पुराणे विश्वासटिप्पन्यः

अथ चतुर्नवतितमोऽध्यायः।
शतानीक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

संसारार्णवमग्नेन पुरुषेण महामुने।
विषयासक्तचित्तेन यत्कार्यं तद्वदस्व मे ॥१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भ्राम्यतां सङ्कटे दुर्गे संसारे विषयैषिणाम्।
स्वकर्मभिर्मनुष्याणामुपकारकमुच्यताम् ॥२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षीप्ते मनस्यनायत्ते वृद्धे लोभादिके गणे।
शरणं यन्मनुष्याणां तदाचक्ष्व महामुने ॥३॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

संसाराणवपोताय हरये हरिमेधसे।
नमस्कृत्य प्रवक्ष्यामि नराणामुपकारकम् ॥४॥

मूलम्

संसाराणवपोताय हरये हरिमेधसे।
नमस्कृत्य प्रवक्ष्यामि नराणामुपकारकम् ॥४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्यगाराधितो भक्त्या वेदभारगुरोर्गुरुः।
कृष्णद्वैपायनः प्राह यच्छिष्याय सुमन्तवे ॥५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पुरा किल दुराचारो दुर्बुद्धिरजितेन्द्रियः।
क्षत्रबन्धुरभूत्पापः परमर्मावघट्टकः ॥६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मातापित्रोरशुश्रूषुद्रोर्ग्धा! बन्धुजनस्य च।
गुरुदेवद्विजातीनां निन्दासु सततोद्यतः ॥७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मोष्टा विश्वसतां नित्यमप्रीतिः प्रीतिमिच्छताम्।
ऋजूनामनृजुः क्षुद्रः परहिंसापरायणः ॥८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स बान्धवैः परित्यक्तस्तथान्यैः साधुवृत्तिभिः।
अवृत्तिमानविश्वास्यो मृगयाजीवनोऽभवत् ॥९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अहन्यहनि चक्राङ्गानेणकादींस्तथा मृगान्।
हत्वात्मपोषणं चक्रे व्याधवृत्तिरतोऽधमः ॥१०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एतया तस्य दुष्टस्य कुवृत्त्या पापचेतसः।
जगाम सुमहान्कालः कुर्वतो दारपोषणम् ॥११॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एकदा तु मुनिस्तेन निदाघे विजने वने।
मृगयामटता दृष्टो वर्त्मनः प्रच्युतः पथि ॥१२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षुत्क्षामकण्ठः सुश्रान्तः शुष्कजिह्वास्यतालुकः।
तृट्परीतोऽतिविभ्रान्तः कान्दिग्भूतोऽल्पचेतनः ॥१३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

श्वासायासश्लथैरङ्गैः कृच्छ्रादात्मानमुद्वहन्।
सूर्यांशुतापात्प्रगलत्स्वेदार्द्रचरणो नृप ॥१४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तस्मिन्दृष्टे ततस्तस्य क्षत्रबन्धोरजायत।
कारुण्यं दारुणस्यापि व्याधवृत्तिपरिग्रहात् ॥१५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तमुपेत्य च भूपाल क्षत्रबन्धुः स तापसम्।
उवाच विप्रप्रवरं विमार्गे वर्तते भवान् ॥१६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नैष पन्था द्विजश्रेष्ठ विपिनोऽयं महाटविः।
मामन्वेहि त्वरायुक्तो मा विपत्तिं समेष्यसि ॥१७॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

निशाम्य तद्वचः श्रान्तः क्षत्रबन्धोर्महानुनिः।
अनुवव्राज राजेन्द्रजलाशाजनितोद्यमः ॥१८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

किञ्चिद्भूभागमासाद्य ददर्श च महामुनिः।
हंसकारण्डवाकीर्णं प्रोत्फुल्लनलिनं सरः ॥१९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सारसाभिरुतं रम्यं सूपतीर्थमकर्दमम्।
पद्मोत्पलयुतं चारु पूर्णं स्वच्छेन वारिणा ॥२०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुशीतवनषण्डैश्च समन्तात्परिवेष्टितम्।
तत्क्षणात्तृट्परीतानां चक्षुषो ह्लादकारिणम् ॥२१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दृष्ट्वैव स मुनिस्तत्र तदामलजलं सरः।
सूर्यांशुतप्तो घर्मार्तो निपपात तदम्भसि ॥२२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्राश्वास्य कृताह्लादः पपौ वारि नराधिप।
उज्जीवयन्मुनिवरो जिह्वातालु शनैः शनैः ॥२३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोऽपि क्षत्रियदायादो मुनित्राणपरायणः।
विहाय सशरं चापमुज्जहार बिसान्यथ ॥२४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ददौ च तस्मै राजेन्द्रक्षुधिताय तपस्विने।
ययौ च तृप्तिं विप्रोऽपि बिसनालाम्बुभक्षणात् ॥२५॥

मूलम्

तमाश्वस्तं कृताहारमुपविष्टं सुशीतले।

विश्वास-प्रस्तुतिः

न्यग्रोधशाखासञ्छन्ने निष्पङ्के सरसस्तटे।
संवाहयामास च तं क्षत्रबन्धुः शनैः शनैः ॥२६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पादजङ्घोरुपृष्टेषु तेन संवाहितो मुनिः।
जहौ श्रमममित्रघ्न वाक्यं चेदमुवाच ह ॥२७॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

कस्त्वं भद्रमुखाद्येह मम प्राणपरिक्षये।
हस्तावलम्बदो धात्रा जनितो विपिने वने ॥२८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विभ्रष्टमार्गो मूढोऽहं क्षुत्पिपासाश्रमातुरः।
त्रातस्त्वयामहाभाग कस्त्वमत्र वनेऽजने ॥२९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षुत्पिपासाश्रमार्तस्य यस्त्राणं विपिने वने।
करोति पुरुषव्याघ्र तस्य लोका मधुश्च्युतः ॥३०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स त्वं ब्रूहि महाभाग ममाभ्युद्धारकारकः।
येषां प्रख्यातयशसां समुत्पन्नः कुले भवान् ॥३१॥

मूलम्

क्षत्रबन्धुरुवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

हर्यश्वस्य कुले जातः पुत्रश्चित्ररथस्य च।
विमतिर्नाम नाम्नाहं हन्तुमभ्यागतो मृगान् ॥३२॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

पित्रर्थं मृगयेयं ते लक्ष्यार्थं वा महामते।
आहारार्थमुताहोऽत्र मृगया व्यसनं तु ते ॥३३॥

मूलम्

क्षत्रबन्धुरुवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

वृत्तिरेषा मम ब्रह्मन्परित्यक्तस्य बान्धवैः।
भृत्यैरन्यैश्च नष्टेऽर्थे निर्धनस्यामिषाशिनः ॥३४॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

किमर्थं त्वं परित्यक्तो भृत्यस्वजनबन्धुभिः।
पातकी कीकटः क्षुद्रैरुपजप्तः परेण वा ॥३५॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्युक्तः सोऽभवन्मौनी पश्यन्दोषं नृपात्मनि।
अदुष्टांश्चात्मनो भृत्यान्विचिन्त्यातीव दुर्मनाः ॥३६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अवेक्ष्य तं साध्वसिनं क्षत्रबन्धुं महामुनिः।
ध्यात्वा चिरमथापश्यत्क्षत्रबन्धुं स्वदोषिणम् ॥३७॥

मूलम्

सन्त्यक्तबन्धुलोके च तस्मिन्दुर्वृत्तचेतसि।

विश्वास-प्रस्तुतिः

कृपां चकार स मुनिः।
क्षत्रबन्धौ दयापरः ॥३८॥

मूलम्

कृपां चकार स मुनिः।
क्षत्रबन्धौ दयापरः ॥३८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

उवाच च मुनिर्भूयः क्षत्रबन्धुं कृपालुकः।
उपकारिणमुग्रेण कर्मणा तं विदूषितम् ॥३९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अपि शक्नोषि संयन्तुमकार्यप्रसृतं मनः।
प्राणि पीडानिवृत्तिं च कर्तुं क्रोधादिसंयमम् ॥४०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अपि मैत्रीं जने कर्तुं शक्नोषि त्वं मुधैव या।
ऐहिकामुष्मिकी वीर क्रियमाणा महाफला ॥४१॥

मूलम्

क्षत्रबन्धुरुवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

न शक्नोमि क्षमां कर्तुं न मैत्रीं मम चेतसि।
प्राणिनामवधाद्ब्रह्मन्नास्ति दारादिपोषणम् ॥४२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अनायत्तं च मे चित्तं विषयानेव धावति।
तदप्राप्तौ च सर्वेषां क्रोधादीनां समुद्भवः ॥४३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोऽहं न मैत्रीं न क्षान्तिं न हिंसादिविवर्जनम्।
कर्तुं शक्नोमि यत्कार्यं तदन्यदुपदिश्यताम् ॥४४॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

तेनैवमुक्तो विप्रोऽसौ तमुपेक्ष्यममन्यत।
तथाप्यतिकृपालुत्वात्क्षत्रबन्धुमभाषत ॥४५॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

यद्येतदखिलं कर्तुं न शक्नोषि ब्रवीहि मे।
स्वल्पमन्यन्मयोक्तं हि करिष्यति भवान्यदि ॥४६॥

मूलम्

क्षत्रबन्धुरुवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अशक्यमुक्तं भवता चञ्चलत्वाद्धि चेतसः।
वाक्शरीरविनिष्पाद्यं यच्छक्यं तदुदीरय ॥४७॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्तिष्ठता प्रस्वपता प्रस्थितेन गमिष्यता।
गोविन्देति सदा वाच्यं क्षुतप्रस्खलितादिषु ॥४८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कार्यं वर्त्मनि मूढानां क्षेममार्गेऽवतारणम्।
हितं च वाच्यं पृष्टेन शत्रूणामपि जानता ॥४९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एतत्तवोपकाराय भविष्यत्यनुपालितम्।
यद्यन्यदुपसंहर्तुं न शक्नोषि महीपते ॥५०॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्युक्त्वा प्रययौ विप्रस्तेन वर्त्मनि दर्शिते।
सोऽपि तच्छासनं सर्वं क्षत्रबन्धुश्चकार ह ॥५१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गोविन्देति क्षुते गच्छन्प्रस्थानस्खलितादिषु।
उदीरयन्नवापाग्र्यां रतिं तत्र शनैः शनैः ॥५२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततः कालेन महता क्षत्रबन्धुर्ममार वै।
अजायत च विप्रस्य कुले जातिस्मरो नृप ॥५३॥

मूलम्

तस्य संस्मरतो जातीः शतशोऽथ सहस्रशः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

निर्वेदः सुमहाञ्जज्ञे संसारेऽत्रातिदुःखदे।
स चिन्तयामास जगत्सर्वमेतदचेतनम् ॥५४॥

मूलम्

अहमेकोऽत्र सञ्ज्ञावान्गोविन्दोदीरितं हि यत्।

विश्वास-प्रस्तुतिः

यच्चाध्वनि विमूढानां कृतं वर्त्मावतारणम्।
हितमुक्तं च पृष्टेन तस्य जातिस्मृतिः फलम् ॥५५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोऽहं जातिस्मरो भूयः करिष्याम्यतिसङ्कटे।
तदा संसारचक्रेऽस्मिन्येन प्राप्स्यामि निर्वृतिम् ॥५६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यस्योच्चारणमात्रेण जाता जातिस्मृतिर्मम।
तमेवाराधयिष्यामि जगतामीश्वरं हरिम् ॥५७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यन्मयं परमं ब्रह्म तदव्यक्तं च यन्मयम्।
यन्मयं व्यक्तमप्येतद्भविष्यामि हि तन्मयः ॥५८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यद्यनाराधिते विष्णौ ममैतज्जन्म यास्यति।
ध्रुवं बन्धवतो मुक्तिर्नैव जातूपपद्यते ॥५९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अहो दुःखमहो दुःखमहो दुःखमतीव हि।
स्वरूपमतिघोरस्य संसारस्यातिदुर्लभम् ॥६०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विण्मूत्रपूयकलिले गर्भवासेऽतिपीडनात्।
अशुचावतिबीभत्से दुःखमत्यन्तदुःसहम् ॥६१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुःखं च जायमानानां गात्रभङ्गादिपीडनात्।
वातेन प्रेर्यमाणानां मूर्छाकार्यतिभीतिदम् ॥६२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बालत्वे निर्विवेकानां भूतदेवात्मसम्भवम्।
यौवने वार्द्धके चैव मरणे चातिदारुणम् ॥६३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शीतोष्णतृष्णाक्षुद्रोगज्वरादिपरिवारितः।
सर्वदैव पुमानास्ते यावज्जन्मान्तसंस्थितिः ॥६४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुःखातिशयभूतं हि यदन्ते वासुखं नृणाम्।
तस्यानुमानं नैवास्ति कार्येणैवानुमीयते ॥६५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कृष्यमाणस्य पुरुषैर्यद्यमस्यातिदुःसहम्।
दुःखं तत्संस्मृतिप्राप्तं करोति मम वेपथुम् ॥६६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कुम्भीपाके तप्तकुम्भे महारौरवरौरवे।
कालसूत्रे महायन्त्रे शूकरे कूटशाल्मलौ ॥६७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

असिपत्रवने दुःखमप्रतिष्ठे च यन्महत्।
विडालवक्त्रे च तथा तमस्युग्रे च दुःसहम् ॥६८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शस्त्राग्नियन्त्रवेगेषु शीतोष्णादिषु दारुणम्।
ततश्च मुक्तस्य पुनर्योनिसङ्क्रमणेषु यत् ॥६९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गर्भस्थस्य च यद्दुःखमतिदुःसहमुल्वणम्।
पुनश्च जायमानस्य जन्म यौवनजं च यत् ॥७०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुःखान्येतान्यसह्यानि संसारान्तर्विवर्तिभिः।
पुरुषैरनुभूयन्ते सुखभ्रान्तिविमोहितैः ॥७१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

न वै सुखकला काचित्तत्रास्त्यत्यन्तदुःखदे।
संसारसङ्कटे तीव्रे उपेतानां कदाचन ॥७२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विषयासक्तचित्तानां मनुष्याणां कदा मतिः।
संसारोत्तारणे वाञ्छां करिष्यति हि चञ्चला ॥७३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गोविन्दनाम्ना सततं समुच्चारणसम्भवम्।
जातिस्मरत्वमेतन्नः किं वृथैव प्रयास्यति ॥७४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोऽहं मुक्तिप्रदानार्थमनन्तमजमव्ययम्।
तच्चित्तस्तन्मयो भूत्वा तोषयिष्यामि केशवम् ॥७५॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

आत्मानमात्मनैवं स प्रोक्त्वा जातिस्मरो द्विजः।
तुष्टाव वाग्भिरिष्टाभिः प्रणतः पुरुषोत्तमम् ॥७६॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रणिपत्याक्षरं विश्वं विश्वहेतुं निरञ्जनम्।
यत्प्रार्थयाम्यविकलं सकलं तत्प्रयच्छतु ॥७७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कर्तारमकृतं विष्णुं सर्वकारणकारणम्।
अणोरणीयांसमजं सर्वव्यापिनमीश्वरम् ॥७८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

परात्परतरं यस्मान्नास्ति सर्वेश्वरात्परम्।
तं प्रणम्याच्युतं देवं प्रार्थयामि यदस्तु तत् ॥७९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वेश्वराच्युतानन्त परमात्मञ्जनार्दन।
संसाराब्धिमहापोत समुद्धर महार्णवात् ॥८०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

व्योमानिलाग्न्यम्बुधरास्वरूप तन्मात्रसर्वेन्द्रियबुद्धिरूप।
अन्तःस्थितात्मन्परमात्मरूप प्रसीद सर्वेश्वर विश्वरूप ॥८१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तमादिरन्तो जगतोऽस्य मध्यमादेस्त्वमादिः प्रलयस्य चान्तः।
त्वत्तो भवत्येतदशेषमीश त्वय्येव चान्ते लयमभ्युपैति ॥८२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रदीपवर्त्यन्तगतोऽग्निरल्पो यथातिकक्षे विततं प्रयाति।
तद्वद्विसृष्टेरमरादिभिन्नैर्विकाशमायासि विभूतिभेदैः ॥८३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यथा नदीनां बहवोऽम्बुवेगाः समन्ततोऽब्धिं भगवन्विशन्ति।
त्वय्यन्तकाले जगदच्युतेदं तथा लयं गच्छति सर्वभूते ॥८४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्वं सर्वमेतद्बहुधैक एव जगत्पते कार्यमिवाभ्युपेतम्।
यदस्ति यन्नास्ति च तत्त्वमेव हरे त्वदन्यद्भगवन्किमस्ति ॥८५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

किन्त्वीश माया भवतो निजेयमाविष्कृताविष्कृतलोकसृष्टे।
ययाहमेषोऽन्यतमो ममेति मदीयमस्याभिवदन्ति मूढाः ॥८६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तया विमूढेन मयाभनाभ न यत्कृतं तत्क्वचिदस्ति किञ्चित्।
भूम्यम्बराग्निसलिलेषु देव जाग्रत्सुषुप्तादिषु दुःखितेन ॥८७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

न सन्ति तावन्ति जलान्यपीड्य सर्वेषु नाथाब्धिषु सर्वकालम्।
स्तन्यानि यावन्ति मयातिघोरे पीतानि संसारमहासमुद्रे॥८८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्पच्छिलानां हिमवन्महेन्द्रकैलासमेर्वादिषु नैव तादृक्।
देहान्यनेकान्यनुगृह्णतो मे प्राप्तास्थिसम्पन्महति यथेश ॥८९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्वय्यर्पितं नाथ पुनः पुनर्मे मनः समाक्षिप्य सुदुर्धरोऽपि।
रागो हि वश्यं कुरुते ततोऽनु लोभादयः किं भगवन्करोमि ॥९०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एकाग्रतामूल्यबलेन लभ्यं भवौषधं त्वं भगवन्किलैकः।
मनः परायत्तमिदं भवेऽस्मिन्संसारदुःखात्किमहं करोमि ॥९१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

न सन्ति ते देव भुवि प्रदेशा न येषु जातोऽस्मि तथा विनष्टः।
अत्ता मया येषु न जन्तवश्च सम्भक्षितो यैश्च न जन्तुसङ्घैः ॥९२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सिंहेन भूत्वा बहवो मयात्ता व्याघ्रेण भूत्वा बहवो मयात्ताः।
तथान्यरूपैर्बहवो मयात्ताः सम्भक्षितोऽहं बहुभिस्ततश्च ॥९३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्क्रान्तिदुःखान्यतिदुःसहानि सहस्रशो यान्यनुसंस्मरामि।
तैः संस्मृतैस्तत्क्षणमेव देव तडिद्यथा मे हृदयं प्रयाति ॥९४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततश्च दुःखान्यनिवारणानि यन्त्राग्निशस्त्रौघसमुद्भवानि।
भवन्ति यान्यच्युत नारकानां तान्येव तेषामुपमानमात्रम् ॥९५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुःखान्यसह्यानि च गर्भवासे विण्मूत्रमध्येऽतिनिपीडितस्य।
भवन्ति यानि च्यवतश्च गर्भात्तेषां स्वरूपं गदितुं न शक्यम् ॥९६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुःखानि बालेषु महन्ति नाथ कौमारके यौवनिनश्च पुंसः।
ज्वरातिसाराक्षिरुगादिकानि समस्तदुःखालय एव वृद्धः ॥९७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

करोति कर्माच्युत तत्क्षणेन पापं नरः कायमनोवचोभिः।
यस्याब्दलक्षैरपि नान्तमेति शस्त्रादियन्त्राग्निनिपीडनेषु ॥९८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुःखानि यानीष्टवियोगजानि भवन्ति संसारविहारभाजाम्।
प्रत्येकशस्तेषु नरा विनाशमिच्छन्त्यसूनां ममताभिभूताः ॥९९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शोकाभिभूतस्य ममाश्रु देव यावत्प्रमाणं न जलं पयोदा।
तावत्प्रमाणं न जलं पयोदा मुञ्चन्त्यनेकैरपि वर्षलक्षैः ॥१००॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मन्ये धरित्री परमाणुसङ्ख्यामुपैति पित्रोर्गणनामशेषम्।
मित्राण्यमित्राण्यनुजीविबन्धून्सङ्ख्यातमीशोऽस्मि न देवदेव ॥१०१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोऽहं भृशार्तः करुणां कुरु त्वं संसारगात्रे पतितस्य विष्णो।
महात्मनां संश्रयमभ्युपेतो नैवावसीदत्यतिदुर्गतोऽपि ॥१०२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

परायणं रोगवतां हि वैद्यो महाब्धिमग्नस्य च नौर्नरस्य।
बालस्य मातापितरौ सुघोरसंसारखिन्नस्य हरे त्वमेकः ॥१०३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रसीद सर्वेश्वर सर्वभूत सर्वस्य हेतो परमार्थसार।
मामुद्धरास्मादुरुदुःखपङ्कात्संसारगर्तात्स्वपरिग्रहेण ॥१०४॥

मूलम्

धर्मात्मनामविकलां त्वयि नाथ भक्तिं।
श्रद्धावतां सततमुद्वहतां वरेण्य।

विश्वास-प्रस्तुतिः

कार्यं कियन्मम विमूढधियोऽधमस्य।
भूत्वा कृपालुरमलामज देहि बुद्धिम् ॥१०५॥

मूलम्

कार्यं कियन्मम विमूढधियोऽधमस्य।
भूत्वा कृपालुरमलामज देहि बुद्धिम् ॥१०५॥

ज्ञात्वा ययाखिलमसारमसारमेव।
भूतेन्द्रियादिकमपारममुक्तिमूलम्।

विश्वास-प्रस्तुतिः

मायान्तरेयमचलां तव विश्वरूप।
सम्मोहितं सकलमेव जगद्ययैतत् ॥१०६॥

मूलम्

मायान्तरेयमचलां तव विश्वरूप।
सम्मोहितं सकलमेव जगद्ययैतत् ॥१०६॥

ब्रह्मेन्द्ररुद्रमरुदश्विदिवाकराद्या।
ज्ञातुं न यं परमगुह्यतमं समर्थाः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

न त्वामलं स्तुतिपथेष्वहमीशितारं।
स्तोष्यामि मोहकलुषाल्पमतिर्मनुष्यः ॥१०७॥

मूलम्

यस्मादिदं भवति यत्र जगत्तथेदं।
यस्मिंल्लयं व्रजति यश्च जगत्स्वरूपः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

तं सर्गसंस्थितिविनाशनिमित्तभूतं।
स्तोतुं भवन्तमलमीश न कश्चिदस्ति ॥१०८॥

मूलम्

तं सर्गसंस्थितिविनाशनिमित्तभूतं।
स्तोतुं भवन्तमलमीश न कश्चिदस्ति ॥१०८॥

मूढोऽयमल्पमतिरल्पसुचेष्टितोऽयं।
क्लिष्टं मनोऽस्य विषयैर्न मयि प्रसङ्गि।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्थं कृपां कुरु मयि प्रणते किलेश।
त्वां स्तोतुमम्बुजभवोऽपि हि देव नेशः ॥१०९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यस्योदरे सकल एव महीध्रचन्द्रदेवेन्द्ररुद्रमरुदश्विदिवाकराग्निभूम्यम्बुवायुगगनं जगतां समुहां।
स्तोष्यामि तं स्तुतिपदैः कतमैर्भवन्तम् ॥११०॥

मूलम्

यस्याग्निरुद्रकमलोद्भववासवाद्यैः।
स्वांशावतारकरणेषु सदाङ्घ्रियुग्मम्।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अभ्यर्च्यते वद हरे स कथं मयाद्य।
सम्पूजितः परमुपैष्यसि तोषमीश ॥१११॥

मूलम्

अभ्यर्च्यते वद हरे स कथं मयाद्य।
सम्पूजितः परमुपैष्यसि तोषमीश ॥१११॥

न स्तोतुमच्युत भवन्तमहं समर्थो।
नैवार्चनैरलमहं तव देव योग्यः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

चित्तं च न त्वयि समाहितमीश दोषैर्।
आक्षिप्यते कथय किं नु करोमि पापः ॥११२॥

मूलम्

चित्तं च न त्वयि समाहितमीश दोषैर्।
आक्षिप्यते कथय किं नु करोमि पापः ॥११२॥

तत्त्वं प्रसीद भगवन्कुरु मय्यनाथे।
विष्णो कृपां परमकारुणिकः किल त्वम्।

विश्वास-प्रस्तुतिः

संसारसागरनिमग्नमनन्त दीनम्।
उद्धर्तुमर्हसि हरे पुरुषोत्तमोऽसि ॥११३॥

मूलम्

संसारसागरनिमग्नमनन्त दीनम्।
उद्धर्तुमर्हसि हरे पुरुषोत्तमोऽसि ॥११३॥

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्थं तेन नरव्याघ्र स्तुतो भक्तिमता ततः।
संसारबन्धभीतेन कृष्णः प्रत्यक्षतां ययौ ॥११४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स तं प्रत्यक्षमीशानमनन्तमपराजितम्।
देवदेवमुवाचेदमनादिनिधनं हरिम् ॥११५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शिरसा धरणीं गत्वा यतवाक्कायमानसः।
परापरेश्वरं विष्णुं जिष्णुमाद्यमनोपमम् ॥११६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दिव्याक्षरपदानन्त प्रसन्नो भगवान्यदि।
तद्देव देहि दीनाय मह्यमेकमिमं वरम् ॥११७॥

मूलम्

देवदेव उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

वरं वरय मत्तस्त्वं यत्ते मनसि वर्तते।
वरार्थिनां द्विजश्रेष्ठ नाफलं मम दर्शनम् ॥११८॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

जन्मसम्पच्चिता देव पापसम्पन्ममाखिला।
प्रयातु नाशमीशेश त्वत्प्रसादादधोक्षज ॥११९॥

मूलम्

देवदेव उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

भक्तिभावपरेणाद्य मन्मयेन द्विजोत्तम।
यः स्तुतोऽस्मि क्षयं पापं तेनैवाखिलमागतम् ॥१२०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अस्मत्तो वरयेहाद्य द्विजवर्यापरं वरम्।
मयि भक्तिमतामत्र लोके किञ्चिन्न दुर्लभम् ॥१२१॥

मूलम्

ब्राह्मण उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

धन्योऽस्मि सर्वनाथेन यत्कृतो मय्यनुग्रहः।
तदेकमेव त्वत्तोऽहं वरमिच्छामि केशव ॥१२२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

निर्धूतसर्वपापेभ्यो नाथ पुण्यक्षयान्मम।
त्वत्परस्यास्तु गोविन्द मा पुनर्देहसम्भवः ॥१२३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यदक्षरं यदचलं व्यापि सूक्ष्मं च यत्परम्।
विशेषाइरविशेषं च गच्छेयं तत्पदं तव ॥१२४॥

मूलम्

शौनक उवाच।

विश्वास-प्रस्तुतिः

एवं भविष्यतीत्युक्त्वा प्रसादसुमुखस्ततः।
भूपाल तं द्विजश्रेष्ठं गतोऽन्तर्धानमीश्वरः ॥१२५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्प्रसादाद्द्विजः सोऽपि तन्मयस्तद्व्यपाश्रयः।
प्रक्षीणकर्मबन्धस्तु प्रयातः परमं पदम् ॥१२६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एवमक्षीणपापोऽपि जगतामीश्वरेश्वरम्।
व्यपाश्रितो हरिं याति पापमुक्तः परं पदम् ॥१२७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एतत्त्वया नाव्रतिने न चाशुश्रूषवे परम्।
आख्येयं राजशार्दूल यश्च नार्चयते हरिम् ॥१२८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विष्णुभक्ताय दान्ताय व्रतिने पुण्यशीलिने।
कथनीयमिदं भूप रहस्यं परमं हरेः ॥१२९॥

मूलम्

इति विष्णुधर्मेषु क्षत्रबन्धूपाख्याने कारुण्यस्तवः।