०९ बहिर्-यागोपक्रमः

निवेद्य च बहिर्-यागम्
एवं भक्त्या समाहितः।
निष्क्रम्य तस्माद्+हृदयाद्
आसीनः पुरतो हरेः॥ 315

निवेद्य च बहिर्यागमेवं भक्त्या समाहितः।
निष्क्रम्य तस्माद्धृदयादासीनः पुरतो हरेः॥ 315

कृताञ्जलि-पुटस् तस्मै
निवेद्यात्म-चिकीर्षितम् ।
अनुज्ञातश् च तेनापि
देवीभ्यां सचिवैरपि ॥ 316

कृताञ्जलिपुटस्तस्मै निवेद्यात्मचिकीर्षितम् ।
अनुज्ञातश्च तेनापि देवीभ्यां सचिवैरपि ॥ 316

ततश् चण्ड-प्रचण्डादीन्
सगणान् सर्व-दिक्ष्व् अपि ।
अभ्यर्च्य गन्ध-पुष्पाद्यैः
सादरं द्वार-पालकान् ॥ 317

ततश्चण्डप्रचण्डादीन् सगणान् सर्वदिक्ष्वपि ।
अभ्यर्च्य गन्धपुष्पाद्यैः सादरं द्वारपालकान् ॥ 317

आरभेत बहिर्-यागम्
एवं भोग-क्रमं स्मरेत्।
प्रदर्शनं प्रदानं च
क्षामणं प्रीणनं तथा॥ 318 +++(5)+++

आरभेत बहिर्यागमेवं भोगक्रमं स्मरेत्।
प्रदर्शनं प्रदानं च क्षामणं प्रीणनं तथा॥ 318

आदौ मध्येऽवसाने च
प्रतिभोगं समाचरेत्।
“अवलोकय देवेदम्”
इत्य् आवेद्य स्वसंज्ञया॥ 319

आदौ मध्येऽवसाने च प्रतिभोगं समाचरेत्।
अवलोकय देवेदमित्यावेद्य स्वसंज्ञया॥ 319

प्राप्तं प्राप्तं क्रमाद् भोगं
दर्शयेद् आसनादिकम्।
“प्रदर्शितम् इमं भोगं
गृह्णीष्व भगवन्न्” इति ॥ 320
ब्रुवन् प्रणम्य प्रयतः
प्रदद्यात् परमात्मने।

प्राप्तंप्राप्तं क्रमाद्भोगं दर्शयेदासनादिकम्।
प्रदर्शितमिमं भोगं गृह्णीष्व भगवन्निति ॥ 320
ब्रुवन् प्रणम्य प्रयतः प्रदद्यात् परमात्मने।

अथापराधान् अखिलान्
दत्त-भोगानुबन्धिनः॥ 321
क्षमस्व देव-देवेति
क्षामयेत् प्रणमन् पुनः।

अथापराधानखिलान् दत्तभोगानुबन्धिनः॥ 321
क्षमस्व देवदेवेति क्षामयेत् प्रणमन् पुनः।

देव-पादौ स्व-हस्ताभ्यां
गृहीत्वा शिरसा नमन् । 322
प्रीणयेद् दत्त-भोगेन
“प्रीयतां भगवान्” इति ॥

देवपादौ स्वहस्ताभ्यां गृहीत्वा शिरसा नमन् ॥ 322
प्रीणयेद्दत्तभोगेन प्रीयतां भगवानिति।

भोग-दान-विधाव् एवं
सावधानस् सदा स्मरेत्॥ 323

भोगदानविधावेवं सावधानस्सदा स्मरेत्॥ 323

पूर्वं सङ्कल्पिताद् अर्घ्यात्
द्वितीयाच् चषकादिना।
आदाय साक्षतं तोयं
पाणिभ्यां नासिकासमम्॥ 324

पूर्वं सङ्कल्पितादर्घ्यात् द्वितीयाच्चषकादिना।
आदाय साक्षतं तोयं पाणिभ्यां नासिकासमम्॥ 324

ऊर्ध्वम् उत्क्षिप्य स-भयः
तिष्ठन्न् अवनताननः।
“गृह्णीष्व भगवन् पूजां
मत्-प्रयुक्ताम्” इति ब्रुवन्॥ 325

ऊर्ध्वमुत्क्षिप्य सभयः तिष्ठन्नवनताननः।
गृह्णीष्व भगवन् पूजां मत्प्रयुक्तामिति ब्रुवन्॥ 325

न्यसेद् दक्षिणतः किञ्चित्
जलं देवस्य मूर्धनि।
शेषं तच् चरणौ स्मृत्वा
क्षिपेद् अर्घ्य-प्रतिग्रहे॥ 326

न्यसेद्दक्षिणतः किञ्चित् जलं देवस्य मूर्धनि।
शेषं तच्चरणौ स्मृत्वा क्षिपेदर्घ्यप्रतिग्रहे॥ 326

यौगपद्येन भोगानाम्
अर्घ्यम् अर्पणम् इष्यते।
तच् चागतस्य देवस्य
श्रमायासोपशान्तये॥ 327+++(5)+++

यौगपद्येन भोगानामर्घ्यमर्पण(मुच्य)मिष्यते।
तच्चागतस्य देवस्य श्रमायासोपशान्तये॥ 327

सर्व-रत्न-विचित्रञ् च
हैमं पाद्य-प्रतिग्रहम्।
दत्वा सपुष्पं करयोः
प्रसार्य युगलं स्वकम्॥ 328

सर्वरत्नविचित्रञ्च हैमं पाद्यप्रतिग्रहम्।
दत्वा सपुष्पं करयोः प्रसार्य युगलं स्वकम्॥ 328

याचेत शिरसा देवं
स्पृशन् तच्-चरणाम्बुजम्।

याचेत शिरसा देवं स्पृशन् तच्चरणाम्बुजम्।

अ-कृत्रिम-प्रेम-रस-
मधुरैः स्व-कराम्बुजैः॥ 329
शुद्धैः स्व-भाव–मधुरैः
सुख-स्पर्शैः सु-गन्धिभिः।
संवाह्यमानम् अ-निशं
शेष-शेषाशनादिभिः॥ 330

अकृत्रिमप्रेमरसमधुरैः स्वकराम्बुजैः॥ 329
शुद्धैः स्वभावमधुरैः सुखस्पर्शैः सुगन्धिभिः।
संवाह्यमानमनिशं शेषशेषाशनादिभिः॥ 330

अ-सत्यस्यातिनीचस्य
भक्ति-हीनस्य दुर्-मतेः।
ममापि करयोर् अद्य
स्वयैव कृपया हरे॥ 331
निधेहि चरणद्वन्द्वं
त्वाम् अस्मि शरणं गतः।+++(5)+++

असत्यस्यातिनीचस्य भक्तिहीनस्य दुर्मतेः।
ममापि करयोरद्य स्वयैव कृपया हरे॥ 331
निधेहि चरणद्वन्द्वं त्वामस्मि शरणं गतः।

अभ्यर्थितेन तेनैव
दत्तं तद्-दक्षिणं पदम्॥ 332

निधेहि चरणद्वन्द्वं त्वामस्मि शरणं गतः।
अभ्यर्थितेन तेनैव दत्तं तद्दक्षिणं पदम्॥ 332

पूर्वसङ्कल्पितात् पाद्याद्
उद्धृतैर् जल-जादिना।
स्वयम् एव शुभैस् तोयैः
पाणिभ्याम् अवनेजयेत्॥ 333

पूर्वसङ्कल्पितात्पाद्याद् उद्धृतैर्जलजादिना।
स्वयमेव शुभैस्तोयैः पाणिभ्यामवनेजयेत्॥ 333

ततः प्लोतेन सम्मृज्य
चन्दनेनोपलिप्य च।
दत्त-पुष्प-चयं पादं
नाग-भोगे निवेशयेत्॥ 334

ततः प्लोतेन सम्मृज्य चन्दनेनोपलिप्य च।
दत्तपुष्पचयं पादं नागभोगे निवेशयेत्॥ 334

एवं सव्यं च चरणम्
अवनिज्यावमृज्य च।
अनुलिप्यार्चयित्वा च
यथापूर्वं निवेशयेत्॥ 335

एवं सव्यं च चरणम् अवनिज्यावमृज्य च।
अनुलिप्यार्चयित्वा च यथापूर्वं निवेशयेत्॥ 335

ततः पुरस्ताद् देवस्य
हेम-रत्न-विचित्रितम्।
निधायाचमनोच्छिष्ट-
प्रतिग्रहम् अनुत्तमम्॥ 336

ततः पुरस्तात् देवस्य हेमरत्नविचित्रितम्।
निधायाचमनोच्छिष्टप्रतिग्रहमनुत्तमम्॥ 336

तत आचमनार्थं च
हस्ते देवस्य दक्षिणे।
पूर्व-सङ्कल्पितं तोयं
दद्याद् भक्त्या यथा पुरा॥ 337

तत आचमनार्थं च हस्ते देवस्य दक्षिणे।
पूर्वसङ्कल्पितं तोयं दद्याद्भक्त्या यथा पुरा॥ 337

ततो दध्नि मधु न्यस्य
सर्पिर् वा मध्व्–अ-लाभतः।
मधु-पर्कं प्रकल्प्य त्रिः
“मधुपर्क” इति ब्रुवन्॥ 338

ततो दध्नि मधु न्यस्य सर्पिर्वा मध्वलाभतः।
मधुपर्कं प्रकल्प्य त्रिः मधुपर्क इति ब्रुवन्॥ 338

प्रदर्श्य पुरतस् तस्य
प्रदद्याद् दक्षिणे करे।
ततः प्रीतवति प्रीत्या
मधुपर्कं परात्मनि॥ 339

प्रदर्श्य पुरतस्तस्य प्रदद्याद्दक्षिणे करे।
ततः प्रीतवति प्रीत्या मधुपर्कं परात्मनि॥ 339

हस्तस्य क्षालनायाथ
प्रदद्याद् उष्ण-वार्य् अपि।
दत्वा चाचमनीयाम्भः
सुगन्धि शुचि निर्मलम्॥ 340

हस्तस्य क्षालनायाथ प्रदद्यादुष्णवार्यपि।
दत्वा चाचमनीयाम्भः सुगन्धि शुचि निर्मलम्॥ 340

हस्तस्य मार्जनायाथ
प्लोतं धौतं सु-धूपितम्।
सालङ्कारां च गां दद्यात्
सवत्सां तरुणीं शुभाम्॥ 341

हस्तस्य मार्जनायाथ प्लोतं धौतं सुधूपितम्।
सालङ्कारां च गां दद्यात्सवत्सां तरुणीं शुभाम्॥ 341

ततश् चन्दन-कर्पूर-
कुङ्कुमागरुभिः कृतम्।
क्षोदं+++(=चूर्णं)+++ हिम-जलैः सिक्तं
दर्शयित्वा निवेद्य च॥ 342

पिऱगु सन्दनम्, पच्चैक्कर्प्पूरम्, कुङ्गुमप्पू अगिल् इवट्रैत् तुगळाक्किप् पन्नीर् विट्टुप् पिसैन्दु समर्प् पित्तु अवन् तिरुमेनि मुऴुदुम् तन् कैयिनाल् तडव वेण्डुम्.

ततश्चन्दनकर्पूरकुकुमागरुभिः कृतम्।
क्षोदं हिमजलैः सिक्तं दर्शयित्वा निवेद्य च॥ 342

तेन देव-वपुस् सर्वम्
अनुलिम्पेत् स्वपाणिना।
ततो लक्ष्मीं भुवं चापि
परिवारांश् च सर्वशः॥ 343
अङ्ग-रागैर् बहु-विधैर्
अनुलिम्पेत् सुगन्धिभिः।

तेन देववपुस्सर्वमनुलिम्पेत् स्वपाणिना।
ततो लक्ष्मीं भुवं चापि परिवारांश्च सर्वशः॥ 343
अङ्गरागैर्बहुविधैः अनुलिम्पेत् सुगन्धिभिः।

ततः पुष्पाणि देवस्य
दत्वा पाणि-सरोजयोः॥ 344

ततः पुष्पाणि देवस्य दत्वा पाणिसरोजयोः॥ 344

गन्धवन्त्य् अनवद्यानि
विविधानि बहूनि च।
स्वोत्पादितानि स्व-क्षेत्राद्
आनीतानि स्वपाणिना॥ 345

गन्धवन्त्यनवद्यानि विविधानि बहूनि च।
स्वोत्पादितानि स्वक्षेत्रादानीता(दुत्पन्ना)नि स्वपाणिना॥ 345

तुलसी-पद्म-कल्हार-
चम्पकादीनि सादरम्।
दामभिर् विविधैश् चित्रैर्
घ्राण-नेत्र-मनोहरैः॥ 346

तुलसीपद्मकल्हारचम्पकादीनि सादरम्।
दामभिर्विविधैः चित्रैः घ्राणनेत्रमनोहरैः॥ 346

शुद्धैः सु-गन्धैः सु-भगैः
सुख-स्पर्शैः सु-कल्पितैः।
अ-यात-यामैर् अ-म्लानैर्
अ-गतामोद-वैभवैः॥ 347

शुद्धैः सुगन्धैः सुभगैः सुखस्पर्शैः सुकल्पितैः।
अयातयामैः अम्लानैः अगतामोदवैभवैः॥ 347

अ-निषिद्धैर् अविच्छिन्नैर्
अ-पर्युषित-पूतिभिः।
तुलसी-मल्लिका-जाति-
चम्पकादि-विनिर्मितैः॥ 348

अनिषिद्धैरविच्छिन्नैः अपर्युषितपूतिभिः।
तुलसीमल्लिकाजातिचम्पकादिविनिर्मितैः॥ 348

मौलिम् आवेष्ट्य देवस्य
दत्वा चोत्तंसक-स्रजम्।
कण्ठ-माला बहु-विधा
दत्वा पाद-स्रजश् शुभाः॥ 349

मौलिमावेष्ट्य देवस्य दत्वा चोत्तंसकस्रजम्।
कण्ठमाला बहुविधा दत्वा पादस्रजश्शुभाः॥ 349

मुक्त-पुष्प-चयं चापि
बहु-रूपं समन्ततः।
सम्प्रकीर्य स्व-हस्ताभ्यां
पादयोः पार्श्वतस् तथा॥ 350

मुक्तपुष्पचयं चापि बहुरूपं समन्ततः।
सम्प्रकीर्य स्वहस्ताभ्यां पादयोः पार्श्वतस्तथा॥ 350

उपर्य् अपि च देवस्य
प्रकीर्य कुसुमोत्करम्।
देव्याश् च परिवाराणां
दत्वा पुष्पाणि देववत्॥ 351

अत्र देव्योश्च +इति द्विवचनम् प्रामादिकम्? यतः पूर्वं श्री-भू-नीलाः परिगणिताः। अतो बहुवचनं वा स्यात्, श्रीप्रामुख्याद् द्विवचनं वेति संशयः …

इरु तेविमार्गळुक्कुम् परिवारङ्गळुक्कुम्
पॆरुमानुक्कुप् पोल् पुष्पङ्गळै समर्प्पित्तु
ऎदिरिल् ऎम्बॆरुमानुक्कुक् कण्णाडि काण्बित्तु,
तॆण्ड प्रणाम मुम् पूमियिल् विऴुन्दु सॆय्वदाम्.

उपर्यपि च देवस्य प्रकीर्य कुसुमोत्करम्।
देव्योश्च परिवाराणां दत्वा पुष्पाणि देववत्॥ 351

आदर्शं दर्शयित्वा ऽग्रे
प्रणमेद् दण्डवत् क्षितौ।

आदर्शं दर्शयित्वाऽग्रे प्रणमेद्दण्डवत्क्षितौ।

ततो गुग्गुलु-कर्पूर-
चन्दनागरुभिः कृतम्॥ 352

ततो गुग्गुलुकर्पूरचन्दनागरुभिः कृतम्॥ 352

धूपं सौ(सु)गन्धम् आदाय
देवाय विनिवेदयेत्।
देव्य्-आदि परिवारेभ्यो
दत्वा धूपं च पूर्ववत्॥ 353

धूपं सौ(सु)गन्धमादाय देवाय विनिवेदयेत्।
देव्यादि परिवारेभ्यो दत्वा धूपं च पूर्ववत्॥ 353

ततः कर्पूर-चूर्णाढ्य-
घृतार्द्र-नव-वर्ति-जात्।
ज्वलतो रुचिराद् दीपाद्
उत्थितात् चतुर्-अङ्गुलम्॥ 354

ततः कर्पूरचूर्णाढ्यघृतार्द्रनववर्तिजात्।
ज्वलतो रुचिराद्दीपाद् उत्थितात् चतुरङ्गुलम्॥ 354

सु-गन्धि दृष्टि-सुखदम्
औष्ण्येन परिवर्जितम्।
आलोक-मात्राम् आदाय
स्वेन दक्षिण-पाणिना॥ 355
स-देवीकाय देवाय
स्व-मन्त्रेण निवेदयेत्।

सुगन्धि दृष्टिसुखदम् औष्ण्येन परिवर्जितम्।
आलोकमात्रामादाय स्वेन दक्षिणपाणिना॥ 355
सदेवीकाय देवाय स्वमन्त्रेण निवेदयेत्।

घण्टानाद-सनाथौ द्वौ
धूप-दीपौ निवेदयेत् ॥ 356

घण्टानादसनाथौ द्वौ धूपदीपौ निवेदयेत् ॥ 356

तन्-नाद-संयुताव् एतौ
दुष्ट-सत्त्व-निबर्हणौ।
भगवत्-प्रीति-जनकौ
शृण्वतां पापनाशकौ॥ 357

तन्नादसंयुतावेतौ दुष्टसत्त्वनिबर्हणौ।
भगवत्प्रीतिजनकौ शृण्वतां पापनाशकौ॥ 357

तत आचमनं दत्वा
पूर्व-सङ्कल्पितैर् जलैः।
शुभैः कर्पूरजैस् तैलैः
सिक्तं कुसुम-वासितम् ॥ 358

तत आचमनं दत्वा पूर्वसङ्कल्पितैर्जलैः।
शुभैः कर्पूरजैस्तैलैः सिक्तं कुसुमवासितम् ॥ 358

प्रभूतं क्रमुकं+++(=पूगं)+++ दद्यात्
श्वेत+++(-चूर्ण)+++-ताम्बूल-सम्मितम् ।
देवाय देवी-युक्ताय
सानुयात्राय सादरम् ॥ 359

प्रभूतं क्रमुकं दद्यात् श्वेतताम्बूलसम्मितम् ।
देवाय देवीयुक्ताय सानुयात्राय सादरम् ॥ 359