०५ दिग्-वेषादि

आयुष्यं प्राङ्-मुखो भुङ्क्ते
यशस्यं दक्षिणा-मुखः।
प्रत्यङ्-मुखश् श्रियं भुङ्क्ते
ऋतं भुङ्क्त उदङ्-मुखः॥

“कामयमान” इति शेषः।

पञ्चार्द्रो भोजनं कुर्यात्
प्राङ्-मुखो मौनम् आस्थितः।
हस्ता पादौ तथैवास्यम्
एषां पञ्चार्द्रता स्मृता॥

गोबिलः –

प्राङ्-मुखावस्थितो विप्रः
प्रतीचीं वा यथा-सुखम्।
उत्तरां पितृ-कार्येषु
दक्षिणान् तु विवर्जयेत्॥

मनुः –

यो वेष्टित-शिरा भुङ्क्ते
यो भुङ्क्ते दक्षिणा-मुखः।
सोपानत्कश् च यो भुङ्क्ते
तद् वै रक्षांसि गच्छति॥

अत्र “प्राङ्-मुखो ऽन्नानि भुञ्जीते"ति नियम-विधिर् अन्यस् तु काम्यः।

पवित्रम्

हारीतः –

स-पवित्रेण यो भुङ्क्ते
सर्व-यज्ञ-फलं लभेत्॥

भरद्वाजः –

ब्रह्म-यज्ञे जपे चैव
ब्रह्म-ग्रन्थिर् विधीयते।
भोजने वर्तुलं प्रोक्तम्
एवं धर्मो न हीयते॥

विश्वामित्रः -

पवित्रं धारयेन् नित्यं
कौशेयं दक्षिणे करे।
भोजनादौ विशेषेण
अन्न-दोषैर् न लिप्यते॥

शाण्डिल्यः –

भुवं स्पृष्ट्वा पदाग्रेण
पात्रं सव्येन पाणिना।
इज्या-प्रदेशाभिमुखस्
समश्नीयात् प्रसन्न-धीः॥

[[237]]