसमर्थः कर्मभिर्भाविताः जनितवासनारसत्यः संहारे प्रलये उपसंहृता उपसंहृतकरणकलेवरा अपि तया ख्यात्या कर्मानुसारिण्या बुद्धया अविनिर्मुक्ता एव जज्ञिर इत्युत्तरश्लोकस्थक्रियया सम्बन्धः । नाशुक्तमिति । “अवश्यमनुभोक्तव्यं कृतं कर्म शुभाशुभ " मिति पूर्वाधम् । एवमादि- वचन सिद्धमाह - आत्माajiक इति । नन्वेवमादिवचनं “अवश्यं कृतं कर्म स्वेनानुभोक्तव्य” मित्या- दावेव तत्परं, न तु जीवस्य कल्पन्तर स्थितावित्यताह- अकृताभ्यागमेति । स्वेनाकृतस्य कर्मण- स्तत्फलभोगाय स्वीकरणमित्यर्थः । कृतविप्रणाशश्च स्वकृतस्य कर्मणस्स्वेन फलानुभवं विनैव नाशः । कल्पादी जीवोत्पच्यङ्गीकारे शरीरसम्बन्धसुखदुःखाद्यनुभचार्थं कर्मविशेषस्याय- श्यापेक्षायां स्वकृतपूर्वकर्माभावेनाकृताभ्यागमप्रसङ्गः । तथैव कल्पावसाने जीवनाशस्वीकारे “न हि कश्चित् क्षणमपि जातु तिष्ठत्यकर्मऋदित्युक्तरीत्या तदानीमपि केपांचित्कर्मणामार्जितत्वेन, तत्फलानुभवं विनैव तेषां नाशापच्या कृतविप्रणाशप्रसङ्गश्चेति भावः । ननु प्रसज्यतामिदमुभयं का नोहानिरिति चेत् श्रुणु | स्वाकृतमपि कर्म यद्येनमनुगच्छेत्, तर्हि कथं तेन निरार्तकेन भूयेत । परेषां पापानि हि भूयांसि भवन्ति । तानि कदा कं प्रतिगच्छेयुरिति न नियन्तुं शक्यत इति । एवं स्वकृतस्यापि कर्मणः फलोपभोगं विनैव विनाशे, बहुवित्तच्ययायास निप्पाद्यपारलौकिक- कर्मणि सद्धं पुरुषो न प्रवर्तत । तत्फलानुभवोऽस्य नियतं भावीत्यस्यानिश्चयात् इति बोध्यम् । न च सिद्धान्तेपीयाँ प्रसङ्ग भविष्यत एव । उपासकस्योत्क्रान्तस्य पुण्यपापग्रहाणात् । अयं च कृतंविप्रणाश एव हि स्वतकर्मणस्स्वेनाननुभूतत्वात् । एवं सुहृदि दुर्हृदि चोपायनं तयोः श्रूयते । अयं चाकृताभ्यागम एव । ताभ्यामकृतस्य कर्मणस्तदुपगमात् इति वाच्यम् । प्रायश्चित्ता- दिनाऽदत्तफलस्य कर्मणो नाश इव विद्यामाहात्म्यादुपासकस्योत्क्रान्तिकाले विरोधिकर्मग्रहाणेपि कृत विप्रणाशाभावात् । तत्रच यागादाविव पूर्वोक्ता श्रद्धामलकळङ्कितत्वप्रसयिभावात् । एवं शत्रु मित्र यो- रुपासकविपये पूर्वमनुष्ठितापकारोपुकाराभ्यामंत्र तत्फलतया पापपुण्योपायनवचनात् ते अपि स्वकृत- प्राये एवेति नाक्रताभ्यागम इति वक्तुं शवयत्यात् । तत्न च अहेतुको पनिपातकृतशंकाकाभावात् । तर्हि लयवचमां कागतिरित्यवाह- लक्ति इति | By JiGuro इति । तप्तायः पतितजल - என்று விஷ்ணுபுராணமும், கல்பகோடிகாலம் கழிந்தாலும் கர்மாக்கள் அநுபவியாமல் துலையா என்று மஹர்ஷிவசாங்களும் ஆத்மாவுக்கு, மறுகல்பவாழ்வு உண்டு என்கின்றன. निर्वाय शुरु सृष्टिप्रलय लोकायतिकमा धिकारः 77 आत्मादिकं खरूपोत्पत्तिविनाश का अव्यवस्थित- भागঞSoul] कृ व्यवस्थित भाग 3 Gavo ब्रह्मदत्तादिमती बाह्यमततुल्यांकani. மோக்ஷம் வரையில்தானாத்மாவுண்டு என்ற மதமும் தவறு, नित्यनैमित्तिकप्राकृतप्रळयांनी नशिया, आत्यन्तिकप्रळय ब्रह्म Gov विन्दोरिवेत्यर्थः । तत्र हि जलस्य तप्तायसि स्थितस्य भेदेन व्यपदेशो दुर्घटः । तद्वत्प्रकृते देवादि- स्थूलावस्थाप्रहाणेण ब्रह्मणि सूक्ष्मदशापच्या जीवस्य पृथग्व्यपदेशो दुर्घट इति भावः । ननु “सर्वं खल्विदं ब्रह्म, ‘सर्व प्रोक्तं त्रिविधं ब्रह्ममेत” दित्यादिना सर्वस्य भोक्तृ - भोग्यनियन्तृवर्गस्य ब्रह्माभेदश्रवणेन ब्रह्मण्येव स्वरूपत उत्पत्तिप्रळयाचभ्युपगन्तव्याविति नदन्निरा- करणं युक्तमित्यत्राह शु इति । स्वरूपोत्पत्तीति । स्वरूपेणोत्पत्तीत्यर्थः । शरीर विशिष्ट- वेपेणोत्पत्तिविनाशयोरिष्टत्वात्स्वरूपेति । सृष्टिप्रळययोः स्वरूपोत्पत्तिनाशमात्र पणेनात्मदीनां त्रह्मणि स्वरूपेण स्थितिरभ्यनुज्ञायत इति सूचितम् । अत्रा “व्यवस्थित भाग 13 ॐ, व्यवस्थित भाग- LDIQIT & इत्येव युक्तः पाठः विकल्पनात् । अपि तु सर्वकोशेष्वपि “अव्यवस्थित भाग 107 1160 इति मात्त्रं पठ्यते । एतदुक्तं भवति- आदौ निस्तरङ्गसमुद्रस्थानीयं ब्रह्म ऐनतरङ्गयुदवत् सृष्टि- दशायां चिदचिदीश्वरविकारचद्भवतीति सामान्यतस्सिद्धे, प्रळये ब्रह्मणि लीना इमे विकाराः पुनरसृष्टौ व्यवस्थितभागतयोत्पद्यन्ते । यस्मिन् ब्रह्मांशे यो विकारः पूर्वं लीनः तस्मिन्नव ब्रह्मभागे. स. पुनः उत्पद्यत इति यावत् । इति भास्करपक्षः । अव्यवस्थितभागतयेति ब्रह्मदचपक्षः । अयं चात्म- सिद्धौ- “आचार्यटङ्कभर्तृप्रपंच, भर्तृमित्र, भर्तृहरि, ब्रह्मदत्त शङ्करे” त्यादिना, ब्रह्मसूत्रभाष्य- कृत्त्वेन परिगणितः । तथापि तस्य कृतिः कापि नाद्ययावदुपलभ्यते श्रूयतेपि वा । भास्करादि- सन्निः यस्तत्प्राचीनो वेति वदन्ति । सर्वार्थसिद्धावपि जीवसरे पोडश लोकव्याख्यायामस्मिन्नव विश्वऽयं नाम्ना कीर्तितः । बाह्यमततुल्येति । “अजामेकां” “गौरनाद्यन्नवती”. “नित्यो- नित्याना” मित्यादिना तत्रत्रयस्यापि स्वरूपेण नित्यतावगमात् अकृताभ्यागमकृतविप्रणाशादि- दोपप्रसङ्गाच चार्वाकादिसमानकक्ष्यत्वमेवेति भावः । ’ தான் செய்தது தனக்கு உறைக்- தான் செய்யாத கர்மம் தன்னநுபவத்துக்கு வராது காமற்போகாது. ஆனால் பரமாத்மாவில் ஜீவன் லயிப்பான் என்றதற்கு என்ன கருத்தென்- றால், இரும்பில் சுவரிப்போகும் நிர்போல பிரிவின்றி அவனில் இவன் கலந்திருப்பான் என்- பதுதான். ஆகையால் ஸ்ருஷ்டியிலும் ப்ரளயத்திலும் அத்மாதிகளுக்கு அடியோடு உத்பத்தி விநாசங்களை ப்ரம்மப்ரதேசத்தில் குறிப்பிட்ட இடத்தில் என்று கொள்ளாமனும் கொண்டும் நடக்கிற ப்ரம்மதத்தாதிகளுடைய மதங்கள் பிறமதங்கள்போலே தவறானவைகளே. இதற்குமேல் சிலர் “ஆத்மா நித்ய, நைமித்திக, ப்ராக்ருத ப்ரளயங்களில் ஈரியாதே போனாலும், ஆத்யந்திகப்சளயம் என்னப்பட்ட மோக்ஷத்தில் ப்ரம்மத்தில் மறைவான்” என்ற · . देशिकाञ्चयप्रकाशव्याच्यासहिते परमतभने CGn? आत्मा आमोक्ष- . ॐ मोक्षदशै 6 6f G60 जीचपरकंठ मेद लीन@Guorm Ganv आत्मा 78 • स्थायि Gandvaudp श्रुतिस्मृतिनां विरोधिuggio साम्यसाधर्म्यता हफ्त्यादि निर्देश COLONT- , मुक्त स्वच्छन्द भोगविशेषांक, व्यापार विशेषाjati Gangauri एवं जीवस्य प्रलयावधित्वपक्षे प्रतिक्षिप्तेः अनन्तरं मोक्षावधित्वं सप्रमाणं शङ्कते - नित्य- नैमित्तिकेति । प्रळयश्चतुर्विधो भवति । तथा हि- श्रीविष्णुपुराणे- “चतुर्युगसहस्रान्तं यदहर्ब्रह्मणो विदुः । रात्रिं जुगसहस्रान्तां तेऽहोरात्रविदो जनाः । रात्र्यागमे प्रलीयन्ते प्रभवन्त्यहरागम इत्युक्तरीत्या ब्रह्मणश्चतुर्मुखस्याहरवसाने नित्यः प्रव्यः । “ब्राह्मो नैमित्तिकस्तेषां कल्पान्ते प्रति संचर” इति कल्पान्ते नैमित्तिकः । " प्राकृतो द्विपरार्धक " इति द्विपरार्धरूपचतुर्मुखायु समाप्तौ प्राकृतः । " आत्यन्तिकस्तु मोक्षाख्य” इत्यत्यन्तमन्ते प्रारब्धावसने आत्यन्तिकलयः मोक्षरूप इति । एवं चैषु नित्यनैमित्तिकप्राकृतलयेष्वनश्यन्नपि जीवः “आध्यात्मिकादि मैत्रेय ज्ञात्वा तापत्रयं बुधः । उत्पन्नज्ञानवैराग्यः प्राप्नोत्यात्यन्तिकं लयमिति वचनात्परमात्मनि मोक्षे प्रलीन इति ततः परं तस्य स्थित्यसंभवेन तदवधित्वमेव तस्येति पूर्वपक्ष्याशयः । तदिमां शङ्कां शातयति - gi पक्षॐॐॐ इति । आत्मनो मोक्षावधित्वपक्षस्येत्यर्थः । अन्वयश्चास्य “श्रुतिस्मृतिका विरो घिosurgi” “निर्देशां& Cartoburgni” इत्यादिना बोध्यः । मोक्षदशायां जीव- भेदश्रुतिः सोनुते सर्वान्कामान्सह ब्रह्मणा विपश्चितेत्यादिका । साहित्यस्य भेदघटितत्वात् । स्मृतिश्च “वैकुण्ठे तु परे लोके…… भक्तैर्भागवतैस्सहेत्यादिका । एवं श्रुत्यादिकमुक्त्वा तदर्थापत्तिं चाह- साम्यसाधर्म्येति । “परमं साम्यमुपैति " " मम साधर्म्यमागताः” “यथोदकं शुद्धे शुद्ध- मासिक्तं तादृगेव भवति” इत्यादिप्रमाणे स्साम्यादीनां प्रतिपन्नत्वेन तेपां च भेदघटितत्वेन मुक्तावपि ब्रह्मणः पृथक् जीवस्य स्थितिरास्थेयेत्यर्थः । गीतायास्साक्षात् भगवन्मुखोदितत्वेनोप- । निपन्चप्रसिद्धया तदुक्तसाधर्म्यस्य श्रुतिसिद्धसाम्यतादृक्त्वयोर्मध्ये ग्रहणम् । परमं साम्यमिति पारम्यविशेषणात् तदैक्ये पर्यवस्यतीति मायिनां मतम् । तन्न । साम्यस्य कतिपयधर्मविषयकत्वेन, तद्वारणाय भूयोधर्मविपयकतां वक्तुं परमेति पदप्रयोगात् । नहि “परममूर्ख " इति मौर्य पारम्यविशेषणात्तस्य पण्डितत्वं सेत्स्यति । नन्वेतायता मुक्तौ जीवस्वरूपसिद्धावपि, निर्विशेषं तदस्त्विति शंकायां तस्य व्यापारादिविशेषमाह- मुक्त इति । स्वच्छन्देति ईश्वरेच्छानुगुण- स्वच्छाधीनेत्यर्थः । “सोश्नुते सर्वान् कामान्” “स यदि पितृलोककामो भवति संकल्पादेवास्य தால் மோக்ஷத்திற்குப் பிறகு அவன் இருப்பனா? என்பர்கள். அப்படியாகில் ஜீவனுக்கும் பாணுக்கும் மோக்ஷத்தில் பேதம் சொல்லும் ச்ருதிகள் விசோதிக்கும். இருவரும் ஸமர் ஸத்ருசர் என்றாப்போல் சொல்லும் வசாங்களும் விரோதிக்கும். முக்தன் அப்போது பல-
लोकायतिकभङ्गाधिकारः 7,9 मोक्ष ॐ ॐ आत्यन्तिकल्यशब्द ं अविद्याकर्मादि अत्यन्तनिवृत्ति, पुनरावृत्ति- song. प्रतिष्ठितपरिपूर्णब्रह्मानुभवदशैo upp प्रयुक्तop. मुक्तकंठ संदे Gir GunGo Gana शब्दानां प्रतिकूलसंज्ञादिनिवृत्ति Gou तत्पर. unev पितरस्समुत्तिष्ठन्ति इत्यादिभिर्भोगविशेषस्य “जक्षत्क्रीडन्रममाणः " “कामरूप्यनुसंचरन्” इत्या- दिना व्यापारविशेषस्य चावगमादिति । तर्हि मुक्तौ “आत्यन्तिकस्तु मोक्षाख्य” इत्यात्यन्तिकलय- पदप्रयोगः कथमिति चेदाह - मोक्षॐॐॐ इति । अत्राऽयमभिसन्धिः - लयस आत्यन्तिकत्वं नाम ‘लीयमानवस्त्वाधिक्यकृतमिति एकः पक्षः । प्रतियोग्याधिक्यकृतमिति यावत् । अत्राद्वैतिनो चदन्ति- नित्यादिप्रलयेषु शरीरादीनां केपाञ्चिदेव लयः । मुक्तौ त्वात्मनोऽपीति इतरप्रलयात् अस्मिन् लीय - मानप्रतियोग्याधियमिति । चयन्तु नमः, आत्मनाशस्य अप्रामाणिकत्वात् पूर्वं शरीरादीनां नाशः, आत्यन्तिकप्रलयेत्व विद्याकर्मादीनामपीत्यन्यस्मात् प्रलयादसिन् तदाधिक्यं, जीवस्तु तदानीमपि तिष्ठत्येवेति । इदं सर्वं “अविद्याकर्मादि अत्यन्तनिवृत्तिwwwb” इत्यन्तेनानुसंहितम् । “निवृत्तिunjib” इत्यस्याग्रे “upp” इत्यनेनान्वयः । एवं प्रलयस्यात्यन्तिकत्वं पुनरावृत्तिरहित- स्वरूपमित्यपरः पक्षः । तच्च स्वसमानाधिकरणदुःखप्रागभावासमानकालीनत्वम् । प्रतियोगिनिवृत्तिरूप स्वात् प्रलयस्यानुयोग्याधिक्यकृतं तदिति य वत् । तथा चैतादृशस्यात्यन्तिकत्वस्य पुनरावृत्तिरहि- तायां मुक्तावेव संभव इति तत्त्रात्यन्तिकलयशब्दप्रयोग उपपन्न इति तात्पर्यंणोक्तं “पुनरा- वृत्ति 200154 प्रतिष्ठित परिपूर्णब्रह्मानुभवद muji upp” इति । अत्र ब्रह्मानुभवदशा- शब्देन पुनरावृत्तिरहितदुःखनिवृत्तेर्भागान्तराभावन्यायतः पापाणकल्पत्वादिपक्षव्यावृत्तये खाभा- विकानन्दाविर्भावरूपताऽप्यनुसंहिता भवति । ननु युक्तावपि यदि जीवः ज्ञातृत्वकर्तृत्वादिशक्ति- युक्तस्तिष्ठति तर्हि " न प्रेत्य संज्ञाऽस्तीति श्रुतिः कथमुपपद्यतान्नामेत्यत्राह - “मुक्तछं” इति । यद्यपि जीवस्य देहावधित्यपक्षसाधकतयैतद्वाक्यं पूर्वं पूर्वपक्षिणोदाहृतमिति तत्रैवेमौ शङ्कापरिहारी समुचितौ | तथाऽपि प्रेत्येत्यस्य देहादूर्ध्वमित्यर्थकतायास्तदभिमतत्वेन पूर्वमुदाहरणेऽपि वस्तुतः बृहदारण्यके मुक्तिदशा परतयैवै तद्वाक्यश्रवणात्, तदनुरोधेन प्रत्येत्यस्य चरमदेहनिवृत्यर्थकत्वं मन्यमानैराचार्यैः तच्छङ्कापरिहारायत्रैव कृताविति विभावनीयम् । " प्रतिकूल संज्ञे” ति । संज्ञेत्यन समित्येकीकारार्थकम् । ज्ञाधातुश्च ज्ञानार्थकः । तथा च भृतपरिणामशरीरेन्द्रियादिभिस्सहै की- कृत्यात्मनं या प्रतीतिर्भवति स्थूलोऽहमित्यादिः तादृशदेहात्मभ्रमादिर्मुक्तौ न विद्यत इत्युक्त- वाक्यवास्तवार्थ इति । संज्ञायाः प्रतिकूलत्वं वास्तवाकार विपरीतत्थं भ्रमत्वमिति यावत् । अथाय- मात्मनो मोक्षावधित्यपक्षः प्रच्छन्नवौद्धाहत इति तद्भङ्गाधिकार एवायमपि पक्षो निक्षेपमर्हतीतीदानीं வற்றை அநுபவிப்பான் பல செய்வான் என்பதும் சேராது. ஆகையால் மோக்ஷத்தில் அத்- யர்தம் ஜீவனுக்கு லயம் சொன்னது, சரிராதிகள் மட்டுமின்றி மூலகாரணமான அவித்யா- 30 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने आत्मनाश मोक्ष काळा पक्ष चार्वाकादिपक्षतु ं गुणगुणिभेदभगक्षणभङ्गादिकं Garar G मुgi परिहार सौगतादिसमयभङ्गदशैSG60 56C- विशिष्टनित्मात्मापहः Gandir Gum. சார்வாகமதம் சிறிதும் வேதவைதிக ஸம்மதியற்றது. शुकsunॐ प्रत्यक्षोपपत्तिशास्त्रप्रसिद्धा नित्यात्मतत्त्व 600 96. पारलौकिक- सुखदुःखप्राप्तिपरिहारानुगुणाऊ वर्तिकंक प्राप्त ं प्रजापति ं देवगुरु देहात्मवाद gi- तदूषणमनवसर ग्रस्त मित्यत्राह “wari” इति । " चार्वाकपक्ष तुल्यumb” इति तथा च तन्मत दवास्मिन् मतेऽपि अन्तत आत्मनाशाङ्गीकाराद्यथेच्छचारादिप्रसङ्ग इति तत्तुल्यत्वात्तत्प्रसङ्गे- नालैव एतत्पक्षपणमपि सङ्गतमेवेति भावः । यत्तु पूर्व चार्वाकैर्मिलित्वा बौद्धादय ऊचुः “विकल्पप्रामाण्यचाधादिका गुणगुणिभेदभङ्ग013 इत्यादि, तदपि तत्तन्मतभङ्गाधिकारे स्वावसरे निराकरिष्त इत्याह- गुणगुणिभेदेति । आदिना कार्यकारणभावभंगादिपरिग्रहः । विशिष्टेति । ज्ञातृत्वकर्तृत्वादिविशिष्टेत्यर्थः । यदपि चावादीत् पूर्वं “देहातिरिक्त आत्मा, अनळ देहान्तरपरिग्रहणं ॥ अर्थ QuiGg., इत्यादि, तदपि एता- बता परिहृतमेवेत्याह- शु इत्यादिना । शरीरादीनामात्मत्वस्य युक्त्यसहत्वप्रतिपादनेने- त्यर्थः । प्रत्यक्ष- सोहमित्यादिप्रत्यभिज्ञा । उपपत्तिः- वीतरागजन्मादर्शनादिः । शाखं- “न जायते म्रियते वै”त्यादि । पारलौकिकेति । ऐहलौकिकसुग्ास्य हेयत्वात्परलोकसुख प्रतिबन्धकत्वा- चेति भावः । “सुखदुःखे”ति, " प्राप्तिपरिहारेति” च यथासंख्यगन्वयः । वर्ति प्राप्तं - शास्त्रोक्त रीत्येति शेषः । तथा च “102ppupil प्राप्त” इति वं त्वदुक्तं न युक्त- मित्याशयः । पूत्रं “@पक्ष प्रजापति” “2 बुद्धिमान् निदर्शन] देवगुरु” इति वाक्यद्वयेन यच्चार्वाकमतस्य प्राशस्त्यमभ्यधायि, तदपि निराह - प्रजापतिuji इति । दुष्कृत- कारिणामसुराणां “क्षिपाम्यजस्रमशुभानासुरीप्वेव योनिषु” इत्युक्तभगवत्संकल्पविषयाणां व्यामोहनाय " त्वं हि रुद्रमहाबाहो मोहशास्त्राणिकारये” तिवत्तन्मतप्रचतनं ताभ्यामक्रियतेति கர்மாதிகளும் கழிதல் பற்றியும், புநராவ்ருத்தியில்லாதபடி பரிபூர்ணப்ரம்மாநுபவம் பிறந்த- படியைப்பற்றியும் ஆகும். முந்தனுக்குப் பிறகு ஜ்ஞானமில்லை என்றதற்கும் தேஹாத்ம- ப்ரமாதிகள் இல்லை என்றதில் தாத்பர்யம். ஆகையால் மோக்ஷத்தில் ஆத்மா நசிப்பான் என்- பது சார்வாகபக்ஷம்போலாகும். குணம் குணமுடையது என்ற பிரிவு கிடையாது. க்ஷணக் தோறும் வஸ்து நசிக்கும் இத்யாதி குயுக்திகளைக்கொண்டு குணமுள்ள நித்யாத்மாவை மறைக்கப்பார்ப்பதை பௌத்தபங்காதிகளில் கண்டிக்கக் கடவோம் ஆகையால் கீழ்சொன்னபடி சாஸ்த்ரம் ப்ரத்யக்ஷம் இவைகளால் ஆத்மதத்வத்தை அங்கீகரித்து பாலோகஸுகதூக்காதிகளை அடையவும் தவிர்க்கவும் பாயத்ரிக்கவும், ப்ரஜாபதி- लोकायतिकभगाधिकारः आसुरव्यामोहनार्थ. रामभक्तिमूला जायालिवाक्य रामघाच्या 31 Gau दत्तोत. आश्रमवर्णन नं 800 लोकायतिकमुख्यां ली. लोकायतिकसिद्धान्त 600 दूषिकंक- sunburg Gous sipar Game के 3 वेद वैदिकपरिग्रहलेश- प्रसङ्गovis. पशुप्रायगूढ । शयपापिष्ठजनपरिग्रह ं प्रेक्षावदुपादित्सा मूल on an ॐ.. भाव्यम् । श्रीमद्रामायणे जावालिवाक्पनिर्वाहमाह- रामभक्तिमृला इति । " निवर्तनार्थं तव राम कारणात् प्रसादनार्थं च मयैतदीरित” मिति तद्वचनात् सहाय्यजातमन्यपरमित्याशयः । रामवाक्य piry GooG इति । तथा च यस्मै तन्मतं जावालिरुपदिदेश, स एच तन्मतं निरा- चकारेति, नास्माकं तत्र किंचिद्वक्तव्यमवशिष्यत इत्याकृतम् । तथा च श्रीराम:- " भवात्मेप्रिय- कामार्थं वचनं यदिहोक्तवान् । अकार्यं कार्यसंकाशमपथ्यं पथ्यसंमितमित्यादि बदति । वस्तुतस्तु “अभीष्टार्थव्ययेनापि जयति क्षेत्रहारिण” मिति न्यायेन वीजप्ररोहणार्थं कण्टकशाखावरणकरण- बद्रापप्रत्यानयनार्थं नास्तिकवागुदीरिता तेन, यद्यप्येवं, तथापि सः आस्तिकानामग्रणीरेवेति तस्मिन्नव प्रकरणे स्पष्टम् । तथा च वसिष्ठः " जावालिरपि जानीते लोकस्यास्य गतागतिमिति । स्वयं चाह - न नास्तिकानां वचनं त्रवीम्यहं, न नास्तिकोहं, न च नास्ति किंचन । समीक्ष्य कालं पुनरास्तिकोऽभवं भवेय काले पुनरेव नास्तिक इति । महाभारते कण्वाश्रमे लोकायतिकमुख्यानां निर्देशकृतां प्राशस्त्यशङ्कामप्यपाकरोति- आश्रमवर्णन : AG00 इति । आ-समन्तात् - तपआदिना श्राम्यन्त्यत्र मुनय इति तत्स्थानमाश्रमः । दूपिकं 100ring Gailu.ppart इति । यक्षानुरूप- बलिन्यायात्तन्मतेनैव तन्मतमुन्मूलयितुं ये तन्मत चिदस्तेऽत्र लोकायतिकशब्दनिर्दिष्टा इति तेषु मुख्या न तन्मतानुसारिणो भवन्तीति भावः । ततश्चैभिः कारणैरस्योत्कर्षाभिमानं भञ्जयति- शुळं इति । उक्तरीत्या प्रजापति बृहस्पतिपरिग्रहप्रभृतिकारणकलापस्यान्यथासिद्धत्वोपपाद- नेनेत्यर्थः । उपनिपदि छान्दोग्ये कीर्तनाद्वेदपरिग्रहशंका । सा च सततन्मतस्य निन्दितत्वात् दूरापेता । “तो हान्वीक्ष्य प्रजापतिरुवाचानुपलभ्यात्मानमननुविद्य व्रजतोर्यतर एतदुपनिषदो । भविष्यन्ति, देवावा असुरावा ते पराभविष्यन्ती” ति हि श्रूयते । मदुपदेशं श्रवणमननादिभिरनिर्धार्य येषामापातयुद्धयोपदेशसम्प्रदायो भविष्यति, ते नित्यसंसाराख्यं पराजयं प्राप्स्यन्तीति कथनात्, तत्रैव “स ह शान्तहृदय एव विरोचनोऽसुरान् नगामे “ति, विरोचनस्यैवापातयुद्ध्युत्पत्तिवर्णनाच तन्मतं निश्रेयसार्थिभिरनुपादेयमिति तत्रैव सिद्धमिति । न हि " नकलअं भक्षयेदिति श्रुती निषेधप्रतियोगितया प्रस्तावमात्रेण कलञ्जभक्षणस्य वेदपरिग्रहशंकांऽकुरतीति भावः । प्रजापत्यादि- सम्बन्धाद्वैदिकपरिग्रहशंका, साप्युक्तेन न्यायेन निरस्तेत्यर्थः । यदपि चोक्तं पूर्वं “यावज्जीवं सुखं जीवेत्” riGunGo Gang गुरूपदेश इत्यादिना तदपि प्रतिवक्ति- पशुप्रायेति । आहारनिद्राभयमैथुनादिमात्र यावेत्यर्थः । गूढाशयः- पञ्चकः । पापिष्ठः- ज्ञानहीनः । “नष्टः । 82 8. देशिकाशयप्रकाशव्याच्यासहिते परमतभने மறை காட்டின வழியில் இறையவளை மறக்காதே. लोकव्यवहार सिद्धेश्वर 90 प्रकार आराधिकंक फलकं तु निश्वयि क्रं का पापमेव पुनरारभते” इत्युक्तेः । तथा च सर्वेषु सामयिकेपु पशुप्रायवृत्तीनां बहुलमुपलम्भात् तेभ्य एवेदं मतं वदेतेति’ महाजनपरिग्रहाभावान्न बुद्धिमन्तोऽत्र सज्जन्त इति भावः । प्रेक्षावन्तः- प्रकृष्टज्ञानाः । तदुक्तं कुसुमाञ्जली - “कः पुनरयं महाजनपरिग्रहो नाम । हेतुदर्शन शून्यैर्ब्रहण- धारणतदर्थानुष्ठानादिः । हेतु :- प्रयोजनमिति । पूर्वं ‘“लोकव्यवहारसिद्धेश्वर ं।” इत्याद्युक्तमपि निराकरोति - लोकव्यवहारेति । तत्सि- द्वेश्वरः- तत्तद्देशाधिपती राजादिः । 90 प्रकार 1G60- रत्नफलादिरूपतदभिमतार्पणेन । साक्षा- दन्यद्वारा वेति वा । लोकवेदव्यवहारेति । लोक्यते अस्पष्टो वेदार्थस्स्पष्टतयात्रेति लोकः स्मृतिः । श्रुतिस्मृतिभ्यामित्यर्थः । यद्वा लोक:- लोकसिद्धानुमानादिः । घटादिकर्तृवञ्जगत्कर्तृ तयापि - दीश्वरस्सिद्ध्यति । यद्यपि प्रमाणान्तरसिद्धस्यार्थस्य वेदो न बोधक इतेि नानुमानिक ईश्वरः, तथापि जगत्कर्तुरनुमानेनासिद्धावपि तेन न तद्भाध इति तात्पर्येण तस्य लोकसिद्धत्वोक्तिः । तथा च अनुमानेनानपोतव्यः वेदेन सिद्धश्चेति तदर्थ इति सिद्धम् । तदुक्तमाचार्यै:- सर्वकृन्नानुमातुं नापहेतुं च शक्यस्तदुभयनियमादर्शनादित्यमस्तेति । आराधिकं । “खकर्मणा तमभ्यर्च्य " “विष्णुराराध्यते” इत्याद्युक्तवर्णाश्रमधर्ममुखेनेति शेषः । पूर्वं प्रमाणतया " प्रत्यक्षाश्रुतिरर्थधी” श्येति भट्टपराशरपादोक्त्युपादानेऽपि तदर्थस्य स्वयं तत्राप्रदर्शितत्वात् प्राप्ते प्रसङ्गे तमाह- प्रत्यक्ष- मात्रंति वाक्यद्वयेन । “लोकवेदव्यवहारसिद्वेश्वरे” ति त्वदुक्तमयुक्तम् । वेदस्यासाभिः प्रत्यक्ष- தேவகுரு இவர்கள் தேஹாத்மவாதத்தைச் சொன்னது அஸு ரரை மயக்குகைக்காக. ராம- பக்தியால் சொன்ன ஜாபாலி வாக்பத்திற்கு ராமனே பதில் சொல்லியாயிற்று. கண்வாச்சம- வர்ணனத்தில் ‘லோகாயதிகமூக்யர்” என்றது அம்மதத்தை கண்டிக்குமீளவு கசடறக்கற்ற வைதிகளைத்தான். ஆகையால் துளியும் வேதாங்கீகாரம் அம்மதத்திற்குக் கிடையாது. மாடு போல் மந்தபுத்தியுள்ள வஞ்சகஜனங்கள் அங்கீகரித்தது மஹாஜனங்களின் அங்கீகாரமாகாது. லோகரீதிப்படி ப்ரஸித்த ஈச்வரனாகிய அரசனை நீங்கள் பயன் பெறலாமென்று நம்பி உபசரிக்கிறீர்கள் அல்லவா? அதுபோலவே லோகரீதியிலும் வைதிக முறைப்படியும் மேலான- ஈச்வான் ஒருவன் உண்டு என்றேற்படுகிறபடியால் அவனையும் நம்பி ஆசாதிக்கவேண்டியதே. ப்ரத்யக்ஷமாய் கண்டது ஒன்றே நிஜம் என்கிற உங்கள் மதப்படியே வேதம் என்னும் வில க்ஷண சப்த ஸமூஹம் கேட்கப்படுவதினாலும் அகனால் உண்டான அர்த்தஜ்ஞாநம் உணாப் படுவதினாலும் இல்லை என்னவொண்ணாது. அந்த ஜ்ஞானத்தில் காரணத்தின் குற்றமோ, வேறு ப்ரபலமான பாதகமோ காணாதபடியாலே அது அப்ரமாணம் என்னவுமொண்ணாது. ஆகையால் மையின் துணைகொண்டு, கண், மறைந்திருக்கும் புதையலையும் அறியவற்றாமாப் போல் வேதமென்னும் ஸராதரேத்ரம், யோகஸஹாயத்தினால் தர்மாதர்ம ஸ்வர்க்க நாக- ஈச்வராதிகளையும் அறியவற்றாம். இங்ஙனம் ஸ்ரீ பாமதபங்கத்தில் 6-வது ஆகிய லோகாயதமதபங்காதிகாரத்தின் தமிழ் பொழிப்புரை முற்றும். लोकायतिकभङ्गाधिकारः प्रवृत्ति & giGunGoo लोकवेदव्ययहारसिद्ध 00 ईश्वर केori आराधिक फल निश्वयि कंक के Topwww. प्रत्यक्षमानभक्त ॐ वेदस्वरूप वेदजन्यज्ञान 83 aag local ऊँ हटा Luig अपक्षविकंक 6. ॐ कारणदोषjai याधकप्रत्ययdoio an (अप्रामाण्य ं) Ama. Burgun प्रत्यक्षàgiGunGov वेदा सनातनचक्षु- Guya Gan G] अञ्जनविशेपादि Goo निधिacomaniGunGoo भर्तीन्द्रियं Gucocon கண்டுகொள்ளலாம். 6 पात्रभक्तैः प्रामाण्यानङ्गीकारादित्याक्षेपात्प्रसङ्गो बोध्यः । वेदस्वरूपं विलक्षणशब्दराशि: । वेद- जन्यज्ञानं - तदर्थकर्मब्रह्मादिविषयकम् । - यथासंख्यं श्रावणप्रत्यक्षेण, मानस- प्रत्यक्षेण स्वयं प्रकाशतया वेति शेषः । एतावता " प्रत्यक्षाश्रुतिरर्थधीश्चेति भागो विद्युतः । 2005 - बेदार्थज्ञानस्य । कारणदोप- शक्तियोग्यताभ्रमादिः । &urGo इत्यन्वयः । ततश्च “न तथा दोप” इति श्लोकांशो विवृतः । वाधकप्रत्ययः- तदर्थस्य धर्मादेः प्रत्यक्षेण बाध- प्रतीतिः । अनेन " तदर्थः पुनर्धर्माधर्मपरावरेश्वरमुखः प्रत्यक्षवाध्यो न चेत्येतावव्याख्यातम् । एतच्छलोकतात्पर्यं च पूर्वमेवास्माभिर्निरूपितमिति तत्रैव भाव्यम् । अत्र “G शुmsGQl]]]” इत्येव सर्वकोशेषु पाठो दृश्यते । तथापि “GFGQIT” इत्यस्य. विशे.प्यसाकाङ्क्षत्वात् “अप्रामाण्य” मिति पदं पूरणीयम् । अथ " योगोन्मीलितथीरतदर्थमथवा प्रत्यक्षमीक्षेत स” इति चरमपादमभिप्रयन् प्रत्यक्षमालशरणानामपि वेदचक्षुपा धर्माद्यतीन्द्रिय- पदार्थसिद्धिरनिवार्येत्याह - giu. इति । वेदतदुत्थज्ञानयोः प्रत्यक्षतुल्यत्वस्थापनेनेत्यर्थः । प्रत्यक्ष♚mpiGunGo - चक्षुरादीन्द्रियवत् । वेदा इत्यादि । “पितृदेवमनुष्याणां वेदश्चक्षु- स्सनातनमित्युक्तेर्वेदस्यापि चक्षुष्ट्टुं प्राप्तमित्यर्थः । तस्याकृत्रिमत्वात्सनातनत्वम् । च्क्षुषा चिन- कृष्टार्थग्रहणं वेदचक्षुपाऽतीन्द्रियार्थग्रहणसिद्धये निदर्शयति- अञ्जनविशेषेति । अन्तर्निहित निध्यादे- श्चक्षुरसन्निकृष्टत्वषेि यथा सिद्धाञ्जनादिसहकारेण चक्षुषा ग्रहणं दृष्टं तथैवं वेदाख्येन सनातन- चक्षुपा धर्मादेरतीन्द्रियवर्गस्य ग्रहणमुपपद्यत इति भावः । अनाञ्जनस्थानीयो योगाभ्यासविधिः । “योगोन्मीलितधीरिति” ह्युक्तम् । निधिश्वात्र सर्वान्तर्यामी भगवान् । " तद्यथा हिरण्यनिधि निहितमक्षेत्रज्ञा उपर्युपरिसश्चरन्तो न विन्देयुः एवमेवेमाः प्रजास्सत आगत्य न विदुरसत आगच्छामह इति… अनृतेन हि प्रत्यूढा " इति श्रुतेः । तदुक्तमाचार्यै:- “नित्यं करीश, तिमिरा- विलदृष्टयोपि सिद्धाञ्जनेन भचतैव विभूपिताक्षाः । पश्यन्त्युपर्युपरि सश्चरतामदृश्यं मायानिगूढ- मनपायपहा निर्धित्वा” मिति । एवं क्वचित् भगवदर्शने भगवत एव सिद्धानत्वमुचतं “अन्तर्ज्योतिः किमपि यमिनामञ्जनं योगदृष्टे” रित्यादिवदिति विशेषः । एवमधिकारोऽवसितः । तत्रान्ते प्रतिपादितस्यातीन्द्रियार्थाभ्युपगन्तव्यत्वस्य शब्दानु- मानप्रामाण्यावानी यतायाश्च चार्वाकपक्षोपि सद्भावं गाधया दर्शयति LED इत्यादि । 84 देशिकाशयप्रकाशज्याख्यासहिते परमतभने கண்டதனால் காணாத தனுமிக்கின்டூர் பண்டொருத்தனுரைத்ததனைக் கவருகின்டூர் உண்டுபசிகெடுமென்றேயுணர்ந்துண்கின்றர் ஒன்றாலே ஒன்றைத்தான் சாதிக்கின்டூர் பண்டுமுலையுண்டதனால் முலையுண்கின்றார் பார்க்கின்டூர் பலரல்லாத தம்மை மற்றும் கண்டுமதிகெட்டநிலை காணகில்லார் காணாதொன்றிலதென்று கலங்குவாரே. इति श्री कवितार्किकसिंहस्य सर्वतन्नस्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिपु श्रीमत्परमतभङ्गे लोकायतिकभङ्गाधिकारापष्टस्सम्पूर्णः ॥ कचितार्किकसिंहाय कल्याणगुणशालिने । श्रीमते वेङ्कटेशाय वेदान्तगुरवे नमः ॥ एतदधिकारारम्भगाधायाश्चार्वाकमते वेदप्रामाण्यदुस्त्यजताप्रतिपादनमात्रै दम्पर्यात् न पुनरुक्ति- प्रसक्तिः । तत्र “2 अंगLJI Gali Gori” इति भागेन संगृहीतस्यार्थस्यात्र विवरणं कृतमिति वा चोध्यम् । & ंंग इति । अदृष्टं वस्तु किमपि नास्तीति वदन्त एचैते दृष्टेन धूमादिनाऽदृष्टं वचाद्यनुमिपते । ucbrGLI इति । पूर्व केनचिदुपदिष्टं स्वमततच्चं तद्वाक्य- प्रामाण्याद्विश्वसन्ति । एतेन शब्दानुमानयोरपि प्रामाण्यं तदिष्टमिति तन्नास्तीति कथा वृथा विहता चेतिकथितं भवति । ननु धूमदर्शनेन पर्वते वह्निसद्भावसंशये जाते पर्वतपार्थं गतस्तत्र वह्निमवलोक्य तत्सद्भावं प्रत्यक्षतो निश्चिनुते । एवमेव पूर्वपुरुपवाक्येनोत्पन्नतत्तदज्ञानस्स्वयमालोच्य शास्त्राणि निर्धारयति । ततश्च धृतदर्शनादीनां साध्यादिसंशयोत्पत्तौ क्षीणशक्तिकत्वान्न साध्यादिसाधकत्व- मित्यन्नाह - 2 ग Gudl Gagi इति । भोजनानन्तरं क्षुनिवृत्ती पूर्व हेत्वन्तरादर्शन सहकृतै तद्दर्शनबलाद्भोजनजन्यत्वमनुमायैव हि भोजनादौ प्रवर्तते, न संशयान्नापि प्रत्यक्षादिति भावः । एवं संशयादिकमन्तरा शब्दस्य प्रामाण्यमपि दर्शयति- Go इति । यत्किचिदुक्त्वा स्वसिद्धान्तं साधयन्ति । एवमेतावताऽनुमानादिप्रामाण्यं तन्मतेनापि प्रतिष्ठाप्य देहातिरिक्तनित्यात्म- सद्भावमपि तेपमित्यैवाह– ur G इत्यादिवाक्यद्वयेन । भवान्तरीयं स्तन्यपानं स्मृत्वैव- Gayo तेपि इह जन्मनि तस्पिवन्ति । ततश्च नात्मा देहावधिरित्याशयः । untabirgi इति । Lwp - किंच | “अहमेक” इति पाणिपादादिसंघातातिरिक्ततया एकत्वेन स्वात्मानमवयन्ति । अतोप्यात्मा स्थिर इत्यर्थः । क एवं विपरीतमाचरन्तीत्यत्नोच्यते- काCwGail इति । एवं ज्ञात्वापि सर्वात्मना अन्धाः खमान्ध्यमपश्यन्त एते इत्यर्थः । इदमेव विशेष्यं सर्वत्र क्रोडीकार्य- मिति शम् ॥ नित्यस्य देद्दिनोन्ये श्रेयोहेतुं वदन्ति विज्ञानम् । चार्वाके विपरीतन्त्विदमिति विहसन्ति वेदचूडार्याः गहनविपिनकल्पं तं सुगचार्य पक्षं पशुपत्तिभिरुपात्तं पामरै वैश्चितैर्द्राक् । अहमिह हि यथार्थवाग्वितानैर्निरास्थं निगमनिकरचूड़ाचार्यवीक्षावशेन ॥ इति श्री चत्यवंशायनस्य, देवि कचरणपरायणस्य, नारायणस्य कृतिषु भी परमतभङ्गव्याख्यायां देशिकाश्यप्रकाशाख्यायां पठो लोकायतिक्रभङ्गाधिकारस्संपूर्णः ॥www श्रीः श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः श्रीमते रामानुजाय नमः श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः श्रीमान् वेङ्कटनाथायैः कवितार्किककेसरी | वेदान्ताचार्यवयों मे सन्निधत्तां सदा हृदि ॥ परमतभङ्गे माध्यमिकभङ्गाधिकारः - 7 காணதிலதெனும் கல்வியினாரைக் கடிந்ததற்பின் கோணார்குதர்க்கங்கள் கொண்டே குழப்பும் பவுத்தர்களில் நாணாதனைத்துமிலதென்று நால்வகையிதன்றென்றும் வாணாளறுக்கின்ற மத்திமத்தான் வழி மாற்றுவமே. श्रीः ।। श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः ॥ ॥ * ॥ देशिकाशयप्रकाशः परमतभङ्गव्याख्या ॥ * ॥ दिश्या सुर्देशिकेन्द्रस्य दयागुणतरङ्गिताः । अपाङ्गा बुद्धिसम्पत्तिम् आद्ययौद्धप्रभंजने ॥ सदसद्द्द्वयमद्वयं च नेति प्रथितं सर्वमपास्य वस्तुजातम् । अपलापविलापिनं विलज्जं प्रणुदन्माध्यमिकं गुरुस्समिन्धे ॥ काष्ठायां तिष्ठन्तं माध्यमिकं हेयवौद्धतन्त्रस्य । काष्ठान्ते कलयन् द्राक् वादे वेदान्तदेशिको जयतु | अधस्तात्प्रत्यक्षमात्र प्रामाण्यवादी चार्चाको निर्वापितः । अथ तदपि न प्रमाणम्, शून्य- मेच प्रमेयम् इति अध्यवस्यन्तं माध्यमिकं निरोद्धुं गाधयैकया कर्तव्यं कीर्तयति का इति । तदिदमेकेन सर्वनिरसनं, धर्मपुत्र एकमबधीत् भीमोपरं, अर्जुनस्त्वन्यमिति भारतसमरमरणि विहाय “स्वयन्तु हन्तुमिच्छामि सर्वानेव च राक्षसानि “ति श्रीरामचन्द्रस्य खरवधविधामनुसरति । अदृष्टं वस्तु नारतीति वादिनो विद्यावतचार्वाकान् निरस्य, तदनन्तरम् इति प्रथमपादार्थः । अस- ददृष्टमपि वस्तु विद्यत इत्यभ्यूहनाय हि विद्या प्रदीयते । तत्प्रतीपानां चार्वाकाणां हीयं का नाम विद्येति विहसन्त्याचार्याः | आमूलाग्रं दुस्तरेव जडाशयान् क्षोभयतां यौद्धानां मध्य इति द्वितीयपादार्थः । सर्वं नास्तीति सर्वं वक्ष्यमाणचतुष्कोटिविनिमुक्तमिति च लआं विहाय विलप्य 86 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे மாத்யமிகன் மதம் இருக்கும்படி கூறல் परोक्ष Gm60 लांp लोकायतिका निराकरिopi. 3ाजी चौद्धांक प्रत्यक्षप्रतिवन्दिGavG ALg प्रत्यक्षपरोक्ष
- जीवनकालं कृत्स्नं कदर्थीकुर्वतां माध्यमिकानां मार्गमर्गळयाम इति अवशिष्टभागस्यार्थः । “याव- ज्जीवं सुखं जीवेदि” ति चार्वाकोपदेशादपि सर्वशून्यवादिनां निष्प्रयोजनवादः अतिविरस इति ऐहिकामुष्मिको भयसुख भ्रष्टानामेपामत्यन्तनिराकार्यत्वं द्योत्यते ।
- ननु चार्वाकनिराकरणानन्तरं ब्रह्मसूत्रक्रमेण प्रथमं सांख्यो व्युदस्यताम् । बौद्धमतमेच सङ्गतिविशेषेण बुद्धिस्थमिति चेत्, अस्तु, तथापि तत्र यथासूत्रं वैभाषिकसौत्रान्तिकद्वययोगाचार- माध्यमिकनिरासः क्रमात्क्रियताम्, माध्यमिकस्य प्राथम्ये किन्निदानमित्यत्र वृत्तकीर्तनपुरस्सरं बौद्धेषु माध्यमिकस्यैवेह सङ्गतिमाह- परोक्षमिति वाक्यद्वयेन | Ganga - समानस्कन्धाः सदृशा इति यावत् । अनयोस्सादृश्यश्च वेदवाद्यत्वानुमानादिप्रामाण्यानङ्गीकारातिरिक्तात्मनिषेधा- दिना बोध्यम् । चौद्धांsati इति सामान्यनिर्देशात् एतदाद्यधिकारचतुष्टयस्यैकपेटिकात्वमभि- संहितम् । अतएव पूर्वाधिकारे " सन्ताने क्यादिक दूपण बौद्धभङ्ग &Go Gruvw&- &LGauri. " इति समुदायतः प्रतिजज्ञे । एवं चार्वाकानन्तरं वौद्धस्येव सांख्यादीनां सङ्गति- र्नास्तीति सूचयित्वा तत्रापि माध्यमिकस्यैव तामाह– प्रत्यक्षप्रतिवन्दीति । चार्वाकण प्रत्यक्ष- प्रामाण्याङ्गीकारात् “यदि अनुमानप्रामाण्यं नाङ्गीकरोपि, तर्हि त्वदभिमतप्रत्यक्षप्रामाण्यमपि न सिध्ये” दिति प्रत्यक्षप्रतिबन्द्या तं प्रति अनुमानादिप्रामाण्यापादनप्रयत्नो विधीयेत । उक्तं च
ஸ்ரீமதே லக்ஷ்மீக்ருஸிம்ஹ பரப்ரஹ்மணே நம f ஸ்ரீமதே சாமாநுஜாய நம: ஸ்ரீமதே வேதாந்தகுரவே நம: ஸ்ரீபரபதபங்கத்தில் மாத்யமிகபங்காதிகாரம் - (பாசுரத்தின் கருத்து.) காணாத பொருள் கிடையாது என்ற சார்வாகனைக் கடிந்த- பிறகு கோணலே நிறைந்த குதர்க்கா கொண்டு குழப்புகிற கால்வகை பெளத்தர்களில், சிறி- தும் காணமின்றி உலகம் இல்லை என்றும், அது ஸத்தும் அஸத்தும் இரண்டும் இரண்டுமல்- லாததும் என்கிற நல்வகையிலும் சேராதது என்றும் கூறி வாணாட்களை வீணாட்களாக்கு கின்ற மத்திமத்தா (மாத்யமிகி)னுடைய வழியை விலக்குவோம் நாம் காணாத பொருட்கள் கிடையா என்ற உலகாயதமதம் விலக்கப்பட்டது. இனி இவர்- களோடு பலவகையில் ஒத்தவர்களாகிய பௌத்தர்களில் ஒருவனும் “நீ எப்படி ப்ரத்யஷத்தை மட்டும் ஒப்பினாய்” என்று சார்வாகனிடத்திற்போல தன்னிடத்தில் ஓர் எதிர்க்கேள்வியும் போடமுடியாதபடி,ப்ரத்யக்ஷம்,அது அல்லாத பரோஷம், இரண்டுமே கிடையாது, ஸர்வம் माध्यमिकभङ्गाधिकारः 87 डार माध्यमिक निरसिcgi. Ganvani 6760 61 6060- सर्वज्ञ Coroma Gunbury परिगृहीता युद्धां ॥ प्रामाणिक.. क्षणभङ्ग, प्रत्यक्षार्थभङ्ग, बाह्यार्थ- पूर्वाधिकारे- “अनुमानप्रामाण्य guruji प्रत्यक्ष प्रमाणwargaGa- Gurujib” इति । प्रत्यक्ष परोक्ष मांग Guio hp इति । तथा च माध्यमि केन सर्वपरि- त्यागात् तस्य प्रत्यक्षाप्रामाण्यमपीष्टमिति “इष्टापति ब्रुवाणस्य न लोके किञ्चिदुत्तर” मिति न्यायेन न कापि तं प्रति प्रतियन्दि: प्रभवतीति भावः । तदुक्त खण्डनखण्डखाद्ये- एवं च सति सौगत- ब्रह्मवादिनोरयं विशेषः । यदादिमस्सर्वमेवानिर्वचनीयं वर्णयति । विज्ञानव्यतिरिक्तं पुनरिदं विश्वं सदसद्भयां विलक्षणं ब्रह्मवादिनस्सङ्गिरन्ते” इति । माध्यमिया इति । तथा च चार्वाकानन्तर- मेतादृशाक्षेपसङ्गत्या माध्यमिकमतमेव निराकरणीयतया प्राप्तमिति तदेव प्रथमं निराकुर्म इति हृदयम् । माध्यमिकनामनिर्वचनश्चानन्तरमेव भविष्यति । निरसि& iGgii इति । स्वशिष्याणां शिक्षायै इति शेषः । सर्वपरित्यागिनस्तस्य कथानधिकारस्यास्तेयं वक्ष्यमाणत्वादिति भावः । तदुक्तं श्लोकवार्तिके - “सर्वथा सदुपायानां चादमार्गः प्रवर्तते । अधिकारोऽनुपायत्वान्न वादे शून्य- वादिनः ॥” इति । · अथ तन्मतानुवादाय मध्यस्थाकाङ्क्षामुत्थापयति- अशा Guy a इति । अथ वक्तृवैलक्षण्यमाह - सर्वज्ञ ं इति। “सर्वज्ञस्सुगतो बुद्धः” इति हि नैखण्डकाः | GaraG प्रामाणिक - नत्वन्यो वेदादिप्रतिपादितः पदार्थः । ननु युद्धेन बहुभ्यः बहुधोपदिष्टम् । “सर्व क्षणिकं क्षणिकं दुःखं दुःखं, स्वलक्षणं स्वलक्षणं, शून्यं शून्य, मिति भावनाचतुष्टयमुपदिष्टं द्रष्टव्य” मिति संप्रदायात् । तथा च सर्वस्याप्यस्य बुद्धोक्तत्वात् तत्र किं प्रमाणम् ? तदुक्तत्वाविशेषात् सर्व प्रमाणमिति चेत्, तर्हि अपरोयमनेकान्तवादस्स्यात् इत्याद्याशङ्कायामाह - बा इति । क्षणभङ्गेति । क्षणिकत्वेत्यर्थः । इदं माध्यमिकव्यतिरिक्तानां सर्वेषां सम्मतम् । तैरहेतुकविनाशाङ्गीकारात् । प्रत्यक्षार्थभङ्गेति । इदं सौत्रान्तिकमतम् । तस्य मते बाह्यार्थानामनुमेयत्वात् । पूर्वोक्तयुद्धोपदेश- स्येतरोपलक्षणत्वमिति तदभिप्रायः । ग्राह्यलक्षणायोगेन वाह्यार्थभङ्गः योगाचारस्य । विकल्प- प्रामाण्यनिराकरणेन धर्मधर्मिभावभङ्गः वैभापिकसौत्रान्तिकपरोस्समानः । अयञ्च भङ्गः पूर्वोक्तो- पदेशे स्वलक्षणशब्दविवक्षितः । स्वलक्षणं स्वरूपमात्रं, निर्धर्मकमिति न्यावत् । तदुक्तं- “निराधार சூந்யம் என்கிறவனுமான மாத்யமிகமதஸ் தனை முறியடிப்போம். அவன் சொல்லும்படி என்ன வென்றால்-ஸர்வஜ்ஞனென்றே உலகோர் அழைக்கநின்ற புத்தர் சொன்னது எமக்கு ப்ரமா ணம். அவர் வஸ்துக்களைப்பலவாறாக வர்ணித்துள்ளார். எல்லாம் நிமிடம்தோறும் மாறுபவை. ப்ரத்யக்ஷமன்றி அநுமானிக்கவேண்டியவைகள். புறப்பொருள் ஏதும் கிடையாது, பொரு- 88 | देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने भङ्ग, धर्मधर्मिभावभङ्गादिकनां Gari भिक्षुपादप्रसरण 6669. सर्वशून्यत्व निर्धर्मकाश्च पृथिव्यादयश्चत्वारः पदार्थाः” इति । “भङ्गादिक” इति आदिशब्दार्थश्च निर्वचना- योग्यतया सांख्यादिवत् माध्यमिकोक्तः कार्यकारणभावभङ्गः । भिक्षुपादप्रसरणेति । विरक्तभूमि- क्या गृहं प्रविष्टाय कसैचिद्भिक्षवे, पूर्वं पादमात्वप्रसरणाय परिमिते देशे दत्ते, शनैःशनैश्शयना- हारविहाराद्यर्थं कृत्स्नमपि तद्रहं तेन भिक्षुणा अन्ते जगदिव वामनेन व्याप्तमिति लौकिकी कथा बोध्या । तद्वदत्रापि शिष्ययुद्धघवतरणक्रमेणोत्तरोत्तरं शून्यतां वर्धयन् बुद्धः प्रथमं पदार्थानां नित्यत्वं निहत्य क्षणिकतामकथयत् । ततः वाह्यार्थानां प्रत्यक्षत्वं प्रमुष्णन् अनुमेयतामनुमेने । पश्चाद्वाह्यार्थानेचापललाप । अन्ते सर्वमेत्र शून्यमिति सिद्धान्तयामासेति भावः । तथा च तदु क्तिपु न सर्व सिद्धान्त इति न पूर्वोक्तो दोप इति बोध्यम् । तर्हि कस्सिद्धान्त इत्यवाह - सर्व- शून्यत्व Gu इति । तदुक्तं आर्यलङ्कावतारे - “अनुत्पत्तिं च धर्माणां क्षणिकार्थं वदाम्यहम् । उत्पत्त्य - नन्तरं भङ्गं नवे देशेमि चालिशान्” इति। धर्माणां पदार्थानां अनुत्पत्तिं उत्पन्यसंभवेन शून्यत्वमेव क्षणिकार्थं क्षणिकशद्धार्थम् अहं वदामि । उत्पत्त्यनन्तरं कश्चित्कालं स्थितानां भङ्गं नाशं अनित्यत्वं क्षणिकार्थं चालिशान् प्रति न चै देशेमि नोपदिशामीति तदर्थः । वसुबन्धुना च- “रूपाद्यायतनास्ति- त्वं तत्त्वनेयजनान् प्रती ‘ति । आयतनं विषयः । नत् रूपादिविपयास्तित्वं व्युत्पिन्सुजनान् प्रति, उक्तमिति शेषः । तथाहि व्युत्पत्तितारतम्येन चतुर्विधा बुद्धशिष्याः । यद्यपि युद्ध एक एवोपदेष्टा, तथापि श्रोतृभिशिष्यैर्वासनावशाच्चतुर्धा तदुपदेशो गृहीतः । यथा अस्तंगतस्सवितेत्युक्ते जारचोरा नूचानानाम् अभिसरणस्तेयसन्ध्योपासनादिबुद्धिस्त तद्वासनावशेन भवति । तत्र बुद्धोक्तेषु सर्वशून्य- स्वमेव माध्यमिको जग्राह । तस्योत्तमाधमकक्ष्याप्रविष्टत्वान्माध्यमिकसंज्ञालाभः । तन्मते हि योग आचारश्चेत्युभयं शिष्येण कार्यम् । अज्ञातस्यार्थस्य, ज्ञप्तये पर्यनुयोगो योगः । गुरुक्तस्याङ्गीकरण- माचारः । तत्र माध्यमिकेन गुरूक्तस्याङ्गीकरणात्, वक्ष्यमाणरीत्या कस्याप्यनुयोगस्याकरणाच्च उत्तमाधपत्त्रयोगान्माध्यमिकत्वम् । अनन्तरस्तुभयकरणाद्योगाचारो बभूव । ततोप्यपरः " भवत- स्वस्थ कियानन्त” इति बुद्धं पृष्ट्रा सौत्रान्तिकोऽभूत् । अन्तिमस्तु “केयं भवतो विरुद्धा भाषे” ति नम् अनुयुज्य वैभाषिक मंज्ञां लेभे इति तेषां सम्प्रदायः । ளென்றும் அதன் தன்மை என்றும் பிரித்துக்கூற இயலாதவை. இப்படி பல பல. ஆனால் இவையல்ல அவர் கருத்து. இடம் கொடுத்தால் மடம் பிடுங்கும் ஆண்டிபோல கொஞ்சம் கொஞ்சமாக ஸர்வம் சூத்யம் என்று நிர்மானிக்க ஆவர் செய்யும யத்தங்களே இவை. ஆசை- யால் அறிஞன், அறிவு, பொருட்கள் என்ற முப்பிரிவில் அடங்கும் இந்தஉலகம், ஸத் என்ற வகையிலோ-அஸத்- அல்லது இரண்டும்- அல்லது இரண்டுமன்று என்ற வகைகளிலோ சோ பரபலமான தடைகள் இருக்கின்றனவாகையால் நான்கு வகையிலும் சொல்லத் தகாதது. माध्यमिकभङ्गाधिकारः सुगतमतकाडे. शुद्ध महमिदं जानामि 1 ज्ञातृज्ञेयदज्ञानस्वरूप on Gan♚msp अर्थ- जातñop सदसदुभयानुभयकोटियन GO BL Linin प्रलयुक्ति no Luq.ungipऋ. अर्थ- न सप्तासनसदसन्न चाप्यनुभयात्मकम् । चतुष्कोटिविनिर्मुक्तं तत्त्वं माध्यमिका चिदुः ॥ बुद्धवा विविच्यमानानां सभावो नावधार्यते । अतो निरभिलया (लापा)स्ते निस्स्व- भावाश्च दर्शिताः ॥ इत्यादि सर्वे गृहीत ं. Bugun रूमकल्पजागरप्रतीतिविषय is GL, गगनकुसुमादिनां GunG तुच्छांच्या pppn सर्गमोक्षादिपारलौकिक फलार्थप्रवृत्तिजनां अथ सर्वशून्यत्त्रमुपपादयति- शुना इति । सर्वशून्यत्वस्यैव सिद्धान्तयितव्यत्वे सतीत्यर्थः । अहमिति ज्ञातुः इदमिति ज्ञेयस्त्र, जानामीति ज्ञानस्य च तत्र प्रतीत्या सर्व पदार्थ- जातं एतत्त्रितयान्यतममेवेति तत्र सर्वत्र चक्ष्यमाणकोटिचतुष्टयमपि न सम्भवतीति सर्वं शून्यं सेत्स्यतीति भावः । Liuni - अन्तर्भावयितुं यत्ने कृते । Diggibja Luty- इति । न कुत्राप्यन्तर्भावस्तंभवतीत्यर्थः । तथा हि- घटादेः पदार्थजातस्य यदि सत्त्व- मेव स्वभावः, तर्हि कारकव्यापारवैयर्थ्यम् ! असत्त्वस्वभावत्वेपि स एय दोपः । तदुक्तं “न सतः कारणापेक्षा व्योमादेरिव युज्यते । कार्यस्यासंभवी हेतुः खपुष्पादेरिवासतः” इति । असंभवी- असंभावितः । एवमुभयरूपत्वमनुभयरूपत्वं वा न संभवति । व्याघातात् । उक्तं च “परस्पर- विरोधे हि न प्रकारान्तरस्थितिः । नैकतापि विरुद्ध नामुक्तिपात विरोधतः ॥” इति । तस्मादेषु एषु क्वचिदपि निक्षेप्तुमशक्यत्वात् सर्वस्य शून्यत्वमक्का मेनाप्यङ्गीकार्यमिति । अथात्र सङ्ग्रहेण संपादं दर्शयति- अर्थ इति । न सदित्यादिका रिकार्थस्स्पष्टः । यादवप्रकाशाचार्यैस्तच विचार- णायामियङ्कारिकाऽन्यधापि व्याख्याता तत एवाधिगन्तव्या च । बुद्धथेति । इदमार्यलङ्कावतारस्थ- मित्याहुः | स्वभावः- सच्चासच्यादिः । निरभिलप्याः- अनिर्वचनीयाः । निरभिलापा इत्यपि पाठः । अन्यत्राप्युक्तं- “इदं वस्तुचलायातं यद्वदन्ति मनीषिणः । यथा यथार्थाश्चिन्त्यन्ते विशी- र्यन्ते तथा तथेति । एतावता फलितमाह QLIT इति । स्वमकल्पेति । जागरितप्रत्ययोऽर्थ- शून्यः प्रत्ययत्वात्स्वानप्रत्ययवदित्यनुगानमिहाभिप्रेतम् । गगनकुसुमादिकं विषयस्य तुच्छताया- मुदाहरणम् । अये इति । अनेन पाक्षिकनिर्देशेन अनादिभत्र प्रवाहवासना निरोधादियं तुच्छत्य- भावना महाभयकृतलाणा द्वित्राणामेव पुंसां भवतीति तथा दौर्लभ्यं द्योत्यते । स्वर्गमोक्षादीति । वेदप्रामाण्यानङ्गीकारात् स्वर्गस्य खरूपतएव तुच्छत्वात् तदर्थ वृचिर्न भविष्यति । मोक्षस्तु परमार्थी पि नित्यसिद्धत्वान्न प्रयत्नसाध्य इति न तदर्थप्रष्टचिरपीति भावः । अतएवानुपदं मोक्षस्वरूपं “नित्य- நன்கு யோசித்துப் பார்த்தால் குறிப்பிட்ட தன்மை எதும் காளுமையாலே திட்டமாக குறிக்கவும் முடியாதவை, எந்த தன்மையுமற்றவை என்று பெரியோர்கள் சொன்னபடியே யாகவேணும். இப்படியால் கனவுபோலிருக்கும் விழிப்பும் உண்மைப் பொருளற்றதாகை- · .00 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने GGG20. रष्टथिव्यापार Gunsoon खमव्यापाराsir GunGov अविचारित- रमणीय in sp. मोक्ष सर्व नित्यसिद्ध निरुपाधिकशून्यतापत्ति Gujar 6. a. இம்மதத்திற்குத் தக்க ஆதாரமில்லை. स्वमत मूल सत्यताभ्रम सर्वेक्षण चन्ध्यासुततुल्य@mrms- wori, सर्वेशसमास्यामात्र ं महावृक्षादिशब्द & GLIGO अन्वर्थ Lonavis, top- सिद्धनिरुपाधिकशून्यतापGि” इति वर्णयिप्यति । ननु तर्हि ऐहलौकिकप्रवृत्तयः कथ- सुपपद्यन्ताम् ? न कथंचिदपीत्युक्तौ, प्रत्यक्षविरोधो दुष्परिहर इत्यत्राह दृष्टार्थव्यापारेति अविद्यापरपर्यायसंवृतिमत्यत्वात्सर्वमिदमातच्याचचोधात् उपपद्यत इति भावः । अविचारितरमणी- येति । “यथा यथार्थाश्चिन्त्यन्ते विशीर्यन्ते तथा तथेत्युक्तरीत्या विचारणायां सर्वमरमणीयमेवेत्या- शयः । ननु प्रपञ्चस्याविचारितरमणीयत्वं नाम दुःखखरूपत्वमेव । एतादृशं दुःखं कदा वा निवर्तिप्यते? मुक्तिकाल इति चेत्, न त्वयाऽनुपदमेव तदर्थप्रवृत्तेर्निवारितत्वादित्यत्राह - मोक्ष- Drag इति । अस्य शून्यतापत्ति Gurujalara इत्यनेनान्वयः । मोक्षः शून्यतापत्तिरूप एव भवती- त्यर्थः । सत्यताभ्रमb aifu इति । “सर्वं क्षणिकं क्षणिकं, दुःखं दुःखं, स्वलक्षणं स्वलक्षणं, शून्यं शून्यमिति भावनाचतुष्टयचलात् निखिलवासनानिवृत्तौ परिनिर्वाण शून्यरूपं सेत्स्यतीति तत्संप्र- दायादिति भावः । तथा च मोक्षस्य नित्यसिद्धत्वेन तदर्थप्रवृच्यनपेक्षणेपि प्रतिबन्धकनिवृत्तये सा अपेक्षितैवेति, न मुक्तथलाभः न वा मोक्षविधिवैयर्थ्यादिकमिति हृदयम् | abi इति । अत्र तदनुसारिण इति निपात्यम् । अतः पूर्वं “या Gangbuy ना बाळी” इत्यादौ उपक्रमे एकवचनदर्शनेपि न विरोधः । स एवं वदतीति तदीया आहुरित्यन्वयसंभवात् । एवं तन्मतमनूद्याथ विस्तरेण दूपयिप्यन् प्रथमं तत्र मूलशैथिन्यं दर्शयति - Quisit इति महावाक्येन । बन्ध्यासुततुन्येति । सर्वस्थापि तद्वत्तुच्छत्वे बुद्धस्यापि तदन्तर्गतस्य तथात्वा- दित्यर्थः । gosaurgri- अकामेनाप्येष्टव्यत्वात् । अथ वचतृवैलक्षण्यं निराह । सर्वज्ञसमा- ख्येति । समाख्यामात्रेण न प्राशस्त्यसिद्धिरित्याशयः । महावृक्षादीति । अतिहस्वस्य भाषायां “&cial” इति प्रसिद्धस्य वृक्षविशेषस्य “शाखापत्त्रो महावृक्षरसेहुण्डो वज्रकण्टक” इति कल्प- कोशे तनामपाठादिति भावः । महावृक्षादीत्यादिना “अमङ्गळस्य वारस्य यथा मङ्गळवारतेत्युक्त- भौमवारग्रहणम् । तथा च मायकविः- “तव धर्मराज इति नाम कथमिदमपष्ठु पठ्यते । भौम- दिनमभिदधत्यथवा भृशमप्रशस्तमपि मंगळं जनाः” इति । अन्वर्थnna LIमिति । तथा च “व्या तु कामं पुरुषोत्तमोस्तु” इत्युक्तन्यायेन डित्थादिशब्दवत्तस्य सर्वज्ञसमाख्या माध्यमिकमज्ञाधिकारः 31 marani GPL शपय &LI, Gaur परस्परविरुद्ध मानामतक कक्षा प्रर- இத்தவிதீல் ஒன்றிலே எனப்மென்கைக்கு ரிஜாதமில்லாமையாலும் இவற்றுக்கெல்லாம் भ्रमादिना मूली के. केवलं रूढेति न यौगिकार्थस्य सर्वावगाहिज्ञानस्य प्रतीतिरिति भावः । उक्तसंज्ञाया अन्वर्थत्वा- भावे हेत्वन्तरमाह - Dipair arni b इति । शिवाईदादेरित्यर्थः । तदुक्तं जैनेन हेमचन्द्रसूरिणा आप्तनिश्वयालङ्कारे- “सर्वज्ञो जितरागादिदो पस्स्त्रैलोक्य पूजितः । यथास्थितार्थवादी च देवोर्हःपर- मेश्वरः” इति । तथाचास्यास्संज्ञाया अन्वर्थत्वे एपां सर्वेषामपि तत्संज्ञत्वात्, सर्वे सर्वज्ञास्युः । न चेष्टापत्तिः, मिथो व्याहतभाषिष्वेषु कस्यापि भ्रान्तत्यावश्यंभावात् । कस्य तदित्यत्र निया- मकादर्शनादित्याशयः । तथा च सर्वज्ञनिराकरणे भीमांसकाः- “सर्वज्ञो दृश्यते तावनेदानी- मरमदादिभिः । दृष्टो न चैकदेशो स्ति लिङ्गं या, यो नुमापयेत् ॥ अथ तद्वचनेनैव सर्वज्ञोन्यैः प्रतीयते । प्रकम्प्येत कथं सिद्धिरन्योन्याश्रययोस्तयोः ॥ सर्वोक्ततया वाचयं सत्यं तेन तदस्तिता । कथं तदुभयं सिद्धथेत्सिद्धमूलान्तरं विना (राहते ) || सर्वज्ञसदृशं कंचिद्यदि पश्येम सम्प्रति । उपमानेन सर्वज्ञं जानीयाम ततो वयम् । एवमर्थापत्तिरपि प्रयाणं नात्र युज्यते । उपदेशस्य सत्यत्वं यतो नाध्यक्षमीक्ष्यते ॥ इति ॥ अथ युद्धस्यैव सर्वज्ञत्यसिद्धावपि दोपमाह- 930131 परस्परेति । तथा च चतुर्भ्यः चतुर्धा परस्परविरुद्धोपदेशः तेषां स्वस्व गृहीतार्थाभिमानेने तर निरसनमित्यादिकं नोप- पद्येतेति केवलं प्रलापएवेति भावः । ननूक्तं शून्यत्वमेव सुगतमतक टेति चेत्तवाप्याह- Go तात्पर्य॥ इति । तैस्तैस्स्वमत एव बुद्धस्य तात्पर्यमिति वर्णनादित्याशयः । तर्हि एकेन विरुद्ध- नानाप्रस्थानप्रवर्तनस्य किम्मूलमित्याकाङ्गायामाह - Banimisatori इति- ननु भगवदवतार- त्वेन सम्प्रतिपन्नो बुद्धो नैच मुह्येत् । ततश्च कथं तदुक्तं भ्रममूलं स्यादित्यत्राह - भ्रमादि& Gar इति । आदिना भगवन्मोहनेच्छा परिग्रहः । तथा च शान्तिपर्वणि मोक्षधमं नारायणीये दशावतार प्रस्ताचे नारदं प्रति भगवद्वचनं- “ततः कलियुगस्यादौ द्विजराजतरुं श्रितः । कापायवस्त्रसंवीतो मृण्डित- शुक्लदन्तवान् । शुद्धोदनसुतो भूत्वा मोहयिष्यामि मानवान् ||” इति ॥ யால் எல்லாம் சூன்யம் என்றறிந்தவனுக்கு ஸ்வர்க்கம் மோக்ஷம் என்றிவற்றுக்காக முயல- வேண்டாம். உலகநடைமுறையும் எனவுக்கதைகள்போல அஞ்சாரிதாமணியமாய் ஓடிக்- கொண்டிருக்கிறது.மோக்ஷமாவது- எல்லாம் உண்டு என்கிற விபரீதரினைப்பு ஒழிந்திடவே ஸஹஜஸித்தமான சூந்யநிலை வந்து வாய்ப்பனுதான் என்று. இது சரியன்று. இவர்கள் ஆதாரமாக நம்புகிற ஸர்வஜ்ஞபுந்தரும் மலடி மகனைப் போல சூன்யமென்றே சொல்லவேணும் ஸர்வஜ்ஞன் என்று பெயர்பெற்ற மாத்திரத்தினால் ஒருவன் அறிவாளியாகிவிடமாட்டான். சிறிய கள்ளிச்செடிக்கு வடமொழியில் மஹாங்கு ம் என்று பெயர் ஏற்பட்டதுபோல இடுகுறிப்பெயராகலாமல்லவா? காரணப்பெயர் என்றெ $2 देशिकाशयप्रकाशव्या व्यासहिते परमतभने ஸத், அஸத் முதலிய நான்கு பிரிவிலும் நடத்தமுடியும். @ajiaoir चतुष्कोटिविनिर्मुक्त तत्व अनुपपन्न. 96 देशादिवof Cov सशा, देशान्तरादिfGoo असता, gup उभयाकारयोग pG60 सदसत्ता, स्वव्यति - रिक्तसदसन्तु.कं.png Gumulyammar सदसद्विलक्षण प्रत्यक्षादिसिद्धा वस्तुभ प्रकारanoo कोटिचतुष्टयjaib a Guo. सर्वप्रकारसत्य, असत्व, देशादिभेद निरपेक्षसदसदात्मकत्यLogo. सत्त्वासत्त्वात्यन्ताभाव Gair पक्षका के- , इत्थं तन्मतस्य प्रमाणशून्यतां प्रदश्यांथ प्रमेयदौस्थ्यमपि दर्शयितुं प्रतिजानाति - @alia इति । अथात्र पदार्थानां चतुष्कोटिविनिर्मुक्तत्वं किं सत्वासादीनां परस्परविरोधादङ्गी- क्रियते, उत, पदार्थानां स्वाभावग्रासेन / सच्चस्व दुस्साधत्वात्, यद्वा तेषां निस्स्वभावत्वा दिति विकल्पान् हृदि कृत्वा प्रथम निरस्यति - 20 देशादिक a Goo इति । आदिना कल्पपरिग्रहः । तथा च देशतः कालतश्च परिच्छिन्नघटादेः कचिदेशे काले च सच्चं, अन्यत्रान्यदाऽसच्चं च प्रत्येकमप्यस्ति । गिळित्वोभयमपि । एवं उभयात्मकपटादिविलक्षणत्वमपीति सर्वस्य घटादेवतु- कोटवात्मकत्वमेवेति भावः । प्रत्यक्षादिसिद्ध॥ इति । एवं सच्चादिमत्तया परिच्छिन्नत्वेन प्रत्यक्षादिसिद्धेत्यर्थः । एतेन सर्वथा प्रमाणासिद्धस्य शशशृङ्गादेर परिच्छिन्नत्वेन प्रमाणसिद्धबुद्धे- श्वरादेश्च कोटिचतुष्टयासंभवो दर्शितः । प्रथमस्य सर्वथाऽसत्वेन सत्ताकोव्यसंभवात् । द्वितीयस्य च सर्वप्रकारसत्त्ववत्त्वेनासत्त्वकोट्यसंभवाच्च । ननु सत्त्वासत्त्वयोर्भावाभावरूपयोः कथमविरोधे- नैकत्रावस्थानमित्यग्राह- सर्वप्रकार सत्य130 इति । देशकालादिनिरपेक्षसच्चमित्यर्थः । देशादि- भेद निरपेक्ष सदसदात्मकत्वेत्युत्तरानुसारात् । अथ एतदनन्तरं “असत्त्व " इति पाठ आवश्य- कः क्रमानुसारात् । परन्तु सर्वकोशेष्वपि तद्रहिनएच पाठो दृश्यते । असत्त्वं च सत्त्वात्यन्ता- भावः । सत्त्वासत्त्वात्यन्ताभावेत्यादिवक्ष्यमाणानुसारात् । अयंभावः- सांख्यादिवत् यत्सत्, तत्सर्ववासत् यदसत्, तत्सर्वथाऽसत्- सत्त्वात्यन्ताभाववत् इति योङ्गीकुर्यात् तस्य हि मते अनयोरसत्त्वासत्त्वयोः परस्पराभावरूपतया विरोधो भवेत् । एवं सदसदात्मकत्व, तदनात्म- ऋत्वयोर्विषयेपि भाय्यम् । अस्माभिस्तु सत्त्वासत्त्वयोरवच्छेदकदेशकालादिभेदेन, सदसदात्मकत्व– கொன்டாலும் ஜைநர் தங்கள் அருகக்கடவுளை ஸர்வஜ்ஞன் என்றே அழைக்கிறார்களாகை- யால் இது ஒரு ஏற்றமாகாது. புத்தன் சொன்ன நாநாமதங்களில் உங்கள் மாத்யமிக ஸித்- தாந்தம்தான் சரி என்பதற்கு ஆதாரமில்லை. ஒருவனே பலபடி பேசுவதென்றால் இதற்கு ப்ரமமே காரணமாகவேணும். இவர்கள் வஸ்துக்களை முன்சொன்ன நான்கு வகையிலும் சோத சூன்யம் என்று வர்ணித்தது விபரீதம். ஒவ்வொரு பொருளும் இந்நான்கு வகையிலும் கூடலாம். குடம் माध्यमकाधिकारः 93 sor G विरोधांना.gue आकारभेद कोटि Domaing nob जैनला Gani- सप्तभङ्गप्रसङ्गjab aurga . முன் பின் காலங்களில், எல்லா வஸ்துக்களும் தம்முடைய இன்மையினால் வியூங்கப்பட்டிருக்கும் என்பதும் சரியன்று. निरुपाख्य alloor अभाच ॐ ॐ ॐ हेतुकं की उत्पादक शक्र हेतुकं गु : Gavours विनाश GaurC निर्विपयत्व ं प्रसङ्गिकं aurai, 9 हेतु तदनात्मकत्वयोर्व्यक्तिभेदेन च विरोधप्रशमनात् ऐकाधिकरण्यं सम्भवतीति । एवमाकारभेदेना- विरोधनिर्वाहे सिद्धमानुकूल्यान्तरमपि दशयति- QUI आकारभेदेति । जननां Gargni इति । एतदुक्तं भवति - एकैकस्मिन्नपि वस्तुनि “स्यादस्ति, स्यान्नास्ती” त्यादिरीत्या अस्तित्व नास्तित्वादि - रूपाः सप्त भङ्गाः प्रकारा आकारा इति यावत् जैनैरङ्गीक्रियन्ते । उक्तरीत्यास्माभिरपि एकत्र अस्तित्वनास्तित्वादिनानाका राङ्गीकारान जैनानामेव सप्तभङ्गीवादोऽसाधारणतया प्रतितन्त्रं भवि- ष्यति । किंच “स्यादस्तीत्यादौ स्यादिति कथंचिदर्थकमव्ययमिति च त आहुः । तदपि न । अक्लेशेनै वैकत्र नानाकारान्वयस्य दर्शितत्वादिति । तथा च “सप्तभङ्गी प्रसङ्ग इत्यस्य, सप्तभङ्गीवादस्य तदसाधारण्यं कथंचिदिति कथनेन तस्यानैकान्त्यगर्भत्वप्रसङ्गन्थ न भवतीत्यल तात्पर्यमवसेयम् । अयं चार्थः जैनभङ्गाधिकारे- “देशकालाद्युपाधिभेद10 अस्तित्वनास्तित्व- सदसच्चाचक्तव्यत्वादि का Qantini. opaा सिद्धान्तिक शु&- wrGo. शशी कृनाकंतु स्वमत 101 अनेकान्तवाद ॥ ALLGAD” इत्यादिना स्फुटी भविष्यति । अथ सर्वेषां घटादिपदार्थानां सत्वं कल्पनामात्त्रसिद्धं न परमार्थः । ध्वंसप्रागभावयो- निंत्यत्वेन ताभ्यां सर्वभावग्रसनात् । तथा च सर्वे पदार्था नित्यं न सन्त्येव । न तु ध्वंसप्रागभाव- मध्यकालवर्तिनः । अतो न तेषां स्वकालेपि सत्त्वमिति तस्य दुर्निरूपत्वाच्चतुष्कोटिविनिर्मुक्तत्वमिति द्वितीयं कल्पमनूद्य परिहरति- निरुपाख्येति महावाक्येन । तत्र प्रध्वंसाभावस्य नित्यत्वे युक्तिमाह- निरुपाख्य 16] " इत्यारभ्य” विनाशा Car Durgi इत्यन्तेन । निरुपाख्य 1010ा अभा- । தரையில் ஸத்தாகிறது. சுவரின்மேல் அஸத்தாகிறது. ஆகையால் அது பத்துமஸத்து- மான இரண்டுமாகிறது. அது ஸத்துமஸத்துமான வஸ்த்ராதிகளைவிட வேறுபட்டதுமாகி றது. இந்நிலை நாம் கண்கூடாகக் கண்டது. ஒருவஸ்து எத்தேசகாலங்களிலும் ஸத்தாயும், அப்படியேயஸத்தாயும், அப்படியே இந்த உபயரூபமாயும், அப்படியே ஸதளத்தல்லாமலும் இருக்கவேணுமல்லவா? அந்நிலை இல்லை என்கிறோம் என்னில் - அப்படி எங்கும் காணாம் இவ்வாறு நாம் சொல்லுவது யால் அது இல்லை என்று சொல்ல அவச்யமே கிடையாது போலாயின் மேலே ஜைன் சொல்லப் புகுகிற “வஸ்து ஒருவிதம் இருக்கம் செய்கிறது. இல்லையும் ஆகிறது” என்பதுபோன்ற ஸப்தபங்கிவாதத்தில் ஒரு புதுமையுமில்லை என்பதும் Cam. Dial उपपत्ति 200 विनाशनिरपेक्ष स्वत एव निरुपाय 94 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे विनाश GOLDLI Goto, प्रागभाव नित्यtone Sun Goo सर्वभावां न स्वाभावग्रस्त an Coom 1 प्रध्वंसाभाव Gunsir mila विकल्पित अभाव अभाव सत्य चछा- तुच्छस्य ध्वंसस्य । अत्र, किंचिदनन्तरं च “निरुपाख्याना अभाव ग्राऊं” इति सामान्येन द्विनिर्देशेपि अलोत्पत्तिप्रस्तावेनोत्पत्तिमत्त्वेन पराभ्युपगतस्य ध्वंसस्य, अनन्तरं विनाश- प्रस्तावेन तद्वत्वेन प्रसिद्धप्रागभावस्य चौचित्याद्ग्रहणम् । प्रागभावप्रध्वंसाभावयोरेव प्रकृतत्वं मूल एव स्पष्टम् । अयं भावः प्रध्वंसाभावस्य यद्युत्पाद्यतयाऽनित्यत्वमभिमतं तदा तदुत्पादको हेतुः किमालम्ब्य प्रध्वंसं कुर्यात् | निरालम्बनस्याकार्यकरत्वात् । तुच्छस्य ध्वंसस्याविपयत्वात् । तस्य तथात्वेपि, “जातस्य हि भुवो मृत्यु” रिति न्यायेन प्रध्वंसस्योत्पत्त्यङ्गीकारे ध्वंसरूपविनाशोप्य- वर्जनीयस्स्यात् इत्यनवस्था भावोन्मज्जनं च स्याताम् । तथा च ध्वंसो नित्य एवेति । अथैवं प्राग- भावस्यापि नित्यत्वे उपपत्तिं दर्शयति- उपपत्तिpr@Go इत्यादिना विनाश m. LTD- munggi इत्यन्तेन । उपपत्ति:- अभावस्य निरुपाख्यत्वेन कारणस्य निर्विपयत्वप्रसङ्गरूपा । तथा च प्रागभावस्यापि केनचिद्विनाशकेन विनाशाङ्गीकारे तस्यापि तुच्छत्वात् पूर्ववत् विनाशकस्य निर्विपयत्वप्रसङ्ग इति, प्रागभावस्य नाशासम्भवेन नित्यत्वमेवेति भावः । विनाशनिरपेक्ष013- विनाशकवस्तुकृतविनाशनिरपेक्षं यथा तथा । स्वत एवेति । अभावस्य हि तुच्छत्वं स्वाभाविक- मिति अहेतुसाध्यत्वात् तस्य न विनाशकापेक्षेति न विनाशसम्भव इति भावः । अभावलाछ- प्रागभावस्य । तत उभयत्र उक्तयुक्तिभ्यां फलितमाह- प्रागभावेति । अत्र क्रमो न विवक्षितः । पूर्वोपपादनक्रमेण ध्वंसस्यैव प्रथमवक्तव्यत्यात् । विकल्पितेति । तथा च नित्यः अभावः एक एव । तस्य प्रागभावत्यादिकं कल्पितत्वान्मिथ्यैवेति भावः । तथा च पूर्वपक्षमुपसंहरति- सर्व- भावेति । प्रागभात्रप्रध्वंसयोः क्रमेण विनाशोत्पत्यङ्गीकारे, तयोरर्घशोऽनित्यघटादितुल्यतया, प्रागभावोत्तरं ध्वंसात्पूर्वं च तयोर्मध्यकाले घटाद्यनित्यपदार्थानां सत्ता सिद्धयेत् । इदानीं च तयानित्यत्वसमर्थनात् घटादिसर्व पदार्था अपि स्वप्रागभावध्वंसाभ्यां सर्वदा ग्रस्ताः- बाघिना इति न स्वकाले मध्येपि ते सन्तीति, तेपां सच्चं कल्पनामात्रेण संवृतिसत्यत्तया सिद्धमिति, सत्तादि चतुष्कोटिविनिर्मुक्तत्वोपपत्तिरिति भावः । तदुक्तं पण्पत रहस्यभेदने विज्ञानभिक्षुणा वादिभिरपि प्रागभावप्रध्वंसाभावमध्यवर्तिनो भवस्य प्राग्भावध्वंसरूपत्वं ध्वंसप्रागभावरूपत्वं चाङ्गीकृतमिति சூன்யமான அபாவங்களுள் த்வம்ஸம் என்னுபது, ஒரு காரணத்தால் உண்டாகிறது என்னும்போது அக்காரணத்திற்கு பற்றுகோள் கிடையாமற்போமாகையாலும், “பிறந்தது இறந்தேதீரும்” என்ற கணக்குப்படி பிறந்த த்வம்ஸம் இறக்கவேண்டிவருமயா லும்,माध्यमिकमवाधिकारः 95 कल्पनामात्र सिद्ध? not afॐ:- भावान्तररूपown अतिरिक्त सिद्धिक अभा स्वेन रूपेण निरुपास्यत्व. वस्त्वन्तररूप Goo ढं निरुपाण्यत्व ं कार्य- कारणत्वादिठ विरोधिum. giugun / अभाव यथाप्रमाण निवर्त्यत्य ं, सिद्धं नस्समीहितम् | भावस्याप्यभावरूपत्येन पर्यवसानाभ्युपगमात् । ततश्च चिश्वं तुच्छमेष संवृतिसत्येन सत्यत्वेन भातीति ज्ञानसागरे शून्यतच्च विवेकप्रकरणे उक्तमिति । एवं पूर्वपक्षमुपवर्ण्य तत्राभावस्व निरुपाख्यत्वं तदुक्तं प्रथमतः प्रतिवक्ति- भावान्तरेति । अयं सिद्धान्तिपक्षः । " भावान्तरमभावो हि कयाचित्तु व्यपेक्षये” ति पटवति भूतले विद्य- मानस्य घटाभावस्य पटरूपत्वाङ्गीकारात् । अतिरिक्तेत्यादि नैयायिकानाम् । अतोभयपक्ष कीर्तनं प्रकृते तदंशे विवादाभावप्रदर्शनाय । स्वेन रूपेणेति । भावान्तररूपत्वेनातिरिक्ताभावत्वेन वेत्यर्थः । निरुपाख्यत्व] 60 20 इति । तत्तद्रूपेणोपाख्यायमानत्वादिति भावः । ननु भावान्तराभावपक्षे पटा- दीनां घटाभावरूपत्वेन इह पटोस्तीत्यतेह घटो नास्तीत्यपि प्रत्येतव्यम् । न च तथा प्रतीयते । ततश्चैकरूपेण प्रतीतस्यापि रूपान्तरेणाप्रतीत्या अभावस्य निरुपाख्यत्वमवर्जनीयमित्याकाङ्गायामाह - वस्त्वन्तरेति । कार्यकारणत्यादिक इति ! कार्यमभावं प्रति कारणत्वादीनामित्यर्थः । आदिना विनाश्यं प्रति विनाशकत्वपरिग्रहः । तथा चाभावस्यान्य रूपेणानुपाख्यायमानत्वेपि स्वेन रूपेणो- पाख्यायमानत्वात् न सर्वथा तुच्छत्वमिति उत्पादकविनाशकयोर्न निर्विषयकत्वप्रसङ्ग इति न कापि प्रकृतहानिरित्यर्थः । इदमत्त्र बोध्यम् । पटात्मना प्रतीतस्य घटाभावत्वेनाप्रतीत्यापि नाभावा तुच्छत्वापत्तिः । पटस्य घटाभावत्वेन सतोपि, तथा प्रतीतेः प्रतियोगिस्मरणादिसव्यपेक्षतया तद- भावेन तदभावोंपपचेरिति । तथा च जिज्ञासाधिकरणश्रीभाष्यम् " ननु च जात्यादिरेव भेदयेत् तस्मिन् गृहीते तद्व्यवहारवत् भेदव्यवहारोपि स्यात् । सत्यम् । भेदश्च व्यवहियत एव । गोत्वादि- व्यवहारात् । गोत्वादिरेव हि सकलेतरव्यावृत्तिः । … अयमसाद्भिन्न इति व्यवहारे तु प्रतियोगि- निर्देशस्य तदपेक्षत्वात् प्रतियोग्यपेक्षया भिन्न इति व्यवहार इत्युक्तम्” इति । एवमभावस्य सर्वथा तुच्छत्वं दूरीकृत्य घटादिभावानां स्वकालसच्चमुपपादयति Bur इति । सर्वथा तुच्छत्वाभा - वैनेत्यर्थः । अभावॐॐॐछ- प्राकप्रध्वंसाभावात्मकस्याभावस्य । यथा प्रमाणमिति । घटादीनामुत्पा- த்வம்ஸம் பிறக்கக்கூடாதபடியாய் இதேர்தியில் முன்னிலபாவமும் (ப்சாகபாவமும்) இறக்கக் கூடாதபடியாய் இரண்டும் நித்யமாய் முடிகையாலே, முன்னும் பின்னும் இந்த ப்ராகபாவ, வம்ஸங்களாலே விழுங்கப்பட்ட எல்லாப்பொருள்களும் இடைக்காலத்தினும் இல்லை என்ற- தாகி ஸர்வம சூக்தம் என்று தேழுதோ என்னில் - தேசாது. அபாவங்களை தனித்தபொருள். களாகவோ அதுகள் கூடவே தங்கும் வேறு பாவவஸ்துக்களாகவோ அவரவர் ஒத்துக்கொண்ட போதிலும் அவைக ைசுயரூபத்தாலும் சூன்பங்கள் என்பாரில்லை. வேறுபொருளின் உரு 96 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे उत्पाद्यत्य, उत्पन्न उत्तरावधिराहित्यjob, GmanGoo, प्रागभावप्रध्वंसाभावमध्यवर्ति- भावस्वकालसत्त्वविरोध எல்லாம் நிரூபிக்க முடியாதன என்பதுபோன்றவை முரண்பட்ட பேச்சுக்கள் विवेकदS स्वभावानवधारण GOOL मंतिमान्यप्रयुक्त भावाभावरूप- @GGED GLI or copujio, निरुपास्य, निरभिलप्य ं, निस्स्वभाव GunGov Gan स्ववचनविरोधः प्रमाणविरोध . पूर्व असत्ताsun Goo G निस्स्वभाomi par सत्तायोगong स्वरूपेण विद्यमानत्वo go m Goulp 6- - स्वकाल$&Gov प्रमाणव्यवस्थितस्वभावका वस्तु कंठ पूर्वकाल Gensonu&p द्यत्वादिकं प्रत्यक्षादिप्रमाणप्रतिपन्नत्वादेव हि अङ्गीक्रियते, तथैव प्रामाणिकत्वाविशेषात् प्रागभावा. दीनामपि तदङ्गीकार्यमित्यर्थः । उत्पन्नॐॐg उत्तरावधिराहित्य pi & Gauri इति । उत्पन्न- ध्वंसस्य उत्तरावधिरूपध्वंसान्तराभावस्य प्रामाणिकत्वादनवस्थाद्यभावेनेत्याशयः । मध्यवर्ति भाव इति । तयोरभावयोरनित्यत्वस्थापनात् तदुभयमध्यकालवर्तिनो घटादेः पदार्थ वर्गस्य स्वकाल सच्चमव्याहतमेवेति भावः । तथा च न तत्काल्पनिकमिति व चतुष्कोटिविनिर्मुक्तत्व- मित्यभिप्रेतम् । अथ निस्स्वभावत्वात् चतुष्कोटिविनिर्मुक्तत्वमिति तृतीयमपि कल्पं निराकरोति- विवेकद३.१० इति । “युद्धद्या विचिच्यमानानां स्वभावो नावधार्यते” इति एकस्मिन्वस्तुनि गृहीत- परामृष्टे विरुद्ध नानाधर्मप्रतीत्या तत्र स्वाभाविकधर्मावधारणस्य दुष्करत्वं, न तस्य वस्तुनो निरख- भाचतया तुच्छत्वं कल्पयेत् । सति धर्मिणि धर्माश्चिन्त्यन्त इति न्यायात् । अपि तु तत्र स्वस्य तवनिर्णयानुगुणमक्ष्मविवेचनविधुरतामेव कन्पयेदिति भावः । एवं पूर्वाधं निराकृत्य " अतो निरभिलप्यास्त इत्युत्तरार्धमपि खण्डयति- भावाभावरूपेति । उपाख्यातुमभिलपितुं चाशक्यमिति वदन्ने यो पारव्यात्यमिलपति चेति अहो स्ववचनविरोधमपि न जानाति । तथा भावाभावरूपं वस्तु प्रमाणप्रतिपन्नम् इदमिति प्रदर्शयैव निरुपाख्यमित्यादिरीत्या साधनीयतया धर्मिग्राहकप्रमाण चिरो- ध इत्यर्थः । ननु कार्यस्य स्त्रोत्पत्तेः पूर्वमसत्त्वात् निस्वभावत्वं प्राप्तमेवेति कथं स्ववचनविरो- धादीत्याशंक्याह - पूर्वमसत् शुG इति । अयमाशयः- यत्कदाचिदसत् तत्सर्वदाऽसत्, यथा शशविपाणादिकम् । तथा च घटादिकार्यं स्वोत्पत्तेः पूर्वकालेऽसत्, ततः पश्चात् कथं सत्तया युज्येत, घटत्वादिरूपेण वा विद्येत ? तथासति एकस्य सत्त्वासत्त्वादिस्वभावद्वयविरोधादिति । स्वकाल$$Go इत्यादिस्समाधानग्रन्थः । घटादेः पूर्वकालासत्त्वं नाम तस्य तत्कालसम्बन्धाभावः வத்தால் இவை சூன்யமானாலும் இவைகள் ஒருகாரணத்தால் பிறக்கவோ இறக்கவோ இடைஞ்சல் ஏதுமில்லை, பிறந்தது இறக்கவும் வேண்டாம். ஆதலால் ப்ராகபாவ த்வம்ஸங் களுக்கு இடைப்பட்ட பொருள்கள் தம்காலத்தில் நிலைபெறமுடியும், ஸர்வமும் சூன்யமன்று. माध्यमिकभङ्गाधिकारः यस्तु पूर्व० निस्वभाव 97 अभाव असत्त्व ं अभावमात्रLDING, कार्य स्वरूपana goonmaGa स्वभावविरुद्धत्या. खरूपातिरिक्त कार्यकं न GAL 900 अभाव मुळं नवां अर्थान्त- 1 G, BLLS. उत्तर Ganvel - ॐकार्य पूर्व- मृद्द्रव्यस्य सर्वदा सतः पृधुवुध्नोदराद्याकारशून्यत्वं च न तु निस्वभावत्वेन सर्वात्मना सर्वदा तुच्छत्वम् । स्वकाले तस्य वस्तुनः प्रमाणप्रतिपन्नस्वभावविशेषवच्चात् इति न स्वभावयविरोध इति भावः । ननु कार्यस्य पूर्वकालसम्बन्धाभावः तादृशाकारशून्यत्वं च किं स्वरूपं तदतिरिक्तं चा? इति विकल्प्य पूर्वपक्षी प्रथमं परिहरति- 2 Tभाव इति । स्वरूपस्यैव स्वभावत्वात् कार्यस्य पूर्व तादृशा भावस्वभावस्य पश्चातद्विरुद्वस्वभावत्वे स एव दोष इत्यर्थः । giri.Ga इति । न हि शाक् पश्चात्कालयोः कार्यद्वयमिति तद्भेदेनाविरोधशक्यशङ्कः इति भावः । स्वभाव- विरुद्धत्वं- चिरुद्धस्वभावत्वम् । तथैव वा पाठोऽन्वेपणीयः । द्वितीयमपि दूपयति- स्वरूपातिरिक्त 10166 इति । कार्यस्वरूपातिरिक्तं चेदित्यर्थः । एतदुक्तंभवति - “कार्य घटादिकमुत्पत्तेः पूर्व कथ- मासीदिति कार्यनिष्ठकथं भावाकाङ्क्षायां “पूर्वं घटादिकार्यस्याभाव आसीदि"ति, कार्यस्वरूपाति- रिक्ताभाव निष्टसत्ताख्यधर्मविशेपोक्तिर्न प्रतिवचनं भविष्यति । अर्थान्तरारव्यछलापत्तेः । सोय- मात्रान् पृष्टः कोविदारानाचष्ट इति न्यायः । तथा च “घटादिकार्य, पूर्वमसदासीदि” त्येवोत्तर- यितव्यम् । तथासति घटादेः पूर्वकालासच्चं नाभावमात्रमिति सच्चासच्चस्वभावविरोध एवेति । न उत्तर Ganji इति । तथा च न किंचिदपि समुचितमुत्तरं दत्तमित्याशयः । ai@liï इत्यन्तं शङ्काग्रन्थः । तदिदं समाधत्ते - कार्य इति । अत्रेदं बोध्यम्- “ घटादिकं पूर्वकाले कथमासी “दिति प्रश्न “घटादिकं पूर्वमेवगासीदिति प्रतिवचनं तदा दीवेत, यदि घटादिकं पूर्वं स्यात् । यथेदानीं नीलं घटमभिनिर्दिश्य कथं पूर्वमासीदित्यत्रानील आसीदिति । न तथेह पूर्वं स विद्यते । तथा च तत्स्वरूये कथं कथम्भावाकाङ्क्षोदय इति तत्स्थलवैलक्षण्यं आलोच्य ஆராய்ந்தால் பொருட்களின் உண்மை, நிலைபெற்று இருக்கவில்லை என்கிறதுவும் ஆராய்பவனின் திறமைக்குறைவே. பொருட்கள் நினைக்கவொண்ணாதவை, குறிப்பிடமுடி- யாதவை, தன்மையற்றவை என்பதெல்லாம் முரண்பட்ட பேச்சுக்கள். ப்ரமாணத்திற்குப் புறம்பானவை. ஒரு குடம் தான் பிறக்கும் முன்பு அஸத்தாயிருந்தது. ஆகையால் தன்மை- யற்ற அதற்குப் பின்பு ஸத்தை கூடுதலும் அது குடமாதலும் எங்கனே என்னில்- பிற்- காலத்தில் குடம உண்டென ப்ரமாணங்கள் காட்டுமாகையால் அதற்கு முற்காலத்திலுள்ள அஸத்த்வம் வெறும் இன்மையேயாகையால் பிறகு ஸத்தை என்னும் உண்மைத்தன்மைகூடும். குடமுமாகலாம் ஆனாலும் தனக்கு முற்காலத்தில் சொல்றும் இன்மை இக்குடத்தின் சுய உருவைச் சேர்ந்ததாகில், பிறகு அதற்கு உண்மை வரமுடியாது.வந்ததாகில் முன்சொன்ன 98 फाल की देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ Gau GoGo G. कार्य शाळा 0 16m उत्तरतात्पयं प्रश्न GanG सङ्गतtoris. स्वरूपी- देवदत्त- “स्वरूप @mah CG पति ॐ& Goorcorm देशविशेषसम्बन्ध कॐ Gallo- னுக்கு னுண்டாகிலன்றோ அவனிருக்கிறவிடம் கேட்கவேண்டுவது, அவனில்லை ITED Gurjan Gun Go, पूर्वकाल घटस्वरूप on gum piut स्वभा- எத்தை உடைத்தாயிருக்கிறதென்று கேட்டவனுக்கு, அக்காலத்திலே கன்னசரமில்லாமை- LINGGO स्वरूपविशेपप्रश्न ॐॐॐ अवकाश उत्तर GanvapuSm. “पूर्व घटादेरभाव आसीदित्येवोच्यत इति । उत्तरतात्पर्येति । तथा च प्रतिवचनस्य यद्यपि वचन- व्यक्तिरन्याशी, तथापि कार्यस्वरूपमेव पूर्वकाले नास्तीत्यत्रैव तात्पर्यात्, न प्रश्नप्रतिवचनयो-. भिन्नार्थत्वमिति छलादिदोपानवकाश इति हृदयम् । ननु यदि “पूर्वं कार्यस्याभाव आसीत् ’ ; “कार्य 1 पूर्वमसदासीदि” त्यनयोः प्रतिवचनयोस्तात्पर्यगत्यैकार्थं तहिं प्रश्नेन शब्दतोचि समानं, “कार्य पूर्वम सदासीदित्येवोत्तरं भवतु । किं क्लिष्टनिर्वाहिणेत्याशंकां सदृष्टान्तं परिहरति देवदत्तस्वरूपा इति । एतदुक्तं भवति देवदत्तस्वरूपसच्यं भ्रान्त्या गृहीत्वा तदुपरि “स स्वगृहे किं तिष्ठती” ति पृष्टवन्तं प्रति, अनास्थया “स स्वगृहे नास्ती” त्यपि कदाचित् प्रतिवचनं दीयेत । ताचता, किं देवदत्तस्य स्वरूपत एवासच्त्यात्स्वगृहासच्चं किंवा स्वरूपतरसतोपि अन्यत्र विद्यमानतया गुहा -. सच्चभिति विशेषनिर्णयो न भविष्यति । यदा तु “देवदत्तस्वरूपे प्रसिद्धे हि तादृशश्नोदयः, वस्तुतस्तस्याभाव एवे ‘ति पर्यालोच्य प्रतिवचनं दीयेत, तदा भवति सन्देहनिर्णय इति यथा, तथा प्रकृनेपि घटादेः पूर्व सवं भ्रान्त्या गृहीत्वा “पूर्व कथं स आसीदि” ति प्रश्नस्य " पूर्वकाले त्यच्चे हि तद्विशेषप्रश्तः किन्तु तस्याभाव एवेति प्रतिवचनं समुचितमेवेति । . ननु घटादीनां पूर्वकालेऽभावमात्रमेच नत्वसत्वभावत्वमित्येतदसङ्गतम् । यथा घटो स्तीति तस्य सत्यभावत्वप्रतीतिः, तथा पूर्वं घटो नास्तीत्य सत्स्वभावत्वस्यापि प्रतीतेः । न च पूर्व சுயஉருவத்தோடு முரண்படும். இன்மை குடத்தின் சுயஉ ருவமல்ல. அதைவிட வேறான் - தொரு தன்மையே என்னில், “குடம் முன்பு எப்படி இருந்தது” என்று கேட்டதற்கு, அத- அடைய இன்மை (அபாவம்) இருந்தது என்று ஒன்றைக் கேட்டவனுக்கு மற்றொன்றைப் பற்றியா மறுமொழி தருவது? அப்போது கேட்டதற்கு என்ன உத்தாம்? என்னில்- இதுவும் சரியன்று. ராமனைப் பொதுவாக உண்டென்று ப்ரமித்து ‘‘அவன் எங்கேயிருக்கிறான்’ என்று ஓர் இடத்தைச் சுட்டிக்கேட்க- “அவனுண்டாகிலன்றோ அவனிருக்குமிடம் அறிவிக்க முடியும்’ அவனுடைய அபாவமே எங்குமிருந்தது காண் என்று பதில் சொல்லுவதுபோல ருடம் தனக்கு முன்பு இருந்ததாகக்கொண்டு, அது பூர்வகாலத்தில் எப்படி இருந்தது என்று கேட்க, குடத்திற்கு முன்பு அது ப்ரஸித்தமாயிற்றே. ஆக முன்பு அது கிடையாது. அதன் அபாவம்தானிருந்தது என்று பதிலின் கருத்தாகையால் எவ்வித முரண்பாடுமில்லை. . · माध्यमिकभङ्गाधिकारः வஸ்துக்களுடைய உண்மையின் வரலாறு. " 1 99 DanG “नहासन् घटादिर्न घटादिः " न खण्डनजलपणं निरस्त. अस्मिन् देशे घटादेस्स्वरूपत एवाविद्यमानत्वात् कथं तत्यासत्स्वभावत्वं सति धर्मिणि हि धर्मचिन्तेति वाच्यम् । यतः असतोपि घटादेस्स्वरूपं स्वरूपमेव भवति । “न सन् घटादिर्न घटादिरिति खण्डनखण्डखा- द्योक्तेः । तथा चान्यतरपरिशेषे कर्तव्ये प्रमाणवलात् असत्त्वमात्रमेवावशिष्यत इत्यत आह- 2.5- Go इति । कार्यस्य पूर्वकाले अभावमात्र मेवेति निर्णयेनेत्यर्थः । तंत्र हि ग्रन्थ एवं विचार्यते- अस- तोपि कारणत्वात् सत एव कारणत्वगिति नास्ति नियमः । धर्मभूता सत्ता किं खविशिष्टे वर्तते, उत खोपलक्षित इति तस्या वृत्तिविकल्पेन दृषितत्वात् । न च स्वरूपसत्त्वोपगमादुपपचिः । खरूपस्य वा सत्ता स्वरूपं वा सत्तेति विकल्पानतिवृत्तेः । प्रथमे पूर्वोक्तदोपः स्वरूपस्यासत्त्वं च स्यात् । तस्यास्स्वरूपादतिरेकात् । द्वितीयेत्वसतोपि कारणत्वमायातम् | असतोपि च स्वरूपं खरूपमेव । न हासन् घटादि र्न घटादिः । तथा सति घटादीत्यपि न स्यात् । असतोऽयादित्यात् इति । अत्र खण्डनग्रन्थसूले सर्वत्र - “… नासन् घटादिः । तथासति… इत्येव पाठो दृश्यते । अथापि आचार्याहृतपाठानुसारेणान्ते कचिच्छोधनिकायां शिक्षापि दृश्यत इति अयमेव पाठस्समीचीनः शून्यस्यानन्वयात् इति बोध्यम् । निरस्ता इति । अयमाशयः - सत एव कारणत्वम् । सत्ता च देशकालसम्वन्धित्वरूप प्रामाणिकत्वम् । तस्या वृत्तिविकल्पे यत्र सा वर्तना तत्र तिष्ठतीत्येवो- चरम् । वर्तितव्यं हि वस्तुभूतया तया क्वचित् । स्वरूपं प्रत्यपृथसिद्ध विशेषणत्वात् स्वरूपमेव सेत्यपि वक्तुं युक्तम् । न च ताचताऽग्रतः शशविषाणादेः कारणत्वं प्रसज्यते । तस्याप्रामाणि- कत्वेन निस्स्वरूपत्वात् । अतोऽ” सतोपि स्वरूपं स्वरूपमेवे ‘ति, “न सन् घटादिर्न घटादिरिति वा वचनं वृथा जल्प एव । किञ्च “न सन् घटादिरित्यत्वासत्त्वं किमभिप्रेतम् ? यदि पूर्वकाल- वृत्त्यभावप्रतियोगित्वमात्रं तदा तस्योत्तरकालसत्तां प्रत्यविरोधितया असतः कारणत्वं प्रत्य- साधकत्वमेव । यदि तुच्छत्वं नहिं प्रतीतस्य घटादेस्तदसिद्धमेव विरोधादिति । तदुक्तं सर्वार्थ- सिद्धौ - “न सन् घटादिर्न घटादिरिति तु कस्यचिद्वचनं बालप्रतारणमात्त्रम् | अभावप्रति- योगिवचने विवक्षितविरुद्धोक्तेः । अभावमात्रविवक्षायां विरोधादिति । अभावमात्रत्वं च तुच्छत्वम् । अत्र " खण्डनजल्प” इति जन्पशब्दस्तदीयवितण्डादा अप्युपलक्षकः । सामान्यतो व्याहृतवचनपरत्वात् । ग्रन्थोयमापादचूडं तथाभूत एवं हि दृश्यते । तथा हि- उपक्रम एवं शथ- द्विश्वपदार्थखण्डनाय वितण्डया प्रवर्तमानो ग्रन्थकाररखकृतेर्व्याहतोक्तिमेदुरत्वं समोदं सूचयति । Bary 2010-iCo” p vi " I க்ரந்த வாக்யமும் தள்ளுண்டது. “இங்கு கார்யம் உண்டு” என்றமிடத்தில் உண்டு என்னப் 100 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने अस्मिन् काले फार्यमस्ति 66 pal अस्तिशब्दार्थ कार्यस्वरूप पुनरुकons. देश- कालकका विधिनिषेधसाधारणpionii. स्वरूपातिरिक्तuon & ॐ स्वरूप सत् guy नाढयां? “अर्विकल्पविषय एकस्स्थाणुः पुरुषश्रुतास्ति यश्श्रुतिषु । ईश्वरमुमया न परं वन्देऽनुमयापि तमधिगतम् ॥ इति तत्र प्रथमं पद्यम् । स्थाणुश्शिवः वृक्षमूलं च । पुरुषो विष्णुः मनुजश्च । तत्र स्थाणुत्वपुरुपत्वयोरेकत्रानुपसंहार्यत्वेन प्रसिद्धां व्याहतिं सूचयन् “स्थाणुः पुरुषश्नुतोस्ति यश्श्रुतिपु” इति तां अन्ततः निर्लजमभ्युपगच्छामीति वदतीव । तदिदमस्य साहसिकं मनोरथपदं श्रीमदा- चार्यास्तत्त्वमुक्ताकलापोपक्रम एव अपक्रामयन्ति । " आवापोद्वा पतस्स्युः कतिकति कविधीचित्र- चत तदर्थेष्वानन्त्यादस्तिनास्त्योरनवधिना तिकान्ताः कृतान्ताः । तत्त्या लोकस्तु लोप्तुं प्रभ- वति सहसा निस्समस्तान् समन्तान, पुंस्त्वे तत्त्वेन घंटे पुनरपि न खलु प्राणिताम्याणुतादिः (धीः)।। इति । अत्रायं चतुर्थः पादः, तत्र “स्थागुः पुरुपस्थतोस्ति” इति सामानाधिकरण्येन तयोरलौकिकं निर्देशं लोकरीतिं प्रदर्श्य स्फुटं प्रत्याख्याति । इयमर्थसम्बन्धिनी व्याहतिः । उमया परं न उम- यैवेति न, अनुमया, उमाभिनयापि, अनुमानेनापि च अधिगतमीश्वरमिति द्वितीया, विरोधा- भासालङ्कारात्मिका व्याहतिश्शब्दमात्रे स्थिता, नासाकमनिष्टेति न तत्त्र किंचिद्वक्तव्यमिति । एवं “वेदान्तेषु यमाहुरेकपुरुपं …स स्थाणुस्थिरभक्तियोगसुलभ इति कालिदासपद्यमपि प्रत्युत । यत्त्वत्र विद्यासागरीयव्याख्याने असच्छन्दनाथावं विवक्षित्वा “भावो यथा तथाऽभावः कारणं कार्यवन्मतः ।” नाभावस्था कारणत्वे प्रमाणमस्ति । न हि विधिरूपेणासौ तुच्छ इति स्वरूपेणापि तथा । निषेधरूपाभावे विधेरपि तुच्छत्यप्रसङ्गात् इत्याद्युदयनमुक्तिः प्रमाणीकृता, तदेतत्परप्रता- रणमात्रं भ्रान्तियां भवति । अभावखापि देशकालसम्बन्धित्वेन प्रामाणिकत्वात् सत्ता भवत्येवेति तस्य कारणन्त्र इष्टापत्तेः । शशविषाणादिवत्सर्वथाऽसतः कारणत्वस्थापन एवं मूलकारसंरम्भात् । तदुक्तं - पूर्वसम्बन्धनियमे हेतुत्ये तुल्य एव नौ । हेतुतत्त्ववहिर्भूतसत्त्वासत्वकथा वृथा ||” इति । नौ- वादिप्रतिवादिनोरावयोः, पूर्वकालसम्बन्धनियमरूपे हेतुत्वे तुल्ये सति हेत्वनुपयोगिनी सत्त्वासत्त्व विचारणा वृदैव | पूर्वकार नियतमन्यापेक्षया पूर्वकालनियमस्यैव लघुत्वात् इति कारि- कार्थः इति । ननु यदि कार्य पूर्वकालासत्त्वं न नस्य स्वरूप, अपि त्यतिरिक्ताभावमात्रं भवति, तर्हि “अस्मिन्देशे असिन्काले कार्यमस्तीति व्यवहियमाणं सत्त्वमपि किं भवति कार्यस्वरूपमुत तद- तिरिक्त मेति विद्यासागरीय विकल्प खण्डनान्यपि प्रापयितुमनुवदति- अस्मिन्देशे इत्यादिना பட்ட ஸத்தையானது கார்யமேதானா? அதைவிட வேறா? முதல் பக்ஷத்தில் ‘கார்யம் உண்டு’’ என்று ஒன்றையே இரண்டுதரம் சொன்னதால் (புநருக்தி) கூறினது கூறல் என்னும் குற்ற மாம். கார்பஸ்வரூபம்,ண்டு இல்லை’ என்கிற இரண்டு பக்ஷங்களுக்கும் பொதுவாவது माध्यमिकभङ्गाधिकारः 101 616ळां 6-देशकालसम्वन्धादिरूप] अस्तिशब्दार्थ वस्तु स्वभावसो विशेषणomsune ॐचस्तु सत् ा ा हा comb. सम्बन्धान्तरापेक्षादिकLL. Gao अनवस्थादिदोष Qu. अळीकाकार संवृति सत्यलोकव्यवहारसिद्धि ॐ ॐ ॥ यथादर्शन विशेष्य- arofं इत्यन्तेन । तत्त्र प्रथमविकल्पखण्डनं “साधारण” इत्यन्तेन भवति । अस्तिशब्दार्थ- सत्तायाः कार्यस्वरूपत्वे तच्छन्द, कार्यशब्दयोस्स्वरूपवाचित्वेन पर्यायतया सहप्रयोगानुपपत्तिः, प्रयोगे वा पुनरुक्तिश्च भवति । कार्यस्वरूपस्य " अत्र कार्यमस्ति” “अत्र कार्य नास्ती” त्यादौ देशकालादिविधिनिषेधसाधारणत्ववत्, तदभिन्नास्तिशब्दार्थसत्ताया अपि तथात्वावश्यंभावात् “अत्र अस्ति अस्ति” “अत्र अस्ति नास्ती” त्यादिप्रयोगापत्तिः । न चेष्टापत्तिः, देशकालविधिमाल- रूपायास्तस्याः पुनर्देशकालविधाने, तन्निषेधे च यथाक्रमं पुनरुक्तेव्यहितेश्च प्रसङ्गादिति भावः । अथ द्वितीयविकल्पखण्डनं “स्वरूपातिरिक्ते” त्यादिना । सच्छब्दार्थसत्तायाः कार्यस्वरूपातिरिक्त- त्वेपि तद्विशेपणत्वाङ्गीकारे तेन सह सम्बन्धोस्ति नवा ? अन्त्ये विशेषणत्वायोगः । सर्वत विशेष्यसंबद्धं हि विशेपणम् | आधे तस्य सम्बन्धस्य कार्यस्वरूपेण सह सम्बन्धान्तरापेक्षायामन- घस्थापातः । ततश्च कार्यस्वरूपं सदिति निर्देशासंभवात् असदेव वक्तव्यमिति तद्धृदयम् । एवं तदुक्तं उपन्यस्यापास्यति - देशकालेति वाक्यद्वयेन । स्वरूपातिरिक्तत्वेपि सचायास्वरूपं प्रति अपृथक् सिद्धविशेपणत्वाङ्गीकारानीलस्य घटा पृथक्सिद्धविशेषणस्य नीलो घट इति व्यवहारविद - सत्कार्यमिति धीविषयता उपपद्यत एवेति द्वितीय विकल्प एव सिद्धान्त्यत इति भावः । यत्ववत् ननु तत्रापि सम्बन्धसदसच्यविकल्पः कृत एवेति चेत् अत्राह सम्बन्धान्तरेति । अपृथक्सिद्धि- सम्बन्धातिरिक्तेत्यर्थः । अस्तिशब्दार्थस्य सत्ताया इत्यनुवर्तनीयम् | IG इति । तस्यास्त्र परनिर्वाहकत्व स्वीकारादिति भावः । उक्तस्यार्थस्य परेणापि सम्मन्तव्यत्यमाह- अळीका- कार | aair siralguth इति । अत्र बहुवचनेन तदुक्तविध्यळीकनिपेधाळी कवैविध्यं द्योतितम् । प्रथमं घटादिकं, द्वितीयं शशशृङ्गादिकम् । संवृतिसत्येति । संवृत्या मायया सत्यवदवभासमानस्य लोक- व्यवहारस्य सिद्धयर्थमित्यर्थः । मिथ्याभृतलोक यात्रा निर्वाहायेति यावत् । परप्रतारणायैवमादिपूप- देशेषु मिथ्याशब्दस्य साक्षादप्रयोगः । तदुक्तं- “तुल्यार्थत्वेपि चैतेषां मिथ्यासंवृतिशब्दयोः । बञ्चनार्थमुपन्यासः लालावक्त्रासवादिवदिति । एतेषां इत्यत्र मत इति पदं पाननीयम् । यथादर्शन- मिति । दर्शनमनुसृत्य घटभृतलाद्योस्सम्बन्धान्तरसापेक्षसंयोगादिकं, घटरूपाद्योस्त निरपेक्षा पृथक्- போல, ‘உண்டு’ என்பதும் மேற்படி இரண்டுக்கும் பொதுவாகவேண்டிவரும். இரண்டாம் பக்ஷத்தில் கார்பம் வத்தாக எப்படி ஆகும். என்னில் - உண்டு என்னப்பட்ட ஸத்தையானது கார்பத்துக்கு சுயமாகவே (அடைமொழி) விசேஷணமாவதால் கார்யத்தை ஸத் என்னலாம். 102 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ विशेषणभावादिकां माध्यमिकादि - 60 तुच्छ, अनिर्वचनीय Svbv. वस्तु कृष्णकुंठ देशकाल Gareinenn Formir. Bhimooris Ganapa Cune Ganvar तुष्टुत्यादिविशेषणविधि गति- देशकालविशेषका अभाव सम्बन्धाभाव Ganvoy अभाव ऊं सम्बन्ध ?- अतिरिक्ताभाव- स्थित्यादिकं, “नीलो घट” इत्यत्र विध्यळीकयोः, “मृगतृष्णाम्भसि स्नातः स्त्रपुष्पकृतशेखरः । एप बन्ध्यासुतो याति शशशृङ्गधनुर्धरः” इत्यादौ निपेधाक्रीकयोश्च विशेष्यविशेषणभावादिकं च व्यवहारार्थं माध्यमिकादयोपि बौद्धास्सर्वेऽङ्गीचकुरित्यर्थः । विशेष्यविशेपणभावादीत्यादिनोक्त- संयोगादिसंबन्धपरिग्रहः । विपर्यये बाधकं दर्शयति- बाबा GR इति । कस्य- चित्स्वभावतो विशेषणत्वानङ्गीकार इत्यर्थः । तुच्छत्वादीनां तत्तद्वस्तुस्वरूपत्वे, पर्यायत्वेन “सर्व तुच्छ " मिति सह प्रयोगे पौनरुक्त्यं, अतिरिक्तत्वे विशेष्य विशेषण भावनिर्वाहकसम्बन्धाभावानव- स्थान्यत्तरदोष इत्यादिना तद्वैशिष्टचभङ्गे युष्माकं तुच्छपदार्थासिद्धिरेवेत्याशयः । अत्र " तुच्छमिति बौद्धानां “अनिर्वचनीय”मित्यद्वैतिनां च पक्षः । ननु घटादेः पूर्वकालादावुच्यमानमसत्त्वं सम्बन्धाभावरूपमित्युक्तम् । तर्हि सम्बन्धस्य देशकालादावुच्यमानमसच्वं किं रूपं भविष्यति । न हि सम्बन्धस्य देशकालाभ्यां सम्बन्धान्तरमिच्छथ । येन तस्याप्यसच्चं सम्बन्धाभावरूपं स्यात् । तथासति अनवस्थापातात् । तथा च चस्तुन उच्यमानं असत्त्वं नाभावमानं किन्तु तुच्छप- मेवेति गूढाशयः पृच्छति वस्तु इति । द्वेधैतत्समाधत्ते - अतिरिक्ताभाववादीति । नैयायि- केत्यर्थः । “भूतले पूर्वं घटो नास्ती” त्यादौ घटे भूतलपूर्वकालमम्बन्धाभावः प्रतीयते । “तयो- घटसम्बन्धो नास्तीत्यादौ तु तयोः तत्सम्बन्धानुयोगित्वाभावः । न च “तयोस्तदनुयोगित्वं नास्तीत्यादिप्रतीतिपरम्परामादायानवस्था शक्यशङ्का, अनुयोगित्वस्यानुयोगिपदार्थस्वरूपत्वेन இரண்டுக்குமிடையே சுயமான உறவு நிலவுவதால் வேறு ஸம்பந்தமும் வேண்டாம். ளும் சூன்யபதார்த்தங்களில் வ்யவஹாரத்துக்காகவேலும் ஸத்யம் என்று ஒரு பெயரைச்- சூட்டி அவைகளிடையே விசேஷணம் விசேஷ்யம் என்ற உறவுகளைக் கற்பித்துள்ளீர்கள். அப்படியல்லாதபோது சூன்யம் என்ற தன்மையையும் கூட்டிப் பொருளைச் சொல்லமுடியாது- போய்விடும். ஒரு வஸ்து ஒரு இடத்தில் இல்லை என்பதற்கு அதன் ஸம்பந்தம் இல்லை என்று பொருகானால், அதன் ஸம்பந்தம் இல்லை என்பதற்கு என்ன பொருள் கூறுவீர்? ஸம்பந்த ஸம்பந்தம் இல்லை என்றா? அப்போது இவ்வாறு கூறிக்கொண்டேபோய் எங்கே நிறுத்துவது? என்னில் ஆம். அந்த ஸம்பந்தத்திற்கு இத்துடன் ஸம்பந்தம் இல்லை என்றுதான் கூறுவோம். மேலே முடிவின்றி இவ்விதம் கூறிக்கொண்டேபோகவும் அநுமதியோம். அவைகள் முன்- னிற்காட்டில் வேறுபடாதென்போம். இது சிலர் கக்ஷி. மற்றும் சிலமே- அதன் ஸம்பந்த மில்லை என்றால், அதன் அபாவஸம்பந்தம் இருக்கிறது என்று பொருளாகையால் முடிவின்றி கூறல் மீண்டு செல்லாது என்று அபிப்ராயப்படுகின்றனர். माध्यमिकभङ्गाधिकारः . 103 वादिका कंठ अभाव आgi hp. भावान्तराभाववादि ॐ ॐ ॐ तद्विरुद्धस्वभावा भावान्सर - यथादर्शन CG नाव्या. कं युकं @C इत्यादिजल्पक கார்ய காரணபாவமில்லை என்பதும் பிசகு. अन्तर्भावितसत्तं चेत् कारणन्तदसप्ततः। नान्तर्भावितसंत्तं चेत् कारणन्तदसत्ततः॥ निरस्ता. 30 अन्तर्भावितसत्तं चेत् कारणं सदिदं ततः । नान्तर्भावित- स्वरूपसंबन्धविशेपात्मकत्वात् । अतः उत्तरोत्तरप्रसीति चैलक्षण्येप्यर्थवैलक्षण्यकृतानवस्थाभाव इति भावः । अभाव भूतलपूर्वकालादिसंबन्धाभावातिरिक्ततदनुयोगित्वाभावरूपं एव । सिद्धान्तिनां निर्वाहप्रकारं प्रदर्शयति- भावान्तरेति । " देशकालयोर्घटसंवन्धो नास्ती " दित्यादौ तत्संबन्धसंबन्धाभावो न प्रतीयते येनानवस्थास्यात्, अपि तु घटसंबन्धविरुद्धखभावः यो घटा- भावसंवन्धः, तादृशभावान्तरात्मक एव । तथा च “भूतले घटसंबन्धो नास्ती “त्यस्य, “भृतले तदभावसंबन्धोस्ती” त्यतैव पर्यवसानमिति नानवस्थापातादिरित्यर्थः । एवं प्रसङ्गात् खण्डनकदुक्तमन्यदपि निरस्यति - 2071G इति । घटादी सस्प स्वभावतो विशेषणत्वेनेत्यर्थः । एतत्कारिकार्थस्तु- वीजमित्येव नांकुरस्य कारणम्, किन्तु सदीज- मिति सत्तया विशेष्यते । तत्र वक्तव्यं सत्ताविशिष्टं कारणं, किंवा सत्तोपलक्षितम् ? विशिष्टं जाह- अन्तर्भावितेति । अन्तर्भाविता, विशेषणतयाऽन्तः प्रवेशिता सत्ता यस्मिन् तत् कारणं चेत्, तर्हि सत्ताविशिष्टे सत्ताया असम्भवात् असदेव कारणं भविष्यति । तथा हि- विशिष्टवृत्ते- विशेषणेपि नृत्यवश्यंभावात् सत्ताविशिष्टे सत्तावृत्तावात्माश्रयापातः । स च न संभवति । न हि पटुतरोपि नटवदुः स्वस्कन्धमधिरुह्य नरीनर्ति । द्वितीयकल्पेप्याह- नान्तर्भावितेति । अन्तर्भावित- सत्तं न चेत् सत्तोपलक्षितं चेदित्यर्थः । “सुप्सुपे” त्यादिना नान्तर्भावितेति नसमासो वा । उपलक्षणीभृतायास्सत्तायाः कारणकुक्षिनिक्षेपाभावादेवासतः कारणत्वमनायासेनागतमित्यर्थः । निरासप्रकारं दर्शयति- 2.53 इति । उक्तां कारिकामित्यर्थः । पठि इति । तथा च त्यदुक्तैव कारिका " तदसत्तन” इत्यस्य स्थाने “सदिदन्तत” इति कतिपयपद विनिमयमात्रेण पठिता, तब दूषणं भवतीति दूपणसौकर्यं दर्शितं भवति । तदर्थश्च सत्ताविशिष्टे सत्तावृत्तावपि न सत्तायां सत्तावृत्याऽऽत्माश्रय द्यापतिः । तस्या एव परनिर्वाहकत्वेन तदोपपरिहारात् । ततथ இதனால் “காரணம் ஸத்தையை உடையது என்றாறும், ஸத்தை வேறான விசே- ஷணமேயாகையாலே காரணம் அளத்தாகும். காரணம் ஸத்தையை விசேஷனமாக்காமல் விட்டது (உபலக்ஷணமாக்கியது) என்றாலும் காரணம் அஸந்தாகும்’” என்ற விணான வாத மும் கண்டிக்கப்பட்டது இங்கு இதேவாதத்தை- காரணம் ஸத்தையை உடையது என்ற- லும் ஸத்தை காரணத்துக்கு ஸ்வபாவமாகவே விசேஷணமாகையால், காரணம் ஸத்தென்றே 104 देशिका शयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ .. सन्तञ्चेत् कारण सदिदं ततः ॥ कुल पठि. कार्यoni Gang उत्पत्तिकंठ Geor प्रयोजन उत्पत्तिकं उत्पादक असत्- मृण्मयघटः मृत्ताaniGunGoo Spisprouts dosar Guroo असत् शुकं & Cur Cown कारणवैयर्थ्यादिदोष समान - द्रव्य नित्यसत्ता अवस्थाविशेषांक आगन्तुक / GST 60 ZwIG60 कारणादिसाफल्या C. अवस्थै कक्षा 616 पूर्व- सदसत्त्वविकल्प ॐ ॐ गति 67660 6:- पूर्व असत्तु कंठ हेतुवश Go सत्त्व तदापि सदेव कारणं भवति । सतोपलक्षितस्य कारणत्वेपि उपलक्षणीभूतया तया, सत्तात्यन्त- व्यवच्छेदरूपस्य सर्वथाऽसत्त्वस्य व्यावर्तनात् तदानीमपि सदेव कारणमिति । इदमुपलक्षणं- “स्रचं च सदसद्वेति विकल्प्यानिष्टकल्पने । असत्त्वं सदसद्वेति विकल्प्योत्तरमृह्यता” मिति सर्वार्थसिद्धि- रिह भाव्या । एवमसतः कारणत्वस्थापनपरखण्डनोक्तिनिरासेन सत एव कारणत्वं समर्थितम् । तथैव तदुक्तासत्कार्यवादनिरसन मुखेन सत्कार्यवादं प्रतिष्ठापयितुं पूर्वपक्षमाह- कार्यosi Gaja इति । कार्य यदि स्वोत्पत्तेः पूर्वमेव सत्, तदा तदुत्पत्त्या नापूर्वं किंचित्प्रयोजनं भविष्यति तदुत्पत्तिप्रयोजनोदकाहरणादेरपि पूर्वमेव सत्त्वावश्यंभावात् । एवं तदुत्पादकेनापि । तत्प्रयोजन- कार्यस्यापि पूर्वंमेव सत्त्वात् इति भावः । अथ कार्यस्य स्वोत्पत्तेः पूर्वमसत्वे दोपमाह- piry असत् ॥ इति । कार्यमिति शेषः । अयमाशयः- यथा पूर्व मृद्भूत्वा पश्चाज्जातो घटो मृण्मयो भवति, नान्यथा, एवमिहापि पूर्वमसन् भूत्वा पश्चादुत्पन्नो घटः पूर्ववदसन्नेव भविष्यति, न सन् । असतरसत्त्वापादनासम्भवात् । न हि नीलं शिल्पसहस्रेणापि सितीकर्तुं शक्यम् । तथा च कार्यसत्तासंपादनार्थकारणव्यापारवैयर्थ्यं समानमेवेति । कारण वैयर्थ्यादीत्यादिना असत उत्पत्तिवयर्थ्यादिकं ग्राह्यम् । इत्यन्तं पूर्वपक्षः । समाधत्तं- द्रव्य नित्यसदिति । एवं च कार्यद्रव्यस्य धर्मिणो नित्यमत्त्वोषत्या असत्त्वकल्पोक्तदोषाणां अनवसरग्रस्तत्वमाविष्कृतम् । तर्हि कारणव्यापारवैयर्थ्यमुक्तमेवेति चेत्तत्राह - अवस्थाविशेपेति । तथा च घटादेः कार्यद्रव्यस्य धर्मिणो नित्यसिद्धत्वेपि घटत्वाद्यवस्थानां पूर्वमसत्त्वेन तदुत्पत्त्यर्थं कारकव्यापारसार्थक्यमिति भावः । ननु घटत्वाद्यत्रस्थापि पूर्वं सती, अमतीवा? आधे कारकव्यापारत्रैयर्थ्यम् । अन्त्ये पूर्ववत्स एव दोप इति पृच्छति- अवस्थां hinal gyi इति । उत्तरमाह पूर्वमसत्तु इति । घटादिद्रव्ये पूर्व- मसत्या अपि घटत्वाद्यवस्थाया उत्पादकवशेन, सचं, पञ्चाद्विनाशकारणसन्निपातेन ध्वंसरूप- பலிக்கும். ஸத்தையைவிட்டு பலக்ஷணம் அது காரணத்துக்கு என்றானும் காரணம் எப் படியேனும் ஓரளவுக்கு ஸத்தாய் இருக்கவேணும் என்றே தேறும். என்று எதிர்த்தும் உப- யோகிக்கலாம் கார்பம் தான் பிறக்கும்முன்பே உண்டாமாகில் அப்போது அதனை உண்டாக்கக்माध्यमिकमधिकारः हेत्वन्तरवशक्रं कृn Gov असत्त्वi aur GunGou Gp 105 up Gani कंठ विरोध. Lugunica विरोधjoनांना का. असत् सत्सु ? विरुद्ध कं तादात्म्य Gann6. प्रागसत् शुकंठ उत्पादक Gucci fp जैनवाद- कालभेद Govaca सत्त्वासत्त्वां के विरुद्ध 06. पूर्वसिद्धा- मसत्त्वं च यथादर्शनमभ्युपगम्यते । न हि दृष्टेऽनुपपन्नं नामेति न्यायात् । तथा च द्रव्यस्वरू- पस्य नित्यत्वाङ्गीकारान्न तत्र सत्त्वासत्त्वसमुच्छयविरोधः । अवस्थायान्तु तस्य सतोपि प्रामादि- कत्वात् कालभेदेन विरोधपरिहाराच्च नानुपपत्तिरिति तात्पर्यम् । श्रीभाष्ये स्वारंभणाधिकरणे प्रतिबन्धैवं पर्यद्दारि “संस्थान स्वागत उत्पतौ असत्कार्यवादप्रसङ्ग इति चेत्, असत्कार्यवादिनोपि उत्पत्तेरनुत्पत्तिमत्त्वे सत्कार्यवादप्रसङ्गः । उत्पत्तिमत्त्वे चानवस्था | अस्माकन्त्ववस्थानां पृथक्प्रति- पश्चिकार्ययोगानर्हत्वादवस्थावत एवोत्पत्त्यादिकं सर्वमिति निरवद्य” मिति । प्रत्युत यथादर्शनं सत्त्वासत्त्वसमुच्चयानङ्गीकर्तुस्तथैव मतमनुपपन्नमित्याह - &L इति । बुद्धोपदेशात्पूर्वं सर्वशुन्यत्वज्ञानं किन्तवास्ति, नास्तीति प्रश्ने उभयथापि तवानुपपत्तिरेवेति यथादर्शनं तत्रापि तयोस्समुच्चयाङ्गीकार एवहि तवापि गतिरिति भावः । तदुक्तं सर्वार्थसिद्धौ- " प्रागसत्, तुच्छ- मैत्र स्यात्, सच्च, नित्यंसदित्यसत् । अयथादृष्टिनिर्णेतुरशेषाभीष्टविप्लवात्” ।। इति । नन्वेवमसदेवचेत्पश्चात्सद्भवति, तदा विरुद्वयोस्तादात्म्यमङ्गीकृतं भवति । तथाचोत्तर- काले भविष्यतस्सद्रूपस्य स्वस्य, पूर्वमसदेव स्वं कारणमिति जैनमतादविशेषापत्तिरिति शङ्कते - असत् सत्ताbul air इत्यादिना । जैनवादति । तैर्हि स्यादस्ति स्यान्नास्तीत्यादिना सर्वत्र सप्त- भङ्गीनयाचतारात् सदसतोस्तादात्म्यमङ्गीचक्रे । प्रागसतस्मात् सदुत्पत्तिव । अन्यथा सत एव स्वस्मात्सदुत्पत्त्यङ्गीकारे उत्पन्नस्य पुनरुत्पादापत्तिः । इदश्च सर्वं " असद्वा इदमग्र आसीत् ततो वै सदजायत” इत्यादिश्रुत्युदाहरणपुरस्सरं प्रमेयकमलमार्ताण्डे द्वितीयपरिच्छेदे विवृतं तवैव द्रष्टव्यम् । परिहरति- कालभेद इति । अयमर्थ:- एकस्मिन्नेव सच्चासन्यसमुच्चयस्य கூடியிருக்கும் காரணங்கள் வீணே. முன்னே கார்யம் இல்லையாகில், அப்போது உண்டா- னாலும் அது அஸத்தாயேயாகும். முன்பு மண்ணாயிருந்தது பிறந்த பிறகும் மண்ணாயே- யிரு பதுபோல். ஆகையால் அதை உண்டாக்க முயலும் காரணங்கள் தோல்வியடைய வேண்டுவனவே. என்னில், பொருள்கள் எல்லாம் அடிப்படையில் நித்யங்ககேள். புதியன அல்ல. அவற்றின் நிலைகள் புதியனவாய் தோன்றுவதால் அவற்றைத் தோற்றுவிக்கக் காரணங்- கள் தேவைப்படுகின்றன. அந்நிலைகள் அப்பொருளுக்கு முன்பும் இருந்தனவா? இல்லையா? என்று முன்போல் ஆக்ஷேபித்துக்கெட்டால் என்ன பதில் என்னில் அவை முன்பு இல்லாத அதை பூதங்களே. பிறகு காசணவசத்தால் ஸத்தின் தன்மையாகிய ஸத்த்வம் அவற்றுக்கு ஏற்பட்டது. பிறகும் அஸத்த்வம் காலாந்தாத்தில் ஏற்படுகிறதென்போம். இவ்விதம் ஈடப்பது 109 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने स्वरूपपरित्यागomic. भ परित्यजिunGangaS सत्यपरित्याग अवस्थैof CouGw सत्य pranG? - पूर्वकालासत्त्व 9 कालक्रं असत् ठीक धर्म क स्वरूपपरित्याग. स्वकालसत्वविरोध नं 20. सत्त्वा- प्रामाणिकत्वस्थापनात् कालभेदन विरोधशमनाच्च न विरुद्धयोस्तदसतोस्तादात्म्यप्रसङ्गः । किं च द्रव्यखरूपनित्यत्वाङ्गीकारादसतस्सत्प्रति कारणत्वस्य नापत्तिरपीति । ननु तयोः कालभेदेन विरोधपरिहारो न युज्यते । किं घटादौ पूर्वसिद्धमसभ्यं परित्यज्य पश्चात्सच्चं विधीयते, आहो तदपरित्यज्यैव | आधे पूर्वसिद्धासत्त्व परित्यागेन स्वरूपस्यैव त्यक्तत्वप्रसङ्गः । असत्त्वस्य तद्वस्तु- स्वभावत्वेन खरूपान्तर्गतत्यात् । तद्धर्मत्वेपि धर्मधर्मिणोरभेदात् तच्यागे स्वरूपत्याग एव । न हि सुसूक्ष्ममपि वस्तु निरीक्षमाणानां अत्रायं धर्मः अयं धर्मति विभज्य प्रतीतिर्भवति । अन्त्येत्वसत्त्व- दशायामेव तत्र सच्चमप्यङ्गीकार्य न कालभेदेनेति घट्टकुट्यां प्रभातायितम् । ततश्व जैनवादा चतार इति चोदयति- पूर्वसिद्धासच्चेति वाक्यद्वयेन । अत्र सिद्धान्तयति - पूर्वकाला सच्चेति । एत- दुक्तं भवति- घटादौ हि न केवलसच्चासल्वे वस्तुधर्मौ भवतः विरोधात् । अपि तु पूर्वकाला सत्त्व- स्वकालसत्त्वे एव । तत्र च पूर्वकालासत्त्वमपरित्यज्यैवोत्तरस्वकालसत्त्वं विधीयते तयोरविरोधात् इति न प्रथम विकल्पोस्थितिः । नापि द्वितीय कल्पोक्तविरोधः, पूर्वोत्तरकालभेदन सत्त्वासत्त्वयो रविरोधः इत्युक्तत्वादिति । अत्र “धर्म 03 कालg LING स्वरूपत्य- fibo” इति धर्मशब्दनिर्दे शस्यायमभिप्रायः, “पूर्वकालासत्त्वरूपस्य धर्मस्य धर्मिस्वरूपशदत्यन्त- विविक्तस्य कथञ्चित् परित्यागेपि न स्वरूपत्यागः । धर्मधर्मिभेदस्य इदमित्थमिति सर्वसम्प्रतिपन्न- प्रशीतिप्रकार सिद्धत्वात् । चस्तुतस्तूत्तरकालेपि, “घटः पूर्वं नासी” दिति प्रतीतिदर्शनात् कदापि तस्य पूर्वकाला सत्त्वं नं परित्यज्यत एवेति । ननु पूर्वकालासत्त्वस्य पूर्वकालनिरूपितस्य कथ- मुत्तरकालेप्यपरित्यागः; उत्तरकाले पूर्वकालस्य नाशेन निरूपकाभावकृतनिरूप्याभावावश्यंभावा दिति चेत् । न । उक्तप्रतीतिचलेन तस्योत्तरकालेपि निर्बंन्धत एष्टव्यत्वात् । तथा हि- पूर्वकाला- सत्यंनाम पूर्वकालनिष्टमसत्त्यं, पूर्वकालनिष्टसत्त्वाभावो वा । पूर्वकालावच्छिन्नः घटादिसम्बन्धा- भावः, पूर्वकालावच्छिन्नस्य घटादिसम्बन्धस्याभावोदेति यावत् । पूर्वं नासीत्, पूर्वमासीदितिने, கண்கூடு. கண்டபடியல்லாத விதத்தில் கேள்வி கேட்பவர்க்கே விரோதமுள்ளது. முன்பு அஸக் பிறகு ஸத் ஆவது எங்ஙனம்? பரஸ்பரம் விருத்தங்கரை ஒன்றென்னலாமா? அப்படியா- னால் முன்பு இல்லாததான் பிறகு தன் பிறப்புக்குக் காரணமென்கிற ஜைவோதமாக முடியாதோ என்றால், விரோதத்தாலே அஸத. ஸத்தாகாதாயினும் முன் அஸத் ஆனது பின் ஸத்து ஆயிற்று என்று காலமாறுபாட்டைச்சுட்டி இரண்டும் ஒன்தென்றால் எவ்வித கிரோதமுமில்லை. ஒரு வஸ்துவுக்கு முன்பு இருந்த அஸத்த்வத்தை பிற்காலத்தில்விட்டால் " माध्यमिकभङ्गाधिकारः सरूपGgugu लोकरएक uiGapuroor सत्त्वधर्म 102 सच्चा धर्म सत्यासत्य- आश्रय पूर्वसत्वासत्य विरोध- ’ नवस्थादिनां ournGau? 20 सदसद्विलक्षण GLov @apaip रूप अनुवृत्त त्युभयथाप्यन्वयसम्भवात् । तत्र यद्यपि प्रथमः नोचरकालावच्छेदेनास्ति, तस्य पूर्वकालावच्छिन्नत्व- विशेषितत्वात् । तथापि स उपलक्षणविधयोत्तरकालेपि वस्तुनि प्रकारीभवति । ततएवायं घटः पूर्व नासीदिति उपलक्षणत्वद्योतनाय लडुप्रयोगः, न तु पूर्वं नास्तीति । द्वितीयस्तु उत्तरकालेपि वस्तुनि विशेषणविधयैव प्रकारीभवति । पूर्वकालावच्छिन्नत्वस्य तदानीं प्रतियोगिकोटिप्रविष्टत्वेन तादृश- घटसच्चस्य विशेष्याभावविशेपणाभावप्रयुक्ततया पूर्वत्रापरत्र च तुल्यमभावात् इति । परमार्थतः पूर्व- कालासच्यस्योत्तरकाले परित्याग एव । उपलक्षणत्वस्वीकारस्यैवौचित्यात् । अत एवोपरिवक्ष्यति ‘परि- त्याज्यासत्त्वpb प्राप्यसत्त्व JayuGo इति । ननु सत्त्वासत्त्वे यदि पदार्थधम, न तु तत्स्वरूपं तर्हि किन्नाम स्वरूपमुच्यते इत्याकांक्षायामाह - सत्त्वासत्त्वयं इति । @iuq.iuct. इति आश्रय, इति च निर्देशेन इत्थम्भावेदम्भावाभ्यां धर्मधर्मिविवेको दर्शितः । तथा च यथायथं खरूपनिरूपकैर्निरूपितस्वरूपं च विशेषणैर्विशिष्टो धर्मी स्वरूपमित्युक्तं भवति । ननु पूर्वकाला- सत्त्वापरित्यागेन घटादेखकालसत्त्वमुच्यमानं न विरुद्धमित्युक्तम् । तदयुक्तम् । घटादेस्सत्त्वस्यैव दुर्निध्पलादित्याशङ्कते इति । आगन्तुकेत्यर्थः । अयं भावः- आगन्तुकं घटादेः सत्त्वं पूर्वमपि किं सदसद्वा? आधे तस्यागन्तुकत्वविरोधः । सत्त्वेसत्त्वान्तराङ्गीकारेणानवस्थादिश्च । अन्त्ये सत्त्वासत्त्वस्वभावविरोधः अस्मिन्नसत्त्वेपि एवमेव सत्त्वासत्त्वविकल्पेनानवस्थादिकं च प्रसजे देवेति । अत्र द्वितीयस्य सत्त्वस्य प्रथमभिनत्वेऽनवस्था, अभिन्नत्वे त्वात्माश्रय इति । मूले- आदिना तस्यैव ग्रहणम् । अब कभिचोदयति सदसदिति । - घटादेरागन्तुकं सत्त्वम् । तथा च तत्र सदसद्भिन्नत्वाङ्गीकारात् तयोर्विकल्पेन दूषणं न युक्तम् इत्याशयः । एतः पि दूपयति- 20 रूपये इति । अस्य सत्त्वस्य सदसद्विलक्षणत्वाकार इत्यर्थः । अनुवृत्तत्वं- सार्वदिकत्वं, व्यावृत्तत्वं- कादाचित्कत्वम् | परित्याज्यासत्त्वेति । एतदुक्तं भवति- प्रकृते तत्र विवादाभावेन यथेच्छमङ्गीकृतेपि पक्षद्वये अस्य सत्त्वस्य सर्वथा सदसद्भिन्नत्वेन सत्त्वासत्त्वयो வஸ்துஸ்வரூபத்தையே விட்டதாகும். ஆகையால் முற்கால அஸத்த்வத்தை விடாமலே தானே பிற்காலத்தில் ஸத்த்வம் கொள்ளவேணும். அப்போது முன் சொன்ன விரோதம் சுவிர்க்கமுடியாததாகும் என்னில் - அவ்வஸ்று முற் காலத்திலில்லை என்று எப்போதும் குறிப்பிடப்படுகிறபடியால். முன்பிருந்த அத்தவ குணத்தையொருகாலும் விடுவாரில்லை. அஸத்த்வம் முன்பு-ஸத்த்வம் பின்பு என்று காலமாறுபாட்டைக் கொள்வதால் ‘அவை இரண். டுக்கும் விரோதமுமில்லை. · 108 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परवत भने ध्यावृत्तonoun Gun परित्याज्यास त्यoi प्राप्यसत्त्वgai tagupwami Dev सूर्वpii] अनिर्वचनीय. अनिर्वचनीयत्व LG सत्व गुळ विरुद्ध no अनिर्वचनीय उत्पत्तिवैयर्थ्य सत्त्व पूर्वासत्त्व pp पूर्वकाल- रभावात् अभावनिरूपणं प्रति प्रतियोगिप्रसिद्धेरावश्यकत्वेन स्वकाले तस्य सत्त्वप्राप्त्यर्थं परि- त्याज्यपूर्वासत्त्वं विद्यमानकालपरित्यागाईं पूर्वकालीनासत्त्यमिति यावत्, न सर्वथा प्रसिद्धयति, उत्तरकाले प्राप्यसत्त्वं चेति तस्यानिर्वचनीयत्वापत्त्या त्वदीयसिद्धान्तभङ्ग इति । न चाधस्तात् मूले पूर्वकालासत्त्वस्य कदाप्यपरित्यागोक्त्या, अत्र " परित्याज्यासत्वे ‘ति तस्योत्तरत्र परित्याग- कथनं कथं सङ्गच्छत इति वाच्यम् । तथोक्तेः उत्तरकाले पूर्वकालासत्त्वस्योपलक्षणत्वपचाभिप्रायेणा- विरोधोपपादनात् । तत्रैवेदमुक्तं बोध्यम् । ननु कार्यगतागन्तुकसत्त्वस्यानिर्वचनीयतामात्रेण न मम हानिः । कार्यजातं हि निर्वचनीयं भविष्यतीति चेदाह - DaiLuiGo इति । अनेन न्यायेने- त्यर्थः । तथा चैत्रमेव सर्वपदार्थेष्वपि सत्त्वासत्त्वविकल्पे विविधदोपापत्त्योभयविलक्षणत्वस्याप्यन- ङ्गीकरणीयतया सर्वमेवानिर्वचनीयं प्राप्नोतीति भावः । नन्वस्तुत्पचः पूर्वं सर्वमेवानिर्वचनीयम् । पश्चात् सर्वं सद्भविष्यतीत्यत्ताह- अनिर्वचनीयत्व इति । अंत सत्व गुळ विरुद्ध 10 इत्येव सर्वत्र पाठो दृश्यते । तथापि विरुद्ध इति युक्तः पाठो भाव्यः । विरुद्धत्वादि त्यर्थः। अन्यधाऽनन्चयात् । तथा च स्वभाव परित्यागायोगात् अनिर्वचनीयस्य पश्चादपि सत्त्वं नि मेवेति मृदुत्पन्नस्य मृन्मयत्यवत् कार्यस्यानिर्वचनीयतया, कारणादुत्पत्तिवैयर्थ्यमेवेति भावः । एवं @]Gpur इत्यारभ्य बळाal इत्यन्तं माध्यमिकस्य पूर्वपक्ष: । अथैतत्समादधाति सत्त्व- इति । अयमाशयः- घटादावागन्तुकं सत्त्वं पूर्वमसदेवेति द्वितीय एव पक्षस्समाश्रीयते । अत एव प्रथमविकल्पांनुस्थित्या तदनुबन्धिदोपाणामनवसरः । न च द्वितीये सत्त्वस्यासत्त्व- स्वभावविरोधः । यथा घटादेः पूर्वमसत्त्वं नाम पूर्वकालवृत्यभावप्रतियोगित्वमेव, न तु तुच्छत्व- मिति न चिरोध इत्युक्तं, तथैव घटनिष्ठागन्तुकसच्चस्य पूर्वमसत्त्वमपि पूर्वकालवृत्त्यभावप्रतियोगिन्च- मेव । न तु सर्वथाऽसत्त्वरूपमिति अविरोधात् । इयांस्तु विशेषः- भावान्तराभाववादिनां मते घटादेः पूर्वकालिकोऽभावः तद्विरुद्ध कपालादिधर्मस्वरूप इति तत्प्रतियोगित्वं तत्र तस्यासन्त्वम् । இப்படி வத்த்வமும் அஸத்த்வமும் வஸ்துவின் இருதன்மைகளேயொழிய, வஸ்துவின் ஸ்வரூபம் அன்றென்றால் ஸ்வரூபமாவது எதென்னில் இந்த இருதன்மைகளையும் கொண்ட தான ஒன்றுதான் வஸ்துஸ்வரூபம் என்பது Rலகில் கண்டவிஷயம் ஆனாலும் ஒரு வஸ்து- வுக்கு வந்தேறியான ஸத்த்வம் என்னும் குணம் முன்புமிருந்ததா? இல்லையார் இருந்ததென்றால் அது நித்யமர்வதால் அதை வந்தேறி என்பது விருத்தம். இல்லை என்றால் அதிறும் இவ் விதம் கேள்வி எழுந்து முடிவின்றி நீண்டுபோகும். இது ஸத்துமின்றி அஸத்துமின்றி माध्यमिताधिकारा 100 वृत्तिविरुद्ध धर्मप्रतियोगित्व. सत्त्यLOND प्रामाणिकत्व, gup यथादर्शन GST स्व- . परनिर्वाहादि विरोधानवस्थादिकां ॐ. கார்யம் பிறப்பது எதிலிருந்து என்று மடக்கிக் கேட்பதும் சரியல்ல. उत्पन्न & वस्तु 96600p8pn8 पूर्वसिद्ध भावकाल Go खसत्ताविरोधó ago. पर Spp आस्था- परत्वाविशेष Cou इति । “सत्त्वॐॐॐ” इति घटनिष्ठघटत्वादिरूपस ग्वाख्यधर्मस्य पूर्वकालिकोऽभावस्तु तद्विरुद्धकपालत्वादिधर्मरूप इति तत्प्रति- योगित्वमेव तत्र तस्यासत्त्वमिति । एतदभिप्रेत्यैव मूले “पूर्वकालवृत्तिविरुद्धधर्मप्रतियोगित्व” मि- त्युक्तम् । एवमसत्त्वं निष्कृष्य सत्त्वमपि निर्वक्ति- सत्त्व पूर्ववाक्यात् अनुवर्तनीयम् । अत्र स्वकाल इति पूरणीयम् । पूर्वकाल सत्त्वरूपप्रथमपक्षस्यपरि- त्यक्तत्वात् । तथा च घटादिगतसत्त्वस्य स्वकालसत्त्वं नामेत्यर्थः पर्यवसनः । प्रत्यक्षादिप्रमाण- येद्यथा प्रतीयते तस्य तथाभूतत्वं प्रामाणिकत्वं तदेव सत्त्वमित्यर्थः । न च सत्त्वे सत्त्वान्तरा- द्यङ्गीकारेऽनवस्थादिकमित्याह - Doun यथादर्शन इति । खपरनिर्वाहादीति । परत्र सत्त्वादी प्रामाणिकत्वादिव्यवहारनिर्वाहकं सत्त्वादिकं खस्मिन्नपि तथाभूतव्यवहाराय न सत्त्वाद्यन्तर- मपेक्षत इति नानवस्थेत्यर्थः । मूले निर्वाहादीत्यत्र आदिनाऽविरोधसम्पादक पूर्वोक्तप्रकारपरि- ग्रहः । अनवस्थादीत्यादिनाऽऽत्माश्रयग्रहणम् । एवमेतावना कार्यस्य स्वकालसत्त्वमुपपादितम् । तच कुतश्चित्कारण| आयमानस्यैव कार्यस्य भवतीति कारण विपयकविचार उपस्थिते, कारणस्यैव दुर्निरूपत्वं माध्यमिकशङ्कते - उत्पन्नindi.p इति । अत्र जायमानोघटादिः किं स्वस्मादुत्पद्यते; उत परस्मात् अथोभयस्मात् इति विकल्पाः । तत्र प्रथमं दूषयति- 60 इति । स्वस्यैव स्वोत्पत्तिकारणत्वे, तस्य नियतपूर्व - वृत्तित्वरूपतया स्वस्य तत एव पूर्ववृत्तित्वं सिद्धमिति स्वस्योत्पत्तिवैयर्थ्यमित्यर्थः । स्वोत्पत्तौ स्व- प्रागभावस्य हेतुतया, स्वस्य पूर्वसिद्धत्वे तादृशकारण विरहेणोत्पत्त्यसंभवश्चेत्यपि योध्यम् । ननु कारणस्य न पूर्वकालवृत्तित्यमपेक्षितम् । किन्तु कार्यसमकालवृत्तित्वमेव । अतो नोक्तदोष इत्य- त्राह- स्वाभावकालÅJGळ् इति । अयं भावः- समकालोत्पन्नयोस्सन्यदक्षिण विपाणयोः परस्परं இரண்டினும் விலக்ஷணமென்றால், அந்த விலஷணத்தன்மை அதற்கு நித்யமாயினும் அரித்து மாயினும், உங்களுக்கநிஷ்டமான அஸத்வமும் இஷ்டமான ஸத்வமும் அதற்கு எவ்விதத்தி அம் பிரஸித்தமின்றிபோய். அந்த ஸதஸத்விலக்ஷணத்வம் கூடாததாகி, அது அநிர்வசநீயம் என்னவேண்டிவரும். இருக்கட்டுமென்றால் அந்த ரீதியில் எல்லாமே அநிர்வசநியமாம். பிறக்கும் முன் எல்லாம் அகிர்வசநீயமே என்றால், அந்த தன்மை விட்டு பிறந்த பிறகும் ஸைத் வம் என்றும் தன்மை வருவது விருத்தமாகையால் பிறந்த பிறகும் அநிர்வசநீயம் என்றே கொள்ளவேண்டிவரும். ஆகையால் ஆங்காங்கு காரணங்கள் வீணே என்னில்- குடம் முத ० 120 देशिकाशयप्रकाशय्याख्यासहिते परमतभने वस्तु युक्ति- कार- 4 कार्य कुं60 Luig कारणत्य Garma G कृतार्थ எல்லாம் எல்லாத்தில் நின்றும் பிறக்கவேண்டாவோ? இரண்டாலும் பிறக்கிறதென்றால் “Dreat दोष Quran Can? न परत्वमात्र कारणत्य नियामक GLOGO Goon&adiiup प्रसङ्ग ugi. अन्वयव्यतिरेकदर्शन नियताकार विशेषविशिष्ट णत्व Ganga, परस्परसम्वद्ध 60 कारण Lorcanos 90 दोपi anga. कार्यकारणभावविरहात् कारणम्य कार्यपूर्वकालवृत्तित्वमावश्यकमेवेति, स्वस्य स्वकारणत्वे स्वाभाव- काले स्वसत्त्वाभ्युपगमविरोधः उत्पत्तिवैयर्थ्यादिकं च भवत्येवेति । अथ द्वितीयं दूषयति- पर♠♠130 इति । तुरीवेमादितोपि घटोत्पत्तिप्रसङ्ग इत्यर्थः । स्वं स्वव्यतिरिक्तं चेत्युभयस्माद् भव- तीति तृतीयपक्षमपिक्षिपति - @JLgi इति । 210 दोप इति । स्वाभावकाले स्वसत्ता विरोधः, परत्वाविशेषात्सर्वस्मात्सर्वोत्पत्तिश्चेत्यर्थः । aorola इत्यन्तं शङ्काग्रन्थः स्वाशयं दर्शयित्वा इदं सर्वं सिद्धान्त्याशयानभिज्ञता विजृम्भितमेवेति दूरीकरोति - परत्वमात्र इति । कार्यं परमादेवोत्पद्यते, न स्वस्मात् । अतो न प्रथमतृतीयपक्षयोरुत्थितिः । परस्मादिति पक्षेपि, न परत्यमानं कार्योत्पत्तिप्रयोजकमुच्यते, कार्योत्पत्तिप्रयोजकं कारणतावच्छेदकमिति यावत् । येनोक्तातिप्रसङ्गो भवेत् इत्यर्थः । किन्तर्हि कारणतावच्छेदकमित्यत्राह - अन्वयव्यतिरेकेति । दण्डादिसत्त्वे घटसस्थं, दण्डाद्यभावे घटाभाव इतीमात्रन्वयव्यतिरेकौ । तयोर्भूयोदर्शनेन नियतो निश्चित आकारः विशेषः दण्डत्वादिः नतु परत्वमात्रम् । तद्विशिष्टवस्तुन एव कारणत्वान पूर्वोक्तातिप्रसङ्ग इत्यर्थः । ननु दण्डत्वचक्रन्यादिधर्मविशिष्टकारणव्यक्तिषु एकैकसत्त्वेपि कार्यों- स्पत्त्यापत्तिः । अन्यधा तासां प्रत्येकं कारणत्वस्यैव भङ्गप्रसङ्गादित्यवाह- परस्परेति । न हि कारणसत्त्वे अवश्यं कार्यमिति नियमः । कारणत्वस्य स्वरूपयोग्यतामात्रपर्यवसितत्वात् । अपि तु सामग्रीसत्त्वे । साच कारणकलापः । तस्या एव च फलोपधायकत्वमिति न कोपि दोप इति भावः । ननु पूर्व " 93 युक्ति GasGwrib” इत्यादिना युक्तिनिरपेक्षं अन्वयव्यतिरेकदर्शन- मात्रेण कार्यकारणभावाङ्गीकारसूचनात् तब मते वक्ष्यमाणदोपप्रसङ्ग इत्याशङ्कते - 4 इति । லியவைகளுக்குப் பிறந்த பிறகு வந்த ஸத்வம், முன்பு இல்லை என்கிற அதனுடைய அஸத்வ- மாகிற முன்பிருந்த (கபால) ஓட்டுருவத்திற்கு எதிர்நிலையாக இருத்தலேயாகும். அல்லது சூக்யமாயிருக்தல் அன்று. பிற்காலத்தில் ஸத்வமும் ப்ரமாணம் காட்டும்படியில் இருத்தலே பாகும். இப்படி கண்டபடியைக் கொள்ளுவார்க்கு மேலும் மேலும் கேள்வி எழாது. ஒரு கார்யம் பிறப்பது தன்னாலேயாகில் அப்போது தான் முன்பே இருப்பதாகத் தேருவதால், அப்படிப்பட்டது இப்போது பிறக்கவேண்டாம். தான் இல்லா தகாலததில் தான் இருப்பதாகக் கொள்வதில் விரோதமும் உண்டு. தன்னைவிட வேறொன்றால் பிறக்கிற தாகில், எல்லாமே தன்னைவிட வேறாகையால், எல்லாத்தினின்றும் எல்லாம் பிறக்கலாம். தன் • माध्यमिकभङ्गाधिकारा तिला i तेलको रणत्य, निरूपणार्थयुक्तिsours ago तैलोत्पत्ति तिलान्तरीक तैलकारणत्वढं Co app तैलार्थिनां उपादान L Gr தவிரவேண்டாவோ என்னில் - ॐ दत्तोत्तर. तिलजातीय तैलोत्पत्तिकारण Gura प्रत्यक्ष सामान्येन स्याप्ति- प्रहृण 6 of 6) विशेष अनुमान Goo प्रवृत्ति Gio. तैलोत्पत्ति परत्व तिलस्य - । यथादर्शनमित्यर्थः । कृतार्थत्वं- अन्यानपेक्षत्वम् । अत्रान्यशब्दार्थमाह- निरूपणार्थयुक्ति इति । कार्य किं स्वस्मादुत्पद्यते, अथ परस्मादित्यादिनिर्णयार्थविमर्शमित्यर्थः । &&&iuri.bar त्यक्तुमिच्छसि चेत् । एवमङ्गीकारे दोपः प्रदर्श्यते- तैलोत्पत्ति इति । अत्रेदं बोध्यम्- तैलोत्पत्तेः पूर्वं तदर्थिनः नियमेन तिलानुपाददानाः तत्कारणत्वबुद्धधैव तत्र प्रवर्तन्ते इति वक्तव्यम् । अन्यथा व्रीह्यादिष्वपि ते प्रवर्तेरन् । तत्तव मते न युज्यते । यत्र तैलोत्पत्तिर्दृष्टा तस्या एच तिलब्यक्तेर्दर्शनानुगुण्येन तैलकारणत्वनिश्रयात्, तत्र कार्यस्य निष्पन्नत्वेन न कार्यार्थिनां तत्र प्रवृत्तिः । यस्यान्तु तिलव्यक्तौं सा न दृष्टा, तस्यास्तत्कारणत्वस्यैवासिद्धया तत्रापि न तैलार्थिनां प्रवृत्तिरिति लोकयात्रा विहति रिति । airolळं इति । कार्यकारणभावस्य निरूपणार्थयुक्तिसामान्य- निरपेक्षत्वं व्यक्तिविशेषनिष्ठत्वं च सिद्धान्त्यभिप्रेत मित्यभिमानेन एवं पूर्वपक्षे प्राप्त इत्यर्थः । ● वस्तुतस्तु कार्यकारणभावस्य न परत्वमात्रं प्रयोजकमिति न युक्तिविशेपनिरपेक्षखं किन्तु तत्तञ्जातीयनिष्ठत्यमित्येतदेव सिद्धान्त इत्यभिप्रायेण समाधत्ते 21 दत्तो तरमिति । “अन्वयव्यतिरेकदर्शननियताकार विशेषविशिष्टवस्तु, कारण” मित्यधस्तादुक्तार्थस्यानवोध- विजृम्भितमिदं चोद्यमित्याशयः । तदेव विवृणोति- तिलजातीयमिति । अनेन तचयक्तयोः न कार्यकारणभाव इत्युक्तं भवति । कथं ततजातीयेषु कार्यकारणभावग्रह इति चेदाह - सामान्येन व्याप्तिग्रहण इति । व्याप्तिग्रहणस्य भृयोदर्शनं हेतुः । तच व्यक्तिवद्दुत्व- னாலும் மற்றொன்றாலும் பிறக்கிறதென்று இரண்டு கட்சிகளையும் சோ இசைந்தால், இரண்டில் சொன்னதோஷமும் ஒன்றுசேரவரும் என்னில் - கார்யம் பிரிதொருபொருளாலே உண்டா கின்றது என்பதுவே ஸித்தாந்தம். ஆனால் அது கார்யத்தைவிட பிரிதொன்றாக இருப்பதே அமையும் என்று நாம் சொன்னோமாகில் முன் நீ காட்டிய தோஷம் வரும் இப்படியும் அப் படியும் நன்கு ஆராய்ந்தறிந்த குறிப்பிட்ட பிரிதொன்றைக் காரணமாகச் சொல்வதால் முன் சொன்ன தோஷம் தட்டாது, மேலும் அப்படிப்பட்ட காரணங்கள் பலவும் ஒருங்குசேர்ந்து கார்யத்தை நடத்துகின்றன கார்யம் உண்டாகக்கண்டு அதற்கு அனுகுணமாக காரணத்தை தீர்மானிப்பதாகில், அதற்குமேல் நிரூபணம் தேவையற்றுப்போனால், எண்ணெய் உண்டாகக் கண்ட எள்ளுக்குக் காரணத்வம் என்றதாகி, வேறு எள்ளுக்கு தைலகாகணத்வம் தவிர வேண்டும்படியாகாதோ? அதை எண்ணெய்த்தேவை உள்ளவர் கொள்ளவேண்டாதபடி முடி- யாதோ? என்னில் - 6 112 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतम कारणत्व ं अन्वयव्यतिरेकनियम विषय प्रत्यक्षसिद्धpp gairempi परत्व ं सर्वकारणानुवृत्त ं. तिलत्वादिनां कारणविशेष- नाना नियतांकांना कंठ Guruous GQ विशेष. एव । नैकव्यक्तिमाले पर्यवस्यति । न च तत्तन्नक्षत्रोदयास्तमयादिषु व्याप्तिग्रहः व्यक्तिवहुत्वं विना कथं भवतीति वाच्यम् । तत्रैकस्यैव नक्षत्रस्य दिनभेदकृत बहुत्वसच्चेन भूयोदर्शनसम्भवेपि, प्रकृते तिलादिव्युक्तीनां एकैकस्या अपि तत्तत्तैलोत्पत्तिकाल विनाशित्वेन व्यक्तिभेदं विना भूयो - दर्शनासम्भवात् । तथा च नानाव्यक्तिषु तिलत्वावच्छिन्नासु भूयोदर्शनेन तैलत्वावच्छिन्नव्याप्ति- ग्रहणात् तत्कारणत्वनिश्चये सति तैलोत्पादकतयेतः पूर्वमदृष्टतिलव्य क्तिविशेपेपि इदं तैलकारणं, तिलजातीयत्वात् पूर्वदृष्टतिलवदिति तेलकारणत्वानुमानेन तदर्थिनां प्रवृत्तिरुपपद्यत एवेति तात्पर्यम् । ननु सामान्येन व्याप्तिग्रहणे कार्ये सर्वत्र कारणस्य तद्भिन्नत्वरूप परत्वमेव कार्योत्पत्ति- प्रयोजकतया दृष्टं । न तु तिलत्वादि, व्यभिचारादिति तस्यैव कार्यकारणतावच्छेदकत्वात् सर्व सर्वस्मादपि जायेतेत्युक्तदोष एवेत्यत्राह - तैलोत्पत्ति इति । कार्यमात्रे तथा व्याप्तिग्रहेपि तैलो- त्पत्तौ अन्वयव्यतिरेकाभ्यां व्याप्तिग्रहे तिलत्वपरत्वयोरुभयोरपि तदुत्पत्तिप्रयोजकत्वदर्शनात् तिलत्वं परित्यज्य न परत्वमात्रस्य कारणतावच्छेदकत्वस्वीकारो युक्तः । नवापरत्वं परित्यज्य तिलत्वमात्रस्येति नोक्तदोष इति भावः । कारणत्व ं - कारणतावच्छेदकत्वम् । ननु परत्वरूपव्यापकधर्मावच्छिन्नस्य तेलकारणतयैवोपपत्तौ तिलत्वरूपव्याप्यधर्मावच्छिन्नस्य कार- णत्याभ्युपगमो निष्प्रयोजनक इत्याशङ्कायामाह - परत्वं सर्वकारणानुवृत्त इति । सर्वकार्यकारणानु- वृत्तमित्यर्थः । तथा च परत्वमात्रावच्छिन्नस्य तैलकारणत्वे तैलमपि कार्यत्वमात्रावच्छिन्नमेवो- त्पद्येत । न तु तैलत्वचिशेपितम् । तस्य तावन्मात्रप्रयोजकत्वादिति कार्यविशेषानुगुणकारणविशेष- नियततिलत्वावच्छिन्नस्यापि तैलकारणत्वमवश्यप्राप्तमित्याशयः । अथवा, सर्वकारणानुवृत्त ं - एक- कार्य प्रति उपादाननिमित्त सहकारिभेदभिभसर्वकारणसाधारणम् । कारण विशेषनियत ॐ ॐ. - उपादानादिकारण विशेषपात्त्रनियतमित्यर्थः । परत्वश्चाल कार्यापेक्षया बोध्यम् । तेन कार्यस्यापि किञ्चिदपेक्ष्य परत्ववच्वेपि न क्षतिः । ஆங்காங்கு கண்டபடியில். எள்ளு இனம் எண்ணெய்க்குக் காரணம் என்று பொதுவிலே தீர்மானித்து குறிப்பிட்ட எள்ளும் அவ்வினத்திலடங்கியதால். எண்- ணெய்க்கு ஹேதுவாகலாமென்று வாஹித்து முயலக்கூடும். ஆகையால் எண்ணெய் பிறக்- கக் காரணமாயிருக்கும் வஸ்து அதைவிட வேறானதாயும் அதிலும் எள் இனமாயும் இருப்- பது அவச்யம் எனக் காண்பதால் ஒன்றைக்கொண்டு இன்னொன்றைத் தள்ளலாகாது. கார்- பத்தைவிட காரணம் வேறாக இருக்கவேண்டுமென்பது பொதுவிதி. என் இனமாக இருக்க 9 माध्यमिकमधिकारः
क 113 Diiup C असवान्नास्ति सम्बन्धः कारणैस्सत्ययनिभिः । असम्बद्धस्य चोत्पत्तिमिच्छतो न व्यवस्थितिः ॥ .. Goo दत्तोत्तर कार्यकाल कारणत्वा संयोगादिसंवन्ध ं CougGLost on अयुक्तास्वीकारonib. कारण अन्योन्यसम्बन्ध- अथ कार्यस्य ग्वपूर्वकालासच्चमत्त्र स्थापितमसद्दमानस्सासथस्सत्कार्यवाद श्रद्धयू यदाह, तदप्यपाकरोति- Soup Gu इति । कार्यकारणभावानङ्गीकर्तृचार्वाकमाध्यमिकादिक्रमेणेत्यर्थः । अस्याग्रे “Avi Garoq” इत्यनेनान्वयः । davi- साङ्ख्याः । “असश्वादित्यादि- स्साङ्खयवृद्धकारिकेति तच्चकौमुद्यामुक्तम् । तदर्थथ- सच्चसङ्गिभिः सत्कार्योत्पादनशक्तः कारणे- स्सह कार्यस्यासत्वात् - असभ्वाङ्गीकारे । असत्येनास्तिसम्बन्ध इत्येव पाठो दृश्यते तत्त्वकौमुद्याम् । नास्ति सम्बन्धः - सम्बन्धो न स्यात् । सम्बन्धस्योभयनिष्टत्वेन कार्यस्यापि सत्त्वापेक्षणात् । तदुक्तं सीयसूत्रे - उपादाननियपादित्यन……न हि घटादिकार्यमप्रासैरन्यत्र दण्डचक्रादिमि- स्तस्योत्पत्तिः । तन्त्वादिभिर्वा पटादेः । अतोवगम्यते - स्वकार्य प्राप्तैरेव निर्मितैरुपादानेच स्व- साध्यसाधनमिति । प्राप्तिश्च द्विनिष्टेति साध्यस्यापि साधनवत् पूर्व भावित्वं स्यादेवेति तदेव साध्यमिति । असम्बद्धस्य कारणसम्बन्धरहितस्य कार्यस्य, पूर्वमसत इति यावत् उत्पत्तिमिच्छतः नैयायिकादेः, न व्यवस्थितिः क्षीरादेव दधीत्यादि नियमो नम्यात् इति । तदप्युक्तं तः- “यदि प्रागसद्धेतुभिरप्राप्तं, हेतुपृचितादात्म्यरहितश्च तत उत्पद्यते, तदा सर्वस्मात्सर्वसम्भवस्स्यात् । न चासावस्ति । असतोप्यप्राप्तस्यापि सृष्टिहेतुत्वं शक्तिनियमान्नियम्यत इत्यपि न । यतो हेतुगतशक्तिथ कार्यगर्भत्वरूपा | तिलानां तैलोत्पादनशक्तिर्हि तैलगर्भन्नमेव । अन्यादर्शनात् । तदानिश सिक- तानां तदभाव” इति । दत्तोत्तर इति । वक्ष्यमाणेन निरस्यमित्यर्थः । इदमेव विवृण्वन् कारणस्य कार्यगर्भत्वे दूपणद्वयमाह- कार्यॐॐॐॐ कारणत्व Gain इति । कार्यस्यैव कारणत्वं स्वीकृत्येत्यर्थः । तन्मते उपादानोपादेययोरभेदस्य “कारण भावाच्चे “त्यादिमात्र सिद्धत्वादिति भावः । अतएव “संयोगादिसंवन्ध Galth” इत्यत्रादिनाऽभेदसम्बन्धपरिग्रहः । निमित्त- कारणकार्ययोः पुनस्संयोगसम्बन्धः । अथवा कार्यकारणत्व- तत्तत्कार्यनिरूपितकार- णत्वमित्यर्थः । संयोगादिसंबन्ध तत्तत्कार्येण सहेति शेषः । Gagani - कार्यकारणभावाङ्गतया- स्वीकार्यम् | अयुक्ताङ्गस्वीकार इति । कार्यकारणभावं प्रति अनुपयुक्ताङ्गस्वीकाररूपजाति- வேண்டுமென்பது எண்ணெய்க்கு மட்டில் விசேஷ விதி. இதனாலே சிலர் “கார்யம் முன்பு இல்லாமற்போனால் காரணங்கள் கார்யங்களோடு ஸம்பந்தப்பட முடியாதுபோம்.அப்படியே ஆகுக! என்றால்.காரணங்கள் கார்யங்களோடு அம்பந்தமின்றியே அவைகளை உண்டாக்குவ- தானால்.எதுவும் எதையும் உண்டாக்கலாம்’’ என்று கேட்டதும் அடிபட்டுப்போகிறது இது தவறு அல்லவா? காரணத்துக்கு கார்யத்தோடு ஸம்யோகாதிஸம்பந்தங்கள் (ஒட்டுதல்) வேண்டு பென்பது அநாவச்யகமாகும் காரணங்கள் கார்யத்துக்கு திட்டவட்டமாக முன்பிருந்து தங் களுள் ஒன்றை ஒன்று கலந்து நிற்பதுதான் அவசியமாகும். வேறுவிதமான கார்யகாரணஉற • ● IM देशिकाशपप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने doli कार्य jogiupp नियतपूर्व भावित्वgni सम्बन्धGurur युक्ताङ्गपरित्याग- यह विकृता विकृतादिविकल्प परिहारणं आरम्भणाधिकरणादिका G60 Gan दोषस्स्यादित्यर्थः । अयुक्ताङ्गस्वीकारयुक्ताङ्गत्यागरूपेण जातिद्वैविध्यं न्यायपरिशुद्धिग्रन्थादितो वगन्तव्यैम् । अङ्गं हि प्रधानखाराद्वा सन्निपत्यवोपकारकम् । इदं च कार्यस्य पूर्वमेव कारणे सवं, कार्यकारणभावस्यानुपकारकमित्येतावदेव न, प्रत्युत प्रतिबन्धकञ्चेति पूर्वमेवावेदितमिति भावः । यदि कार्यकारणयोस्संयोगादिस्सम्बन्धस्तद्भाचं प्रस्नुपयुक्तः, कस्तर्हि सम्बन्धस्तत्रोपयुज्यते इत्यत्र तं निर्दिशन् पूर्वपक्षिणः तत्त्यागे दोपञ्च दर्शयति- कारण इति । एककार्य प्रत्यपेक्षि- तानामुपादानादीनां नानाकारणानां परस्परं यथायथं सामानाधिकरण्यं सम्बन्धः । तेषामेकैक- स्यापि कार्येण संबन्धः नियतपूर्ववृत्तित्वम् । न तु संयोगादिः । एतावतैवालं कार्योत्पादनाय । तथाचास्योपयुक्तांशस्य परैः परित्यागात् पूर्ववद्युक्ता हानिश्च जातिरिति बोध्यम् । सर्वार्थसिद्धौ तु … समश्च प्राप्तावप्यति प्रसङ्गः । न हि प्राप्तयोरपि रज्जुघटयोर्जन्यजनकता । तत्र नित्य- प्राप्तिर्नास्तीति विशेष इति चेन्न, निमित्तानामपि घटादिभिर्नित्यश्रात्यसंभवात् । उपादाने तु स्यादिति चेन्न, निमित्तवदेव नित्यप्राप्तिर्नरपेक्ष्यात् । त्वत्पक्षेण च यद्येन नित्यप्राप्तं, न तत्तस्यो- पायं यथा पटस्य तन्तुः । तथा च पटः । तसान्न तन्तूपादेय इति प्रसङ्गात्…” इत्यादि उक्तं द्रष्टव्यम् । यत्तु “किङ्कारणमविकृतमेव कार्यमुत्पादयति, अथवा विकृतम् ? आधे कारणस्या विकृतस्य सर्वदा कार्यजनकत्वापत्तिः । द्वितीये विकृतिरूपकार्योत्पत्तावप्येवं चोद्येऽनवस्थापात इति कार्यकारणभावापला पायाद्वैतिभिः प्रयतितं, तस्यापि परिहारः आरंभणाधिकरणे भाष्यकारे वैशे- पिकमुखेन भापित इत्याह- nigi इति । अन्यश्चेत्यर्थः । आरंभणाधिकरणेति । " तदनन्यत्व- मारंभणशब्दादिभ्य इत्यादिसूत्रघटितं तदधिकरणम् । तदर्थश्च तस्मात् परमकारणाद्ब्रह्मणोनन्यत्वं कार्यभृतस्य जगतो भवति । कुतः “वाचारंभणं विकारो नामधेयमित्यादिभ्य आरंभणशब्दादि- षटितेभ्यो वाक्येभ्यस्तदुपपादयद्भयस्तथावगमात् " इति । तत्र च भाष्यं “यत्रोक्तं कारणस्वरू- पादविकृताद्विकृताच्च कार्योत्पत्तिन संभवतीति, तदमत् । देशकालादिसहकारिसमवहितात्कारणात् कार्योत्पत्तिदशनात् । तत्समवधानं च विकृतस्याविकृतस्य वा न संभवतीति यदुक्तं, तदयुक्तम् । पर्वमविकृतस्यैव कालादिसमवधानसंभवात् । अधिकृतत्वाविशेषात्पूर्वमपि तत्समवधानं स्यादिति வை பற்றியகேள்விகளுக்கெல்லாம் ஆசம்பணாதிகானாதிகளிலேயே விடைகாணலாம். பிறப்பு- மிறப்புமற்றவை, முயற் கொமபுபோல் சூன்யங்களேயாகும் என்பதும் தவறு. நித்யம் என்று காம் நம்பும்பல பொருள்கள். அப்படி ப்ராமாணிகளாய் விருந்தும் கூறப்படுகின்றனவே. ।माध्यमिकभहाधिकारः 115 क. उत्पत्तिनाशनां घटित शशविषाण के SGGIC तुच्छत्य नियत&G प्रमाणसिद्धनित्यसद्भावn Gov परिहल. உங்கள் மதப்படி துச்சம் என்றாற்போல் சொல்லும் பதங்கள் அறிவைத்தரர். नां सर्वppp असद्दळीकशून्यतुच्छनिरभिलप्याने रुपाख्य निस्स्वभावमिक्ष्यदि- शब्दांकनां Ganvoy लोकसिद्धव्युत्पत्तिप्रकारGov Ganv निरुपाधिकनिपेध Gov देशकालस्वभावनियतनिपेध पर 3 & Gan Coupon. CL देशादि- चेन्न, तत्समवधानस्य काणान्तराय तस्य तदायत्तत्वाभावात् इति । एवं “पूर्व असता &LIT] Goo” इत्यारभ्यैतावत्पर्यन्त घटादिकार्यद्रव्यस्य माध्यमिकाभिमतं तुच्छत्वं निराकृत्य, अथ नित्यंद्रच्य स्यापि तदभिमतं तन्निराकरोति- उत्पत्तिनाशक घटिया इति । नित्यस्येत्यर्थः । प्रमाण- सिद्धनित्यति । समुदायाधिकारस्थापितप्रामाण्यवेदादिसिद्धजीवेश्वरादीत्यर्थः । अथ नित्यस्यानित्यस्य च वस्तुनस्सर्वस्य तुच्छत्वमेतावता निरस्य माध्य- मिकानां तेषु तुच्छादिशब्दप्रयोगमपि निरस्यति - @ariair इति । माध्यमिका अन्ये बौद्धा अद्वैति- नश्चेत्यर्थः । अस्य GanbgymQ] इत्यनेनान्वयः । माध्यमिकेन चतुष्कोटिविनिर्मुकत्वाङ्गीकारात् असच्छब्देन निर्देश इतरबौद्धानामेव बोध्यः । मिथ्यादिशब्दोऽद्वैतिनाम् । आदिना अनृतानिर्वच- “नीयादिशब्दग्रहणम् | Grammal - प्रयुज्यमानाः । अन्वयश्चास्योपरि- “Gazar Galyuti” इत्यनेन | Gasar Galyuti - Ganararul Garguth - अङ्गीकर्तव्या इत्यर्थः । अत्र द्वेधा विकल्प्य प्रथमं दूपयति लोकसिद्वव्युत्पत्तीति । अस्तीति सत्- न सत्- असदित्यादिरीत्या पदपदार्थवर्णने- त्यर्थः । निरुपाधिनिपेत्र LG इति । सामान्यतो निपेधासंभवादित्यर्थः । उपाधिः- विशेपणम् । ‘नसत्’ इति सामान्यतो निपेधे ‘कुल कदा केनाकारेणे’ ति आकाङ्क्षोदयान्, तच्छान्तये अस्मिन्काले असुम्मिन् देशे अनेनाकारेणेदमसदित्येव प्रयोक्तव्यमिति ते शब्दाः देशकालाकार विशेष- विशिष्टवस्तुनिषेधपरा इत्येवाङ्गीकार्यमिति भावः । स्वभाव:- घटत्वादिराकारः । नियतत्वं विशि:- ष्टत्वम् । नियतस्य वस्तुनो निषेधः । नियतो विशिष्टो वा निषेधः’ वैशिष्टयं च विपयता सस्वन्धेन । नन्वस्तु तथैव, तावतापि कस्तव लाभो भविष्यतीत्यत्राह - Gur इति । एतद्देशकालाकार- विशिष्टतया वस्तुनो निषेधे देशकालाकारान्तर विशिष्टतया वस्तुनस्सत्यत्वं सेत्स्यतीति न सर्वथा 1 நீங்கள் எப்பொருளையும் பற்ற எடுத்த எடுப்பில் அஸைத் குன்பம், துச்சம், சொல்ல- வும் நினைக்கவும் முடியாதது, தன்மையற்றது. மித்யை என்றெல்லாம் சொல்லும் சப்தங்கள் உலக வழக்கையொட்டி ப்யோகிக்கப்பட்டதால், உலகில் மொத்தமாக எதையும் உண்- டென்றோ இல்லை என்றோ சொல்லாராகையால் “இது ஒரு இடத்தில் ஒருபொழுது ஒருவிதத் தில் இல்லை” என்றதாகவே அனத என்பது போன்ற சொற்களுக்கு பொருள் தேரும். நமக்கு. 116 देशिकाशयप्रकाशब्याख्यासहिते परमतभने யை मेद BIGG वस्तु सत्यत्व n. लोकसिद्धव्युत्पत्ति 6 अनादरिकं @apm @mpiupp योधकत्व वाधकत्वo a. चन्ध्यासुतादिवाक्य व्युत्पत्तिसिद्ध- पवार्थपरित्याग. प्रतिनियतार्थबोधकत्व घटि. स्युत्पन्नपदार्थस्वीकार 860 अनन्वयाग्रहादि- पदानां तुच्छत्वादिकमित्याशयः । न च शशशृङ्गमसदित्येवमेव प्रयोगदर्शनात्, न निषेधस्य देशकाल, धुपाधिसमभिव्याहारनियम इति वाच्यम् । तत्रापि “सर्वदा सर्ववे” त्येवं देशकालादि- निर्देशस्यामिप्रेतत्वात् । अस्तु तर्हि “घटोsसन्नि” त्यत्रापि तमेव सर्वकालदेश चिचक्षेतिचेन । अद्य - यात्रत् घटादौ शशविषाणादितुल्यताया हेत्वन्तरेणासिद्ध्याऽऽपादनायोगात् । द्वितीयं विकल्पं खण्डयंति - लोकसिद्ध व्युत्पत्ति इति । लोकसिद्धव्युत्पत्तिप्रक्रियामनादृत्य निरुपपदमेवासदि- त्यादिनिषेधाङ्गीकारे, तस्य वाक्यस्याशान्ताकाङ्क्षतया निराकाङ्गबोधजनकत्वाभावात्, ततस्तव शून्यस्वबोधोपि न भविष्यति, न परेषां मते सत्यत्ववाधोपीति इदं वाक्यमुभयेषामप्यकिञ्चित्कर- मित्यर्थः । वाधकत्व’ इत्यत्रापि impiupp इत्यनुवर्तनीयम् । सत्यत्वादिकं प्रतीत्यर्थः । ननुक्तमयुक्तम् । “अत्यन्तासत्यपि हार्थे ज्ञानं शब्दः करोति चेति रीत्याऽत्यन्ततुच्छवन्ध्या- सुतादिष्वपि तत्तच्छदैः शाब्दबोधोत्पच्या तत्र लोकसिद्धव्युत्पच्यनुरोधस्य दुष्करत्वादित्यत्राह - बन्ध्यासुतादिवाक्य कीigri इति । अयमाशयः- एपवन्ध्यासुतो यातीत्यादिवाक्येषु “वन्ध्या- सम्बन्धी सुत” इत्येव फुतश्शाब्दबोधः, घटसम्बन्धी पट इति कृतो नेति पृच्छायां तच्छाये वन्ध्याशब्दो प्रजस्स्त्रीविशेषवाचकः, सुतइन्दश्च पुत्रस्येत्येव लोकसिद्धव्युत्पत्तेराश्रयणीयत्वादिति युक्तमुक्तमिति । ननु तत्र शाब्दशेष एवायुक्तः । शाब्दज्ञेधं प्रति योग्यताज्ञानस्य हेतुत्वात् । अत्र च " पदार्थे तत्र तद्वत्ता योग्यता परिकीर्तिते” ति रीत्या विशेष्ये विशेषणवत्ताज्ञानरूपस्य तस्यासंभवात् । न हि सुते चन्ध्यासंबन्धो वस्तुतो भवितुमर्हतीत्यत्राह - व्युत्पन्नपदार्थस्वीकार 3.860 इति । पदार्थस्वीकारे सतीत्यर्थः । तथा च तत्र वाक्यार्थबाधेपि न व्युत्पन्नपदार्थबाध इत्याशयः । वाक्यार्थबाधेपि योग्यताज्ञानमुपपादयति- अनन्वयाग्रहादि Go इति । एतदुक्तं भवति- विशेष्ये विशेषणवत्त्वज्ञानस्य योग्यताज्ञानरूपत्वे तस्मात् शाब्दबोधस्याविशेषप्रसङ्गः । चाक्यार्थस्या पूर्वत्वं चाक्यार्थस्यापूर्वत्वं மிது உடன்பாடே, அப்போது “இது வேறு இடத்தில் வேறுவிதமாக உண்டென்றல்லவா மூடியற்று, உலக வழக்கை மீதி ப்ரயோகிக்கப்பட்டவையாகில் அப்பதங்கள் உம்முடைய ருன்பத்வத்தை போதிக்கவும், பிறருடைய ஸத்யத்வத்தை பாதிக்கவும் முடியாதவையாம் மலடி மகன் என்பதுபோன்ற சொற்றொடர்களும். பதங்களுக்கு உலகவழக்கிலேற்பட்ட பொருளைக்கொள்ளாதபோது, குறிப்பிட்ட ஒரு பொருளைத் தான் போதிக்கும் என்பது இல்- லாதுபோம். மேற்கண்ட வாக்யத்தில் மலடி மகன் என்ற பொருட்கள் தனித்தனியே ப்ர- ஸித்தமாயினும், அவைகளுக்கு கூட்டுறவு இல்லையாகையால் திரண்ட பொருள் எப்படி தோன்றக்கூடுமெனில் - அதிலுள்ள தவறு தெரியாதவர்களுக்கும் ஸந்தேஹமுள்ளவர்க்கும் திரண்ட பொருள் தோன்றலாம். “ஒன்றும் சோாதது"“தன்மையற்றது ‘என்ற சொற்களும் I माध्यमिकभनाधिकारः Born Goo निर्वाहृ. अनन्वितनिर्विशेपादिशब्द अन्धितविशिष्टवोधकां. i17 काल – यत्र तत्र तस्य शाब्दज्ञेधात्पूर्वमसंभवेन नियतपूर्ववृत्तित्वानुपपत्तिश्चेत्यादि पर्यालोच्य नवीना- . शाब्दबोधप्रति अनन्वयग्रहरूपायोग्यता निश्चयस्य प्रतिबन्धकत्वं तदभावस्यानन्ययाग्रहरूप हेतुत्वं चाङ्गीचकुः । प्राचीनाः पुनः विशेष्यविशेपणसंबन्धज्ञानस्य संशयनिश्रयसाधारणज्ञानखेन शाब्द- बोधप्रति हेतुत्वं, शाब्दज्ञेधस्य च निश्चयश्वन कार्यत्वमिति तस्मादस्य विशेषः । वाक्यार्थस्यापूर्वत्व स्थले तु प्रथम एव पक्षस्समाश्रयणीय इत्याहुः । तथा च बन्ध्यासुतादिवाक्यात् यद्यपि तत्त्व- दर्शिनां योग्यताज्ञानविरहेण शाब्दबोधानुत्पत्त्या विशकलितपदार्थोपस्थितिमात्रमेव, तथापि अतष्यविदां तयोरनन्वयाग्रहा, न्ययसंशयादिना शाब्दज्ञेघनिर्वाह इति । मूलेऽनन्ययाग्रहादीत्या- दिना संशयसंग्रहः । केचित्तु तत्त्वविदामपि बाधज्ञानकाले इच्छारूपोत्तेजकवलात् जापगानाहार्य- ज्ञानरूपां सुते वन्ध्यासंबन्धवत्ताबुद्धिं आदिपदग्राह्या माहुः । तन्न । परोक्षस्थले बाधबुद्धिं प्रतीच्छाया उत्तेजकत्वा नङ्गीकारात् आहार्यज्ञा नानुत्पत्तेः । आहार्यपरोक्षानभ्युपगमथ योग्यता विचारप्रकरण एव दिनकरीय, रामरुद्रीयादिषु विशदमुपपादितः । ननु लोकसिद्धव्युत्पत्त्यनादरे शब्दस्य बोध- कत्वं नास्तीत्येतदसिद्धम् | अनन्वितादिशब्देषु लोकसिद्धव्युत्पत्तिं विनापि पराभिमताखण्डस्वरूप- त्रोधजननादित्यत्राद्द - अनन्वितेति । भेदानन्चितं निर्विशेपमित्यादयस्तत्र तत्र प्रयुज्यमाना अपि शब्दा वस्तुतो यथालोकव्युत्पत्ति, “प्रकृतिप्रत्यययोगेन, हि पदत्वम् । प्रकृतिप्रत्यययोरर्थभेदेन पदस्यैव विशिष्टार्थपरत्वमवर्जनीयमिति भाष्योक्तया दिशा अनन्वितत्वादिधर्मान्वित, निर्विशेप- त्वादिधर्मविशिष्टवस्तुबोधका एवेतिभावः । ननु विप्रतिपिद्धमिदमभिधीयते यदनन्वितादिशब्दा अन्वितादिकमभिदधतीति । न हि नीलमिति पीतमभिध इति चेन्न । अनन्त्रितत्वस्य विवक्षि- तान्वयराहित्यरूपतया, अन्वितत्वस्य तादृशराहित्यसहितत्वात्मकत्वात् विरोधशान्तेः । एवमेव - विशेपादिशब्देपि भाव्यम् । अत्र केचित् - “निर्विशेपशब्दस्यैवेह विशिष्टार्थबोधकत्वं समर्थ्यते । नत्थनन्वितशब्दस्यापि । अनन्वितनिर्विशेनादिशब्द ऊ इत्यत्रानन्वितं यन्निर्विशेपादिकं तस्य शब्दा इत्यर्थः । इह निर्विशेपस्यानन्वितत्व कीर्तनं पराभ्युपगमानुवादः । उपरि- “अन्धितविशिष्ट- वोधकiaarnib” इत्यत्रापि अन्वितं व्यक्त्यन्तिं यद्विशिष्टं, तस्य बोधका इत्यर्थ इति व्याचक्षते । तन्न । इहानन्वितशब्दनिर्वाहस्यानभिप्रेतत्ले पूर्वोत्तरयोरनन्वितशब्दप्रयोगस्स व्यर्थ- त्वात् | पराभ्युपगमस्य खण्डनप्रकारेणैव सहत्वात् । अचि यद्विशिष्टमिति व्याख्याने पुनरुक्ति- प्रसङ्गाच्चेति भाव्यम् । यद्यप्यस्मन्मतेपि “अनन्वित विशेपादिशब्दaati •विशिष्टोधक- &arni” इति प्रयोगस्यैव पर्याप्ततया, “अन्वितविशिष्ट वोधक” इत्यन्वितपदप्रयोगोऽ । 1 118 देशिका शयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने திலேயாதல் ஒரு தினத்திலேயாதல் ஒரு ணத்தாலேயாதல் நியமாயிருக்குமதுக்கு.ஒரு काल ७ देश qurano विधिविपयत्वा &&&rragi, सर्वदेशकालस्वभाव विधिविषय LG का कुर्मरोमादि- वस्तु- CJ प्रपञ्चक्रं 8Gov &Lun प्रपञ्च viविरोधाभ्युपगम nov फलि surrous, सर्वशून्यत्व नित्यास ऊ6Ltp-60 नित्यास proof an om. प्रमाणाप्रमाणविभाग के धिक इव भाति, तथापि " अनन्वितशब्देनापि अन्वितमेव बोध्यते निर्विशेषशब्देनापि विशिष्टमेव बोध्यते इति क्रमेणोभयत्रापि सुस्पष्टं पराभ्युपगत विरोधशङ्कावारणायो भयपदप्रयोगस्यावश्यकत्वं वोध्यम् । 1 ननु मासैत्सीत् लोकसिद्धव्युत्पत्तिविरोधान् असदळीकादिशब्दैर्निरुपाधिकनिपेध यज्ञेधः । अथापि वक्ष्यमाणयुक्तिबलात् तत्सिध्यत्वित्याशङ्कय निराकरोति - 94 काल:.: Go इति । यत्कदाचित् क्वचित् केनचिदाकारेणासत्, घटादिकं तत् सर्वदा सर्वत्र सर्वप्रकारेणाप्यसत् । कूर्म - रोमशशशृङ्गादिवत् । अन्यथा सत्त्वासत्त्वस्वभावविरोधात् । तथा च निरुपाधिकनिषेधेन सर्व- शून्यत्वसिद्धिरित्यर्थः । निषेधविपयत्वम् असत्त्वम् । विधिविपयत्वं - सत्त्वम् । ननु कथंचिदसत्त्व- वति घटादिपदार्थे प्रवर्ततामयं न्यायः । सर्वदेशकालख माचैरपि सत्त्ववति तु न स युज्यते । ततश्च कथं सर्वशून्यत्वमिति चेदाह - सर्वदेशेति । यद्यपि विभवस्सर्वदेशेषु विद्ययन्ते । नित्यास्सर्वकालेषु । तथापि न तादृशः कश्चिदास्ने, यस्सर्वैरपि स्वभावै स्वमेतो भवति । स्वभावसाङ्कर्यप्रसङ्गाविरो- धात् । तथा च सर्वस्मिन्नपि पदार्थे कथंचिदसलं लब्धास्पदमेव भवतीति पूर्वोक्तादेव सत्त्वा- सत्त्वस्वभावविरोधात् सर्वस्यापि सार्वपथी नमसत्त्वं दुर्वारम् । तस्मात्सर्वशून्यन्यसिद्धिरिति भावः । तदेतत् प्रतिबन्द्या खण्डयति- नित्यास इति । कूर्मरोमादावित्यर्थः । - तत्र दृष्टां “यत्कथंचिदसत् तत्सर्वदाऽसदिति रीतिम् । प्रपञ्च 3 - पूर्वापरकालयोरसति मध्ये च सति घटादौ । &LLiuni♚- कल्पयितुं प्रयत्ने क्रियमाणे । प्रपची &L அத்தகைய தன்மை சேர்ந்த தன்மையுள்ள பொருளையே குறிக்கும். ஓரிடத்தில் ஒரு வேளை- யில் ஒருளிதமாக இல்லாத பொருள் எவ்விடத்தும் காக்காலத்திலும் எவ்விதமாகவும் இராது என்ற நியதி ஆமையின் உரோமத்தில் கண்டோம். கனத்த ஓடு தவிர அதன் முதுகில் ஏதும் கிடையாதாகையால். உலகப்பொருள்களுள் ஒவ்வொன்றும் எங்கும் வ்யாபித்து, என்றும் நின்று, எல்லாவிதமாகவும் காட்சி தருகின்றன என்று சொல்லப்போகாது. ஆகையால் ஓரோ- Baranvar aaj mi origi, ringyi @ar- வென்றே,தேரி சூன்பவாதமேயன்றோ பலிக்கும் என்னில்- நித்யசூன்யமான ஆமை உரோ- மத்தில் கண்டவிதந்தை, ஒருகாலிருந்து ஒருகால் சூன்யமாகும் ப்ரபஞ்சத்திலே கட்டப்பார்த் தால், ப்ரபஞ்சத்தில் கண்டதான, ஒருகால், ஓரிடத்திலில்லாத பொருள், மற்றோரிடம் மறு- Sub G&LGbps of Goog. शानादि GunGov सर्वबुद्धि माध्यमिक भङ्गाधिकारः is गगनकुसुमादिक aiGunGov सर्व तुच्छ Coomi, स्वप्न- स्वरूपाय विषयशून्य ॐ Gाठी mb fco हेत्वाभासः कं I इति । यत्पूर्वापरकालयोरसत्, तत् मध्यकाले सदिति घटादौ दृष्टा प्रक्रिया, कूर्मरोमादावपि कल्प्यतामिति विपरीतं किन्न स्यादिति भावः । यच्चत्र केपाञ्चिद्वयाख्यानं " यन्मध्यकाले सत्, तत्पूर्वापरयोरपि सदिति घटादिप्रपञ्चधर्यस्य कूर्मरोगादावपि प्रसङ्ग इति । तन्न । घटादाविव कूर्म - रोमादौ मध्यकाल सच्त्रस्यापादकस्याभावात् घटादी पूर्वापरकालसच्चस्यापाद्यस्याभावाचापादना- योगात् इति । अत्र एतद्वा क्यानन्तरं केपुचित्कोशेपु “गगनकुसुमादी” ति वाक्यं पठित्वा ततः " प्रमाणाप्रमाणे " ति वाक्यं पठ्यते । तन्नसङ्गतम् । अत एवमेव पाठक्रमो युक्त इति अनन्तरं प्रमाणाप्रमाणेति वाक्यमेव सुसङ्गतमवतार्य व्याख्यायते । ननु कथं घटादाविव कूर्परोमादी मध्य- कालसच्चमापाद्यते ? घटादौ तस्य दृष्टत्वेन प्रामाणिकत्वेपि, कूर्मरोमादी बाधितत्वेन तस्याप्रामाणि - कत्वादित्यत्राह प्रमाणाप्रमाणेति । प्रमाणप्रमेयेत्यर्थः । अत्र नञोन्योन्याभावार्थकत्वेन प्रमाण- भिन्नतया प्रमेयविवक्षोपपत्तेः । अयं भावः- सर्वशून्यवादिनः न तत्प्रतिष्ठापनार्थ प्रमाणापेक्षा । प्रमाणानां सच्चे सर्वशून्यत्वस्यैचासिद्धेः । सर्वशून्यत्वेन, स्थापनीयप्रमेयाभावाच्च । तदुक्तं खण्डने- अथ कथायां वादिनोर्नियममेतादृशम्मन्यन्ते । प्रमाणप्रमेयादयस्सर्वतन्त्र सिद्धान्ततया सिद्धाः पदार्थासन्तीति कथकाभ्यामभ्युपेयमिति । तदपरे न क्षमन्त इत्यादिना । तथाचेदमेव प्रमेयं प्रामाणिकं नेदमिति तन्मते विभागाभावात्पूर्वोक्तकल्पना द्वयमपि समानयोगक्षेममेवेति । यद्वा प्रमाणाप्रमाणेति प्रमाणतदाभासेत्यर्थः । नञो विरोधार्थकत्वात् । तथा च प्रमाणतदाभास विभागा- भावात् इदं प्रामाणिकं इदमप्रामाणिकमिति परस्परं वाध्यबाधकभावाभावान्नैकतरप रिशेपशक्य- इति तात्पर्यम् | rail - परस्परं तुल्यम् । तदुक्तं सर्वार्थसिद्धौ - मिथो विरुद्धयोला- बलवैपम्याभावे, किं कस्य बाधकं, वाध्यं वेति । ननु माध्यमिकनये परमार्थतः प्रमाणाप्रमाणविभागाभावेपि संवृतिसत्यलोकव्यवहार- सिद्धये तदङ्गीकारात् सर्वपदार्थतुच्छतायां यद्यपि शब्दतकी न प्रमाणं, अथापि अनुमानं प्रमाण- मस्त्वित्याशङ्कय समाधत्ते- गगनकुसुमादिकाGunGo इति । सर्वं तुच्छं प्राक् पञ्चाच्च सभ्यहानेः गगनकुसुमत्रदित्यनुमानमभिमतम् । नन्वनुमानरूपप्रमाणाङ्गीकारे, ‘तदनुबन्धेन प्रमातृप्रमेययो. रङ्गीकरणीयत्वापातेन सर्वशून्यत्वासिद्धिरित्यत्र व्यवहारार्थं संवृतिसत्यप्रमाणादिव्यवस्थाङ्गी- • कारेपि वस्तुतः प्रमेयप्रमात्रादिकं किमपि नास्तीत्याहानुमानान्तरेण- खमज्ञानादि 31Go इति । सर्वं ज्ञानं स्वरूपाश्रयचिपयशून्यं ज्ञानत्वात् स्वामज्ञानवदित्यनुमानम् । स्वमस्य मायामात्र- 10 120 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने Ganda G साधिकं uninय माध्यमिक : स्वरूपासिद्धिदृष्टान्तासिद्ध्यादि- ‘दोष Gov निरस्तकं. ஸத் அஸத் என்றாப்போலுள்ள நான்குபக்ஷங்களிலும் சேராது என்னப்போகாது. இவர்கள் C என்கிற எனத்துக்குச்சொன்ன சபுரம் மெய்யாகில், அப்போது தால त्वेन न तत्र ज्ञानस्वरूपं, तदाश्रयो देवदत्तादिः तद्विपयश्चास्तीत्यभिमानेन तदुदाहरणम् । हेत्वा- : भासेति निर्देशस्वाभिप्रायेण । स्वाभिप्रेतं हेत्वाभासत्वमेवाह- Dmal माध्यमिकलां नाकं इति | माध्यमिकस्योपरि । स्वरूपासिद्धीति । अनुमानद्वयस्य यथासंख्यं दूषणं बोध्यम् । पूर्वापर- काला सच्चस्य प्रथमानुमानहेतोः कालघटित मूर्तिकतया तेन कालानङ्गीकारात्स्वरूपासिद्धिः, द्वितीये दृष्टान्तीकृतस्य स्वमस्य सिद्धान्ते सत्यविपयत्वाङ्गीकारात् तत्र स्वरूपाश्रयविपयशून्यत्वं नास्तीति दृष्टान्तासिद्धिश्च भवतीति भावः । दृष्टान्तासिध्द्यादीत्यादिना बाधपरिग्रहः । तथा हि प्रपञ्च- पदार्थे सर्ववास्माभिस्तुच्छत्थं नाङ्गीक्रियते । अतश्च बाधः । यद्यपि काममेवं त्रवीपि, निरंकुशत्वात्ते तुण्डस्य । अथापि तत्र चाक्ये मम प्रामाण्यबुद्धिर्नास्तीति चेत्, तर्हि मम वाक्यं त्वद्दूपणाय प्रयुक्तं प्रमाणमेवेति भूयो भूयः पठित्वा संवृतिसत्यतां संपाद्य सन्तुष्य । वस्तुवृत्त्या तव वाक्यं न प्रमाणं भवतीति यदि वदसि तर्हि त्वदीयानुमानेपि वस्तुस्थित्या प्रामाण्यं नास्त्येव । त्वन्मतप्रामाण्यस्य सांवृतिकत्वेनैव भवताप्यभिधानात् । तथा च समस्समाधिरिति । अधिकमधिकरणसारावळी चिन्तामण्यादावालोकनीयं " प्राक्पश्चात्सत्त्वहानेर्गगनकुसुमवत्स्यान्न मध्येपि कार्य " मित्यादौ । अथ चतुष्कोटिविनिर्मुक्तत्वरूपतुच्छता समर्थनाय माध्यमिकैराद्रियमाणमपरमपि प्रयन विफलयति- Maniaat इति । सत्पक्षदूपणं कारकव्यापारवैयर्थ्यादिरूपम् | Gun इत्यादि । अवायमभिसन्धिः । चाचः क्रमभाविलात् प्रथमं प्रपञ्चे सत्त्वनिषेधे क्रियमाणे, गत्यभावेन- परस्परविरुद्ध सत्त्वासत्त्वाभ्यामतिरिक्तप्रकारान्तराभावेनार्थात् प्रपञ्चस्यासत्त्वविधावेव तत्पर्य - वस्यति । तथा च सति समनन्तरमेव कोवानुन्मत्तः स्ववाग्निरोधमप्यजानानः प्रपञ्चस्या सत्त्वमपि प्रतिपेधेदिति । एवमेव प्रथममसत्पक्षनिषेधेपि भाव्यम् । असत्पक्षपणमपि कारकव्यापारवैयर्थ्या- दिकमेव । एवं चतसृपु कोटिपु सत्त्वासत्त्वको चोरेकनिपेधस्यापरविधानपर्यवसितत्वेन கால் இருக்கலாம் என்ற தன்மையைத்தான் கூர்மரோமத்தில் கட்டுவதுதானே. ஒன்றின் தன்மை மற்றொன்றுக்கு எப்படி கூடுமென்னில்? அப்போது அதனாலேயே உம் கேள்வியும் அடிபட்டுப்போகிறது. ப்ரமாணம், அல்லாதது என்ற பிரிவினையையே ஒப்பாத உமக்கு இரண்டு கட்டும் துல்யமேயாகும். ஆகாசத்தாமரை போல எல்லாம் சூன்யமே. கனவுபோல எல்லா அறிவுகளும் பொய். பொருளற்றவை ஆதாரமில்லாதவை என்று சில தவறான ஹேதுக்களைக்கொண்டு அறுமாகம் செய்ய நினைத்தால், மாத்யமிகளுகிய உமக்கு ஹேதுவே கிடையாதன்ஞோ?த்ருஷ்டாந்தமும் துர்லபமாயிற்றே. C माध्यमिकभङ्गाधिकारः 121 असत् नी पक्ष सुप्रतिष्ठित असत्पक्षपणकं प्रतिष्ठितoni. Cum 3 सत्यक्ष GD परिग्राहा- Lonto. प्रमाणविरुद्ध LIण कोटयन्त ऊ Gani दूषणांना प्रामाणिकां के इष्ट अनुकूलांक 23. gitupung Gunyu पञ्चमकोटिmus &LL - &cvbeo. gatao5 स्वपक्षस्थापकप्रमाणकं परमार्थ निरुपाधिकनिपेधकं सिद्धि. अप- युगपदुभयकोटिनिषेधस्य व्याहतत्वं प्रदर्श, तृतीयचतुर्थकोट्योर्निपेधस्येष्टत्वमाह- प्रमाणविरुद्ध- IDII] इति । अत्रैवमेव पाठस्साधुः । न तु प्रमाणविरुद्ध 1015 इति । तथासति " प्रमाणविरुद्ध- Grg दूषण कमी प्रामाणिकां कंक इट” इत्येवान्वयस्य वक्तव्यतया, प्रमाण- विरुद्धदूपणानां प्रामाणिकपरिग्राह्यत्वोवतेविरुद्ध त्वापातात् । तथा चात्रेदमुक्तं भवति- सदसदात्मकत्व, तदुभयानात्मकत्व कोटयोः " परस्परविरोधे हि न प्रकारान्तर स्थितिः । नैकतापि विरुद्धानामुक्तिमात्र विरोधत” इति न्यायकवळिततया प्रमाणविरुद्धत्वात् तादृशकोटिद्वयनिषेध- स्सिद्धान्तिनामिष्टः तत्र तत्र यथायथमिष्टयोस्सत्त्वासत्त्वकोट वोरुपपादकतयाऽनुकूलश्चेति । तथा चैपां पञ्चमकोटिसमर्थनं सर्वथा पञ्चतापन्नमेवेति उक्तं निगमयति- Diunwr इति । उक्त- प्रकारेणेत्यर्थः । &Lun- क्वचित्सत्त्वं फचिदसत्त्वं च । इदमुपलक्षणम्- कोटिचतुष्टयमपि एकैकस्मिन् पदार्थे सम्भवति । तदुक्तमधिकारारम्भे- “०७ देशादिक Go सत्ताuji. देशान्तरादि- halico असßuji. goun उभयाकारयोग 31Go सदसbruji. स्वच्यतिरिक्त सदसhd - &ahaniyo GalguinoaurGo सदसद्विलक्षणwruji, प्रत्यक्षसिद्धमाना वस्तुशांक i प्रकार 10 कोटिचतुष्टय Gii. " इतीति । एवं तेषां सत्त्वादिपक्षखण्डनासम्भवमुक्त्वाथ तेषां स्वपक्षस्थापनमपि विकल्प्य प्रथमे दूपणमाह- Ganiaiछ इति । सर्वेषां प्रमाणानां परमार्थतः देशकालस्वभावविशेष वस्तुनिपेधा- दावेव पक्षपातित्वात् निरुपाधिकनिषेधरूपतुच्छत्वं स्वाभिमतं न सेत्स्यतीत्यर्थः । ननु तुच्छादि- शब्दाः क्वचित्कृतभ्युत्पत्तय एवेति सम्प्रतिपन्नम् । तत्कुत्र तेपां व्युत्पत्तिः ? किमावयोर्विपते वस्तुनि, उतान्यत्र क्वापि ? आद्ये सिद्धन्नस्समीहितं तत्र तुच्छत्वादिसिद्धेः । द्वितीये योगशब्दार्थ- रस सर्वोपि तुच्छः शब्दार्थत्वात् तादृशान्यपदार्थवदित्यनुमानेन विमतस्यापि तुच्छत्वात् सर्व- तुच्छत्वसिद्धिरिति चेदाह अपसिद्धान्तyuni इति । स्वपक्षस्थापक प्रमाणस्य परमार्थत्वात् सर्व- मपरमार्थ इति स्वीयरसिद्धान्तो भग्न इत्यर्थः । द्वितीयमपि दूपयति- अपरमार्थ ॥ इति இம்மாத்யமிகன், ஸத் என்ற பக்ஷத்தை துஷித்தால், அது மெய்யானால் அஸத் என் கிற பக்ஷம்தான் தேரும். அஸத் அல்லவென்று உண்மையில் அவன் கருதினால் ஸத் என்றே ஒத்துக்கொண்டதாகும். ஏனெனில்- இவ்விரண்டுவிதங்கள் தவிர மூன்றல்துவிதம் இருக்- கக் காரணம் இல்லையல்லவா? இது தவிர ஸத்துமலத்துமானதன்று. இந்த இரண்டையும் 1 122 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने सिद्धान्तcount अपरमार्थ Gucci - 2mg संवृतिसत्य । दिनामकरण ण, स्व- “पशु सिद्धि शून्यल अविद्यादि aur Ganvav Gour 6 6000- अपरमार्थद्विचन्द्रज्ञानादेः प्रमेयसाधकत्वाभाववत् त्वन्मत्साधकत्वमप्यपरमार्थस्य प्रमाणस्य न स्वादिति भावः । व्यवहारदशायां अपरमार्थस्यापि संवृतिसत्यमिति परिभाषाकरणादर्थसाधकत्वं भविष्यतीत्यत्राह - संवृतिसत्यादिनामकरण mi इति । नामकरणमिति कश्चिद्वैदिक. स्संस्कारः । तस्य च करणमुपपश्नमित्यभिप्रायेणेहापि “नामकरण का कीgi” इति निर्दे- शः । अन्यथा पुनरुक्त्यापत्तेः । तथा चापरमाथों हि सर्वथाऽपरमार्थ एव । न हि कामधेन्वा- ख्याकरणं गर्दभस्य पयःप्रस्रवणहेतुरिति भावः । एवं “संवृतिगत्यादिनामकरण LI gri” इत्यन्त्रारुह्योक्तम् | तदेवेदानीं न सम्भवतीति निरूप्यते शून्य इति । शून्य- त्वादिति हेतुगर्भोयं निर्देशः । तथा च शून्यमेकमेव तत्त्वमित्यङ्गीकारात्, शून्यस्य च निस्व- भावस्याविद्याद्याश्रयत्वासंभवात् भासमानस्यास्य जगतः किमीया विद्यादिविलासितत्वमुच्येतेति भावः । अविद्यादिॐ इत्यवादिना वक्ष्यमाणसंवृतिभ्रान्त्योर्ग्रहणम् | umurgi - परमार्थतोऽ परमार्थतो वा । निस्स्वभावस्य परमार्थतस्तदाश्रयत्वासंभवात्, अपरमार्थतस्तदाश्रयत्वेपि, अपरमार्थ- स्यार्थक्रियाकारित्वासम्भवाम्चोभयथाप्यनुपपत्तिरेवेति भावः । अविद्यासिद्ध - बुद्धेश्वरादिव्यत्र- हृतिविषयाः। संवृतिसिद्ध - लोकव्यवहारविषया बटादयः । भ्रान्तिसिद्धांकन - विपरीतव्यव हारविषयाः शुक्तिकारजतादयः । अत्र केचित् " ननु नास्मत्पक्षस्य प्रमाणापेक्षा भवति । शून्याद्वैत- स्यैचारमत्सम्मतत्वात्, तस्य च नित्यसिद्धतयाऽविद्यासिद्धत्वाभावात् । तया सिद्धमेव हि प्रमाणोप- पत्त्याद्यनुसरति । नित्यसिद्धेतदनपेक्षणादित्यत्राह शून्य rajpg इति, इत्यवतार्य: अत्र पष्ट्यर्थी चिपयित्वं, न त्वाश्रितत्वम् । nghi इति स्त्रोत्पादकतया स्वनाशकतया घेत्यर्थः । तथा चा- भावस्योत्पत्तियिनाशयोरभावेन, नोभयार्थमपि शून्यस्य विषयेऽचिद्यापेक्षेति, जगति भासमानान्य- क्ष्यान्येव यथायथमविद्यासंवृतिभ्रान्तिसिद्धानि भवन्ति । न शून्यमिति, तेपां व्यवस्थापि अस्माभिर्थक्ष्य- माणहेतुतः नोपपन्नेति भाव इति व्याचक्षते । तन्न मनोरमम् । तदा मृले व्यवस्थाया अनुपपन्नत्वे हेत्वनुपन्यासात् । स्वयमुपन्यस्तमिति चेत्, स्वयमुपन्यासादपि मूल एव हेतूपन्याससिद्धयनुगुण- ज्याख्यानस्यैवोचितत्वात् । दर्शितं च तथैवाग्माभिरितः पूर्वम् । शून्यातिरिक्तस्य जगति भास- விட வேறுபட்டதும் அன்று என்று அவன் மறுப்பது நமக்கும் உடன்பாடே. அநுகூலமே. அப்படிக் கூறுவது ஸர்வப்சமாணவிருத்தமன்றோ. ஆகையால் இந்நால்வகையிலும் உலகம் சேராதென்றுகொண்டு ஐந்தாவம்தாருவிதம் கற்பிக்கக் காரணமே கிடையாது. இவன் ஸ்வ பக்ஷத்தை ஸாதிக்கும் ஹே து உண்மையான தாயின், எல்லாம் சூர்யம் என்ற கக்ஷி, தொலைந் தது, தன் ஸித்தாந்தவிசோதம் வரும். பொய்யாகில் - “இது ல்யவஹாரத்திற்கு மட்டில் coops व्यवस्थैकं Go परपक्ष माध्यमिकभङ्गाधिकारः 9 125 Goo wnGov Gan♚mápen अविद्यासिद्ध, संवृतिसिद्धां भ्रान्तिसिद्धनां vv. अपरमार्थसाधक 3G स्वपक्ष सिद्धि- Gunvants सिद्धिकंऊ के mps. Sg परपक्षवाधकयुक्ति परमार्था परमार्थविकल्पदूषण ठाG Ganनांना. மற்ற வாதியோடு வாதம் செய்யவும் இவனுக்கு யோக்யதை இல்லை. सर्व Gual साधना दूषणanॐॐ प्रयोगि- मानस्यान्यस्य तदनङ्गीकृतत्वाच्च । सर्वे हि शून्यं तन्मते इति । ननु प्रपञ्चमिध्यात्वसाधकप्रमाणेन परमार्थेनेच भवितब्धमिति नायं निर्बन्धः, रज्जुसर्पमिथ्यात्वस्य सर्वभ्रमोत्तरजात भूदळनबुध्द्याप्य- परमार्थभृतया साधनात् । ततश्यामदुक्ततुच्छत्वाद्यनुमानैरपरमार्थैरपि प्रपञ्चशून्यत्वं सिद्धयत्येवे- त्यत्राह” अपरमार्थसाधक… Go इति । अयमाशय:- सर्पमिध्यात्वस्य अपरमार्थभूतभूदन- बुद्धयासाधनेपि तन्मिथ्यात्वस्यापि तद्युद्भ्युत्तरजातापरमार्थाम्बुधारायुध्या साधनवत् अपरमार्थ प्रमाणानां क्वचिदप्यपरिनिष्ठिततया त्वदुक्तापरमार्थप्रमाणेन त्वन्मतसिद्धिवत् तदुपरि मदुक्तेनापि प्रमाणेन अप्रमाणतया त्वदभिमतेन मन्मतमपि सिध्येत् । उभयोरविशेषादिति । अत्र वक्तव्यं सर्वमनुपदमेबोक्तं- “खरूपासिद्धिदृष्टान्ता सिध्द्यादि दोपitam Goo निरस्तii” इत्यत्र । ननु पर- पक्षोपि सिध्येदिति कथमुच्यते । तत्रासाभिर्दूपण गणोदाहरणादित्यत्र स्वपक्षसाधकयुक्तौ परमार्था- परमार्थेविकल्पेन दूपणवत् परपक्षवाधकयुक्तावपि तत्वाव्यमित्याह - Qiun परपक्षबाधक- युक्तीति । परपक्षयाधिकायुक्तयश्चेत् परमार्थाः, तदा सर्वमपरमार्थ इति सिद्धान्तभङ्गः । यद्यपर- मार्थाः, तर्हि अपरमार्थानामव्यवस्थितार्थकतया ताभिः परपक्षचाधमत्रत् परोक्तयुक्तिभिः स्वमतमपि वाध्यतान्नामेति भावः । एवमस्मिन्नविकारे एतावता माध्यमिकानामन्धः पन्थाः प्रतिहतः । तत्त्रेयं चर्चा विस्त- रशः कमुद्दिश्य कृता । न हि माध्यमिकमेव समुद्दिश्य, वक्ष्यमाणानुपपत्तेः । नाप्यन्यम्, अन्यः क इति निर्धारणाभावादित्याशङ्कयाह- सर्वJuli 20 इतेि । puti - सर्वास्तित्ववादिनो वयम् । உண்மை எனக் கருதப்படும்” என்று ஒத்துக்கொண்டாலும் உண்மையில் பொய்யான அத னால் ஸ்டைக்ஷம் ஸித்தியாது. சூன்யமான தத்வத்திற்கு அவித்யை முதலியவைகளோடு ஸம் பந்தம் கூடாதாகையால் உலகிலுள்ளவை உயர்ந்த அவித்யை நடுத்தரமான ஸம்வ்ருதி, மோசமான ப்ரமம் இவைகளால் தோன்றுபவை என்று பிரித்துக்கூற விசகில்லை பொய்யான ஹேதுக்களால் தன் மதம் ஸித்திப்பதுபோல், பிறர் மதமும் குதிரலாமே இப்படியே வொய்- யான கண்டனங்களால் பிறர் மதம் போம் என்கிறவனுக்கு அவைகளாலேயே தன் மதமும் 30. எல்லாம் சூஜ்யம் என்பவனைக் குறித்து நாமொரு ஹேது எப்போதாகிலும் எதற்கா கிறும் சொன்னால் அதை அவன் கி யாதென்று தட்டிக்கழிக்கமாட்டானா? என்னில் ப்ர- 124 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ En, pop असिद्धयादि हान्यवस्थै gemagnus Div. अचेतनपशुमृगयालोन्मत्तादि शिष्यादिका कंठ Gandvs2uospor. अर्थñoop “अधिकारो ऽनुपायत्यान्नचादे शून्यवादिनः " साधनं सर्वास्तित्वसाधनम् । दूषणं - सर्वशून्यत्वदूषणम् । असिद्धयादीति । पक्षसाध्यहेतुदृष्टान्ता- सिध्द्यादीत्यर्थः । आदिना व्यभिचारादिग्रहणम् । तस्य सर्वानभ्युपगन्तृत्वादिति भावः । अथळां निरसिur adioli इति । माध्यमिको निरस्येत्किलेति मध्यस्थानामियमतिशङ्का बोध्या । वस्तुतस्तु माध्यमिको न पगन् निराकर्तुं प्रभवति । स यदि परोक्तनिरसने हेतृनुपन्यस्यति, गतं तर्हि सर्वशून्यत्वेन | तूष्णींभावे च परोक्तमनुमतं स्यात् । अप्रतिषिद्धमनुमतमिति न्यायात् इति । तदुक्तं तत्त्वमुक्ताकलापे- “यस्सर्वं नाभ्युपेयात्स्वपरमत विदा केन किं तस्य साध्यमि” त्यादिना । समाधत्ते- आभासानाभासादीति । आदिना स्वपक्षपरपक्षादिर्गृह्यते । परस्परविरुद्धवादिनोर्व्यव हारः कथेति सामान्यत स्थिते स्वपक्षस्थापनाहीनवितण्डाख्यतद्विशेपस्य प्रामाणिकेप्सासु शङ्कितु- मध्ययोग्यतया सुदूरनिरस्तत्वात् वादजन्य परिशिष्टाविति, तत्र जल्पाख्यकथायाः स्वपरपक्ष- साधनबाधनवत्याः विजिगीपया क्रियमाणायाः प्रमाणाप्रमाणव्यवस्थावत्स्वेव प्रवृतिरिति न माध्यमिकं प्रति अस्माकं व्यवहार इति भावः । इत्थं जल्पकथायां तस्यानधिकारमुक्त्वा वीतरागः— कथारूपचादेप्यनधिकारमाह- Dura इति । व्यवहारव्यवस्थ] इति अनुवर्तनीयम् । वाद ॥ é इत्यपिना जन्पानधिकृत्तस्य चादानधिकारः कैमुनिकन्यायसिद्ध इति सूच्यते । नन्यस्त्विदं वस्तुतत्त्वम् । तदिदं करमा उपदिश्यते । यदि माध्यमिकायैव, तर्हि सिद्धो वादाधि- कारस्तस्य । तथा च घट्टकुट्यां प्रभातमिति चेदाह अचेतनेति । अचेतनादिक्रम विन्यासस्यायं मायः - ज्ञानमामान्दशून्यस्याचेतनस्य यथा वादानधिकारः तथा क्षुत्पिपासादिपरिहारार्धज्ञानमात्र- चतामपि पश्चादीनां वादानधिकारः । यथैषां वादानधिकारस्तथा ग्रहणधारणपाटवमात्र शालिनामपि घालानाम् । तथैव प्रत्यवस्थानयोग्यवयोवस्थानामपि अयथायथग्रला पिनामुन्मत्तानां, वादाङ्गवैकल्या- दिति दृष्टान्तस्वारस्यं बोध्यमिति । शिष्यादिक इति । आदिना श्रेयोर्थिनां ग्रहणम् । अत्र कथानधिकारवाद, चण्डमारुतं- “ननु कथाप्रवर्तकसमवायो हि कधाधिकारः । प्रवर्तिका च मानादिसाधकताबुद्धिः । सान्भ्रमः प्रमा वेति न निरूपणमर्हति । तथा सत्यन्यतरसाधकानां - மாணம் அப்சாணம் என்ற பிரிவை ஒப்புக்கொண்டவரை நோக்கியேதாம் நாம் சொல்வோம் இசையாத இன்னோடு வாதமும் வைத்துக்கொள்வதில்லை. அசேதாம், பசு, ம்ருகம், குழந்தை- பித்தன் இலைகளுக்குப்போலே இம்மதத்தவனுக்கும் வாதாதிகாரமில்லை என்று நம் சிஷ்யர்- களுக்குச் சொல்றுமத்தனை. இதையே ‘சூர்யவாதிக்கு உபாயம் சூக்யமாகையால் வாதாதி निरसिwn? 676060- आभासानाभासादिव्यव- साधनदूपण प्रवृत्त aani goon C@G वाद- Gung यादाधिकार 1माध्यमिकमाधिकारः संग्रहित सर्व तुच्छ appliagnor एष्टार्थव्यापार 12%
• सर्गमोक्षाद्यर्थप्रवृत्ति प्रतिपेधिकं GunGau नित्यसिद्धशून्यत्व ं साम्य… आभासत्वनियमेनान्यतरवादिनस्साधकता भ्रमस्यापि नियततया कथाया एवोच्छेदात् । तथा च शून्यत्वाभ्युपगमाभासत्वनिबन्धनयोअमयोरविशेषात् इतरेपामित्र माध्यमिकानामपि अस्तु कथा- धिकार इति चेन्न । निजमतरीतिसिद्धमसाधकत्वम विगणय्य कथामधिकुर्वन्तरिच्छन्ननासा इव न प्रेक्षणीया इति मनीपया शिष्यान्प्रत्युपदेशादि"ति । अत्र तान्त्रिक सम्पतिमाह अर्थ : इति । “सर्वथा सदुपायानां चादमार्गः प्रवर्तत” इति पूर्वार्धम् । सदुपायानां प्रमाणतर्काभ्युप- गन्येणां चादमार्ग:- अत्र वादशन्द: जल्पस्याप्युपलक्षकः । संग्रहि311- मीमांसकांइश्लोक- वार्तिक इति शेषः । ननु माध्यमिकस्य कथानधिकारवचनं न युज्यते । “सर्वशानुपपत्तेश्चे” त्यादिना तनिरसनप्रवृत्त मूत्रकाराशय विरुद्धत्वात् । न च तत् शिष्यादीन्प्रत्युपदेशमात्र मिति वाच्यम् । तत्सूत्रभाष्ये “माध्यमिकः प्रत्यवतिष्ठते” इति कथनात्, “किम्भवान् सदिति वा प्रति जानीते… सर्वथा तवाभिप्रेतं न सेत्स्यतीत्यादौ भवद्युष्यच्छच्दादिप्रयोगाच तत्रैव सम्मुखीकरणेन सम्बोध्यत्वावगमान् इति । अत्र चण्डमारुते महाचार्या वदन्ति शिष्यान् प्रत्युपदिश्यत इत्यनेन- “सर्वत्र शिष्यान्यत्येवोपदेशः क्रियते । मायिककुतकेंन्द्रजालैस्सात्त्विकान् कुयोवशमानयेयुरिति तेषु अधिकारमारोप्य तैस्सह विवादाभिनये कृते शिष्याणां हृद्यता भवतीति तदभिनयोपि कचित् क्रियत इति मुच्यत” इतीति । सर्वसिद्धान्तसंग्रहे शङ्कराचार्यैरप्युक्तं त्वयोक्तसर्वशून्यत्वे प्रमाणं शून्यमेव ते । अतो वादाधिकारस्ते न परेणोपपद्यत” इति माध्यमिकं प्रति योगाचारोक्ति “रिति । एवं दिरेण माध्यमिकस्य तच्चं प्रतिषिध्य अथ तदाचारमपि दूषयति- सर्व तुच्छ इति । Gा एवं ज्ञात्वापि खयमेव । विपयस्य तुच्छत्वज्ञाने प्रायः प्रवृत्तिर्न संभवति । तथा- प्ययं तथाभूतेषु दृष्टार्थेषु भोजनादिषु प्रवर्तत इति तद्रीत्या स्वर्गमोक्षाद्यर्थमपि प्रवर्तताम् । तुच्छ- त्वाचत्र न प्रवृत्तिचत् अत्रापि मासाभूत्सा तत एव हेतोः । न हि चार्वाकयत् सत्यं स्वर्गादितु तुच्छमित्यङ्गीकरोषि येन दृष्टार्थे प्रवृत्तिः स्वनाऽचि व्यवतिष्ठेयाताम् । ततश्च “…तुच्छaar ब ंpgb31 स्वर्गमोक्षादिपारलौकिकफलार्थप्रवृत्तिका Galingar- Aba” इत्यादिना स्वर्गमोक्षादिप्रवृत्तिदूषणं माध्यमिकानां न युज्यत इति भावः । माध्यमिका- गगप्रणयनयपि निष्प्रयोजनमित्याह - नित्यसिद्धशून्यत्व इति । आगमानामपव गोपायप्रदर्शनार्थ- காரமில்லை என்று பிறரும் கூறினார்கள். எல்லாம சூந்யம் Goarasarinaa एमालउ, injuipp 1 லாம். அதுவேண்டாமென்னவேண்டுவதில்லை. என்றுமுள்ள நிலையான சூர்யத்வம் மோக்ஷம் 126 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने GOT GOLDUNGGO स्वशास्त्रcoo निष्प्रयोजन, सत्यताभ्रमणं तुच्छ भक्रंण क्रकं Go gi माध्यमिकपक्ष mp वेदान्तसूत्रकार “सर्वथाऽनुपपत्तेश्च” ना Bp सूत्र ॥G60 निरसिद्धां शुद्धं " " 60 & LG सर्व- तया; स्वन्मते च नित्यसिद्धशून्यतापत्तेरेवापवर्गत्वात्, अभावस्वभावायाः तस्याचा हेतु साध्यत्वेन शास्त्रकरणं व्यर्थमित्याशयः । ननु मणिमलप्रक्षाळनन्यायेन शून्यतास्वरूपाचारकप्रपञ्चसत्यताभ्रम- : निवृत्तये मोक्षशास्त्रारम्भ इति चेत्तत्राप्याह- सत्यताभ्रम का इति । तुच्छस्य यथानोत्पाद्यत्वं नथा न विनाश्यँत्वमपि; अभाव स्वभावत्वादेव । अतस्तदर्थमपि न प्रयतनीयम् । अस्य तुच्छत्वा- नङ्गीकारे पुनरपसिद्धान्तप्रसङ्ग इति तात्पर्यम् । एतन्मतनिराकरणे सूत्रं प्रमाणयति- माध्यमिक पक्षॐ ॐ इति । सर्वथानुपपत्तेश्च भवदभिमतं सर्वशून्यत्वं न संभवतीति सूत्रार्थः । अत्र कैधि- द्धाप्यकारैः शून्यवादस्यात्यन्तदुर्बलतया अनिराकर्तव्यत्वं मन्वानैस्सर्वाणीमानि सूत्राणि चान्तर- निराकरणपरतया व्याख्यातानि । अन्यैश्च " नासतो दृष्टत्वादित्यादीनि मूत्राणि माध्यमिकखण्डन पराणि विवृतानि । तदिदमुभयं व्याख्यानमत्रार्थतो निरस्तं भवति । विस्तरस्तु जिज्ञासुभिः श्रुत- प्रकाशिकादावनुसन्धेयः । अथ “आदौ शारीरकार्थक्रममिह विशदं विंशतिर्वक्तिसाग्रे” ति स्वकीय- मासे आद्यदशकद्वयेन वेदान्तार्थ प्रकाशयतः परांकुश दिव्यसुरेश्वक्तिमपि सूचयति - alry इति । 2_ar Gorgaा अशा बाग की 20 ब⇒ श्रशगतुयाएं 2 வருவுகள், உளனென இலனென இவை குணமுடைமையில், உளவிருதகைமையோடு ஒழி alvir uriGp. इति पूर्णगाथा । एतदर्थश्च 2Gral 2 - ईश्वरोऽस्तीति यद्युच्यते, तदा यस सम्वाख्यधर्मविशिष्टतयाऽस्ति । 2. बागळी - ईश्वरो नास्तीति, aaib - यद्युच्यते । अत्रापि D. - इत्यनुषज्यते । तदानीमपि नास्तित्वधर्मविशिष्टतयाऽस्त्येव सः । निरुपाधिकनिपेधा- योगान् देशकालस्य भावविशेषादिना स नास्तीत्युक्ते, तादृश एव स देशकालान्तरादिपु सिध्द्य- तीत्यभिप्रायः। यंग युकां - इमानि स्थूलरूपवन्ति वस्तूनि तस्य स्थूलं शरीरम् । मुश्क जराबातुब- इमानि सूक्ष्मरूपाणि वस्तुनि तस्य सूक्ष्मं शरीरम् । अस्तीत्यत्व स्थूलशरीरकोऽस्तीति, नास्तीत्यत्त्र सूक्ष्मशरीरकोस्तीति च तात्पर्यपर्यवसानात् उभयथापि ईश्वरस्य सनायोग एव । तदेतदाह- 2GG- अस्तित्वनास्तित्वे, 21 Qoutes- इमे द्वे अपि यस्मात् पदार्थगुण धर्मौ भवतः । तस्मात्- amGunG- एतादृशोभया- काम्योगेनाप्यस्त्येवेश्वर इति भावः । uriG बी- सर्वं व्याप्याश्रकम्प्यस्तिष्ठति । इति । । என்பவனுக்கு அது ஒன்றாலும் ஸாதிக்கக் கூடாதாகையால் மோக்ஷசாஸ்த்சம் விண். அதற்கு விலக்கடிகளாயுள்ளவைகளும் துச்சங்களாகையால்’ அவைகளைப் போக்கவே சாஸ்த் शरीरपरतच्यसत्यतोदाहरणमुख BG परिus. माध्यमिक भङ्गाधिकारः 127 निराकरिpni “प्रतीतिश्चेदिए।” लोकलंक - மானமிலை மேயமிலை யென்றும் மற்றோர் வாதநெறியீலை என்றும் வாதுபூண்ட தானுமிலை தன்னுரையும் பொருளுமில்லை தத்துவத்தின் உணர்த்திசெயமும் இல்லை என்றும் வானவரும் மானவரும் மனமும் வெள்க வளம் பேசும் மதிகேடன் மத்திமத்தான் தேனனெறிகொண்டனைத்தும் திருடாவண்ணம் செழுமதிபோலெழுமதியால் சேமிப்போமே. 15 इति श्री कवितार्किकसिंहस्य सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेकटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिषु श्रीमत्परमवभङ्गे माध्यमिकभङ्गाधिकारस्सप्तमस्सम्पूर्णः ॥ कवितार्किक सिंहाय कल्याणगुणशालिने । श्रीमंत वेङ्कटेशाय वेदान्तगुरवे नमः ॥ I Dali- इत्याद्यभिप्रेत्य “सर्वशरीरे “त्युक्तिः । अयं बहुव्रीहिः । उदाहरणमुखेनेति । सर्व- शरीरिणोत्र 20- इति सत्तायां सत्यतारूपायां कथितायां तच्छरीरभृतप्रपञ्चसत्यताप्यर्थतो लभ्यत एवेति उपलक्षणमिदमुक्तमिति भावः । एवमेतन्मतनिरासस्य श्रुतिप्रामाण्यप्रतिष्ठापनमेव परमं प्रयोजनमिति दर्शयितुं भट्टपराशरपादानां श्रीरङ्गराजस्तवस्थं लोकमुदाहरति- प्रतीतिथे- दिष्टेति । “प्रतीतिश्चेदिष्टा न निखिलनिषेधो यदिनकः निषेद्धातो नेष्टो निरुपधिनिषेधस्सदुपधौ । निषेधेऽन्यत्सिध्येद्वरद ! घटभङ्गे शकलवत् प्रमाशन्ये पक्षे श्रुतिरपि मतेऽसिन्धिजयता” मिति पूर्ण- श्लोकः । तदर्थथ प्रमाणतः प्रतीतिजननस्थानपोतव्यत्वात् साचेत्परमार्थत्वे नेप्यते, न तहिं निखिलनिषेधस्त्वया कर्तुं शक्यः । सर्वान्तर्गतस्यैकस्य सत्यत्वात् । यदि न या परमार्थः, नहिं को निषेद्धा ! किं निषेध्यमित्यपि भाव्यम् । प्रतीतिप्रमाणकस्य सर्वस्य तदभावेऽभावात् । अतो निरु- पाधिकनिषेधो नेष्टः । इहेदानीं नास्तीति सोपाधिकनिषेधे स्वीक्रियमाणे प्रमाशुन्य चौद्धपक्षे अन्यत्रा- न्यदाऽन्यत्सिध्येत् । इह घटो नास्तीत्युक्ते तच्छकलसिद्धिवत् । तथाचास्मिन्नपि मते स्वग्रामाण्य- प्रतिषेधकस्य कस्यापि परमार्थतः अभावेन श्रुतिरपि निराबाधं विजयतामित्यशास्त इति । एवं माध्यमिकमतभङ्गं विधाय चोरसकाशात्सद्धनमित्र माध्यमिकात् सिद्धान्तरसंरक्षित इति स्वार्थतां साधया गायति - 101611820 Gui20 इति । लमाणप्रमेयविभागः, वादाङ्ग- ங்கள்” என்பதும் தவறு, வேதாந்தஸு-இத்ரகாரரும் “இம்மதம் எவ்விதத்திலும் சரியன்றும் என்று சொல்லி நிசாசரித்துள்ளார். கம்மாழ்வாரும் உளனெனில் உளன்” என்கிற பாசுரத்தில் ஸர்வலோகசபிரகனான பகலானை உண்டென்று கூறும் முகமாக இம்மதரிசாக்கணம் பண்ணி னார். பத்திச்சேதிஷ்டா” என்ற பட்டர் ச்லோகத்தையுமிங்கே அநுஸந்திப்பது. • 188 देशिकाशय प्रकाशव्याख्यासहिते परमतमने 9 भूतसभ्यानुविधेयवादिशतिवादिव्यवस्था, कथाविशेषव्यवस्था निरूप्यनिर्णयः इत्यादिकं स नास्ति । किम्बहुना बादस्य वक्ता खयं खोक्तिः तदर्थाश्च न सन्ति । तत्त्वनिर्णयः जयपराजयादि- कश्च नास्ति । sufi न इत्यस्य aarcus i इत्यनेनान्त्रयः । एवंविधविपरीतवादेन चतुर्दशं साक्षिभूतेषु देवेषु सभायां श्रोतृपु खस्यान्तरात्मनि च विलज्जमानेषु साटोपं व्यवहरतः मन्दबुद्धेर्माध्यमिकस्य स्तेनाचरितमार्गेण यथा प्रमाणिकाथापहारो न भवेत् तथास्माभिः प्रबोध- सुधाकरोदयेन संरक्षितभिति गाधार्थः | Gori Gori सन्धौ एकन कारलोपो भाषा- गाम् । स्तेनाचरितः पन्थाः । स्तेनानां चेष्टितस्य चन्द्रोदयोहि प्रतिबन्धकर इति Grg Gur- Googo इति तस्य दृष्टान्तत्वेन कथनम् । तदिदं पादुका सहस्रपि- “गोमायूनां मलयपचने तगणां हिमांशी, दुर्वृत्तानां सुचरितषये सत्पथे, त्वत्सनाथे । तच्चज्ञाने तरळमनसां शार्ङ्गिणः पादरक्षे नित्योद्वगो भवति नियतेरीदृशी दुर्विनीतिः” इत्यन्वग्राहि । | वेदान्तसरिरित्थं माध्यमिकावद्धयुक्तिभिः वलप्तम् । पक्ष चतुष्कमुक्तं प्रकटीकुरुते पञ्चतापन्नम् || चादाहवेषु नित्यं मोदावहनिगममाळिगुरुमूक्तिम् । व्याख्याय सप्तमेऽस्मिन् अधिकारे निर्वृतोस्मि गुरुकृपया ॥ . इति श्री वत्स शायनस्य, देशिकचरणपरायणस्य नारायणस्य कृतिषु श्री परमतभङ्गव्याख्यायां देशिकाशयप्रकाशाख्यायां सप्तमो माध्यमिकभङ्गाधिकारस्संपूर्णः ॥ ॥ शुभं भूयात् ॥ (பாசுரத்தின் கருத்து) ப்ரமாணம், ப்ரமேயம், வாதவ்யவஸ்தை. வாதுபூண்ட தான் என் சொல், சொற்பொருள். தத்வஜ்ஞாநம், ஜயம் இவையொன்றுமில்லை என்று, சாக்ஷி - களான தேவாம். கேட்கும் மனிதரும், தன் மனமும் இதையொப்பாது வெட்கிக் குனிய, ஆடம்பரமாகப் டேசும் மதிகெடன் மத்திமத்தான், திருட்டு வழியில் இவ்வுலகை அபஹரித்து சூன்யம் என்று ஸ்தாபிக்கமுடியாதபடி முழுமதிபோல் எழும் எம்மதியால் காத்தோம் என்று இவளிதம் ஸ்ரீ மமதபங்கத்தில் மாத்யமிகபங்காதிகாரம் தமிழ் மொழிபெயர்ப்பு முற்றிற்று. } ॥ भ्राः ॥ श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः श्रीमते रामानुजाय नमः ॥ श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः श्रीमान् वेङ्कटमाथायः कवितार्किककेसरी | वेदान्ताचार्यचय मे सन्निधत्तां सदा हृदि । परमतभङ्गे योगाचारमतभङ्गाधिकारः - 8,
- முற்றும் சகத்திலதென்றே பகட்டிய முட்டரை நாம் சுற்றும் துறந்து துறையில் நின்றே துகளாக்கியபின் மற்றென்றிலது மதிபலவுண்டென்று வஞ்சனையால் சற்றும் (சத்தும்) துறந்த யோகாசாரனைச் சிதைக்கின்றனமே.
- श्रीः
- श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः
- ॥ * ॥ देशिकाशयप्रकाशः - परमतभङ्गव्याख्या ॥ * ॥
- कृपां वेङ्कटनाथस्य कामपि स्पृहयामहे ।
- यदधीना बुधानान्तु सदा सर्वार्थसिद्धयः ॥ १ ॥
- ग्रहणं विपयस्तदाश्रयश्चेत्यखिलस्यापि खलापलापलाभे । तमपास्य गुरुर्धियोतिरिक्तं न किमप्यास्त इतीदमप्यपाह ॥ २ ॥
- द्वैतीयांक बौद्धं विषयविहीनां मतिं च मन्वानम् ।
- नीचं योगाचारं निराकरोत्यद्य निगमचूडार्यः ॥ ३ ॥
- वृत्तवर्तिष्यमाणे गाधयैकया संगृह्णन् तयोस्संगतिं च सूचयति । ria इति । जगत्समस्तं शून्यमिति, Uiyu- स्ववचनेन परान् व्यामोहयतः । FLLDJ- मूढान् माध्य- सिकान् । अनेन, परवञ्चनार्थं प्रवृत्तावपि चतुष्कोटिविनिर्मुक्ततत्वोक्तथादिना स्ववचनादिविरोध- फ़लनात् न परप्रतारणसिद्धिः, प्रत्युत स्वमौढ्यमेत्राविष्कृतमिति सूच्यते । bp piga- चयं सर्वतः परिहृत्य, mo.puli jory - न्याय्ये पथि स्थित्वा, अarnhub- चूर्णकृतवन्त- स्स्सः, तदनन्तरश्च | inpiGging इत्यादि । नानाकारा ज्ञानसन्ततयस्सन्ति, तदतिरिक्तं न किञ्चिदस्ति, इति वादिनं, कूटयुक्तिभिस्मन्तं बाह्यपदार्थम् अपलपन्तं योगाचारं विध्वंसय. म इत्यर्थः ।
- I
- ·
- 150
- •
- देशिका शयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- माध्यमिक 50
- முன் மதத்தில் இதற்கு வாசி कार्यकारणभावादिकाचार्याक. सर्व
- Gai, ज्ञान Gaon copa. भई
- Gor दोष
- कार्यकारण-
- अत्र पादादौ सर्वत्र “GDI 21 " इति द्राविडभापाव्याकरणप्रसिद्धप्रास विशेपला भाय, चतुर्थ- वादादी “४ ठाठा” इति पाठे अभीप्सिते, ज्ञानातिरिक्तं किञ्चिदप्यपलपन्तं इत्यर्थो भाव्यः । अस्माभिस्तु पूर्वं “Jhath o” इति पाठाश्रयणेन सन्तं बाह्यार्थम् अपलपन्तम् इति व्याख्यातम् । तदा पादाद्यैकरूप्यं कथंचित्सम्पादनीयम् । गाधान्ते “मी.कंवीओ pGw” इत्येव पाठः स्वरसः । न तु “NirporG” इति । तथा च विश्वापलापिमाध्यमिकमतस्य सर्व- विद्विष्टत्वेपि नास्मन्मतस्य तथात्वं, विश्वस्य ज्ञानाकारत्वस्थापनादिति पूर्वाक्षेपेण योगाचारोदय इति सङ्गतिविशेषसूचनं धोध्यम् । समनन्तरवाक्येनेदं स्पष्टीभविष्यति ।
- .
- अथ चार्वाक माध्यमिकयतखण्डनेनास्य योगाचारमतखण्डनम्य कृतकरत्वशङ्कामपोहितुं विपर्यवैलक्षण्यं प्रदर्शयन् तत्खण्डनं प्रतिजानीते- कार्यकारणभावेति । चार्वाकैः दर्शनानुरोधेन सर्वस्याकस्मिकत्वस्वीकारादिति बोध्यम् | GF1or. दोपina - तत्तदधिकारयोः सिद्धान्तभागो उक्ताः
- “तेभ्यश्चैतन्य’” मित्यादि स्वशास्त्रस्वाभ्युपगमविरोध दृष्टार्थप्रवृत्तिविरोधादयः ।
- Gun
- LuvijJ/- परिहर्तव्या इति प्रतीक्ष्य | ज्ञानGunpur… इति । अस्यायमाशयः- न सर्व- शून्यत्वं युक्तम्, जगदान्ध्यप्रसङ्गात् । तदुक्तं धर्मकीर्तिना - “अप्रत्यक्षोपलम्भस्य नार्थदृष्टिः
- । प्रसिद्ध्यति” इति । अपि तु स्वयं प्रकाश वेदनन्तावदङ्गीकार्यम् । तत्र च वेदनसन्ततौ पूर्वपूर्व- स्योत्तरोत्तरं प्रति कारणत्वादस्ति कार्यकारणभावः । तस्याश्च सन्ततेस्सर्वत्रैकत्वें सुखदुःखादि- व्यवस्थाचैयाकुली स्यादिति विचित्रा ज्ञानसन्ततयो वह्नचस्सन्तीति चाङ्गीकार्यमिति । अनेनोप- पाइनेन चार्वाक माध्यमिक व्यतिरेकसिद्धिः । ज्ञानGurrpujuma इति । एकशब्दप्रयो-
- ஸ்ரீமதே லக்ஷ்மீக்ருஸிம்ஹபாப்ஹ்மணே நம:
- ஸ்ரீமதே ராமாநுஜாய நம:
- ஸ்ரீமதே வேதாக்தகுரவே நம:
- ஸ்ரீ பரமதபங்கத்தில் யோகாசாரமதபங்காதிகாரம்-8
- (பாசுரத்தின் கருத்து) உலகம் முழுவதும் வெரும் சூன்யம் என்று பகட்டாகப் பேசிய மாத்யமிக மூடரை விரட்டியடித்து, நேர்வழியில் நின்று நாம் துகளாக்கியபின். ‘பல அறிவு அலைகள் உண்டு உண்டையாக அவற்றுக்குப் பற்றுக்கோடான விஷயங்கள் கிடையாது என்று வஞ்சனையால் புறப்பொருள்களைத துறந்த யோகாசாமனை இங்கு சிதைத்திடுவேர்ம்
- ·
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- 131
- भाचा कृuyi Ga G, सुखदुःखादिव्यवस्यैकं॥ ज्ञानसन्ततिका योगा- चार निरसि& Cm.
- இம்மதமிருக்கும்படி
- “अविभागो हि बुद्धपात्मा विपर्यासितदर्शनः । ग्राह्यग्राहकसंवित्तिमेदवा निवलक्ष्यते ॥” ला गात् एतन्मते ज्ञानस्य निर्विशेपत्वमभिमतं सुच्यते । ‘Go कार्यकारणभाव m. bhuji Gaving इति, कार्यकारणभावस्य साक्षात् ज्ञाननिष्ठत्वोक्तथा “अन्योन्यहेतुता चैव ज्ञानशक्तथोःन दिका’ : इति श्लोकवार्तिकोक्तसौत्रान्तिकसिद्धान्तव्यावृत्तिः फलिता । तत्र ज्ञानातिरिक्तशक्तिनिष्कणता- स्वीकारात् । तदुक्तं तद्वचारूपानन्यायरत्नाकरे सर्वचेदं ज्ञानातिरिक्तवासनाङ्गीकारेणोत्तमिति । सुखदुःखादीति । “नानात्मानो व्यवस्थातः” इति न्यायसूत्रोक्तरीत्येति भावः । योगा रेिति । एतदर्दिनामनिर्वचनं पूर्वाधिकारारम्भे विशदीकृतं वेदनीयम् । “नाभाच उपलब्धेरि “नि शारी- रकसूत्र भास्करभाष्ये तु " शमया विपश्यना युगनद्धवाही मागों योग इति योगलक्षणम् । शमयेति समाधिरुच्यते । विपश्यना सम्यग्दर्शनलक्षणा । यथा युगनद्वौ बलीवदों वहतः, तथा यो मार्गः (समाधि) सम्यग्दर्शनवाही स योगः । तेनाचरन्तीति योगाचारा इति व्युत्पच्यन्तरं प्रदर्शितम् बौद्धग्रन्थेषु माध्यमिकादिसंज्ञासिद्विप्रकारा अन्यथापि प्रसिद्धा दृश्यन्ते । तत्र युद्धस्य परिनिर्वाणा- नन्तरं तदुपदेशा मागध्यां भाषायां समग्राहिपत । तेषु सुत्तपिटक - विनयपिटका भिधम्मपिटकरूपं पिटकत्रयं सुप्रसिद्धम् । अथ च सुतपिटकानुसारी सूत्रोपदेश इति, विनयानुसारी विनयपरि- भाषेति, अभिधर्मानुसारी अभिधर्मविभाषेति च संस्कृतभापया ग्रन्था अशोकपुत्रकाले व्यरच्यन्त । तत्र विभाषाग्रन्थानुमारेण वैभापिकस्य सूत्रोपदेशानुसारेण सौवान्तिकस्य च प्रवृत्तिः । अथ कनिष्कस्य राजःकाले लङ्कात्रतारसूत्रादिदर्शितः महायानसमयः हीनयानसमयश्च तत्प्रतिस्पर्धिनी प्रादुर्वभूवतुः । तत्र पूर्वस्मिन् निविष्टौ योगाचारमाध्यमिकौ । तत्र योगाचारसंज्ञा च पूर्वाधिकारे, अत्र चानुपदं द्विधा निग्वोचि । माध्यमिक शब्दार्थोप्यन्यथा माध्यमिक वृत्तायुदाहृतः- भावाभावान्त- द्वयरहितत्वात् सर्वस्वभावानुपपत्तिलक्षणा शून्यता मध्यमा प्रतिपत् । स मार्गों मध्यमः” इति । तेन सञ्चरमाणो माध्यमिक इति शेष इति ।
- I
- अथ तन्मतं तदनुवादिनां वचनेन विशदयति- अविभागोहीति । अत्र या इति
- இங்கு கார்யம் காரணம் என்ற முறை கிடையாது என்ற சார்வாகனுக்கும், ஸர்வம் சூன்யம் என்ற மாத்யமிகனுக்கும் நேர்ந்த கதி தனக்கு நேசலாகாதெனக் கருதி, அவர்களை விட வாசி தோன்ற ‘ஜ்ஞாநம் உண்டு. அதுவும் ஸுததுக்காநுபவ வேறுபாடுகளுக்காக ஆங்காங்கு அலையலையாகத் தொடர்ந்து தனித்தனியே ஒழுகிவரும், முன்னுக்குப்பின் காரண- காரிய உறவு முறையும் இருக்கிறது’’ என்று பேசின யோகாசாகனை கண்டிக்கிறோம்..
- 132
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- mia, “सहोपलम्भनियमादभेदो नीलतद्वियोः” mb us Gang अनुवदि के मुनय-
- • “त्वत्पक्षे यद्यपि स्वच्छ ज्ञानात्मा परमार्थतः । तथाप्यनादौ संसारे पूर्वज्ञानप्रसूतिभिः । चित्राभि- चित्रहेतुत्वाद्वासनाभिरुपप्लुतात् (उपलवात्) । स्थानुरूप्येण नीलादिग्राहाग्राहकरूपितम (द्वितम्) | पाठः अधिकः । उपरि “Garg” अनुचदिः gaiaaii इत्येव पाठः । न तु Gargi इति रहितः । अविभागत्वं ग्राह्यग्राहकरूपविजातीय भेदरहितत्वम् । नानाज्ञान- सन्तानाङ्गीकारेण सजातीय भेदसच्चात् | अद्वैतिनान्तु ज्ञानैक्यवादेन सजातीयभेदोप्यनिष्ट इत्य- स्मान्मताद्विशेषः । बुद्धधात्मा - बुद्धिस्वरूपम् । विपर्यासितदर्शनैः - भ्रान्तैः । ग्राह्मग्राहकसंवित्तयः- प्रशेय प्रमात् प्रमितयः । इवशब्देन ग्राह्यग्राहकयोर्मिथ्यावभासमाह । तर्हि नीलादिज्ञानानां निरा- लम्बनत्वप्रसङ्ग इति चेत्तत्राह- सहोपलम्भेति । “भेदश्च भ्रान्तिविज्ञानैर्डश्यतेद्वाविवाइये” इत्युत्तरार्धम् । " नान्योनुभाच्यो युद्धद्यास्ति तस्यानानुभवोऽपरः । ग्राह्मग्राहक वैधुर्यात्स्वयं सैव प्रकाशते ॥ इतिं पूर्वश्लोकः । नीलादिकं ज्ञानाभिन्नं ज्ञानोपलम्भसहभाच्युपलम्भवच्यनियमात् । ज्ञानात्मवादिमतेनात्मवदित्यनुमानं विवक्षितम् । तदुक्तं शास्त्रदीपिकायां- सहोपलम्भनियमोपि ज्ञानार्थयोरनियमोपलम्भव्याप्तं भेदं व्यापक विरुद्धोपलब्ध्या प्रतिपेधन् न भेटमुपस्थापयति । भिन्नानां घटपटादीनामनियतसहोपलम्भनत्वात् । न चासिद्धः वैद्योपलम्भसमये वित्तेरुपलम्भ इति वाच्यम्, उत्तरकाले सदैव ज्ञानेन विपयस्मरणदर्शनात्, ज्ञातो घट इति । न चाननुभृतस्मरणं संभनति” इति । भ्रान्तिविज्ञानः भ्रान्तैः । अद्वये एकस्मिन् चन्द्रे । द्वित्वग्रहणवत् भेदोपलम्भोपि भ्रान्ति- रेवेत्यर्थः । तथा च नीलाद्यर्थाकारोपि परमार्थतः ज्ञानाकार एवेति, ज्ञानस्य स्वतस्साकारत्वान नीलादिज्ञानानां निरालम्घनत्वप्रसङ्ग इति भावः । एकस्य नानात्वेनावभासे कारणकथनमुखेनैत- न्मतमनुवदतां भट्टकुमारिलंपादानां वचनान्याह - 2016 Gardguling इत्यादिना । " त्वत्पक्ष " इत्यत्र श्लोकवार्तिकतव्याख्यानादिषु “मत्पक्ष” इति पाठो दृश्यते । तदा योगाचारस्य स्वानु- सन्धानमिदमिति बोध्यम् । स्वच्छः- विपयोपरागशून्यः । यद्यपि ज्ञानं परमार्थतस्वच्छं न नाना, तथापि पूर्वघटपटादिज्ञानप्रस्ताभिः विचित्रघटपटादिज्ञानाकारहेतुत्वात्स्वयं विचित्राभिर्वासनाभिः उपप्लवात् क्षोभात् भ्रान्तेरितियावत्, स्वानुरूप्येण, घटपटादिज्ञानाकारानुगुण्येन नीलघटादिग्राह्य- चैत्रादिग्राहक रूपितं (दूपितं ) प्रमात् प्रमेयोपरक्तं सत् प्रविभक्तमिव, नानेव उत्पन्न, भातं, नान्यं पर- मार्थभूतं बाह्यं घटादिरूपं पदार्थम् अपेक्षते इत्यर्थः । अत्र “ज्ञानात्मे “त्युपक्रमेपि, “तथापी” त्यादि-
- “புத்தியொன்றேயெனினும் அறியாதவர்களால். புலப்படும் பொருட்கள் எனவும், புலப்படுத்தும் ஆத்மாவெனவும் புலனாகும் புத்தி எனவும் மூன்ற வகை உண்டு என்று ப்ரமிக்கப்படுகிறது. ஒருங்கே தோன்றுவதால் அறிவின் அம்சமே பொருட்களும்.’’ என்று
- योगाचार मतभङ्गाधिकारः
- I
- 133
- प्रविभक्तमिवोत्पन्नं नान्यमर्थमपेक्षते ॥” 16 Gair. ॐ पक्ष @ उपलम्भस्वार- स्य, अनुमान साधि Gand मोक्ष विषयोपरागशून्यबुद्धि-. वाक्यभेदकरणात् “दूषितमुपपन्नम्” इत्याद्यनुसारेणेदमिति नपुंसकान्तविशेष्य पदमध्याहार्यम् । अत्र चासनया ज्ञानं, ज्ञानेन वासनान्तरं तेन ज्ञानान्तरमिति नानाज्ञानवासनामन्तानस्याभिनेतत्वात्, निरालम्बनवादिना माध्यमिकेनात्रान्योन्याश्रय दोषो नोद्घाटनीय इति दर्शयितुम् “अनादी संसार " इत्युक्तिः । तथा चानादित्वेन बीजांकुरादाविवेष्टत्वात् नात्र स दोष इति द्योतितम् । अत्र वासना : नाम क्षणिक विज्ञानप्रवाह एवेति वक्ष्यते । नातिरिक्ता सौत्रान्तिक मत इव । अत्र पूर्वपूवम् उत्तरो- तरस्य कारणम् । सजातीयघटादिज्ञानसन्तानेऽन्तिमं ज्ञानं, विजातीयपटादिज्ञानकारणं भवति । यथा बाह्यपदार्थसद्भावे सजातीयघटक्षणसन्तानेऽन्त्यःक्षणः विजातीयकपालक्षणोत्पादनशक्तः । एतन्मत- सारार्थचिचं श्रीभाष्यकारैर्देर्शित:- “यदुक्तं ज्ञान वै चिश्यपर्थ वैचित्रयकृतमिति, तन्नोपपद्यते । अर्थवत् ज्ञानानामेव साकाराणां स्वयमेत्र विचित्रत्वात् । तच स्वरूपवैचित्र्यं वासनावशात् । …… कथं वहिष्टघटाद्याकारः आन्तरस्य ज्ञानस्येत्युच्यते ? इत्थम् | अर्थस्यापि व्यवहार योग्यत्वं ज्ञानप्रकाशा- यत्तम् । प्रकाशमानन्य च तस्य साकारत्वमावश्यकम् । अन्यथा तस्य प्रकाशायोगात् । एकश्रायं नीलादिराकार उपलभ्यमानो ज्ञानस्यैव । तस्य बहिर्वदवभासो भ्रमकृत” इत्यादिना । अयञ्च भ्रमश्शारीरकशास्त्रार्थदीपिकायां निदर्शित:- " ननु सर्वस्याप्यान्तरत्वे वहिर्वदवभासः कथमिति चैत्र- उपरि स्थितानां नक्षत्रादीनामुद्यतां भूमिस्थत्यावभासवत् बाह्यत्वावभासस्य भ्रमत्वा” दिति । अथास्मिन्मते तत्सम्पतं प्रमाणं प्रदर्शयन् मोक्षस्वरूपमप्याह- Qiपक्ष इति । उपलम्भ- स्वारस्येति युक्तः पाठः । उक्त सहोपलम्भनियमस्वारस्येत्यर्थः । अनुपलम्भम्बारस्येति तु सर्वत्र दृश्यते । तत्र चोक्तरीत्या ज्ञानाकारा तिरिक्त नीलाद्याकारानुपलब्धिस्वारस्येति कथंचिभ्यख्येयम् । अनुमान [] zal Jgy इति । तदुक्तं सर्वदर्शनसंग्रहे- " ग्राह्यग्राहक योरभेदश्चानुमातव्यः, यद्वेद्यते येन वेदनेन, तत्ततो न भिद्यते यथाज्ञानेनात्मा । वेद्यन्ते तथ नीलादय” इति । नन्वस्य मते का नाम मुक्तिर्भविष्यति ? एकाकारज्ञानसन्ततौ चरमेण अन्याकारज्ञानधारारम्भाङ्गीकारात् कदापि चिपयावभासविरामासम्भवात् । न च ज्ञानसन्ततेरेव कदाचिदुच्छेदान्माध्यमिकस्येव समुपपद्यत इति वाच्यम् । तथासति तन्मत इव स्वरूपोच्छिनेर पुरुषार्थत्वापातादित्यत्र, तत्सम्पताद्विलक्षणं स्वाभिमतं मोक्षस्वरूपगाह - Garg मोक्ष इति । एतदुक्तं भवति - ज्ञानमन्तते- இவன் சொன்னதை எடுத்துக் கூறுவோரும், “உன் பக்ஷத்தில் உண்மையில் ஒன்றேயான சுத்த புத்திதான். முன் முன் அநுபவவாசனைகளின் பலவிதப் பிரிவுகளாலே ப்ரமித்து ஆங்காங்கு உள்ளவாறு நிலம் வெளுப்பு முதலிய பொருட்களின் ஹண வேறுபாட்டை
- 134
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ
- Qilupu G भावि
- सन्तानस्फुरण ं. 25 उपायGang
- இவனுக்குக் காரிய காரண உறவு முறை கை கூடாது,
- poor ॐ ॐ चार्वाक api auna कार्यकारणभाव Ganor निर्वाहि कं Gaun (C) Goor of क्षणिकस्वलक्षणव्यक्तिनियम ७ कार्यकारणभाव Ganor- स्साकारत्वे पूर्वपूर्वज्ञानप्रभूतवासना वैचित्र्यमूलकत्वस्य प्रागुक्तत्वेनोपाधिकत्वात् समाध्यादिचले-
- • नानादिवासनोच्छेदे सति निरुपाधिकविपयोपरागशून्यघी सन्तानस्फुरणं भवतीति सैव मुक्तिरिति । तदुक्तं सिद्धान्तशिरोमणी- प्रागुक्तभावनावलादशेपवासनोच्छेदं विगळितेदमाकारा या ज्ञानधारा समुदेति, साऽनुभवकताना मुक्तिरिति । " विषयोपरागे” त्यत्न विपयशब्देन ग्राहकस्यापि ग्रहणं, तस्यापि कदाचित् ज्ञानविपयत्वात् । अथ तन्मतेन, मोक्षोपायमाह 2003 उपायDIऊ इति । Quju Ghalib ज्ञानसन्ततिस्वतो निराकारा इत्यादिविभाव्य । एतेन “एतद्धि पित्त- विज्ञानं यनीलादिकमुहिखेत् । तत्स्यादालय विज्ञानं यद्भवेदहमास्पदमित्युक्तविज्ञानद्वये चित्त- विज्ञानोपरागचिगमावश्यकतोक्ता । केचित्तु आलयविज्ञानेपि अहंभावानुवृत्तिविगमोऽपेक्षित इति वदन्ति । तदुक्तं “सवासनालयज्ञानानुवृत्तिर्बन्ध इप्यते । विशुद्वालय विज्ञानसन्ततिर्मोक्ष ईरितः ॥ इति ।
- अर्थतन्मतं विन्तरेण निरस्यन् प्रथमं तन्मते कार्यकारणभावाभ्युपगमं दूपयति- व्य इति । अन्वयश्चास्य “कार्यकारणभाव काळ.. इत्यन्त्र | ना- स्वस्य । इदच इत्यत्र वैलक्षण्येन्वेति । कार्यकारणभाव चोपलम्भानुपलम्भपञ्चकेन, सिध्यतीति तन्मतम् । | कार्यस्य खोत्पत्तेः पूर्वमनुपलम्भः, कारणोपलम्भादनन्तरमुपलम्भः, उपलब्धस्य नाशात् पश्चा- त्कारणानुपलम्भेनानुपलम्भ इति तत्पञ्चकक्रमः । तदुक्तं तदुत्पत्तिनिश्चयश्च कार्यहेत्वोः प्रत्यक्षो-. पलम्भानुपलम्भनिबन्धन” इति । अनिर्वाहमेव दर्शयति- ain or adroiळं इति । क्षणिकत्वम्- उत्पन्नमात्रस्य सत्तानुबन्धि, हेतुनिरपेक्ष विनाशप्रतियोगित्वम् । स्वलक्षणत्वं सजातीयविजातीय- व्यावृत्तं स्वत एव यत् । तत्स्वलक्षणमित्युक्तं विशेष इति निर्णयः” इत्युक्तं वशेपिधानां विशेष- படைகிறது. யதார்த்தமாக நிலம் முதலிய புறப்பொருட்கள் தேவைப்படா” என்று காட்டி னார்கள். இவன் இப்படிச் சொல்லக் காரணம் அறிவைவிட வேறாக புறப்பொருள் புலப்- படாததும், ஒருங்கே இசண்டும் கோன்.றுவதால் செய்யும் அபேதாநுமானமும்தான். இவன் கக்ஷியில் மோஷமானது- பொருட்கரைத் தோன்றச்செய்யாத சுத்த புத்தியின் சுடர். இதற்-
- கு காரணமும், “இப்படிப்பட்டது தத்வநிலை” என்று தெளித்து த்யானித்தலே.
- கரியகண உறவு இவன் கொண்டதும் நிர்வற்றிக்க இவனால் இயலாது. ஏனெனில்- இவலுக்கு ரஞசனங்கள் காலம்தோறும் மாறுபடும் உதிரிகள். தன்மையற்றவை. உதிரிछं गर्वभधूमादिक
- योगाचार मतभङ्गाधिकारः कार्यकारणभाव: Ganv
- ढाढÑon उत्तरक्षणांक के कारण Goniculum सन्तानैफ्य कंठ व्यवस्थापक Ganनांना 80%
- Gun com पूर्व क्षण अ
- 135
- fending अनुमान pii निर्मलoli.. शुuno " यस्मिन्नेव हि सन्ताने
- पदार्थवन् स्वतः विशेषान्तर निरपेक्षव्यावृत्तत्वं, निर्विशेषत्वमिति यावत् । व्यक्तिशब्दप्रयोगेण जातिपुरस्कृत नियमाभावस्युच्यते तन्मते वक्ष्यमाणरीत्या जात्यभावात् । ततश्चैतावता- लोक स्थिरयोईष्टान्तदृष्टसजातीययोर्द्वयोः पदार्थयोरेव, कार्यकारणभावावधारणात् तद्वैपरीत्येन, क्षणिक- : स्वलक्षणव्यक्तिविशेपयोर्नियमासिद्धिर्विवक्षिता । तथासति संभवन्तं दोपं दर्शयतिं - गर्दभधूमादि-
- t
- कंकु ं इति । क्वचित्पूर्वापरत्वाविशेषादित्यर्थः । तथा च सर्वार्थसिद्धिः- “सवं क्षणिकमिति चदतस्ते कस्यचित्किञ्चित्प्रति कार्यत्वमनन्तरभावित्वमात्राच्चेत्, त्रैलोक्योदरवर्तिनः पूर्वक्षणास्सर्वे तदनन्तरभाविनां सर्वेषां क्षणानां कारणानि स्युरिति । कचिन्नीलक्षणोपि अन्यत्र पीतक्षणकारणं स्यादित्यर्थः । एवं जातस्यातिप्रसङ्गस्या निष्टतमत्वाय स्वाभ्युपगमप्रतिकूलतामप्याह- अGI इति । अत्र क्वचित् “क्राळी” इतीदमधिकं दृश्यते । " तथा सत्येवे” त्यवधारणार्थकं वा भवतु | salms - इति । कार्यकारणभावस्योक्त त्या दुस्स्थत्वे " तादात्म्यतदुत्पत्तिभ्यामविनाभावः " “कार्यकारणभावाद्वा स्वभावाद्वा नियामकात् । अविनाभावनियमोऽदर्शनान्न न दर्शनात्” इति स्वाभ्युपगत कार्यकारणभावावधारण पूर्वकव्याप्तिप्रतिगन्धानासंभवेनानुमानं निर्मूलं स्यादित्यर्थः । तथा हि- न तावदन्वयव्यतिरेकाभ्यामेव व्याप्तिचीस्सुलभा, शतशस्तयोदर्शनेपि पार्थिवत्वलोह- लेख्यत्वादेर्वचमणी व्यभिचारात् । ततश्चाविनाभावनियमः - व्याप्तिः, अदर्शनान्न, दर्शनाच्च न- अन्वयव्यतिरेकाभ्यां केवलं न सिध्यति । अपि तु कार्यकारणभावाद्वा, स्वभावाद्वा तादात्म्यरूपात् नियामकात् गृद्यंते | यथा धूमाग्न्यो, वृक्षशिशु पयोश्चायं वृक्ष शिशुपाया इत्यादी इति तदभ्युपगमः । एवं च कार्यकारणभाववैयाकुल्यां नियामकाभावेनानुमानं निर्मलं भदेदित्याशयः । नन्वेकसन्ताने पूर्वक्षणा उत्तरक्षणकारणं भविष्यन्ति । ततथ न गर्दभधूपानद्योस्तत्प्रसङ्गः । सन्तानान्तरत्यादित्य- वाह - सन्तानैक्यॐॐॐ इति । सर्वक्षणिकत्ववादिनस्य देशकालस्थैर्यादेरप्यसिध्द्या एकदेश- कालप्रभवत्वादिरूपं सन्तानैक्यमपि दुर्बवमित्याशयः । एवं सन्तानैक्यस्य दुरुपपादन्वोक्त्या तदैक्यमवलम्ब्य सुखदुःखादिव्यवस्थाप्रदर्शक सिद्धान्तदीपिकावचनमपि निरस्तमित्याह- शुक्र- HITCGO इति । दृट्टान्तदार्शन्तिकेति । कार्यासस्य दृष्टान्तस्यापि क्षणिकज्ञानमन्तान रूपत्वेन, சுளுக்கு ஒருவித ஒழுங்குமுறையுமின்றி காரியகாரண எம்பந்தரு கொண்டால், நெருப்பின் காரியமான புகையைக் கழுதையின் காரியமாகவும் கூறலாம். அப்போது எல்லாம் எல்லா- வற்றிற்கும் காரணமாகி, காரியகாரண உறவு முறையே சிதறி அதன ஒழுங்கின்மேல் கட்டப்
- 136
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- आहिता कर्मयासना । फलं तत्रैव बभ्राति कार्पासे रक्तता यथा ॥” m G 60 दृष्टान्तदार्शन्ति- घटिया अन्वयव्यतिरेकसिद्धसामान्यनियम G6 कारणत्वादिकं Gan सामान्यरूप on guys व्याप्ति ग्रहिकं कंठं @GO माताyo Gani- ளாமையாலே கூடாது.
- तदैक्यव्यवस्थापकस्योक्तरीत्याऽसंभवात् लाक्षादिरञ्जकद्रव्योपरागकृतरक्तिनोऽन्यत्रापि प्रसङ्गेन, तन्निदर्शनेन, देवदत्तादिरूपालय विज्ञानसन्ततावपि कर्मवासनायाः पुण्यापुण्यरूपायाः ज्ञानवास- नाया भावनादेश्व व्यवस्था न सिध्यतीति भावः । नन्यन्य सिद्धान्तिनां कथं कार्यकारणभाव सिद्धि: ? अन्वयव्यतिरेकदर्शन सिद्धकार्यकारणतावच्छेदकजाति विशेपमूलकतयेति चेत्, ममापि तथैव स सिध्यत्वित्यत्राह - अन्वयव्यतिरेकेति । अयं भावः- प्रथमतस्तत्र तत्र व्यक्तिविशेषेषु अन्वयव्यतिरेकौ दृष्ट्वा, पश्चात् दण्डन्चघटत्वाद्यवच्छिन्नमामान्ययोर्नियमस्य प्राक्पश्चाच्च स्थिरेण केनचिद् नानव- धारणात् कार्यकारणभावसिद्धिर्वक्तव्या । तद्यद्यपि परेषां मते घटते । तव तु तत्सर्वं नोपपद्यते निर्विशेषक्षणिकविज्ञानवादिनः । व्यक्त्यतिरिक्तजातेर्ज्ञातृस्थैर्यस्य चानभ्युपगमात् । जात्यङ्गीकार- श्रवं बौद्धैर्दूपितः इतिशास्त्रदीपिका- " न याति न च तत्रासीत् न चोत्पन्नं (नास्ति पश्चात् ) न चांशवत् । जहाति पूर्व नाधारम् अहो व्यसनसन्तति” रिति । तदर्थश्च - स्थलान्तरे नूतनघटोत्पत्तौ पूर्वघटात् घटत्वजातिस्तत्र न याति, अक्रियत्वात् । न च तत् तत्र पूर्वमेवासीत्, तस्य घटस्ये- दानीमेवोत्पन्नतया, पूर्व निराधारतत्स्थित्यनुपपत्तेः । न च तत् इदानीमेव तेन सहोत्पन्नम् । अनित्यत्वापत्तेः । किञ्चानयोर्द्वयोरप्येक घटत्वजातिमन्वं युगपत्कथं सङ्गच्छते ? न चैकेनांशेन तत्र, घटत्वमस्ति, अंशान्तरेणात्रेति विरोधपरिहारः, अंशाख्यावयववच्त्वे तस्यानित्यत्वापातात् । किञ्च नापि पूर्वघटं परित्यज्य घटत्वं सर्वथाऽत्रागच्छति, पूर्वस्यापि घटत्ववच्वेन व्यवहारादित्य हो दुरन्ता दुःखसन्ततिर्जातित्रादिनामिति ।
- பட்ட அநுமான ப்ரமாணம் १५. யோடு வோறும். ஒரு தேசகாலாதிகளில் உண்டாம் அலை வரிசைக்குள்பட்டவைகளிடையேதான் சாரியகாரணபாவம் என்பதற்குச் சோ தேசகாலாதி- களுடைய ஒருமைப்பாட்டையும் நீ அங்கீகரித்திலை. ஆகையால் ‘‘எந்த அறிவின் அலை வரிசையில், முன் வினையின் வா ைபடருகிறதோ, அந்த அறிவு வரிசையில்தான் அதன் பயனாகிய நினைவு முதலியன உண்டாகின்றன, சாயமேற்றப்பட்ட பருத்தியினிடமிருந்துண்- டான காரியபரம்பரையில் சிவப்பு போல” என்று சொன்ன உதாஹாணமும், ““எல்லாம் நிலை நில்லாத க்ஷணிக பதார்த்தங்கள்” என்று கூறும் உனக்கு அமையாது. பலவிடங்களில் ஒப்புமை வேற்றுமை இலக்கணங்கள் சுண்டு, ஒரு ஒழுங்குமுறையைப் பின்பற்றி இவை காரியம் காரணம் என்று- நிலைநிற்கும் ஒரு அறிவாளி தேர்ந்து எடுக்கிறான் என்று பிறர் சொல்வர். நீ எதையும் ஸ்திரமாக ஒப்புக்கொள்ளாமையால், உன்னால் அப்படி அங்கீகரிக்க Guara.
- योगाचारमत मनाधिकारः
- இவன் ஜ்ஞாநம் என்றொன்று ஒப்பினதும் தப்பு.
- 137
- कार्यकारणभाव, ज्ञान सत्यत्व, पूर्वोत्तर काला सत्य. साध्य- सत्त्वादिकं भ्रान्तिरूपविकल्पमात्रसिद्धांकनां Go ज्ञानकुंकुल मायाचादि Ganvari नित्यत्वo po, माध्यमिक Gavari तुच्छत्वाGangu Gaनंगी नं வெளியுலகப் பொருட்கள் இல்லை என்றதும் தவறு.
- ज्ञान की स्वयं प्रकाश, 67 60 स्वयम्प्रकाशत्व ं प्रमाणान्तर निरपेक्षत्व-
- एवं कार्यकारणभावानिर्वाहेणैतन्मते स्वाभिलपितचार्वाकच्या नृभ्यसिद्धिमुक्त्वा, अथ ज्ञानतत्त्वाङ्गीकारेण स्वाभीष्टमाध्यमिकव्यावृत्त्य सिद्धिमप्याह- कार्यकारणेति । ज्ञानसन्ततिभेदस्य वासनाभेदोपाधिकत्वात् पूर्वापश्ज्ञानयोः कार्यकारणभावोप्यौपाधिक इति तात्पर्येण, तस्यापि विकल्पुरुमभ्रान्तिसिद्धत्वोक्तिः, न त्वत्यन्तमिथ्यात्वात् । अद्वैतिवैलक्षण्येन नानाज्ञानाङ्गीकारस्य- तन्मत प्रतितन्त्रत्वात् । ज्ञान सत्यत्व इति पाठस्वरसः । सत्र इति पाठे- प्ययमेवार्थो बोध्यः । ज्ञानस्यापि माध्यमिकेन मिथ्यात्वाभ्युपगमात्तद्व्यावृत्तये हि सत्यत्वं तस्यै- तेन स्वीकृतम् । पूर्वोत्तरकालासच्चमिति । क्षणिकत्वं हि ज्ञानम्य पूर्वोत्तरकालयोरसत्त्व एव भवतीति तदप्यभ्युपगमनीयम् । साध्यसत्त्वादीति । यत्पूर्वापरकालयोरसत्, तन्मध्येप्यसत्, शशविषाण- वदिति माध्यमिकमतखण्डनाय अनेन, ज्ञानस्य पूर्वापरकालयोरसतोपि मध्यकाले सच्चं साध्यते, अन्यथा जगदान्ध्यप्रसङ्गेन सर्वप्रवृत्यवसादादिति, मध्येसत्त्वस्य साध्यत्वेन निर्देशः । मध्य- सत्त्वेत्यप्यस्ति पाठः केपुचित्कोशेषु । आन्तिरूप विकल्पेति । तदुक्तं- कल्पनापोढमभ्रान्तं प्रत्यक्षं निर्विकल्पकम् । विकल्पोऽवस्तुनिर्भासादसंवादादुपलत्रः ॥ इति । निर्विकल्पक प्रत्यक्षमेच कल्पना- विरहितत्वात्प्रमा | विकल्पस्तु अवस्तुभासकत्वात्, असंवादात्- बाधात्, उपप्लवः- भ्रम इत्यर्थः । एतन्मते ज्ञानात्मस्वीकारेपि तस्य निर्विशेषत्वाङ्गीकारात् उक्तस्सर्वोपि धर्मरतरिमन् भ्रान्तिपरिकल्पित एवेति भावः । मायात्रादि नित्यस्य इत्यादि । ज्ञाने कार्यकारणभावस्य कल्पित- त्वोक्त्या तस्य नित्यत्वमेव फलतीति, तवाद्वैतिमतप्रवेशस्स्यात्, ज्ञानसत्यत्वादीनां भ्रान्तिसिद्धत्व- कथनेन ज्ञानतुच्छत्ववादिमाध्यमिकमध्याध्यासो वा स्यादित्यभिप्रायः ।
- एवमेतावता तदीयामान्तरज्ञानाभ्युपगमपरिपार्टी विपाट्या नदीयं वाद्यार्थमपि प्रमनन् प्रथमं ‘“अविभागोही " त्यादिनोक्तं स्वाकारस्यैव ज्ञानेन ग्राह्यत्वं दूपयति- ज्ञानी
- ஜ்ஞசரக்ஷணங்களிடையே நீ சொல்லும் காரியகாரண உறவு. முன்பின் காரியம் இல்லாமை, நடுவுள்ளமை, இவை அத்தனையும்,உன் மதப்படி பொய்யானவையாகையால், ஒன்று, ஜ்ஞாகம் அத்வைதப்படி நித்யமாயோ, அல்லது மாத்யமிகன் மதப்படி சூர்யமாகவோ இருக்க நேரிடுவது அல்லாஸ் வேறு வழியில்லை.
- 138
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- क्षणिकत्वादिका BnLLTown Goo सर्वसंग्राहकज्ञानान्तर | Gopu
- खांका-
- क ख
- Go ग्राह्य Guo6 60 स्वपक्षविरुद्ध सन्तानान्तर एकसन्तान पूर्वापरक्षण- GL6maGp ज्ञानः स्वस्वरूपातिरिक्तसत्य विषय Giri goraGgms.
- सन्तानान्तर ं प्राह्म660 Gun & शिष्याचार्य शत्रु मित्रयादिप्रतिवादि संव्यवहार DDC, एकसन्तानपरिशेष, भद्वैति
- m.
- एकस्थिरपरिशेष poonb. शुभ-
- इति । एतदुक्तं भवति यद्यपि ज्ञानसामान्यं स्वयम्प्रकाशं, तथापि, स्वरूपस्वरूपनिरूपकधर्माति- रिक्तस्य निरूपितस्वरूपविशेषणस्य कस्यापि तेन स्वयं प्रकाशप्रत्यक्षेण ग्रहणासम्भवात्, तनिष्ठानां प्रमाणादिवाह्यार्थानपेक्षत्व, क्षणिकत्वादि, विशेषणानां स्वाकाराणामपि स्वेन प्रकाशानुपपत्तेः, ज्ञाना- न्तरेणैव ग्रहणं वक्तव्यम् । तथा च गतं ग्राह्यस्य ग्रहणाकारत्वसिद्धान्तेनेति । तादृशज्ञानान्तर- धर्माणां ततोप्यन्येन ग्रहणकल्पनेऽनवस्थां शङ्कमानानां कृते उक्तं- सर्वसंग्राहकज्ञानान्तर इति । कन्प्यमानं तादृशं द्वितीयं ज्ञानं ईश्वरज्ञानवत्सर्वविपयक मेवास्त्विति ज्ञानान्तर कल्पनान्ना- नवस्थेति भावः । ननु माभृत् स्वाकारस्यैव स्वन ग्रहणमिति नियमः । अथापि ज्ञानस्य स्वस्वरूपाति- रिक्तसत्यविपयकत्वाभावनियमात् ज्ञानातिरिक्तपदार्थमिध्यात्वमेतत्सम्मतमुपपद्यत एव । तेपा- माकाराणां ज्ञानस्वरूपत्वादित्यत्राप्यनुपपत्तिं दर्शयति- सन्तानान्तर api इति । एकदेशावच्छेदेन जायमाननीलज्ञानसन्तानातिरिक्तपीतज्ञानसन्तानः, भिन्नदेशेषु जायनानदेवदत्तज्ञ. नसन्तानाति- रिक्तयज्ञदत्तज्ञानसन्तानश्चेत्यर्थः । एकमन्तान इत्यादि । नीलज्ञानसन्तानघटकैकज्ञानक्षणा- पेक्षया पूर्वापरज्ञानक्षणाश्चेत्यर्थः । इत्यादि । अवायमभिसन्धिः - ज्ञानेन केनचित् सन्तानान्तरस्य स्वपृर्वापरज्ञानक्षणानाश्च प्रकाशनात् तेषां च तदभेदायोगात् वक्ष्यमाणरीत्या सत्यत्वाच्च, ज्ञानस्य स्वम्यरूपातिरिक्त सत्य पदार्थ दिपयकत्वाभावनिययोप्यसिद्ध एव तव मते भवति । तेषां तदभेदे सन्तानान्तरत्व पूर्वापरत्वादिनिर्देशनाधात् इति । parica gauGarmi - स्वेन अकामेनाप्यङ्गीकार्यम् । एवमनङ्गीकारे दण्डमाह- सन्तानान्तर इति । शिष्याचार्येति । शिष्यादि- ज्ञानसन्तानेनाचार्यादिज्ञानसन्तत्यग्रहणे, परस्पराप्रतीत्या वादोपदेशा दिदौस्थ्यं दुर्गा मित्यर्थः । एक सन्तानपरिशेषेति । सन्तानान्तरसद्भावे प्रमाणाभावादित्यर्थः । ननु कथमेकसन्तान परिशेषः प्रसज्यते? एकजातीयज्ञानसन्तानान्तिपक्षणस्य विजातीयज्ञानसन्तत्यारम्भणशक्तिस्वीकारादित्य ग्राड- अद्वैति -Gangni इत्यादि । तथा च ज्ञानेन सन्तानान्तरस्येव स्वपूर्वापरक्षणयोरपि ग्रहणायोगेन तस्मिन् क्षणिकत्वस्याप्यसिद्धया अद्वैतिनामिवैकस्थिरज्ञानात्मवादो वा प्रसज्येतेत्यर्थः ।
- புறப்பொருட்கள் அறிவின் மாற்றுருவம். ஆகையால் தன்னுருவைத்தான் அறிவு காண்கிறது என்பதும் சரியல்ல. அறிவு சுயமப்ரகாசமாயினும், தன்னிடத்திலுள்ள அநேக தன்மைனை அதுகாட்டாதாகையால், ஈச்வாஜ்ஞராம்போல் எல்லாவற்றையும் அறிவிக்கவல்ல
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- •
- Lunॐ चाहानहणलंकन याधिकं gi. Grindgi कुतर्क Gand conti
- स्वसिद्धान्तबाधक स्वपक्षस्थापकó pooto खवेद्यविषय 360 प्रमाण Gps & p 5 माध्यमिक Gan दूपण guCoum on 5.
- 139-
- அறிவு பொருள் இவைகளின் உருவம் வேறு வேறானது. ज्ञानज्ञेय आफारमेद कयं PCon Gunsopro “इदमहं जानामि” 16 & p त्रितयप्रकाशात्मकस्वानुभव, सर्वलोकानुभवां निरस्तGanena Guan “ग्राहा-
- तथा च बाह्यार्थभङ्गाय कृतो यनस्स्वसदन निहित हुतवहज्वालायत इत्याह-
- .
- sun इति ।
- " ग्राह्यग्रहणे " त्यत्र " वाह्यग्रहणेत्येव युक्तः पाठः । कुतकेक - “अविभागोही” त्या दिनोक्ताः ज्ञानाकारातिरिक्तसत्याकारानुपलब्ध्यादयः । स्वसिद्धान्तबाधत्र. 11 इति । तथासति सन्ता- नान्तरस्वपूर्वा परक्षणादीनामप्यग्रहणात् सुखदुःखादिव्यवस्थासिद्धयर्थं स्वाभ्युपगतनाना बुद्धिसन्तान - हानिरेव फलतीति · माध्यमिकसाम्यमेवेति भावः । ननु माध्यमिकेन सर्वशून्यत्यकक्षीकारात्, अस्माभिश्च जगदान्ध्यपरिहाराय स्वमतसाधकतया ज्ञानाख्य पदार्थस्याङ्गीकारान्महदहो वैलक्षण्यमिति चेदाह - स्वपक्षस्थापका का इति । तथा चाङ्गीकृतेपि ज्ञानतच्चे, तदतिरिक्तविषयानभ्युपग- मात्, तदंशे तस्य प्रामाण्याभाव एवेति, तद्वेद्यं स्वप्तं कथं तेन प्रतितिष्ठेत् इति, पूर्व • gain & G स्वपक्षस्थापक प्रमाण परमार्थ 1018 पारमार्थिकनिषेवा सिद्धि - इत्यादिनोक्तं माध्य- मिकमतदूषणमस्याप्यवमेवेति भावः ।
- एवं ज्ञानेन स्वाकारस्यैव ग्राह्यत्वमुद्याथ " अविभागोही” त्यादिनोवतं वाह्यार्थभ ज्ञानज्ञेयाकार भेदसमर्थनेन दूपयति- ज्ञानज्ञेय इति । तस्मादर्थाकारस्सर्वोपि ज्ञानस्यैवाकारः ततश्च बाह्यं न किञ्चिदस्तीति तदभिमानः । स्वानुभवस्य शपथनिर्णयत्वादुक्तं सर्वलोकानुभवेति ।
- வேறு ஒரு அறிவு வந்துதான் இவைகளைக் காட்டவேணும். ஆகையால் தன்னுருவைத்தான் காட்டும் என்ற கொள்கை தொலைந்தது. வேறொரு அறிவு வரிசை உண்டென்றும். இவ்- வரிசையிலேயே முன்பின் உண்டென்றும், காட்டும் ஒரு ஜ்ஞாநம், உண்மையிலேயே தன்- னைத் தவிர்த்து வேறு விஷயல்களையும் அறிவிக்கிறது என்றே நீயுமிசையவேணும். வேறு அறிவு உண்டு என்பது நமக்குத் தெரியாதுபோனால், நம்மைப்பற்றியவரை கிஷ்டன், ஆசாரி- யன், சத்ரு, மித்சன் என்பது போன்ற வழக்கு அற்றுப்போவதால், ஒரே அறிவின் பரம்- பரைதான் உண்டு என்றோ, அல்லது அத்வைதிகளைப்போல ஒரேயொரு நித்யமான அறிவு- தான் உண்டு என்றோ சொல்லவேண்டி வரும். ஆகையால் பொருட்களை அபஹரிக்க கிளைப்- பது அறிவை அழிப்பதில்தான் முடியும். தன் மதத்தை ஸ்தாபிக்கச்சொல்லும் ப்ரமாணம். தான் அறிவிக்குடி பொருள் பற்றி நம்பத்தக்கதல்ல என்பதால் மாத்யமிக்னுக்குப்போல. இவறுக்கும் ஸ்வபணும் ஸித்திக்காது.
- •
- 140
- देशिका शपप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- ग्राहकसंवित्ति मेदवानिय लक्ष्यते” 6 67GQ/GLAI (60) .
- उपलम्भवलGa
- आकार ज्ञानाकार
- am लाघवó Ganoj निरस्त सम्प्रतिपन्न- विप्रतिपन्नका सम्प्रतिपन्नज्ञान G& आकार Glosophoto विपरीत ं. अर्थ ं सर्वलोक- तथाचेदमहं जानामी” त्यादौ इदन्त्वाहन्त्वज्ञानक्रियात्या दिना त्रितयभेदस्य स्पष्टदृष्टत्वात् आकारा- न्तरानुपलम्भोक्तिरनुपपन्नेत्याशयः । एतादृशाकारभेदभानानङ्गीकारे खोक्तिविरोधमाह - QGir Garg Gur इति । भेदवानिचे” ति भेदस्योत्प्रेक्षणात् तस्य सर्वथाऽप्रसिद्धत्वे तदयोगात् तथोक्तव्याघात इति भावः । नन्याकार मेदोपलम्मेपि लाघवात्तस्य ज्ञानाकारत्वमेव युज्यत इति उक्तोपलम्भस्यान्यथासिद्धत्वमेवेत्यत्राह - 2♚ उपलम्भचलाGo इति । अन्वयश्वास्याग्रे " निर- स्तb” इत्यनेन । यथाप्रतीति आकार भेदाङ्गीकारे बाधकाभावात् लाघवस्य च वैपरीत्यमनन्तर- वाक्य एव वक्ष्यतीति प्रतीतिस्वारस्यं निरपवादमिति द्योतयितुम् " उपलम्भत्रलÂrGoo” इति अधिकतया बलपदप्रयोगः । अन्यथा उपलम्भ Go इत्येव प्रयुज्येत । “&LआकारÄng” इत्यादि । “घटमहं जानामी " त्यादिज्ञानानां ज्ञानान्तरात् व्यावृत्तये, तेषां घटादिविपयसारूप्यं- तावदङ्गीकरणीयम् । तच्च विषयादिरूपसदृशरूपवच्चमिति कथने घटादिनानाविपयाकाराः तत्सदृशो ज्ञानाकारश्चेति बहुपदार्थकल्पना गौरवं स्वादिति " अनेक कल्पनायाश्च ज्यायसीह्येक- कल्पने” ति रीत्या विषयाकारमिध्यात्वेन ज्ञानाकारमात्र कल्पनं लाघवायेति तदाशयः । निरस्त- न हि प्रत्यक्षविरोधे लाघवन्यायप्रवृत्तिरित्या कृतम् । ननु प्रत्यक्षविरोधे लाघवन्यायाप्रवृत्तायपि, ज्ञानार्थयोर्ज्ञानस्यैव सर्वसम्प्रतिपन्नत्वात् अर्थस्य चातथात्वात्, सम्प्रतिपन्नज्ञानाकारत्वमेव कल्प- यितुं युक्तमिति चेदाह - सम्प्रतिपन्नचिप्रतिपन्न aafc इति । निर्धारणे इयं सप्तमी । ज्ञान&C& आकार इति । तदुक्तम्- ‘तस्मादुभयसिद्धत्वात् ज्ञानस्याकारकल्पना । ज्यायसी… इति । विपरी- तत्वमेवोपपादयति- अर्थकं सवलोकेति । इदं जानामीति प्रत्यये इदमाकारस्य जानातिकर्मतया भासमानस्य तदभेदायोगात्, अन्यथा नीलो घट इतिवत् " इदं ज्ञानम्” इति अर्थाकारस्य ज्ञानेन समानाधिकरणतया प्रयोगापत्तेः योगाचारस्यापि ज्ञानातिरिक्तार्थसद्भावसम्प्रतिपन्न इति, नार्थ- स्यासम्प्रतिपन्नत्वमित्यभिप्रायः । ज्ञानस्यसम्प्रतिपन्नत्यं यदुक्तं, तदपि विपयाश्रयविशिष्टस्यैव तस्य,
- இங்கு அறிவுக்கும் பொருளுக்கும் வெவ்வேறு உருவம் காணப்படவில்லை என்றதும் தவறு, “நான் இகைக் காண்கிறேன்” என்கிற ஸ்வாநுபவ, ஸர்வலோகாநுபவாதிகளாலே. தன்னையும் தன் அறிவையும், அதன் பொருளையும் வேறு வேறாக ஒவ்வொருவனும் அறிகிறா- னல்லவா? இங்ஙன் கொள்ளாதபோது ‘‘அறிவு மேற்கண்ட மூன்றுரு உள்ளதுபோல் தோன்றுகிறது” என்று நீங்கள் உத்ப்ரோக்ஷித்தும் கூறமுடியாதல்லவா? இக்காட்சி- களால் கண்ட அர்த்த ஆகாரத்தை ஜ்ஞாசத்தின் ஆகாரமாக்க முயலுவதும் தப்பு.
- सम्प्रतिपन्नक का
- योगाधारमतभङ्गाधिकारः
- सिद्धिरूपani. 9 ज्ञाता सिद्धि Logo उभयनिरूप्यज्ञानमाल कga Ganeja उभयाकारापह्न
- 141
- धर्म aruा ज्ञान
- के 60 राफ्य
- विप्रतिपत्तिमान वाधक
- सर्वघादिसम्प्रतिपन्न, Bug कलं प्राह्यग्राहका- कार कुतर्क वाधिरं माध्यमिकन्याय Goo ज्ञान का याधित.
- न तूभयशून्यतया त्वदभिमतस्येत्यध्याह- 931Lu इति, DADIOLU इत्यप्यस्ति कचित्पाठः सर्वत्र “अर्थस्ये” त्यर्थः । सिद्धिरूप प्रकाशात्मा । उभयनिरूप्येति । तथा च : श्रीभाष्यं - “सिद्धिरेव संविदितिचेत्, कस्य कम्प्रतीति वक्तव्यम् ! यदि न कस्यचित्कञ्चित्प्रति, सा तर्हि न सिद्धिः । सिद्धिर्हि पुत्रत्वमिव कस्यचित्कंञ्चित्प्रति भवती” ति । ननु मम चार्थेऽस्ति विप्रतिपत्तिः, तब तु न ज्ञान इति इयता वैलक्षण्येन ज्ञानस्योर्जितत्वात्तदाकारत्वकल्पनं बाह्या- र्थस्य युज्यत एवेति चेत्तदाप्याह- विप्रतिपत्तिमात्र इति । सन्देहसामान्यमित्यर्थः । उपदिश्यमानं बाधकमप्यविगणय्य केनचिन्पन्दधियोद्भाव्यमाना विप्रतिपत्तिरिति भावः । सर्वसम्प्रतिपन्न ं इति । अन्यथा ज्ञानेपि केनचिद्व्याघातगन्धमप्यनाघातचता विप्रतिपत्तेस्सुप्रदर्शत्वादिति भावः । ननु वाह्यार्थानां तर्कवाधितत्वात् अस्ति ज्ञानस्याचाधितस्य तेभ्यो विशेष इत्यत्राह - Guy & इति । “इदमहं जानाभी"त्युपलब्ध्धानित्यर्थः । कुतर्का:- सहोपलम्भनियमादयः । एषां कुत्सि- तत्वं चैवं बोध्यम् । ग्राह्यस्य ग्रहणतादात्म्ये एकस्यैव नीलाद्याकारस्य पुरुषभेदभिन्नानेकग्रहण- तादात्यमापाद्यते । नचैकस्यैव सतोर्थस्य अनेकग्रहणसादात्म्यं नाम संभवति । प्रतिसंवेदनं नील- भेद इत्यपि न, तस्य कल्पनस्य ग्रहणग्राह्या मेदनिथयोत्तरकालीनत्वात् । तस्य चैतात्रताण्यनिश्चयात् । किंच “ग्राह्यग्रहणतादात्म्यं वरशृङ्गाद्यसद्ग्रहे । अस्ति चेद्व्याहतिर्नो चेद्व्यभिचाग्रमुदुस्तर " इति सर्वार्थसिद्ध्युक्तरीत्या शशविषाणादिज्ञानस्यार्थैक्यायोगः, सत्यतुच्छ । दार्थयोस्तादात्म्यानुपपत्तः । तयोस्तदभावे सहोपलम्भनियमस्य क्वचिदेक्यव्यभिचारापत्तिरिति । माध्यमिकन्यायjp Go इति । “नसन्नास दि” त्यादिना तर्केण ज्ञानस्यापि तुच्छत्वमेव । न च जगदान्ध्येन सर्वप्रवृच्युच्छेदः प्रसज्यते, सम्वृतिसत्यतया, सर्वस्यापि समर्थनात् । ततश्चार्धजरतीयायोगात् सर्वशून्यन्वमेव तन्त्रमिति माध्यमिककूटप्रुइत्येत्यर्थः ।
- பாத்யக்ஷத்தில் செட்டு உதவாதல்லவா? விவாதிக்கப்படுகிற, தீர்மானிக்கப்பட்ட இரண்டு களில், தீர்மானிக்கப்பட்டதினுடைய?க இந்த உருவம் என்கிறீர்கள். பொருட்கள் உண்மை யில் ’’ உண்டு இல்லை” சன விவாதிக்கப்படுகின்றன. ஜ்ஞாநம் உண்டென முன்மே எல்லோ. பாலும் தீர்மானிக்கப்பட்டுவிட்டது என்று உங்கள் கருத்துபோறும். அது அவ்ஙனன்று புறப்பொருட்களே ஆபாலகோபாலம் உண்டென்று கருதப்பட்டவை. அறிவுதான் இவற்ற றின் தோற்றமாக ஆத்மாவின் தன்மையாக ஸித்திக்கவேண்டி பிருக்கிறது. ஆக்மாவையும்
- 142
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- ஸித்தாந்தத்தில் அணுக்குவியல்களே பொருட்கள் என ஸாதித்தல்.
- • अवथविरूपवाह्यार्थ प्रमाण वेदान्तिक Gना साथिकं कप,
- अथ वाह्यार्थबाधं सिद्धान्तिभिरेवाभ्युपगतं ख्यापयन् योगाचारश्शङ्कते अवयविरूपेति । वेदान्तिक arbia.Gar इति । एतदुक्तं भवति- अवयवातिरिक्तावयवी न सम्भवति, तथासति घटयोर्घटपटयोरिव वा अवयवावयविनोर्युगपद्भेदेनोपलम्भप्रसङ्गात् । न च कुम्भसंभृतसलिलस्येव : पृथगनुपलब्धिर्युक्ता, कुन कस्यान्तर्भाव इत्यनियमात् । न तावदवयवेष्यत्रयविनः, अल्पपरि- माणेऽधिकपरिमाणस्य प्रवेशायोगात् । न चेश्वरगगनादीनां घटादिष्विव तदुपपद्यत इति वाच्यम् । तेपां प्रतिघातानर्हत्वेन तत्संभवेपि, एषां मृर्तत्वेन सप्रतिघत्वात्तदनुपपत्तेः । नाध्यचय दिन्यचय- चानां, आधाराधेयभावप्रातिलोम्यात् । अतिरिक्तावयविवादे समवायिकारणभ्रा अवयवा हि कार्यस्याचयविनोऽधिकरणम् । अत एव " कपालयोर्वटः, तन्तुषु पटः” इति प्रतीतिव्यवहारौ भवतः । न च “घटे कपालमस्ति, पटे तन्तयोऽनुस्यूता” इत्यप्यस्त्यनुभव इति वाच्यम् । अय- यविनोऽवयवसङ्घातरूपता पक्षी भिप्रायकत्वात्तस्य । “चनेऽस्ति वृक्षः, शेते पञ्चाशदनुविशती” ति वत् समुदाये प्रत्येकान्तर्भावविवक्षया तदुपपत्तेः । त्वया च तत्पक्षानङ्गीकारात् । न चावयवि प्रादुर्भावानन्तरमचयत्रा एवं विनष्टाः, येनैकवस्तुपलब्धिरुपपद्यते इति वाच्यम् । तथासति सम- वायिकारणनाशेनात्रयविनाशस्याप्यवर्जनीयत्वात् । एवं चावयविरूपवाह्यार्थसद्भावे न प्रत्यक्ष प्रमाणमित्युक्तं भवति । नापि नामसङ्ख्या भेदादिहेतुनाऽवयवातिरिक्तावयच्यनुगितिः, एकस्यच सतोऽवस्थाभेदेन नामादिभेदोऽपत्तेस्तेषां भेदानेवान्त्यात् । अस्य च विस्तर आरम्भणाधिकरणा- दिष्वनुसन्धेयः । ननु मानाम्भूदवयवी व श्चिदतिरिक्तः, तथाप्यवयवसङ्घातात्मकत्वस्य घटादि-
- பொருட்களையும் ஒப்பாத உனக்கு அவை இரண்டையும்பற்றி வாவேண்டிய அறிவு மட்டும் உண்டென்றும், அவை இரண்டுமில்லை எனவும் மறைத்திட முடியாது. ஆகாரமில்லாமல் விவாதம் செய்வதால் பொருள் இல்லை என்றாகிவிடாது. ஆகையால் அநுபவத்தில் வந்த பொருட்களை இல்லை என்று குயுக்தி செய்து வாதித்தால் உனக்குமேல் குயுக்தியில் கை தேர்ந்த மாத்யமிகன் வாதப்படி அறிவும் அழியும்.
- ப்ரத்யேகம் உருப்புகளைத் தவிர்ந்து பொதுவாக அவயவி என்றொரு பொருள் கிடை- யாது என்று வேதாந்திகள் கூறியுள்ளனா. அவயவக் குளியல் என்றொரு பொருளும் தனித்துத்தேராது. அவய்வங்கீளை மேன்மேலெனக் கூறிட்டுக்கொண்டேபோனால் பரமாணு- வில் வந்து முடியும். அப்பாமாணு தானும் நிலை நிற்காது. ஒரு பொருள் மற்றொன்றோடு சேரும்போது அதன் ஆறுபுரங்களில் ஸமயோகம் பிறக்கவேணுமாகையால், பரமாணுடிக்கும் பலபுறம் உணடுட்ன்றுகி, அவைகளுக்கும் அவ்வாறே பாகங்கள் உண்டாகி முடிவின்றி
- . सङ्ग्राति ॥ सङ्गातां
- माणुपरिशेष, भकय
- धोगाचार मतभङ्गाधिकारः
- 143
- द्रव्य visong, संघाति GARL पर- पट्पार्यादिविकलग्दुस्थॐ
- ॐ अनवस्थादोषः
- स्वनुसरणात् बाह्यार्थभङ्गः कथंकारं कार्य इत्यत्राह - सङ्घाति Qu इति । सङ्घातघटक- प्रत्येक पदार्थान् अवयवान् विनेत्यर्थः । अयं भावः संज्ञातो नाम परस्परसंश्लेषविशेषभाजः प्रत्येक पदार्था एव, प्रत्येकपदार्थानां संश्लेपविशेष एव वा भवति । तत्र प्रथमे दोपोऽनुपदं चक्ष्यते । द्वितीये संश्लेपविशेपस्य संयोगादेर्गुणत्वात् द्रव्याश्रितत्वेन तद्योग्यतयैव प्रत्यक्षादि- प्रमाणे योग्यत्वं गुणस्य भविष्यतीति, द्रव्यसिद्धी सन्दिहानम्प्रति तत्सद्भावोपन्यासः व्यर्थः । अत एव “सङ्घातिका सङ्घातG 35 द्रव्य murgi” इत्यन द्रव्यपद- प्रयोग इति । अथास्तु समुदायस्य प्रत्येकानतिरेकादवयवा एव तत्संघात इत्यत्र प्रथमे पक्षे दोपमाह- संचादि GIL11 इति । अवयवानामुत्तरो तरानुधावन इत्यर्थः । अस्याश्च क्रियायाः “परमाणुपरिशेषwri” इति परिशेषण क्रियायामन्त्रयः । तथा च पटस्य तन्तुममुदाय- रूपत्वे, तस्य च तन्तुभ्योऽनतिरेकात्, तेपां चांशुसंघातात्मकत्वात, एवं उत्तरोत्तरं विमर्श अंशवः, तदंशाः, तदंशा इति अवयव पम्परायाः परमाणुपर्यन्तमनुधावनात् परमाणुष्वेव तस्या विश्रम इत्यर्थः । ननु तर्हि परमाणव एव सिद्धा बाह्यपदार्था इत्यवाह
- इति । परमाणवोपी-
- ;”
- त्यर्थः । पार्श्वे त्यादि- अवेदं बोध्यम्- परमाणुस्सांशो निरंशो चा ? आधे परमाणोरप्यधस्ता- दवयवधाराङ्गीकारेणानवस्था वक्ष्यतेऽत्रैव । अन्त्ये- कथं तस्येतरेण परमाणुना संयोगः ? तस्य प्रादेशिकगुणत्वेन परमाणोः प्रदेशभेदाभावे, तदसम्भवात् । ननु कथन्नामाकाशो निरंशः परेण संयुज्यते? औपाधिकप्रदेश भेदमादायेति नमः उपाधिसम्बन्धो वा निरंशस्य तस्य कथमिति चेत् ? न, आकाशस्य निरंशत्वेपि उपाधिभूतघटादेस्सांशतया तदीयप्रदेश भेदमादाय तयोरसंयोगस्य प्रादेशिकत्वोपपत्तेः । एक एवहि संयोगो द्विनिष्टः । स चाव्याप्यवृत्तिरेव । क्वचिदुभयोरप्यदि- करणयोरव्याप्यवृत्तित्वं तस्य, यद्युभे अपि परिच्छिन्ने । कचिचान्यतराधिकरणावच्छेदेन तथात्वम्, यथा घटाकाशयोः । अन्यतरस्यापरिच्छिन्नत्वात् । अपरिच्छिनयोर्द्वयोस्तु संयोगो नेप्यत एव । नैरन्तर्यमात्रेण तु तयोस्संयुक्तत्वव्यवहारः । एवं चोक्तनीत्या परमाणोः परिमितघटा दिना सह संयोगोपपादनेपि, परमाणुद्वयसंयोगस्य कथंचिदप्युपपादनासंभवान् जगदारम्भानुपपत्तिः, परमाणोस्यावयवत्वं वा भवति इत्यनाथं । तदुक्तं योगाचारानुयाचिना सुबन्धुना वैभाषिक- दूषणावसरे विंशतिकारिका विज्ञप्तिमात्रता सिद्धी - पट्केन (कोण) युगपद्योगात् परमृणोष्पशता । पणां समानदेशत्वे पिण्डस्यादणुमात्रकः ॥ इति । विधृतं च तेनैव तत्रैतत्- पढभ्यो दिग्भ्यः ।
- 144
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- शय प्रत्यक्षनं CUIT COLONG याह्यार्थग्रहण प्रमाण
- हृदयमानपरणीणु-
- पभिः परमाणुभिर्युगपद्योगे सति परमाणोष्श डंशता प्राप्नोति । एकस्य यो देशस्तत्रान्यस्था. भावात् । अथैकस्य यो देशः, स एव पण्णामिति वदसि तर्हि सर्वेषां समानदेशत्वात् सर्व: पिण्डः ‘अणुमात्रस्स्यात्, परस्परव्यतिरेकात् (अव्यतिरेकात् ) इति । अत्र ऊर्ध्वा- धरयोरपि परिगणनात् दिशां पट्त्वं बोध्यम् । विदिशामपि परिगणने तु दश दिशो भवन्तीति तथापि क्वचिद्व्यवहारोस्ति । कस्यचित्केनचित्संयोगे वक्तव्ये इमे दिग्भेदा यथायथं समस्ता व्यस्ता वा तदवच्छेदकतयाऽपेक्ष्यन्त इति पपार्श्वसंयोगः, दश दिक्संयोग इत्येवमादिव्यवहाराः क्रियन्ते । एवं चाल कैश्चित् यदुक्तं “द्वयोरंगुळयोः परस्परं संयोगे यथैकया महादिशा विदिग् द्वयेन च प्रत्येकमवच्छिद्य आहत्य पभिः पार्श्वस्संयोगो भवति, तथैव परमाण्योरपि तेन भवितव्य- मिति भाव इति । तन्न । तरतमभावापन्नवलयाकारवस्तुद्वये एकम्य परितः अन्यस्य संयोगे पण्णामप्यपेक्षणेन लोकयुद्धयनारोहात, प्रदर्शितग्रन्थकारव्याख्या विरोधाश्च । एतेन रचनानुपपत्य- धिकरण भावप्रकाशिकापि चिन्त्या भवति । ननु निरंशस्य ज्ञानद्रव्यस्य युगपन्नानाविपयैस्संयोगा ङ्गीकारवत्, निरंशपरमाणुष्वपि " न हि दृष्टेऽनुपपन्नं नामे” ति न्यायात् परमाण्वन्तरसंयोगो- स्त्वित्यत्राह- अब प्रत्यक्षrowungri इति । - परमाणवः । तथा च ज्ञाने नानाविषयसंयोगस्य दृष्टस्य सर्वसम्प्रतिपन्नत्वेनोपपत्तावपि परमाणूनां सर्वथाऽप्रत्यक्षतयोक्त- न्यायानवतार इति भावः । ततश्च वाह्यार्थभङ्गं निगमयति- बाह्यार्थग्रहण इत । ततश्चैवं रीत्या परमाण्वादिद्रव्यवर्गापहारे कृतं तदाश्रयतया प्रतीयमाना गुणादयोपि स्वयं भग्ना इति कृत्स्न- वाह्यार्थभङ्गसिध्यतीति भावः । समाधत्ते - दृश्यमानेति । जाला लोकविलोकनीयारणून। मेवावयच- धारापर्यवसानभूमित्वेन परमाणुत्य मङ्गीक्रियते । तत्र चोक्तज्ञानादिष्विव यथादर्शनं पट् पार्श्व- कल्पनोपपद्यते इत्यर्थः । एतदुक्तं भवति- निरंशे परमाणौ तथाविधपरमाण्वन्तरसंयोगः तथा- विधाकाशसंयोगो वा तत्तत्संयोगावच्छेदेनैव विद्यत इति तस्य प्रादेशिकत्वोपपत्तिः । न चात्रा-
- உருப்புகளின் வரிசை நீளும். ஆகையால் புலப்படாத பாமாணுவும் இல்லை என்றாகி புறப். பொருட்கள் சூக்தம் என்ற எங்கள் மதம்தான் ஐயம் பெறும் என்பதும் பெரியல்ல. கண் ணுக்கும் புலப்படும் சிறிய துகள்களையே பாமாணுக்களாங் கொள்ளுகிறோம். அதற்கு பாகங்கள் உண்டா இல்லையா? என்ற கேள்வி பிறந்தால் ‘“நீங்கள் ப்ரத்யக்ஷமாய் காணும் பொருளுக்கு வாங்கள் வ்யாக்யானம் கூறத் தேவையில்லை. அதில்கண்ட விதத்தில் நீங்களே தீர்மானம் செய்யுங்கள்” என்றுதான் சொல்லுவோம். எங்கள் கல்பனையிஅதித்த பொரு- ளுக்குத்தான் எங்களுடைய விளக்கம் தேவை. அந்த அணுக்கூட்டங்களின் கூட்டுறவுமுறை ஆங்காங்கு மாறுவதால்’ எல்லாவித வேற்றுமைகளும். காட்சி வேறுபாடுகளும் சரிக்கட்டிக்:
- ..
- •
- 6
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- मात्र क्रं [on & GoGo यथादर्शन: पार्श्वकलानादि
- अतीन्द्रिय परमाणु Gain Gog
- 1,45
- pr
- संघातविशेष-Gov. लोकांना सर्वयौचित्त्य उपलम्भतारतम्यादि Gon
- & शिल्पशास्त्रधर्मशास्त्र azii 6 परमाणु - परिमाणकल्पने Gemsung app अतीन्द्रियपरमाणु depoora सङ्ख्योत्कर्षकल्पनै ॥ काय अभिसन्धिविषयurung, भाप्तवाक्यसिद्ध त्माश्रयोपापत्तिः, परमाण्वादीनां तत्संयोगस्य चाध्यक्ष सिद्धत्वेन, तदुपपत्यथं बीजांकुरादावन- बस्थादोपस्येचात्त्रात्माश्रयदोपस्यपि. सोढव्यत्वेनादोषत्वात् । नदुक्तमाचार्यैरेवाव्यक्तपरिणामविषये- “प्रदेशवर्तिसंयोगाद्या धाराणुविभुक्रमात् । निरंशस्यापि घटने प्रादेशिक विकारिते’ ति । अन्यत्र च- “परश्शत परिक्षोभात्परस्तादपि वादिभिः । " उपलम्भवले स्थेयं तदादौ किन्नगृह्यते” इति । ननु किमङ्गीकृतैः परमाणुभिरतिरिक्तोत्रयव्यारभ्यते. परिमाण वैचित्रयाद्यर्थं नैयायिकादीनामिव इत्यत्राह- इति । तथा चावयवसंघात एवावयवी : नातोन्यः । भूयोवयवान्पावयव- सङ्घातसंस्थानादिविशेषैः परिमाणाकारादिसर्व वैचित्रयनिर्वाहः । यथैकस्य केशस्था प्रत्यक्षत्वेऽ- विशदप्रत्यक्षत्वेपि वा तत्समुदायस्य विशदप्रत्यक्षत्वाद्युपपत्तिः तथैवाणूनां सङ्घातवैचित्रयादेव विशदविशदतस्तमादिप्रतीतितारतम्यं च भवतीत्यतः कल्प्यमान एव परमाणौ पपाश्चादि- विकल्पदौस्थ्यं, न तूक्तरीत्या प्रत्यक्षे तस्मिन्निति, तदकन्पनान्नास्माकं सविकल्प इत्याह- अती- न्द्रियपरमाण्विति । ननु देवताविग्रहादिनिर्माण, स्वर्णस्थेयादिप्रायश्चित्तविशेषनिर्णयार्थ परमाणु- मऩधीकृत्योत्तरोत्तरं परिमाणकन्पनायाः शिल्पशास्त्रधर्मशास्त्रादौ दर्शनात् अतीन्द्रियपरमाण्यभ्युप- गमोऽवर्जनीय इत्यत्राह शिल्पशास्त्रेति । तथा च तेषामपि शास्त्राणां दृष्टपरमाणुभिरेव चरिता- र्थत्वात् नाप्रत्यक्ष परमाणुकम्पने निर्बन्ध इत्यर्थः । तर्हि तत्वत्यानां वचनानां “जालसूर्यमरी चिस्थं सूक्ष्नं यत्परिदृश्यते । तस्याष्टमो वा षष्ठो वा भागोणुः परिकीर्तितः ॥” अन्यत्र “जालसूर्य- मरीच्यां यत् सूक्ष्मं तस्याष्टमो मतः । भागोणुरपि वा पष्ठः तद्द्द्वयं दृष्यणुकं मतम् । ब्यणूना - मपि पट्कन्तु पुरुर्नाम प्रकीर्तितः इत्यादीनां कथं निर्वाह: तत्त्राप्रत्यक्षपरमाणोस्पष्टं कीर्तनात्, इत्यत्राह - rajiGo इति । तथा च सर्वार्थसिद्धिः- “शिल्पादिशास्त्राणां परयाणावतत्परत्वात् । मानोन्मानादिविशेषनिर्धारणं हि तत्र विधित्सितत् । ततो हैतुको क्तानुवादमात्रमिह स्यात् । तत्र च त्रसरेणुतः किञ्चित्सूक्ष्मं भवतु वा, मावाभूत् दृष्टोपक्रमं विवक्षिनसिद्धिरित्यत्वा कृतम् इति” । अ “अभिसन्धिविपuwwwurghi आप्तवाक्यसिद्ध.” तति कचित्कोशे: चानय-
- கொண்டுபோகப்படுகின்றன. சில்பசாஸ்த்ரம் தர்மசாஸ்த்ரம் இவைகளிலும். அளவுமுறை கூறுமிடத்தில் பரமாணுவின் ப்ாஸ்தாவமிருக்கிறது. ஆனால் அங்கு சொன்ன பாழாணும்
- 148
- •
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने Ganngi. संघात
- भर्तीन्द्रियपरमाणु
- प्रत्यक्ष शांत्र- अल सिद्ध]maanayo, @kamGov अतीन्द्रियमूलप्रकृति णाक परिमाणपरम्परे - समाप्तिर्दृश्यते । तथासति अनन्तरवाक्ये “अतीन्द्रियपरमाणुGLgi” इत्युपक्रम- दर्शनात्, “केन प्रमाणे नातीन्द्रियपरमाणुस्वीकार” इति तत्र प्रमाणाकाङ्क्षायां " उक्तशिल्पशास्त्रा- द्याप्तवाक्यचला” दित्येव समाधानस्य स्वयं वक्तव्यतया, ततोपि वरं स्पष्टतया " आप्तवाक्यसिद्ध- Gunny अतीन्द्रियपरमाणुanangli " इत्येकवाक्यतया पठनम् । तथैव क्वचित्पाठस्थ दृश्यते । “आप्तत्राक्य nai.g” इति वाक्यसमाप्ती कृतायां तद्भागस्यानतिप्रयोजनकत्वाच्च । अतः “… सिद्ध Guccirji”. इत्युत्तरेणैकवाक्यत्वमेव ज्याय इति कृत्वा तथैव व्याख्यास्यामः । तथा हि ननु उक्ते आप्तवाक्ये यथाश्रुतार्थपरित्यागे कारणाभावात् तत्र प्रतीतः अतीन्द्रिय एव परमाणु- रिति स एव ग्राह्म इत्यत्र प्रौढिवादनातीन्द्रियपरमाणुमन्यारुह्याह- आप्तचागसिद्ध GID इति । “शास्त्रतश्च क्वचिदनन्यथासिद्धात्परमाणुसिद्धावपीति सर्वार्थसिद्धिमुक्तिरप्येतत्पठानुगुणैव । “आप्त- वाक्यसिद्ध Go असी न्द्रिय परमाणुmaliG1Lgi” इति, तस्य केवलागमिकत्वोक्त्या, ईश्वरस्येव तस्याप्यनुमानागमाभ्यां सिद्धिः सिद्धान्तिनोऽनिष्टेति, रथ्याप्यते । नैयायिकादीनां तु “अणुपरिमाणतारतम्यं क्वचिद्विश्रान्तं परिमाणतारतम्यत्वात् महत्परिमाणतारतम्यस्य गगने विश्रमवदिति अनुमानेन तत्सिद्धिरमिमता । तथा, “परमाणुरपि सत्वरजस्तमसां सर्वापकृष्टसंघात” इति सांख्यागमः । नन्वतीन्द्रियपरमाणुभिरारब्धस्य जगतः कथं प्रत्यक्षतेत्यत्राह - सङ्घातपरौ Co इति । उक्तरीत्या केशपाशस्येव परमाणनां संघातावस्थायां प्रत्यक्षत्वसंभवस्यापि अतीन्द्रियपर- माणुरूपधमिंग्राहयंत्र शास्त्रेण ‘दर्शनाय चक्षुः” इत्यादिनावगमादुपपन्नमित्यर्थः । परमाणुपुञ्ज- दशाप्रत्यक्षत्वस्य साक्षादेतच्छास्त्राचिपयत्यात् शास्त्रवल सिद्धेतिबलपदप्रयोगः । अथेममेव न्यायं सिद्धान्तं अतीन्द्रियमूलप्रकृतितः जगदारम्भवाद्यतिदिशति - DiaLLGo इति । अनेन प्रकारेणेत्यर्थः । प्रकृति 2018- प्रकृतिपूर्वकतया । भृतानि - आकाशादीनि पश्च । भौतिकानि ।
- காணும் சிறியதுகளே எனக் கொள்ளலாம். அல்லது புலப்படாத பாமாணுவைத்தான் அவை சொல்லிற்றாகக்கொண்டாலும், அப்படியொரு கல்பனை செய்து அளவு முறைக்காக அதைப் பயன்படுத்திக்கொண்டார்கள் என்றும் கூறரியலும். அந்த சாஸ்த்ரங்களுக்கு புலப்- படாத பரமாணு உண்டென்பதில் கருத்து கிடையாதென்போம். உண்டென்றே வைத்துக்- கொண்டாலும், அவைகளின் செறிவே இந்த உலகம் எனக் கொள்வதிலும் யாதொரு தடை- யும் கிடையாது..ஆனால் அவை புலப்படாதபோது உலகம் புலப்படக் காரணம் என்ன? என்னில்- அவைகள் தனித்தனியே அப்ரத்யக்ஷமானாலும் கூடி நிற்குப்போது ப்ரத்யக்ஷ-
- •
- योगांचारमभङ्गाधिकारः
- 147.
- ॐ भूतभौतिकरूपपरिमाणदशे SG ऐन्द्रियकत्व & Ganaur gas याह्यद्रव्यकं बहु तद्गुणादि- कं प्रत्यक्षप्रमाणसिद्धांनाna gopuS.
- அறிவு தவிர அறிவாளியான ஆத்மாவும் உண்டு.
- आत्मा अणु
- त्रिभुnani. अह Guorm Capparis शानlpai
- सत्य.
- போலே எளப் சொல்லவொண் GOOGOLDING ग्राहकाकार
- கூடவே இரண்டும் தோள்றுவதால் இரண்டும் ஒன்றென்னப் கோகாது.
- सहोपलम्भनियम anGou ज्ञानज्ञेयक ऊक्षा एक स्ववचन स्वप्रवृत्तिस्य सिद्धन्त- तेपां पञ्चीकरणेन जाता घटादयः पदार्थाः । वाह्यार्थसिद्धिं निगमयति- बाह्यद्रव्य इति । गुणादि ॥ इति । गुणसद्भावे पृथक्पूर्वपक्षसिद्धान्ताकरणेपि तदाश्रयद्रव्यसिध्यैत्र तेषामपि सिद्धप्रायत्वाभिप्रायेण तेपामिह सिद्धत्वोक्तिः ।
- एवमियता घन ग्राह्यपदार्थान् साधयित्वाथ ग्राहकाकारमपि साधयति- आत्मा इति । अण्विति सिद्धान्त्यभ्युपगमः, विम्विति नैयायिकादीनाम् । अथवा आत्मशब्देन जीवन्नह्मोभयस्य विक्षितत्वात् यथायथं सिद्धान्त एव तयोरणुत्वविभुत्वाभ्यां निर्देशः । “suitab
- 66
- “इति, तयोः प्रकृत विचाराविषयतया औदासीन्याभिच्यञ्जनम् । न तु विकल्पेन मतभेदद्योतनम् । अह narg- प्रत्यक्त्वेन । “छेत्तुश्च्छेद्यस्य चाभावे छेदनादेरसिद्धि दि” त्युक्तरीत्या सकर्तृकमकर्मकाभासस्यैव ज्ञानपदार्थत्वेन तदुभय मुक्त्वा न ज्ञानमात्रसाधन- प्रत्याशा तव फलाय भवतीत्यर्थः । ज्ञानbajpaiGuro इति । अन्यथा ज्ञानस्यापि चिलोप-
- • प्रसङ्ग इति भावः ।
- एवं “अविभागो ही” त्यादपणान्तरं “सहोपलम्भनियमादि।’ त्यादिदुपयति- सहोय- लम्भेति । सहोपलम्भेत्यत्र साहित्यस्य भेदवटितत्वेन तेनाभेदवचने स्ववचनविरोधः, “घटपदं वेधी” त्यादिना स्वयं चालार्थोद्देशेन प्रवृत्तिकरणात् घटाद्यर्थजातस्य चान्तरज्ञा नाकारतयाभ्युपगमे மாகலாம். இக்கட்டளையைத்தான், “மூலப்ரக்ருதி புலப்படாதிருக்கச்செய்தே, அதன் காரியமான உலகம் புலப்படுகிறது” என்று கூறுமிடத்திலும் வேதாந்திகள் பின்பற்றுகிறார்
- 4pur कंबरीय
- இவ்விதம் ஆத்மா என்ற உள்ளுறைப் பொருளும் உண்டு.அது அணுவாகவேனும் விபுவாக (எங்கும் பலந்ததாக)வேனும் இருக்கட்டும். அந்த விவாதம இப்போது வேண்டாம். அறிவுபோல் அதுவும் “நான், எனது” என்று தோன்றுகிறதல்லவா?
- 145
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- 5
- विरुद्धuoni. प्रामाद्दकाकारांना ज्ञान GPCL अभिनॐ सत्यमिध्यार्थ एकत्व ं प्रसङ्गिनं शून्यवाद अनेकान्तवादngoonban Gung gaupsop शान
- अतिप्रसङ्ग QungnGgn of विपयव्यवस्थे यथादर्शन मिध्याविषयp- स्वप्रवृत्तिविरोधः, ज्ञानार्थयोरमेदेऽर्थस्यापि परमार्थतया . ज्ञानमात्रं परमार्थ इति स्वसिद्धान्तविरोध-
- · श्चेति भाग्यम् । स्वसिद्धान्तविरोधमेव प्रकारान्तरेणापि विशदयति- ग्राह्यग्राहकेति । द्विचन्द्रज्ञाने चन्द्रद्वय सहोपलम्भनियमात् द्वितीयचन्द्रस्य सत्यचन्द्रादव्यतिरेक इतिवत् ज्ञानार्थयोरव्यतिरेकस्यै- तत्स्सम्मतत्वात्, शुक्तिरजतज्ञानादौ सत्यभूतज्ञानंस्य- मिथ्याभूतेनार्थेनैक्यापातः । स च न सम्म- न्तव्यः, सत्यत्वमिध्यात्वयोरेकत्ल समावेश विरोधात् । अन्यतरत्परित्यज्यत इति चेत् किंभोः ! सत्यत्वं अथवा मिथ्यात्वं! आद्ये, ज्ञानस्याप्यर्थस्यैव मिथ्यात्वात् सर्वशून्यवादः प्रसजेत् । अन्त्वेऽर्थ- स्वापि, ज्ञानस्येव सत्यत्वे स्वसिद्धान्तविरोधः । अथ यदि, तयोर्विरोधमेव नाङ्गीकरोपि ततश्च सत्य- स्यापि कथं चिन्मिथ्यात्वं युज्यत इति मनुषे, तदा ‘स्यादस्ति (कथञ्चिदस्ति) स्थान स्ति (कर्थश्चिन्नास्ति) इत्यद्यनैकान्तत्रादिजैन मतप्रवेशापत्तिः, इति तात्पर्यम्। ननु यद्यतो भिद्यते, न तचेन सहोप- लभ्यते, भिन्नयोरपि सहोपलम्भे, भिन्नत्वाविशेषात् सर्वज्ञानेनापि सर्व वेद्यतेति कयोश्चिदेव ज्ञानार्थयोस्सहोपलम्भनियमात् तयोरभेद इति शङ्कते - Gurjajop इति खभिन्नार्थी- नित्यर्थः । समाधत्ते- 2♚विपयव्यवस्थे इति । अयं निष्कर्ष:- किं ज्ञानस्यार्थग्राहकत्वं, अर्थ- सरूपतावाप्तिः, उतार्थविषयकत्वम्? आधे नीलपीताद्युभयावगाहिज्ञाने, तस्य परस्परविरुद्धोभया- कारप्राप्तिप्रसंगादर्थं चिपयकत्वरूपमेव तद्वाच्यमिति, तदिदमर्थविषयकत्वं ज्ञानस्येन्द्रियसन्निकर्षादि- दृष्टकारणकलापव्यवस्थथैव व्यवतिष्ठते, अर्थजातस्य सत्यत्वेपि । कथमन्यथाऽर्थवर्गस्य मिथ्याखेपि झाने विषयव्यवस्था? तत्वं चेत् सा यथादर्शनं भवति, अत्रापि तथैवेति गृहाणेंति । ननु ज्ञानस्य व्यवस्थितत्रिपयकत्वं न संभवति, कथम्भूतार्थो ज्ञानस्य कस्य विपय इत्यत्र नियामकादर्शनात् ।
- 1
- •
- சேர்ந்து தோன்றுவதால் அறிவுப் பொருளும் ஒன்று என்பதும் சரியல்ல. சேர்க்கை என்பது இரண்டுபட்டு நிற்குமவற்றுக்குத்தானே வரும். குடம் முதலியன வெளியில் வேறாக இருப்பதாக நினைத்துத்தான் நீங்களும் அவற்றை எடுக்கக் கை நீட்டுகிறீர்கள். பொய்யான பொருள்ள அறிவு பயங்கி க்ரஹிக்கும்போது, அந்த பொய்ப்பொருளும் மெய்யான அறிவும் ஒன்றென உங்களாலும் கூறவியலாது. அப்போது ஜ்ஞாமும் சூன்பமாகும். அல் லது ஜைராபோல் முரண்பட்டதை ஒருங்குசோ ஒத்துக்கொண்டதாகும். அறிவு தன்னை விட வேறொன்றை க்கரிக்குமாகில், தக்கக் காசணமின்மையால் எதை வேண்டுமானாலும் ஹிக்கலாமென்றதாகி நிலைகுலையாதா என்னில்- உலகில் காண்கிற்படியே இந்த்ரியங்களின் தொடர்பை இட்டு இதைக் கட்டுப்படுத்தலாம். பொய்யான பொருளை தன்னைவிட வேறு- பட்டதை அறிவு உணரும்போதும், இவ்விதமேயல்லவா வ்யதஸ்தை செய்யவேணும்.
- योगाचारमतभङ्गाधिकारा
- CG सत्यविषयai ansoond no niupiutiशन
- 149
- विषय
- लक्षण या & punj निरस्त ं रूप्नचनादिदृष्टान्त 30 Gani G सर्व- ज्ञान ॐ निरालम् नत्व: साधि : 50, सर्वलोको पलंभ स्वपचनादिविरुद्ध all our
- NT
- तरमाचचद्ग्रहणाकरितादात्म्यमेव तत्तद्विपयलक्षणं वाच्यम् । “यादृशग्रहणाकारतादात्म्यं नि अर्थे, स एव तद्विपय इति व्यवस्थासिद्धेः । अन्यथा नीलादीनां दृष्टः प्रकाशः किमौपाधिकः उतानैपाधिक इति विकल्पाचतारात् । तत्र च स्वयमप्रकाशत्वे नीलादीनां, पश्चादुपाधिज्ञतेनापि : प्रकाशकरणायोगदोपेण द्वितीयकल्प आश्रयितव्ये स्वाभाविकप्रकाशस्य स्वयम्प्रकाशत्व ज्ञानत्वादि- प्राप्पाऽर्थस्य ग्राह्यस्य ग्रहणेन तादात्म्यलक्षणसिद्धि” रिति बौद्धचित्त विवरणोक्तेरित्यव. क्तातिदेशेन समाधत्ते - DanGo इति । यथादर्शनं विपयव्यवस्थोक्तेरित्यर्थः । 301 - न पश्यामः । अयमशियः- ग्राह्मस्य ग्रहणाकारतादात्म्यलक्षणकत्वे उक्तरीत्या मिध्यार्थविपयकज्ञानस्य तदर्थ- तादात्म्य अनिष्टप्रसङ्गः । पूर्वमप्रकाशस्य कारणसमवधाने प्रकाशकरणञ्च न विरुध्यते । यथा पूर्व- ज्ञानेऽसतो नीलादेपियस्योत्तग्ज्ञाने सत्त्वापादनं स्वयमङ्गीकृतं, अन्यथा शून्यवादापदेरिति । ननु स्वमज्ञानानामिव सर्वज्ञानानामपि स्वव्यतिरिक्तविषयशून्यत्वं साध्यते । न हि तत्व ज्ञानं बिना तदालम्बनं कश्चिदस्ति विषयः । यथाहुः " स्तम्भादिप्रत्ययो भिध्या प्रत्ययत्वाच्याहि यः । प्रत्ययस्समृपा दृष्टस्वमादिप्रत्ययो यथेति । इतीमामाशङ्कां परिहरति स्वमज्ञानादीति । निरा- लम्घनत्वं- पारमार्थिक विषयशून्यत्वम् । तत्र सर्वलोकोपलंभेत्यादिना साध्यस्य बाधं दर्शयति । तथा च “नाभाव उपलब्धेरित्यत्र श्री भाष्यं “एवमेव हि सर्वे लौकिकाः प्रतियन्ति “घटमहं जानामी” ति । एवं रूपेग सकर्मकेण सकर्तृकेण ज्ञाधात्वर्थेन सर्वलोकसाक्षिकमवभासमानेनैत्र, ज्ञानपात्रमेव परमार्थ इति साधयन् सर्वलोकोपहासोपकरणं भवती” ति । संवैच मूले शाङ्करभाप्यं च- न खल्वभावो बाह्यस्यार्थस्याध्यवसातुं शक्यते । कस्मात् उपसब्धेः । उपलभ्यते हि प्रति प्रत्ययं वाह्योर्थः - " स्तम्भः कुड्यं घटः पट” इति । न चोपलभ्यमानस्यैवाभावो भवितुमर्हति । यथा कश्चित् भुञ्जानो भुजि साध्यायां तृप्तौ स्वयमनुभूयमानायां एवं न्यात् । " नाहं मुझे, न तृप्यामी” ति । तद्वदिन्द्रियसन्निकर्षेण स्वयमुपलभमान एव बाह्यपथं “नाहमुपलभे, न च सोस्ती” ति ब्रुवन् कथमुपादेयवचनस्स्यात् । …
- … न हि कश्चिदुपलब्धिमेव " स्तम्भः कुड्यमिति उपलभते । उपलब्धिविषयत्वेन तु स्तम्भकुड्यादीन् सर्वे लौकिका उपलभन्ते । यत् प्रत्याचक्षाणा
- இதனால் எப்படிப்பட்டது எந்த ஜ்ஞபரத்துக்கு விஷயம் என்று கூறும் அடையாளம் ஒன்றும் கண்டிலோ மென்றதும் தள்ளுபகயாகியது. எனவு?பால் நினைவுகாலத்தில் வரும்ஜ்ஞாகங்களும் பொருளற்றவை என்று ஊகிப்பதும் சரியன்று, உலகில் அதற்கும் இதற்கும் வாசிகாண்பதால்.
- 150
- •
- स्वप्नचानादि
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतमने
- सत्यसङ्कटष्टिविशेपादि GO तदा स्व0 3600, कालान्तरादि-
- भालम्बन अनुपपन्न.
- अपि बाह्यपर्थ, एत्रमाचक्षते " यदन्तर्ज्ञेयरूपं तद्बहिर्वदवभासत” इति । तेपि हि सर्वलोकप्रसिद्धां बहिरवभासां संविदं प्रतिलभमानाः, प्रत्याख्यातुकामाच बाह्यपर्थं, “वहिर्य” दिति चत्करणं कुर्वन्ति । इतरथा हि कस्माद्ध द्विवेदिति प्रयुः । न हि वसुमित्रोयं वन्ध्यासु तवदव भासत इति : कश्चिदाचक्षीत । तस्माद्यथानुभवं तत्त्वमभ्युपगच्छद्भिर्व हिरेवावभासत इति युक्तमभ्युपगन्तु " मिति । खवचनादि विरूद्धेति । यः प्रत्ययस्स निरालम्बनः प्रत्ययत्वात् स्वामप्रत्ययवदिति अनु- मानवचने अस्यापि प्रत्ययस्य यदि निरालम्बनत्वं, तर्हि निरालम्बनत्यरूपसाध्याख्यालम्बनासिद्धिः, यदि सालम्बनलं, तर्हि सर्वप्रत्ययानां निरालम्बनत्वबोधकस्ववचनविरोध इति भावः । अथ निरा- लम्बनखमज्ञानादिदृष्टान्तासिद्धिः प्रदर्श्यते भ्रमज्ञानादिष्णु ॐ ॐ इति । सत्यसङ्कल्पः- भगवान् । इदश्च विशेषणं स्वमार्थसृष्टयनुगुणसामर्थ्यं द्योतयति । सृष्टिविशेषेति विशेषशब्दः बाह्यपदार्थसृष्टि- वैरूप्यं सूचयति । तदुक्तं श्रीभाष्ये- “स्वप्ने च प्राणिनां पुण्यपापानुगुणं भगवतैव तचत्पुरुप- मात्रानुभाच्यास्त तत्कालावसानास्तथाभूताश्चार्थास्सृज्यन्ते । तथा हि श्रुतिरस्वमचिपया- “न तल रथा न रथयोगा न पन्थानो भवन्ति, अथ रथान् रथयोगान् पथरसृजते स हि कर्तेति” इति । एवं स्वप्ने सर्वत्र तादात्विकपदार्थसृष्टि पक्षस्सिद्धान्तिसम्मतो दर्शितः । यदा तु त्रिजटास्वप्रदर्शन- न्यायेन भाव्यर्थसूचकत्वं रूमानां, तत्र स्वप्नविषयाणां तत्कालत्वासम्भवात्, तत्कालसृष्टानां कालान्तरेपि पुनसंसर्गकल्पनस्य गौरवपराहतस्याश्च तत्र स्वप्नालम्बनस्य कालान्तरीणत्वमेवेति “सूचकथही “ति सूत्रमूचितं पक्षान्तरमप्युच्यते कालान्तरादि&ali Gourd इति । अयं च पक्ष- श्लोक वार्तिकादावप्युक्त:- “तिष्ठनु वा स्वप्नार्थसृष्टिपक्षः, पक्षान्तरेप्याहु:- जन्मन्यैकत्रभिन्ने वा तथा कालान्तरेपि वा । तद्देशे वान्यदेशे वा स्वप्नज्ञानस्य गोचरः” इति । आलम्बन Daunght इति । तथा च दृटान्तासिद्धिरित्यर्थः । ततश्च सन्ध्याधिकरणे “मायामात्र नित्व” ति सूत्रेण तत्काले “सूचक ही “ति सूत्रेणोक्तरीत्या कालान्तरे च पदार्थसृष्टिविवक्षया स्वप्नसामा - न्यस्य सत्यत्वं सूत्रकृदभिमतमिति भावः । एतेन यत्सूत्रकारैः “वैधर्म्याच्च न स्वप्नादिवदि” ति स्वप्नज्ञानस्यार्थशून्यत्वमुक्तं, तदप्यन्वारह्यवाद इति बोध्यम् । तथा च श्रुतप्रकाशिका - “स्वप्ना- देर्मिथ्पात्त्राभ्युपगमेनोपतं सूत्रकारै: । तदेव नास्तीति वक्ष्यते “मायामात्रान्त्वित्यादौ” इतीति । தான் சொல்லும் வாக்யங்களும் பொருளற்றுப்போனதால். மேலும் கனவுகளுக்கும் பொரு- ளுண்டு. ஸர்வேச்வான் அவசவா புண்ய பாபங்களுக்கேற்ப. தககாலத்திலே பொருட்களை - பண்ணி அவர்கட்குமட்டில் புலப்படுத்துகிறான் என்பது ஸித்தாந்தம். சகுனம்போல் சூசக- மார அகையும் களவுகளுக்கும் காலாந்தரத்தில் பொருள் உண்டு.
- "
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- • 151
- புறப்பொருட்கள் பலருக்குப் பலவிதமாய் தோன்றுவதால் உண்மையில் இல்லை என்பதும் தவறு.
- परिव्राट् कामुकशुनां एकस्यां प्रमदातनी । कुणपः कामिनीभक्षः (भक्ष्यं) इति तिस्रो विकल्प- नाः ॥” app. Gu बाह्यवस्तु परस्परविरुद्धविकल्प ipsum Googs निःस्वभाव- Lala GunGour पायांनी, ज्ञान परीक्षकादिकं सत्यत्य तुम्छत्य, जडत्व- स्वयम्प्रकाशत्व क्षणिकत्व नित्यश्चादिपरस्परविरुद्ध विकल्पशत (LawnGoo ज्ञान
- ननु तत्वस्यैकरूपतया प्रतीत्यवश्यंभावात्, प्रमदातन्यादेर्ब्राह्यार्थस्य बहुभिर्वहुधा ग्रह- णात् बाह्यार्थास्तत्त्वतो न सन्त्येवेत्याशंक्याह- परिब्राकामुकेति । भक्ष्यमित्यत्र भक्ष इत्यपि पाठः । निस्वभाव 01 & GairLIGar इति । तथा च “बुद्ध्या विविच्यमानानां स्वभावो नाव- धार्यते । अतो निरभिलप्यास्ते निरखभावाश्चदेशिताः । इदं वस्तुबलायातं यद्वदन्ति विपश्चितः । यथा यथाऽर्थश्चिन्त्यन्ते विशीर्यन्ते तथा तथा ॥ इति रीत्या दुर्निरूपत्वाद्वाह्मा अर्धा अप्रामा- णिका एव । परस्परविरुद्धानां कामिन्यादिविकल्पानां एकत्रोपसंहारायोगात्प्रकारान्तराश्रयणस्थापि दुष्करत्वाच्चेति तेपामभिमानः । तामिमामाशङ्कां ज्ञानेपि नानाविधविरुद्वविकल्पदर्शनेन तस्यापि मिथ्यात्व सङ्गप्रतिबन्द्या दूपयति- ज्ञान gui इति । परीक्षकः दिॐ ॐ इति । प्रमाण- न्यायाभ्यामर्थनिर्णेतॄणामित्यर्थः । एतेन श्वकामुकादिविकल्पयुक्त्यपेक्षया परीक्षकाणां मतिविक- ल्पस्य बलवत्त्वोन्नत्या श्वऋामुकादिविकल्पेन बाह्यार्थानां न भङ्गः प्रत्युत परीक्षकवै मत्यात् ज्ञानस्यैव भङ्गस्सेत्स्यतीति सूचितम् । सत्यत्वं- अर्थक्रियाकारित्वम् । तत् योगाचारादिसम्मतम् । तुच्छत्वं शून्यत्वं माध्यमिकस्य । उढत्वं- अस्वयंप्रकाशत्वं नैयायिकादीनाम् । स्वयंप्रकाशत्वं- स्वसचाव्यापकप्रकाशाख्यविपयताश्रयत्वं वेदान्त्यादीनां । क्षणिकत्वं च पूर्वोक्तं योगाचारादे- रेव । नित्यत्वं वेदान्त्यादीनां । कामिन्यां श्वादेः कुणपादिविकल्पस्य च वस्तुनस्ममाधानं श्लोकवार्तिके एवं उक्तं- “कुणपादिमतौ चैवं सारूप्ये व्यवस्थिते । वासनारसहकारिण्यः व्यवस्थाकारदर्शने ॥” इति । व्याख्यातं चैवं न्यायरत्नाकरे यत्त्वेकस्यां प्रमदायां परिवाद- कामुकशुनां कुणपादिपतिभेदोऽनुपपन्न इति, तत्राह- कुणपादीति । कुणपादीनि रूपाणि सर्वा- ण्येव प्रमदायां सन्ति । परिव्राजकादयस्तु स्वखवासनानुसारेण किञ्चिद्रूपमेव पश्यन्ति । न सर्वे
- ।
- ஒரு பருவமங்கையைக் காணும் யோகிக்கும். அவள் காதலனுக்கும் ஒாய்க்கும், முறையே பிணம் எனவும், காதலி எனவும், இறைச்சி எனவும் முரண்பட்ட பலவித எண் ணம் ஏற்படுவதால் உணமையில் மங்கை என்னும் பொருளே கிடையாது என்ன?வண் னோ என்னில் - நி ஒப்பின ஜ்ஞாநம் தன்னிலும் ஆராய்ச்சியாளருக்கு நித்யம் அதித்யம். ஐடம், அஜடம் என்ற பலவித விருத்த வாதங்கள் எழுவதால் ஜ்ஞாாமும் இல்லாது போய்
- 152
- देशिकाशयप्रकाराव्याख्यासहिते परमतभने
- निस्वभाषomwal Gio. एकवस्तु विरुद्ध लिङ्गसंख्यापरिमाणा दिव्यपदेशक Goonb सोपा- திகங்களாகையாலே எனவில் னமுண்டாகாது. இங்ஙன் கொள்ளாதபோது ஓரொரு ज्ञानकांनी छानी पूर्वत्वापरत्व कार्यत्व कारणत्व नीलपीताकारत्वादि विरुद्धविकल्प & G मिथ्यात्व ं auri का शून्यवाद Gooni.gup बाधितानुवृत्त्यादिक्षुद्रोपद्रव & Gas - conia परिहार 36GG.
- सर्वाणि । परिवाजको हि विपयवैराग्यानुबन्धिचेताः । कामुकस्तु तद्राग़ानुबन्धिचेताः । श्वापुन- रामिपगन्धिमनाः, ताळफ़लायमानस्तनशालिनीं कचळयितुमिच्छति । सेयमेपामात्मीयवासनासह- कारिता विकल्पव्यत्रस्थेति । एवं चोद्यस्य वस्तुतः परिहारे जाग्रत्यपि मूले प्रतिचन्दिप्रदर्शन, “कामिन्यादिपु विकल्पकथनेन वाह्यार्थदूपणं ज्ञानेपि तुल्ययोगक्षेमत्वात् स्वव्याघातकं” इति योगाचारस्य मतिमान्द्य सूचनायेति बोध्यम् । ननु एकस्मिन् वस्तुनि तत्तत्पुरुषीयमतिविकल्पानां तत्तत्पुरुषचासनाचे चित्रीमूलकत्वेनोपपत्तावपि, एकेनैव पुरुषेण एकस्मिन्नेव वस्तुनि विरुद्धलिङ्ग. सङ्ख्या दिव्यपदेशाः कथमुपपद्यन्तां, यदि वस्तुन ऐकरूप्यं प्रामाणिकमित्याह- एकचस्तुCo इति । विरुद्धेति प्रत्येकमन्वेति । परिणामेत्यत्र परिमाणेति युक्तः पाठः । विरुद्धलिङ्गव्यपदेशः “नक्षत्रं तारका विष्यः” इत्यादौ । विरुद्धसंख्या व्यपदेशः “सीता रामदाराः” इत्यादौ । तन्तुपटयो- रभिन्नत्वेपि अनेके तन्तवः पटस्त्वेकः इत्यादी वा । “घटो मेर्वपेक्षयाऽणुः कपालापेक्षया महान् " इत्यादौ विरुद्धपरिमाणस्य । आदिना ज्येष्ठत्व कनिष्ठत्यादिविरुद्धकालव्यपदेशो ग्राह्यः । सोपाधि- केति । अयमर्थः- नक्षत्रादिशब्देषु लिङ्गभेदः पाणिन्याद्यनुशिष्टतत्चत्प्रक्रियाभेदोपाधिकः । दारादिशब्देषु बहुवचनमप्येवमेव निर्वाह्यम् । अनेकतन्त्वभिन्नत्वेपि पटस्य पटशब्दोत्तरमेकवचनं समुदायोपाध्यभिप्रायम् । यथैकत्र द्रव्ये संयोगतदभावयोः प्रदेशमेदोपाधिकत्वादविरोधः, तथैवैकत्र घटादी तत्तत्पुरुषीययुध्यध्यादिरूपेोपाध्युपग्रहात् अणुत्व महत्वैकत्व नानात्वादिव्यपदेशाना- मप्यविरोध इति । अथ विरुद्धानामप्यौपाधिकत्वामैकल समावेशविरोध इत्यस्यानङ्गीकारे बाधक माह - @imiraranGur इति । मध्यवृत्तिज्ञानक्षणस्य पूर्वक्षणापेक्षया परत्वं, उत्तरक्षणा- पेक्षया पूर्वत्वं, स्वकारणापेक्षया कार्यत्वं, स्वकार्यापेक्षया कारणत्वं चोपाधितो भवन्ति । नीला-
- விடும். ஒரு வஸ்துவிலே விருத்தமான லிங்கங்கள், எண்கள், பரிமாணங்கள் இவைகள் ஒருக்கே கூடுவதும், வெவ்வேறு காரணங்கள் பற்றியதாகையால். அந்த வஸ்துவை அது சிதைக்காது. இல்லாவிடில் ஒரே ஜ்ஞானத்தில் முன், பின், காரணம், கார்யம் என்ற வி சுத்தமான முறைகள் வந்து சேர்ந்துவிடுவதால் ஜ்ஞாகமும் பொய்யாய் சூந்யவாதமே வரும். புறப்பொருட்கள். இல்லை என்று தெரிந்த பிறகும் பலமான பழக்க வாசனையால் மீண்டும் மீண்டும் இருப்பதுபோல் தோன்றுகிறன என்னும் சிறிய சமாதானமும் ஏற்கப் படாது.
- योगाचारमतमङ्गाधिकारः
- அறிவு ஒன்றைப் பற்றுவது முன்வினையின் வாஸனைப்படி என்பது
- உனக்கு ஒவ்வாது.
- 153
- ॐ नीलमानसन्तानस्वभाव Go@as पीतज्ञानांशळं अज्ञानani nimi, पीतज्ञान-
- ·
- कारज्ञानसन्सतिरेव कदाचित्पीताकारज्ञानसन्ततितां चाइनुते कालरूपोपाधिभेदात् । अस्य सर्वस्या- विरुद्धत्वानङ्गीकारे क्षणोपि क्षुण्णस्स्यात् इति सर्वशून्यत्ववाद एवं शरणं तव भवेदित्यर्थः । &Lib - शरणम् । यद्यपि पूर्वमपि - ‘परीक्षकां तु ज्ञान horalgni सत्यस्त्र तुच्छत्वा- दी” त्यादिना एतादृश एव दोषो दर्शितः, तथापि तत्र सत्यत्यतुच्छत्यादीनां कथञ्चिदप्युपसंहारा- नईत्वं, अत्र तु पूर्वत्वापरत्वादीनां औपाधिकत्वेनोपसंहार्यत्वेपि तद्बुद्धिरीत्या तदनईत्वशङ्कापात्र- मिति मिदा बोध्या । अथ विज्ञानमात्रास्तित्ववादादिसाम्यादद्वैतिन इवैतेपि तत्त्वज्ञानाद्वाधितस्यापि बाह्यार्थजातस्य व्यावहारिकमर्यादयाऽनुवृत्तिं वदन्ति । अतः तत्परिहारस्यान्यत्रोक्तस्येह द्रष्टव्यत्वमाह- Doug इति । एषामिदं प्रत्यवस्थानं प्रामाणिकानां हिंसामुपजनयत् उपद्रवरूपं यद्यपि भवति, तथापि द्विचन्द्रज्ञानादि दृष्टान्तदर्शनमात्रेणोत्थितस्यास्य प्रत्यवस्थानस्य प्रवलयुक्तिरहिततया सुनि- रसत्वेन क्षुद्रत्वमेवेति न ततोऽतीव भेतव्यमस्माभिरिति क्षुद्रोपद्रवशब्दाभिप्रायः । तथा चात्र सर्वार्थसिद्धी - " ननु बाधितोपि द्वितीयश्चन्द्रादिः पुनरपि प्रकाशमानो दृश्यते । न चात्र बां किञ्चिद्रप्यधिष्ठानं कारणं वा पश्यामः । अतो ज्ञानस्यैवाधिष्ठानत्वं समनन्तरप्रत्ययस्यैव च कार- णत्वं कल्पयितुं युक्तमित्याद्याशङ्कय समाधीयते - अन्वयव्यतिरेकावधारितं प्रथम भ्रमाधिष्ठानमेच बाधितानुवृत्तिभ्रमेप्यधिष्ठानं भवति । तत्कारणमेव चानुवृत्तं कारणम् । अतो बहिरप्यधिष्ठान- कारणयोस्सम्भवात् नान्तरं कल्प्य " मिति । अव चाधिष्ठानं चन्द्रसमीपदेशः कारणं चांगुळव टम्भतिमिरादिदोप एव । नायनरश्मयो हि अंगुळ्यवष्टम्भादि प्रतिहतंगतयो चक्रगत्या चन्द्र स्वदेशस्थं तत्समीपदेशं च गृह्णन्ति । ततथ भेदाग्रहादिकारण वैचित्र्यात् द्वौ चन्द्रादिति मति- भवति । तत्र प्रथमभ्रमे, तदनुवृत्तौ च पूर्वोक्तमेवाधिष्ठानादिकमपेक्षिततया वर्तत इति, नान्तर- पदार्थपरिकल्पनमिति अबाधिततिमिराद्यनुवृत्त्या न बाह्यार्थ बाधितानुवृत्तिर्युक्तेति भावः ।
- अथ वाह्यार्थाननङ्गीकुर्वतः अनिष्टान्तरं ज्ञानानां विपयाव्यवस्थारूपं वक्तुं तव्यवस्थापक- तया पराभिमतं वासनाविशेषं प्रथममनुवदति- 93 नीलज्ञानेति । ननु चाह्मार्थाभावे नीलज्ञान- क्षणादिकं बाधकं, पीतज्ञानक्षणादिकं वाध्यमिति विषयविशेपावगाहनकृती वाध्यबाधकभावः कथं व्यवतिष्ठेत? सदभावे च सर्वज्ञानक्षणानां गर्वविपययोग्यत्वं हि भवेदित्यत्राह - 03 नीलज्ञानेनि । एतदुक्तं भवति- ज्ञानानां बाध्यबाधकभावादिषु न तद्वति तदवगाइनं, तदभावावगाइनं वा विषय-
- 154
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्गे
- सन्तानादिकं वभाववश हूं anGov नीलादिज्ञानांश अज्ञानono me, gup स्वप्नज्ञान- सन्तानमेदa of GunGov अपर्यनुयोज्यानादिवासनावैभव pnG60 चाह्यार्थनिरपेक्ष नीलपीतादि- कृतं स्तुतो हेतुर्भवति । किन्तु विषयोपरागशून्यत्वेपि वासनावशतः ग्राह्मग्राहकसंवित्तिभेदवत्त्वेन भासमानंः नीलादिज्ञानसन्तानविशेषः स्वस्वभाववशात्, तदाऽनव भासमान पीतादिविषयान्तरोप- रक्तज्ञानसन्तानम्य बाधक इति कल्प्यते । ततश्थ वाह्यार्थाभावेपि बाध्यबाधकभावव्यवस्थया न सर्वज्ञानानां सर्वन्द्विषयकत्वप्रसङ्ग इति । अज्ञानं भ्रमः नित्रर्त्यमिति यावत् । ज्ञाने नीलाद्याकार- भाने, ततः पूर्व भातस्य पीताद्याकारस्य निवृत्तेः, नीलज्ञानसन्तानस्य पीतज्ञानांशोऽज्ञानं भवति । तथा च तनित्रर्त्यविपयकत्वमेव तद्वाध्यस्वरूपं अयत्वमित्यर्थः । नीलज्ञानसन्तानेत्युक्तचा, यात्रत्कालं ज्ञानक्षणेषु नीलादिभानं, नः तावत् तत्र पीतादिभानमिति तावत्पर्यन्तमेकस्सुन्तान इति च लभ्यते । तदुक्तं- “सजातीयाः क्रमोत्पन्नाः प्रत्यासन्नाः परस्परम् । व्यक्तयस्तास्तु सन्ता- नस्सचैक इति कथ्यते” इति । स्वभाव 31Go इति निवर्त्यज्ञानस्य तत्त्वे तदभावावगाहनादि - हेतुकत्वं व्यवच्छिनत्ति । एवं पीतादिज्ञानांशस्य नीलादिज्ञानसन्तानं प्रत्यज्ञानत्वकथनेन तन्निव - र्त्यत्वमुक्त्वा, तन्निर्तकत्वमपि भिन्नक्रमेण पीतनीलादिज्ञानोत्पत्तौ दर्शयति- पीतज्ञानसन्तानादि- & स्वभाव$100 नीलादिज्ञानांश अज्ञानmai aogi इति । अत्र… नीलादिज्ञान श्यामज्ञानwni इति सर्वकोशेपु दृष्टः पाठस्तु लेखकप्रमादकृतः अनन्त्रयादिति बोध्यम् । ननु नीलादिज्ञाने सन्तन्यमाने सति पीताद्याकारज्ञानसन्तत्युत्पत्तौ किन्निबन्धनम् । न हि चितिरेवाहत्य पीताद्याकारपक्षपातिनी । बाह्यार्थानां सत्त्वे तु तत्तत्सन्निकर्षबलाद्विजातीयज्ञानप्रवाहस्से धुमर्हति, इत्यत्राह- güup स्वमज्ञानेति । बाह्यार्थाङ्गीकारिणामपि, स्वप्नज्ञानस्य बाह्यार्थीलम्बनत्वगनिष्ट- मिति, तत्र परस्परविभिन्नक्रम नीलपीताद्याकारज्ञानोत्पत्तौ अपर्यनुयोज्यानादिवासनावै भवस्यैव कारणताया आश्रयणीयतया जाग्रदादिष्वपि तथैवोपपत्ती, न तत्र बाह्यार्थसद्भावोऽपेक्षित इति भावः । विपयविपर्यासे वासनाविपर्यासस्य कारणत्वे कथिते वासनाया एव विपर्यासः कथमिति नानुयोक्तव्यमित्याह- अपर्यनुयोज्येति । वासनायाः कार्यैकनिरूपणीयत्वेन, तद्वैचित्र्ये तद्वैचित्र्य- मप्यावश्यकमिति भावः । एवं दृष्टान्तबललभ्यमंशमाह- बाह्यार्थनिरपेक्षेति । एवं च वासना- वैचित्रथा नीलपीतादिभानं तदा तदा व्यवस्थया ज्ञानक्षणेषु भवतीत्युक्तं भवति । तदेतदुपयति-
- ஒரு நிலாதிஜ்ஞாகப்ரவாஹம் ஒடிக்கொண்டிருக்கும்போது இயற்கையாகவே அதற்கு பிரதிக்ஞாகளர்ததி ஓடுக்கப்பட (பாதிக்கப்பட)லேண்டிய அஜ்ஞானமாம். இப்படியே பீதாதிகஞாகத்திற்கும் நீலாதிஜ்ஞானஸந்தானம் அஜ்ஞானமாகும், இவ்விதம் ‘‘ஏனென்று” கேட்கமுடியாத அதிவாஸணையாலே, புறப்பொருள் இல்லாமலேயே கனவிற்போல நீலयोगाचारमभङ्गाधिकारा
- • 155
- आधार० &-
- गुण -
- विकल्प Dong & per Gourma Gangoon. घसने Gaung स्थिरėmp& Gann colounge, ज्ञानस्वरूपGuering वासने न Gayi, चिलक्षणप्रत्ययस्वरूपप्रवाह : चासने 6 WLLS, अनादियाण संसार Goo सर्वज्ञानक्षण सर्ववासना रूपांचं ऊ बाग & Gou can Goo auni, नीलपीत. दिप्रति- नियतविकल्पोदय ं pali एकैक क्षण acer सर्वविकल्योदय हेतु: सर्वज्ञानसन्तान
- चासनैकंक आधारक इति । एतन्मते ज्ञानस्य क्षणिकत्वात् निर्धर्मकत्वाच्च वासना कुत्र स्थिरे स्थित्वा स्वसम्बन्धिनं कं वा वासवेत् । तदुक्तं भाष्ये- " निरन्त्रयविनाशिनां ज्ञानानां अनुवर्त- मानस्थिराकारविरहात् वासना दुरुपपादा । विनष्टेन पूर्वज्ञानेनानुत्पन्नमुत्तरज्ञानं कथं चास्यत” इति । एवं वासनाया आधारहानिमुक्त्वाऽथ खरूपहानिमप्याह - ज्ञानस्वरूप इति । ज्ञान-
- स्वरूपतया तदङ्गीकारस्तु ज्ञाने विपयव्यवस्थायाः कथञ्चिदपि अप्रयोजक इति अभिप्रायेण “ज्ञान- स्वरूपGov” इत्युक्तम् । तर्हि “चित्राभिश्वित्रहेतुत्वाद्वासनाभिरुपप्लवा’ दित्यादौ वासनेति किं व्यपदिश्यत इत्यत आह- विलक्षणप्रत्ययेति । तदुक्तं रत्नप्रमायां- “अनादिसन्तानान्तर्गतं पूर्वपूर्वज्ञानमेव वासना । तद्वशादनेकक्षणव्यवधानेपि नीलाद्याकारज्ञानवैचित्र्थं भवति, यथा वीजवासनया कार्पासरक्तत्व” मिति | Bir- निश्चयी करणादनन्तरम् । अथ विलक्षण- प्रत्ययस्वरूपप्रवाहस्य तद्घटक प्रत्येकज्ञानानतिरेकात् ज्ञानक्षणानामेव वासनात्वं फलित मित्याह- अनादिII इति । अत एवोपात्तरत्नप्रभावाक्येपि - “पूर्वपूर्वज्ञानमेत्र वासने” ति तन्मतमनूदितम् । तथा च वासनाया ज्ञानक्षणरूपत्वे, कस्को ज्ञानक्षणः किं किम्वासनारूप इत्यत्र नियापकं न भविष्यति । न हि तत्तदर्थावगाहित्वं तत्र तन्त्रम् । बाह्मार्थाभावात् । तथाचानादी जगति, तथा तथा ज्ञानोदयेनापेक्षणीयान्तराभावात् सर्वे ज्ञानक्षणापर्यत्रासनारूपा भवेयुरित्यर्थः । ऋतु तथैवेत्यत्रानिष्टं प्रसञ्जयति- नीलपीतादिप्रतिनियतेति । अयं भावः कदाचित् नीलज्ञानक्षणा- नन्तरं नीलज्ञानक्षणान्तरमेवोदेति एकसन्तानमध्ये । सन्तानान्तिमकाले तु नीलाकारविकल्पा नन्तरं पीताद्याकारविकल्पा जायन्ते इत्येवंविधनीलपीतादिविक प्रतिनियतोदयो न स्यात् । सर्वज्ञानक्षणानन्तरमध्यचस्थया सर्वे ज्ञानक्षणा जायेरन् । सर्वज्ञान क्षणानामपि व्यवस्थिनविव.ल्पो- दहेतुभृतसर्ववासनारूपत्वादिति ईश्वरज्ञानवत् सर्वं सर्वविषयकं स्यादिति । तथा च तत्त्वमुक्ता- कलापश्रीमुक्तिः- नेष्टस्स्वान्यग्रहश्चेत् क्वचिदपि न हि धीर्धर्मिणीः कृतान्ते, बुद्ध्यात्मा वास– नातो न च किमपि तयापेक्षणीयं वहिष्ठम् । धीरान्तानेत्यनादौ भवति च निखिज्ञावासनैकः क्षण- स्तत् निश्शेषध्वंसिनी सा युगपदखिलमप्युद्वमेत्कल्पनौधमि’’ ति ॥
- பிதாதிஜ்ஞாநவரிசைகள் மாறிமாறி வருகிறன என்று சொல்லுவர். இது அவர்களுக்கு நிர்-
- 158
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- सर्वचि कल्पयोग्य ani. SG. Danco शुभैun6on चित्तवासनै धर्म Cordp सौगतप्रति तन्त्र- व्यवस्थेपदेशना (उपदेश) मूलभ्यवस्थितशास्त्रार्थानुष्ठान
- Sanuya patingSL
- व्याकुल antib
- அவை
- मोक्षार्थशास्त्र निर्माणचत्रणोपदेशादि Gaouni निरर्थक. अनादिसन्तान 8000 मोक्षà auspGun 60. अज्ञानतन्य ज्ञान moc. -
- अथ ज्ञानक्ष्णस्य सर्वस्य सर्ववासनारूपत्वे स्वसिद्धान्तविरोधमप्याह- D1Go शुभ- ITI इति । तदुक्तं लङ्कावतारे- संस्कारस्कन्धनिर्मुक्ता शुभा चित्तस्य वासना । धर्मस्सौगत- सिद्धान्ते…इति । संस्कारस्कन्धः- रागद्वेपमोहादय इति श्रुतप्रकाशिका | चित्तस्य वासना- चित्ताभिन्नवासनेति च । चित्तञ्च ज्ञानसन्तानः । " उत्तरोत्तर विज्ञानं स्थूलं चित्तमितीर्यत” इति सौगतदर्शने । उक्तरीत्या सर्वस्य सर्वात्मकत्वात् ‘…. धर्माधर्मौ भवो मतः । शुभाशुभा वासना- स्याच्चिस सन्तानकर्दिनी” इत्युक्तशुभत्वाशुभत्वव्यवस्था हानिरिति भावः । प्रतितन्त्रेति । पुरुषा- नुष्टितकर्मजन्या दृष्टरूपधर्माधर्मयोस्सर्वैरपि आत्मगतत्वेनाङ्गीकारात् सौगतानामयं चित्तगतत्वपचः प्रतितन्त्रम् | परतन्त्रा सिद्धस्स्वतन्त्रमात्र सिद्धो हि प्रतितन्त्रसिद्धान्त इति भावः । देशना मूलेति । उपदेशमूलेति क्वचित्पाठः । देशना - उपदेश इत्यनर्थान्तरम् । “द्वे सत्ये समुपाश्रित्य बुद्धानां धर्मदेशने " ति वचनात् । द्वे सत्वे - पारमार्थिकव्यावहारिकसत्यद्वयम् । तथा च योगाचारनाम्ना
- । एषां उक्तलक्षणयोगानुष्ठातृत्वसिद्धेः धर्माधर्मव्यवस्थाहानौ शास्त्रार्थानुष्ठान वैयाकुली स्यादित्यर्थः धाष्टर्याद्भवत्येवमिति वदन्तं प्रत्याह- अब इति । शास्त्रार्थानुष्टाना दिकमित्यर्थः । तथा च युद्धेन “विशुद्धालय विज्ञानसन्ततिर्मोक्ष ईरितः” इत्युक्तमोक्षार्थागमप्रणयनं, तच्छिष्याणां तच्छ्रवणोपदेशादिवञ्च निर्मूलं निष्प्रयोजनश्च स्यादित्यर्थः । ननु मोक्षस्य यादृच्छिकत्वेनाहेतु- साध्यत्वात् उच्तं सर्वं इष्टमेवेत्यशङ्कयाह- अनादिसन्तान : 300 इति । अनाद्यविद्यासन्तान- इत्यर्थः । तदुक्तं भाष्ये- “अविद्या हि नाम विपरीतबुद्धिः क्षणिकादिपु स्थिरत्वादिगोचरा । तया संस्काराख्या रागद्वेपादयो जायन्ते । ततश्चित्ताभिज्वलनरूपं विज्ञानम् । ततश्च नामाख्याश्चिर-
- ஹிக்க முடியாது, வாணனைக்கு ஸ்திரமான ஒரு இருப்பிடம் அவர்களுடைய கணபங்க- மகத்தில் கிடையாது. ஆராய்ந்தால் வாஸனையும் அறிவின் உருவமாயே இருக்கும். இப்படி தீர்ந்தபின் அதியான ஸம்ஸாரத்தில் ஸர்வஜ்ஞநக்ஷணங்களும் ஸர்வவாஸனாரூபங்களாக ஆனபடியால், நிலபீதாதீழ்ஞரங்களின் வரிசைக்கயம் தப்பி, ஒவ்வொரு ஜ்ஞகக்ஷணங்களே எல்லாவிஷயங்களையும் வெளிப்படுத்த தகுதிவாய்ந்தனவாய் முடியும். இப்படி எல்லாம் எல்லாமாவதினாலே “சுபையான சிக்கவாஸனை தர்மம்” என்கிற பௌத்தரின் தனிச் சிறப்- புக் கொள்கையும் தொலையும். இதனால் உபதேசமூலமான சாஸ்த்ரார்த்தாநுஷ்டானங்களும் Quinysis” दिया बीडिवup जाने nyaamii, Fap.- யர்கள் கேட்பதும் மற்றவையும் நிஷ்பலங்களாம். ஆமாம்! அநாதிஸம்ஸாரத்தில் மோணும்
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- 167
- संसारमोक्षकांनी नाक सर्वतन्त्राभ्युपगमविरोध तत्त्वज्ञानां Gur
- श्रवणादिप्रतिनियत कारणव्यवस्था परित्याग pnGov. अहेतुकरावत्पत्तिपक्ष-
- & 6000$$orm
- तुल्य
- चार्वाकमाध्यमिकसयूथ्य गति’.
- முடிவுரை
- giupan “इदमहं जानामि” m G 60 @rata सत्याच नियमyoti, विषयांश अधिष्ठानरूप्या (सारूप्या) दिसत्यत्व आरोपितांश देशान्त चैताः, पृथिव्यादिकञ्चरूपिद्रव्यम् । ततष्पडायतनाख्यमिन्द्रियपट्कम् । ततश्च स्पर्शाख्यः कायः । ततो वेदनादयः । ततश्च पुनरविद्यादयो यथोक्ता इति । एपांच विवरणं वैभापिकमतभङ्गे भविष्यति । तथाचैवं रीत्या इतरेतरहेतुके अनाद्यविद्यासन्ताने, कदा तद्विरतिः, कदा मुक्ति- रित्यस मन्दप्रज्ञैः पूर्वमेव ज्ञातुमशक्यत्वात्, यदा तु भवति, तदा तदवगतिरिति न पूर्वं किञ्चि- तदर्थं संविधातव्यमिति शास्त्राद्यानर्थक्यमिष्टमेवेति भावः । तदेतदुपयति अज्ञानतत्त्व- ज्ञानेति । अज्ञानाद्बन्धः ज्ञानान्मोक्ष इति चार्वाकव्यतिरिक्तसर्वसिद्धान्तिसिद्धस्य न्यायस्य तदानीं चिरोधः, मोक्षस्याहेतुसाध्यत्वोपपादनादिति भावः । अथ तच्छास्त्रसार्थक्याय मोक्षस्य यादृच्छि कत्थं मुक्त्वा तत्त्वज्ञानस्य तद्वदताम्मनमपि निराकरोति तत्त्वज्ञान० 1 इति । घुणक्षत- लिपिक्रमात् ज्ञानस्यापुरुपतन्त्रत्वेन यादृच्छिकत्वं युज्यत इति भावः । श्रवणादिप्रतिनियतेति । पुस्तकनिरीक्षणादिकं विना गुरुसकाशाच्छ्रवणादिभिरेव तत्त्वज्ञान सम्पादनीयमिति तेनाप्यङ्गी- कारात्, तस्याहेतुसाध्यत्वे तत्कारणव्यवस्थापरित्यागप्रसङ्गः, तस्येव सर्वस्यापि कार्यस्याहेतुसाध्य- त्वापातात्कार्यकारणभावमात्रस्यैवोच्छेदप्रसङ्ग इवेति तदनङ्गीकर्तृचार्याकमाध्यमिकमध्यनिवेश एव तस्य भविष्यतीति भावः । सयूथ्यः समानगोष्ठीनिष्टः ।
- एवं विस्तरेण कृतं दूपणांशं निगमने सविशेषं संगृल दर्शयति- guya इति । - एतदधिकारोक्तप्रक्रियाभिरित्यर्थः । - ज्ञातुज्ञेयज्ञानेषु । 27G43- ज्ञातृज्ञानयोः । सत्यत्वनियमanti इति । चिषयेषु वक्ष्यमाणरीत्या सत्यत्वस्यांशिकत्वेपि न ज्ञादज्ञानयत्तस्य तथात्वमिति द्योतयितुं अत्र नियमशब्दप्रयोगः । ज्ञेयविषये वक्तव्यांशसत्त्वात् तं पृथगाह - विप- यांशॐgi इति । ज्ञानचिपयो द्विविधः । अनारोपितः आरोपितश्चेति । प्रमाविषयस्सर्वः अना- வந்தபோதுதான் நி” என்றால், தத்வஜ்ஞானத்தால் மோக்ஷம். தத்வப்ரமத்தால் ஸம்ஸாரம் என்ற ஒரு பேதி போய் எல்லோரும் ஸம்மதித்தவழிக்கு ஹாநிவிளையும். அந்த தத்வஜ்ஞராம் தானும் வந்தபோது கண்டதத்தனை என்றால், ச்ரவணம் செய்தல் முதலிய குறிப்பிட்ட ததகஜ்ஞாககாரணங்கள் தவறிப்போய், ‘‘காரணமின்றியே கார்யம்” என்கிற சார்வாக மாத்து-
- மிக பக்ஷம்போலாகும்.
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने
- ज्ञान
- पदिसत्यन्यb, upps स्थिरा स्थिर विभागge यथादर्शन Caning GunGov ता शेयoni, ज्ञान क्षणिकसन्ततिरूप pics pow
- Ganण मोक्ष प्रामाणिक, 25 वेदविरुद्ध वेपाचारज्ञानयोगादि-
- रोपितः अमाधिष्ठानश्च । तत्र पूर्वस्य सत्यत्वेऽनति विद्यादात् शुक्तिभ्रमाधिष्ठानभृतरूप्यादिविपय- सत्यत्वं प्रथमं दर्शयति- अधिष्ठानरूप्यादीति । अधिष्ठानस्यापि मिध्यात्वे निरधिष्ठानभ्रमोदयस्य लोकानुभवविरोधादिति भावः । अत्र “अधिष्ठानसारूप्यादिसत्य त्वopi इत्यपि क्वचित्पाठः । तदा अधिष्ठानसारूप्यं - फाळफळ्यादिः । आदिना तिमिरादिदोपश्च । तत्सर्वमनारोपितत्वात्सत्य- मेवेत्यर्थो भाय्यः । अथारोपितस्य सत्यतां समर्थयते - आरोपितांश इति । अत्रापि “विप- यांश” इत्यनुवर्तते । अन्यत्र देशकालयोः प्रसिद्धमेव हि वस्तु देशकालान्तरादात्रारोप्य गृह्यते । अन्यथा अप्रसिद्धशशविषाणादिभ्रमोपि भूयादिति भावः । एतेन " इदमहं जानामि " इत्यत्नार्धजरतीयायोगात् इदमर्थारोपितविपयांशस्येवाहमर्थज्ञावंशस्यापि मिध्यात्वमङ्गीकार्य इति माध्यमिकशङ्कानवकाशः । नन्वेवमर्थत्रयस्यापि ज्ञातृज्ञेयज्ञानरूपस्य सत्यत्वे, तेषां नित्योपलब्धि- प्रसङ्ग इत्यत्त्राह- Dapp स्थिरेति । दृष्टेऽपहुत्यभावात् यथोपलब्धि केपाश्चिन्नित्यत्वं, केपाश्चि- दनित्यत्वं अभ्युपगमनीयमिति नोक्ताशङ्केति भावः । एतावतोपपादनेन फलितमाह- ज्ञान- GunGo इति । सन्ततिरूप इति । अविनाशीवारे अयमात्मा अनुच्छित्तिधर्मेत्यादिना ज्ञाननित्यत्वावगमादिति भावः । यद्यपि सिद्धान्तेपि " तद्रूपप्रत्ययेचैका सन्ततिश्चान्यनिस्पृहा । तत्ध्यानं प्रथमैप्पमिरङ्गे निष्पाद्यते तथा ।” " धारावाहिकविज्ञानं नीरन्धनिर्यातमणिमयूखवत् एकरूपं वा स्नेहदशादिसमवायसन्तन्यमानदीपवत् सन्ततिरूपं वे” ति वचनात् क्वचित् क्षणिक- ज्ञानसन्ततिरङ्गीकृतेच भाति । तथापि अत्र क्षणिकत्वस्य त्रिचतुरक्षणवृत्तित्वरूपत्वेन, तस्यापि इन्द्रियाधीनज्ञानप्रसरणनिष्ठत्वात् ज्ञाननिष्ठत्वाभावेन च, साक्षात् ज्ञान एव उत्पन्नमात्त्रस्यैच स्वतो- विनाशित्वरूपद्वितीयक्षणोत्पन्नध्वंसप्रतियोगित्वात्मकक्ष णिकत्वांङ्गीका रिमतवैलक्षण्यसिद्धिः । ततश्च प्रधानतया तन्मते मोक्षतदुपायस्वरूपविवेचनविरोधो भवतीत्याह- oriaan Gandा मोक्षpo
- ஆகையால் ‘‘ரான் இதை அறிகிறேன்” என்று தோன்றின மூன்றில் ஜ்ஞானமும் ஜ்ஞாதாவான ஆத்மாவும் உண்மையில் உண்டு. பொருள் பற்றியும் விசாரித்தால், ப்ரமங்களி அம் அடிப்படைப் பொருள் உண்மை என்றே கொள்ளவேணும் அதில் கற்பிக்கப்படும் பொருளும் இங்கில்லாவிடினும் வேறோர் இடத்திலாவது உண்மையில் உண்டு, பொருட் களில் நித்யம் அநித்யம் என்ற வேறுபாடு கண்டதையொட்டி கொள்ளவேணும். ஆக முப்- பொருளும் ஸத்யம். அதில் ஜ்ஞாநம் தானும் நீங்கள் சொல்லும்படி கணம்தோறும் வேறு-
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- 159
- या कारणGlasp
- समुदायदोषाधिकारी न्याय की ennou निरस्त 260 3 una,
- योगाचारपक्ष चार्वाक माध्यमिकपक्ष GunGoo स्वर्गापवर्गादिसकलपुरुषार्थविरुद्ध. - मतop “नाभाव उपलब्धः, वैधर्म्याच्च न स्वप्नादिवत्” “न भावोऽनुपलब्धेः " ाळा & सूत्रकंध- &ern Goo वेदान्तसूत्रकारां निराकरिकृ.
- इति । ज्ञानस्य नित्यविभ्रुत्वसिध्द्या विपयोपरागशून्य बुद्धिसन्तानस्फुरणस्य मुक्तित्वा संभवादित्यर्थः । • वेदविरुद्धवेपाचारेति । तदुक्तं विवेकविलासे- “कृत्तिः कमण्डलुमण्डथं चीरं पूर्वालभोजनम् । संघो रक्ताम्बरत्वं च शिश्रिये बौद्धभिक्षुभिरिति । पूर्वाहभोजनं सप्त घटिकाभोजनम् | ज्ञान- योगेति । ज्ञानं, योगश्च पूर्वोक्ते । अथवा ज्ञानयोगः- सर्व क्षणिकं क्षणिक “मित्यादि पूर्वोक्त- भावनांचतुष्टयम् । समुदायदोपाधिकारेति । इयं तत्रत्यश्रीमूक्ति:- “वेदविरुद्ध ॐ abori प्रमाणQDD & वेदवाह्मणं इष्टनी. अतीन्द्रियविषयॐ ॐ अर्हत्सुगता दिन ॐ Dga आप्तळाला विश्वसिimaig विशेषहेतु बी १०. बुद्धिमद्धहुजन परिग्रह 10 हेतु - Gang देशकालभेद 31Go प्रज्ञातिशयवान् L अनुप्रवेशपरित्याग
- ·
- &arijija Gurganauji न युकं तुल्य.” इत्यादि । निगमयति- योगाचारपक्ष॥ - इति । अत्र वेदान्तसूत्रकृत्सम्पतिं प्रदर्शयति- @i मनॐ इति । सूत्रार्थस्तु वाह्यार्थानां न- भावः, ज्ञातुर्ज्ञेय विशेषप्रतिपत्तिरूपतया ज्ञानस्योपलब्धेरिति प्रथमस्य स्वमज्ञानवत् सर्वज्ञानाना- मप्यस्त्वर्थशून्यत्वमित्यत्राह- वैधर्म्याच्चेति । जागरितस्वमज्ञानयोर्वाधितत्वावाधितत्वाभ्यां विशे- पात्, न स्वप्नत्रदर्थशून्यत्वमिति द्वितीयस्य, केवलस्यार्थशून्यस्य ज्ञानस्य न सद्भावः तथाविध- ज्ञानस्य अनुपलब्धेरिति तृतीयस्य चेति । वस्तुतस्त्रमज्ञानस्याप्यर्थवत्त्वमेवेति च पूर्वमेवोक्तम् । एपां सूत्राणां सौत्रान्तिकमतनिराकरणपरतया यादव प्रकाशव्याख्यानं चिन्त्यमिति अर्थात् दर्शयितुं अत्रैतदुक्तिः ॥
- படும் ஸந்ததி ரூபமல்ல. அதனால் நீங்கள் “சுத்த ஜ்ஞாநஸந்ததிஸ்புரணம் மோக்ஷம்” என்- றதும் தவறு. இந்த மோக்ஷத்திற்கு வேதவிருத்தமான வேலும் ஆசாரம் இவைகளைக் காரணமாக நீங்கள் காட்டினதும் ஸமுதாயதோதிகாரத்தில் நாம் சொன்னபடியிலே கண்- டிக்கப்பட்டது. ஆக இந்த யோகாசாசமகமும் சார்வாக மாத்யமிக மதம்போல் ஸ்வர்க்க- மோக்ஷாதி ஸர்வபலங்களுக்கும் விருத்தம். இந்த மதத்தை வேதாந்த ஸஇத்சகாகும் *“உலகம் இல்லை என்னப்படாது. தென்படுவதால்’’ என்று துவங்கி மூன்று ஸ்த்ரங்களால் நிராகரித்துள்ளார்.
- 100
- ‘देशिकावापप्रकाराव्याख्यासहिंते परमतमं உணக்கதியை நாமுள்ளியுள்ளம் தேறி உலகத்தாருகந்திசைய உலகுண்டென்குேம் இனக்கவரிதாகிய தற்றருக்கம் சேர்ந்த
- எழில்மறையால் ஈசனுடனெம்மைக்கண்டோம் (கொண்டோம்) விளக்குதிரைபோல் மதிகள்வேடூய் வேறென்று அறியாதே விளங்குமென விளம்புகின்ற களக்கருத்தன் கண்ணிரண்டுமழித்தோம் நாணாக்காகம்போல் திரிந்தவனென் கதறுமாறே.
- इति श्री कवितार्किकसिंहस्य सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्य श्रीमद्वेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिपु श्रीमत्परमतभङ्गे योगाचारमतभङ्गाधिकारः अष्टमस्सम्पूर्णः ॥
- कवितार्किकसिंहाय कल्याणगुणशालिने । श्रीमते वेङ्कटेशाय वेदान्तगुरवे नमः ॥
- 2
- एवमधिकारान्ते, विप्रकीर्ण प्रतिपत्तिसौकर्यांय संक्षिप्य प्रदर्शयन्, योगाचारमुपहसति गाधयैकया- aaishon इत्यादि । & इत्येतत् मध्यमाक्षरलोपेन 2 बाकी इति पठ्यते । (सर्वजनानां इदमह जानामीति ) स्वबुद्धिप्रवृत्तिमित्यर्थः । तत्त्वस्थितिं वा । तां वयं मनसि कृत्वार्थे निश्चित्य च यथा लौकिका अपि तत् अभिनन्द्याङ्गीकुर्युस्तथा बाह्यार्थसद्भावमस्था- पयाम इति प्रथमपादार्थः । श्लथयितुमशक्येन सत्तर्केण सनाथया श्रुत्या शोभमानया ईश्वरेण सह तच्छेषभूतजीव गं च असाधयामेति द्वितीयपादस्य । दीपज्वालेत्र विभिन्ना ज्ञानसन्ततिः परमार्थ- भूतवाह्यार्थानवगाहिनी प्रकाशत इति वादिनः, वश्ञ्चनापरान्तः करणस्य, योगाचारस्य चक्षुर्द्वय- मपि चयमविध्याम । तथापि स निर्लखकाकत्रत् सर्वतः परिगत्य स्वयं आक्रन्दति अहो इति चतीयचतुर्थपादयोः । - परम्परा । &&&&&-aarhagpi- स्तेन- मनाः । & पाश इति तदीयमतप्रमाणभूते सहोपलब्धिनियम, ज्ञानातिरिक्ताकारानुप- सब्द्याख्ये प्रत्यक्षानुमाने विवक्षिते। मोक्षहेतुभूततत्त्वाचारौ वा । नयनद्वयवेधनोक्त्या प्रसिद्धकाका-
- (பாசுரத்தின் பொருள்) எல்லோருடைய உள்ளக் கருத்தையும், நாம் அன்கறிந்து உலகத்தார் உகந்து ஏற்கும்படி உலகை உண்டென்று ஸ்தாபித்தோம். குலைக்க முடியாத வாதங்களுடன் சேர்ந்து திகழும் வேதத்தைக் கொண்டு ஈச்வானுடன் ஈாம் (ஜீவர்கள்) இருப் பதைக் கண்டோம். விளக்கொளிபோல் விட்டு விட்டு வருகிற ஜ்ஞாந ஸந்ததிகள் வெவ்- இவனுய் வேறு புறப்பொருளைப் பற்றது ப்ரகாசிக்கும் என்று பகர்ந்த கன்ள எண்ணம்-
- .
- योगाचारमतभङ्गाधिकारः
- 161
- सुरादपि अस्यात्यन्तदुर्विनीतत्वसिद्धिः । तस्यैकाक्षिमात्र शातनात् । & riGurh इति च ‘लीन् लोकान् सम्परिक्रम्य तमेव शरणं गतः’ इत्युक्तविलज्जितपूर्वोक्तकाकन्यावृतिः । अपराध- शिक्षणानन्तरश्च काकासुरस्य लज्जाभरान्वितो विनयविशेषः क्रार्यद्वारा कविभिरुपचर्यते । “देव्या च तुल्या करुणा परा का? रामेण तुल्यश्च दयानिधिः कः । इतीव घुष्मन् जगतीह सर्वतः नाम्नापि बभूव काकः ||” इति । अयन्तु दण्डधारणानन्तरमपि त्रीन् लोकान् सम्परिक्रम्याश्रय- मलभमानः किमाक्रन्दतीति न वयं जानीम इत्याशयः । इति शम् ।।
- तेनैव
- योगाचारविचारं वाचा नाराचरूक्षया स्वस्य । विव्याध चाष्टमेऽस्मिन्नधिकारे वेङ्कटेशगुरुवर्यः ॥ १ ॥
- योगाचाराधिकारे विषयविरहितां बुद्धिसन्तानक्लप्सिं भिन्नां तैस्तैः क्षणैव प्रशंपमुपनयन्देशिकेन्द्रो यदाह । तद्युक्ताशेपयुक्तीस्वयमिह दयया तस्य चैव प्रयुक्त-
- प्रज्ञालोको विलोक्य स्फुटतरवचसा व्याक्रियामन्वभूवम् ॥ २ ॥
- •
- इति श्री मत्सवंशायनस्य देशिकचरणपरायणस्य नारायणस्य कृतिषु श्री परमतभङ्गव्याख्यायां देशिकाश्रयप्रकाशापान अष्टमो योगाचारमतभनाधिकारस्तंपूर्णः ॥
- ॥ श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥
- கொண்ட யோகாசமனின் இரு கண் எனத் தகுந்த தத்வம் -ஆசாசம் இவைகளைத் தார்த்- தோம். ஆயினும் அவன் வெட்கமற்று காக்கைபோலத் திரிந்து கதறுவதென்னவே? யாம் म.
- ஸ்ரீபாமதபங்கத்தில் யோகாசாசமதபங்காதிகாரத்தின் தமிழ் மொழிபெயர்ப்பு முற்றிற்று.
- .
- ..
- 11 eft: 11
- श्रीमते श्री लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः
- श्रीमते रामानुजाय नमः ॥ श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः
- श्रीमान् वेङ्कटमाथार्यः कवितार्किककेसरी । वेदान्ताचार्यवर्यो मे सनिधत्तां सदा हृदि
- परमतभङ्गे सौत्रान्तिकमतभङ्गाधिकारः - 9
- பொருளொன்றிலதென்று போதமொன்றும் கொண்ட பொய்யரை நாம் தெருள்கொண்டு தீர்த்தபின் காணவொண்ணப் பொருள் தேடுகின்ற மருள்கொண்டு சூதுரைக்கும் சௌத்திராந்திகன் வண்ணிக்கை நாம் இருள்கொண்ட பாழ்ங்கிணறென்று இகழ்ந்தோடவியம்புவமே.
- श्रीः
- श्रीमते लक्ष्मीनृसिंहपरब्रह्मणे नमः
- ॥ * ॥ देशिकाशयप्रकाशः - परमतभङ्गव्याख्या ॥ * ॥
- गतिमन्यां न जानामि यं मुक्त्वा देशिकोत्तमम् । सोस्मास्वाविशतान्नित्यमखिलार्थ प्रसिद्धये ॥ १ ॥ सौवान्तिकमतभङ्गं कान्तिकविविधहेतुभिः तन्वन् । नरकान्तकपदभक्तो हृदयान्तिकमेतु मे गुरुस्तोयम् ॥ २ ॥
- ब्रवीति यो बाह्यपदार्थभात्रं अथापि गम्यन्त्वनुमानतोऽर्थम् । ज्ञानाकृतेर्मूलतया स सौनान्तिको निराकार्य इहार्यवर्यैः ॥ ३ ॥
- 18
- अथानाधिकारारम्भे आचार्यवर्यः " ततस्स किङ्करान् हत्या हनूमान् ध्यानमास्थितः । वनं भग्नं मया चैत्यप्रासादो न विनाशितः । तस्मात्प्रासादमध्येचं मीमं विध्वंसयाम्यहमि " ति मारुतिमनोवृत्तिमनुवर्तमानः वृत्तं संकीर्त्य वर्तिप्यमाणेन घटयति गाधया - Gurganisa Gasita GurgGuncil gil GarcinL इति । " नान्योनुभाव्यो बुध्धाऽस्ति तस्या नानुभवो परः । ग्राह्यग्राहकवैधुर्यात्स्वयं क्षेत्र प्रकाशते " इति बाह्यार्थशन्पां व्यर्थी बुद्धिं समर्थयते स योगाचार इत्यर्थः | Gunwor इति । यद्यपि लोकयात्रात्राणाय ज्ञानमात्रं सोङ्गीचकार, अथापि ज्ञेय- मावस्य मिथ्यात्वे तदेकतापन्नज्ञानतच्चस्यापि तथात्वापत्त्यां माध्यमिकस्यैव सर्वमिध्यात्व एव
- 164
- देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिंते परमतभङ्गे
- 1
- पर्यवसानमिति भावः । तादृशानां तेपां अस्माभिर्निरासानन्तरमिति $1 इत्यादि Sipur इत्यन्तस्यार्थः । केन निमित्चेन निरासः ? बांका गG- ज्ञानपादायैत्र । “अहं जानामीत्यत्र भासमानेन ज्ञानेन विषयाश्रययोरपि स्वस्येव प्रकाशनात् न जगदपलापसम्भव इत्युक्तमिति भाषः । अथवा GAGGAG - अनन्यथासिद्धलोकमतीतिमाश्रित्येत्यर्थः । एतावद्वृत्त कीर्तनम् । hi♚♚hai इत्यस्य Quiyaco इति क्रियया सम्बन्धः । इदं योगाचारनिराकरणं सर्व सौत्रः- न्तिको प्यन्तिकस्थः शुश्रावेव | योगाचारदूपणात् स्वात्मानमुन्मोक्तुं कथञ्चित् वाह्यार्थानभ्युपा- गच्छत् । . न स्पष्टंप्रत्यक्षयोग्यान् । अतः का Gauri Gurga 3gGhip इति । प्रत्य- क्षतो दुरधिगमाननुमानतोऽयगन्तुं गचेपयति । 103 बांG&13 (2) & ग्रन्य केल- अज्ञान- माथित्य कापट्यं कुर्वतः । बाह्यपदार्थ प्रत्यक्षत्वानभ्युपगमः अज्ञानकृत्यम् । प्रत्यक्षतः क्वचिदर्थेषु व्याप्तिग्रहाभावे अनुमानस्याप्यसंभवेन तत्संभवाभिधानं कापट्यकार्यमिति भावः । Gamp &&- एतन्नाम च पुरा निरुक्तम् | anml &D & - वर्णनम् । एतेनैतन्मतस्या मदर्थारोपमूलत्वं कन्यादाविवास्तीति ध्वनितम् | 233 urgi for- चिरादुपहतान्धकूपः । पूर्व “&lmi Qur Ghip” इत्युक्तदुरधिगमार्थान्वेषणस्थानत्वरूपसाधर्म्यान्यया- दयमेव समुचितो दृष्टान्त इत्यभिसन्धिः । न केवलमत्राभिलषितार्थानप्तिमात्रं अपि तु अधिक- वरानर्थावाप्तिरपीति सूच्यते “unjism” इति उपहतत्वोक्त्या । अन्तः पतितैः स्पृष्टभात्रा भित्तयः शिथिलितपूर्वाः शिरसि हि तत्र पतन्ति । @ L QuityaGo इति । इत्यदृतिं श्रुत्वा युध्वा च बौद्धभक्ता अपि सन्तः जनास्तन्नत परिहासात् सहसा जंघाजवं यथा दर्शयिष्यन्ति तथा श्रम इत्यर्थः । अत्र “पृष्टोपि नवदेदर्थं गुह्यं सिद्धान्तमेव चे” ति निषेधे जाग्रत्यपि जगदाचार्या इमे परानर्थासहिष्णुतया परमहितं स्वयमेवोद्घाटयन्ति सर्वेषां श्रेयसे । “नियुक्तो वा ऽनियुक्तो वा धर्म वक्तुमिहार्हसी” त्यपि हि श्रूयते इति भावः ।
ஸ்ரீமதே லக்ஷ்மீர்குஸிம்ஹபாப்ரஹ்மணே நம ஸ்ரீமதே ராமாநுஜாய நம: ஸ்ரீமதே லேகாந்தகுரவே நம: ஸ்ரீ பரமதபங்கத்தில் ஸௌத்ராந்திகமதபங்காதிகாரம்-9 (பாசுரத்தின் கருத்து) எப்பொருளும் இல்லை என்றும் அறிவொன்றுமே உண்டென்- தும் கொண்ட பொய்யன் யோகாசாரனை விசாரித்து விலக்கியபின், ப்ரத்யக்ஷகல்லாத பொருட்களை அதுமானத்தால் தேடியலைகின்ற, மருள் மிகுந்த, சூகன் செனத்திராந்திக- னுடைய மதம் இருக்கும் வண்ணத்தை ஓர் இருள் கவிந்த பாழுங்கிணற்றுக்கொப்பிட்டு எல்லொகும் இதழ்ர்தோட இயம்புவோம்,सौवान्तिकमतभङ्गाधिकारः முன் பிள் ப்ரகாணங்களின் தொடர்பும் - ப்ரதிஜ்ஞையும் 105 वाह्यार्थBivibo bp योगाचारा सर्वलोकपरिहासविषय up. a. G, पाह्यार्थ ॐ नंग- वाह्यार्थवंल– CLCBGumr LG " प्रत्यक्ष - ॥ nip झानाकारGun Cpnpmpm- Gopi Ga G वाह्यार्थ अनुमिCom..” न सौमान्तिक निरस m. निगसार्थ सौत्रान्तिकमतमनुवदन्, तस्य योगाचाराद्यो विशेषस्तमाह सङ्गतिस्पाष्टचाय- . . बाह्यार्थ इति । “योगाचारो जगदपत्रपती” ति प्रसिद्धं हीत्यर्थः । न्योग चारा इति द्वितीयार्थकर्मत्वस्य इत्यत्र दर्शनक्रियायामन्त्रयः । सर्वलोकपरिहासेति । " यदस्तयतत्त्वं तत् बहिर्वदवभासत” इति तदुक्तिमुपादाय “बाह्यपदार्थाभावे बहिर्वदित्युपमानोक्तेरयुक्तेः । न हि. सुमित्रो बन्ध्यासुतवदवभासत इति प्रेक्षावानाचक्षीतेति हि प्रामाणिकाः परिहसन्तीति भावः । एतद्दोपोद्धिधीर्षया सौत्रान्तिकेन कृतं प्रतिविधानमाह- बाह्यार्थ इति । एतेनाक्षेपस्मङ्गतिः सूच्यते । 96GuQJILG - तथा प्रसिद्धिमुत्पाद्य । तथा च बाह्यार्थसद्भावोस्य प्रतिज्ञामात्रमेवेति भावः । व्यक्तीभविष्यतीदमुपरिष्टात् । इदानीमपि वाह्यार्थासिद्धिहेतुं ईपत्सूचयन्निवाह- अ प्रत्यक्ष इति । अत्र प्रत्यक्ष nir इत्येव पाठो दृश्यते । तदा अपिना समुच्चेयं चिन्त्यम् । चाह्मार्थानां क्षणिकत्वात्, प्रथमं स्ययमुत्पद्य, अथेन्द्रियैस्संयुज्य, पश्चात्प्रत्यक्षभावं प्राप्तुं तेपां तावत्कालमनवस्थानान्नप्रत्यक्षत्वं तेपामित्याशयः । तर्हि “अयं नीलः पीत इत्यादिलौकिकप्रत्यक्षं निर्विपयमा पद्येतेत्यत्राह - ज्ञानाकारGD इति । तथा च बालादिभिज्ञांन स्वाकारार्पणात् तन्मूलका ज्ञानगता नीलाद्याकारा एव तथा भासन्ते । न त्वर्थाकारा नीलादय इत्यर्थः । कथं पुनर्बाह्या अर्धास्सन्तीति वयं जानीण इत्यत्राह m.har इति | ज्ञाना- कारान् हेतुकृत्येत्यर्थः । अत्तेयं तेषां मतपरिपाटी परिभाषा च- बाह्यार्थानामभावे ज्ञाने नील- पीताद्याकारभानं न सेत्स्यति । न च वासनायाज्ञानातिरिक्तायास्तस्वीकारात् तया तदुपपद्यता- मिति वाच्यम् । तस्यास्सर्वाकारसाधारण्येन कदाचिन्नीलाकारः अन्यदाऽन्याकार इति कादाचित्क- तद्भाननियामकत्वायोगात् । तदुक्तं सर्वसिद्धान्तसंग्रहे विज्ञानवादिनये वासना नाम एकसन्तान- बर्तिनामालयविज्ञानानां तत्तत्प्रवृत्तिजननशक्तिः । तस्याश्च स्वकार्योत्पादं प्रत्याभिमुख्यं परिपाकः । तस्य च प्रत्ययः- (कारणं-) स्वसन्तानवतीं पूर्वः क्षणः कभी क्रियते । सन्तानान्तरनिबन्धनत्वा-
புறப்பொருட்கள் இல்லை என்ற யோகாசாசன், எல்லோரும் பர்ஹஸிக்க நிற்கும் நிலை கண்டு. அவவரில் தனக்கு வாசி? கான்ற, புறப்பொருள் உண்டு என்று ஒரு பேரை ஏற்படுத்தி ‘‘ஆனால் அது காணலாகாதது- ஜ்ஞானத்தில் தோற்றின அதன் வடிவு கொண்டு அதை ஊஹித்தறிகிறோம். (கண்ணாடியில் நிழல் கண்டு பின்புறத்தே நிற்பலனை உணர்வதுபோல்) என்னும் செளத்திராந்திகனை சோதிக்கிறோமிக்கு. 166 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभ புறப்பொருள் உண்டென்று ஒருபுறம் சொல்லி மறுபுறத்தில் மறுப்பது. अवस्तु कं Gam - यां चाह्यार्थ : Gan । अवयव सङ्घातः । नङ्गीकारात् । ततथ प्रवृत्तिज्ञानजननालय विज्ञानवर्तिवासना परिपाकं प्रति सर्वेप्यालय विज्ञानवर्तिनः क्षणास्संमर्धा एवेति वक्तव्यम् । न चेत्कोपि न समर्थस्स्यात् । आलय विज्ञानसन्तानवृत्तित्वा- विशेषात् । सर्वे समर्था इति पक्षे कार्यक्षे रानुपपत्तिः । ततश्च कादाचित्कत्वनिर्वाहाय शब्दस्पर्श- रूपरसगन्धविपनाः सुखादिविपयाप्पड पि प्रत्ययाश्चतुरः प्रत्ययान् प्रति उत्पद्यन्त इति चतुरेणा- निच्छताप्यच्छपतिना स्वानुभवमनाच्छाद्य परिच्छेत्तव्यम् । ते च चत्वारः प्रत्ययाः प्रसिद्धाः आलम्बन, समनन्तर, सहकार्यधिपतिरूपाः । तत्र ज्ञानपदवेदनीयम्य नीलाद्यवभासस्य चित्तस्य नीलालम्बनप्रत्ययात् नीलाकारता भवति । समनन्तरप्रत्ययात्प्राचीन ज्ञानात् बोधरूपता । सह- कारिप्रत्ययात् आलोकात् चक्षुपोऽधिपतिप्रत्ययात् विषयग्रहणप्रतिनियमः । उदितस्य ज्ञानस्य च रसादिसाधारण्यप्राप्तेर्नियामकं चक्षुः अधिपतिर्भवितुमर्हति । लोके नियामकस्याधिपतित्योपलम्भात् । एवं चैतात्मकानां सुखादीनां अवभासेपि चत्वारि कारणानि द्रष्टव्यानि इति । बाह्यार्थॐॐ- रूपरसगन्धस्पर्शाद्यात्मकचतुर्विधपरमाण्वभिन्नपदार्थान् । धर्मधर्मिभेदभङ्गादेतन्मते स्पर्शाद्यात्मकत्वं परमाणूनाम् । आकाशस्य परमाणुषु कल्पितत्वेन स्वरूपत एवानङ्गीकारात्, लोके चतुर्विधपरमाणु- परिशेषः | जैनानां परमाणच एकरूपाः । सौत्रान्तिकमा पिकशेषिकानान्तु ते चतुर्विधाः । अत एव वेदान्तसूत्रकारः वैभाषिकविनाशानन्तरं जैनजयात्पूर्व वैशेषिकसाम्यस्यैपुसत्त्वात् एपामेव प्रत्याख्यानं ख्यापयामास । वैशेषिक सौत्रान्तिकयोः परमाण्यनुमेयत्वसाम्येपि अनुमानप्रक्रिया परं भिद्यते । वैशेषिकःस चक्ष्यमाणत्वात् एव परमाण्यात्मक वाह्यार्थानुमानप्रयोगमा हेदानीं अनु- मि इति । सर्वदर्शनसंग्रह - “ये यस्मिन् सत्येव कादाचित्काः, ते सर्वे, तदतिरिक्तसापेक्षाः । यथा वा अविवक्षति अजिगमिपति मयि चचनगमनप्रतिभासाः चित्रक्षुजिगमिपुपुरुषान्तर- सन्तानस पेक्षाः, तथा चिचादाध्यासिताः प्रवृत्तिप्रत्ययाः सत्यप्पालयविज्ञाने कदाचिदेव नीला- द्युल्लेखिन इति तथोल्लेखे वाह्यार्थमापेक्षा इति अनुमानप्रयोगो दर्शितः । तथा च वृद्धवचनं- “र्थेन घटयत्येनां न हि मुक्त्वाऽर्थरूपताम् । तसात्प्रमेयाधिगतेः प्रमाणं मेयरूपते " ति । अर्थरूपतां अर्थाकारत्वं, मुक्त्वा बिना, एनां बुद्धिं नान घटयति । अर्थ इति शेषः । तस्मात् प्रमेयाधिगतेः मेयरूपता - अर्थाकारत्वं प्रमाणं इति तदर्थः ॥ 1 पूर्व “बाह्यतस् GLgy CuonlLG” इत्यत्रोक्तरीत्या अस्य वाह्यार्थभ्युप- गमप्रकारस्तच्छून्यत्व एवं पर्यवसतीति दर्शयितुं क्रमेणैकैकररित्यागं तत्कृतं प्रपञ्चयति- सौवान्तिकमतभङ्गाधिकारः 107 पी. परमाणु की सावयवत्यादिवोद्यभय निरंशक Gan । वाह्यार्थ इति । अवयवसंघात इति । एतन्मतेपि अत्रयवातिक्तावयवी नेष्ट इति अवयव. संघातशब्देन व्यवहारः । कोशेपु " अवय दिसंघाते” ति पाठो दृश्यते । स च न स्वरसः अवयवि- पद, सङ्घातपदयोः पक्षभेदेन प्रयोक्तव्ययोस्सहप्रयोगायोगात् । सोपि च सङ्घातो न पारमार्थिक इत्याह- अचस्तुäaGarg का इति । अर्थक्रियाकारित्वं वस्तुत्वं तदभावादवस्तुत्व- मित्यर्थः संघातस्यातिरिक्तत्वे गोरश्व इवावयवेभ्यः स पृथगुपलभ्येत । न हि तथालोकोपलम्भः । अनतिरिक्तत्वे, अवयवमात्रपरिशेष इति समीहितसिद्धिरिति भावः । तदुक्तं शास्त्रदीपिकायां जातिखण्डनप्रसङ्गे चौद्धमतोपन्यासवशात्- “पृथक्त्वे, व्यक्तितो जातिर्दृश्येत पृथगेव सा । अभेदे व्यक्तिमात्रं स्यात् द्वेधा चेन्न विरोधतः । न याति न च तत्रास्ति (सीत् ) नास्ति पश्चानचांशत् ॥ जहाति पूर्वं नाधारमहो व्यसनसन्ततिः ॥ एते नावयचि द्रव्यं प्रत्यूढम् । तस्याप्यवयवभेदादि- विकल्पाक्ष नत्वात् । स्थूल.वभासस्तु संचितानेकरूपादिपरमाणुवशादेव केशोडवावभासवत् उप- पनो नावयविकल्पनायालम् । … ततोऽनेनापि भिन्नेन वाऽभिन्नेन वा भवितव्यम् । न च द्वेधापि सम्भवति । तस्मादवस्तु इति । केशोण्डुकशब्दश्च - यथा चिरकालीनाध्ययनादिखिन्नस्यो- स्थितस्य नीललोहितगुणविशिष्टः केशोण्डुकाख्यः काश्विन्नयनाग्रे स्फुरति । अथवा करसम्मृदित- लोचनरश्मिषु येऽयं केश पिण्डावस्था स केशोण्डुक इति व्याख्यातः । तदिदं विवल्प्य दृपणं अब- यत्रातिरिक्तसंघाताभ्युपगन्तुरपि समानमिति तद्धृदयम् | abhor इति । संघातनिराकरणं तस्य नोचितं, अथाप्यपरामृश्यैव तं निराचकारेति भावः । तथा हि- सङ्घातो नादावयवगतोवस्था- विशेषस्तद्धर्मभृतस्तदतिरिक्त एव | अवयववत् स्वतन्त्र पृथक् द्रव्यत्वानभ्युपगमात् गवाश्वयोरिव न स्फुटं पृथक्ग्रहणम् | अन्यथा सङ्घातस्यावस्तुत्वे तेन मिथ्यारजतादिनेत्र ज्ञाने स्वाकारसमर्पणा योग- इति । ननु अत्रयत्रातिरिक्तमङ्घातस्यावस्तुत्वे वस्तुभूतानां अवयवानां च परमाणुपरिशेषात् ते यदि सांशाः, तदा तेपामपि सङ्घातात्मकतयाऽवस्तुत्वं आपतेदेवेत्याह- परमा इति । सावयवत्वादिचोद्य भय ॐ Go इति । सावयवत्वे संघातात्मकत्वेनावस्तुन्वं, तस्याप्यवयवस्य सावयवत्वेऽनवस्था, अन्तेऽवस्तुत्वेना भावपरिशेषः इत्यादिचोद्यपरिहारार्थमित्यर्थः । मृले आदि- पदग्राह्यमप्येतदेव । न तु निरवयवत्वम् । तथासति सावयवत्वनिरवयवत्वविकल्पभयेनेत्यर्थ- स्स्यात् । स च न समञ्जसो भविष्यति कोटिद्वयविकल्प भये सति तथा विकल्पयितुमशचच- இவன் புறப்பொருள் உண்டென்று கொண்டபோதிலும், (கழுதை?தய்ந்து கட்டெ றும்பான கதைபோல்) அணுக்குளிபல்களை அவஸ்துக்கள் என்று தள்ளி அணுக்களை பட்டில் அங்கீகரித்து அவைகளுக அம்சபேதமற்றவை என்றான். • 168 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने कृत्स्नैकदेशविकल्प परमाणु संयोग विकल्पमात्रसिद्ध- Gosing sor. for स्वलक्षणस्वनावविशेष pnGo opp अन्योन्यसंयोगभ्रम up संयुक्त- तृतीयकोटिपरिग्रहस्यैव न्याय्यत्वात् । अव सावयवत्वाधुत्तरोत्तरदोपपरिहाराय निरवयवत्वस्यैव कक्षीकृतत्वात् । एवमनेन सौत्रान्तिकेन परमाणूनां निरंशत्यमङ्गीकृतं तन्नयुक्तमिति स्वयं मन्य- • मान इवाहाचार्य:- निरंश का गLI इति । अयमाशयः तेषां निरंशत्वे आकार- योगो न भवति । • राति च तस्मिन् आकारवतो दशदिक् सम्बन्धावश्यंभावात् सांशत्वमेव । न निरंशत्त्रम् । एतद्भिया परमाणत्रो निराकारा एवेति स्वीक्रियते चेत्, कथं तैर्ज्ञाने स्वाकारसमर्पणं, तदभावे कथं वा, तेन परमाण्यात्मकबाह्यार्थानुमानमिति । | नन्वेवं परमारणूनां निरंशत्वे तेपां मिथः संयोगः कथमुपपद्यताम् ? तस्यांशभेदापेक्षितय | तदभावे तदभावःपातादित्यत्राह- कृत्स्नैकदेशविकल्प 100 इति । निरंशत्वेन कृत्लैक- देशपर्यनुयोगायोग्येत्यर्थः । “पट्कोण (केन) युगपद्योगात्परमाणोप्पडंशता । पण्णां समानदेशत्वे पिण्ड़स्स्वादणुमात्रक” इत्युक्तरीत्या, किं परमाणुः परमाण्वन्तरेण कृत्स्स्रशः- अंशभेदमनपेक्ष्य संयुज्यने, अर्थकदेशेन । पूर्वत्र तयोस्संयोगस्य समानदेशत्वात् प्रथिनोऽनुपपत्त्या तदारब्धः पिण्डः अणुनानं स्यात् । उत्तरत्र परमाण. स्सांशत्यमिति विकल्प्य दूपणभयात्, तत्परिहर्तुं परमाणूनां संयोगमेव प्रत्यवेधत् । यं निमित्तीकृत्य विकल्पः प्राप्त इति भावः । तर्हि तेपां संयोगोपलब्धेः का गतिरित्यत्राद्द- विकल्पमात्र सिद्धयं इति । तदुचतं- " असिद्ध: क्षणभङ्गेन संयोगस्स्यात्सहेतुकः । स्याच्चाविरळदेदास्योत्पच्या वा, सिद्धिरन्यथा ॥ तसात्संयोगसम्बन्धो विकल्प इति ते विदुः " इति । संयोगस्य सहेतुकंतया परमारएनां च क्षणभङ्गुरत्वात् संयोगकारणकालाप्राप्तथा तेपां संयोगोऽसिद्धः । परमाणू नाम विरळदेशोत्पत्यङ्गीकारेण, या संयोगोऽन्यथासिद्ध इति सर्वथा तेपां संयोगोपलम्भो विकल्पः- भ्रम एवेत्यर्थः । एषां मते प्रत्यक्षं द्विविधं निर्विकल्पकं विकल्पचेति । तत्र “कल्पनापोढमभ्रान्तं प्रत्यक्षं निर्विकल्पकम् । विकल्पोऽचत्तु निर्भासादसंवादादुपप्लव” इति तयोर्विशेषः । कल्पनापोढं- आरोपरहितम् । अभ्रान्तं- प्रमाणम् । वस्तुनिर्भासः- अर्थजन्यत्वमर्थ - विपयकत्वश्च । विकल्पे ते, नस्त इत्यवस्तुनिर्भासत्वं तस्य । असंवाद :- बाधः । उपप्लवः- भ्रमः । तदुक्तं- “शब्दज्ञानानुपाती वस्तुशून्यो विकल्प इति । एवं परमाणुपु संयोगभ्रममुक्त्या, तदधीनं संयुक्तव्यवहारं दर्शयति- Jo लक्षणग्वभावविशेषेति । बौद्धमते स्वलक्षणशब्दार्थो बहुधाभवति । அவைகளுள் ஒன்றுக்கொன்று சேர்த்திகொள்வதானால் ‘முழுவதும் மற்றுடன் சேர்வதா? ஒருபுறத்தினால் மட்டும் சேர்வதா” என்ற கேள்வி எழுமாகையால் இரண்டிற்கும் सौनान्तिकमतभङ्गाधिकारः • 169 व्यवहारला. परिच्छिनाला अणुतुकं घटादिकंun Gov पाचं GaminG Eauray, शर्व Galni C आकश : GunGov. सर्वगत- नाक प्रसङ्गिकं पार्टी संयोगna GunGomato - कंठ परिचारक परमाणु कंक के 5 पहमाणुत्व पारमार्थिकधर्म- अन्न “अभिन्न देशकालं यत्तत्स्वलणमुच्यते” “प्रत्यक्षवेद्यं यद्वस्तु विशेपस्तत्स्वलक्षणं” इत्याद्युक्त- रीत्या नैरन्तर्याख्यप्रत्यक्षप्रतिपन्न वस्तुस्वभावेत्यर्थः । परमाणोः परमाण्वन्तरेणाभिन्नदेशकालत्य तयोनैरन्तर्यम् । एवञ्च प्रत्यक्षतः तदाख्यदोषविशेषेण तेषु संयोगभ्रमोदयात् तदायत्तस्संयुक्तत्व- व्यवहार इत्याशयः । अल “संयुक्त व्यवहार ॐ ॐग बनाएं” इति एकवाक्यतया पाठी दृश्यते । तथासति “ari” इत्यस्यान्तेऽतिव्यवहितेन “… धातुभ्रम न Gी” 1 । इत्यत्रं कथञ्चिदन्त्रयो भाव्यः । तदपेक्षयानैव “.. बानुकिंग बजाजी " इति वाक्यसमाप्ति- र्युक्ता । ननु परमाणुत्वं हि परिच्छिनत्वम् । तथा च परमाणूनां तथात्वादेव घटादिवत्पार्श- भेदोवश्यं भावी । अन्यथाऽऽकाशवत्तेषां प्रत्येकमपरिच्छिन्नन्वतः सर्वगतत्वापातात् । तथा च पार्श्वमेव भाग इति तेपां सभागत्वेन संयोगोपि ग्रामोशीति सोयं घट्टकुट्यां प्रभानन्याय इत्या- शङ्कते - परिच्छिना “इति” बनी शक्ति इत्यन्तेन । आकाश Gun 300 सर्व- गतको कुना इति । पार्श्वाभावे परमाणू नामपरिच्छिन्नत्वेनाकाशवद्विभुत्वं स्यादिति अणुविभुभेद एव विलुप्येतेत्यर्थः । अत्राकाशस्य दृष्टान्तीकरणं तदाख्यभावरूपविशुद्रव्यान्तराभ्युपगन्तृनयेन । वस्तुतस्तदेव नास्त्यस्मिन् मत इति समाधारयते । अत्र बौद्धेष्वेव केचिदेवं परिहरन्ति परिच्छिनत्वं हि सामान्यतः परिमाणचत्त्वं तन्न पार्श्वसद्भावप्रयोजकम् । आकाशादिषु परममहत्सु व्यभिचारात् । किन्तु हस्वत्वदीये परिमाणविशेषरूपे यत्र तत्र पार्श्वमिति स्थितिः । परिच्छेो हि परिमाण- सामान्यम् । तच्च चतुर्था - अणु महत् दीर्घं ह्रस्वं चेति । तस्मात्सर्वेपमे परिच्छिन्ना एव । पावलं हि ततोऽन्यत् मध्यमपरिमाणत्रतोदर्थहखयोरेव । तदुक्तं- “परमाणुरणुर्ज्ञेषः, “विशुद्रव्याणि परममहान्तीति विनिर्णयः । परमाणौ विभौ चापि पार्श्वनास्तीति सौगत” इति । एवं स्थितेपि परिहारान्तरे, सौत्रान्तिकः परमाणूनां परिच्छिनत्वमनङ्गीकृत्यैव परि- हरतीत्याह - 23 परिहार [16] इति । अस्य चाग्रे “… भ्रम Googi Garals” इत्यनेना- சமாதாநம் கூற வியலாதென்று பயந்து அனைகட்கு ஸம்யோகம் என்ற சேர்த்தியே கூடா- தென்றாள். ஆயினும் உலகோர் அவைகளுள் ஒன்றுக்கொன்று ஸம்யோகம் பிறந்துள்ள- தாகப்ரமித்து வ்யவஹரிப்பர், மற்றும் பரமாணுக்களுக்கு பக்கங்கள் கொண்டால் ஸம்யோக மும் வரும். அவையில்லை என்னில் பரமாணு ஒவ்வொன்றும் ஆகாயர்போல்” எங்குழளதாக வேண்டும் என்று மேலும் கேட்டுக்கோண்டு- · 170 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतमने Gov. इयत्ते 16 भ्रान्तिसिद्धपरमाणुकलाप परिच्छेद - no- माकाशधातु अन विशत्तिमात्रा- वस्तुभूत 6 m. gue कलापक இப்படி கண்ட न्वयः । परमाणुः- द्व्यणुकं स्यादणुहू स्वमित्युक्त स्वत्वा समानाधिकरणाणुत्ववान् । परमाणुत्व- GuDsi D3 पारमार्थिकधर्म, 16020 इति । परमाणुत्यस परिच्छिन्नत्वरूपतया पूर्वोक्तयुक्तेः पर- माणूनां परमार्थतः तदङ्गीकारायोगादित्यर्थः । तदप्युक्तं- परमाणौ विभौ चापि मानं नास्तीति केचनेति । ननु. “एकदेशे स्थितस्य देशान्तरेऽसत्त्वं परिमाणं, तद्वन्त्येव सर्वाणि द्रव्याणी” ति सौगतैरङ्गीकारात्, परमाणौ परमाणुत्वानङ्गीकारायोग इत्यत्राह - भ्रान्तिसिद्धपरमाणुकलाप- &aiGoo इति । कलाप:- पुखीभावः । क्षणभङ्गरेषु परमाणुपु विशिष्टस्थिरविषयविकल्पमात्र सिद्ध- तया, पुञ्जीभावहेतुभूतसंयोगाद्यभावेन वा परमाणुकलापानां भ्रान्तिसिद्धत्वम् । वैभागिकः, परमाणूनां पुंजदशां परमार्थतर स्वीकृत्य तत्र तेषां प्रत्यक्षत्वं कक्षीचक्रे । अयश्च तेषां तस्या भ्रान्ति- सिद्धत्वं, तदानीमपि अनुमेयत्वं चेति भिदा धोद्धव्या । इयत्ते rm परिच्छेद Quasirgi इति । इयत्ता परिच्छेदी संख्यापरिमाणरूपौ चा, परिच्छिन्नत्व तथाव्यवहारविपयत्वरूपौवा इति तयोः भेदेन निर्देशोपत्तिः । तदुक्तम्- “परमाणु कलापेषु भ्रान्ति सिद्वेषु कन्पते । इयत्ता च परिच्छित्तिः इति । अथापि परिच्छित्तिरस्तु पारमार्थिकीत्यत्राह- अक्षका आकाशधातु इति । साप्याकाशधातुर्द्रष्टव्येत्यर्थः । अत्र " आकाशधातु " इत्यप्यस्ति पाठः । चैौद्वानां हीयं परिभाषा - पृथिव्यादिभृतपंचकं ऋतुसहितं विज्ञानसहितं वा धातुपट्कम् । तत्राकाशधातु- रितरपदार्थानामनावरणकृत्यं करोतीति । अस्त्वाकाशरूपत्वं कथमेतावतापि परिच्छित्तेरपारमार्थ्य- सिद्धिरित्यत्राह aaji विज्ञप्तिमात्रा इति । आकाशस्यावरणाभावमात्रत्वेन तुच्छत्वा- दिति भावः । एवं च परमाणून परिच्छेदस्य परिमाणस्य परितो मानरूपतया, तस्याश्च परितः पदार्थान्तरकृतावरणाभाव एव पर्यवसानमिति परिच्छेदः आवरणाभावरूपाकाशधातुरेवेत्यभि- प्रायः । तथा च- “बौद्धास्तुच्छामणूनामभिदधति परिच्छित्तिमाकाशधातु " मित्यत्र सर्वार्थसिद्धिः - “बौद्धाः खलु परिमितेराकाशधातुरूपत्चात् आकाशस्य तुच्छत्वात् अणूनां परिमिति तुच्छामभि- दधति । आकाशं चाभावरूपतया तुच्छमेव । … परिमाणं हि परितो मानमित्यभिधीयत इति । तथा च परमाणुपरिमाणस्य तुच्छतां निगमयति- goun इति । परमाणुकलापेषु विकल्प- அதற்குத் தாமே சமதானமும் சொல்லுவர்கள். எங்களே எனில் -பரமாணுக்கள் உண்மையிலே பரமாணுச்ளேயர், அதனால் அவைகட்கு பக்கபேதங்கள் இல்லை அப்படி அவை ஆளவாட்கு இருப்பதாய் ஈமக்குத்தோற்றுவதும் வெறும் கற்பனையே. ஒவ்வொரு பொருளுக்கும் பக்கவாட்டாய் நிற்பதும் ஆகாயமே. அதுவும் வெட்டவெளியான பொய் आकाशधातु परमाणु मेयlost mali, परमाणु की மென்றும் சொன்னான். सौवान्तिकमतभङ्गाधिकारः 1 171 कल्पितं क्षणिकपरमाणुमानरूपनाह्यार्थ अनु- संयोगभ्रम, कलापभ्रम mb, परिच्छेदरूपाकादाधातु- புறப்பொருட்கள் வெறும் அநுமேயங்களே என்றது சேராது @poopi Gani वैभाषिक Ganovoup परमाणुपुजप्रत्यक्ष प्रत्यक्षसिद्धा भावरूपाकाशधातुपरिवृतत्वं तदेकदेशपरमाणुष्वपिकल्पयाम इत्यर्थः । एवं पूर्व “@air बाह्यार्थ GarnLLॐ&gyi” इत्यादिनोक्त पर्थजातं प्रतिपत्तॄणां प्रतिपत्तिसौकर्याय सङ्कलय्य प्रदर्शयति- क्षणिक परमाण्विति । परमाणु की 30 संयोगभ्रम Gundir mi इति । एतेन माध्यमिक- योगाचारादिचन्नायं निरधिष्ठानभ्रान्तिवादीति सूच्यते । परमाण्वधिष्ठानकत्वोक्तेः । “अथ कंश्चि- ब्राह्यार्थवादिभिस्सौगतैरुक्तां निरधिष्ठानख्यातिमन्त्राख्याती " ति सर्वार्थसिद्धिमुक्त्या वाह्यार्थ - सत्यत्ववादिभिरपि निरधिष्ठानभ्रमाङ्गीकारसूचनात् । अत्रा " काशधातुभ्रम ना” इत्यन “Garilin’ इति पदेन भाव्यम् । वाक्यसमाप्तेरावश्यकत्वात् । मूले सर्वत्र ‘… भ्रम @arjampi.Garci! (@byf. palm " इति उपरितनवाक्यैकता प्रतीयते । तथाचेदन्ययोऽभिपतः तदानीं पूर्वं “वाह्यार्थ अनुमेय Gird” इत्यत्रैव “… अनुमेय Gii” इति वाक्यं समापनीयम् । एवं वदतस्सौत्रान्तिकस्य वाह्यार्थानुमेयत्वसिद्धान्तो न जाघटीतीत्याह- Daimp Garapali इति । ममाणुषु संयोगभ्रमः कलापभ्रम इत्याद्यङ्गीकुर्वत इत्यर्थः । वैभापि- कला Gap इति । ते च वदन्ति “यथा न्याययते नानादिकप्रभवशब्दमूलकशब्दपर- म्पराजननेन क्रमेण बहूनां शब्दानां मेळने सति कोलाहलप्रत्ययः, एवं बहूनां परमाणूनां तथा पुञ्जीभावे सति भूभूधरादिप्रत्ययः । दृष्टं कैकस्य केशस्य दूरे दृश्यत्वाभावेपि बहूनां केशानां कचर्यादिरूपेण पुञ्जदशायां दृश्यत्वम् । न चादृश्यानां समुदायस्यादृश्यत्वनियमः । तत्समुदाय स्य अप्रयोजकत्वात् । एकैकस्य तन्तोस्स्यन्दनाकर्षणशक्त्यभावेपि तदाकर्षण शक्तिवत् एकैकपरमाणोरद्दश्यत्वेपि तत्समुदायम्य दृश्यत्वोपपत्तेः । तदाहु:- “प्रत्येकं दृश्ययोग्यत्वेप्यणूनां दृश्यता भवेत् । मेळने सति तन्तूनां रथाद्यानुष्टिशक्तिवदि” ति தோற்றமே. உண்மையன்று. ஆக இவ்விதம் ஒவ்வொன்றாய் குறைத்துக்கட்டி பாயாணுக்களை மட்டில் மிச்சம் வைத்து அவைகளையும் அறிவைக்கொண்டு இருப்பதாக அனுமாகம் செய்- கிறோம் என்றும் அவைகளில் ஸப்போகப்சமம் என்றும், அதனால் அவைகளின் கூட்டங்கள் உணடென்ற தோற்றறமனறும், அவைகட்குப் பக்கங்களில் ஆகாயமுண்டென்ற எண்ண மென்றும் உலகில் பலளித வ்யவஹாரங்கள் நிகழ்கின்றன என்று. 172 opment Gano भविष्यद्विप्रवज्ञान देशिकाश पप्रकाशन्याख्यासहिंते परमतभने स्थिरप्रत्यक्ष @gu open so m. चिरविप्रकृष्ठभूत- कारणभूतविषयpni आकारसमर्पण. प्रत्य- क्षार्थ विशेष Go परज्ञान अनुमि& giGunGov प्रत्यक्षज्ञानविशेष pn Cov अर्थविशेषñomg अनुमितं Scom दान्त: GanvQ. सर्वार्थ अनुमेय Gunsi &pa Ganna. इति । पूर्वार्ध- दृशेः अयोग्यत्वेपीति पदार्थान्त्रयः । तथा च परमाणुपु अभिन्नदेशकालत्वरूपस्व- लक्षणस्वभावविशेपवशतः नैरन्तर्यप्रत्यक्षेण संयोगभ्रमाङ्गीकारादेतन्मते परमाणुपुञ्जप्रत्यक्षमन्तरा तदसंभयेन न बाह्यार्थानुमेयत्वं सिध्यतीति भावः । ननु परमाणूनां क्षणचिलयित्वेन संयोगपूर्वकं पुञ्जी मात्रप्राप्तिपर्यन्तमनवस्थानात् न पुञ्जदशायां प्रत्यक्षमुपपद्यत इत्यत्राह - 10.jpg [aari Garb gi स्थिरप्रत्य. क्षेति । “यस्तुस्थैयं विरुद्धानुपहितविषया साधयेत्प्रत्यभिज्ञे” ति नैयायकांदिवत् प्रत्यभिज्ञ सिद्धं वस्तुरधैयं चाभ्युपेत्य स्थिरेपु, परमाणुपु संयोगादिभ्रमः कल्पयितुं शक्यः नान्य- थेति भावः । अथ “mp© &LI” इत्युक्तमेव विवरीतुं अर्थानामाकारार्पणेनानुमेयत्वं प्रणुदति- चिरचिप्रकृष्टेति । ज्ञानेषु अव्यहितपूर्ववर्तिना विपयेण स्वाकारार्पणस्येष्टत्वात् तद्व्यावृत्तये चिरविप्रकृष्टेति भूतविशेषणम् । न हि कारणं नाम लोके चिराद्भूत्वा विनष्टं, भविष्यद्वा भवति । अव्यवहितपूर्ववर्तिन एव तत्त्वात् । विषयस्य चालम्बनप्रत्ययस्य त्वन्यते प्रत्यक्षकारणत्वाङ्गीकारा- दित्याशयः । ननु चिरविप्रकृष्टभूतादिविपयस्य ज्ञानकारणत्वानभ्युपगमे ज्ञानग्राह्यत्वमेव तस्य न स्यात् । तदुक्तं - “ज्ञानोत्पत्तिहेतुत्वमेव हि ज्ञानविपयत्वं, स्वाकारसमर्पणेन ज्ञानहेतोरेव ज्ञान- विपयत्वस्वीकारात् इति । तथा चार्थानुमेयत्वसिद्धिरित्यत्राह - प्रत्यक्षार्थविशेपेति । तदप्युक्तं- “घटणिकादिषु कृतेषु . अर्थदर्शनानुमित कर्तृगततन्निर्माणशक्तिज्ञानः पुरुषः अदृष्टपूर्व विचित्र- सन्निवेशं नरेन्द्रभवनमा लोवयावयवसन्निवेशविशेषेण, तस्य कार्यत्वं निश्चित्य तदनीमेव (नष्ट- स्यापि तत्कर्तुस्तदृज्ञानवैचित्र्यमनुमिनोती"ति । तथा च यथा वर्तमानेन प्रत्यक्षविपयार्थेन। तीता- प्रत्यक्ष परज्ञानानुमानं, तथैव विद्यमानेन ज्ञानेन चिरविप्रकृष्टभूतभविप्यद्विपयानुपानमप्युपपद्यत इत्यर्थः | gami Ga11 इति । तन्मते सर्वपामर्थानामनुमेयत्वात् " प्रत्यक्षार्थ विशेषेणे”- । “प्रत्यक्षार्थविशेषेणे”- त्यादिदृष्टान्तस्यैत्रासिद्धया तेन प्रकृतार्थस्य साधनं असिद्धमसिद्धेनेति न्यायकचलितमिति भावः । இப்படி தத்த்வ வர்ணனை செய்யுமிவனுக்கு, மேலே வைபாஷிகள் சொல்லப்போகிற- படியில் உண்மையான நிமிடநேப் பாமாணுக்களுக்கு ப்ரத்யக்ஷம் உண்டென்றே-ரையாயி காதிகள் சொன்னபடியில் ஸ்திரமான வஸ்துக்களை ஒப்பி அவைகளுக்கு ப்ரத்யக்ஷம் உண்டென்றே கொள்ளுவதொழிய வேறேயொருவழி கிடையாது. நெடுநாள் முன்பு நடந்த அல்லது வாப்போகிற விஷயங்களைப்பற்றின ஜ்ஞாகங்களில் விஷயமாய் தோற்றும் सौक्षान्तिकमतभङ्गाधिकारः ஆகாசம் துச்சமான பொருள் என்றதுவும் தவறு. 173 आकाशप्रतीति यंत्र आकाश Gooor G सत्यपदार्थ mp अनुमि- कंक, नंगल तुच्छ Cop अनुपपन्न. प्रतीतितुल्यत्व तु •
युक्तिunGoo अथैतदङ्गीकृतमाकाशतुच्छत्वं प्रसङ्गात् संछिनत्ति- g इति । ज्ञानांकारेणा- र्थान् सत्यान् स्वीकुर्धत इत्यर्थः । आकाशप्रतीतिः- नीलं नभ इत्यादिचाक्षुपप्रत्यक्षम् । सत्य- पदार्थ, इति । कादाचित्कनीला दिज्ञानभानेनेवाकाशाकारकादाचित्कप्रतीत्यापि नीलादि- तुल्यमाकाशोपि सत्यस्सिद्धचेदित्यर्थः । ♚ तुच्छ लीग इति । तदुक्तं निरोधद्वय- माकाशञ्च त्रयमप्येतन्निरुपाख्यमवस्तु नित्यञ्चेति । निरोधद्वयं प्रतिसंख्याऽप्रतिसंख्य निरोधौ । अनुपपन्न ॥ इति । तथा च शङ्करभाष्यम् “सौगतसमये हि - पृथिवी भगवन्! किंसन्निश्रयेत्यस्मिन् प्रश्नप्रतिवचनप्रवाहे पृथिव्यादीनामन्ते “वायुः किंसन्निश्रय” इत्यस्य प्रश्नस्य प्रतिवचनं भवति वायुराकाशसनिश्रय इति तेपशमागमात् आकाशस्यावस्तुत्वमसमञ्जसं भवतीति । " किं सम्यङनिथ- यः “- आश्रयो यस्य स इति किंमन्निश्रयः । अवस्तुनः शशविषाणस्याश्रयत्वाभावादित्यर्थ इति तत्र रत्नप्रभा । अब “… अनुमिaonlgia इति निर्देशेन सिद्धान्तिन आकाशानु- मानं नेष्टमिति सूच्यते । तथा च तत्त्वमुक्ताकलाप:- " शब्दस्याधारभूतं कथमपि गगनं शक्यते नानुम्प्रतुं स्वेच्छातः पारिशेष्यक्रम इह कथितोऽतिप्रसङ्गादिदुस्थः । निष्क्रान्त्यादेर्न तद्धीस्सति नभसि यतो नास्ति. कुड्यादिकेऽसौ रोधस्त्वावारकैश्चेत्तदभवनवशात् निष्क्रमादिश्च सिध्येदिति । अत एव “आकाशे चाविशेादित्यत्र " .. पंचीकरणेन रूपवच्चात् चाक्षुषत्वेप्य विरोध इति भाप्यप्रतीकमुपादाय “अनेनानुमेयत्वमप्यनुमतमिति गम्यते इति श्रुतप्रकाशिकाचार्योक्तमपि अन्वारुह्यवाद इति भाव्यम् । अनेन- चाक्षुपत्वेपीत्यपिकारेण । तत एव च तेपामुत्तरपङ्क्तौ- यद्वा चाक्षुपमेव, तथापि तत्प्रयुक्तविरोधो नास्तीत्यर्थ इति भाववर्णनमुपपद्यते । ननु न प्रतीति- मात्रं वस्तुसाधकं, “एप वन्ध्यासुतो याती” त्यादिप्रतीत्या तत्सिध्यापातात् । किन्तु अवाचिता सा । तथा चाकाशप्रतीनेयक्तिक वाघग्रस्तत्वानाकाशसिद्धिरित्यत्राह - प्रतीतितुम्यत्वेति । नीलादि- प्रतीत्यविशिष्टत्वेत्यर्थः । युक्तिurGo इति । आकाशस्त्वावरणाभाव एव । स च निस्वभावः । பொருட்களாலே தம் வடிவை அர்ப்பணிக்க முடியாது. ப்ரத்யக்ஷமான கோபுரம் முதலிய பொருள் கொண்டு, அவற்றை நிருமித்த நாம் காணாத சிற்பியின் அறிவை அளவிடுவதுபோல், ப்ரத்யக்ஷமான அறிவைக்கொண்டு அப்ரத்யக்ஷமான குடம் துணி முதலிய பொருட்களை அறுமாகம் செய்திடுவோம் என்ற உவமை, எப்பொருளும் அப்ப்ரத்யக்ஷம் என்னும் இவ னுக்குச் சேராது. இப்படிச் சொல்லுமிவன் “ஆகாயம்” என்று எல்லோருக்கும் வரும் அறிவைச்- 174 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने @np तुच्छar ani, माध्यमिकमर्यादे (un Goo नीलादि आवरणाभावमात्र ं आकाश Goor pauji संसर्गाभावादिविकल्प Goo 2020 मध्याकाशं दूरासन्नत्वादिविशेषांक Ganv तुच्छ Gur com. कोटि परिग्रहिक - 20. दूरत्वादिविशिष्ट- तुच्छतयैवोपलम्भात् । यत्र चावरणं तत्र नाकाशः । अभित्वादुर्दर्शत्वात् । भेदेत्वावरणाभावस्यैव सिद्धेः । यदि तत्राप्याकाशस्स्यात् निरचकाशं न किञ्चित्स्यात् इत्यादिकास्तदुक्तयुक्तयोत्र विवक्षिताः । Drop - आकाशम् | तुच्छariuri 51 इति । वस्तुतः पूर्वोक्तयुक्त्या आकाशस्य तुच्छीकरणं न भविष्यतीत्याकृतम् । तथा हि- “अभित्वा दुर्दर्शत्वं हि व्यवहितत्वात् । अत एव तत्र नास्तीति न निश्चेतव्यम् । भित्वा तु प्रेक्षणे नभस्तत्र दृश्यत एव । न चात्रावरणाभावमात्रो- पलम्भः । इहावरणं नास्तीति तस्य साधिकरणस्यैवोपलम्भात् । आवरणेषु आकाशसच्चेपि निरव- काशत्वं उपपद्यते विशेषणराहित्यात् । आवरणरहितमेच ह्याकाशमन्यद्वा किश्चित् अवकाशः, न त्वाकाशमात्रम् । आवरणेप्यविद्यमानतया तदभाव आकाश इति चायुक्तम् । सर्वेषां स्वस्मिन्न- विद्यमानतया स्वाभावत्वप्रसङ्गात् इति । माध्यमिकमर्यादेति । " स्तम्भादिप्रत्ययो मिथ्या प्रत्यय- त्यात्तथा हि यः । प्रत्ययस्समृपा दृष्टस्स्वनादिप्रत्ययो यथे” ति तदुक्तयुक्त्याभासेत्यर्थः । नन्चि “हावरणं नास्ती “त्यादी भूतलादिवनिविडभृर्तद्रव्याधारानुपलब्ध्या “इहाकाश” इति - वत्स्वात्मन्येव भेदोपचारेण प्रयोग इत्यावरणाभावातिरिक्ताकाशासिद्धिरेवेत्यत्राह· आवरणाभाव- मात्र इति । आवरणाभावस्य घटाभावादिवत्सप्रतियोगिकतया तुच्छत्वायोगात् भावान्तर रूपत्व- मप्यस्त्विति शङ्कावारणाय मातेति । तन्मते तुच्छस्याप्यसतः सप्रतियोगिकत्वमङ्गीकृतमिति भावः । arpali इति सामान्योक्त्या भूतचतुष्टयमात्राभ्युपगन्तृचार्वाकोप्यत्र गृह्यते । संमर्गा- भावादिविकल्पेति । अन्योन्याभावभिन्नाभाव संसर्गाभावः । स विविध:- प्रागभावः प्रध्वंसा- भावोऽत्यन्ताभाव इति । आदिपदेनान्योन्याभावग्रहणम् । तादात्म्य सम्बन्धावच्छिन्न प्रतियोगिता- काभावत्वं अन्योन्याभावत्वम् | 05 कोटि परिग्रहि anguibo इति । पृथिव्यादेरावरणस्त्र प्रागभावः प्रध्वंसाभावः अन्योन्याभावोऽत्यन्ताभावो वाऽऽकाश इति विकल्पाः । तत्र न प्रथम- द्वितीय- विद्यमानानां ध्वंसप्रागभावयोरयोगात्, अविद्यमानानां तयोश्च विद्यमान पदार्थावस्था- கொண்டு ஆகாயம் என்ற பொருளையும் ஸக்யமாக ஒப்புக்கொள்ளலாமாயிருக்க, அதை சூர்- யுப் பொருள் என்றது நடுகின்மை அன்று. ஆகாயமும் மற்றவைபோல தோன்றும் பொருளே. பொருத்தமும் ஒன்றுபோலவேயுள்ளதே. குயுக்தி பேசினால் மாத்யமிகளைப்போல் உலகமே சூக்யம் என்னலாம்.ஒரு பொருளும் இல்லாத வெறும் வெளியே ஆகாயம் என்பார்க்கு மற்ற பொருட்களின் இன்மையா? அன்மையா? விநாசமா? முன்னுள்ள அபாவமா ஆகாரம்? என்ற கேள்விகளுக்கு விடை இறுக்கவராது. ஆகாசமின்றிக்கே நடுவுள்ள இடங்களில் • ।सौवान्तिकमतभङ्गाधिकारः 175 फलापकल्प or astrin Goo अळीकान्तराळ Gov कल्पनाभेदांकनां ना, आकाशक सत्य on ॐ ॐ GG, भई स्वप्नज्ञानतुल्य कल्पना सिद्धकलापविशेष Co Con परिच्छेदभ्रम -10101 विशेषरूपत्वेन सत्यावर आकाशप्रतीतिप्रसङ्गात् । नापि तृतीय:- पृथिव्याद्यावरणान्योन्याभाव- स्येतरेतरवस्तुगतत्वेनावारकवस्तुसच्चेपि तत्प्रत्ययापातात् । तयोरन्तराळे तदभावप्रसङ्गाच्च । न च चतुर्थ:- तस्यापि विद्यमान वस्तुगतावस्थारूपत्वेन पूर्वदोषानतिवृत्तेः । इयांस्तु विशेषः- कार्यस्य प्रध्वंसप्रागभावौ कारणीभूतत्रस्तु गतावस्थाविशेषरूपौ । अत्यन्ताभावस्तु पदार्थान्तरगत तद्रूप इति नैककोटिपरिग्रहो पि युज्यत इति भावः । दूपणान्तरमप्याह- मध्याकाशॐ ॐ इति | आधरणद्वय- मध्यवर्त्याकाश इत्यर्थः । आवरणे सत्याकाशाभावादेवमुक्तिः । दूरासन्नत्वादीति । अयं भावः- “दूरे’ गृध्रः, समीपे श्येन” इत्यादी दूरत्वसमीपत्वे प्रतीयेते । ते च क्रमेण दीर्घहूस्वदण्डाभ्यां स्पृश्यत्वरूपे । आकाशो यदि तुच्छः, तदा तस्य धर्माधारत्वायोगात् साक्षात्ते स्वभावत एव गृधादिनिष्ठे वाच्ये । तथासति गृधस्य सर्वदा दूरत्वं श्येनस्य सर्वदाऽऽसन्नत्वं च स्यात् । कदाचि- दपि स्वभावत्यागायोगात् । सत्यधर्माधाराकाशाङ्गीकारे तु गृधस्य दीर्घदण्डस्पृश्यतद्देशस्थत्वो- पाधिना दूरत्वं तस्यैव हखदण्डस्पृश्याकाशदेशस्थत्वोपाधिना आसन्नत्वं अन्यदा अन्यथात्वं चोप- पद्येत । एवं श्येनेपीति । ननु तुच्छत्याकाशस्य परमार्थधर्माधारत्वानुपपत्तावपि काल्पनिकदूरत्वादि- धर्माधारत्वोपपत्त्या नोक्तदोष इत्यवाह - दूरत्वादिविशिष्टेति । एतदुक्तं भवति- आवरणद्वय- मध्यवर्तिनि अळीके अन्तराळे सततगतिशीलानां परमाणूनां कल्पनासिद्धकलापनिष्ठं दूरत्वादिकं धर्मजातं आरोप्यत इति “दूरे गृध” इत्यादिव्यवहारोपपत्तिरिति । आकाशॐ सत्यक इत्यादिसमाधांनवाक्यम् । निरधिष्ठानभ्रमस्या प्रामाणिकत्वात् सत्यभूताकाशाधिष्ठानक एवारोपोवर- मित्यर्थः । तथा च सर्वार्थसिद्धि:- “यद्यपि तलपलिनत्वादिकमाकाशेध्यस्तम् । अल्पत्वविपुलत्वा- दिकञ्चावच्छेदकभेदायत्तम् । तथापि सत्येवारोपः । यत्तु असति दुःखाभावे सुखभावोध्यस्त इति, तदर्भ प्रायवाक्यम् । सत्येव दुःखाभावे तदारोपात् । अभावस्य भावान्यत्वमात्रमेवासत्त्वम् । तेन स्वरूपसन्नेवासौ " इति । तर्हि सत्यभूत आकाशे धर्मा अपि सत्याः प्राप्नुयुः । तथा च “निर्धर्मकाः पदार्था” इति सिद्धान्तविरोध इत्यत्र तत्सिद्धान्तरीत्यैव परिहारमाह- अCळ स्वम- ज्ञानेति । परिच्छेदभ्रम- दूरासन्नत्वादिभ्रमः । ननु भृतचतुष्टयवृदाकाशस्य स्पष्टमनुपलब्ध्याऽऽ பொருட்களுக்கு அண்மையும் நெடுமையும் கூறமுடியாது. அப்பாகுபாடுகளெல்லாம் வெறும் கற்பனை என்னில்- ஆகாயத்தை எங்கும் பாவியுள்ள ஸத்யப் பொருளாக ஒப்புக்கொண்டு அதில் அண்மை நெடுமை இத்யாதி எண்ணங்கள் கற்பனை என்று சொல்லுவது ஸுலபமா யிருக்கும் குடம் படம் முதலியனபோல் ஆகாயமும் ஸ்பஷ்டமாக யார்க்கும் தோன்றக்கூடி 176 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने ooni. स्कुडोपलम्भादिपलावलं पक्षद्वय का ॐ तुल्यार्थ “आकाशे चावि- शेषान्” 6 सूत्रकाएं gagni. அறிவிற்தோன்றும் வடிவை வைத்து புறப்பொருட்களை அநுமிக்கலாகாது ज्ञान चचिया अर्थव चित्र्य ं कारण Gopal ज्ञानां ना वरणाभावमात्रस्समाथीयत इत्याह- स्फुटोपलम्भेति । आवरणे सति आकाशानुपलब्ध्या भित्वा- दर्शने आचरणाभावस्यैवोपलब्प्या च आकाशस्य न स्फुटोपलब्धिरिति चेन्, “इहावरणाभाव” इति तदधिकरणतया आकाशस्यापि सास्त्येव । अस्य सा नास्तीति यदि उच्यते, तत्समानमितर- स्यापि इत्यर्थः । आदिपदेनानुपलम्भो विवक्षितः । अनयोः क्रमेण वस्तुसाधकत्वतदभावाभ्यां चलाचलत्ये बोध्ये । तुल्य इति । अत्र “आकाशस्तु आवरणाभाव एव । स च निस्वभावः । तुच्छ तयैवोपलम्भात्” इति तेनावरणाभावस्य स्फुटोपलम्भोक्त्या, आचार्यैरपि, तदनुसृत्य तत्तुल्या उपलब्धिराकाशस्यापि विद्यत इत्यभ्यधायि प्रतिवन्द्याश्रयणेन । वस्तुतस्तु आकाशस्यैव भावरूपस्य स्फुटप्रतिपत्तिरिति मन्तव्यम् । तदुक्तं- “सद्रूपेणैव भानान्नभवति चरणाभावमात्र विहाय इत्यत्र सर्वार्थसिद्धी- “अयं भावः- सर्व हि वस्तुजातं प्रतीतिव्यवस्थाप्यम् । प्रतीयते च भावरूपयैव नमः । भावान्तरमेवाभाव इति स्थापयिप्यते । अन्यथापि नमः नाभावस्य निस्स्व- आता, अभावभावतयैव तत्सिद्धेः । स्वान्यस्वभावतया सिद्धिस्तु न कस्यापि । न च स्वेन- स्वभावेन सिद्धस्य परस्वभावविरहाद सत्त्वम् । अतिप्रसङ्गात् । उक्तं च न्यायभाष्ये- “अमच्चासदिति गृह्यमाणं तथाभूतं विद्यमानं - अविपरीतं तत्त्व “मिति । तुच्छतयैवोपलब्धस्यापि निरतं निरखभा- चत्वम् । तुच्छता हि- अभावप्रतियोगित्वं, अभावत्वं, वस्त्वन्तरशून्यत्वं अन्यद्वा · किञ्चित् । न प्रथमः- वकालादिषु सतामभावप्रतियोगिनां यथाप्रमाणं तत्तत्स्वभावविशिष्टत्वात् । न द्वितीय:- गोचरत्वात् । न तृतीयः ईदृशतुच्छत्वस्य स्वरूपाविरोधिनः सर्वत्र सुलभत्वात् । न चतुर्थ:- अस्मन्मतविरोधिनस्त्वदिष्टस्य कस्यचित् कुतश्चिदत्रासिद्धेः इति । उक्तार्थं सूत्रं प्रमाणयति. अर्थः इति द्वितीयाध्याय द्वितीयपादस्य बौद्धा धिकरणे इदं सूत्रम् । आकाशे तुच्छता न युक्ती- पृथिव्यादिवदवाधितप्रतीतिसिद्धत्वाविशेषादिति सूत्रार्थः । · अथ मध्ये प्रासङ्गिकं आकाशसत्यत्वं प्रतिपाद्य प्रक्रान्तं ज्ञानवैचित्र्येणार्थ वैचित्र्यानु मानदूपणमेवानुक्रममाणः ज्ञानार्थयोर्व्याप्तिं अनुमानजीवातुं दुहितया दूषयति- ज्ञानवैविध्य யத்? இதே யுக்தியைக் கையாண்டு வேதாந்தஸூத்ரகாரர் வ்யாளர் இவர்களுடைய ஆகாய ஞர்யக் கொள்கையை கண்டித்துளளார்.
सौनान्तिकमतभङ्गाधिकारः व्यासग्रहण व Gour cঘঁछा (60, 6D Lun Goo अर्थ व्याप्तिग्रहण ां रंगीनं व्याप्ति ग्रहिकं יה अर्थ कल्पि - ज्ञान का Gul hi
विचित्र कारण orna & GG व्याप्तिग्रहण ं ढांग की. Sonu GaGga ज्ञान G इति । विजातीयज्ञानोत्पत्तेरित्यर्थः । अयं भावः- नीलज्ञानसन्ताने सन्तन्यमाने सति कदाचित्पीत- ज्ञानसन्तानारम्भः न चिना पीतरूपार्थसन्निधिमुपपद्यते । ततश्च ज्ञान वैचित्र्यमर्थवैचित्रयाधीन मिति ज्ञानार्थयोः कार्यकारणभावेनाचिना भावसिद्धः इति । स किं ज्ञानस्यार्थव्याप्यत्ादुच्यते, अवार्थस्य ज्ञानव्याप्यत्वात् इति चिकन्प्य प्रथमं निराकरोति - ज्ञान आंबा इति । अत्र ज्ञान GघांGar इति चेत् पाठस्वरसस्स्यात् । अर्थमंक ओ ॐlgró इति वक्ष्यमाणकल्पानुसारात् । குள்ளே व्याप्तिः- ज्ञानानामर्थान्वयव्यतिरेकसहचारः । @fico20 इति । ज्ञानार्थयोः क्षणिकत्वेन ज्ञानकाले कदाचिदर्थस्याभावेन, सर्वदा ग्रहीतुरभावेन च न ज्ञानानामर्थ व्याप्यत्व- निश्रय इत्यर्थः । द्वितीयमपि प्रत्याख्याति - व्याप्तिग्रहण इति । व्यप्तिग्रहणेना- नुमानप्रवृत्तौ तदुत्तरकालकल्प्यत्वादर्थस, नानुमानात्पूर्वमर्थेषु ज्ञानव्याप्तिरशक्यग्रहेत्यर्थः । अन्य- थान्योन्याश्रयप्रसङ्गात् । स्वसापेक्षार्थसिद्धिसापेक्षत्वाध्याप्तिग्रहस्य । मध्यमपर्वणि अनुमानस्थापि परिगणने चक्रकं वा प्रथयं व्याप्तिग्रहः, ततोऽनुमानप्रवृत्तिः, ततोऽर्थसिद्धिः, ततो व्यतिग्रह इति 1 अथ प्रथमन्त्रानवैचित्र्यं पूर्वपूर्वज्ञानवासना वैचित्र्याधीनं, नत्यर्थवचितचाधीनं, पश्चाच तत्रा- स्वाकारार्पणात् तदनुमानं ततश्च नान्योन्याश्रयादिकमित्यत्राह ज्ञान इति । एतदुचतं भवति - एकनीलादिज्ञानसन्तानेऽन्तिमं ज्ञानं प्राचीन पीतज्ञानवासनारूढं स्वभावत एव पीतादि- ज्ञानारम्भशक्तं योगाचार मत इवेत्यङ्गीक्रियते । अथापि न तन्मत इवावाप्यर्थस्यात्यन्तं सद्भावा- नपेक्षा । तथासति सुषुप्तिप्राक्काली नान्तिमज्ञानस्येव शक्तस्यापि अर्थासन्निधौ इक्किसन्धुक्षका- भावेन चिजातीयज्ञानसन्तानानारम्भकत्वप्रसङ्ग इति ज्ञानेषु अर्थैस्वाकारार्पणमप्यङ्गीकार्यमिति ततो विशेष इति । तदेतद्दृपयति- daiu इति । प्रथमज्ञानवैचित्र्यस्य पूर्वज्ञानवासनाचैचित्र्य- அறியின் பாகுபாட்டிற்கு பொருட்களின் வேறுபாடே காரணம் என்கிறாளிவன். இப்படியோர் அநுமாநம் செய்ய அவைகளுக்குள்ள வ்யாப்தி என்னும் தொடர்பை அறிய வேணும். ஜ்ஞாநங்களில் அந்த வ்யாப்தியை அறியுமளவும் பொருட்களும் அவையும் நிலைத் திரா. எல்லாம் அவன் மதத்தில் நிமிடநேரத்ததாரையாலே! அறுமாநத்திற்குப் பின்பே பொருட்கள் ஏற்படப்போகிறபடியால் பொருட்களிலும் அறுமாநபூர்வாங்கமான வ்யாப்தியை உணா வழியில்லை. ஜ்ஞாநங்கள் சுயமே பாகுபாடுடையனவென்று கொண்டு வ்யாப்தியை அவற்றிலே உணர்ந்தால் பிறகு அவற்றின் பாகுபாட்டுக்கென்று நாநாவித பொருட்களை கற்பிக்கவேண்டாம். அனாலும் நீலம் என்கிற அறிவு பாம்பரை சிறிதுளோம் தொடர்ந்த- 178 अ.क्र कारण देशिकाश पप्रकाशव्याख्यासहिंते परमतभङ्गे फल्पिकं &GGULI नीलशानसन्तान Lauria, चक्षुरादिलाएं नील- पीरादिसाधारण का पीतज्ञान पीत वाहार्थं सग्नि- fசமாகப்பட்டன்றோ? அல்லாதபோது முன்பு போலே யே நடந்துவிடாதோ? मूलकत्वाङ्गीकारानन्तरमित्यर्थः । GST ज्ञान. Go | पश्चात्चनज्ञानेषु । कल्पिॐ& Gal .. इति । ग्रममं ज्ञानवैचित्रयस्य पूर्ववासनारूपितप्राचीनज्ञानवैचित्रयमेव चेद्धेतुः, तदा पश्चादपि झानेषु आकारार्पणाय न कारणतया विपयसान्निध्यमपेक्षितम् । स्वभावशक्त्यैव तैः पीतादिज्ञान- सन्ततिप्रवर्तनसंभवात् । न च विपयानपेक्षणे सुपुप्तावपि ज्ञानधाराप्रसङ्ग इति वाच्यम् । सुषुप्तेस्तत्प्रतिबन्धकत्वस्वीकारात् । अन्यथा कदाचिद्विपयसन्निधावपि सुपु सौ ज्ञान- सन्ततिप्रसङ्गेन तत्प्रतिबन्धकतायास्सर्वे सम्पन्तव्यत्वात् । अतो योगाचारादवैलक्षण्यमेव सिध्ये- दिति भावः । अथोक्तमेवार्थं आक्षिप्य सदृष्टान्तं विस्तरेण साधयते- नीलज्ञानेति । तत्र प्रथममेक- जासीयज्ञानसन्तत्यनन्तरमन्यजातीयज्ञानोत्पत्तिर्विना विषयसान्निध्यं न संभवतीति विपयस्य तत्र कारणत्वं दर्शयति- नीलज्ञानसन्तान Laura इति । इदम्प्रथपत एव पीतज्ञानधारोदये विषयविपर्यासस्यवाभावेनार्थापेक्षायास्तत्र प्रदर्शयितुमशक्यत्वात् प्रथमं नीलज्ञानसन्तानस्य सन्तन्य- मानत्वोक्तिः । pLQarp&- सन्तन्यमाने सति । तथाचैतद्ज्ञाननिवृत्तिकारणे अन्विप्यमाणे सति पीतादिवाह्यार्थसन्निधानमेव हेतुरेष्टव्यमिति भावः । ननु तर्हि तत्र चक्षुरादिकरणवर्ग एवास्तु ज्ञाने विषयविपर्यासहेतुरित्यत्राह- चक्षुरादिक इति । नीलपीतादिसाधारणेति । तथाचेदानीं सन्तन्यपाननीलादिज्ञानस्यापि चक्षुरादिकमेव हेतुरिति तद्विपर्यासेन पीतादिविपयालम्बने न चक्षुरादिकं विशेषहेतुर्भविष्यतीति भावः । तर्हि किं कारणमित्यवाह - प इति । नीलज्ञान- सन्तानानन्तरमित्यर्थः । पीनज्ञान - पीतज्ञानोत्पत्तिः । इदं विपयान्तग्ज्ञानमन्तति- सामान्योत्पन्युपलक्षणम् । सन्निहित auLLG इति । सन्निहितत्वादेवहीत्यर्थः । तथा च पूर्वज्ञान विषयापेक्षया चिपयान्तरसन्निधिरपेक्षित इत्याशयः । एवमन्त्रयेन विपयसान्निध्यहेतुत्व- मुक्त्वा व्यतिरेकमुखेनाप्याह- अG इति । अर्थविशेपसान्निध्याभावे इत्यर्थः । नील- ज्ञानसन्ततिCuLb1G इति । अयं भावः- यद्यप्यन्तिमज्ञानं स्वत एव विजातीयज्ञान:- வரும்போது, காணும் கண் முதலிய புலன்கள், நீலமானாறும் வெண்மையானாலும் எதற்கும் பொதுவாக இருக்க, பிறகு வெண்மை என்றும் புத்திகளின் தாரை உண்டாவது, உண்மை விலையே வெள்ளைப்பொருளொன்று கண்ணீற்கிலக்காவதாலன்றோ? ஆகையால் அறிவு தவிர பொருட்களும் சில உண்டெள்ள வேண்டாவோ? அல்லாதபோது முன்புபோலே நிலம் என்ற அறிவுப்படலமே என்றென்றும் மாறுதலின்றி தொடராதோர் என்னில்-இவனை ஒன்று கேட்- • सोलान्तिकमतभङ्गाधिकारः श्री 179 काछी अनुमेययाह्यार्थवादिकं समॐ ॐ नीलपीतादिसन्ततिrpagpur वाह्यार्थॐ.G 965 चासनावशॐ योगाचार Ga जागरदशै चासनाविशेषवैचित्र्य 600 सर्वप्रतिभास तुला - யோகாசாரனைவிட வேறுபாடு இவன் தனக்கு நினைத்தபடி நிலைபெறாது. योगाचार मा ग्राह्यलक्षणायोग कं परिहार 6 “भिनकालं कथं ग्राह्य- त्पादनशक्तं, अथापीदमेव नीलज्ञानं अन्त्यमित्यत्र नियामकाभावात् इत ऊर्ध्वमपि नीलज्ञानधारा प्रवहेदेव | पीतादिविपयसान्निध्याङ्गीकारे तु यस्मिन्नू सन्निहिते ज्ञानक्षणे प्रथमं पीताद्याकारः तेन समर्प्यते, तत्पूर्वज्ञानं अन्तिमं भवति । तेन च विजातीयज्ञानजननशक्तेन विजातीयज्ञानं जामन इति । तथा च विलक्षणविपयसान्निध्याभावे विजातीयज्ञानोत्पत्यभाव इति व्यतिरेक्क- मुखेन ज्ञानार्थयोः कार्यकारणभावसिद्ध इति ज्ञानाकारेणार्थानुमानमिति । एतदाह- अनुमेय- ब्राह्मार्थवादिक इति । एवं तन्मतमनूद्य वाह्यार्थसिद्धेरन्यथासिद्धिं विवक्षुः, प्रथमं तत्तत्सयूथ्यो- भयसम्मतं दृष्टान्तं दर्शयति- स्वम इति । स्वप्ने ग्राह्मार्थाभाव सिद्धान्तिभिन्नानां सर्वेषां समयिनां सम्मतः । अत एव तत्पक्षमन्यारुह्य वेदान्तसूत्रकृतः- “वैधर्म्याच न स्वमादिवदि” ति जाग्रद्दशायास्तद्वैधर्म्येण ग्राह्यार्थवच्चमाहुः । वस्तुतस्तु स्वप्नदशायामपि ग्राह्यार्थसद्भावः तैरेव सन्ध्याधिकरणे प्रतिष्ठापितः । तथा चायं योगाचारश्चेत्युभावपि स्वप्ने विपयसान्निध्यं विनैव वासनावशादेव ज्ञानसन्ततिभेदमाहतुरिति तद्दृष्टान्तेन जाग्रदशायामपि मा सन्तु नाम बाह्या अर्था इति भावः । तदुक्तं श्लोकवार्तिके- “ज्ञानवैचित्रयसिद्ध्यर्थं न चास्त्यर्थस्य कल्पना । तदधीनं हि वैचित्रयं क दृष्टं केन कल्प्यते ॥ निराकारेण चोत्पत्तिं चित्रथाकारयोः कथम् । निराकाराच चिपवाद्बुध्याकारोऽतिविरमयः । स्मृतिस्वभावबोधेन, स्यादनाकारता तवे” ति ॥ सर्वप्रतिभास इति । व्यावहारिक सत्यभृतनीलपीतादिप्रतिभासवत् मिथ्याभूतशुक्तिरजतादि- प्रतिभासोपीति भावः । अत एव मूले वासना विशेष चैचित्रयेति सत्यमिध्याप्रतिभासकारणवैचित्रय- कीर्तनम् । एवं बाह्यार्थासिघ्या योगाचारसाम्यमभिधाय वाह्यार्थानुमेयत्वे तदुदूपणपरि हारायोगेनापि तत्साम्यं साधयति योगाचार इति । ग्राद्यलक्षणायोगः- नीलाद्याकाराणां போம். கனவில் நிலம் வெண்மை பற்றிய ஜ்ஞாநங்கள் எப்படி மாறிவருகின்றன? அங்கு எப்பொருளும் உண்மையில் கண்ணிற்கிலகாவதில்லையே? அங்கு வெறும் சிந்தவாஸின- யினால்தான் அம்மாதிரி மாற்றம் என்று யோகாசாரன் சொல்வதுபோல் நான் எனக்கும் கொள்ளவேணும் என்னில். விழித்திருக்கும்போதும் அவ்விதமேதான் என்று கொள்ள- ஆக அறிவு தவிர பொருட்கள் இவனுக்கு ஸித்தியாது. . 100 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभने मिति चेत्, ग्राह्यतां विदुः । हेतुत्वमेव युक्तिज्ञाः ज्ञानाकारार्पणक्षमम् ॥” Gाढ) इन्द्रियसम्प्रयोग क्षण G अनवस्थितani खोत्पाद्यज्ञानक्षण Gov स्वाकारसमर्पका चाह्यार्थ mp ज्ञानग्राह्यलक्षणस्य- ग्राह्यत्वस्य- अनुमेयत्वस्याप्यनुपपत्तिः । तदुक्तं न्यायरत्नाकरे- “योगाचार- मते तद्भावभावाव्यभिचारावेव कारणलक्षणं, तव युगपद्भाविनोरेव विद्यते । यथाहु:- प्रत्ययो ऽ- व्यभिचारित्वात्सहेति । सह- समकालवृत्तितया, प्रत्ययः- कारणमित्यर्थः । प्रदीपप्रभयोस्सम- कालवर्तित्वेन कार्यकारणभावग्रहणात् । युगपञ्जायमानरूपघटादिष्वपि इदं तुल्यमिति । एवं च कार्यकारणयोस्समकालसत्ताया आवश्यकत्वेनार्थस्य नीलादेः ग्राह्यतया कार्यभूतस्य क्षणिकत्वेन, ग्राहकतया कारणीभूतज्ञानकालेऽनवस्थानात् नीलादेर्ज्ञानग्राह्यत्वमेवानुपपन्नमित्याशयः । air- सौखान्तिकः । भिन्नकालमित्यादि । ज्ञानभिन्नकालं, तदसमानकालीनं नीलादिकं कथं ज्ञानेन प्राह्मं, उक्तरीत्या समानकालीनयोरेव कार्यकारणभावावस्थापनादिति चेत् इति योगाचारो नु- युङ्क्ते चेत् ज्ञाने स्वाकारसमर्पणक्षमं हेतुत्वमेव युक्तिज्ञा ग्राह्यत्वं विदुः । भिन्नकालत्वेप्यर्थस्य ज्ञाने स्वाकारसमर्पणक्षमं हेतुत्वमेव ग्राह्यत्वमिति न दोष इति कारिकार्थः । अत्र हेतुत्वमेव तद्युक्तं, “हेतुत्वमेव तु व्यक्तेः” इत्यादिः पाठभेदो दृश्यते । कार्यकारणयोस्समकालत्वमपि सौत्रान्तिकें- दूषितम्- " तद्भावभावितामात्रं हेतुः केनेह कल्प्यते । पौर्वापर्यविनिर्मुक्तं कार्यकारणलक्षणम् । हेतुहेतुमतां सिद्धं यौगपद्यनिदर्शनम् । यत्प्रदीपप्रभाद्युक्तं सूक्ष्मः कालोऽस्ति तत्र नः । दुर्लक्षस्तु यथा वेधः पद्मपत्रशते तथेति । पूर्वोक्तकारिकार्थं स्वयमाह- इन्द्रियसम्प्रयोगक्षण &Co अन- वस्थित इति । अत्र सर्वत्र " अवस्थित इत्येव पाटो दृश्यते । क्षणभङ्गवादे अर्थ तावत्पर्यन्तमनवस्थानात् “भिन्नकाल” भिसि कारिकांशव्याख्यारूपत्वाच्च स न युक्तः । एतत्म- मानप्रकरणे सर्वार्थसिद्धी- “स चार्थो न प्रत्यक्षः । अघिपतिसंप्रयुक्तक्षणस्य निरुद्धत्वात् । असं- प्रयुक्तस्योत्तरक्षणस्य प्रत्यक्षत्वेऽतिप्रसङ्गाच्च । अतो बुद्धिजनकस्यार्थक्षणस्य स्वाकारसमर्पण हेतुत्वमेव ग्राह्यत्वमित्युपचर्यते । तदुक्तं- “भिन्नकालमित्यादि” इत्यत्र " अधिपतिसंप्रयुक्तणस निरु- द्वत्वा” दित्यादिमुक्त्यनुसाराच्च । अधिपतिः - इन्द्रियाणि । इन्द्रियसंप्रयोगस्य यः क्षणः कालः तत्रेत्यर्थः । “हेतुत्वमेवे”त्याद्यनुसृत्याह - खोत्पाद्यज्ञानक्षण Go इति । स्वं- अर्थः । ज्ञानमेव क्षणः । क्षिणु हिंसायां इति हि धातुः । तथा च क्षणभंगुरत्वात् तस्य क्षणत्वम् । तन्मते सर्वेपि அறிவு தன்னையொழிந்த வேறுகாலத்திய பொருளை எப்படி அறிவுறுத்தும் என்று யோகாசாரன் கேட்க, இவன் அதற்குப் பரிஹாரமாக, பொருள் ஜ்ஞாநகாலத்திலில்லாததாயி. னும் அதில் தன் வடிவைப் பதிப்பித்துச் செல்வதால் அதைக்கொண்டு அவற்றை அநுமிக்- இனோம் என்றதும் சரியன்று. சூடம் முதலிய புறப்பொருட்களுக்கு அவை தவிர ஓர் सौत्रान्तिकमतभङ्गाधिकारः 181 GufGC or अनुपन्न. वाह्यार्थ ग्रहण के स्वरूप Gomu Coum 90 காணாரம் கொள்ளான். கொண்டாலும் அது சாஅரத்தை விட்டு வரப்புகுகிற ளத்தில் Gapp wiLT. अर्थ स्वरूप कृाळी स्वकार्यonor ज्ञान pomoji @r @rs Gळं निर्धर्मकी कंक तुल्य LOIT 60 आकार पाउंगा या 6 (600) कु. स्वच्छ प्राण ज्ञान क्रं पदार्थाः क्षणशब्दविशेषिता एव प्रयुज्यन्ते -’ घटक्षणः पटक्षण " इति । उत्पाद्यज्ञानक्षणे स्वाकार समर्पकेति " कथनात् - उत्पादकत्वमेव समर्पकत्वमिति - " हेतुत्वमेवयुक्तिज्ञाः ज्ञानाकारार्पणक्षम मिति कारिकांशो विवृतो- भवति । " बाह्यार्थmi Guf@@@ " - बाह्यार्थोऽस्तीति तेनाकारार्पणेनानुमिनुम इत्यर्थः । अथना. " वाद्यार्थ @& इति काचित्कः पाठोऽस्तु । ज्ञाने आन्तरे बाह्यानर्थाकारानारोपयाम इत्यर्थः । अस्मिंश्वपाठे - ज्ञान Grippori इति वक्ष्यमाणसूक्तचानुगुण्यमधिकं बोध्यम् ।
अथात्र - ज्ञानेऽर्थाकारार्पण नाम किमभिप्रेतम् । किंयथाश्रुतमेवार्पणम् । अथवा स्वनिष्ठाकारतुल्या- कार जननरूपम् । यद्वाप्रतिफलनरूपमिति त्रेधाविकल्प्य प्रथमेपि दूषणत्रैविध्यमभिप्रयन्नाह - बाह्यार्थ - इति । अर्पणं नाम - कस्माञ्चित् किञ्चिदादाय वचित्क्रियत इति वक्तव्यम् । तत्र किञ्चिदिति वक्त- व्य आंकारी तवमते नास्तीति कथमर्पणं घटते !! सर्वेषां क्षणिकस्वलक्षणत्वात् । तथा च पितॄणां तर्पणाञ्जलिरेव दोभवतीति भावः । अथाकारान्वारोहेप्याह - Garg इति । " स्वाश्रय” इति स्वापृथक सिद्धाकारस्य स्वाथयत्यागायोग सूचनम्, “ariyp ज्ञान” इति तादृशाकाराघार घेययो स्समकालिकताविरह सूचनञ्चभवति । तत्र हेतुरुत्तरवाक्यम् - अर्थस्वरूप इति । द्वितीयकल्प आह- @rar@ इति । तदिदमपुत्रस्य पौत्रदर्शनतर्प मनुरुन्ध इति भावः । तृतीयमनुयदूषयति स्वच्छior अ इति । अर्थव्यतिरिक्त तदाकाराभावेऽपि तत्सदृशानुत्पत्तावपि, यथा स्वच्छे दर्पणे निजमुखाद्यारोपः, तथैव ज्ञानेऽर्थाकारारोप इति शकितुर्भावः । लोकसम्मतेति । स्वच्छेऽन्यच्छायापतिर्नाम प्रतिफलनमेव । तत्र , தனித்த ஆகாரம் கிடையாதல்லவா இவன் மதத்தில்? அப்படியே ஒரு ஆகாரத்தைக்கொ ண்டாலும், அது தனது இருப்பிடமான குடம் முதலியவற்றை விட்டு, வரப்போகிற ஜ்ஞாநத் தில் ஏறிக்கொள்ளாது. குடம் முதலிய பொருட்களும் தனது காரியமான அறிவு பிறக்கும் வரை நிலை நில்லா. இவை இரண்டும் ஏதும் விசேஷமற்ற தனிப்பொருட்கள் என்கிறவனு க்கு - ஸமமான ஒரு ஆகாரம் இவையிடையே தோன்றிற்று என்னவுமொண்ணாது.. 182. देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभङ्ग श्री अर्थाकार प्रतिफलित Gwargri Gur - लोक सम्मत प्रतिफलन न्याययं 600 समानकालत्व-रूप- क्रं तक 660 तप्तायः पिण्ड, माषराशिप्रविष्टमंषी, नीलोत्पलवनगत कादम्बादि- वत्वादियां Court. न्याय पूर्वापर का अर्थज्ञानां की कृपा - उपलम्भोपपत्ति स्वसिद्धान्त विरुद्ध परोक्तजाति Guroo gir आकार की कं चूर्णहरिद्रा संसर्ग जनितरागb Cum 660 अर्थज्ञाना बिम्बतदाधारयोस्सत्यता, समानकालता, रूपवत्त्वेन चाक्षुपतेत्यादिक मपेक्ष्यते । न च साम्राकाशनक्षत्रादीनां जले प्रतिबिम्बदर्शनात्, तत्रचाकाशस्य नीरूपस्य कथं प्रतिफलनोदय इति वाच्यम् । प्रकाशस्यापि पञ्ची- करणादिना सावयवत्त्वरूपवत्त्वाभ्यां चाक्षुपतोपपत्तावपि तन्मते ज्ञानार्थक्षणयोस्तदसम्भवात् । समानकालताया अपि क्षणिकेप्वसम्भवात् । एवं छायापत्तिपक्ष निरस्याथ सम्पर्कपक्षमपि प्रत्यस्यति - तर्क इति । यदि प्रतिफलनं स्यात्, तर्हि रूपवत्त्वादिकमपिस्यादिति तर्केणेत्यर्थः । अभिसम्पर्कतः तप्ते अयस्यौष्ण्यारोपः । मापराशिप्रवेशेनमप्या एक्यारोपः नीलोत्पलवनमध्यगत्या कादम्बस्य - कलहंसस्य साजात्यारोप इत्यादिंकभवति ; अथाप्यत्रापि लोक- दृष्ट्या रूपवत्त्वादिकमावश्यकमिति भावः । तथाच - " अम्बुवदग्रहणातुनतथात्वम् " इति सूत्रे शङ्करभाष्यम्- “न जलसूर्यकादितुल्यत्व मिहोपपद्यते । तद्वदग्रहणात् । सूर्यादिभ्यो हि मूर्तेभ्यः पृथग्भूतं विप्रकृष्टदेश मूर्त जलं गृद्यते । तत्र युक्तस्सूर्यादिप्रतिबिम्बोदयः इति उपलम्भेति । अनुपपत्तेश्व - अथ व्यङ्ग्यत्वपक्षमपि प्रतिक्षिपति - पूर्वापरेति । यथा नैयायिकाः व्यक्तिद्वये तिष्ठन्तीमेकां गोत्वादि जातिमङ्गीकृत्यैकव्यक्तौ जातिग्रहणेनापरव्यक्तावपि जातिं व्यङ्गयां मन्यन्ते, तथैव प्रकृतेपि पूर्वापरयोरर्थज्ञानयोरेक आकार स्थित्वाऽर्थमभिव्यनक्कीति सौत्रान्ति कास्स्वीकुर्वन्तीतिभावः । नहि पूर्वापरयोरर्थज्ञानयोरेक जातीयत्वमेकोपाधिपरिगृहीतत्वं वा भवति ; अनुपलब्धेः प्रत्यक्परागर्थयेोस्तथात्वासम्भवात् । निर्धर्म-कौताविति स्वसिद्धान्तविरोधाच्चेति भावः । उभयसंसर्गा- दुभयत्राप्यविद्यमानोधर्म उपजायत इत्यत्र समुचितं दृष्टान्तमाशङ्कयाह — चूर्णहरिद्रेति । तत्र…….. நிர்மலமான அறிவில் பொருட்களின் ஆகாரம் நிழலிடுகிறது என்று சொல்லவேணு மாகில்- அப்போது உலகில் காணும் முறைப்படி-இரு வஸ்துக்களும் ஒரே காலத்தில் இருந்து, வர்ணம் ஆகாரம் இவை படைத்தவைகளாய் இருக்கவேணும். २ सीतान्तिकमतभङ्गाधिकारः 183 களிறண்டிலுமில்லாத அனரம் அப்போது வருகிறதென்னும் ஏரமும் தங்களுக்கு எ निरस्त. Suun बाह्याकार प्रत्यक्षuesom Ganॐ Gomuvo बाह्यां वासनावश सर्वप्रतिभास (PGD 600 । हि पूर्व सुधाचूर्णे शुक्ले, पीतायां हरिद्रायां चा विद्यमानो रक्तिमा यथा परस्परसम्मिश्रणमिषेण संजायते, तथैत्र, निर्धर्मकयोरपि ज्ञानार्थयोर्नीलादिराकारस्संक्लेपवशेन पश्चात् भवतीत्यर्थः । . संसर्ग &LIGO इति । परस्परसंश्लेषे हि तञ्जनितधर्मचिन्ता | क्षणिकयोः पूर्वापरयो- र्ज्ञानार्थयोस्तु स एव नास्तीति कृतस्तेन तादृशधर्मोदय इति भावः । एवं तन्मतमुद्द्दृप्य सर्वथा तस्यागतित्वं उपसंहरति- @ugu इति । उक्तैर्बहुविधैर्दूपणैरित्यर्थः । 3- योगा चार वैभाषिको भय वैलक्षण्यार्थं तदीयगतिद्वयं मुक्त्वा तृतीयां गतिं गतस्य । वाह्यार्थापलापिनो योगाचारम्य व्यावृत्तये तानङ्गीचकार । वैभाषिकं बाह्यर्थप्रत्यक्षत्ववादिनं अतिरेचयितुं तेपामनु- मेयत्वमनुमेने । तदि मुभय बैलक्षण्यं त्वदभिमतं तत्र न सिध्यतीति प्रतिपादितदिशा ज्ञात्वा बाह्यार्थ प्रत्यक्षत्वस्वीकरणेन वाह्यार्थ विना वासनयेव स्वप्ने प्रतिभासन्यायेन वैभा पिकपरिभाषांचा भजस्व । सर्वथा वाह्यार्थस्वीकारसुधाग्रहं मुक्त्वा योगाचारप्रचारं वा प्राप्नुहि इति भावः । तदुक्तमुदयनाचार्यैः- न चाकारवादे स्फुरतोर्थस्य प्रामाण्यमस्ति । आकारकादाचित्कत्वस्य तैमिरिक- केशाद्याकारेणानैकान्त्यात् । … निरालम्बनार्थाकारवच्च क्वचिद्वासनावशादर्थक्रियाकारोपि निरा– लम्बन एव भविष्यति इति । बी Gur- इति कथनं सन्त्यज्य | om.12- गत्यन्त- रम् । पूर्वं “@majshi.Gana@pasmi” इत्यादिना “10033 3250mLI” इत्य- न्तेन, सौत्रान्तिकस्य- वैभाषिकमतं, नैयायिकमतं वा समाश्रयणीयं भवतीत्युक्तं इह तु योगा- चार वैभापिकान्यतरमतमिति विशेषो बोध्यः । இது தன்னாலேயே- காய்ந்த இரும்பில் நெருப்புபோலவும், உளுந்தில் மெய்போலவும். நெய்தற்காட்டில் காதம்பம் போலவும் ஜ்ஞாநார்த்தங்கள் பிரிவறக் கலந்து தோன்றுகின்றன என்பதும் தவறென்னப்பட்டதாகிறது. இரண்டு ஈபர்களில் ஓர் இனம் கிடப்பதுபோல் ஜ்ஞாநார்த்தங்களை ஒரு ஆகாரம் தொடரும் என்பதும் - அப்படிக்குக் காணாமையாலும், தன் கொள்கைக்கு முரண்படுவதாலும் ஏற்புடையதென்று. சுண்ணமும் மஞ்சளும் கூடியபோது சிவப்பு நிறம் பிறப்பதுபோல் என்ற திருஷ்டாந்தமும் ஜ்ஞாகார்த்தங்கள் ஒருபோதும் கூடா- மையால் தள்ளுண்ணும. ஆகையால் புறப்பொருட்களை கொள்ளவேண்டினால் ட்த்ப மென்று அங்கீகரிக்கவமையும். அல்லாதபோது அவை வித்தியாதொழிய யோகாசாாமதம் போலாம். இவ்விரண்டொழிய மூன்றாம் நிலையில்லை. 184 देशिकाशयप्रकाराव्याख्यासहिते परमतभने இவன் மதம் இவன் செயலோடு முாணும். ‘अथैतन्मते बाह्यार्थानुमेयत्ववादस्य स्वक्रियाव्याघातमप्याह- r. • प्रत्यक्ष अनुमिता क्षणिकभक्ष्यभोग्यादिनां भक्षणादि- प्रवृत्तिविषयononiL. ज्ञानाकार GudayGur 6. अनुमितक्षण इति । अस्प एतन्मत इत्यर्थकस्य, “प्रत्यक्ष pii” इत्यनंन्तरपदेन, अग्रे “भक्षणादी” त्यनेन चांन्त्रयः । gamy इत्यनेन बाह्यार्थाभ्युपगन्तुरसौत्रान्तिकस्य उपस्थापनात्, बाह्यर्थप्रत्यक्षत्वानङ्गीकारे, बाह्यार्थस्वीकरणमात्रमेतत्कृतं वक्ष्यमाणदिशा व्यर्थमिति द्योत्यते । प्रत्यक्ष अG& इत्य- पिना माह्यार्थ प्रत्यक्षत्वाङ्गीकारेपि क्षणिकत्वाभ्युपगमप्रयुक्तं वक्ष्यमाणं दूषणजालं जागतिं तचमते, एवं सति यदि प्रत्यक्षत्वमप्यनङ्गीकृतं तदा किमुवक्तव्यं त्वन्मतयतां प्रतीति कैमुतिकन्याय- स्सूच्यते । अनुमितं का इति । क्षुधार्ता भोगार्थिनच भक्ष्यपेयादिकं प्रत्यक्षतो ज्ञात्वा हि प्रवर्तन्ते । अनुमेयत्वे कथं तेपां तत्र प्रवृत्तिरिति भावः । ननु पाकाद्यर्थिनां धूमं दृष्ट्वा तदनुमित- दहनोपादाने प्रवृत्तिवत् अल्लाप्यनुमायैवार्थं तत्र तदर्थिनां प्रवृतिभविष्यतीत्यत्राह क्षणिकेति । तथा च स्थिखादे अनुमितिपूर्वक प्रवृत्तिपर्यन्तं दहनादिसद्भावनिश्वयेन तदुपपत्तावपि, क्षणभङ्गःङ्गी- कारे तत्र तत्र प्रवृत्तित्रैघट्टयमेत्र, अर्थस्य नश्वरत्वेन तत्पर्यन्तमनवस्थानभयादिति भावः । भक्ष्यं- मोदकादि | भोग्यं - सक्चन्दनादि । भक्षणादीत्यादिना भोगपरिग्रहः । नन्वर्थस्य विनष्टत्वेपि तत्समर्पिताकार विशिष्टस्य ज्ञानस्य सच्याद्भक्षणादिप्रवृत्युपपत्तिरित्यत्राह ज्ञानाकारॐॐ इति । भक्षयितुं चर्चितुं चाशक्पमित्यर्थः । भक्षणं- गळविलाघस्संयोगानुकूलव्यापारः । चर्चणं रसना दन्त ता ल्याद्यभिघात सं योगा नु कू ल व्यापारः । अन्यथा “आशामोदक तृप्ताये येचोपार्जितमोदकाः । रसवीर्यविपाकादि तुल्यं तेषां प्रसज्यत” इति उपा- लम्भस्स्यादित्याशयः । एवं बाह्यार्थानां क्षणिकत्वेन ज्ञानकाले भक्ष्यभोग्यादिविपयापहारात् प्रनृत्त्यवसादमुक्त्वा, अथ क्षणिकपदार्थप्रवाहस्वीकारे, इष्टभक्ष्यादिक्षणस्यानिष्टाशुचिपदार्थक्षण- स्वेनापि परिमाणसम्भवात् प्रवृत्तिशून्यतामाह- अनुमितक्षण नष्ट विसदृशभागसन्तान - रूप इति । अत्र एवमेव शुद्धः पाठः । न तु “अनुमितलक्षण अनिgiri इत्यादिः । இவன் எல்லாவற்றையும் நிமிடநோத்ததாயும் அநுமிக்கவேண்டியதாயும் ஒப்புவதால் ஒரு பஷ்யத்தையோ பொக்யவஸ்துவையோ முயன்றும் அடைய முடியாது. எல்லாம் அறி- விற்தோன்றும் வடிவுடையதாகையால் அதன் வடிவைத் தின்னவும் மெல்லவும் முடியாது. பிற்காலத்தில் நல்லதும் கெட்டதாய் மாறி வடிவெடுக்கலாமாகையாலே ஸுகமும் துக்கரூப- மாய் முடியும். ஒருஜ்ஞாநஸந்ததி முதலிலிருந்தவாறே முடிவுவரையிலுமிருக்கும் என்றால் த்தூரத்தின் பாகுபாடு அர்த்தங்களின் வேறுபாட்டால் வரும் என்ற தன் ஸிந்தாந்தத்தோடுसौवान्तिकमतभङ्गाधिकारः 185 नgworm विसदृशभागसन्तानरूप विषादरूप n. उत्तरक्षणाएं पूर्व क्षण तुल्यः- वनांना अनुमि826 सर्वज्ञानसन्ततिक विपयक्षणांनी वैचित्र्य Gan Gana- 6piguni षर्थवैचित्र्य ॥ ज्ञानवैचित्र्य ं की कल्पने s. पक्ष बाह्यां gs of Car प्रत्यक्षानुमेय (विभाग) is LIBLip खोपलम्भसर्वलोको पलम्भविरुद्ध &Cu अनन्वितनस्तरि (री) कल्प अपास्यतम. ॐ मत “नासतो ऽद्दष्टत्वात्” 67611 सूत्र- कारणं निरसि अनुमितक्षणः भक्ष्यादिः । विसदृशभागसन्तानरूपः। श्री- विजातीयाशुच्या की रज्ञान सत्तानानि । विपादरूपी शु&Q[crib - जुगुप्सावहत्वेनानुपादेयत्वात् दुःखरूपाण्यपि कदाचिंद्भवेयुः अत्त्रायमर्थः- बाह्यार्थज्ञानधारासु प्रथमं भक्ष्याकारज्ञाने जाते, तेनाकारानुमाने च प्रवृत्ते, पुरुपे, अनन्तरं भक्ष्याकारज्ञानविपर्यासेन कदाचिदमेध्यपदार्थाकारज्ञानसन्तानस्यापि उदयसम्भवात् तत्र भक्ष्यार्थिनः मनोरथभङ्गेन महद्दुःखमपि प्रसज्येत पक्षे कस्मिंचिदिति निःशङ्कप्रवृत्यसंभव इति । विपादरूपां&rsQqon इत्यपिना ईदृशपरिणामस्य पाक्षिकत्वं द्योत्यते । ननु उत्तरक्षणा अपि सदृशसन्तानवन्तः क्षणत्वात् पूर्वक्षणवदित्यनुमानेन, पूर्व भक्ष्यक्षणतुल्यमेवोत्तरक्षणोत्पत्या निश्शङ्कप्रवृत्युपपत्तिरित्यत्राह उत्तरक्षण इति । सर्वज्ञानसन्ततिaaii- घटपटादिज्ञान- परम्परास्खपि । अर्थवैचित्रय… Go इति । योगाचार वैलक्षण्यार्थं ज्ञान वैचितथमर्थय चित्रयाधीन- मितिं कल्पनायास्सर्वत्रार्थ सादृश्यशा लिज्ञानसन्तत्यङ्गीका रेणासंभव इति स्वसिद्धान्तविरोधो दुरुद्धर इति भावः । एतदधिकारारंभे “योगाचारं सर्वलोक परिहास विषय " इत्युक्त्या उपहास्यं तन्मतं, इदन्तु तदतिशयाय कल्पितमपि वाह्यार्थपरिक्लप्तिदन्धनेनारूढपतितत्वात् फल- तस्तोपि हीनं उपहास्यतममित्याह - giपक्ष इति । बाह्य iial.co- बाह्यपदार्थेषु । “प्रत्यक्षानुमेय um” इत्यत्र, “प्रत्यक्षानुमेयविभाग uial” इति पाठस्स्यादिति भाति । यथाश्रुतेऽनन्ययात् । तथा च सर्वस्यापि बाह्यार्थस्यानुमेयत्वे " न हि करिणि दृष्टे चीत्का- रेण तमनुमिमतेऽनुमातार” इति प्रत्यक्षानुमानप्राचन्यदौर्बल्यविभाग विचारपूर्वक लोकप्रवृत्तेस्तथा- विधस्वानुभवस्य च विरोधस्स्यादिति भावः । अनन्वितंत्र स्तरी (रि) कल्प इति । एवमेव मातृकासु सर्वासु पाठः दृश्यते । स च कथंचिव्याख्येयः । विदूषक इति, उद्यानसंरक्षकवृति गतः क्षुद्रवृक्षविशेष: (Inpai) इति च बहुधा तदर्थं वर्णयन्ति । अथापि प्रकृतानुगुणं विदुषको क्तिपरत्व- 1 விரோதிக்கும், உலகில் இது ப்ரத்யக்ஷிக்கத் தக்கது - இது அநுமாகிக்கத்தக்கது என்று பிரிவுபடுத்தி ப்ரவ்ருத்திப்பது கண்கூடு. இவன் எல்லாம் அநுமாளிக்கத்தக்கது என்பது மிகவும் பரிஹஸிக்கக்கூடியதாய் உள்ளது விதுஷகவாக்யம்போல். இம்மதத்தை வ்யாஸர் தமது ப்ரம்மஸூத்ரத்தில் செம்மையாக கண்டித்துள்ளார். 186 देशिकाशयप्रकाशव्याख्यासहिते परमतभन्ने நிலையில்லாப்பொருள் மதியை விளைத்துத்தான் சேர் நிறங்கொடுத்துத்தானழியும் தன்னால் வந்த நிலையில்லாமதிதன்னில் நிறத்தைக்காணும் இதுகாணும் பொருள்காண்கை என்ற நீசன் முலையில்லாத்தாய் கொடுத்த முலைப்பாலுண்ணும் முகமில்லாமொழியெனவே மொழிந்த வார்த்தை தலையில்லாத்தாளுரும் கணக்காய் நின்ற கட்டளை நாம் கண்டின்று காட்டினோமே. इति थी कवितार्किकसिंहस्य सर्वतन्त्रस्वतन्त्रस्य श्रीमदेङ्कटनाथस्य वेदान्ताचार्यस्य कृतिपु श्रीमत्परमतभने सौनान्तिकमतभङ्गाधिकारः नवमस्सम्पूर्णः ॥ कविता किंकसिंहाय कल्याणगुणशालिने । श्रीमते वेङ्कटेशाय वेदान्तगुरवे नमः ॥ . 1538 मैत्र युक्तं समाश्रयितुम् । आचार्या अपि अच्युतशतके- (छा) “वस्तरिनयेन स्थापिता शोभतां त्रिदशानां नाथ तत्र समाजे । वन्दित्वमहितानां मध्ये श्रुतीनां नालिशा मम स्तुतिः” इति इममेव शब्दं एवं प्राय एवार्थे प्रयुञ्जते । “श्रुणु गदितमिदं नः त्रस्तरीमात्ररूपमिति क्वचित्कविप्रयो- गथ सार्यते । विदूपकवाक्यस्य हास्यरसोत्पादनेन श्रोतृमनोरञ्जनमात्रै पर्यशालित्वात् नार्थगौरव - मिति अतित्वोक्तिः । अथास्य मतस्य सूत्रकारेण निराकृतत्वमाह पत इति । यो यं ज्ञाने नीलादिराकार उपलभ्यते, सचिनष्टस्यासतोऽर्थस्याकारो न भवितुमर्हति । कुतः ? अदृष्टत्वात् । न खलु धर्मिधि विनष्टे तद्धर्मस्यार्थान्तरे संक्रमणं दृष्टुं इति सूत्रार्थः । एतेनैतत्सूत्रस्य माध्यमिक- मतनिराकरणपरतया, यादवप्रकाशव्याख्यानं चिन्त्य मित्युक्तं भवति । विस्तरश्च श्रुतप्रकाशिकादी भाग्यः । एवं अधिकारेणानेन सौत्रान्तिकं बहु उद्दृष्य तन्मतस्यानन्त्रितत्वं सर्वलोकोपहास्यत्वं योक्तं सदृष्टान्तपन्ते गाधपा दर्शयति- Aruni Gurjar इति । क्षणिकाः पदार्थाः ज्ञान- (பாசுரத்தின் பொருள்) நிலையில்லா நிமிடநேரப் பொருட்கள் அறிவை உண்டாக்கி, தம் நிறத்தை அதற்குக்கித்து தாமழியும். தம்மால் வந்த நிலைத்திராத அறிவு தன்னில் தம் சிறத்தைக்காணும். இதைத்தான் பொருட்காட்சி என்கிறோம் என்ற நீசன் சௌத்திரார்- திகனுடைய முலையிலலாத் தாய் கொடுத்த முலைப்பாலுண்ணும் கணக்காய்- முகமெல்லா- மொழியெனவே மொழிந்த வார்த்தை கணக்காய், தலையில்லாத முண்டத்தின் கால் ஊரும் கணக்காய், கின்தநிர்மூலமான கொள்கைகளை நாம் நன்கறிந்து இங்கு காட்டினோம். ஸ்ரீபாமதபங்கத்தில் ஸௌத்சாந்திகமதபங்காதிகாரத்தின் தமிழ் மொழிபெயர்ப்பு முற்றிற்று. • सौत्रान्तिकमतभनाधिकारः । सौत्रान्तिकमतभङ्गाधिकारः । 187 ज्ञेयपदार्थः । दृष्टान्त दान्तिकयोः प्रतिविषयं साधर्म्यं मूल एव स्पष्टम् । आकारोऽत्रं apih. @ry का अंग काळा - प्रत्यक्ष । किञ सौत्रान्तिकः । अन्ययश्वास्य इत्यत्र भाषणे । Qur - & क्र इति । " सर्वस्यगात्रस्यशिरः प्रधान” मिति रीत्या ज्ञानस्थैर्यानभ्युपगमे शिष्ट सर्व कबन्धप्रायं भवतीति भावः । वेदान्त सूरिरित्थं सौत्रान्तिकवादधूळिमुद्भूय । तत्त्वाथादृष्टिमित्थं दत्वा चान्ध्यं जगत्यपोवाह ॥ 1 ॥ नवमोऽनवमो भागो भने परमतास्पदे । पावनैर्गुरुवर्यस्य कटाक्षैस्समपूर्यत ॥ 2 ॥ इति श्रीवत्सवंशायनस्य श्रीदेशिक चरण परायाणस्य नारायणस्यकृतिषु श्रीमत्परमतभङ्गव्याख्यायां देशिकाशयप्रका शिका भिख्यायां नवमः सौत्रान्तिकभङ्गाधिकारस्सम्पूर्णः । .. श्रीः श्रीमते लक्ष्मीनृसिह्मपरब्रह्मणे नमः । श्रीमते रामानुजाय नमः । श्रीमते वेदान्तगुरवे नमः ॥ श्रीमान्वेङ्कटनाथाय: कवितार्किककेसरी वेदान्ताचार्यवयोंमे सन्निधतांरादादि ॥ ॥ अथ वैभाषिकभङ्गाधिकारः ॥ 10 ॥ காண்கின்றவனிலை காட்சியுங்கண்டது முண்டவைதாம் ஏண்கொண்டனவன்று இவற்றில் குணமும் நிலையுமிலை சேண்கொண்ட சந்ததியால் சேர்ந்துமொன்றென நிற்குமென்ற கோண்கொண்ட கோளுரை வைபாடிகன்குறை கூறுவமே. श्रीः श्रीमते लक्ष्मीनृसिंह परब्रह्मणे नमः । श्रीपरमतभङ्गेच्याख्यां देशिकाशयप्रकाशाभिख्यायां वैभाषिकभङ्गाधिकारोदशमः ॥ 10 ॥ मान्यं महीयसां नौमि मनोवाक्कायकर्मभिः । वैभाषिकान् विनिमंतुं वेङ्कटेशविपश्चितम् ॥ 1 ॥ योवक्ति भूतततिमप्यणुपुज्जजातां मृतोत्थमौतिकसमूहमपि द्विधात्र ॥ ज्ञात्रा विना विविधबुद्धितदर्थवर्ग प्रत्यक्षमेव तमिमश्च गुरुर्निरुन्धे ॥ 2 ॥ वैभाषिकमपणद्राकू बौद्धत्रितयोक्तपक्षतो भिन्नम् ॥ स निषेधति दशमेऽस्मिन् अधिकारे निगममौळिगुरुवर्यः ॥ 3 ॥ ஸ்ரீ ஸ்ரீமதே லக்ஷ்மிகரஸிம்ம ப்ரம்மனே நம்! 11 “Diural uarsangb” (பாசுரத்தின் கருத்து) காண்கிற ஆத்மாவென்று தனித்தொரு பொருள் கிடையாது. காட்சி என்னும் நிகழ்ச்சியும் காணப்படும் ப்ரத்யக்ஷப்பொருட்களும் உண்டு. அவைகளும் Ggala-1 2 देशिकाशयप्रकाशसहिते कं முன்பு கழிந்த னர் மூவருக்குஞ்சொன்ன வும் தப்பலாமென்று பார்த்து ‘ளத் GOLITं ब्राह्मार्थ प्रत्यक्षः, ज्ञायज्ञे यांचं काळं निर्विशेषात्मकक्ष णिकसन्तानरूपी डळ, ज्ञाता ययG10 कल्पिता, काठां की वैमाविका निराकरिकं की.
वृतेन बौद्धाधिकारत्रयेण वैभाषिक निराकरणस्यागतार्थतां ख्यापयन् तत्खण्डनं प्रतिजानीते प्रथमय प्रबन्धगाधया – Birr & pauनी इति । @v = २० ज्ञाता नास्तीति वैदिकसमयाव्यावृत्तिः । ‘आत्मग्रहो महामोहः प्रथमः, तन्निवृचितः । ममकिं नाहमेवेति विरंस्यति ममग्रहः ॥ तस्मादादावहङ्कारममकार प्रहाणतः । नैरात्म्यदर्शनं सिद्धं निर्वाणद्वारमुत्तममिति प्रथममहङ्काराभावे ममकारनिवृत्तेः कैमुतिकन्याय- सिद्धत्वं पर्यालोच्य मुक्ति प्रति मुख्यकारणतया एतैर्नैरात्म्यवादस्यैव प्रवर्तनादिति भावः । rupia .
@ – ज्ञानं ज्ञेयञ्चास्ति । आभ्यां क्रमेण माध्यमिकयोगाचारव्यावृत्तिः । बाह्यपदार्थस्य कं इति प्रत्यक्षत्वोत्कीर्तनात् सौत्रान्तिकन्यावृत्तिश्च । mario- तेच ज्ञानज्ञेयपदार्थाः पदस्य दीर्घोविकारः । असंख्याता इत्यर्थः । app i - टी20 - आधारः । तथा च निराधारा निर्धर्मकाश्च रूपादयश्चत्वारः पदार्थः इति” सर्वार्थसिद्धिः । इति तदभ्युपगत क्षणिकत्यञ्च विवक्षितम् । कथं तर्हि वस्तुपु स्थिरत्वैकत्वादिव्यवहृतय इत्यत्राह - Go Gas इत्यादिना । Grir - दैर्घ्यम् । तथा चाणूनां प्रत्येकमनेकत्वेपि क्षणिकत्वेपिच दीर्घकालानुवृत्तायां तत्सन्तत्यां स्थिरत्वैक- स्वादिमिथ्याप्रतिभास इति भावः । एवं तन्मतदर्शनेन तस्य व्याहृतोक्तिमेदुरखं सुज्ञानमित्युपहसति - C । Gar इति । कुटिलकूवाच इत्यर्थः । Durga - वैभपिकस्य । एतन्नाम्ना च पूर्व निरुक्तेन विरुद्धभापगमेवास्य स्वरूपनिरूपकमिति द्योत्यत इति भावः । pam ava- दोषान् प्रदर्शयिप्यमः । । पूर्वाधिकारेण सङ्गतिप्रदर्शनाय वृत्तं कीर्तयन् कर्तव्यं प्रतिजानाति - इति । पूर्वं वृत्ते- त्यर्थः । बौद्धः ॐ इति । “चातुः प्रस्थानिका बौद्धाः रुपाता वैभाषिकादयः” इति प्रसिद्धेपु पूर्व खण्डितानां माध्यमिक योगाचार सौत्रान्तिकानामित्यर्थः । @rror दोष-पदार्थानां यथायथं चतुष्कोटि युक्तत्वात् तद्विनिर्मुकत्वं नास्तीति माध्यमिकनये, बाह्मार्थाभावे " बहिर्वदवभासते " इति दृष्टान्तस्यापि सभ्यतया எண்ணிலடங்கா. அவற்றிற்கு குணமும் நிலைத்து நிற்கும் தன்மையும் கிடையாது. ஆனால் ஆற்றொழுக்குப்போல் அவையொன்றின் பின் ஒன்றாக நெடுகதொடந்து ஸந்ததி என்ற பெயரில் ஒன்றெனக்கூறலாயிருக்கும். என்றிவ்விதம் கோணலாகக்குறுக்கி உரைக்கும் வைபாடிகன் குறைகளை வெளியிடுவோம் என்று. परमतभङ्गे वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. புறப்பொருட்களுக்குக் காட்சியுண்டென்றது நிலைக்காது 9 शाळा क्षणिकपरमाणु कंकणां अप्रत्यक्ष कक्षा Gor @m. पुंजदचे प्रत्यक्षा Cur, पुअ परमार्थ Gaurirop Ges, पुअ மென்கைக்கு வாகனமாதல் Aažமென்றாதல் ஒரு எர்ம் கொண்டிலன்.’ 3 सर्वप्रवृत्त्यवसाद इति योगाचारमते, सर्वाथानुमेयत्वे क्वचिदपि व्याप्तिग्रह्णा सिध्या तदनुमानायोग इति सौत्राकन्ति पक्षेच प्रोक्ता एवमादयोदोषाः । ज्ञान CGL -ज्ञानेनतुल्यम् । अस्यप्रतितन्त्रसिद्धान्तांशमाह - बाह्यार्थ प्रत्यक्ष ं इत्यादि । माध्यमिक व्यतिरिक्तास्त्रयोप्येते स्वाभ्युपगतं वस्तुक्षणिकमाचक्षत इति सामान्यतस्स्थिते, एतेन ज्ञानंवत् प्रत्यक्षस्य ज्ञेयतस्त्वस्याप्यङ्गीकारात्, तदुभयं निर्विशेषं प्रतिक्षणमुत्पत्तिविनाश- शालितया दीपज्वालावत् क्षणिकसन्तानरूपं चेति स्वीकृतमित्यर्थः । ज्ञाता कल्पित इति । " ग्राहकाभिमानारूढ अनादिधीसन्तान एवात्मा । अहं जानामीति बोधस्तु आलयविज्ञानवशात् आश्रयकल्प- नयावा स्यात् । अतिरिक्तस्तु बाधिततया अनादेय " इति सर्वार्थसिध्युक्तरीत्या " इदमहं जानामी " - त्यत्र भासमाने पदार्थत्रिके ज्ञात्रंशमात्रं कल्पितमिति भावः । वैभापिका निराकरिइति । तथा च बौद्धत्रयनिराकरणानन्तरं अस्वस्मृतत्वात् तेन एतत्प्रकरणस्य प्रसङ्गस्सङ्गतिः । अथवा - पूर्वं प्रत्यक्षं यत् तदेव परमार्थ:’ इति चार्वाके प्राप्ते, तन्निराकरणानन्तरं, प्रत्यक्ष यत् तत्सर्वं क्षणिक इति वादी एप एव निराकार्यः । अथापि मध्ये प्राप्तेन माध्यमिकेन सर्वशून्यत्ववादिना, ज्ञानमात्रास्तित्ववादिनायोगाचारेण, ज्ञानमिन्नवाह्यार्थी- स्तित्वेपि तस्यानुमेयत्ववादिना सौत्रान्तिकेनच एतन्मत विचारस्यानवसरग्रस्ततया, प्रतिबन्धकीभूत तचन्मतविषयक शिप्य जिज्ञासानिवृत्त्यनन्तरं एतन्मतनिराकरण प्राप्तमिति अवसरस्सङ्गतिरितिभाव्यम् । प्रतिबन्धकीभूतशिष्यनि ज्ञासानिवृत्त्यनन्तरकालवक्तव्यत्वमवसर इति हि तल्लक्षणम् । अथैतदभिमतं बाह्यार्थप्रत्यक्षत्वं शोधने न प्रतितिष्ठतीति दर्शयितुमेतदुक्तमनुवदति —)व्य Q. इति । वैभाषिकोऽपि नैयायिकादिवत् जाला लोक विलो कनीयसूक्ष्मद्रव्यपष्ठाष्टमादिभागस्यैव परमाणुस्व स्वीचकारेत्यर्थः । क्षणिकेति हेतुगर्भविशेषणमप्रत्यक्षत्वोपपादकम् । तदुक्तं प्रमेय कमलमार्ताण्डे - " परमाणू नां முன்பு கழிந்த மாத்யமிகள் முதலிய மூவர்க்கும் நேர்ந்தகதி தமக்கு வராமலிருக்க எண்ணி- அறிவும் அறியப்படும் பொருளும் ப்ரத்யக்ஷமாயிருக்கும் இரண்டும் தன்மைகளற்ற கணநேரத்திய பிரவாஹரூபங்களாய் எங்கும் தொடரும். அறிபவன் - ஆத்மா-கிடையாது. என்கிற வைபாஷிகளை விரட்டுவோம். • देशिकाशयप्रकाशसहिते இவன் மதத்தில் ப்ரமாணங்களுக்குப்பஞ்சம் पुञ्जविकल्प विषयDI Googli. gi निर्विकल्पक प्रमाणoirs orig. क्षणिकस्वलक्षण विशेषाणां निर्विकल्प श्री Gorp up विकल्प क्री @ma Gappamori साचिकं तार्किकैस्स्थिरत्वैकान्त्यवत् क्षणिकत्वैकान्त्यं बौद्धैरनीक्रियते । स्थैर्याद्यनैकान्त्यवादिनस्तु क्षपणकाः” इति । परमाणु इति बहुवचनं तच्चातुर्विध्यामिप्रायम् । नतु क्षपणकवत् एकविधपरमाणुष्वेव बहुत्वामि- प्रायम् । “ क्षपणकास्तु परमाण्वैकविध्यचादिन " इति युक्तम् । तत्र परमाणूनां पृथिव्यप्तेजोवायुरूपेण चातुर्वि- । " ध्ये समानेऽपि — रूपरसगन्धस्पर्शस्वभावा पार्थिवपरमाणवः । रूपरसस्पर्शस्वभावा आप्यः, रूपस्पर्शस्वभावा- स्तैजसाः, स्पर्शस्वभावा वायवीया इति, गन्धरवभावः पार्थिवः, रसस्वभाव आप्यः, रूपस्वभावस्तैजसः,.. स्पर्श- स्वभावोवायवीय इति च प्रक्रियाद्वयं वैभा पिकसम्मतम् । " एकव्यादिस्वभावैर्यदणुभिरथवा तत्तदेकस्वभावैः क्षोणीदेहादिपुञ्जप्रसृतिरिति सभाभापि वैभाषिकेण " इति अधिकरणमारावल्युक्तेः । तथा च परमाणूनां क्षणिकत्वेनोन्द्रियसम्प्रयोगक्षणपर्यन्तमनवस्थानात् " प्रत्येकं दृश्ययोग्यत्वेऽप्यणूनां दृश्यता भवेदि “ति स्वय- मेवतेषां प्रत्येकमप्रत्यक्षत्वमन्यदूपणात्प्रागेवानीचकारेति भावः । परमाणुपुंजप्रत्यक्षत्वे दूरस्थकेशानां पुंज- दशायां प्रत्यक्षत्वदृष्टान्तीकरणं “दूरस्थ केशस्तु प्रत्येकं नातीन्द्रियः । अणवस्तु तव मते प्रत्येकमतीन्द्रियाः । नहिवयं ऐन्द्रियकत्वमतीन्द्रियत्वं वा कस्यचित्स्वभावादाचक्ष्महे | किन्तु महत्त्वादिलक्षणकारणसन्निधाने तस्य प्रत्यक्षत्वं तदभावे तस्यैव । प्रत्यक्षत्वमिति । नचैवमेव त्वन्मतेपि सम्भवाति । अणूनां क्षणविलयित्वादि " ति सिद्धान्तमुक्तावल्यां दृपितं द्रष्टव्यम् । अथसर्वथाऽतीन्द्रियस्यापि दशाविशेषे प्रत्यक्षत्वं भवतीत्यन्वारोहेऽपि, विशिष्य त्वया नैवमभ्युपगन्तुं •शक्यमित्याह - पुज्जदशै १७०० इति । पुत्रञ्जQ परमार्थ DraQauran ps @arius इति । अत्र, यद्यपि आन्तिसिद्धपरमाणु कलापवादि सौत्रान्तिकमत वैलक्षण्यायानेन परमार्थ- भूता परमाणु अदशाऽङ्गीक्रियते, तथापि एतन्मतेऽपि धर्मधर्मिभावानभ्युपगमात् परमाणूनां क्षणिकतया— ‘क्षणध्वंसिनः परमाणवो भूतानिच कदा संहृतौ व्याप्रियन्ते कदावा संहन्यन्त” इति श्रीभाष्योक्तरीत्या क्षणिक विज्ञानातिरिक्तस्य पुंजकर्तुश्चेतनस्याभावात् अहमभिमानाश्रयस्याल्यविज्ञानस्यच शरीरात्मक मौतिक पुआघीनसिद्धिकतया तद्धेतुत्वासम्भवात्, सम्भवेवाऽन्योन्याश्रयाच्चेति शङ्करभाष्योक्तदिशाच परमार्थतः " " " மா இவன் ஒப்பிய கணக்கணக்கான பரமாணுக்களை ப்ரத்யக்ஷமானவை எனக் கூறத் துணியான். பின்னை - அவை கூடி நின்றபோது கும்பலான நிலையில் ப்ரத்யக்ஷமென்கிறான். கும்பல்சேருதல் என்பது இவனுக்கு முந்தியவனுக்குப்போல் பொய்யன்று தான். ஆயினும் • परमतभङ्गे वैभाषिकभङ्गाधिकार: 10. " विकल्पोऽवस्तुनिर्मासादसंवादादुपप्लवः । " ढंग mii, " तस्यां यदूपमाभाति बाह्यमेकमिवान्यत: । व्यावृत्तमिव सविकल्पक अनुमानpi कल्पिताकार विपद्मQlso ml निस्तत्त्वं परीक्षाऽनङ्गभावतः ।” mi मा தாங்களே கட்டுகையாலே அவையும் எர்த்தைக் காட்டமாட்டாது. 1 5 पुजाख्यपरमाणुदशाविशेपाङ्गीकरणमेवास्यानुचितमितिद्योत्यते । अथ तुप्यतुदुर्जन इति न्यायेन तस्य तदभ्युप- गममन्वारुह्यापि तन्मते तत्कारणभूतसंयोगाद्यनभ्युपगमेन पुनरपि पुंजदशादौस्थ्यमेव दर्शयति — पु आळकेल हेतु इति । तदुक्तं प्रमेयकमलमार्ताण्डाख्ये जैनग्रन्थे - बौद्ध मतोपन्यासप्रकरणे- " सम्बन्धोर्थानां पारतन्त्र्यलक्षणोवास्यात्, स्वरूपश्लेप लक्षणोवा ! प्रथमपक्षे-किमसौ निप्पन्नयोस्सम्बन्धिनोम्स्यात् अनिष्पन्नयोर्वा ? न तावदनिप्पन्नयोः – स्वरूपस्यैवासत्त्वात् शशविषाणवत् । निप्पन्नयोश्च पारतन्त्र्याभावा- सम्बन्ध एव । उक्तंचवौद्धै: - " पारतन्त्र्यं हि सम्बन्धसिद्धे का परतन्त्र्तता । तस्मात्सर्वस्य भावस्य सम्बन्धो. नास्ति तत्त्वतः” इति । रूपश्लेपलक्षणरूपत्वे चोक्तं - " रूपलेपोहिसम्बन्धोद्वित्वेच सकथं भवेत् । तस्मात्प्र- कृतिभिन्नानां सम्बन्धोनास्ति तत्त्वातः " इति । सम्बन्धिनोर्द्वित्वे रूपश्लेपविरोधात् । तयोरैक्ये वा सुतरां तदभावः, सम्बन्धिनोरभावे सम्बन्धायोगात् तस्यद्विष्ठत्वात् । अथनैरन्तयं तयोरुपश्लेपः न- अस्यान्तराळा- भावरूपत्वेनातात्त्विकत्वात्संबन्धरूपत्वायोगः । निरन्तरतायाश्च सम्बन्धरूपत्वे सान्तरताऽपिकथं सम्बन्धरूपान- स्यात् । किञ्चासौ रूपश्लेपः सर्वात्मना - एकदेशेन वास्यात् । सर्वात्मना रूपश्लेपे अणूनां पिण्डोऽणुमात्र- स्स्यात् । एकदेशतश्श्लेपे किमेक देशास्तस्यात्मभूताः परभूतावा । आत्मभूताचैनकदेशेन रूपश्लेयः, तदभावात् । परभूताश्चेत्, तैरणूनां सर्वात्मनैकदेशेन वा रूपश्लेपे स एवपर्यनुयोगोऽनवस्थाच स्यदिति । , स्मथ परमाणूनां पुंजाख्यपरमार्थदशाया अङ्गीकर्तुमशक्यत्व तन्मते निरूप्य तत्रैव अभ्युपगताया अपि तस्याः परमार्थभूतायाः प्रमाणदुर्भिक्षमपि वक्तुं तदुक्तं तत्सिद्धिप्रकारं प्रथममनुवदति - क्षणिकस्वलक्षणेति । क्षणिकानां निर्विशेपस्वरूपाणां परमाणुनां निर्विकल्पकमात्रविषयत्वं पुज्जदिविशेप विशिष्टतयातु विकल्पविषयत्वं च तदभिमतम् । तथाहि - तन्मते - अर्थविपकं ज्ञानं प्रमाणं तच्चद्विविधं प्रत्यक्षमनुमानञ्चेति । अर्थजं ज्ञानं प्रत्यक्षं, अन्यदनुमानम् । तत्र निर्विकल्पकमेव प्रत्यक्ष प्रमाणचभवति अर्थजत्वार्थविपकत्वाभ्यां तचल्लक्षणयोगात् । विकल्पस्तूभयरहितो नप्रत्यक्षं नप्रमाणं च । इदं च चार्वाकमते विपरितं वर्तते । सह्यविशदावभासत्वान्निविं அது உண்டாவதற்குப் பாங்காக பரமாணுக்களுக்கு ஒன்றுடன் ஒன்று ஸம்பந்தம் கூடு மென்றோ, நெருங்கி இடைவெளியின்றி நிற்க முடியுமென்றோ இவன், ஒர் தன்மையை ஒப்பவில்லை? 6 देशिकाशयप्रकाशसहिते ஸவிகல்பகம் (கூட்டறிவு) அப்ரமாணம் எனல் இவனுக்கே இடர்தரும். giug विकल्प प्रमाण की नं विकल्प व्यवस्थाप्यniror निर्विकल्प । மா
कल्पकमप्रमाणं, विशदत्वाच्च सविकल्पकं प्रमाणमित्याह । एपान्तु विकल्प एवाविशदावभासः । तदुक्तं शास्त्र- .. दीपिकायां – एतन्मत प्रस्तावे - " विषयावभासो परोक्षावभासः । विकल्पस्तु अभिलापसंसर्गयोग्य प्रतिभास स्वान्न स्वलक्षणं स्पृशति । नहि अभिलापस्खलणं स्पृशति । यदि स्पृशेत् अभिलापमात्रेणापि विनाऽक्षव्यापारम परोक्षावभांसास्यात् । नचासावस्ति । तदुक्तं - " अन्यथैवामिसंयोगाद्दाहं दग्धो हि मन्यते । अन्यथा दाहशब्देन दाहार्थस्तसंप्रकाशते " इति । तस्मादभिलापस्तावन्नविशदाकारमवभासयती ‘ति । अत्र " पुंजविकर विषय Lori " इति वाक्यं परिसमाप्याथ “@ing विकल्प” इत्यादि वाक्यान्तरतयापठ- नीयम् । नतु " पुंजविकल्पविपय इश्वेकवाक्यतया । अनन्वयात् । एवमनूदितं तन्मतं दूषयितुं, किमत्र तथाकल्पने निर्विकल्पकं प्रमाणं, अधविकल्पः, उतानुमानमिति विकल्पं मनसि निघाय प्रथमं प्रत्यस्यति - Duy विकल्प इति । प्रथमं क्षणिकस्वलक्षणपरमाणवः निर्विकल्पके विपयीभूय पश्चात्पुनदशा विशिष्टतया । निर्विकल्पक प्रमाण इति " अस्तिया लोचनंज्ञानं प्रथमं निर्विकल्पकम् । बालमूकादिविज्ञानसदृशं शुद्धवस्तुज मित्यादिनाऽविशिष्ट शुद्ध वस्तुविषयकंस्यनिर्वि- कल्पकस्यैव तन्मते प्रामाण्यात् पुत्रदशा दिविशिष्टतया तेषां न निर्विकल्पकेन सिद्धिरिति भावः । अथ द्वितीयादिकमपि कल्प कालयति - विकल्प इत्यादीना । " कल्पनापोढमभ्रान्तं प्रत्यक्षं निर्विकल्पकमि” ति एतत्पूर्वार्धम् । अपोटकल्पनत्वात् निर्विकल्पकमेवाभ्रान्तं प्रमाणमित्यर्थः । अपोदशन्दस्य विशेष्यत्वविवक्षया " कल्पनापोढे”ति परनिपातः । कल्पनायाः अपोढमिति अपोढशब्दस्य कर्तरितप्रत्ययान्तत्वंवा मन्तव्यम् । अयथावभासः कल्पना । निर्विकल्पकं प्रमेत्युक्तौ " हृदोव हिमानित्यादाविव निर्विकल्पके धर्मितावच्छेदकाद्यां शिकप्रमात्वप्रतीतिं आदायसिद्धसाधनदोपंवारयितुं अभ्रान्त” मिति यावद्भ्रमभिन्नत्वरूपं सर्वाशे प्रमात्वमभिहितम् । वस्तुनिर्भासः - अर्थजत्वप्रयुक्तमर्थविषयकत्वम् । तदभावात् यः असंवादः - बाधः । तस्मात् विकल्पः उपप्लवः- आन्तिः । नमसस्तलमलिनतादिबुद्धिवत् । यद्यपि जात्यादिविशिष्टवस्तुविषयकविकल्पे नभस्तलमलिनतादि-
1 பரமாணுக்கள் சுயம் நிர்விசேஷமானவைகளாய் இருப்பது பற்றி முதற்கண் நிர்வி கல்பத்தில் (ஊமை, குழந்தைகள் போன்றவரின் தெளிவில்லாவறிவில் தோன்றி பிறகுதான் கும்பலாக ஸவிகல்பகத்திலே முன்சொன்ன வறிவைவிட வேறான தன்மைகளோடு கூடப்परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. 7 प्रमाणक की 200 विकल्पप्रामाण्य बाचकानुमान अनेकान्त्यादिदोषां तु विकल्पमूल विशिष्टव्यापार@incorrib कल्पितविषयQLD 6ीलकंठ स्वशास्त्र स्ववचनादि विरोध (Lib. शुभक’ IT 6 स्वपक्षस्थापक प्रमाणाभाव ं माध्यमिका दिका कंकं तुल्य. विव प्रत्यक्षवाघोनास्ति, तथापि " नयाति न च तत्रासीत्” इत्यदिविकल्पनेन यौक्तिकचा घोस्तीति सोपिश्रम एव । तदिदमुच्यते — तस्यामित्यादिकारिकया । तस्यां सविकल्पकसंविदि, यदेकंरूपं जात्यादिकं, बाह्य- मिव, अन्यतोव्यावृत्तमिव आभाति, तन्निस्तत्त्वं - अळीकं तत्र हेतु :- परीक्षानङ्गभावत: : तर्कोपोइलितप्रमाण- परीक्षाविपयत्वायोगादित्यर्थः नृसिहाराजीये दर्शितः । अनुमान इति । तस्यापि पक्षसाध्यवैशिष्टयादि- विषयकत्वेन विकल्पवदप्रमाणस्वादित्यर्थः । .Gora Ganaur इति । स्वयमेवतथा कल्पनादित्यर्थः । एवं कथनेन सिद्धान्तिन एतत्सर्वमनिष्टमिति ज्ञायते । अविशिष्टविषयकज्ञानस्यैवाप्रसिद्धत्वात् । बालमूकादि विज्ञानस्यापि विशिष्टविषयकत्वाभावे तत्र तत्र तेषां प्रवृत्त्यनुदयापातात् । एवं च निर्विकल्पकस्यापि जात्यादि विशिष्टवस्तुविषयकत्वेसिद्धे पूर्वापरकालवैशिष्ट्यादिरूपविवक्षित विकल्पाभानमात्रेण, स्वल्पघने निर्धनत्वव्यव- हारवत् निर्विकल्पकशब्दवाच्यत्वोपपत्तिः । सोयंदेवदत्त इत्यादौ चतादृशविकल्पमानात् सविकल्पकत्वसिद्धि रित्याद्यन्यन्नविस्तरः । - yomajib - विकल्पः अनुमानञ्च । परमार्थ- परमार्थमृत पुंजदशा दिवैशिष्ट्यम् । aripriछा - तन्मते तयोः कल्पिताकार विपयत्वा दित्याशयः ।
अथ सविकल्पकस्यैवं प्रामाण्यप्रतिषेधे स्वमतव्याघातमाह - विकल्पकं इति । चिकल्प- व्यवस्थाप्य निर्विकल्प इति अयंभाव: " नागृहीतविशेषणावुद्धिर्विशिष्टेषूपजायते " इति न्यायेन विशिष्टविषयक विकल्पात् पूर्व क्षणिकस्वलक्षणमात्रावगाहि निर्विकल्पकमावश्यकमिति हि विकल्पेन, निर्विकल्पकमनुमीयते । तत्र व्यवस्थापकहेतोर्विकल्पस्याप्रमाणत्वे व्यवस्थाप्यं निर्विकल्पकमपि तथैव स्यात् । नच हेतोस्स्वज्ञानद्वारैवानुमितिप्रयोजकत्वात् हेतुस्वरूपस्यविकल्पस्याप्रमाणत्वेऽपि क्षतिविरहात् प्रमाणभूतेन विकल्प- ज्ञानेन निर्विकल्पकानुमितिर्निष्प्रत्यूहैवेति वाच्यम् । विकल्पवत् विकल्पज्ञानस्यापि विशिष्टविषयकत्वेन विकल्पत्वाविशेषात् अप्रामाण्यसिद्धेः । नहिभ्रमात्मक हेतुज्ञानात् प्रमात्मिकामनुमितिं कश्चिदुपैति । ननुधूमवान् वहेरित्यादौ धूमव्याप्यवहिमानिति हेतुज्ञानस्य अमत्वेपि तज्जन्यायाः पर्वतो धूमवानित्यनुमितेः प्रमात्ववदिहापि । பொருள்களைக் ரஹிக்கும் அளவில்) தோன்றும் என்றார்கள். அப்போது-அவை இப்படி தோன்றுகின்றன என்று நிர்விகல்பகம் நமக்கு அறிவிக்காது. நிர்விகல்பதம் தன்மைகளைத் தெளிவிக்காது அன்றோ? இப்படி தோன்றுவதாக ஸவிகல்பமும் அறிவிக்காது. ஸ்விகல்பகம் ∞ क्रं क्र बुद्धि देशिकाशयप्रकाशसहिते बोद्धव्याएं स्वभाव 6 of 600 सत्य-विकार Ginor cor GOLDOL मिथ्या की विभाग &LIT. • भविष्यतीति चेन्न । तत्रापि पर्वते धूमस्य प्रत्यक्षेण संवादादेव प्रामाण्यनिश्चयात् । केवलमनुमितिमात्रेण 1 तदसिद्धेः । किञ्चात्र विकल्पस्य स्वविषयसामान्ये अमत्वम् । तत्र हेतुज्ञानस्य व्याप्यंशे भ्रमत्वेपि धूमवइयादि- • स्वरूपसद्भावांशे नभ्रमत्वमिति विशेपोऽपि बोध्यः । अथास्तु निर्विकल्प कानुमितिरपि भ्रमरूपैव । अथापि निर्विकल्पकस्य प्रामाण्यं प्रतिकाकथन्तेतिचेत् । अहो अत्यर्थं कुशलोसि । निर्विकल्प कानुमित्यप्रामाण्ये तया निर्विकल्पकंरूपसाध्यस्यैवासिघ्या, कुतस्तत्प्रामाण्यप्रत्याशेति । ननुकिङ्कुर्मः ? यो विकल्पस्तविभ्रमः, यथा चावि गीत, तथा जात्यादि विकल्प इति प्रबलेनानुमानेन विकल्पाप्रामाण्यसिद्धिर्दुर्वारेति चेत्तत्राह - विकल्पप्रामाण्य- बाधकानुमानेति । अनैकान्त्यादिदोष इति । एतदुक्तं भवति - किं मत्रावच्छेदकावच्छेदेनं साध्य- सिद्धिरुद्दिष्टा, अथ सामानाधिकरण्यमात्रेण । आधे - विकल्पत्वेन रूपेण एतदनुमानापेक्षित पक्षसपक्षहेत्वादि विकल्पानामपि पक्षतया कोडीकृतत्वात् तदप्रामाण्येन तद्विपयपक्षादीनामप्यसिध्याऽऽश्श्रयाध्यादि दोषाः प्रादुष्युः द्वितीये – पक्षभिन्नषु तेषु पक्षादिविकल्पेषु अद्ययावत् साध्यनिश्वयाभावेन सपक्षत्वासिद्धा परिशेषाद्विपक्षत्वे प्राप्ते साध्याभाववत्सु तेषु विकल्परूपत्वहेतु सत्त्वा दनैकान्त्यमिति । अनैकान्त्यादिदोपेत्यादिपदेन पूर्वोक्ता- विकल्परूपत्वहेतुसत्त्वादनैकान्त्यमिति श्रयासिभ्यादिकं विवक्षितम् । विकल्पप्रामाण्यानङ्गीकारे अनर्थ दर्शयति - विकत्पमूलेति । क्षणिकस्वलक्षणपर- माणूनामप्रत्यक्षत्वेन तत्पुनदशायामेव तद्विकल्पतः तेषु आनयनादिविशिष्टविषयकप्रवृत्त्यादिव्यापारस्य वक्तव्य- तया, पदवाक्यरूपेण प्रवृत्तशास्त्रस्यापि विशिष्टार्थाविषयक ज्ञानद्वारैव प्रवृत्ति जनकत्वेन च श्रमजन्यप्रवृत्तेर्विसंवादा- वश्यंभावात् नततः फलसिद्धिरिति स्वशास्त्रस्ववचनस्वप्रवृत्त्यादिविरोधोदुरुद्धर इत्यर्थः । एवमुपपादितं स्वपक्ष- स्थापक प्रमाणदुर्भिक्षं निगमयति- इति । यथा माध्यमिकेनसर्वशुन्यत्वस्वीकारात्, योगाचार- सौत्रान्तिकाभ्यां स्थिरैकइत्रिनङ्गीकाराच्च तेषां स्वसिद्धान्तस्थापक प्रमाणवैधुर्य, तथैवामीमिपि विकल्पदिप्रामाण्या- नङ्गीकारेण स्वोक्तप्रकारविशिष्टप्रमेयासिध्या, प्रमाणतयाऽङ्गीकृतनिर्विकल्पस्यचा विशिष्टविषयक स्यानिर्णायकत्वेन एषामपि स्वसिद्धान्तस्थापकयुक्ति दौर्लभ्यमेवेति भावः । விவரம் தருமாயினும் அது புரமம் என்று இவர்கள் கொள்கை. பொருட்களை உள்ளபடி காட்டாமையாலும், முரண்படுவதாலும், அதில் தோன்றும் ஒன்று வெளிப்புறத்துள்ளது போலும் வேறுபட்டது போலும் தோன்றி ஆராயமுற்பட்டால் மாறிவிடுவதாலும் ஸவிகல்பகம் பொய் என்றார் அவன் மதத்துப் பெரியோர்கள். அநுமானத்திற்கும் இதுவே கதியாயிருக்கும், ● परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. 9 विशिष्ट स्थिर विषयori Garg वासना दिमात्रवशक्रं விரகில்லை. gram पुजधिकल्प TGM60 भ्रान्तिरूपQ10. DIG60 2 रायूगां ड वाह्यार्थ प्रत्यक्षQLD Gor Cor अथैतत्कृत सत्य मिथ्या विभागमप्यत एव निराकुरुते - इति । एतन्मते प्रमाणत्वाभिमत निर्विकल्पस्य वस्तुतोप्रमाणत्वात् अप्रमाणत योद्धोपितविकल्पस्य परमार्थतः प्रमाणत्वाचेत्यर्थः । बोद्धव्याः बाह्यार्थाः ।, स्वभावका TLD = क्षणिक स्वलक्षणशब्दवाच्याः अर्थः । सत्य = निर्विकल्पक प्रमाणवेद्यत्वात्पार- मार्थिकाः । विकार QL GOT LAGNI = विकारशब्दवाच्या आगन्तवोधर्माः । मिथ्या = विकल्पवेद्यत्वा- त्कल्पिताः । विभाग इति । त्वदभितदिशा प्रमाणविभागस्यासिध्या अर्धषु तत्कृतः त्वदभिमत: सत्यमिध्यात्व विभागोऽपि नसिध्यत्येवेति भावः । अधानेन योगांचा रसौत्रान्तिकव्यावृत्तये यद्वाह्यार्थस्य तत्प्रत्यक्षत्वस्यच कक्षीकरणं तदसिद्धिमप्याह- विशिष्टस्थिरेति । परमाणवः क्षणिकत्वात् अप्रत्यक्षाः, अथापि पुञ्ज दशायां विकल्पप्रत्यक्षविषया भवन्ति । विकल्पश्च विशिष्टावगाहित्वात् आन्तिरितिहि तन्मतमित्यर्थः । श्रश्र = भ्रान्तिरूपं सविकल्पकं प्रत्यक्षम् । सयूथ्यः = योगाचारास्सौत्रान्तिकाश्च । इदमत्राकूतम् = वाद्याश्रनशी कर्तृयोगाचारमते स्वप्नदशायामिव बाह्यार्थ विशेपसान्निध्यं विना केवलवासनयापि परमाणुपुंज विषयक विकल्परूपमिथ्या प्रत्यक्षसंभवात् बालार्थानुमेयत्व- बादि सौत्रान्तिकनय इववा ज्ञाने आकारार्पणेन बाह्यार्थस्यानुमानसम्भवाच्च वाह्यार्थसद्भावे, तत्प्रत्यक्षस्येच ननिबन्ध इति । वासनादीत्यत्रादिना आकारार्पणस्य ग्रहणम् । मात्रपदेन बाह्यार्थसान्निध्यनियमोज्यवच्छिते । ततः फलितमेबाहं—कं वाह्यार्थ प्रत्यक्ष निकम की गंदे इति । वाह्यार्थप्रत्यक्षत्वसाधक मुपायान्तरंनास्तीत्यर्थः । वरमाणुपुञ्जप्रत्यक्षस्य वासनादिनाऽन्यथासिद्धत्वादिति भावः । 1 एवं बाह्यार्थीसिया ज्ञानज्ञेययोस्स्वभावसम्बन्धेन विपयविषयिभावोक्तिमपि निरस्यति - ज्ञानज्ञेप 1 इति । अत्रेदं तन्मत्त तच्चम् । साङ्ख्याः प्रकृतिविकृतिभाव पूर्वकं ज्ञानज्ञेययोर्विषयविषयिभावमाहुः । स्वच्छस्यान्तः करणस्येन्द्रि प्रगाळिकया घटादिरूपेण परिणतिर्ज्ञानमित्यङ्गीकारात् । नैयायिकास्तु इन्द्रियार्थयोः पडविधसन्निकर्ष पूर्वकं तयोस्तमामनन्ति । वेदान्तिभिस्तु इन्द्रियच्छिद्रादि द्वारा ज्ञानद्रव्यस्य घटादिना संयोग இப்படி ஸகல்பம் ப்ரமாணமாக மாட்டாது என்றால், அதனால் ஏற்படுத்தப்படுகிற நிர்விகல்பகமும் ப்ரமாணமாக வழியில்லை. ஸவிகல்பகம் ப்ரமாணமன்று என நீங்கள் சொல்லும் அநுமாங்களுக்கும் எத்தினையோ குறைபாடுகள் உண்டு. ஸவிகல்பம் காட்டுவ Qadi-2 10 • देशिकाशयप्रकाशसहिते அறிவு பொருளைப்பற்றுதல் அவற்றுக்குள்ள இயற்கை உறவால் என்பது தவறு. ज्ञानज्ञेयांक छ सम्बन्धान्तर GIT. स्वभावविशेषलं 60 विषयविषयि भाव वा । , ज्ञान विषयी सत्य pm Gari. कारणभूतपूर्वेक्षण इन्द्रिय- । तदृतदाश्रयणरूपसन्निकर्षद्वयपूर्वर्क विपयविपयिभाव उच्यते । एषाभ्यतेतु ज्ञानार्थयोः क्षणिकतया मिन्न- ‘. कालीत्वेन भिथः सम्बन्धाभावात् सम्बन्धान्तरं विनैव स्वभावत एव सोऽङ्गीक्रियते । तदुक्तं – “ संविन्मात्र स्वयं प्रकाशितं, अर्थोऽपि तादृशात् ज्ञानात् । ज्ञानसम्बन्धस्तु केन प्रकाशितः । सोऽपि तथैव संविदा प्रकाशित इति चेत्, तदुत्पत्त्यवस्थायां सम्वन्धस्यानिप्पन्नत्वात् । सम्बन्ध्यधीनसिद्धिकत्वात्सम्बन्धस्य, सम्बन्धिनोश्चक्षणिक- त्वात् । सम्बन्धान्तरा सिद्धेरिति " इति । सत्य Lori pr= सत्यतया = स्थिरतया सिद्धं चेत् । Qrr@ral इति । तथा च ज्ञेयपदार्थस्यैवा सिद्धौ कस्य ज्ञानेन स्वभावमिळितत्वं भवति । नालब्ध- स्वरूपस्य स्वभावोनामकश्चिदस्ति । तस्माद्धाद्यपदार्थासिद्धौ इदमप्यसिद्धमेवेति भावः । अथवाह्यार्थसद्भाव- मन्त्रारुहाज्ञानार्थयोर्भिन्न कालत्वेऽपि इन्द्रियसंयोगपूर्वकं तयोर्वेिपयविपयिभावमाशङ्कय परिहरति-कारणभूत- पूर्वक्षण इति । सौगतनये कालाख्यस्वतन्त्रपदार्थाभावात् क्षणोपाघयोघटादय एव क्षणशब्देन व्यवहि- यन्ते । तथा च ज्ञानकारणीभूत पूर्वक्षणवृत्ति घटस्येन्द्रियसंयुक्तत्वात् तत्पूर्वकं, उत्तरक्षणवर्तिज्ञानं स्वकालेऽती- तमपि पूर्वघटक्षण विपयीकरोति । इयांस्तु विशेषः - नैयायिकादयोऽपि स्वजनकेन्द्रियसंयुक्तमेवार्थं ज्ञानं गृहतीति वदन्ति । अथापि इन्द्रिय पृक्तस्य अर्थस्यस्थिरस्यतन्मते ज्ञानसमकालस्वमपि भवति । एतेषां तु इन्द्रिय संप्रयुक्तोर्थः पूर्वक्षणएव । ज्ञानञ्च तदुत्तरकालएवेति भिन्न कालवं सिद्धान्त इति । एतदुपयति- सर्वलोको- पलम्भेति । इन्द्रियर्विषयप्रकाशनं ज्ञानसमकाल एवक्रियत इति हि सर्वलोकानुभवः । तथाहि – विषय- प्रकाशनं नाम विषयस्य व्यवहारानर्हतानिवतिः । सा च विपयव्यवहारकारण सम्पत्त्याभवति । ऐन्द्रियक विषयव्यवहारेच विषयः व्यवहर्तयतद् ज्ञानं च कारण मिति तयोर्नेयायि हादिवत्समान कालत्वमावश्यक- मेवेति भावः । अथातीतार्थविषयकत्वं प्रत्यक्षविशेषस्य कचिदृष्टमिति पुनश्शकते - व्यवसाय विषयेति । ज्ञानस्य परप्रकाशत्ववादिनोवैशेषिकादय एवं वदन्ति व्यवसायोऽनुव्यवसायश्चेति ज्ञानं द्विविधम् । व्यवसायः தெல்லாம் மாறுபட்டதானால், அதைக்கொண்டு நீங்கள் செயல்படுவதெல்லாம் தப்பாகி தம் சாஸ்தரம் தம் பேச்சு இவைகளுடன் விரோதமே. ஆகையால் மாத்யமிகாதிகளுக்கும் இவனுக்கும் தாம் சொல்லும் பொருளுக்கு ப்ரமா ணம் பஞ்சமாகியே இருக்கும். D परमतभङ्ग वैभाषिकभङ्गाधिकार: 10. संप्रयुक्त 602 सम्बन्ध उत्तर ज्ञानं पूर्वक्षण लम्भसिद्धाण ज्ञान समकालविषय प्रकाश ग्रा0 निरस्तकं. 11 पहियकीय सर्वलोकोप पूर्वोत्पन्न वस्तुमात्रविषयकं ज्ञानम् । अनुव्यवसायश्च व्यवसायमनुजायमानं तद्वस्तुतज्ञानज्ञातृरूप त्रिपुटी- साक्षात्कारात्मकं मानसप्रत्यक्षम् । यथाऽयं घट इति ज्ञानं प्रथमजात व्यवसायः । तदनु घटमहं जानामीति जातं ज्ञानं अनुव्यवसायः । ज्ञानस्वयं प्रकाशत्ववादिनांत्वयं क्रमोनास्ति । प्रथममेव घटमहं जानामीति प्रत्ययो भवतीति तेषां सिद्धान्तात् । इह यद्यपिव्यवसायानुव्यवसायोभयं यत्र प्रत्यक्षरूपं तत्र ज्ञानद्वयस्यापि स्वसमकालवर्तिवस्तु ग्राहकत्वमेवेति न प्रकृतदृष्टान्तताभावति । तथापि यत्र प्राथमिको व्यवसायः अतीता- नागता दिवस्तु विषयकानुमिति शाब्दबोधादिरूपः, तत्राप्यनुव्यवसाये " इममर्थमहमनुमिनोमि, शाब्दयामी” त्या कारके ं मानसप्रत्यक्षरूपे अतीतादिवस्तुविपयकत्वविशिष्टव्यवसायस्य विपयत्वात् कचित्प्रत्यक्षविशेषस्यानु- व्यवसायस्य स्वविपयव्यवसायद्वाराऽतीत विषयकत्वमप्यस्तीति दृष्टान्तोपपत्तिरिति भावः । अत्र दृष्टान्ते भविष्य- द्ग्रहणं वस्तुस्थितिमनुरुध्य, ननु प्रकृतोपयोगाय । प्रत्यक्षेण पूर्वक्षणग्रहणस्यैवात्र विचार्यमाणत्वादिति ध्येयम् । ननु इन्द्रियजन्मनोलौकिकप्रत्यक्षस्यायं निययः - यत् स्वसमकालवर्तिनो विषयस्यैवग्राहकत्वामिति । प्रकृते च अनुव्यवसाये अतीवादिविपयस्य व्यवसायरूपज्ञानलक्षणाप्रत्त्यासत्त्यैव भानात् वदंशे तस्यालीकिकत्वमेवेति लौकिकप्रत्यक्षस्थातीतक्षणावगाहित्वेनैतत्पर्याप्त निदर्शन मित्यरुचेर्हष्टान्तान्तरमनुसरति - विनश्यदवस्थेति । स्वनाशाव्यवहितपूर्वक्षणावच्छिन्नेत्यर्थः । अयपाशयः – समनन्तरक्षणे विनश्यतो वस्तुनः यत्र पूर्वक्षणे इन्द्रियसन्निकर्षाधीन लौकिकं प्रत्यक्षं जातं, तत्रोक्षरणे विनाविपयं प्रत्यक्षस्यानुवृत्तिर्वतया । आत्मादिविभु- विशेषगुणानां स्वानन्तरोत्पन्नविशेपगुणेनैव नाश्यतया प्रथमज्ञानस्य द्वितीयज्ञानेन विनाशे ज्ञानानां नैकक्षणमात्रा- वस्थितिरिति अनेनदृष्टान्तेन समीहितसिद्धिरिति । वदतां नैयायिकादीनां नीत्या । एतन्मते ज्ञानस्य स्वयंप्रकाशतया व्यवसायानुव्यवसाय मेदानादरणात् सर्वेषां पदार्थानां क्षणिकतया ज्ञानस्य द्विक्षणावस्था यित्वा सिद्धेश्चेति परमत प्रक्रिययाऽयं दृष्टान्त इति भावः " ।
66 अत्र उत्तरविपयज्ञानक्षण । இப்படி இவனுக்கு ப்ரமாணம் தேட்டமாகையினாலே பொருட்களில் இயல்பாயுள்ளது ஸத்யம், செயற்கையானது மித்யை என்ற பாகுபாடும் நிலைக்காது. பரமாணுக்களைக் குவியலாகக்காட்டும் ஸவிகல்பம் இவனுக்குப் பொய்யான பிறகு மற்ற பெளத்தர்கள் கூறுவது போல் பொருள் இல்லாமலேயே முன் வாசனையின்படி பொய்யான அறிவு பிறக்கலா மாகையாலே “புறப்பொருள் உண்டு -அதுவும் ப்ரத்யக்ஷம்’. என்ற இவன் கட்டு தளரும். 12 • देशिकाशयप्रकाश सहिते व्यवसायविषया ण भूतभविष्यद्वस्तु कंकटेशा व्यवसाय क्रं GST Gwormi, विनश्यदवद्यवस्तुविषयप्रत्यक्ष ं विषय विनाशकं कंक अनुव्यवसाय पहिल श्री क्षणान्तरस्थायि 6 mi rojini पूर्वविपयक्षण उत्तरज्ञानक्षण मंडी विषयLI LOL 6 ? 67 6ठी 66- विषय का ?” इत्येव पाठो दृश्यते । LD.T ‘उत्तरज्ञानक्षण विपयara इतितु युक्तः पाठः ।
यथाश्रुतेऽर्थतः पुनरुक्तेः । - प्रतिबन्धः । अथातिप्रसङ्गेनैतदूपयति इति । ‘. दृष्टान्तकथनेऽपीत्यर्थः • एवं दृष्टान्तकथने ऽपीत्यर्थः । वस्तुतस्त्विदमपि निद्दर्शनं नप्रकृतानुगुण मित्या कृतम् । तथाहि - अस्माभि- । स्सिपाघायिपितं ज्ञानस्यार्थसमकालत्वं नार्थाधिकरणक्षणत्वव्यापकाधिकरणता कस्वरूपं अर्थान्यूनकालत्वम्, नवास्वाधिकरणक्षणत्वव्यापका धिकरणता कार्थकत्वरूपं अर्थानधिक कालत्वम्, नापि अर्थाधिकरणक्षणत्वसम- न्याप्ताधिकरणताकत्वरूपं अर्थान्यूनानधिकलारत्वं च भवति । नहि ज्ञानमर्थश्चेति समानायुक तत्वद्वयं ज्ञानादधिक कालमर्थस्थितेः । अर्थादधिककालं ज्ञानास्तिताया अनुपदं त्वयैव दर्शितत्वाच्च । किन्तु अर्थाधिकरण यत्किचित्क्षणाधिकरणकत्वरूपं ज्ञानस्यायैककालयमेव । इदच्च विनश्यद वस्थवस्तु- विपयकप्रत्यक्षे वस्तुनाशानन्तरं क्षणमनुवर्तमानेऽपि प्रथममुत्पतिक्षणावच्छेदेन सूपपादमितिनसर्वथा ज्ञानार्थ- योर्भिन्नकालत्ये तेन साध्येऽस्य दृष्टान्त सम्भव इति । विषयक प्रसङ्ग इति । उत्तर- यत्किचित् ज्ञानक्षणं प्रति सर्वेषां पूर्वेक्षणानां पूर्वत्वा विशेपादिति भावः । अतिप्रसङ्गवारणाय नियामकान्तरं शङ्क्ते इति । सर्वलोकवर्तिपूर्वेक्षणानामित्यर्थः । शक्र ज्ञानकेल ♚-अनन्त- रोत्पन्नत्वेन विवक्षिततत् ज्ञानविशेष प्रति । कारण इति । एकसन्तानानुप्रविष्टपूर्वक्षणावच्छिन्न- विपयविशेष एव हि तद्देशे - अनन्तर ज्ञानक्षणस्यकारणमिति बाह्यार्थवादिनो सौत्रान्तिकवैभापिकयोर्मतम् । तद्देशे एकसन्ताने पूर्वज्ञानक्षण एवोत्तर ज्ञानक्ष गस्य विपयमनपेश्यकारणमिति ज्ञानमात्रवादी योगाचारः । तथा च सन्तानान्तरानुप्रविष्टदेशान्तरस्थविषयाणां ज्ञानानांच सर्वथैतदुत्तरज्ञानक्षण कारणत्वाभावान्नापत्तिरिति हृदयम् । दूपयति - आलम्बनक्षण इति । नीलादिविषयः आलम्बनक्षणः । सौगेतमते अधिपति सहकार्या- लम्बनसमनन्तरप्रत्ययाश्चत्वारो ज्ञानतावश्यन्ते । अत्र प्रत्ययशब्दः कारणत्राची । " अपेक्षते प्रत्यय- मुत्तमं त्वाम् ” “ अतिष्ठत् प्रत्यया पेक्ष सन्ततिस्तचिरं नृप " इति कविप्रयोगात् । " प्रत्ययो ऽधीन शपथज्ञान-
" அறிவுக்கும் பொருளுக்கும் ஸம்பந்தம் வேறுவித தொடர்பின்றியே தோன்றும் பிறக்கும் என்றதும் தவறு. விஷயமென்றொரு பொருள் பெறப்படவில்லையே இது காறும். முன் க்ஷணத்திய பொருள் புலன்களோடு பட்டமாத்திரத்திலேயே இதுவே தொடர்பாக உத்தர 1 , परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. 13 இப்படிச் சொன்னாலும் என்பகத்திலுமுள்ள என்ரனங்களும் அளவுமாக சவுக்கும். அவற்றுக் छीलं क्रज्ञान क्रं क्रकं छला कारणत्वकी - आलम्बनक्षण: CurrG60 कारण काका अधि पतिसहकारि समनन्तरप्रत्ययक्षणका विषयत्व ं यमुळं कारणत्वादिकां तुल्यकं स्वलक्षण विश्वास हेतुपु " इति कोशाच्च । तस्य अधिपत्यादिशन्देः प्रत्येकं सम्बन्धः । तत्र नीलाद्यवभासस्य विज्ञानपद- वाच्यस्य चित्तस्वरूपस्य नीलाद्यालम्बनप्रत्ययान्नीलाद्याकारता भवति चक्षुरादेरधिपतिप्रत्ययात् नीलादिग्रइण प्रतिनियमस्सिध्यति । उदितस्यहि विज्ञानस्य रूपरसादि सर्वसाधारण्येऽपि रूगद्यन्यतम विषयग्रहण प्रतिनियमः चक्षुरादीन्द्रिय विशेपात् भवतीति अधिपतिधर्मान्नियामकत्वाच्चक्षुरादेरधिपतित्वमिति भावः । सहकारि प्रत्ययादा- लोकादितः विज्ञानस्यस्पष्टता । समनन्तरप्रत्ययात - अनन्तर पूर्वक्षणात् ज्ञानज्ञेययोस्तद्रूपत्वं भवति । तथा हि- एकस्यां सन्ततौयादृशः पूर्वेक्षणः तादृशएवोत्तरक्षण इति पूर्वस्य प्रत्ययस्य बोधरूपत्वे उत्तरस्यापि तथात्वम् । पूर्वस्य घटादिबोध्यरूपत्वे उत्तरस्यापि तद्रूपत्वमिति । एतस्तु विस्तरः प्रागेवाभिहितो भाग्यः । विपयत्व ab इति । तेषामपि कारणत्वाविशेषादिति बोध्यम् । पुनरपि नियामकान्तरंशकते कारणत्वादि इति । स्वलक्षणस्वभावविशेषमान्नेति । अयं भावः- कर्ममूलचक्षुरादि प्रवृत्त्यनुपालनार्थं जीवेन्द्रियमिति करणं क्रिश्चित्सोगतसमयसिद्धम् । तेनचेन्द्रियेण चक्षुरादीन्द्रियप्रवृती ज्ञानार्थयोरसम्बन्धान्तरमन्तरैव स्वलक्षण- स्वभावविशेषेण विपयविपयिभावोभवति । पूर्वविषय विपयत्वं स्वलक्षगस्वभावः - स्वासाधारण स्वभाव इति यावत् । उत्तरज्ञानक्षगस्यापि विपयित्वं तथा । भिन्नकालयोर्ज्ञानज्ञेययोराकारार्पणक्षमत्वमेव सौत्रान्तिकनये विषयविषयिभावः । एतन्मतेतु स्वलक्षणस्वभावत एव सहत्यङ्गीकारात्, अधिपत्यादिप्रत्ययानामेतादृशस्वभाव- विरहात् नतेषां उत्तर ज्ञानविपयत्वप्रसङ्ग इति । मात्रशब्देन कारणत्वस्य नियामकत्वं व्यवच्छिद्यते । दूषयति- qui इति । जीवेन्द्रियस्य प्रेरणया चक्षुरादीन्द्रियप्रवृत्तेः सम्यन्धान्तरनिरपेक्ष विषयविषयिभावतया हेतुभूतः तादृशस्वभावविशेषः चिरविप्रकृष्टे दूरस्थेचविपयेस्यादेव । जीवेन्द्रियस्य सर्वसाक्षात्कारे प्रवृत्तेस्स्था- भाविकत्वात् । तथा च देशकालविप्रकृष्टास्सर्वेपदार्थाः उत्त(सर्वज्ञानेऽपि भामेरन्निति अति प्रसङ्गस्यादेवेति | अचिरविप्रकृष्टस्याव्यवहित पूर्वविपयक्षगस्य उत्तरज्ञानक्षाणे मानस्येष्टखात् चिरविनकृष्ठेति चिरशब्दः । ஜ்ஞாநக்ஷணம் அதைப்பற்றும் என்றால்-இது எங்கும் உள்ள நிலைக்கு மாறுபட்டது. பொருட்களை அறிவு தன்னுடன் ஸமகாலத்திலன்றோ அறிவுறுத்துகிறது. முன்னால் பிறந்த ஜ்ஞாநத்தை அதன் அதீதகால விஷயங்களுடன் சேர்த்துப்பின் பிறக்கும் ஜ்ஞாநம் ப்ரத்யக்ஷ மாகக்காட்டுகிறதெனவும், கணம் பின்னாய் நாசமடைய 141 देशिकाशयप्रकाशसहिते स्वभावविशेषमात्र♚लाĞ60 भिन्नकाल ग्राहसाठी jugu स्वभावविशेष सम्भव♚G60° चिरवि प्रकृष्टकं दूरस्थ ग्राह्यoramio. guy. आलम्बनस्वभावविशेष ऊनी अधिपपिसह- कारिक कंक Gau52. अ स्वभावविशेष Currआल- एवं विषयविषयिभावहेतुतयाऽऽलम्बन स्वभावविशेपानीकारे, अधिपत्यादीनां ज्ञानविपयनियमादिहेतुत्व- मेवासिद्धस्यात् ततएव तरिसद्धेरित्याह- इति । Gav @ami इति । “विषयः, " करणं यत्स्यात्, सहकारीभवतिया, संस्कारः । एते चतुर्विधाः किल हेतव एतार प्रतीत्य जायन्ते ॥ ते चिचचैत्तसज्ञा’’’’’’’’ इति हि तत्संप्रदायः । एतात् चतुर्विधान् हेतूत् प्रतीत्य-हेतुकृत्य रूपादी विज्ञान चित्त सुखादयश्चैताश्च जायन्त इति तदर्थः । तथाचैतादृशं कल्पनं मुघेति भावः । एतदेवाधिपत्यादीनामप्रयोजकत्वं दृढयितुं अन्वयभ्यतिरेकाभ्यां व्यभिचारमाह– अT@@ इति वाक्यद्वयेन । अधि- पत्यादयः । आलम्बनं - विपयः । तथा चैपामन्वयस्य कार्यान्त्रय व्यभिचारात् तद्व्यतिरेकस्यच तद्व्यतिरेकव्यभि- चारात् न हेतुत्वमिति भावः । विपय विशेषस्य नैवमन्वयव्यभिचारः प्रदर्शयितुं शक्य इत्याह-स्वभावविशेपेति । jayapur papi- अधिपत्याद्यभावे न ज्ञानगोचरीभवति । व्यभिचारः - स्वभाव- विशेषान्वयस्य कार्यान्वयव्यभिचारः । इति । येनस्वभावविशेषस्याप्यकारणत्वं स्यादित्यर्थः । ननुस्वभाव विशेष विशिष्टनीलादिक्षणस्य पीतादिज्ञानसन्तनान्तरेऽभानात् सएवन्वयव्यभिचार इति ज्ञङ्कते - सन्ता- नान्तर इति । तथा च स्वभावमात्रस्यकारणत्वे सन्तनान्तरेतद्भानापत्त्या अधिपत्यादीनामपि भानकारण- स्वमस्थेयम् । तथासति चक्षुरादीनां मील: दिक्षणेष्वेव प्रवृत्त्यापीतादिज्ञाने तदभानोपपत्तिरिति निगर्वः । परिहरति- नीलज्ञानज्ञेयेति । नीलादिविषयक्षणस्य नीलादिज्ञानसन्ततावेव भाने स्वभावः । एवं नीलादिज्ञानसन्ततेरेव नीलादिग्राहकत्वं स्वभावः इति परस्परं स्वभावव्यवस्थानीकारात् एतादृशस्य स्वभावस्य पीतादि ज्ञानसन्तताव- भावात् नापचिरिति नाधिपत्याद्यपेक्षा नवाव्यभिचार इति भावः । एवं पूर्व " विशिष्टस्थिर विषय " " इत्यारभ्य एतावता ग्रन्थेन सौत्रान्तिक खण्ड- नानन्तरप्राप्तं वैभाषिकमतखण्डनं अकारि । अथमाध्यमिका तिरिक्त चौद्धत्रय साधारणं ज्ञानज्ञेयरूपतत्तदभिमत सर्व- ·
வேண்டிய ஒரு பொருளுக்கு முன்னாடி ப்ரதீயக்ஷம் வந்தால் அது, பொருள் காலாவதி யாகியும் சிலகணங்கள் நிற்கிறது என்றும் பிறர் கூறுவதுபோல் சொன்னால் என்னவெனில்- அப்போது எல்லா முன்காலப் பொருள்களும் எல்லாபின் ஜ்ஞாநங்களிலும் தோன்றவேண்டும். அவற்றுக்கு இஜ்ஞாநத்தைக்குறித்து காரணத்வம் இல்லை எனில் -அப்போது காரணமான C परम वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. बना. स्वभावविशेष (pir की आलम्बन विशेषविशिष्ट Dirण क्षणिकस्वलक्षण gajmp Guru 6. सन्तानान्तर क्रीड नियम 60 परिहार . की 15 n. स्वभाव 260 का व्यभिचारं हवा-नीलज्ञानशे यक्षणद्वयस्वभाव- पदार्थक्षणिकत्वमिदानीमेवव्युदस्यते– वैभापिकादि इत्यादिक्यैः ग्रन्थलाघवाय । योगाचाराभिमतक्षणिक-. ज्ञानस्य सौत्रान्तिकाभिमत ज्ञेयस्यचाने नाङ्गीकारात् एतदूपणेनैव तयोरपि एकोक्त्यादूपि तस्वीपपत्तेरिति तत्तन्मत- प्रसङ्गे ततदसाधारणप्रक्रियामात्र अदृष्यत । " निर्ययावथपौलस्त्यः पुनर्युद्धाय राक्षसौः” इति वत् पृथक् पृथक् पराजिता एतेत्रयोऽपि पुनः परस्परसहिताः प्रकारान्तरेणेदानीं प्रत्यवतिष्ठन्त इति इहैवतेषां निश्शेप- निर्मूलनं भाग्यम् । यां–माध्यमिकव्यतिरिक्तास्त्रयः । साध्यमिकस्तु इदमहं जानामिति भासमानेषु त्रिपुपदार्थेषु ज्ञानज्ञेयज्ञातृरूपेषु योगाचारादिभिः ज्ञानादिमानाङ्गीकरणं अर्धजरतीय मनुसरतीति अनुचितं मन्यमानः सर्व शून्यं अवदत् । तस्मात्तन्मतस्या त्रानुपादानम् । काखंडी आलं वस्तु कंकटे स्वस्वाभिमत वस्तूनि । ॐ । क्षणिक इति । यद्यपि विभज्यवैभापिकाख्योचौद्धः स्वाभ्युपगतेषु किञ्चित् आत्मतत्त्वं नित्यं आह । तथापि तत्पक्षस्यातिमन्दत्वेनात्रतदनादृत्य सर्वस्य क्षणिकत्वोक्तिः । एतत्तत्वं चाग्रेभविष्यति । क्षणकत्वं स्वोत्पचिद्वितीयक्षणवृत्तिध्वंस प्रतियोगित्वम् । सर्वलोकप्रसिद्ध निर्वाध प्रत्यभिज्ञाविरुद्ध इति । सोऽयं घट इति प्रसिद्ध प्रत्यभिज्ञया घटादेः पूर्वापरकालसम्बन्ध रूप स्थिरत्वावगमात् द्वितीयक्षणेऽपि तस्य सत्त्रमेवेति, न तद्वृत्तिध्वंसप्रतियोगित्वरूपक्षणिकत्वसिद्धिरिति भावः । यद्यपि सोऽय घट इत्यादि प्रत्यभिज्ञायाः साजात्या- लग्घनत्वेनान्यथासिद्धिरेवानन्तरं शङ्किष्यते हृदो वह्निमानित्यादाविव न सर्वथा विषयापहारलक्षणोचाथः इति, मूले " अनन्यथा सिद्ध, प्रत्यभिज्ञे “ति वक्तव्ये " निर्वाधप्रत्यभिज्ञे “ति लेखनं अप्रसक्तप्रतिषेध इवभाति । तथापि तादृशसाजात्यालम्बनत्वस्य वाधफलत्वेन विपयापहारवत् विषयसंकोचस्यापि बाघत्वेनवा तथा निर्देशोप- पतिः । तथाच महाकवि प्रयोगः- " अपवादेरिवेोत्सर्गाः कृतव्यावृत्तयः परे " इति । दृष्टान्ते उत्सर्गशास्त्रे संकोचस्य दान्तिकेषु परेषु बाधस्य च कृतव्यावृत्तय इति न्यावृत्ति शब्देन तन्त्रतः कथनात् । ननु सोऽयं
இந்த்ரியங்கள் முதலியனவும் ஜஞாநத்தில் தோன்றலாம். ஏதோ ஒரு ஸ்வபாவ விசேடத்தினால் அவை இதில் தோன்றுவதில்லை எனில்-அப்போது வெகு முன்னாள் நடந்ததும் தோன்றட்டும். மேலும் இவ்வித ஸ்வபாவ விசேடம் கொள்ளுவதனால் இதனாலேயே ஸர்வநிர்வாஹமும் வருகையால் இந்த்ரியம் முதலியவைகளை அறிவுக்குக்காரணமாகக்கொள்ளவே வேண்டாம் 16 · देशिकाशयप्रकाशसहिते घट इत्यादीनां प्रत्यभिज्ञानां प्रत्यक्षवाधाभावेऽपि “सेय दीपज्वालेत्या “देवि यौक्तिकबाधसम्भवात् नताभिः स्वयंवाधिताभिः क्षणिकत्वबाध इत्याक्षेप्तुं प्रथमं तत्र युक्तिमाह- सम्प्रतिपन्नेति । अयं भावः - प्रथम ज्वालोत्पत्तो- वयैवयवाग्निसंयोगस्य, अन्तिम ज्वालाना शेतत्संयोगनाशस्यच हेतुत्वं स्पष्टदृष्टमिति मध्येऽपि वर्त्यवयवाग्निसंयोगत- नाशानां प्रतिक्षणभावित्वस्याप्रत्याख्येयतया प्रतिक्षणं ज्वालोत्पत्ति विनाशा वेष्टव्यावेवेति युक्तया “सेयदीपज्वाले” ति प्रत्यभिज्ञा, तत् - ज्वाला हेतुभूतवर्त्यवयवाभिसंयोग सदृशवत्यैव यवाग्निसंयोगहेतुकेयं ज्वालेत्येतमेवार्थ बोधयति तज्ज्वालासदृशेयं ज्वालेतिया । नतु तत्ज्वालाऽभिन्नेयं ज्यालेति इति यथाङ्गीक्रियते, तथैव प्रकृते " सोऽयं घट " इति ज्ञेयपदार्थ " तदेवेदं ज्ञानमिति ज्ञानपदार्थच जायमाना प्रत्यभिज्ञाऽपीति नज्ञानज्ञेषयोः क्षणिकत्वे प्रत्यभिज्ञाविरोधः । यतः नदीप्रवाह, कृत्तपुनर्जातकेशादिवत् घटादीनामपि क्षणिकपरमाणु पुञ्जप्रवाहरूपत्वात् कारणभूतपूर्व पुखसदृशपुञ्जरूपत्वमेव तेषां प्रत्यभिज्ञय बोध्यते । एवमेवालयविज्ञानप्रवृत्तिविज्ञानरूप प्रवाहेषु तदेवेदमिति पूर्वोत्तरज्ञानक्षण साजात्यमेवेति च बोध्यमिति । दूपयति – अनन्यथासिद्धेति । दीपज्वालाकार- णानां वर्त्यवयवाग्निसंयोगानां प्रतिक्षणं भेदस्यापद्दोतुमशकयतया ज्वालाभेदस्याप्यप्रकम्प्यत्वेन तत्र प्रत्यभिज्ञाबाघेऽपि, घटादीनां प्रवाहरूपतायां पुंजकारणतायां तद्भेदेचेपदपि प्रमाणवैधुर्यादत्र प्रत्यभिज्ञानि - राबाघेति, तल्लब्धस्थिरत्वविरुद्ध क्षणिकत्वं नक्षणमपि जीवतीति भावः । तथा च पूर्वोक्तानुमाने बाधितत्व सुपाधिः, दृष्टान्ते साध्यव्यापकत्वं पक्षेसाधना व्यापकत्वमित्यादिकं बोध्यम् । किञ्च न केवलमनन्यथासिद्ध प्रत्यभिज्ञायाः विषयशोधने हेतुविधया स्थैर्यबोधकत्वेन क्षणिकत्वचाधकत्वमात्रम् किन्तु तदन्यथासिद्धत्वेपि तदुत्पत्तिनिरूपणे तस्यास्स्वरूपत एव स्थिरत्वसाधकतयाऽपि क्षणिकत्वचाधकत्वमस्ती त्याह- - सर्व क्षणिक इति । पूर्वापरसादृश्यादि प्रतिसन्धानेति । अन्यथा प्रत्यभिज्ञायास्साजात्यालम्बनत्वाय तत्तेदन्ताभ्यां पूर्वापरकालवर्तिनोः परामर्शोऽपि न स्यादित्यर्थः । भुजी Goo इति सर्वस्य क्षणिकत्वेन आश्रयभूतस्थिरपुरुषाभावादित्यर्थः । भ्रान्तिरूप प्रत्यभिज्ञ यथार्थमूतायाः प्रत्यभिज्ञाया एवानुपपत्तिरितिन, किन्तु तत्पक्षे भ्रान्तिरूपतत्स्वरूपमप्यनुपपन्नमित्याशयः । अथ इन्द्रिय सहकृतसंस्कार जन्यस्स्मृतिप्रत्यक्षोभयाकारः ज्ञानविशेषः प्रत्यभिज्ञा । तस्या अनुपपचिस्तत्पक्ष । सर्वक्षणिकत्वपक्षे இது இருந்தால் மற்றவை இராமலும் கார்யம் கடக்கலாம். அவை இருந்து இது இல்லா விடில் கார்யம் நடைபெறுவதில்லை. இது இருந்தும் ஒரு பொருள் மற்றய அறிவுத்திரளுக்கு இலக்காவதில்லையே என்றால்-அது வேறு விஷயம். இந்த இயற்கை ஸ்வபாவமே அங்கு இல்லை என்போம்.” परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकार: 10. • 17 इतीदं दूरे तिष्ठतु । किन्तु केवलसंस्कार मात्रजन्यस्मृतिसामान्यमपि तन्मते नोपपद्यत इत्याह-स्मृतिमात्र इति । अत्रमात्रशब्दः कुरुनार्थकः । संस्काराधार स्थिरात्मानङ्गीकारादित्यर्थः । तदिदं सर्वमभिप्रेत्य प्रवृत्तं ब्रह्मपुत्र- अनुस्मृतेश्चेति । ननु “न सादृश्यप्रत्ययः पूर्वोत्तरवस्तुद्वयज्ञानजन्यः तद्व्यसादृश्यावगाही | किन्तर्हि - कश्चिदेप विकल्पः स्वाकारमेव बाह्यत्वेनविपयीकुर्वाणः क्षणान्तरास्पर्शी । अतो न स्विंरद्रष्ट्रपेक्षा " इति शङ्कर- भाग्योक्तदिशा सर्वस्य क्षणिकत्वेऽपि स्थिरात्मानं विनापि प्रत्यभिज्ञोपपद्यत इत्यत्र प्रकारान्तरेण स्थैर्यमात्मनस्साध- यति -/qG इति । किञ्चत्यर्थः । पुण्यपापेति । एतन्मतेपि जगत्प्रवृत्त्यादि हेतुभूता विद्यादिवत् भवारूप: कश्चित्पदार्थोङ्गयकारि । भवत्यस्माज्जन्मादीति भवः धर्माधर्माख्यः इति तदूव्याख्यानम् । कर्ताभल तत्फलभोगळं DOLIGO इति । कर्तुरपिक्षणिकत्वात् तत्कभोगायोगः, अन्येन तदनुभवे अन्यत्वा- विशेषात् एकेन कृतं सर्वेषां भोगाय स्यादित्यतिप्रसङ्गः इति भावः । तदुक्तं जैनै:- बौद्धान् प्रति - " कृत प्रणाशाकृतकर्मभोग, भव, प्रमोक्षस्थितिभङ्गदोपान् । उपेक्ष्य साक्षात् क्षणभङ्गमिच्छन् अहो महासाहसिकः परोऽसौ " इति । ।
अथैतदतिप्रसङ्गवारणाय सिद्धान्तदीपिकोक्तमपि दृष्टान्तं दूषयति यस्मिन्नेवहीति । कर्मवासने त्यनुभववासनाया अप्युपलक्षणम् । तथा च धर्माद्यनुष्ठातुः क्षणिकत्वेऽपि तत्समानसन्तानप्रसूतस्यैव फलो भोगः •नसन्तानान्तरवर्तिनः तत्र तद्वासनाननुवृत्तेः इति नातिप्रसङ्गः । तदुक्तं - " समानसन्तानवर्तिनामेव प्राचीनप्रत्ययः कर्मकर्ता, उत्तरप्रत्ययः फलभोक्ता । नचातिप्रसङ्गः, कार्यकारणभावस्यनियामकत्वात् । यथा मधुररसभावितानामाम्रबीजानां परिकर्पितायां भूमावुतानां अङ्कुरकाण्डस्कन्धशाखा पल्लवादि द्वारा, परम्परया फले माधुर्यनियमस्तथेति । कार्यासादिदृष्टान्तोऽप्यन्यत्र विवृतः यथा - " कुसुमे बीजपूरा देर्यलाक्षाद्युपसिच्यते । शक्ति राधीयते तत्र काचित्तां किन्नपश्यसि " इति । दृष्टान्तानुपपत्ति मेवाह-वासनाधारेति । दृष्टान्तो विषमः । तत्र कार्पासबीजादौ दोहदसंस्काराधारा। स्थिरतदवयवानुवृत्त्या रक्तिमनियमेऽपि एतत्पक्षे पदार्थानां निरन्वयविनाशाङ्गी- कारेण वासनाधारस्य तदवयवस्य कस्यापि क्षणिकतत्सन्तानेऽनुवृत्त्यसम्भवात् पूर्वोक्तश्लोके " यस्मिन् तस्मिन् " इति अमेदसम्बन्धनिर्देशेन भोगप्रतिनियमोदुर्बच इति भावः । तदुक्तं " दोहळद्रव्याणां यावत्कार्योत्यत्ति இவர்கள் மூவரும் தாங்களிசைந்த வஸ்துக்களை கணப்போது மட்டில் நிற்பவை களாகக் கொண்டார்கள். இது உலகில் வரும்” அதுவே இது” என்ற நினைவுக்கு நேர் விருத்தமானது. விளக்கின் கொழுந்தான ஜ்வாலை நிறை நிறையாக ஒன்றின் பின் ஒன்றாக வருவதுபோல், குடம் முதலியனவும் கணந்தோறும் பரமாணுக்குக் கூட்டம் மாறியதால் कुटी 1-3 18 • देशिकाशयप्रकाशसहिते सूक्ष्मरूपेणावस्थानस्य आयुर्वेदा दिदोहळशास्त्रे प्रसिद्धत्वा दिति । तथाचैवमादि दृष्टान्तप्रदर्शनदन्धन बौद्धैः कृतं केन्निदन्धीकृतबुद्धयस्तत्त्वमेव बुध्दन्तोमुहयन्तीत्युपहसितमन्यत्र - " अर्थानुपेतामसत प्रकल्प्य यद्वासनामर्थ निराक्रियेयम् । आस्थानिवृत्त्यर्थमवादि बौद्धैः प्राहंगतास्तत्रकथं चिदन्ये " इति | अर्थानुपेतां बाद्यपदार्थशून्यां स्वयंचासत क्षणिकां वासनां प्रकल्प्य, इयमर्थनिराक्रिया अयं प्रपञ्चप्रतिषेधः आस्थानिवृत्त्यर्थ वैराभ्यजननाय । इत्थकथनं बौद्धोद्धोपननुसृत्य | बौद्धैर्यदवादि, तत्र केचिदन्ये= मायावादिनः कथंचित् प्रा = मोहं गताः संसक्ता इत्यर्थः । अस्य वार्तिकश्लोकस्य निरालम्बनवादान्तोकस्य एवमेव अद्वैतिकृत बौद्धादरणपरतयैव पार्थसारथि - मिश्रः व्याख्यानं विहितम् । एतच्छलोकप्रत्यभिज्ञयैवाचार्यैः - आस्थानिवृत्त्यर्थं क्षणिकत्वमुपदेष्टव्यमिति चेत्…. सूक्ष्म घियस्तत्रैवास्थानिवृत्चिप्रसङ्गादित्यूचे । अस्मिन् निरन्वयविनाशपक्षे सर्वेषां पूर्वक्षणानां पूर्वत्वाविशेषात् विशेषान्तराभावाच्च सर्वानुत्तरक्षणान्प्रति कारणत्वापत्त्या नसन्तानैक्यव्यवस्थापकं किञ्चिदिति " यस्मिन् सन्ताने- तत्रैव " इति भोगनियमप्रदर्शनं नसम्भवतीति पूर्वमेवयोगाचारमतभने उक्तं, नात्रकिञ्चिदवशिष्यत इत्याह- निरन्वयविनाशपक्ष इति । तत्र विनाशोद्विविधः - सान्वयो निरन्वयश्चेति । तयोरेवान्यथापिव्यवहारः स्थूलस्सूक्ष्मश्चेति । तत्र घटादीनां मुदगरपातानन्तरं जायमानः विनाशः स्थूलः सर्वैरुपलभ्यमानत्वात् सान्वयः कपालाद्यनुवृत्तेः । तस्यैव प्रतिसङ्ख्या निरोध इति नामान्तरम् । प्रतिकूलासंख्या बुद्धिः प्रतिसङ्ख्या । विषयसत्त्व प्रतिकूला तदसत्त्वप्रहिणी लौकिकानां बुद्धिः । तद्विषयो निरोध इति स्थूलस्यैवान्वर्थं नामान्तरम् । तदन्यस्सूक्ष्मो- विनाशः निरन्वयः अप्रतिसङ्ख्या निरोध उच्यते । सचलौकिकैरगृह्यमाणः युक्त्या निरूप्यमाणः पदार्थानां प्रतिक्षण- भावी विनाशः इति विवेकः । इति । योगाचार मतभङ्गे — सन्तनैक्य के व्यवस्थापक Dararara 1 इत्यादिनेत्यर्थः । I अथ पदार्थानां निरन्वयविनाशमेव निराकरोति दीप इति । यो विनाशस्सनिरन्वयः, यथान्त्य- दीपस्य | अस्तिच प्रतिक्षणं विनाशोजातानाम् । अतस्सोऽपिनिरन्वय इति प्रतिक्षण घटादिनाशेऽपि निरन्वयत्वं, दीपे दृष्टमिति तद्द्बलात् कल्पयन्ति । तदुक्तं - " स निरन्वयनाशस्स्यात् धर्मोधर्म्यपि वा पुनः पूर्वसंघात भागोवा यद्भावे नानुवर्तते ॥ उत्पत्तिश्चतथाभूता निरन्वयसमुद्भवा । तावुभौ सर्वभूतानां नियताविति सौगताः ॥” इति । " வரும் பொருளேயாகையால் அவை முன்னதைப்போன்று இருக்கின்றன என்ற கருத்தில் அவையே இவை” என்ற ப்ரமம் பிறக்கிறது. ஆகையால் ஒன்றும் நிலைத்திராது என்னில் - விளக்குகளின் ஜ்வாலை விஷயமே வேறு. எண்ணெய் திரிமுதலிய கரணபே தங்களால் காரியமான ஜ்வாலையும் மாறுவது நியாயமே, இங்கு குடம் முதலியன அவ் परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकारः. 10. பொருட்கள் கணநேரத்தியன என்றதும் விருத்தம் 19 கள் மூவரும் தாங்களிசைந்த துக்களை எல்லாம் கன மென்று, கொள்ளு की मी सर्वलोकप्रसिद्ध निर्वाध प्रत्यभिज्ञाविरुद्ध सम्प्रतिपन्नदीपादिसन्तति Guroo आत्थोत्पि की घटादिनी ज्ञानसन्ततिका कारणसादृश्य भान्तिरुपप्रत्यभिशे एकीकृत क घटादिकशी कळ इति । तथा चान्त्यदीपविनाशोऽपि सान्वय इति तद्दृष्टान्तेनो कानुमानायोगात् योविनाशस्ससान्वयः विनाशत्वात् मुद्गरादिना सान्वयघटादिनाशवत् इति विपरीतं किन्नस्यादित्यर्थः । अत्रं मुद्गरा दिना घटादिनाशे तदवयवानुवृत्तेः प्रत्यक्षसिद्धत्वात्, दीपनाशे तदननुवृत्तेर निश्चिततया उत्तरानुमानस्यैव दृष्टान्तानुगुण्येन बलवत्त्वमिति न प्रकरणसमोदोप इत्यभिप्रायः । ननु दीपनाशेऽपि तदवयवाननुवृत्तिः निश्चिसैव, अनुपलब्धेरिति पूर्वानुमानमप्युत्तरेण समबलमेवेति स एव दोपोस्स्वित्यत्राह - दीपावयव इति । तथा च जलबुदबुदादीनां नाशेऽपि परितः कदाचित् तदवयवसद्भावेन शैत्योपलब्धिवत्, प्रदीप्तदीपादि- निकटवर्तिनां तन्नाशेऽपि तदवयवैः कदाचिदूप्मोपलब्ध्या, अन्यदा तदनुपलब्धिस्तदवयवानां सतामेवानुरकट- स्वेनाप्युपद्यते इति अनुपलम्भमात्रेण नतदननुवृतिर्निश्चेतन्येति भावः । एवमेतावता “वैभापि” इत्यारभ्य क्षणिकत्वाङ्गीकारे बाधकमुक्तम् । अथ " किङ्कुर्म: ? प्रमाणवत्त्वादायातः प्रवाहः केन वार्यते " इति प्रमाणपरतन्त्राः वयं क्षणिकत्वमङ्गीकुर्म इति वादिनं तत्र साधक प्रमाणाभावप्रदर्शनेन वारयति - सच्चाद्यनुमान देगा इति । सत्त्वहेतुकानुमानेन साक्षात्क्षणिकत्वसिद्धिः । आदिनाऽहेतुकविनाशसाधक ध्रुव भावित्वानुमानस्य परम्परया तत्साधकस्य वक्ष्यमाणस्य सङ्ग्रहः । क्षणिकत्व- साधकसत्त्वानुमानं चैवं ज्ञानथियोक्तम्- " यत्सत्तत्क्षणिकं यथा जलघररसन्तश्च भावाष्णमी, सत्ता शक्तिरिहार्थ- कर्मणिमि तेः, सिद्धेषु सिद्धा न सा । नाप्येकैव विधाऽन्यथापरकृतेनापि क्रियादिर्भवेत्, द्वेषाऽपि क्षणभङ्गसङ्गतिरत - स्साध्येच विश्राभ्यती” ति । अस्यचप्रथमः पादः आचार्यै सर्वार्थसिद्धावप्युदाहृतः । एतदर्थश्च - " यत्सत्त- त्क्षणिकं यथा जलघर " इति सव्याप्तिकं उदाहरणवाक्यम् । “सन्तश्चभावाअमी” इत्युपनयवाक्यम् ।. परार्थानुमानाङ्गभूतंपंचावयवेषु यथार्ह अवयवद्वयप्रयोग पर्याप्तरेव बौद्धसम्मततया प्रकृते एतावन्मात्रकथनम् । • எல்லாம் கண விதமே கணம் தோறும் மாறுவதென்பது அபவத்தில் காணவில்லை. நேரத்தியவைகளானால் முன் பின் பொருட்களை ஒப்பிட்டும்பார்க்கவும் உன் மதப்படி ஒரு ஸ்திரமான ஆத்மா இல்லாமையாலே அதுவே இது” என்ற ஜ்ஞாபக குறிப்பும். “ஆ1 அது’ என்ற நினைவும்கூட வரவழியில்லை. எல்லாம் கூடிக்ஷணிகம் என்று நம்பினவனுக்கு . 20 6) स्थिरत्वं कल्पितं प्रत्यभिज्ञकं वाघळं क्रंाकं शुभी देशिकाशयप्रकाशसहिते गी-अनन्यथासिद्धसामयोभेदादिना ॥ 66) मिलन दीपी Gu • Gaur (6) . सर्व क्षणिकI 6 पूर्वापरसादृश्यादिप्रतिसन्धान- oour Go मान्तिरुपप्रत्यभिक्षेप, स्मृतिमात्रकं उदि कंक थी की 20. jiug Cur तल्फलभंग LTCG भुजिकं कसं काॐ क्षणिकपक्षीं पुण्यपापकर्ता अतिप्रसङ्ग Gugb. हेतुभूतं सत्यं किंरूपमित्यत्राह - सत्ताशक्तिरित्यादि । अर्थकर्मणि शक्तिः = अर्थक्रियाकारित्वं सत्ता = सत्त्वमि - त्यर्थः । कुतः ? मितेः एवमेव प्रमाणतोऽवगमात् । घटादीनां सतां अर्थक्रियाकर्तृत्वस्य तुच्छानां स्वपुष्पादीना मतादृशत्वस्यंच दर्शनादिति यावत् । एतेनात्र " यदक्षणिकं तदसत्” इति व्यतिरेकव्याप्तिरपि सिद्धा- भवती । तत्र व्यतिरेकयाप्तौ खपुष्पादेदृष्टान्तत्वं केचिदिच्छन्ति, नेच्छन्ति च तत्र दृष्टान्तमात्रमेव । तदक्तंक्रमेण तैरेव - " यस्मिन्ननित्यतानास्ति कार्यताऽपि नविद्यते । तस्मिन् यथा खपुष्पाद इति शकयं हि भाषितुमिति, " तस्माद्वैधर्म्यदृष्टान्तो नेष्टोऽवश्यमिहाश्रयः । तदभावेच तन्नेतिवचनेनैव तद्गतेरिति च । अनित्यता-क्षणिकत्वं यस्मिन् नास्ति तस्मिन् कार्यताऽपि = अर्थक्रियाकारित्वमपि नविद्यते, यथा खपुप्पादौ इति व्यतिरेकदृष्टान्तः भाषितुं शक्यं इति प्रथमश्लोकस्य, (व्यतिरेकव्याप्तेः) आश्रयभूतः वैधर्म्यदृष्टान्तः तस्मात् = वक्ष्यमाणहेतोः, अवश्यमिष्टः कथनीय इति न, (कुत: ?, तदभावे - साध्याभावे, तन्न - हेतुरपि नास्तीति । वचनमात्रेणैव, सद्गतेः - व्यतिरेकव्याप्तेश्वगमादीति द्वितीयश्लोकस्य चान्वयार्थोभाव्यः । तथाचैतावता- सत्त्वादर्थक्रियाकारित्वलक्षणात्क्षणिकत्वमित्युक्तं भवति । तदेतदुपपादनीयं श्लोकशेपण ’ सिद्धेषु सिद्धा नसेल्या- दिना ततः पूर्वमुपोद्घातरुपेण किञ्चिदुच्यते वक्ष्यमाणार्थस्य सुग्रहत्वाय । तथा हि- यदि स्थिरस्यार्थक्रिया - कारित्वं, तदा क्रमेणवा युगपट्टा अर्थक्रियाकारित्वस्य स्थिरे वक्ष्यमाणरीत्या असंभवात् तेनार्था क्रियाकारित्वेन पदार्थानां क्षणिकत्वं सिध्यति । स्थिरेध्वर्थक्रियां प्रति क्रमयोगपद्यान्यतरस्य व्यापकतया तन्निवृत्तौ व्याप्यस्यार्थ- क्रियाकारित्वस्यापि स्थिरान्निवृत्त्या क्षणिकेष्वेव तद्रूपं सत्त्वं पर्यत्र सास्यतीति यावत् । क्षणिकेष्वर्थ क्रियाकारित्व प्रतितुन, क्रमयोगपद्यान्यतरव्यापकम् | क्षणमात्रायुकं किञ्चिदुपादाय कालक्रमेणवा इदं कार्यं करिष्यति युगपदद्वेति -
முன்னாளில் தாம் செய்த வினைப்பயன்களை பின்னிட்டு நாம் அநுபவிக்கப்போகிறோம். என்ற எண்ணமே உதியாதாகையால் எத்தனையோவிதமான பாதகங்கள் நேரும். வேறு ஒருத்தன் இடையே வந்து அநுபவிப்பான் என்னவுங்கூடாது. எந்த பொருட் ப்ரவாஹத்தில் வினையின் வித்து ஊன்றப்பட்டதோ அது அந்த ப்ரவா ஹத்தில்தான் தன் பயனை நல்கும். உரம் இட்ட இடத்திலன்றோ குறிப்பிட்ட விளைவு ஏற்படு 66 परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकार: 10. ’ यस्मिन्नेवहि सन्ताने आहिता कर्मवासना । फलं तत्रैव बध्नाति कार्पासे रक्तता यथा ॥ माढा दृष्टान्त अनुपपन्न ं क्रंडी Cv GEGGIT 6 (600 कु. சொன்னோம். 21 " का ढंग 01 वासनाधार स्थिर द्रव्यानुवृत्तिका 60 की नियम क्षणिकसन्ताम निरन्वय विनाशपक्ष की सन्तानकयव्यवस्थापक 020 67 6 प्रश्नस्यैवानुदयात् । तस्यानेककालसम्बन्धरूपक्रमाभावात् । तत एवयोगपद्याशङ्काया अप्यनुस्थानाच्च । तदुक्तं " J एकस्य नक्रमः कापि” इतीति । तत्र स्थिरेष्वर्थक्रियाशक्तिः क्रमेणेति पक्षप्रतिक्षिपति - सिद्धेषु सिद्धान सेति । सा-अर्थक्रियाशक्तिः, सिद्धेषु = स्थिरेषु नसिद्धा- नसिध्यति । तथासति, स्थिरो दण्डादिरय किञ्चित घटादि क्रियाकरणकाले, अतीतानागतघटादिसर्व क्रियाकरणसमर्थोनवा : आद्ये अद्यैव सर्वघटोत्पत्त्यापत्तेः । समर्थस्यापेक्षणीयान्तराभावात् । द्वितीये अद्येवान्यदाप्यसमर्थस्वाविशेषात् दण्डस्यार्थक्रियकारिताया एवोच्छेद- प्रसङ्गात् । ननु दण्डादिस्थिरपदार्थः सर्वदा तत्तकार्यकरणसमर्थोऽपि क्रममा विसहकारिसमवधानात् क्रमेण स्वकार्य करोति इति किमनुपपन्नमिति चेत् । अङ्ग ! भवान् पृष्टो व्याचष्टाम् । तेच सहकारिणः स्थिरायो पक्कुर्वन्ति नवा ? नोचेत् अनुपकारिणामप्रतीक्ष्यत्वमेव । उपकारेच स स्थिराद्विद्यते उतन ! भिन्नत्वे आगन्तुकस्य तस्यैव कार्यकरत्वं स्यात् न तु स्थिरस्य । आगन्तुकोपकाराख्याति- शयान्वयव्यतिरेकानुविधावित्वात्कार्य करणाकरणयोः | अभिन्नत्वे तु - स्थिरोऽनतिशयितः पूर्वस्मादिति सहकृत- स्यापितस्य कार्यकरत्वं नस्यादित्येवं दूपणात् स्थिरेपु अर्थक्रियाकर्तृत्वं नक्रमेणेति सिद्धम् । नापि तेषु तत् युगपदिति प्रदर्शयति-नाप्येकैव विधेति । अत्रापि सिद्धेव्वित्यनुपञ्जनीयम् । ऐकविध्यं च यौगपद्यरूपम् । ततश्चस्थिरे युगपदर्थक्रियाकारित्वं नेत्यर्थः । विपक्षेचा धकं दर्शयति — अन्यथा परकृतेनापि क्रियादिर्भवेत् । इति । अन्यथा - स्थिरस्य युगपत्कर्तृत्वे, परस्त्र - उत्तरकालावच्छिन्नस्थिरस्य, • कृतेन - भावेक्तः, करणे न, क्रियादिः अर्थक्रियाकरणादिकं भवेत् । युगपत्सर्वकार्यकरणसमर्थस्य स्थिरस्य तथैवोत्तरकालानुवृत्तौ तत्रापि पूर्वेक्षण इव सकलकार्यकरणप्रसङ्ग इत्यर्थः । अत्र पक्षे पूर्वक्षणे शकय सर्व कार्योत्पादस्येष्टत्वादुत्तरक्षणेषु तदा- पादानं विधीयते । तथा च प्रतिक्षणं सर्वकार्याणि स्थिरादुत्पद्यन्तामिति यावत् । कल्पद्वय निराकरणेन फलित- 1 உதா கிறது என்று உதாஹரணம் காட்டி அவர்கள் ஸமாளித்துக்கொள்ளமுடியாது. ஹரணம் கூறினவிடம் உரத்தின் சிறிய அணுக்களை தம் முள் கொண்ட பூமி பாகம் தொடர்ந்து வரும் வாய்ப்பு உடையது. உன் கொள்கைப்படி ஒவ்வொரு கணமும் முன் தொடர்பே இல்லாதுபொருள்கள் நாசமடைந்து மறுகணம் அப்படியே பிறப்பதாக விருப்ப ● ॐ, “क्री- क्री” rupuri. று 22 देशिकाशयप्रकाशसहिते दीपकीं निरन्वयविनाशकं CGL | घटादिनी निरन्वयविनाशकं क வா *6. नटादिका का सान्वयविनाशकं कारण दीपकंड्री सान्वय विनाशGLD 660 उचित. दीपावयवानां बुदबुदावयवानां Guroo अतिसूक्ष्मदशा पत्राला Go अनुपलम्भ शकील कु. माह - द्वेधाऽपि क्षणभङसङ्गतिरिति । स्थिरस्यैकस्य क्रमेणार्था क्रियाकारित्वायोगतः क्षणमेदेन मेदेवा, स्थिर- स्योत्तरकालेप्यनुवृत्तस्य युगपदर्थक्रियाकारित्वासम्भवेनास्थिरत्वे वाऽस्मदिष्टक्षण भङ्ग सिद्धिरेवेत्यर्थः । अतः परिशेषा- रसत्त्वहेतु माध्ये क्षणिकत्वे विश्राम्यतीत्याह - अतस्साध्येच विश्राम्यतीति । एवं शङ्कितं क्षणिकत्वानुमानं दृष्टान्तासिध्या दूषयति — दृष्टान्त इति । जलधरपटलानां दीपज्वालानां चास्थिरत्व सम्प्रतिपत्तावपि द्वितीयक्षणवृत्तिध्वंसप्रतियोगित्वाख्यक्षणिकत्वस्याद्य यावद सिद्धत्वेन त्वदनुमानस्य दृष्टान्तदुर्भिक्ष मित्यर्थः । तदुक्तं- न्यायसिद्धाञ्जने - " दीपादिदृष्टान्तोऽपि प्रत्युक्तः । तेपामपि त्रिचतुरक्षणस्थायित्वाभ्युपगमात् । " इति । जलधरादीनां क्षणिकत्वं अनुमानान्तरेण प्रसाध्यत इति चेन्न तथासति तेनैव सर्वत्र साध्यसिद्धेरेतदनुमानस्य निष्प्रयोजनत्वापातात् । तथा च सर्वार्थसिद्धिः - " जलधरादौ दृष्टान्ते क्षणिकत्वं अनेन प्रमाणेन प्रमितं, प्रमाणान्तरेणवा १ नाद्यः भवदभिमतस्य क्षणिकत्वस्य कचिदप्यदृष्टचरत्वेन तत्रापि दृष्टान्तासिध्या अस्यानु- मानस्यानुत्थानात् । नद्वितीयः - तेनैवन्यायेन सर्वत्र क्षणिकत्व सिद्धौ सत्त्वानुमान वैफल्यापते” रिति । अथास्तुतर्हि क्षणोपाषिर्दृष्टान्त: । सहि नस्थिरः, तथात्वे क्षणावच्छेदकत्वायोगादित्यत्राह - स्थिर इति । एतदुक्तं भवति - क्षणोपाधयोपि स्थिरा एव । तथा सति तैःक्षणायच्छेदः अन्यूनान - धिकं कथं क्रियत इति चेत्, श्रुणु । किया, ततः विभागः, तस्मात्सूर्वदेशसंयोगनाशः, अनन्तरमुत्तरदेश संयोगः अथ कर्मनाश इति अस्ति कचित्कार्यपरम्परा । अत्र क्रियाविभागादिकमेकैकमपि प्रत्येकं स्थिरमेव । अथापि क्रियाविभागादिभिः परस्परविशिष्टारम्भ वसानः अत एव विशिष्टवेषेण क्षणिकतां गतैरन्यूनानधिकं क्षणावच्छेदस्य सुकरत्वात् तेषां क्षणोपाधिता निर्वाहः । तथा हि स्वजन्यविभागप्रागभावावच्छिन्ना क्रिया क्षणोपाधिः । एव विभागावचिनपूर्वदेशसंयोग इत्यादिकमपि । द्वितीयक्षणे विभागोत्पत्त्या विभागप्रागभावस्यनाशात् तत्पूर्वक्रियाक्षणः विभागप्रागभावस्यावसानकालः चरमक्षण इति यावत् । तथा स एव क्रियाप्रथमक्षणः, अग्रे क्षणत्रयमनुवर्तिष्य- விளக்கில் ஒளி நிறைகள் ஒவ்வொரு கணமும் பூரணமாய் முடிந்து மறுகணம் முழுதும் புதியதாய் எழுகிறது என்று கொண்டு குடம் முதலிய பொருட்களும் அப்படியே என்னலாகாது. குடம் உடையும்போது சில்லுகள் மிகுந்து இருப்பதுபோல் விளக்கிலும் परमतभङ्गे वैभाषिकभङ्गाधिकार: 10. எப்பொருளும் கணத்திற்குமேல் அததற்கு ஏற்றவாறு இருப்பவையே सत्त्वाद्यनुमानं कक्षा के अंग सर्वक्री क्षणिकत्व तुकं दृष्टान्त ६ 23 स्थिरां परस्परावच्छेद विशेषमात्र 360 क्षणोपाधिनिर्वाह mn. Gii. अबाधितप्रत्यभिशे 660 क्षणिकत्वानुमानांक (हा कंठ वाचा Lrib. समर्थ 06 स्थिरवस्तु कंल करणाकरणका सहकारि माणायाः क्रियाया आरम्भकालः । तथा च केवलं क्रियाया उत्तरक्षणेषु, केवल विभागप्रागभावस्यानादेः पूर्व- क्षणेपुचाति प्रसक्तत्वेऽपि परस्परावच्छिन्नारम्भावसानयोस्तयोः क्षणमात्रमेव स्थित्याऽनतिप्रसक्तत्वेन भवति स्वजन्यविभागप्रागभावावच्छिन्न कर्म क्षणोपाधिरिति ताभ्यां क्षणव्यवहारनिर्वाहः । एवं तृतीयक्षणे पूर्व- देशसंयोगस्य नाशोदयात् तत्पूर्वद्वितीयक्षणः पूर्वदेशसंयोगस्यावसान कालः विभागस्यत्यनुवर्तिष्यमाणस्य प्रारम्भः इति तयो; परस्परावच्छेदेन विभागावच्छिन्नपूर्व देशसंयोगोऽपि क्षणोपाधिरित्यादिकं स्वयमूश्चमिति । यद्यपिमूले “स्थिर जी परस्परावच्छेद विशेपमात्र, क्षणोपाधिनिर्वाह इत्येचपय्यते । नतु स्थिर पदार्थारम्भा वसानयोः परस्परावच्छेदेन क्षणोपाधिनिर्वाह इति तथापि यथाश्रुते परस्परं विशेष्यमाणयोस्स्थिरयोरुभयोः पूर्वापरकालानुवृत्तत्वशङ्कायां मिळिताभ्यामपि ताभ्यामेकी न्यान्यूनानधिकं न क्षणव्यवहारजननमिति, " एतत्क्षणएव क्रियादेः आरम्भः विभागप्रागभावादेवसानं, परस्परावच्छिन्नार- म्भावसानावैतौ एतत्क्षणमात्रमेव तिष्ठतः " इति प्रतिबोध्यैव ताभ्यां क्षणव्यवहार निर्वहणं कार्यमिति पर्यालोच्यास्माभिस्त्रैवं व्याख्यायि । तत एव न्यायसिद्धाज्ञ्जने आचार्या इत्थमाहुः - " स्वैिरेरेव परस्परावच्छिन्नारम्भायसानैस्तदवच्छेदोपपत्ते “रिति । एतदभिप्रायेणैचमूले " परस्परावच्छेदविशेषमात्रे “त्यत्र- विशेषपदमिति भाव्यम् । एवं क्षणिकत्वानुमानस्यबाधितत्वमप्याह – अवाधितप्रत्यभिज्ञे इति । सएवायं स एवाहं” इत्यादिप्रत्यभिज्ञया सर्वस्यास्थिरत्वावगमादित्यर्थः । क्षणिकत्वानुमानेन प्रत्यभिज्ञववाध्यता- मिति विपरीत किन्नस्यादितिशक्कावारणाय अबाधिनेति प्रत्यभिज्ञा विशेषणम् । तदेतत्पूर्वमेवोपपादितं वेदित- व्यम् । इयांस्तु विशेष: पूर्वं प्रत्यभिज्ञया क्षणिकत्वस्यबाध ऊचे । इहतु तदनुमानस्येति । बाघ इत्यपिना । पूर्वोक्तदृष्टान्ता सिद्धादिकं विवक्षितम् । ननु प्रत्यभिज्ञाप्रामाण्यात् वस्तूनां स्थैर्ये सति स्थिरस्य அணைந்த பிறகு ஜ்வாலையின் அணுக்கல் மிச்சமாகின்றன என்றே கொள்ளவேணும். ஆனால் அவைகள் நீர்குமிழியின் திவலைகள்போல் சூக்குமங்களாகி புலப்படா தொழி கின்றன. இருக்கும் பொருள் அத்தினையும் கணநேரத்தியன என அநுமாநம் செய்கைக்கு உதாஹரணம் காட்டமுடியாது. அகண்ட காலத்தை கணம் கணமாகக் கணக்கெடுத்தலை 24 • देशिकाशयप्रकाशसहिते Bm Gii. अन्य Gib. एकवस्तु सम्बन्धासम्बन्धG Garrow विरुद्ध 61. विरोध ( स्वसामयीप्रवाह नियत कालभेदव्यवस्थिता । स्वकाल की उपाध्यन्तरविरावरुद्धLDI6r अवान्तरकालभेदकं आा स्वाभावकाल कुंडी स्वसत्ते नां Garib प्रत्यक्ष कृष्ण वर्तमानक्षण क्रं 60 क्र की क्रांगी - स्वकालसत्तल कं ग्रहिसंक का 60 पूर्वापरकालव्या वृत्तवस्तु காட்டுமத்தனை போக்கி யைக் காட்டாது. । • दण्डादेर्वर्तमानक्षणे अतीतानागतादिसर्व कार्यकरणसामर्थ्य मस्तिनवेत्यादिना यदूषणमभ्यधायि तत्रकिमुत्तरमित्यत्राह- समर्थ इति । तथा च यत्कदाचिद्यदुत्पादनशक्तं, तत्सर्वदापि तथैव । तथासति एकदैव तेनाखिलकार्यो - त्पत्यापत्तिरिति चेत्, न, सहकारिसमवधान एव तेन कार्योपधानात्, तदभावे तदभवात् । तथाच क्रमेणैव तेन कार्यसिद्धिरिति । तदुक्तं कुसुमाञ्जलौ - तद्युक्तं तत्र तच्छतमिति साधारणं नकि” मिति । सुहकारि- कलापयुक्तं तत् वस्तु तत्र कार्यफलोपधानशक्तं इत्येतत् साधारणं तस्यवस्तनः सार्वकालिकं किन्नभवतीत्यर्थः यत्तु सहकारिभिरुपकारोऽस्ति नवेत्यादि आशङ्कितं, तत्र, सत्य- उपकारोऽस्ति, तथापि उपकृतस्यैव दण्डादेः प्राधानकारणत्वं प्रमाणान्तरप्रतिपन्नमिति न सङ्कटं किञ्चिदिति समाधातव्यम् । ननु तहयेंकस्मिन् स्थिरे वस्तुनि ते सहकारिसमवधाना समवधाने एव विरुद्धे कथं व्यवस्थया भविष्यतः ! तत्सन्निधापकस्य वस्तुनः स्थिरस्य तत्स्वभावत्ये सर्वदातत् सन्निधापनं, तदभावे सर्वदा तदसन्निधापनं वा हि स्यात् इत्यत्राह - yomara इति । सहकारिसन्निध्य सन्निधी इत्यर्थः । तथा च एतत् सामग्री सन्निध्यादेः सामग्रधन्तर प्रयुक्तत्वात, तस्यापि तथात्वात् प्रामाणिकीयमनवस्था नदोपमावक्ष्यतीति भावः । नन्वेकस्य स्थिरस्य कथं विरुद्धपूर्वारकाल. द्वययोग इत्यत्राह - एकवस्तु इति । स्वकाल इति तथो च एकस्य नानाक्षणानुवर्तिनस्स्थिरस्य पूर्वापरावपि तौकालौ स्वकालत्वाविशेषात् स्वावान्तरकालायेवेति तदुभययोगस्स्वस्य न विरुद्ध इति भावः । तर्ह्यवान्तर तत् कालयोगः कस्यविरुद्ध इत्यत्राह - उपाध्यन्तरविरुद्धेनि । उपाध्यन्तरं = क्षणान्तरम् । तथा च एकस्य पूर्वक्षणस्य क्षणान्तरेणैव सम्बन्ध विरोधात् क्षणद्वयसाघारणेस्थिरे नावान्तर कालरूपोभययोगो विरुध्यत इति हृदयम् । उपाध्यन्तरावरुद्धेतिवा पाठस्स्यात् । अवरुद्धत्वमवच्छिन्नत्वम् । तदा च इदं विशेषण अवान्तर- फालभेदस्य परिगणने हेतु निर्देशपरं भविष्यति । अथ तर्हि एकैकस्यापि सर्वकाल सम्बन्धोस्तु निवारकाभात् ஸ்திரப்பொருட்களே ஒன்றோடொன்று பிணைத்தும் நிர்வஹிக்கலாம். முன் சொன்னபடி அதுவே இது என்ற ஜ்ஞாபகக்குறிப்புகளால் எல்லாம் க்ஷணிகம் என்பது அடிபட்டுப் போகிறது. நிலைத்திருக்கும் வஸ்துவுக்கு ஒருபோது ஒன்றைச்செய்யும் வாய்ப்பும் மறு போதது இல்லாமலிருந்தலும், தகுந்த சூழ் நிலை உண்டாவதையும், உண்டாகாததையும், परमतभङ्ग वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. பொருட்கள் காரணமின்றியே கணந்தோறும் நசிக்கும் என்பதும் ஏற்காது 25 अहेतुकविनाशळं ध्रवभावित्वानुमान अनेकान्त्यादिदुस्स्थ. “नित्यं सत्त्वमसत्त्वं वाऽहे- .. स्वभावकाल । इति चेदाह — विरोध coor स्वाभावकालॐॐॐ इति । अत्र च सर्वत्रा मूले इत्येव पाठः श्रूयते । अथाप्यशुद्धत्वात् उदाहरिष्यमाणाचार्यमुक्तवन्परविरोधाच्चस त्यक्तव्यः । तथा च यत्र काले स्वाभावः प्रतिपन्नः, तत्रैव स्वविरुद्धकाले स्वसत्तानाभ्युपेयेति न सर्वस्य सर्वकालसम्बन्धप्रसन्न इत्यर्थः तदुक्तमाचार्यै:- -” स्वस्थ स्वाभावकाले विहतिनियमनात् स्वेनाचार्यैककाल्यादि “ति । एतेन - अत्र - विरोध- par स्वभावकालः– विरोधवत्स्वभावविशिष्टः कालः सच स्वाभावकाल एवेति फलितार्थकथनेन केपाचिद्य- थाश्रुतमूलपाठानुसारिख्याख्यानं निरस्तं वेदितव्यम् । अखरसत्वादाचार्यसूक्त्यन्तरविरोधाच्च । ननु अर्थघट इत्यादि प्रत्यक्षे वर्तमानत्वग्रहण मेवक्षणिकत्वग्रहणं भविष्यति इत्याशक्य परिहरति - प्रत्यक्ष इति । प्रमाणगणमध्ये प्रत्यक्षस्यैव वर्तमानग्राहित्वात्, अयं दण्डीतिग्रहणे अदण्डिव्यावृत्तिवत् तद्ग्रहणादेव क्षणिकत्व- मपि गृहीतमित्यर्थः । दूषयति– स्वकालमुत्त इति । तथा च विषयस्य वर्तमानत्वं ज्ञानसमकाल- सत्त्वरूपमेव । तद्ग्रहणेच स्वसमकाला सत्त्वव्यावृत्तिरेवगृह्येत, नतु पूर्वापरक्षणसत्त्वव्यावृत्तिः । तयोः क्षणयोरेतद् ज्ञानाविषयत्वात् । यथा रूपीतिज्ञानेऽरूपित्र्यावृत्तिरेव गृह्यते । नतु रसादिव्यावृत्तिः, तस्य चक्षुरगोचरत्वात् मथापि तत्र रससम्बन्धस्य प्रमाणान्तरतोनिर्णयत्वात् तत्सत्त्वे रूपवतो यथारसादिमत्त्वमपि सिध्यति, एवमिहापि वर्तमानतयाऽध्यक्षितस्य प्रमाणसत्त्वे पूर्वापरकालसम्बन्धोऽपि सेत्यति, अन्यथा तु नेति न प्रत्यक्षमात्रेण वर्तमानस्य क्षणिकतया ग्रहणंणमिति भावः । अथ बौद्धेष्वेव केचित् शून्याख्यं नित्यं तत्त्वं स्वीकुर्वन्ति तन्मते " सर्व क्षणिकमिति साधने सर्वान्त- र्गत शून्यतत्त्वे साध्यस्याभावात् बाघप्रसङ्ग इति एतत्प्रकारं परित्यज्य प्रकारान्तरेण परम्परया क्षणिकत्वं साध- यतां पक्षमपि प्रतिक्षिपति - अहेतुकेति । अत्र प्रथमं - भावानां विनाशः उत्पतिक्षणानन्तरभावी, अहेतुकरवे- सत्यवश्यं भावित्वात् । यदहेतुकत्वे सति यस्यावश्यं भावि, तत् तदुत्पत्तिक्षणा नम्वर भावि यथा घटस्यान्यापोहः • பொருத்ததாம். சூழ்நிலை உண்டாவதும் உண்டாகாததும் அதற்குவேண்டிய வேறுவித சூழ்நிலை இருப்பதையும் பொருத்து வேறு வேறு விதங்களாய் அமையும். நீண்டகாலம் இருக்கும் ஒரு வஸ்துவுக்கு உட்பிரிவான இரண்டு கால விபாகங்களோடு ஸம்பந்தம் கூடாததன்று. தானில்லாத காலத்தில் தானிருப்பதாகக்கொள்வது மட்டில் கூடாது. Q5वी 8- 4 3 26 देशिकाशयप्रकाशसहिते " तोरन्यानपेक्षया । जपेज्ञातोहि भावानां कदाचित्कत्वसम्भवः ॥ " 6 । धर्मकीर्ति भावाकलं मागण என்னத்துக்கும் வருகையாலே இத்தை எச்சமென்றால் இதற்கு எளினமுண்டாகையாலே भावकी क्रीक Gur @प्रध्वंस तुच्छQDsxmi Gaur | भावकूं । परमावधि इति प्रयोगे तत्रहेत्वसिद्धिपरिहाराय भावानां विनाशः अहेतुकः ध्रुवभावित्वात् अपोहवदेवेति द्वितीयं किञ्चिदनुमानमुच्यते । तदेवात्रोपात्तं । " अहेतुकविनाशळं @arwari ध्रुवभावित्वानुमान ८०० इति । अत्र भावानामेव विनाशुस्यानन्तरक्षणभावित्वसाधनात् न शून्यस्याभावरूपस्यसंग्रह इति नावतारिकोक्तदोपः । अपोह: = भेदः । स यथा ध्रुव भावित्वाद्धेतु निरपेक्षस्स्वरूपानुबन्धी भवति, तथैव पदार्थानां ध्वंसोऽपि हेतु निर- पेक्षस्तथा भवति । " जातस्यहि ध्रुवो मृत्यु “रिति । ततश्चभावपदार्थानामुत्पन्नमात्राणामेव विनशनात् क्षणिकत्वं भविष्यति । स एव प्रतिक्षणभावी विनाशः निरन्वयविनाश इत्यभिख्यायते । तथाचन्यायसिद्धाअनं- यद्ध्रुव भावि नतद्धेतुसापेक्षं, अन्यथा ध्रुव भावित्वविरोधात् । अतः कार्याणां ध्रुवभाविप्रध्वंस स्याहेतुकत्वसिद्ध- विळम्बायोगात् उदीयमानमेववस्तु तेन ग्रस्यते " इति । अनैकान्यादिदुस्स्थ ं इति । अयं भावः - अत्र हेतुभूतं ध्वंसस्य ध्रुव भावित्वं किं प्रागभावप्रतियोगित्वरूपं भविष्यत्वमात्रं, अथ प्रतियोग्युत्पत्तिक्षणानन्तर वृत्तित्वं, किंवा प्रतियोगिमात्रजन्यत्वं उत नित्यत्व पर्यायरूपं किञ्चिदितिविवेचनीयम् । तत्र प्रथमे हेतुसापेक्षत्वेऽपि तदनपायात् अनैकान्त्यम् । द्वितीये अन्योन्याश्रयः । ध्रुव भावित्वस्यैव तद्रूपत्वे, एतस्यैव प्रथमानुमानसाध्य- अहेतुकत्वसिद्धौ एतात्सिद्धिः, एतत्सिद्धावहेतुकत्व सिद्धिरिति । तृतीयचतुर्थयोस्तु पक्षेऽस्माभिरसम्प्रति पन्नत्वेनसन्दिग्धासिद्धिरित्यादि । अनैकान्त्यादीत्यादिना एतयोः परिग्रहः । अथविनाशाख्यस्यध्वंसस्याहेतुक- वोक्ती एतन्मते बाद्यभावपदार्थानां तुच्छत्यं नित्यत्वं वास्यात् नतु क्षणिकत्वमित्यनिष्टं प्रसञ्जयति प्रसंजकप्रदर्शन- पूर्वकं - नित्यं सत्त्वं इति । धर्मकीर्तिः न्यायचिन्द्वादिग्रन्थकर्ता कथन बौद्धः । एतत्कारिकार्थस्तु - अहेतोरिति पदच्छेदः । अहेतुकत्वे घटादीनां भावानां नित्यंसत्त्वं, नित्यमसत्त्वं वास्यात् । खान्यहेत्वपेक्षा विरहात् । त्वपेक्षयाहि भावपदार्थानां कदाचित्कत्वरूपं क्षणिकत्वं सम्भवति । अन्यथा ते नित्यं वा स्युः कदापिथा न स्युः, नतु कदाचित्वा नभवेयुरिति । ततश्चानेन श्लोकेन धर्मकीर्तिः भावानामहेतुकत्वं निराचकार, अन्यथा तेषां नित्यत्वतुच्छत्वान्यतरापातात् इति सिद्धम् । एवञ्चभावेषु सिद्धोऽयंन्यायः निवारकाभावादभावे- ப்ரத்யக்ஷத்தில் ஒன்றை இப்போது நிகழ்வதாக அறிவதே முன் பின் அது இல்லாததாக அறிவதற்கொப்பாகாதோ என்னில்-ஆகாது. இப்போது நிகழ்வதென்றால்- இப்போது அது இல்லை என்னவொண்ணாது என்றுதான் பொருள்படுமேயல்லது-முன் பின் இல்லை என்று கூடபொருள்படுமா என்ன? त्वात्,परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. 27 27 யின்றிக்கே போதல் ஆம்படியாம். இப்படிகளால் எல்லா ஏசரங்களையு மாராய்ந்தால் சில qFIக்களுக்கு fevaHம் கொள்ளுமளவே யாகையாலேரிபுகளில் நிலை இல்லாமை कंकाळ विद्युदबुदबुदा दिदृष्टान्ता कशी वैराग्य कंा अध्यात्मशास्त्रकृत्यर्थ. ध्वंसेऽपि प्राप्नोति, यदि तस्याप्यहेतुकत्वं ध्रुव भावित्वानुमानेन साध्येतेत्याह-प्रध्वंस का यु ॐ अहेतुक नाग का प्रध्वंस का इति । मुक क्र=प्रघस अहेतुक धर्मकीर्ति भाव ज इत्येवं व्युत्क्रमेणान्वयः । भाव मंडली कां L
भावेपूक्तो नित्यत्व तुच्छरव विकल्पः । भवतु ध्वंसेऽपि सविकल्पः किन्नरिछन्नमित्यत्र प्रथमं नित्यत्वपक्षे दोपमाह- शुक्र अनादिस्व इति । अत्रोक्तरीत्याध्वंसस्य नित्यत्वस्वीकारे " इति शेषः अथवा “…“भाव कभी लंका को नया था प्रध्वंस, ॐ का के कुएं " इत्येवावान्तर वाक्यसमाप्तिः । ततश्च " अहेतुकक अनादित्व” इत्यपरवाक्यखण्डानु- पूर्वीसिध्द्या नात्र " ध्वंसस्यनित्यत्वस्वीकारे " इत्यध्याहारक्लेशो भविष्यति । परन्तु तदा “अहेतुक” इत्यस्य नित्यं " इत्यर्थोभाव्यः । पूर्वं " नित्यंसत्त्वमसत्त्वंवे “त्युक्तयोः पक्षयोः प्रथमस्यात्र वक्तयत्वात्, द्वितीयस्योपरि " प्रध्वंस ं तुच्छ नाग इतिवक्ष्यमाणत्वाच्च । तदयंनिर्गळितो मूलार्थः 1 1 यदि ध्रुव भावित्वेन हेतुना प्रध्वंसस्या हेतु साध्यत्वमभिमतं तदा भावेपु अहेतुकरने धर्मकीर्तिदर्शितप्रसङ्गः प्रध्वंसेऽपि प्राप्नोति । ततश्च प्रध्वंसस्य नित्यं सत्त्रपक्षपरिग्रहे, अनन्तस्य तस्यानादित्वमप्यापतेत् इति तेन नित्यं वर्तमानेन सर्वदा भावप्रासात् माध्यमिकस्येव सर्वशून्यत्वमेव भवेत् न त्वदिष्टं भावानां क्षणिकत्वम् । प्रध्वंसस्य सादित्वेनाहि तत्पूर्वकाले तत्प्रतियोगिभूता भावा जीवन्ति । प्रध्वंसस्य नित्या सत्त्वपक्षपरिग्रहेतु भावपदार्थचरमा- वधिभूतध्वंसस्यकदाऽप्यभावात् भावानां अनन्तत्वापत्त्या तदाऽपि त्वदिष्टं क्षणविनाशित्वं नस्यादिति । ननु तध्यात्मशास्त्रेषु विद्युदादि, दृष्टान्तीकृत्य कथं शरीरादीनां क्षणिकत्वप्रदर्शनं घटत इत्यत्राह– @iing ॐ इति । उक्तयुक्तिभिरित्यर्थः । वस्तु इति कथनात् केपाञ्चिन्नित्यत्वमपि सिद्धान्तिना- मिष्टं द्योत्यते । अनित्यता मात्र = ध्वंसप्रतियोगितामात्र, न तु द्वितीयक्षणवृत्तिध्वंसप्रतियोगित्वमपि । देव- मनुष्याद्यनित्यतायां तारतम्यमस्ति । तत्पुराणादितोऽवगन्तव्यम् । एवं च क्वचिदुक्तमपि क्षणिक प्रमाणपरामर्शन பொருட்களுக்கு அழிவு திண்ணம் என்பதால் அழிவுக்குக்காரணம் வேண்டிய தில்லை என்று அநுமானம் சொல்வதும் தவறு. தர்மகீர்தி என்பவன், உள்ளபொருள் களுக்கு- காரணம் கொள்ளவேண்டும். கொள்ளாவிடில் எக்காலமும் அவை இருப்பவை யாகவோ - எப்போதும் இல்லாதவையாகவோ ஏற்கவேண்டிவரும். காரணம் இருப்பதா 28 देशिकाशयप्रकाशसहिते நாசம் காரணமின்றியே நிகழ்வதானால் நீ அஹிம்ஸையை விதிக்க வொண்ணுது अतिचञ्चलचम्पाप्रकाशादिदृष्टान्त कथनस्यतात्पर्य प्याह
अनित्यत्वरूपमेवेति प्रसाध्य, शरीरादिजी ॐ इति । अयंभाव : - " सर्वाशुचिनिधानस्य कृतघ्नस्यविनाशिनः । शरीरकस्यापि कृते मूढाः पापानि कूर्तते ॥ " इति सर्वनिषिद्धप्रवृतीनामपि देहे स्थिरत्यादिश्रममूलकत्वादध्यात्मशास्त्रेषु तस्य सर्वदापि विनाशोन्मुखत्वं वैराग्याय “विद्युद्बुद्बुदादि निदर्शनेनोपदिश्यते । “सम्पदस्स्वमसङ्काशाः यौवनं कुसुमोपनम् । तटिश्चञ्चलमायुश्च कस्यस्याज्जा- नतो धृति “रिति, “ तत्क्रमेण विवृद्धं सज्जलबुद्बुदसन्निभम् । भूतेभ्योऽण्डं महावुद्धे वृत्त ददुकेशयम् " इति च । वैराग्य का इति । तदुक्तं ‘महाबलान्महावीर्याननन्तधनसञ्चयान् । गतान्कालेन महता कथाशेपान्नराधिपान् । श्रुत्वा नपुत्रदारादौ गृहक्षेत्रादिकेऽपिवा । द्रव्यादौ वाकृतप्रज्ञोममत्वं कुरुते नरः ’ इति । अत्र “आस्था निवृत्त्यर्थं क्षणिकत्वमुपदेष्टव्यमितिचेत्, अहो महाधार्मिकस्थानळीकवादिनो महानयमधर्भः प्रसज्यते । सूक्ष्मधियस्तत्रैवास्थानिवृत्तिप्रसङ्गाच्च । विश्वानित्यतामात्रोपदेशादपि च तत्सिद्धेः । अन्यथा शून्योप- देशस्यैवावश्यकर्तव्यताप्रसङ्गादिति न्यायसिद्धाज्ञ्जनमूक्तिरनुसन्धेया ।
"” अथाहेतुकविनाशानोकारे स्वशास्त्रवैयमाह हेतु Qurद्वय इति । @air Growar ap अहिंसेति निर्देशात् " मा हिंस्यात् सर्वाभूतानी “ति श्रुत्युक्ताहिंसा वैलक्षण्याय, तत एव शिष्टा कोंपाधि करणन्यायेन तस्या अनुपादेयत्वं च सिद्धम् । वैदिकी अहिंसाहि विहितहिंसाव्यतिरिक्त प्रतियोगिका । तेषां सा च तत्सामान्यप्रतियोगिकेतिवैलक्षण्यं बोध्यन् । देशना = उपदेशः । निष्प्रयोजनत्वमेवाह – ज्ञानरूपेति । मूतहिंसा निषेधवाक्ये भूतशदस्य शरीरविशिष्टात्मपरतया तत्र विशेष्यविशेषणभागभेदाभिप्रायेणैवमुक्तिः । ग्राहकाभिमानारूढोऽनादि घीसन्तान एवैषां मते आत्मा । तथा च तस्यापि शरीरस्येवक्षणिकतया प्रतिक्षण तयोः नाशस्य प्रभावित्वेनाहेतुसाध्यतया, तत्र विधानप्रतिषेधयोरशकयत्वात् " माहिंस्यादि “त्यादिरीत्या क्रिय- माणस्तदुपदेशोनिष्फल इत्याशयः । “नशि= माविनाशय । अथ प्रकारान्तरेणाहिंसा विधि- सार्थकय शकते - अहिंसाविधि इति । अयमा जयः - यद्यपि तन्मते प्रतिक्षणमाची पदार्थानां सदृश- து । லல்வோ ஒரு பொருள் ஒருபோது தோன்றுவதும் மறுபோது மறைவதும் கூடுகிறது என்றான். இந்த நியதியின்படி பார்த்தால் விநாசத்துக்கும் காரணம் கொள்ளவேணும். இல்லை என்றால் நாசமே எக்காலத்திம் தங்கி பொருட்களை விழுங்கும். அல்லது எக்காலத் தும்தான் இல்லையாகி பொருட்களை நித்யமாக வாழவிடும். நீ சொன்னபடி கணநேரத்திய परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10.
I 29 हेतुकन्या नाशळं व्यकंकानं श्रन्यां कक्षा की अहिंसाधर्मक विधिकं की देशनै कं प्रयोजनumb. ज्ञानरूपात्मान्, तदनुवन्धि शरीरादिकामुकं काय सन्तानारम्भको विनाशः अहेतुसाध्यः । मथापि घटादीनां कपालादिविसदृशसन्तानोत्पत्तिहेतुभूतोविनाशः कदाचित्कत्वात् मुद्गराद्यभिघातहेतुकः तत्राप्यतिकर्षणे – मुद्गराद्यभिघातः कपालादिविसभागोत्पत्तिमात्रे कारण, न तु घटादिविनाशे । अपि तु तत्र केवलं स नियामकः । अतएव कादाचित्कस्य घटादिनाशस्याहेतु- करवेऽपि नान्यदोत्पत्तिः सर्वदानुत्पत्तिर्वा प्रसज्यते इति तत्त्वस्थितिः । तथा च भूतेषु खनाद्याभिघातादिना तादृशविसभागसन्तानोत्पत्तिः प्रतिषिध्यतेऽहिंसा विधिनेति सिद्धं शास्त्रसाफल्यमिति । विसभाग:-विसदृशः । ननु विसभागसन्तानोत्पत्तिः प्राण्यप्राणिसाधारण्यात् न हिंसाशब्दार्थ इति, तत्प्रतिपेधोनाहिंसाविधिरित्यत्राह —- वेदनारूप चैचेति । चैतं - चित्तस्य विकारः । तन्मते आन्तरः पदार्थः द्विविधः चित्तं चैत्तश्चेति । चित्तं- ज्ञानसन्ततिः । चैचं-वेदनादिस्कन्धपञ्चकम् । अस्यचानुपदमेव विस्तरो भविष्यति । एवंच वेदनाविशेपजन- कव्यापारस्य हिंसात्वं युक्तमेवेति तन्निषेधो ऽहिंसैवेत्या कूत्रम् । अथैवं शङ्कायां अस्तुहिंसाशब्दार्थो यथातथावापि । तस्यसाक्षाद्दृपणमनुपदं भविष्यति । तथापि तवमते कर्तुरात्मनोऽपिक्षणिकत्वात् विधिनिपेधानर्थक्यं दुर्वारमेवे- त्याह — आत्मावै इति । तथा च कर्तुस्स्वस्य क्षणिकत्वेन कालान्तरे यावत्फलप्राप्ति असत्त्वनिश्चयात् न क्वचिदपि शास्त्रे प्रवृत्तिस्सभवतीत्यर्थः । अथा " हिंसा विधि” इत्यारम्भे कृतायाश्शङ्काया साक्षात्स माधानमाह - विनाश इति । मुद्गराद्यभिघाते घटादिनाशः, तदभावेतु तदभाव इति घटादिनाश- स्यैव मुद्गराद्यभिघातहेतुकत्वं लोके दृष्टं, न तु त्वदुक्तरीत्या विसभागसन्तानोत्पत्तेरितिद्योत्यते । अत्र “….विस- भागसन्तानमात्र के इत्येवपाख्यम् । ननु " सन्तान मात्र ॐ इति । यथाश्रुतेऽनन्वयात् । मात्रपदेनोक्तरीत्या घटादिनाशस्य तद्धेतुकत्वव्यावृत्तिः । तथाच तन्मते घंटादेर्द्विविधोऽपिनाशः कादा- चित्कोऽपि हेतुनिरपेक्षः । दृश्यमानमुद्गरादि प्रहारस्तु घटादेर्विसभागसन्तानोत्पत्तिमात्रे हेतुः । अन्यथा सभागसन्तानस्यैवोत्पत्तेरितिसिद्धम् । तदेतदाह - कादाचित्केत्यादिना इत्यन्तेना । एवं
Tadi निर्देशेन तथावक्तुमेवायुक्तमिति सून्यते । तथाहि - घटादिनाशान्वयव्यतिरेकवत्त्वेन दृष्टायाः मुद्गरायाहृतेः कपालादिविसदृशभागोत्पत्तिमात्रहेतुतया व्यवस्थापने नकिञ्चिद्विनिगमकं उपलभ्यते । प्रत्युत नाशहेतुतास्वीकार தாகாது. இவ்விதம் நாம் சொன்னதை ஆராய்ந்தால் சில வஸ்துக்களை அநித்யங்கள் என்றுதான் முடிவு கட்டலாம். “மின்னின் நிலையிலமன்னுயிராக்கைகள் - வாழ்ந்தார்கள் வாழ்ந்தது மாமழை மொக்குளின் மாய்ந்து மாய்ந்து என்று கூறினதற்கும் உடலின் அழிவு படும் தன்மையைச் சுட்டிக்காட்டி வைராக்யம் பிறப்பிப்பதுவே நோக்கு. 30 देशिकाशयप्रकाशसहिते ன்றால் ஈரம் வரிலிறே இவற்றை ஈஈரப்பியாதேகொள் என்று ஒருவனுக்கு க Guru. अहिंसाविधि। विसभागसन्तानोत्पत्ति प्रतिषेच, वेदनारूपचेत्त विशेषजननप्रतिपेय एव तु तत् दृश्यते । फूत्कारेण दीपनाशे विसदृशभागाद्यारम्भाभावात्, फूत्कारादेर्नाशहेतुताया एव यथान्वय- व्यतिरेकदर्शनं स्वीकर्तव्यत्वादिति । मध्याह दीपना शस्यलेऽपि विसदृशसूक्ष्मतदवयवारम्भठात्कारे तदभावात्, एवं स्थितेऽपि दोपान्तरे प्रतिबन्दि- चीति । अयमभिसन्धिः - कादाचित्का अपि घटादिभावा अहेतुसाध्याः । नच ते पूर्वमेव स्युः कदापिवानस्युः अहेतुकत्वेन अपेक्षणीयान्तराभावादिति वाच्यम् । स्त्वन्मते कादाचित्कस्यापि घटादिनाशस्या हेतुसाध्यत्वेऽपि कालनियमवदत्रापि तदुपपत्तेः । तत्र घदादिनाशा हेतोरपि विसभागरसन्तानहेतु- भूतमुद्गरादिनिपातस्य घटादिनाशं प्रति नियामकत्वं परं उक्तरीत्या स्वीकृतमिति भवति तत्रकालनियमः, इहतु कथमिति चेत् अत्रापि घटादि भावप्रत्यहेतुभूतस्य मृदादेः कस्यचित्तदुत्पत्तिंप्रति नियापकत्वमात्रसम्भवेन व्यवस्थोपपत्तेः । तथाचाभाववद्भावोऽपि चार्चाकस्यैव तवाप्यकेतुकस्स्यादिति चार्वाकव्यावृत्त्यर्थं त्वदभ्युपगत- कार्यकारणभावा सिद्धिरेवेति । इयांस्तुविशेषः - पूर्व भावेष्टधर्मकीर्ति कीर्तितनीत्याऽहेतुकत्वस्याभावेप्यप्यङ्गी- कारेऽनिष्टं निर्दिष्टम् । इहतु अभावेपूक्तेन न्यायेन भावस्याप्यहेतुकत्वाङ्गीकारेऽनर्थः प्रदर्शित इति । य चार्वाकेति । स्वत्तः पूर्वमेवखण्डित चार्चाकेत्यर्थः । यद्वा प्राचीनचार्या केत्यर्थः । " किण्वादिभ्यो मदशक्तिवदि " ति सूत्रे पञ्चमी निर्देशप्रामाण्यात्, नवीन चार्वाकैः कार्यकारणभावस्याश्रयणात्प्राचीनग्रहणम् । ।
अथ क्षणिकात्मपक्षे विधिनिषेधवैयर्थ्यदोपेण दूषिते सति तत्परिहर्तुं कैश्चित् बौद्धरूकं आत्मनित्यत्व- पक्षमपिक्षिपति - सर्व ८०० इति । अत्रेदं बोध्यम् - भगवता वुद्धेनहि तत्तदधिकारानुगुण्येनोपदेशाः कृताः । शिप्याश्वस्वमतिगतिमनुसृत्य बहुधाऽगृहन् । यथाऽस्तंगतस्स वितेत्युक्ते जारचोरानूचानानां स्वस्वेष्टमनुसृत्याभि- सरणपरस्वापहरणाध्ययनादिषु पृथक् प्रवृत्तिर्जायते । एवं च केचिदबुद्धशिष्या आत्मनोनित्यत्वमप्युपयन्ति । वैभाषिकोकात् क्षणिकत्वात् विभज्यान्यथानित्ययत्वकथनात् ते विभज्यवैभाषिकसंज्ञा भवन्ति । अस्थि हि- भिक्रवो इति । अत्र बहुविधपाठोपलम्मेपि श्रीमदभिनवरङ्गनाथपरकालस्वामिभिः परमतभङ्गोपात्तत्वेन காரணமின்றியே ஒன்று அழிந்துபடுமானால் இவர்கள் சொல்லும் அஹிம்ஸையைக் கட்டளையிடுவதும் வீண். ஜ்ஞாநஸந்ததிக்கோ பொருட் ப்ரவாஹத்துக்கோ வேறொன்றினால் நாசமேற்படுவதுண்டானால் அன்றோ- இவற்றை நீ நாசம் செய்யேல்’’ என்று உபதேசிக்க வேணும். ஒன்றை வேறொரு பொருட்களாகக்காமையோ வேதனை என்னும் மனோ परमतभङ्ग वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10.
· 31 toir♚. शुकळंmp पाढवा ? काढा 6वीं - आत्माकव्य क्षणिकज्ञानरूपी काया | gal ‘विधिनिषेधशास्त्रानुष्टानादिकशां B. विनाशक्रं CGL अन्वय व्यतिरेकवक्रा हेतुष्कन्ध विविध स्त्रकृतभावप्रकाशे निवेशित पाठस्यैव युक्तत्वप्रतीत्या तथैवेहापि प्रदर्श्यते । प्राकृतप्रभेदपाली भाषामयमिदं पद्यं साक्षाद्धवाकयमन्यत्रक्वाप्यनुदाहृतम् । (अस्पळायातु) · अस्तिहिभिक्षोः (मिक्षवे ) अकृतकं, यदि नास्ति एतस्य जन्तोस्तत्त्वम् । मानसशुन्यावस्था ननु सम्पद्यते ….” इति । भिक्षोर्मम (भिक्षवे मावा ) . वुद्धस्य, बुद्धाय, अकृतकनित्यमपि किञ्चित्तत्त्वमस्ति इष्टमितिशेषः । एतस्य जन्तोरात्मनस्तत्त्वं स्थिरत्वं - नित्य- त्वमितियावत्, यदिनस्यात्, क्षणिकत्वमेव यदिस्यात्, ननु तथा मानसशुन्यावस्था मनश्शरीरादिरहिततादशा मुक्तिरितियावत् सा खलु सम्पद्यते, प्रतिक्षण मिहैवस्वल सा स्यादिति तदर्थः । तदेवोक्तमेतद्वाक्यारम्भे “सर्व इंत्यादि, तत्त्व इत्यन्तेन । आभासोपपत्तिमूलं – उपपत्त्याभासमूलम् । सुव्यक्तमिति । एतदुक्तेस्तदीयैरेव स्वप्रन्थेष्वन्यथयितत्वस्य दर्शनादित्यर्थः । तत एव तच्चसङ्ग्रहे शान्तरक्षित एवमाह - “आग- मार्थविरोधेतु पराक्रान्तं मनीषिभिः । नास्तिक्यपरिहारार्थ चित्रावाचोदयावतः ॥ समुदायादि चित्तेनभारदारादि- देशना । विशेपप्रतिषेधश्च तद्दृष्टीन् प्रति रोचते " इति । आगमार्थः - आगमः बौद्धागमः “ तत्रयेकृतकाभावाः ते सर्वेक्षणभङ्गिनः। बिनाशं प्रति सर्वेपामनपेक्षतयास्थिते " रित्यादिरूपेण तदर्थेन सह पूर्वप्रदर्शित नित्यतस्त्त्रो के विरोधेतु विद्वद्भिः पराक्रान्तं विचार्य निर्व्यूढमितियावत् । कथं निर्वाहः ! तदाह - नास्तिक्यपरिहारार्थं - सर्वशून्य- त्वस्यक्षणिकत्वस्य स्वेनोपदेशे, उपदेष्टरि स्वस्मिन् नास्तिकत्वबुद्धिः, श्रोतॄणां वा मनसि नास्तिकयं स्यादिति तत्यरिहाराय दयावतो बुद्धस्य इमाश्चित्रावाचः नित्वबोधकवचनानि विचित्राणि भवन्ति । समुदायादौ - सन्ताने कयादौ, नित्य- त्वचित्चन - नित्यत्वाभिमानेन भारहारादिदेशना तदुपदेशः कृता । साचान्पत्रद्रष्टव्या - " भारंवो भिक्षवो देशयिष्यामि । भारादान, भारनिक्षेप, मारहारश्चेति । मारः - वक्ष्यमाणपंचस्कन्धी । भारादानं - तृष्टिः । भारनिक्षेपः- मोक्षः । भारहारः पुद्गलः” इति तेषां विवरणम् । विशेषतः तत्प्रतिषेधः नित्यत्वप्रतिषेधः । क्षणिकत्वमिति यावत् तद्दृष्टीन् - सूक्ष्मदृष्टीन् प्रति रोचते इति । एतेन क्षणिकत्वस्यैव सिद्धान्तयितव्यत्वं नित्यत्वस्यापातरमणीयत्वं चोक्तं भवति इति स्वेप्वेवसयूथ्य कलहो दर्शितः । शिष्टमुपपश्याभासमूलत्वमुपरि விகாரத்தை உண்டாக்காமையோ அஹிம்ஸாவிதியின் உட்கருத்து என்றால்-ஆத்மா க்ஷணிகம் என்று தெளிந்தவனுக்கு எவ்வித சாஸ்த்ரார்த்தர்நுஷ்டாநாதிகளும் கூடாது. விநாசத்துடன் ஒட்டிவரும் காரணங்களை அதற்காக்காமல் உடைந்த பொருளான துகள் களுக்குமாத்ரம் காரணமெனவாக்கி விநாசத்தை காரணமற்ற தென்றால் பழய சார்வாகன் சொன்னபடி கார்ய காரண உறவு முறையே இல்லை என்றாம். । | • · 32 विसमाग सन्तानमात्र atara देशिकाशयप्रकाशसहिते कंकाळी कादाचित्कDIT विनाशकं कंठ अहेतु कोत्पत्ति मांग 6 m ITG60 भाव कrayi निहतुक प्रसङगि ०. । विवरीतुं अथैकनित्यतत्त्वाभ्युपगमेऽपि तव नलाभ इत्याह- नित्यतच्चेति । नित्यैकतत्त्वाभ्युपगमे पितद्वयति रिक्तानां सर्वेषांक्षणिकत्वस्य सर्वविकल्पमिथ्यात्वादीनांच स्वयाऽपरित्यागात् तत्प्रयुक्ताः पूर्वोक्तादोषाः स्युरेव । स्वस्मिन् श्रोतृपुचाद्योक्तं नास्तिकयशक्कापरिहारार्थत्वंच नभवतीति उपपत्त्याभासमूलक मेवेदमिति भावः । अथ नित्यतत्त्वाभ्युपगमो नकैवलमसाधकएव किन्तु बाघकोऽपीत्याह — वस्तु इति । विरुद्ध अनैकान्ति- कम् । क्षणिकत्वाभाववति नित्यतत्त्वे सत्त्वहेतुवर्तनादित्यर्थः । अथवा वक्ष्यमाणरीत्या विरुद्धस्वमेव बोध्यम् । विरोधमेवोपपादयति नित्य की इति । प्रथमव्याख्यान नुसारेतु-दोषान्तरं विरोधमप्याहेति अवतारणीयम् । विप्रतिपन्न सर्व स्थिरं सत्त्वात् नित्यतत्त्ववदित्यपि साधनसंभवात् क्षणिकत्वसाधक सत्त्वहेतु रसाध्याभावरूपस्थिरत्त्वव्याप्त इति विरोधो बोध्यः । नात्र सस्प्रतिपक्षप्रदर्शनम् । सत्प्रतिपक्षे प्रतिहेतोरेव साध्याभावव्याप्तत्वात् । साध्याभावव्याप्तप्रकृतहे तोर्विरोध रूपत्वात् । ननु न नित्यतत्त्वं दृष्टान्तीकृत्यपदार्थेषु सर्वषु स्थिरत्वं सत्त्वहेतुना साघनीयम् । तस्यान्येनकृतकत्वहेतुना, प्रकृतसाध्याभावसाधकेन प्रतिरोधादि स्याशङ्कयाह – कृतकत्वादि इति । श्रादिना कादाचित्कत्वपरिग्रहः । किं-नित्यात्म- तत्त्वव्यतिरिक्तानि । तथाचप्रयोगः - नित्यतत्त्वव्यतिरिक्तानि समस्तानि क्षणिकानि कृतकत्वादिति । नित्येवाध- वारणाय तदतिरिक्तेति । हेतु कृतकत्वम् । प्रतिवादिकं इति । नैयायिकादीनामित्यर्थः । तथा च तेषां नित्यात्मतत्त्वातिरिक्तबहुविध नित्यपदार्थ जातस्येष्टतया नित्यात्मतत्त्वातिरिक्त समस्तपदार्थमध्ये केपुचिन्नि त्येषु कृतकत्वादे रसंप्रतिपत्त्या पक्षैकदे शेहेतोरवर्तनरूपभागासिद्धिस्यादित्यभिप्रायः । सिद्धान्ते नित्यात्माति - रिक्तस्य सर्वस्यापि द्रव्यस्यस्वरूपेण नित्यत्वात् नभागा सिद्धिमात्र, अपितु स्वरूपासिद्धिरेवेति, ‘प्रतिवादिन्छ G " " इति सामान्य निर्देशेपि नैयायिका एवात्र चित्रक्ष्यन्ते, नतु सिद्धान्तिनः । न च सिद्धान्तिपक्षमाद य, तत्र स्वरूपासिद्धिरेवाधि कोप: चतव्यः कथमुपेक्षित इति वाच्यम् । तथासति कचिदपि कृतकत्वस्य मुख्यतया निर्वाहासम्भवेन विशिष्टवेपतादि विषयकतया, सिद्धान्ते तस्यगौणतायां समाश्रयणीव्यायां तादृशविशिष्टविषयकं எல்லாம் க்ஷணிக மென்றால் நம்புவாரில்லை என்று பார்த்து நித்யமாயிருப்பதொரு தத்வம் உண்டு எனறான் விபஜ்யவைபாஷிகன் என்பான். அதற்கு - “பிக்ஷுவான புத்த தேவனுக்கு நித்யமான ஒரு பொருள் கொள்வதும் இஷ்டமே. இல்லாவிடில் ஒவ்வொரு கணத்திலும் பொருள் நாசமடைய ஆத்மாவுக்கு மோக்ஷம் வர நேரிடும்.” என்ற புத்தர் परमतभ वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. “Gr pari- कुंछा-लं ग gumSILTOीक ’ மதமும் தவறு 11 33 என்மும் என்பதம் என்றால் இசைவாரில்லை என்று பார்த்து Arcqமாயிருப்பதொரு CoQLsor विभज्यवैभाषिकमत की 60 अत्यिहि भिक्खो (भिखते) अकदय, जइणत्थि एदस्स जन्तुणो सत्तम् । माणस सुण्णावत्था णं सम्पज्जयि….. 66 | नित्यतत्वाभ्युपगम काक्रं बुद्धवाक्य 6 எ गौण कृतकत्वं नित्यात्मतत्त्वेपि वर्तते इति तस्य व्यभिचरितत्वात् दुर्बलत्वेन नप्रतिरोधकत्वमिति यथास्सन्नि वेशेऽवैयर्थ्यात् । नन्वात्मव्यतिरिक्तं सर्व कृतके उत्पत्तिमत्त्वात् इत्यादिना हेत्वन्तरेण कृतकत्वसाधनात् नतस्य भागासिद्धिर्म विप्यतीत्यत्राह - raji इति । कृतकत्वमपीत्यर्थः । - दोष इति सामा- न्योक्तया उत्पत्तिमत्त्वेन कृतकत्वसाधने पूर्ववदुत्पत्तिमत्त्वमपि भागतो सिद्धम् । प्रमेयत्वादिहेत्वनुसरणे व्यभिचार इति यथार्हं दूषणं बोध्यम् । नन्वा “भासोपपत्तिमूलकमिदमिति न दोषः अस्मासुद्भावनीयः, उपपत्तिं परित्य- ज्योपदेश चला देवास्माभिस्साध्यसाधनादिति तदीयं वादमपि विदळपति-उपपचि ० इति । की उपदेशमात्रेति मात्रपदेन श्रुतार्थप्रतिष्ठापनार्थतयापि उपपत्तिसापेक्षता निरस्यते । बलशब्दः “उपदेशाद्धरिं बुद्धाविरमेत्सर्वकर्मसु ” इति सिद्धान्तिभिरपि उपदेशमात्रस्यार्थनिर्णये आहतत्वमभिव्यनक्ति । Garcin @ उक्तबुद्धवाक्यप्रामाण्यात् स्वीकरिष्यामः । विश्वसनीय का इति । तदुपेदशस्थाप्रामाण्य शङ्का कळङ्कितत्वेनार्थासाधकत्वमित्यर्थः । सिद्धान्ते उपदेशमात्रादरण शास्त्रपरिश्रमालससात्त्विकव्यक्तिविषयम् । तत्रापि विश्वसनीयोपदेश एव ग्राह्य इति च निर्णीतमिति तात्पर्यम् । ननु सर्वज्ञो नैत्र मुझेत्, नच निखिलसुहृत् विप्रलिप्सेत कञ्चिदिति, बुद्धस्य सर्वविश्वसनीयत्वो केस्तदुपदेश मात्रादर्थनिर्णणस्सुकर एवेत्यत्राह - இங்ஙன sor Gr इति । वुद्धोपदेशस्य भ्रमादिमूलकत्वानङ्गीकार इत्यर्थः । जैनादि इति । जिन- भक्तानामपि तस्मिन् “ सर्वज्ञौ जितरागादिदोपस्स्त्रैलोक्यपूजितः । यथास्थितार्थवादीच देवोईन् परमेश्वर " इति महाविश्वासदर्शनेन विनिगमकाभावात् तदुपदेशोपि ग्राह्य एव स्यादितिभावः । नन्वेवमपि बुद्धस्य भगवदवतारत्वेन वैदिकैरपि परिगणनात् जिनादेरतथास्वात् अस्तितयोस्तारतम्यमिति चेदाह - पुरुषवैपम्येति । समुदायदोपाधि- कार इति । “अतीन्द्रियविषय, अर्हरसुगतादिवशी विश्वसिकंल आप्त வாக்குதான் ஆதாரம். ஆனால் அது நேரானவழியில் புத்திசெலுத்தி வந்தவார்த்தையல்ல. ஒரு நித்யதத்துவத்தை ஒப்பினதால் மற்ற தூஷணங்களிலிருந்து தப்பமுடியாது. எல்லாம் க்ஷணிகம் என்றதில் ஒன்று நித்யமானால் நீங்கள் சொன்னது விருத்தம். அதுபோல் மற்ற பொருட்களும் நித்யமாகலா மெனில் நீ தடுக்கமுடியாது. செய்யப்படுதல் பற்றி மற்றவை க்ஷணிகங்கள் என்று அநுமாநம் செய்கிறோ மென்னில் மற்றவை எல்லாம் செய்யப்படுபவை Q5बी 8-5 34 देशिकाशयप्रकाशसहिते आमासोपपत्तिमूलकGoog_ii सुन्यक्त ं कुछ नित्यतस्वकुं शक्राय क्षणभङ्गविकल्पमिष्या- स्वादिकमळा या दूषण का परिहार LLS. 90 वस्तु नित्यGLI Grg क्षणिकत्वसाधक सत्त्वानुमान विरुद्धorb. नित्यI धीक वस्तु दृष्टान्त साधिकoung.umb. LDIT कंग@ सत्वानुमान कृतकत्वादि 60 की · विशेषहेतु वस्त्वन्तराका स्थिरांना क्षणिकत्व कुंळ साधिकं की CG हेतु प्रति- इति वाक्येनेत्यर्थः । भगवतोपि अभिसन्धिविशेषेण परव्यामोहनार्थमन्यथा कथनसंभवा-
दिति तत्रैव तत्चात्पर्य विशदीकृतं द्रष्टव्यम् । एतेन " ब्रह्मैकमेवसत्य, अन्यत्सर्वं तस्मिन्नध्यस्तं मिथ्याभूतं” इति अद्वैतवादोऽपिं निरस्त इत्याह – प्रच्छन्नवौद्धन् इति । एतत्संज्ञा निमितं चानन्तरवादे भविष्यति । तहींद -नित्यं हृदम नित्यमित्यत्र काव्यवस्था भविष्यति इत्यत्राह - - इति । सर्वक्षणिकत्वशून्यत्वादेद्वेपितत्वेने त्यर्थः ।…. नित्य ं इति । तदुक्त:- " सर्वास्वप्यवस्थासु प्रत्यभिज्ञानबलेनान्वय्यविच्छेददर्शनात्, अस्पष्ट- प्रत्यभिनास्वपि दशासु कचिद्द्दष्टे नान्वय्यविच्छेदेनान्यत्रापि तदनुमानाच्च (सर्वद्रव्याण्यपि स्वरूपतो नित्यानी) ति” । निवृत्तिः नाशः । तस्मादवस्थाएव तत्रतत्रानित्या इति प्राप्तंसिद्धम् । एवमियता प्रबन्धेन पदार्थानां क्षणिकत्वमेतदुक्तं निराकृत्य, अथाकाशविषये तुच्छत्वमपि तदुक्तं पूर्वोत दृषणस्मारणेन खण्डयति-@air इति । विकल्पमात्रविपयत्वेना परमार्थभूतेषु नानाविधपरमाणुनां पुब्जेषु परमाणुत्वाख्यपारमार्थिकधर्माभावेन तेषु कल्पितस्य परिच्छेदस्य परितोऽनावृतत्वस्यैवाकाशरूपताऽङ्गीकार्यां । तच्च गगनपुष्पादिवत् तुच्छमिति सौत्रान्तिकमतभङ्गेविशदीचक्रे । तदेवास्याप्यस्मिन् विषयेऽभिमतम् । तथा च तत्रोक्तमेवदूपणमत्रापिभान्यमित्याशयः । स्वोक्त्या निस्तमिति प्रत्येकमन्वयः । तत्र बाह्यार्थानुमेयत्ववादि सौत्रान्तिक पक्षे, परमाणुपु परिच्छेदरूपाकाशघातु भ्रमकथने परमाणुनां प्रत्यक्षत्वमापतेदिति स्वोक्ति विरोध उक्तः । अत्रतु वैमाषिकस्य परमाणुप्रत्यक्षत्वमिष्टमेवेति स्वोक्तिविरोधमन्यथा वदति – परिच्छेद इति । परमाणुपु परिच्छेदस्यामिथ्यात्वे अपरिच्छेदएव तेषां स्यात् । तथा च पराभ्युपगत विभुतुल्यतापतिरित्यर्थः । स्वमते विभ्वनङ्गीकारात् पराभ्युपगतेति । अत्र…. अपरिच्छेदकं प्रसङ्गिक ं इत्येवपाठः, नतु…. परिच्छेदम् इति । अनन्वयात्, उत्तरवाक्ये…. सर्वव्यापित्व ं Qar Giror Gau Gib uparin इति அல்லவே? அவை அப்படியே என்று வேறு யுக்தியைக்கொண்டு நிலைநாட்டுகிறோம் என்னில் அவற்றிலும் இவ்வித தோஷங்கள் ஸுலபமாய் அறியலாம். யுக்திகளே எமக்கு வேண்டாம். புத்தரின் உபதேசபலத்தாலே ஒன்று மட்டும் நித்யம்- மற்றவை க்ஷணிகங்கள் என்று ஒப்புகிறோம். என்னில்-அந்த உபதேசமும் தவறலாமாகையாலே சரிப்படாது. அல்லாதுபோது ஜைநர்களும் தங்கள் ஆசார்யோபதேசத்தாலே தங்கள் மதத்தை ஸ்தாபிப்பர். परमतभङ्गे वैभाषिकभङ्गाधिकारः 10. 35 वादिकं भागासिद्ध. अ. aji साचिकं हेतुकं की दोष कष्टकर क्ष उपपत्ति उपदेशमात्रचललं नित्य mopsin Gu• sorro क्षणिकाएं कहां का mi Giri की Car ढाणी - @si उपदेशळं भ्रमादिमूलक n. mu. विश्वसनीय. 6060CL जनादिका के उपदेशमात्र लंग स्वपक्ष- स्थापन பண்ணும்படியாம். पुरुषवैपम्योपपादन Barm समुदायदोपाधिकार सी दर्शनाच्च । एवं बाह्यार्थभूत परमाणुषु परिच्छेदस्य मिथ्यात्येऽनिष्टं प्रसञ्जयित्वा अथान्तर ज्ञानक्षणेष्वपि परि- च्छेदमिथ्यात्वे दोपमाह – ज्ञानक्षण इति । ज्ञानंज्ञेयसमपरिमाणमिति वैभापिकादय आहुः । तथा च परमाणुपरिच्छेदवत् ज्ञानक्षणपरिच्छेदोऽपि कल्पित इति सिध्यति । ज्यालासञ्चरणन्यायेति । " प्रत्यक्षत्वं च ज्वालामेदस्यो कम्— तच रत्नाकरे - निपुणनिरीक्षणेच जलवेणिकावत् ज्वालासंञ्चरणं दृश्यते " इति’ न्यायसिद्धाज्ञ्जनोक्तरीत्या अधस्स्थितज्वालायास्तदेशत्यागपूर्वकं ऊर्ध्वाक्रमणवत् आलयविज्ञानक्षणस्य कस्यचित् चैत्रादिसंज्ञकस्यैकदेहत्यागपूर्वकं देहान्तरे गर्भकोशादिप्रवेशोभवतीति चावादिपुः । तदुक्तं- " तेच रागादयः ग्राहकाभिमानारूढस्य सूक्ष्मचित्तसन्तानस्य प्रदेशान्तरं नीयमानस्य प्रतिक्षणमुपजायमानस्य दीपसन्तानस्येव मातृकुक्षिप्रवेशहेतवः " इति । गर्भकोश प्रवेशादि इत्यादिना तन्मतसिद्धसंज्ञा विशेष- भाजां उत्तरोत्तरकार्यवर्गाणां ग्रहणम् । तदुक्तं - " संस्कारवशाज्जीवस्य गर्भाशये प्रवृत्तिलाभः विज्ञानं, विज्ञा संसर्गात् गर्भद्रव्यस्य कलिलपेश्याद्याकारेणाभिव्यक्तिः नामरूपं, तदभिव्यक्ति क्रमेण पडिन्द्रियायतन- शरीरनिर्वृत्ति: पडायतनं, निर्वृत्तशरीरेन्द्रियस्य गर्भगत विषयेन्द्रियसन्निकर्षजं ज्ञानं स्पर्शः, तन्निमित्त सुखदुःखे वेदना, सुखदुःखप्राप्ति परिहारार्थं विपयोपादानेच्छा तृष्णा, विषयेषु प्रवृत्तिरुपादानं, ततः क्रमेण गर्भान्निष्क्रमणं भवः, निर्गतस्य मनुष्यत्वादिजात्यभिमानः जातिः क्रमभाविनीजरामरणे प्रसिद्धे, म्रियमाणस्य पुत्रकळत्राद्य- भिपनादन्तर्दाहः शोकः, तदुत्यः प्रलापः परिदेवना, मरणक्लेशः दुःखं दौर्मनस्यं, ततश्चाविद्येति । तत- श्चैतेषामपि यथायय आत्मविभुत्वेऽनुपपतिर्बोध्या । घटियथानघटेत तथा । सर्वव्यापि - त्व ं इति । तथा च ज्ञानक्षणानां परिच्छेदमिथ्यात्वे एकैकस्याप्यपरिच्छिन्नतया विभुवत् सर्वदेशव्यापि त्व स्यात् । तथा च त्वदिष्टस्य देहत्यागस्य गर्भकोशप्रवेशादेश्चानुपपतिः । सर्वज्ञानक्षणानां व्यापित्वेन ज्ञेयसमपरि- माणत्वानुपपत्तिश्चेत्यर्थः । பிறந்த மனிதர்களின் உபதேசத்தில் பெருமைசிறுமை இருப்பது உபயோகப்படாது என்று ஸமுதாய தோஷாதிகாரத்தில் சொல்லியிருக்கிறோம். அத்வைதிகளின் உபதேசக்ரமம் மேலே அதிகாரத்தில் நிராகரிக்கப்படுகிறது. ஆக எல்லாப்பொருளும் அடிப்படையில் அழிவற்றவை யாய் அவற்றுக்குத்தோன்றும் அவ்வப்போதைய மாறுபாடுகள் அழிவுள்ளவைகள் என்பதே C. 36 देशिकाशयप्रकाशसहिते C. प्रच्छन्नबोद्ध ago नित्यानित्यविवेकक्रम (pi Gu दूषितom. सर्वद्रव्य स्वरूप नित्या&ri, आगन्तुकावस्येक निवृत्तिना । नाक की “शुari GiriQur काकु .” शुद्ध प्राप्त. @यां की, काल्पनिक विचित्रकलापांक 60 कल्पिता परिच्छेद ं आकाशळं, खपुष्पb Gur G तुच्छ न स्वोक्तिस्वाभ्युपगत पृथिव्यादितुल्योपलम्भनं 60 निरस्त LOITL660)]
अथ प्रसङ्गात् ज्ञानसन्तानस्यैवात्मत्वं तदुक्तं खण्डयति – बुद्धिसन्तान इति । तदुक्तंशास्त्रदीपि- कायां-” सौगतास्तु-सिद्धे ज्ञानसुखादीनां गुणत्वे, गुणिकल्पनम् । नतु तत्सिद्धमस्माकं तावन्मात्रोपपत्तितः ॥ नताश्रयमन्तरेण ज्ञानमात्रमनुपपन्नम्, स्वतन्त्रमेवज्ञानं किन्नेप्यते । सुखादयः स्वतन्त्राज्ञानविषया एव । अन्य- स्याश्रयस्यानुपलब्धेः । ज्ञानमेवच नीलमहं जानामीति ज्ञातृत्वेन विपर्यासितदर्शनै रध्यवसीयते, नान्यः प्रमाणा भावात् ।….तस्मात् ज्ञानमेवज्ञातृ । ननु ज्ञानस्यक्षणिकत्वात् कथं पूर्वेद्युरुपलब्धस्य परेद्युरिच्छा, स्मरण, प्रत्यभि ज्ञाच, नहिदेवदत्तेनोपलब्धेऽयें यज्ञदत्तस्येच्छादीनि सम्भवन्ति सत्यं न सम्भवन्ति सन्तानमेदे । समानायांतु सन्ततौ सर्वमिदं सम्भवति । नहयुपलब्धुस्मर्तु श्चैकत्वंकचिद्दष्टम् । एकस्य स्थास्नोः पुरुषस्यकचिदप्यनुपल व्धत्वा"दिति । =माध्यमिकव्यतिरिक्तास्त्रयः । अहमर्थ इत्यादि । " मम ज्ञानं जातं, अहमिदं जानामी " त्याद्यनुभवेनाहमर्थमूतारमधर्मतया तत्र जातत्वेनच प्रतीतस्य ज्ञानस्यात्मामेदानुपपत्तेरस्वातन्त्र्याभावात् आत्मगुणत्वमेवेति न ज्ञानमेवात्मेतिभावः । ननु सिद्धान्तइव ज्ञानस्यैवसत आत्मनो ज्ञानाश्रयत्वमप्यविरुद्धमित्य- श्राह - चित्तविज्ञानेति । " तत्स्यादालयविज्ञानं यद्भवेदहमास्पदम् । तत्स्याद्धिचित्तविज्ञानं यन्नीलादिक- । मुल्लिखे"दिति ज्ञानद्वैविध्यं, “निर्धर्मका निराधारा निर्मूर्तिश्चित्तसन्ततिः । प्रतिक्षणं जायमाना दीपसन्तान- सन्निमे”ति तयोर्द्वयोः परस्परं धर्मधर्मिभावासंभवंचकल्पितवतामित्यर्थः । परस्परान्वय तथाच नसिद्धान्तिमत इव निर्वाह एषामुपपद्यत इति भावः । । इति । अथ संगतिवशात् तेषां मोक्षक्लप्तिप्रक्रियामपि अपक्रामयति - शुद्धज्ञानेति । तदुक्तमेतदधिकारारम्भे- मोक्ष विषयोपरागशून्यबुद्धिसन्तानफुरण ं इति । तत्र विषयोपरागशून्यत्वमेवात्र शुद्धपदेनोक्तम् । LOT ) छा विपयोपरागश्च ग्राह्यग्राहकभाववत्त्वेन मा समानत्वम् । एतादृशाशुद्धिहेतुभू नज्ञानसन्ताननिष्ठ रागाद्यत्यन्तोपशमोबा । இவர்கள் தங்கள் மதத்தில் பரமாணுக்களுடைய கற்பிதமான கும்பலில் கற்பிக்கப் பட்ட ஒரு அளவுதான் ஆகாசம் அதாவது சுற்றும் எதுவுமற்று இருத்தல். அதுவும் ஆகாயத் தாமரைபோல் சூன்யப்பொருள் என்றார்கள். அதுவும் சரியன்று. ப்ருதிவீ முதலிய பொருட் களைப் போலே ஆகாயமும் காணப்படுகிறதே, என்று முன்பே இதை ஆக்ஷேபித்து இருக் கிறோம். பரமாணுக்களின் அளவு பொய்யானால் மற்றவர் உண்மையாகவே ஒப்பும் ஆகாயம்की सौत्रान्तिकभन्न .मुळं पां Garg परमतभने वैभाषिकभङ्गाधिकार: 10. 37 . परिच्छेद ं मिथ्यैr परमाणु कंकाल कलाप- अपरिच्छेद ं प्रसनिकं ज्ञानक्षणसंयुकं विभुकं GunG परिच्छेद ं मिथ्ये 66 660 ज्वालासञ्चरणन्याय पूर्वदेहत्याग गर्भकोश प्रवेशादिकां Qr or सर्वव्यापित्वकं Gous Glbuqmb. कृान्य घटकृuipwri एकैकश । नक्षण कसं मोक्ष इति कल्पान्तरमप्याह - ज्ञानसन्तान इति । क्षणभङ्गादीति । तथाच पदार्थानां क्षणिकत्वस्य सन्तानैक्यनियामकस्य एकज्ञानवासनाया अन्यत्र सङ्क्रमस्यच पूर्वमेव बहुशोदृपितत्वेन एतेषामभावे एतन्मता - . सम्भव इति निरस्तमिति भावः । एवमुक्तेन प्रकारेणान्यदपि तत्परिभाषितं दूषितं मन्तव्यमित्याह-शां டைய La इति । सौत्रान्त्रिकवैभाषिकयोरित्यर्थः । अनयोः प्रत्यक्षत्वानुमेयत्वविवादेऽपि बाह्यार्थसद्भावे, न विप्रतिपत्तिरिति एकदो भयग्रहणम् | पंचस्कन्धेति । स्कन्धः = प्रवाहः । तदुक्तं - “दुःखं संसारिणां स्कन्धास्ते च पञ्चप्रकीर्तिताः । विज्ञानं वेदना संज्ञा संस्कारो रूपमेवच ॥” इति । एते च यथा श्रतप्रकाशिकायां प्रपंचिताः - मूतेन्द्रियविषयारूपस्कन्धः । ग्राहकाभिमानारूढाज्ञतिरेव विज्ञानस्कन्धः । प्रियाप्रियानुभयानुभवजन्य सुखदुःखोपेक्षात्मकश्चित्तस्यावस्थाविशेषो वेदनास्कन्धः । गौरित्यादि स्सविकल्पकप्रत्ययस्संज्ञास्कन्धः । रागद्वेष मोहादय संस्कारस्कन्धः । पृथिव्यादयः रूपस्कन्धः । अत्र कायस्यत्वादान्तर चित्तविषयत्वाद्वारूपस्कन्धोऽपि चित्तचैवान्तर्गत इति वाचस्पत्यादयश्शङ्करभाष्यं च । रूपस्कन्ध व्यतिरिक्तस्कन्धचतुष्टयं चित्तचैार्गत मिति भास्करभाष्ये इति । शङ्करभाष्यंचेत्यत्र भावप्रकाशिकायामेवमुच्यते - " यद्यपि रूप्यमाणाः पृथिव्यादयो बाह्याः, तथापि कायस्थत्वाद्वा इन्द्रियसम्बन्धाद्वा भवन्स्याध्यात्मिका इति वाचस्पतिनोक्तत्वात् शङ्कर- माप्येऽप्युक्तप्रायमित्यर्थः " इति । एवं - ग्राहकाभिमानारूढा ज्ञप्तिरेव विज्ञानस्कन्ध इत्यत्र केषाञ्चित् निलादि- विपयक प्रवृत्तिविज्ञानमपि विज्ञानस्कन्थान्तर्गतमिति मतं भवति । " एतद्वयं प्रवाहापन्नदण्डायमानं विज्ञान- स्कन्धः” इति वाचस्पत्युक्तेः । द्वादशायतनेति । तदुक्तं - " ज्ञानेन्द्रियाणि पंचैव तथा कर्मेन्द्रियाणि च । मनोबुद्धिरिति प्रोक्तं द्वादशायतनं बुधैः” इति, “पंचेन्द्रियाणि शब्दाद्याविषयाः पंचमानसम् । धर्मायतनमेता नि द्वादशायतनानितु ॥ " इति च । चतुरार्यसत्येति । तदप्युक्तं विवेकविलासे – “आर्यसत्याख्यया तत्त्व போல் அவை அளவற்றவைகளாய் ஒவ்வொன்றுமே உலகை வ்யாபித்து நிற்கவேண்டிவரும். அதுபோலவே ஜ்ஞாநாணுக்களிலும் அளவு பொய்யாவதால் அவை ஒரு தேஹத்தைவிட்டு மறுபிறவிக்காகத்தாயின் கருவிற்சென்று நுழைவதும் கூடாதபடியாய் எங்கும் பரவினவாய் நிற்க நேரும். புத்தியின்தாரையே ஆத்மா என்றபோது பௌத்தர் மூவருக்கும் ஆத்மாவில் பிறந்து வளர்ந்த புத்திரியையே ஆத்மா வென்கை விபரீதம். சித்தவிஜ்ஞாநம்- ஆலயவிஜ்ஞாநம்- (போருளறிவு-ஆத்மா) என்று தனித்துப்பிரித்தவர்க்கு இரண்டும் ஒன்றுசேர்வதும் கூடாது. 2 38 ● " देशिकाशयप्रकाशसहिते शुक्रं या @pau” बुद्धिसन्तान आत्मा की बौद्धां एकं असमर्थ हुंडी 60 पीला की बुद्धि अहमर्थ GILD 60क उपलम्भादिविरुद्ध ं चित्तविज्ञानसन्तान आलयविज्ञानसन्तान किं.or வர்களுக்கும் இவற்றுக்கு வும் கூடாது. शुद्धज्ञान सन्तानोदय ॐ ज्ञानसन्तान छ रागादिनु अत्यन्तोपशम मोक्ष- Goयाय क्षणभङ्गादिदूषण ॥ निरस्तकं. Quit &OL पञ्चस्कन्ध द्वादश्चायत न चतुराय- | चतुष्टयमिदं क्रमात् : दुःखमायतनचेति ततस्समुदयोमतः । मार्गश्चेत्यस्यच व्याख्याक्रमेण श्रूयतामिह । दुःखं संसारिणां स्कन्धास्तेच पंच प्रकीर्तिताः । धर्मायतनमेतानि द्वादशायतनानितु । रागादीनां गणोयस्मात्समु- देति नृणामिह । आत्मात्मीयस्वभावाख्य सस्यात्समुदयः पुनः । क्षणिकास्सर्वसंस्कारा इति यावासनास्थिरा । समार्ग इति विज्ञेयस्तच मोक्षोऽभिधीयते ॥” इति । अन्यत्रच - दुःख समुदाय निरोधमार्गाख्याश्चत्वार आर्यबुद्धस्याभिमतानि तत्त्वनि " इति प्रकारान्तरेणगणनाकृता । अतोऽत्र “चतुरार्य सत्येत्येच पाठोयुज्यते । चातुराय सत्येतिपाठेऽपि कथंचित् अयमेवार्थोवोध्यः । चतुरर्थ्यासत्येतितु अशुद्धम् । अदृष्टेति । धर्माधर्मा वित्यर्थः । भव इत्यपि तयोर्नामान्तरं श्रूयतेतन्मते । भवत्यस्माज्जन्मेति व्युत्पत्तेः । दशधात्विति । एतत्परि- गणनंचचहुधा दृश्यतेतद्ग्रन्थेषु । तथाहि - " ऋतवध्यवसन्नाद्या पृथिव्याद्याश्वघातवः । दश….” इति केचित् । अन्येतु - " बाह्यमाभ्यन्तरं तत्त्वयुगळं चेन्द्रियाष्टकम् । धातवोदशविज्ञेयाः” इत्याहुः । भूतभौति काख्यया द्विविधमपि बाह्यत्येंनैकीकृत्य, तथा चित्त चैताख्यं द्विविधमप्यान्तरत्वेनैकी कृत्यचाहत्यद्वे, मनो- व्यतिरिक्त ज्ञानेन्द्रियपञ्चकं, स्त्रीकृत्य संस्थानस्वरादि व्यञ्जकस्त्रीन्द्रियमेकं पुरुषकृत्याद्यर्थ पुरुषेन्द्रियमेकं, कर्ममूलचक्षुरादि प्रवृत्त्यनुपालनार्थं कल्प्यमान जीवेन्द्रियमेकं चेत्याहत्य दशघातव इति तदर्थ । प्रभृतिशब्देन पडधातुवादादिग्रहणम् । तथाहि - " अङ्कुरोजायते बीजात् पडघातुसमवायतः । ऋतुश्चपंचभूतानि पडघातव इति स्मृताः ॥ सङ्ग्रहातिक्षितिज अङ्कुरः कठिनस्ततः । जलधातुस्स्नेहयति तेजोबीज पचेदपि ॥ वायु- धातुर्निहरति निर्गच्छति ततोऽङ्कुरः । " आकाशधातुवजस्यत्वनावरणकृत्यकृत् ॥ ऋतुधातोः परीणामः प्रसिद्धोऽङ्कुरबीजयोः ॥ इति । परिभाषा = तत्तत् शास्त्रकारीयसङ्केतः । परिपाटी = तत्त्व कल्पनरीतिः । Ðल । சுத்தமாக ஜ்ஞாநம் சுயஉருவில் வருவதோ-அதற்கு அசுத்தி ஏற்படுத்திவந்த ஆசை பகை எண்ணங்கள் அடியோடு ஒழிவதோ மோக்ஷம் என்பதும் உனக்குச்சேராது. எல்லாம் ணிகமென்பதால் எப்போதும் தானே நடக்கலாம் பந்தமும் மோக்ஷமும் (கட்டும் வீடும்) இவர்களுடைய மற்ற பரிபாஷைகள் போக்குகள் எல்லாம் ஒரு கட்டுக்கும் அடங்காதவையாய் நூலில்லாமாலைபோல் நிற்கும் நிலையை நுண்ணிதாக நாம் கண்டுகொள்ளவேணும். இந்த மதத்தை வேதாந்த ஸூத்ரம் செய்த வேத வ்யாஸர் நிராகரித்துள்ளார். सत्यादृष्टदशधातु प्रभृति परिभाषेक परमतम वभाषिकभङ्गाधिकार: 10. परिपाटि Gisorb 9 प्रमाण 39 छाय நூலில்லமாலைபோலே நிற்கும் நிலை நுண்ணிதாகக்கண்டுகொள்வது. இந்த ரீைாபத்தை” समुदायउभयहेतुकेऽपि तदप्राप्तिः " ती सूत्रकारां निरसि " கும்பிடுவார் ஆரென்று தேடுகின்றார் குணங்களையும் தங்களுக்குக் கூறுகின்றார் தம்படியைத் தமர்க்குரைத்துப் படிவுக்கின்றார் தமக்கினிமேல் வீடென்று சாதிக்கின்றார் प्रमाणक्रं Cpr@b लायके = केनापि प्रमाणेनानन्वीय । एतदुक्तं भवति – केनचित्प्रमाणेन किञ्चिदर्थ- साधने, तस्य प्रमाणान्तरेणाविरोध आवश्यक इति केचित् । अन्येतु - नकेवलमेतावदेव । किन्तु - संवदेत किल- यत्प्रमान्तरैस्तत्प्रमाणमिति येहिमेनिरे " इति तस्य प्रमाणान्तरानुग्रहश्च आवश्यक इत्यप्यवोचन् । तथा च चौद्धमत प्रमेयानां स्थापकंवानुग्राहकं वा नकिमपि प्रमाणं पश्याम इति । LTCGjgi (क) इति । " सूत्रे मणिगणा इवे” त्येतद्वैपरीत्येन “असूत्रप्रथितामालानोपभोगक्षमामवेत् " इति उत्सूत्रा- मालेवेदम्मतं न केनापि हृदिघार्यमित्याशयः । अत्रैवंकथनेनेदं मतमुत्सूत्रमिति व्यज्यते । लोकायत्मतस्यापि हि अस्तिवार्हस्पत्यानि सूत्राणिमूलम् । नैवबोद्धस्येति । अत्री के सूक्ष्मेक्षिकया । तथा च " अहिंसा प्रथमो ணி धर्मः” इति वहिः पकटनात् एषां प्रसिद्धां विरक्तभूमिकामपास्य अन्तः सुसूक्ष्मं रुक्षहृदयं शोधनीयमित्यर्थः । एतन्मतनिरासकंसूत्रमाह — वैभापिकेति । उभयहेतुकेपि समुदाये - अणुहेतुके पृथिव्यादिभूतसमुदाये, पृथिव्यादिभूतहेतुके देहेन्द्रियादिभौतिकसमुदायेच तदप्राप्तिः समुदायभावाप्राप्तिः तेषां क्षणिकत्वेन कारणं प्राप्तानां तावत्पर्यन्तमनवस्थितेरिति अर्थः । तथाचास्मिन्नधिकरणेमध्ये " नासतोऽदृष्टत्वा “दित्यादौ स्पष्टं सौत्रान्तिकनिरासदर्शनेऽपि तदतिरिक्तानिसूत्राणि सामान्यत उभयखण्डनपराण्येवेत्पर्थं स्वभावाद्भाव्यमिति सूचितम् ।
। स्वनम- अथाधिकारान्तिमगाधया वैभापिकस्य स्ववाग्रव्याघातमाह - GoQQuri इत्यादि । स्कर्तारः कुत्रसन्तीति विचिन्वन्ति । " कूटस्थाभ्यधिकस्य मेकिमधिकः किंवा समोस्तीति अखर्वगर्वेण स्वयमन्यान् न नमस्यन्तस्वस्य नमस्कर्तृन् प्रतीक्षन्त इति भावः । आत्मगुणाभावे नमस्कारालाभात् स्वस्यशान्तिदास्यादि गुणान् स्वयमेव बहिर्घोषयन्ति । निधर्मकज्ञानसन्ततेरात्मत्व पक्षे इदं कथं घटत इति भावः । एव मात्म- (பாசுரக்கருத்து) தங்களைக் கும்பிட ஆள்தேடுகிறார்கள். இல்லாத குணங்களை தம்முடைய கோணல் வாதப்பழக்கங்களை தங்களுக்கு பறைசாற்றிக்கொள்ளுகிறார்கள். தமர்க்கும் கற்பிக்கிறார்கள். தமக்கினி மோக்ஷ ஸித்தியில் கடுகளவேணும் ஐயப்பாடு கிடையாதென்கிறார்கள். உடல் நலத்தைப் பேணுவதும் நன்கு உண்ணவிரும்புவதுமே 40 देशिकाशयप्रकाशसहिते தம்புடவையுட (ண)ல் குறித்து நெடிதெண்கின்றார் சந்ததிக்குத்தவம் பலிக்கத்தாம் போகின்றார் செம்படர் செய்கின்ற சிற்றினிப்பைச் சேவகப்பற்றுடனே நாம் செகுத்திட்டோமே. कवितार्किकसिहमायकल्याणगुणशालिने । श्रीमते वेद्वेशाय वेदान्तगुरवे नमः इति वैभाषिकमतमङ्गाधिकारस्समाप्तः । गुणत्वत् आचारमप्यात्मीयं स्वशिष्येभ्य उक्ता अभ्यासकारयान्त शिष्यविश्वासार्थ स्वस्येतः परं मुक्तिः करगतैवे त्याहुः । एवं कथयन्तोऽपि तद्विपरीतमेवाचरन्तीत्याह-sion का इति । स्वस्यवस्त्रलाभ- शरीरपोपणादिकमेव सदाचिन्तयन्ति । - इति पाठान्तरम् । तदा अशनं आच्छादनमि त्यादिकमेवष्यान्तीति भाव्यम् । स्वस्यक्षणिक ज्ञानसन्तति घटकैकज्ञानरूपत्वात्, स्वोचरसन्ततेरस्वतपः फलैचि - कीर्षया स्वयं तपसे अरण्यादिकं प्रविशन्ति । “मयि नष्टेऽपि मत्तोऽन्याकाचित् ज्ञप्तिरवस्थिते” ति न कोऽपि प्रयतेतेति भावः । एवमादिपरवञ्चनप्रधानत्वात् वैभाषिकान् @abui इत्यमेदेनरूपयति । घीवराइत्यर्थः । एवं चैतत्कृत गुडजिद्दिकां (4) चंचनमिति यावत् । वयं भगवन्मुखोल्लासहेतुकैर्यबुध्धा निरा- चक्रमेत्यर्थः । अथवा तदीयोति तदीयवीराभिमानेन सहाखण्डयामेत्यर्थः । @ri LIL@i - रक्तांबरधारिणोबौद्धा इतिवार्थः । पटशन्दस्यव स्त्रवाचित्वात् इति । का ।
व्याघातं वचनानां स्वेषामेव स्वयं जानन्तः । वैभापिकमत मुख्या वेङ्कटनाथेन जिग्मिरे चत्र ॥ 1 ॥ वैभाषिकाख्यमतमेदविमेदनेन वेदान्त सूरिरघुनाव्यघुनोतमोऽन्धम् । लोकस्य भास्कर इव प्रभयाभयाय यस्तं समस्तगुणमेमि निरस्तदोषम् || 2 || इति श्रीवत्सवंशायनस्य श्रीदेशिकचरणपरायणस्य नारायणस्य- कृपिषु श्रीमत्परमत मङ्गव्याख्यायां देशिकाशयप्रकाशाभिख्यायां इति वैभाषिकमतभङ्गाधिकारोदशमस्संपूर्णः ॥ இவர்கள் பொழுதுபோக்கு. தாம் க்ஷணிகமாகையால் நசித்தாலும் பிறகு அதே சந்ததியில் அடுத்துத்தோன்றும் ஜ்ஞாந அணுக்குப்பயம் உண்டென நம்பித் தாம் புண்ய யாத்ரை முதலியன போகின்றார்கள். இவ்விதம் செம்படவர்போல் வஞ்சனை செய்தே பிழைக்கின்ற இவர்களுடைய இனிப்புப்பேச்சுக்களை அவர்களின் வீராவேசத்தோடு வெட்டி எறிந்தோம். வைபாஷிகமத பங்கம் முற்றிற்று. קור 4.