[चौदहवाँ अध्याय]
विषय
अनमित्र और अन्धकके वंशका वर्णन
मूलम् (वचनम्)
श्रीपराशर उवाच
विश्वास-प्रस्तुतिः
अनमित्रस्य पुत्रः शिनिर्नामाभवत् ॥ १ ॥ तस्यापि सत्यकः सत्यकात्सात्यकिर्युयुधानापरनामा ॥ २ ॥
मूलम्
अनमित्रस्य पुत्रः शिनिर्नामाभवत् ॥ १ ॥ तस्यापि सत्यकः सत्यकात्सात्यकिर्युयुधानापरनामा ॥ २ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
श्रीपराशरजी बोले—अनमित्रके शिनि नामक पुत्र हुआ; शिनिके सत्यक और सत्यकसे सात्यकिका जन्म हुआ जिसका दूसरा नाम युयुधान था ॥ १-२ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्मादपि सञ्जयः तत्पुत्रश्च कुणिः कुणेर्युगन्धरः ॥ ३ ॥
मूलम्
तस्मादपि सञ्जयः तत्पुत्रश्च कुणिः कुणेर्युगन्धरः ॥ ३ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
तदनन्तर सात्यकिके संजय, संजयके कुणि और कुणिसे युगन्धरका जन्म हुआ । ये सब शैनेय नामसे विख्यात हुए ॥ ३-४ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
इत्येते शैनेयाः ॥ ४ ॥ अनमित्रस्यान्वये पृश्निस्तस्मात् श्वफल्कः तत्प्रभावः कथित एव ॥ ५ ॥ श्वफल्कस्यान्यः कनीयांश्चित्रको नाम भ्राता ॥ ६ ॥
मूलम्
इत्येते शैनेयाः ॥ ४ ॥ अनमित्रस्यान्वये पृश्निस्तस्मात् श्वफल्कः तत्प्रभावः कथित एव ॥ ५ ॥ श्वफल्कस्यान्यः कनीयांश्चित्रको नाम भ्राता ॥ ६ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
अनमित्रके वंशमें ही पृश्निका जन्म हुआ और पृश्निसे श्वफल्ककी उत्पत्ति हुई जिसका प्रभाव पहले वर्णन कर चुके हैं । श्वफल्कका चित्रक नामक एक छोटा भाई और था ॥ ५-६ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
श्वफल्कादक्रूरो गान्दिन्यामभवत् ॥ ७ ॥
मूलम्
श्वफल्कादक्रूरो गान्दिन्यामभवत् ॥ ७ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
श्वफल्कके गान्दिनीसे अक्रूरका जन्म हुआ ॥ ७ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तथोपमद्गु मृदामृदविश्वारिमेजयगिरिक्षत्रोपक्षत्रशतघ्नारिमर्दनधर्मदृग्दृष्टधर्मगन्धमोजवाहप्रतिवाहाख्याः पुत्राः ॥ ८ ॥ सुताराख्या कन्या च ॥ ९ ॥
मूलम्
तथोपमद्गु मृदामृदविश्वारिमेजयगिरिक्षत्रोपक्षत्रशतघ्नारिमर्दनधर्मदृग्दृष्टधर्मगन्धमोजवाहप्रतिवाहाख्याः पुत्राः ॥ ८ ॥ सुताराख्या कन्या च ॥ ९ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
तथा [एक दूसरी स्त्रीसे] उपमद्गु, मृदामृद, विश्वारि, मेजय, गिरिक्षत्र, उपक्षत्र, शतघ्न, अरिमर्दन, धर्मदृक्, दृष्टधर्म, गन्धमोज, वाह और प्रतिवाह नामक पुत्र तथा सुतारानाम्नी कन्याका जन्म हुआ ॥ ८-९ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
देववानुपदेवश्चाक्रूरपुत्रौ ॥ १० ॥
मूलम्
देववानुपदेवश्चाक्रूरपुत्रौ ॥ १० ॥
अनुवाद (हिन्दी)
देववान् और उपदेव ये दो अक्रूरके पुत्र थे ॥ १० ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पृथुविपृथुप्रमुखाश्चित्रकस्य पुत्रा बहवो बभूवुः ॥ ११ ॥
मूलम्
पृथुविपृथुप्रमुखाश्चित्रकस्य पुत्रा बहवो बभूवुः ॥ ११ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
तथा चित्रकके पृथु, विपृथु आदि अनेक पुत्र थे ॥ ११ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
कुकुरभजमानशुचिकम्बलबर्हिषाख्यास्तथान्धकस्य चत्वारः पुत्राः ॥ १२ ॥
मूलम्
कुकुरभजमानशुचिकम्बलबर्हिषाख्यास्तथान्धकस्य चत्वारः पुत्राः ॥ १२ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
कुकुर, भजमान, शुचिकम्बल और बर्हिष-ये चार अन्धकके पुत्र हुए ॥ १२ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
कुकुराद्धृष्टः तस्माच्च कपोतरोमा ततश्च विलोमा तस्मादपि तुम्बुरुसखोऽभवदनुसंज्ञश्च ॥ १३ ॥
मूलम्
कुकुराद्धृष्टः तस्माच्च कपोतरोमा ततश्च विलोमा तस्मादपि तुम्बुरुसखोऽभवदनुसंज्ञश्च ॥ १३ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
इनमेंसे कुकुरसे धृष्ट, धृष्टसे कपोतरोमा, कपोतरोमासे विलोमा तथा विलोमासे तुम्बुरुके मित्र अनुका जन्म हुआ ॥ १३ ॥
अनोरानकदुन्दुभिः, ततश्चाभिजिद् अभिजितः पुनर्वसुः ॥ १४ ॥ तस्याप्याहुक आहुकी च कन्या ॥ १५ ॥
अनुसे आनकदुन्दुभि, उससे अभिजित्, अभिजित् से पुनर्वसु और पुनर्वसुसे आहुक नामक पुत्र और आहुकीनाम्नी कन्याका जन्म हुआ ॥ १४-१५ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
आहुकस्य देवकोग्रसेनौ द्वौ पुत्रौ ॥ १६ ॥
मूलम्
आहुकस्य देवकोग्रसेनौ द्वौ पुत्रौ ॥ १६ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
आहुकके देवक और उग्रसेन नामक दो पुत्र हुए ॥ १६ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
देववानुपदेवः सहदेवो देवरक्षितश्च देवकस्य चत्वारः पुत्राः ॥ १७ ॥
मूलम्
देववानुपदेवः सहदेवो देवरक्षितश्च देवकस्य चत्वारः पुत्राः ॥ १७ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उनमेंसे देवकके देववान् उपदेव, सहदेव और देवरक्षित नामक चार पुत्र हुए ॥ १७ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तेषां वृकदेवोपदेवा देवरक्षिता श्रीदेवा शान्तिदेवा सहदेवा देवकी च सप्त भगिन्यः ॥ १८ ॥
मूलम्
तेषां वृकदेवोपदेवा देवरक्षिता श्रीदेवा शान्तिदेवा सहदेवा देवकी च सप्त भगिन्यः ॥ १८ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
इन चारोंकी वृकदेवा, उपदेवा, देवरक्षिता, श्रीदेवा, शान्तिदेवा, सहदेवा और देवकी—ये सात भगिनियाँ थीं ॥ १८ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ताश्च सर्वा वसुदेव उपयेमे ॥ १९ ॥
मूलम्
ताश्च सर्वा वसुदेव उपयेमे ॥ १९ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
ये सब वसुदेवजीको विवाही गयी थीं ॥ १९ ॥
उग्रसेनस्यापि कंसन्यग्रोधसुनामानकाह्वशङ्कुसुभूमिराष्टपालयुद्धतुष्टिसुतुष्टिमत्संज्ञाः पुत्रा बभूवुः ॥ २० ॥ कंसाकंसवतीसुतनुराष्ट्रपालिकाह्वाश्चोग्रसेनस्य तनूजाः कन्याः ॥ २१ ॥
उग्रसेनके भी कंस, न्यग्रोध, सुनाम, आनकाह्व, शंकु, सुभूमि, राष्ट्रपाल, युद्धतुष्टि और सुतुष्टिमान् नामक पुत्र तथा कंसा, कंसवती, सुतनु और राष्ट्रपालिका नामकी कन्याएँ हुईं ॥ २०-२१ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
भजमानाच्च विदूरथः पुत्रोऽभवत् ॥ २२ ॥ विदूरथाच्छूरः शूराच्छमी शमिनः प्रतिक्षत्रः तस्मात्स्वयंभोजस्ततश्च हृदिकः ॥ २३ ॥ तस्यापि कृतवर्मशतधनुर्देवार्हदेवगर्भाद्याः पुत्रा बभूवुः ॥ २४ ॥ देवगर्भस्यापि शूरः ॥ २५ ॥
मूलम्
भजमानाच्च विदूरथः पुत्रोऽभवत् ॥ २२ ॥ विदूरथाच्छूरः शूराच्छमी शमिनः प्रतिक्षत्रः तस्मात्स्वयंभोजस्ततश्च हृदिकः ॥ २३ ॥ तस्यापि कृतवर्मशतधनुर्देवार्हदेवगर्भाद्याः पुत्रा बभूवुः ॥ २४ ॥ देवगर्भस्यापि शूरः ॥ २५ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
भजमानका पुत्र विदूरथ हुआ; विदूरथके शूर, शूरके शमी, शमीके प्रतिक्षत्र, प्रतिक्षत्रके स्वयंभोज, स्वयंभोजके हृदिक तथा हृदिकके कृतवर्मा, शतधन्वा, देवार्ह और देवगर्भ आदि पुत्र हुए । देवगर्भके पुत्र शूरसेन थे ॥ २२—२५ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
शूरस्यापि मारिषा नाम पत्न्यभवत् ॥ २६ ॥ तस्यां चासौ दशपुत्रानजनयद्वसुदेवपूर्वान् ॥ २७ ॥
मूलम्
शूरस्यापि मारिषा नाम पत्न्यभवत् ॥ २६ ॥ तस्यां चासौ दशपुत्रानजनयद्वसुदेवपूर्वान् ॥ २७ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
शूरसेनकी मारिषा नामकी पत्नी थी । उससे उन्होंने वसुदेव आदि दस पुत्र उत्पन्न किये ॥ २६-२७ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
वसुदेवस्य जातमात्रस्यैव तद्गृहे भगवदंशावतारमव्याहतदृष्ट्या पश्यद्भिर्देवैर्दिव्यानकदुन्दुभयो वादिताः ॥ २८ ॥
मूलम्
वसुदेवस्य जातमात्रस्यैव तद्गृहे भगवदंशावतारमव्याहतदृष्ट्या पश्यद्भिर्देवैर्दिव्यानकदुन्दुभयो वादिताः ॥ २८ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
वसुदेवके जन्म लेते ही देवताओंने अपना अव्याहत दृष्टिसे यह देखकर कि इनके घरमें भगवान् अंशावतार लेंगे, आनक और दुन्दुभि आदि बाजे बजाये थे ॥ २८ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ततश्चासावानकदुन्दुभिसंज्ञामवाप ॥ २९ ॥
मूलम्
ततश्चासावानकदुन्दुभिसंज्ञामवाप ॥ २९ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
इसीलिये इनका नाम आनकदुन्दुभि भी हुआ ॥ २९ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्य च देवभागदेवश्रवोऽष्टकककुच्चक्रवत्सधारकसृञ्जयश्यामशमिकगण्डूषसंज्ञा नव भ्रातरोऽभवन् ॥ ३० ॥
मूलम्
तस्य च देवभागदेवश्रवोऽष्टकककुच्चक्रवत्सधारकसृञ्जयश्यामशमिकगण्डूषसंज्ञा नव भ्रातरोऽभवन् ॥ ३० ॥
अनुवाद (हिन्दी)
इनके देवभाग, देवश्रवा, अष्टक, ककुच्चक्र, वत्सधारक, सृंजय, श्याम, शमिक और गण्डूष नामक नौ भाई थे ॥ ३० ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पृथा श्रुतदेवा श्रुतकीर्तिः श्रुतश्रवा राजाधिदेवी च वसुदेवादीनां पञ्च भगिन्योऽभवन् ॥ ३१ ॥
मूलम्
पृथा श्रुतदेवा श्रुतकीर्तिः श्रुतश्रवा राजाधिदेवी च वसुदेवादीनां पञ्च भगिन्योऽभवन् ॥ ३१ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
तथा इन वसुदेव आदि दस भाइयोंकी पृथा, श्रुतदेवा, श्रुतकीर्ति, श्रुतश्रवा और राजाधिदेवी—ये पाँच बहिनें थीं ॥ ३१ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
शूरस्य कुन्तिर्नाम सखाभवत् ॥ ३२ ॥
मूलम्
शूरस्य कुन्तिर्नाम सखाभवत् ॥ ३२ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
शूरसेनके कुन्ति नामक एक मित्र थे ॥ ३२ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्मै चापुत्राय पृथामात्मजां विधिना शूरो दत्तवान् ॥ ३३ ॥
मूलम्
तस्मै चापुत्राय पृथामात्मजां विधिना शूरो दत्तवान् ॥ ३३ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
वे निःसन्तान थे, अतः शूरसेनने दत्तक-विधिसे उन्हें अपनी पृथा नामकी कन्या दे दी थी ॥ ३३ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तां च पाण्डुरुवाह ॥ ३४ ॥
मूलम्
तां च पाण्डुरुवाह ॥ ३४ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उसका राजा पाण्डुके साथ विवाह हुआ ॥ ३४ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्यां च धर्मानिलेन्द्रैर्युधिष्ठिरभीमसेनार्जुनाख्यास्त्रयः पुत्रास्समुत्पादिताः ॥ ३५ ॥
मूलम्
तस्यां च धर्मानिलेन्द्रैर्युधिष्ठिरभीमसेनार्जुनाख्यास्त्रयः पुत्रास्समुत्पादिताः ॥ ३५ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उसके धर्म, वायु और इन्द्रके द्वारा क्रमशः युधिष्ठिर, भीमसेन और अर्जुन नामक तीन पुत्र हुए ॥ ३५ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पूर्वमेवानूढायाञ्च भगवता भास्वता कानीनः कर्णो नाम पुत्रोऽजन्यत ॥ ३६ ॥
मूलम्
पूर्वमेवानूढायाञ्च भगवता भास्वता कानीनः कर्णो नाम पुत्रोऽजन्यत ॥ ३६ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
इनके पहले इसके अविवाहितावस्थामें ही भगवान् सूर्यके द्वारा कर्ण नामक एक कानीन* पुत्र और हुआ था ॥ ३६ ॥
पादटिप्पनी
- अविवाहिता कन्याके गर्भसे हुए पुत्रको ‘कानीन’ कहते हैं ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्याश्च सपत्नी माद्री नामाभूत् ॥ ३७ ॥
मूलम्
तस्याश्च सपत्नी माद्री नामाभूत् ॥ ३७ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
इसकी माद्री नामकी एक सपत्नी थी ॥ ३७ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्यां च नासत्यदस्राभ्यां नकुलसहदेवौ पाण्डोः पुत्रौ जनितौ ॥ ३८ ॥
मूलम्
तस्यां च नासत्यदस्राभ्यां नकुलसहदेवौ पाण्डोः पुत्रौ जनितौ ॥ ३८ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उसके अश्विनीकुमारोंद्वारा नकुल और सहदेव नामक पाण्डुके दो पुत्र हुए ॥ ३८ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
श्रुतदेवां तु वृद्धधर्मा नाम कारूश उपयेमे ॥ ३९ ॥
मूलम्
श्रुतदेवां तु वृद्धधर्मा नाम कारूश उपयेमे ॥ ३९ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
शूरसेनकी दूसरी कन्या श्रुतदेवाका कारूश-नरेश वृद्धधर्मासे विवाह हुआ था ॥ ३९ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्यां च दन्तवक्रो नाम महासुरो जज्ञे ॥ ४० ॥
मूलम्
तस्यां च दन्तवक्रो नाम महासुरो जज्ञे ॥ ४० ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उससे दन्तवक्र नामक महादैत्य उत्पन्न हुआ ॥ ४० ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
श्रुतकीर्तिमपि केकयराज उपयेमे ॥ ४१ ॥
मूलम्
श्रुतकीर्तिमपि केकयराज उपयेमे ॥ ४१ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
श्रुतकीर्तिको केकयराजने विवाहा था ॥ ४१ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्यां च सन्तर्दनादयः कैकेयाः पञ्च पुत्रा बभूवुः ॥ ४२ ॥
मूलम्
तस्यां च सन्तर्दनादयः कैकेयाः पञ्च पुत्रा बभूवुः ॥ ४२ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उससे केकय-नरेशके सन्तर्दन आदि पाँच पुत्र हुए ॥ ४२ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
राजाधिदेव्यामावन्त्यौ विन्दानुविन्दौ जज्ञाते ॥ ४३ ॥
मूलम्
राजाधिदेव्यामावन्त्यौ विन्दानुविन्दौ जज्ञाते ॥ ४३ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
राजाधिदेवीसे अवन्तिदेशीय विन्द और अनुविन्दका जन्म हुआ ॥ ४३ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
श्रुतश्रवसमपि चेदिराजो दमघोषनामोपयेमे ॥ ४४ ॥
मूलम्
श्रुतश्रवसमपि चेदिराजो दमघोषनामोपयेमे ॥ ४४ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
श्रुतश्रवाका भी चेदिराज दमघोषने पाणिग्रहण किया ॥ ४४ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्यां च शिशुपालमुत्पादयामास ॥ ४५ ॥
मूलम्
तस्यां च शिशुपालमुत्पादयामास ॥ ४५ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उससे शिशुपालका जन्म हुआ ॥ ४५ ॥
स वा पूर्वमप्युदारविक्रमो दैत्यानामादिपुरुषो हिरण्यकशिपुरभवत् ॥ ४६ ॥ यश्च भगवता सकललोकगुरुणा नरसिंहेन घातितः ॥ ४७ ॥
पूर्वजन्ममें यह अतिशय पराक्रमी हिरण्यकशिपु नामक दैत्योंका मूल पुरुष हुआ था जिसे सकल लोकगुरु भगवान् नृसिंहने मारा था ॥ ४६-४७ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पुनरपि अक्षयवीर्यशौर्यसम्पत्पराक्रमगुणस्समाक्रान्तसकलत्रैलोक्येश्वरप्रभावो दशाननो नामाभूत् ॥ ४८ ॥
मूलम्
पुनरपि अक्षयवीर्यशौर्यसम्पत्पराक्रमगुणस्समाक्रान्तसकलत्रैलोक्येश्वरप्रभावो दशाननो नामाभूत् ॥ ४८ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
तदनन्तर यह अक्षय, वीर्य, शौर्य, सम्पत्ति और पराक्रम आदि गुणोंसे सम्पन्न तथा समस्त त्रिभुवनके स्वामी इन्द्रके भी प्रभावको दबानेवाला दशानन हुआ ॥ ४८ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
बहुकालोपभुक्तभगवत्सकाशावाप्तशरीरपातोद्भवपुण्यफलो भगवता राघवरूपिणा सोऽपि निधनमुपपादितः ॥ ४९ ॥
मूलम्
बहुकालोपभुक्तभगवत्सकाशावाप्तशरीरपातोद्भवपुण्यफलो भगवता राघवरूपिणा सोऽपि निधनमुपपादितः ॥ ४९ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
स्वयं भगवान्के हाथसे ही मारे जानेके पुण्यसे प्राप्त हुए नाना भोगोंको वह बहुत समयतक भोगते हुए अन्तमें राघवरूपधारी भगवान्के ही द्वारा मारा गया ॥ ४९ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पुनश्चेदिराजस्य दमघोषस्यात्मजश्शिशुपालनामाभवत् ॥ ५० ॥
मूलम्
पुनश्चेदिराजस्य दमघोषस्यात्मजश्शिशुपालनामाभवत् ॥ ५० ॥
अनुवाद (हिन्दी)
उसके पीछे यह चेदिराज दमघोषका पुत्र शिशुपाल हुआ ॥ ५० ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
शिशुपालत्वेऽपि भगवतो भूभारावतारणायावतीर्णांशस्य पुण्डरीकनयनाख्यस्योपरि द्वेषानुबन्धमतितराञ्चकार ॥ ५१ ॥
मूलम्
शिशुपालत्वेऽपि भगवतो भूभारावतारणायावतीर्णांशस्य पुण्डरीकनयनाख्यस्योपरि द्वेषानुबन्धमतितराञ्चकार ॥ ५१ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
शिशुपाल होनेपर भी वह भू-भार-हरणके लिये अवतीर्ण हुए भगवदंशस्वरूप भगवान् पुण्डरीकाक्षमें अत्यन्त द्वेषबुद्धि करने लगा ॥ ५१ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
भगवता च स निधनमुपनीतस्तत्रैव परमात्मभूते मनस एकाग्रतया सायुज्यमवाप ॥ ५२ ॥
मूलम्
भगवता च स निधनमुपनीतस्तत्रैव परमात्मभूते मनस एकाग्रतया सायुज्यमवाप ॥ ५२ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
अन्तमें भगवान्के हाथसे ही मारे जानेपर उन परमात्मामें ही मन लगे रहनेके कारण सायुज्य-मोक्ष प्राप्त किया ॥ ५२ ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
भगवान् यदि प्रसन्नो यथाभिलषितं ददाति तथा अप्रसन्नोऽपि निघ्नन् दिव्यमनुपमं स्थानं प्रयच्छति ॥ ५३ ॥
मूलम्
भगवान् यदि प्रसन्नो यथाभिलषितं ददाति तथा अप्रसन्नोऽपि निघ्नन् दिव्यमनुपमं स्थानं प्रयच्छति ॥ ५३ ॥
अनुवाद (हिन्दी)
भगवान् यदि प्रसन्न होते हैं तब जिस प्रकार यथेच्छ फल देते हैं, उसी प्रकार अप्रसन्न होकर मारनेपर भी वे अनुपम दिव्यलोककी प्राप्ति कराते हैं ॥ ५३ ॥
मूलम् (समाप्तिः)
इति श्रीविष्णुपुराणे चतुर्थेंऽशे चतुर्दशोऽध्यायः ॥ १४ ॥