17 वैश्वानराधिकरणम्

मूलम्

वैश्वानरः साधारणशब्दविशेषात्।

टीका

वैश्वानरः परं ब्रह्म जाठरादिविलक्षणम् । ब्रह्मशब्दप्रभृतिभिः सामान्यस्य विशेषणात् ॥ [57]

मूलम्

स्मर्यमाणमनुमानं स्यादिति।

टीका

अग्निर्मूर्धेति यद्रूपं ब्रह्मणोऽन्यश्रुतौ स्मृतम् । वैश्वानरः परं ब्रह्म तद्रूपस्मरणादिह ॥ [58]

मूलम्

शब्दादिभ्योऽन्तः प्रतिष्ठानाच्च नेति चेन्न तथा दृष्ट्युपदेशादसम्भवात् पुरुषमपि चैनमधीयते।

टीका

होमाधारान्तराग्नित्वश्रुतेर्ब्रह्म न चेन्न हि । जाठराग्निशरीरस्योपास्तये पुरुषस्य सा ॥ [59]

मूलम्

अत एव न देवता भूतं च।

टीका

लोकत्रयशरीरत्वात् पुरुषत्वेन कीर्तनात् । वैश्वानरो नाग्निदेवो न च भूततृतीयकम् ॥ [60]

मूलम्

साक्षादप्यविरोधं जैमिनिः।

टीका

वैश्वानरपदेनेवाग्निशब्देनापि योगतः । बोधने चाविरोधं तु ब्रह्मणो जैमिनिर्जगौ ॥ [61]

मूलम्

अभिव्यक्तेरित्याश्मरथ्यः।

टीका

द्युमूर्धत्वादिमात्राभिः परिच्छिन्नत्वमत्र तु । उपासकाभिव्यक्तेरित्याश्मरथ्यमुनेर्मतम् ॥ [62]

मूलम्

अनुस्मृतेर्बादरिः।

टीका

द्युलोकप्रभृतीनां तु मूर्धत्वादिप्रकल्पनम् । तथैवोपासनं वक्तुमिति बादरिरब्रवीत् ॥ [63]

मूलम्

सम्पत्तेरति जैमिनिस्तथा हि दर्शयति।

टीका

अग्निहोत्रत्वसम्पत्तेः प्राणाहुत्यास्तु जैमिनिः । उरोवेदित्वादिकॢप्तिमब्रवीदाह हि श्रुतिः ॥ [64]

मूलम्

आमनन्ति चैनमस्मिन्।

टीका

द्युमूर्धादीन् अवयवान् उपासकतनौ तथा । ध्यात्वाऽऽहुत्यार्चनार्थं च वैश्वानरमिहामनत् ॥ [65]