१९

अथपञ्चमांशे एकोनविंशोऽध्यायः

श्रीपराशर उवाच

एवमन्तर्जले विष्णुमभिष्टूय स यादवः ।
अर्चयामास सर्वेशं धूपपुष्पैर्मनोमयैः ॥ १ ॥

परित्यक्तान्यविषयो मनस्तत्र निवेश्य सः ।
ब्रह्मभूते चिरं स्थित्वा विरराम समाधितः ॥ २ ॥

कृतकृत्यमिवात्मानं मन्यमानो महामतिः ।
आजगाम रथं भूयो निर्गम्य यमुनांभसः ॥ ३ ॥

ददर्श रामकृष्णौ च यथापुर्वमवस्थितौ ।
विस्मिताक्षस्तदाऽक्रूरस्तं च कृष्णोऽभ्यभाषत ॥ ४ ॥

श्रीकृष्ण उवाच

नूनं ते दृष्टमाश्चर्यमक्रूर यमुनाजले ।
विस्मयोत्फुल्लनयनो भवान्संलक्ष्यते यतः ॥ ५ ॥

अक्रूर उवाच

अन्तर्जले यदाश्चर्यं दृष्टं तत्र मयाच्युत ।
तदत्रापि हि पश्यामि मूर्तिमत्पुरतः स्थितम् ॥ ६ ॥

जगदेतन्महाश्चर्यरूपं यस्य महात्मनः ।
तेनाश्चर्यपरेणाहं भवता कृष्ण संगतः ॥ ७ ॥

॥ १ – ७ ॥

तत्किमेतेन मथुरां यास्यामो मधुसूदन ।
बिभेमि कंसाद्धिग्जन्म परपिण्डोपजीविनाम् ॥ ८ ॥

इत्युक्त्वा चोदयामास स हयान् वातरंहसः ।
संप्राप्तश्चापि सायाह्ने सोऽक्रूरो मथुरां पुरीम् ॥ ९ ॥

विलोक्य मथुरां कृष्णं रामं चाह स यादवः ।
पद्य्भां यातं महावीरौ रथेनैको विशाम्यहम् ॥ १० ॥

गन्तव्यं वसुदेवस्य नो भवद्भ्यां तथा गृहम् ।
युवयोर्हि कृते वृद्धस्स कंसेन निरस्यते ॥ ११ ॥

श्रीपराशर उवाच

इत्युक्त्वा प्रविवेशाथ सोऽक्रूरो मथुरां पुरीम् ।
प्रविष्टौ रामकृष्णौ च राजमार्गमुपागतौ ॥ १२ ॥

स्त्रीभिर्नरैश्च सानन्दं लोतनैरभिवीक्षितौ ।
जग्मतुर्लीलया वीरौ मत्तौ बालगजाविव ॥ १३ ॥

तत्किमिति ॥ तत्किमेतेन – अस्थाने तत्ववादेन किम् ? मे – परसेवकस्य । बिभेमि–विलम्बे कंसः कुप्येदिति । परपिण्डोपजीविनां जन्म धिक् यस्साक्षात्कृतेऽपि भगवति न संभाषितुं लभ्यते ॥ ८ – १३ ॥

भ्रममाणौ ततो दृष्ट्वा रजकं रङ्गकारकम् ।
अयोचेतां सूरूपाणि वासांसि रुचिराणि तौ ॥ १४ ॥

भ्रममाणाविति ॥ रङ्गकारकम् । कुसुंभादिना वस्त्राणां रञ्जनं रङ्गः । राग इति केनचिदनवहितेन व्याख्यातम् । रनेरुपघालोपस्मरणात् । तस्मादार्पत्वात्साधुस्वमिति ॥ १४ ॥

कंसस्य रजकस्सोऽथ प्रसादारूढविस्मयः ।
बहून्याक्षेपवाक्यानि प्राहोच्चै रामकेशवौ ॥ १५ ॥

ततस्तलप्रहारेण कृष्णस्तस्य दुरात्मनः ।
पातयामास रोषेण रजकस्य शिरो भुवि ॥ १६ ॥

हत्वाऽदाय च वस्त्राणि पीतनीलांबरौ ततः ।
कृष्णरामौ मुदा युक्तौ मालाकारगृहं गतौ ॥ १७ ॥

विकासिनेत्रयुगलो मालाकारोऽतिविस्मितः ।
एतौ कस्य सुतौ यातौ मैत्रेयाचिन्तयत्तदा ॥ १८ ॥

पीतनीलांबरधरौ तौ दृष्ट्वाऽतिमनोहरौ ।
स तर्कयामास तदा भुवं देवावुपागतौ ॥ १९ ॥

विकासिमुखपद्माभ्यां ताभ्यां पुष्पाणि याचितः ।
भुवं विष्टभ्य हस्ताभ्यां पस्पर्श शिरसा महीम् ॥ २० ॥

प्रसादपरमौ नाथौ मम गेहमुपागतौ ।
धन्योऽहमर्चयिष्यामीत्याह तौ माल्यजीवनः ॥ २१ ॥

कंसस्येति ॥ विस्मयः– विशिष्ट स्मयः दर्पः ॥ १५ – २१ ॥

ततः प्रहृष्टवदनस्तयोः पुष्पणि कामतः ।
चारूण्येतान्यथैतानि प्रददौ स प्रलोभयन् ॥ २२ ॥

पुनःपुनः प्रणम्योभौ मालाकारो नरोत्तमौ ।
ददौ पुष्पाणि चारूणि गन्धवन्त्यमलानि च ॥ २३ ॥

तत इति ॥ एतानि चारूणीति कतिचित्पूर्वं दत्त्वा पुनरेतान्यतिचारूणीति विलोभयन् ददौ ॥ २२ – २३ ॥

मालाकाराय कृष्णोऽपि प्रसन्नः प्रददौ वरान् ।
श्रीस्त्वां मत्संश्रया भद्र न कदाचित्त्यजिष्यति ॥ २४ ॥

मालाकारायेति ॥ श्रीः मत्संश्रयेति स्वस्य लक्ष्मीपतित्वं भक्तस्य प्रकटयति ॥ २४ ॥

बलहानिर्न ते सौम्य धनहानिरथापि वा ।
यावद्दिनानि तावच्च न नशिष्यति संततिः ॥ २५ ॥

भुक्त्वा च विपुलान्भोगांस्त्वमन्ते मत्प्रसादतः ।
ममानुस्मरणं प्राप्य दिव्यं लोकमवाप्स्यसि ॥ २६ ॥

बलहानिरिति ॥ यावद्दिनानि – यावत्सूर्यः ॥ २५, २६ ॥

धर्मे मनश्च ते भद्र सार्वकालं भविष्यति ।
युष्मत्संततिजातानां धीर्घमायुर्भविष्यति ॥ २७ ॥

नोपसर्गादिकं दोषं युष्मत्संततिसंभवः ।
अवाप्स्यति महाभागा यावत्सूर्यो भविष्यति ॥ २८ ॥

श्रीपराशर उवाच

इत्युक्त्वा तद्गृहात्कृष्णो बलदेवसहायवान् ।
निर्जगाम मुनिश्रेष्ठ मालाकारेण पूजितः ॥ २९ ॥

धर्म इति ॥ सार्वकालं— सर्वकालसंबंधि । युष्मदिति बहुत्वं तद्द्वन्धुबहुस्वविवक्षया ॥ २७ – २९ ॥

इति श्रीविष्णुमहापुराणे पञ्चमांशे एकोनविशोध्यायः ॥ १९ ॥