पुराणे विश्वासटिप्पन्यः

अथ त्र्यधिकशततमोऽध्यायः।
शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्युक्तेऽप्सरसः सर्वाः प्रणिपत्यातिविस्मिताः।
ऊचुर्नारायणं देवं तद्दर्शनकुतूहलाः ॥१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उक्तो भगवता योऽयमुपदेशो हितार्थिनाम्।
प्रोक्तः स सर्वो विज्ञातो माहात्म्यं विदितं च ते ॥२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यत्त्वेतद्भवता प्रोक्तं प्रसन्नेनाव्ययात्मना।
दर्शितेयं विशालाक्षी दर्शयिष्यामि वो जगत् ॥३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तन्नाथ सर्वभावेन प्रपन्नानां जगत्पते।
दर्शयात्मानमखिलं दर्शितेयं यथोर्वशी ॥४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यदि देवापराद्धेषु नास्मासु कुपितं तव।
मनस्तज्जगतमीश दर्शयात्मानमात्मना ॥५॥

मूलम्

देवदेव उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

पश्यतेहाखिलांल्लोकान्मम देहे सुराङ्गनाः।
मधुं मदनमात्मानं यच्चान्यद्द्रष्टुमिच्छथ ॥६॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्युक्त्वा भगवान्देवस्तदा नारायणो नृप।
उच्चैर्जहास स्वनवत्तत्राभूदखिलं जगत् ॥७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्मा प्रजापतिः शक्रः सह रुद्रैः पिनाकधृक्।
आदित्या वसवः साध्या विश्वेदेवा महर्षयः ॥८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नासत्यदस्रावनिलाः सर्वे सर्वे तथाग्नयः।
यक्षगन्धर्वसिद्धाश्च पिशाचाः किन्नरोरगाः ॥९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

समस्ताप्सरसो विद्याः साङ्गा वेदास्तदुक्तयः।
मनुष्याः पशवः कीटाः पक्षिणः पादपास्तथा ॥१०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सरीसृपाश्च ये सूक्ष्मा यच्चान्यज्जीवसञ्ज्ञितम्।
समुद्राः सकलाः शैलाः सरितः काननानि च ॥११॥

मूलम्

द्वीपान्यशेषाणि तथा नदाः सर्वसरांसि च।

विश्वास-प्रस्तुतिः

नगरग्रामपूर्णा च मेदिनी मेदिनीपते।
देवाङ्गनाभिर्देवस्य देहे दृष्टं महात्मनः ॥१२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नक्षत्रग्रहताराभिः समवेतं नभस्तलम्।
ददृशुस्ताः सुचार्वङ्ग्यस्तस्यान्तर्विश्वरूपिणः ॥१३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नोर्ध्वं न तिर्यङ्नाधश्च यदान्तस्तस्य दृश्यते।
तमनन्तमनादिं च ततस्तास्तुष्टुवुः प्रभुम् ॥१४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मदनेन समं सर्वा मधुना च सुराङ्गनाः।
ससाध्वसा भक्तिमत्यः परं विस्मयमागताः ॥१५॥

मूलम्

अप्सरस ऊचुः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

पश्याम नादिं तव देव नान्तं न मध्यमव्याकृतरूपपारम्।
परायणं त्वा जगतामनन्तं नताः स्म नारायणमात्मभूतम् ॥१६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मही दिवं वायुजलाग्नयस्त्वं शब्दादिरूपश्च परापरात्मन्।
त्वत्तो भवत्यच्युत सर्वमेतदभेदरूपोऽसि विभो त्वमेभिः ॥१७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्रष्टासि रूपस्य रसस्य वेत्ता श्रोता च शब्दस्य हरे त्वमेकः।
स्प्रष्टा भवान्स्प्रशवतोऽखिलस्य घ्रातासि गन्धस्य पृथक्शरीरी ॥१८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुरेषु सर्वेषु न सोऽस्ति कश्चिन्मनुष्यलोके च न सोऽस्ति कश्चित्।
पश्वादिवर्गे च न सोऽस्ति कश्चिद्यो नांशभूतस्तव देवदेव ॥१९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्माद्युपेन्द्रप्रमुखानि सौम्येष्विन्द्राग्निरूपाणि च वीर्यवत्सु।
रुद्रान्तकादीनि च रौद्रवत्सु रूपेषु रूपाणि तवोत्तमानि ॥२०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

समुद्ररूपं तव धैर्यवत्सु तेजस्विरूपेषु रविस्तथाग्निः।
क्षमाधनेषु क्षितिरूपमग्र्यं रूपं तवाग्र्यं बलवत्सु वायुः ॥२१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मनुष्यरूपं तव राजसेषु मूढेषु सर्वेश्वर पादपोऽसि।
दर्पान्वितेष्वच्युत दानवस्त्वं सनत्सुजातश्च विवेकवत्सु ॥२२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

रसस्वरूपेण जले स्थितोऽसि गन्धस्वरूपो भवतो धरित्र्यम्।
दृश्यस्वरूपश्च हुताशने त्वं स्पर्शस्वरूपो भगवान्समीरे ॥२३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शब्दात्मकं ते नभसि स्वरूपं मन्तव्यरूपो मनसि प्रभो त्वम्।
बोधव्यरूपश्च विभो त्वमेकः सर्वत्र सर्वेश्वर सर्वभूतः ॥२४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पश्याम ते नाभिसरोजमध्ये ब्रह्माणमेतं च हरं भ्रुकूट्यम्।
तत्राश्विनौ कर्णगतौ समस्ताणवस्थितान्बाहुषु लोकपालान् ॥२५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

घ्राणेऽनिलं नेत्रगतौ रवीन्दू जिह्वा च ते नाथ सरस्वतीयम्।
पादौ धरित्रीं जठरं समस्तांल्लोकान्हृषीकेश विलोकयामः ॥२६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

जङ्घे वियत्पादकराङ्गुलीषु पिशाचरक्षोरगसिद्धसङ्घान्।
पुंस्त्वे प्रजानां पतिरोष्ठयुग्मे प्रतिष्ठितास्ते क्रतवः समस्ताः ॥२७॥

मूलम्

सर्वेष्टयस्ते दशनेषु देव दंष्टृआसु विद्या भवतश्चतस्रः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

रोमस्वशेषास्तव देवसङ्घा विद्याधरा नाथ कराङ्घ्रिरेखाः।
साङ्घाः समस्तास्तव देव वेदाः समास्थिता बहुषु सन्धिभूताः ॥२८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वराहरूपं धरणीधृतस्ते नृसिंहरूपं च सटाकरालम्।
पश्याम ते वाजिशिरस्तथोच्चैस्त्रिविक्रमे यश्च तवाप्रमेयः ॥२९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अमी समुद्रास्तव देव देहे मेर्वादयः शैलवरास्तवामी।
इमाश्च गङ्गाप्रमुखाः स्रवत्यो द्वीपान्यशेषाणि वनानि चैव ॥३०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्तुवन्ति चैते मुनयस्तवेश देहे स्थितास्त्वन्महिमानमग्र्यम्।
त्वामीशितारं जगतामनन्तं यज्ञेशमर्चन्ति च यज्विनोऽमी ॥३१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्वत्तो न सौम्यं जगतीह किञ्चित्त्वत्तो न रौद्रंच समस्तमूर्ते।
त्वत्तो न शीतं न च केशवोष्णं सर्वस्वरूपातिशयी त्वमेकः ॥३२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रसीद सर्वेश्वर सर्वभूत सनातनात्मन्परमेश्वरेश।
त्वन्मायया मोहितमानसाभिर्यत्तेऽपराद्धं तदिदं क्षमस्व ॥३३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

किं वापराद्धं तव देव मूढैर्यन्मायया नो हृदयं तथापि।
पापावशं किं प्रणतार्तिहारिन्मनो हि नो विङ्कलतामुपैति ॥३४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

न तेऽपराद्धं यदि वापराद्धमस्माभिरुन्मार्गविवर्तनीभिः।
तत्क्षम्यतां सृष्टिकरस्तवैव देवापराधं सृजतो विवेकान् ॥३५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नमो नमस्ते गोविन्द नारायण जनार्दन।
त्वन्नामस्मरणात्पापमशेषं नः प्रणश्यतु ॥३६॥

मूलम्

ततोऽनन्त नमस्तुभ्यं विश्वात्मन्विश्वभावन।
त्वन्नामस्मरणात्पापमशेषं नः प्रणश्यतु।
नमो नमस्ते वैकुण्ठ श्रीवत्साङ्काब्जलोचन।
वरेण्य यज्ञपुरुष प्रजापालक वामन।

विश्वास-प्रस्तुतिः

नमोऽस्तु तेऽब्जनाभाय प्रजापतिकृते हरे।
त्वन्नामस्मरणात्पापमशेषं नः प्रणश्यतु ॥३७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

संसारार्णवपोताय नमस्तुभ्यमधोक्षज।
त्वन्नामस्मरणात्पापमशेषं नः प्रणश्यतु ॥३८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नमः परस्मै श्रीशाय वासुदेवाय वेधसे।
स्वेच्छया गुणभोक्तृत्वे सर्गान्तस्थितिकारिणे ॥३९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उपसंहार विश्वात्मन्रूपमेतत्समन्ततः।
वर्धमानं न नो द्रष्टुं समर्थं चक्षुरीश्वर ॥४०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रलयाग्निसहस्रस्य समा दीप्तिस्तवाच्युत।
प्रमाणेन दिशो भूमिर्गगनं च समावृतम् ॥४१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

न विद्मः क्व नु वर्तामो भवान्नैवोपलक्ष्यते।
सर्वं जगदिहैकस्थं पिण्डितं लक्षयामहे ॥४२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

किं वर्णयामो रूपं ते किं प्रमाणमिदं हरे।
माहात्म्यं किन्तु ते देव जिह्वाया यन्न गोचरम् ॥४३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वक्त्राणामयुतेनापि बुद्धीनामयुतायुतैः।
गुणानां वर्णनं नाथ तव वक्तुं न शक्यते ॥४४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तदेतद्दर्शितं रूपं प्रसादः परमः कृतः।
छन्दतो जगतामीश तदेतदुपसंहर ॥४५॥

मूलम्

तदेतद्दर्शितं रूपं प्रसादः परमः कृतः।
छन्दतो जगतामीश तदेतदुपसंहर ॥४५॥

शौनक उवाच।
इत्येवं संस्तुतस्ताभिरप्सरोभिर्जनार्दनः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

दिव्यज्ञानोपपन्नानां तासां प्रत्यक्षमीश्वरः।
विवेश सर्वभूतानि स्वैरंशैर्भूतभावनः ॥४६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तं दृष्ट्वा सर्वभूतेषु लीयमानमधोक्षजम्।
विस्मयं परमं जग्मुः समस्ता देवयोषितः ॥४७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स च सर्वेश्वरः शैलान्पादपान्सागरान्भुवम्।
जलमग्निं तथा वायुमाकाशं च विवेश ह ॥४८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

काले दिक्ष्वथ सर्वात्मा मनुष्यात्मन्यथापि च।
आत्मरूपः स्थितः स्वेन महिम्ना भावयञ्जगत् ॥४९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवदानवरक्षांसि यक्षविद्याधरोरगान्।
मनुष्यपशुकीटादीन्मृगपक्ष्यन्तरिक्षगान् ॥५०॥

मूलम्

येऽन्तरिक्षे तथा भूमौ दिवि ये ये जलाश्रयाः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

तान्प्रविश्य स विश्वात्मा पुनस्तद्रूपमास्थितः।
नरेण सार्छं यत्ताभिर्दृष्टपूर्वमरिन्दम ॥५१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ताः परं विस्मयं गत्वा सर्वास्त्रिदशयोषितः।
प्रणेमुः साध्यसाः पाण्डुवदना नृपसत्तम ॥५२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नारायणोऽपि भगवानाह तास्त्रिदशाङ्गनाः।
नीयतामुर्वशी भद्रायत्रास्ते त्रिदशेश्वरः ॥५३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भवतीनां हितार्थाय सर्वभूतेष्वसाविति।
ज्ञानमुत्पादितं भूयो लयं भूतेषु कुर्वता ॥५४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तद्गच्छत समस्तोऽयं भूतग्रामो मदंशकः।
अहमप्यात्मभूतस्य वासुदेवस्य योगिनः ॥५५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यस्मात्परतरं नास्ति योऽनन्तः परिपठ्यते।
तमजं सर्वभूतेशं जानीत परमं पदम् ॥५६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अहं भवत्यो देवाश्च मनुष्याः पशवश्च ये।
एतत्सर्वमनन्तस्य देवदेवस्य विस्तृतिः ॥५७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एतज्ज्ञात्वा समं सर्गं सदेवासुरमानुषम्।
सपश्वादिगणं चैव द्रष्टव्यं त्रिदशाङ्गनाः ॥५८॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्युक्तस्तेन देवेन समस्तास्ताः सुरस्त्रियः।
प्रणम्य तौ समदनाः सवसन्ताश्च पार्थिव ॥५९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आदाय चोर्वशीं भूयो देवराजमुपागताः।
आचख्युश्च यथावृत्तं देवराजाय तत्तथा ॥६०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तथा त्वमपि राजेन्द्रसर्वभूतेषु केशवम्।
चिन्तयन्समतां गच्छ समतैव हि मुक्तये ॥६१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

जानन्नेवमशेषेषु भूतेषु परमेश्वरम्।
वासुदेवं कथं दोषांल्लोभादीन्न प्रहास्यसि ॥६२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वभूतानि गोविन्दाद्यदा नान्यानि भूपते।
तदा वैरादयो भावाः क्रियतां कुत्र पार्थिव ॥६३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इह पश्यञ्जगत्सर्वं वासुदेवात्मकं नृप।
एतदेव हि कृष्णेन रूपमाविष्कृतं तदा ॥६४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

परमस्मादपि महद्रूपं यत्कथितं तव।
जन्मादिभावरहितं तद्विष्णोः परमं पदम् ॥६५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सङ्क्षेपेण च भूपाल श्रूयतां यद्वदामि ते।
यन्मतौ पुरुषः कृत्वा परं निर्वाणमृच्छति ॥६६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वं विष्णुः समस्तौ हि भावाभावौ च तन्मयौ।
सदसत्सर्वमीशेशो वासुदेवः परं पदम् ॥६७॥

मूलम्

भवजलधिगतानां द्वन्द्ववाताहतानां।
सुतदुहितृकलत्रत्राणभारार्दितानाम्।

विश्वास-प्रस्तुतिः

विषमविषयतोये मज्जतामप्लवानां।
भवति शरणमेको विष्णुपोतो नराणाम् ॥६८॥

मूलम्

विषमविषयतोये मज्जतामप्लवानां।
भवति शरणमेको विष्णुपोतो नराणाम् ॥६८॥

इति विष्णुधर्मेषूर्वशीसम्भवे विश्वरूपप्रदर्शनम्।