०२९

सुरूपता मनुष्याणां स्त्रीणां च द्विजसत्तम।
कर्मणा जायते येन तन्ममाख्यातुमर्हसि ॥१॥

सुरूपता मनुष्याणां स्त्रीणां च द्विजसत्तम।
कर्मणा जायते येन तन्ममाख्यातुमर्हसि ॥१॥

सुरूपाणां सुगात्राणां सुवेषाणां तथा मुने।
न्यूनं तथाधिकं वापि किञ्चिदङ्गं प्रजायते ॥२॥

सुरूपाणां सुगात्राणां सुवेषाणां तथा मुने।
न्यूनं तथाधिकं वापि किञ्चिदङ्गं प्रजायते ॥२॥

समस्तैः शोभनैरङ्गैर्नराः केचित्तथा द्विज।
काणाः कुब्जाश्च जायन्ते त्रुटितश्रवणास्तथा ॥३॥

समस्तैः शोभनैरङ्गैर्नराः केचित्तथा द्विज।
काणाः कुब्जाश्च जायन्ते त्रुटितश्रवणास्तथा ॥३॥

नराणां योषितां चैव समस्ताङ्ग्सुरूपता।
कर्मणा येन भवति तत्सर्वं कथयाअल ॥४॥

नराणां योषितां चैव समस्ताङ्ग्सुरूपता।
कर्मणा येन भवति तत्सर्वं कथयाअल ॥४॥

लावण्यगतिवाक्यानि सति रूपे महामते।
प्रयान्ति चारुतां रूपं तेनोक्तः परमो गुणः ॥५॥

लावण्यगतिवाक्यानि सति रूपे महामते।
प्रयान्ति चारुतां रूपं तेनोक्तः परमो गुणः ॥५॥

वाक्यलावण्यसंस्कारविलासललिता गतिः।
विडम्बना कुरूपाणां स्त्रीपुंसामभिजायते ॥६॥

वाक्यलावण्यसंस्कारविलासललिता गतिः।
विडम्बना कुरूपाणां स्त्रीपुंसामभिजायते ॥६॥

रूपकारणभूताय यतेत मतिमांस्ततः।
कर्मणा तन्ममाचक्ष्व कर्म यच्चारुरूपदम् ॥७॥

रूपकारणभूताय यतेत मतिमांस्ततः।
कर्मणा तन्ममाचक्ष्व कर्म यच्चारुरूपदम् ॥७॥

सम्यक् पृष्टं त्वया हीदमुपवासाश्रितं द्विज।
कथयामि यथा प्रोक्तं वसिष्ठेन महात्मना ॥८॥

सम्यक् पृष्टं त्वया हीदमुपवासाश्रितं द्विज।
कथयामि यथा प्रोक्तं वसिष्ठेन महात्मना ॥८॥

वसिष्ठमृषिमासीनं सप्तर्षिप्रवरं पतिम्।
पप्रच्छारुन्धती प्रश्नं यदेतद्भवता वयम् ॥९॥

वसिष्ठमृषिमासीनं सप्तर्षिप्रवरं पतिम्।
पप्रच्छारुन्धती प्रश्नं यदेतद्भवता वयम् ॥९॥

तस्याः स परिपृच्छन्त्या जगाद मुनिसत्तमः।
यत्तच्छृणुष्व धर्मज्ञ ममेह वदतोऽखिलम् ॥१०॥

तस्याः स परिपृच्छन्त्या जगाद मुनिसत्तमः।
यत्तच्छृणुष्व धर्मज्ञ ममेह वदतोऽखिलम् ॥१०॥

श्रूयतां मम यत्पृष्टस्त्वयाहं ब्रह्मवादिनि।
सुरूपता नृणां येन योषितां चोपजायते ॥११॥

श्रूयतां मम यत्पृष्टस्त्वयाहं ब्रह्मवादिनि।
सुरूपता नृणां येन योषितां चोपजायते ॥११॥

अनभ्यर्च्य यथान्यायमनाराध्य च केशवम्।
रूपादिका गुणाः केन प्राप्यन्तेऽन्येन कर्मणा ॥१२॥

अनभ्यर्च्य यथान्यायमनाराध्य च केशवम्।
रूपादिका गुणाः केन प्राप्यन्तेऽन्येन कर्मणा ॥१२॥

तस्मादाराधनीयो वै विष्णुरेव यशस्विनि।
परत्र प्राप्तुकामेन रूपसम्पत्सुतादिकम् ॥१३॥

तस्मादाराधनीयो वै विष्णुरेव यशस्विनि।
परत्र प्राप्तुकामेन रूपसम्पत्सुतादिकम् ॥१३॥

यस्तु वाञ्छति धर्मज्ञे रूपं सर्वाङ्गशोभनम्।
नक्षत्रपुरुषस्तेन सम्पूज्यः पुरुषोत्तमः ॥१४॥

यस्तु वाञ्छति धर्मज्ञे रूपं सर्वाङ्गशोभनम्।
नक्षत्रपुरुषस्तेन सम्पूज्यः पुरुषोत्तमः ॥१४॥

नक्षत्राङ्गं यथाहारः समुपोष्यति यो हरिम्।
सुरूपैरखिलाङ्गैश्च रूपवानभिजायते ॥१५॥

नक्षत्राङ्गं यथाहारः समुपोष्यति यो हरिम्।
सुरूपैरखिलाङ्गैश्च रूपवानभिजायते ॥१५॥

योषिता च परं रूपमिच्छन्त्या जगतः पतिः।
स एवाराधनीयोऽत्र नक्षत्राङ्गो जनार्दनः ॥१६॥

योषिता च परं रूपमिच्छन्त्या जगतः पतिः।
स एवाराधनीयोऽत्र नक्षत्राङ्गो जनार्दनः ॥१६॥

नक्षत्ररूपी भगवान्पूज्यते पुरुषोत्तमः।
मुने येन विधानेन तन्ममाख्यातुमर्हसि ॥१७॥

नक्षत्ररूपी भगवान्पूज्यते पुरुषोत्तमः।
मुने येन विधानेन तन्ममाख्यातुमर्हसि ॥१७॥

चैत्रमासं समारभ्य विष्णोः पादादिपूजनम्।
यथा कुर्वीत रूपार्थी तन्निशामय तत्त्वतः ॥१८॥

चैत्रमासं समारभ्य विष्णोः पादादिपूजनम्।
यथा कुर्वीत रूपार्थी तन्निशामय तत्त्वतः ॥१८॥

नक्षत्रमेकमेकं वै स्नातः सम्यगुपोषितः।
नक्षत्रपुरुषस्याङ्गं पूजयेत्साध्वी चक्रिणः ॥१९॥

नक्षत्रमेकमेकं वै स्नातः सम्यगुपोषितः।
नक्षत्रपुरुषस्याङ्गं पूजयेत्साध्वी चक्रिणः ॥१९॥

मूले पादौ तथा जङ्घे रोहिणीष्वर्चयेच्छुभे।
जानुनी चाश्विनीयोग आषाढे चोरुसञ्ज्ञिते ॥२०॥

मूले पादौ तथा जङ्घे रोहिणीष्वर्चयेच्छुभे।
जानुनी चाश्विनीयोग आषाढे चोरुसञ्ज्ञिते ॥२०॥

फाल्गुनीद्वितये गुह्यं कृत्तिकासु तथा कटिम्।
पार्श्वे भद्रपदायुग्मे द्वे कुक्षी रेवतीषु च ॥२१॥

फाल्गुनीद्वितये गुह्यं कृत्तिकासु तथा कटिम्।
पार्श्वे भद्रपदायुग्मे द्वे कुक्षी रेवतीषु च ॥२१॥

अनुराध उरः पृष्ठं श्रविष्ठास्वभिपूजयेत्।
भुजयुग्मं विशाखासु हस्ते चैव करद्वयम् ॥२२॥

अनुराध उरः पृष्ठं श्रविष्ठास्वभिपूजयेत्।
भुजयुग्मं विशाखासु हस्ते चैव करद्वयम् ॥२२॥

पुनर्वसावङ्गुलींश्च आश्लेषासु तथा नखान्।
ज्येष्ठायां पूजयेद्ग्रीवं श्रवणे श्रवणे तथा ॥२३॥

पुनर्वसावङ्गुलींश्च आश्लेषासु तथा नखान्।
ज्येष्ठायां पूजयेद्ग्रीवं श्रवणे श्रवणे तथा ॥२३॥

पुष्ये मुखं तथा स्वातौ दशनानभिपूजयेत्।
हन्वौ शतभिषायोगे मघायोगे च नासिकाम् ॥२४॥

पुष्ये मुखं तथा स्वातौ दशनानभिपूजयेत्।
हन्वौ शतभिषायोगे मघायोगे च नासिकाम् ॥२४॥

चित्रायोगे ललाटं च भरण्यां च तथा शिरः।
सम्पूजनीया विद्वद्भिश्चाद्रासु च शिरोरुहाः ॥२५॥

चित्रायोगे ललाटं च भरण्यां च तथा शिरः।
सम्पूजनीया विद्वद्भिश्चाद्रासु च शिरोरुहाः ॥२५॥

नक्षत्रयोगेष्वेतेषु पूजितो जगतः पतिः।
नक्षत्रपुरुषाख्योऽयं यथावत्पुरुषोत्तमः ॥२६॥

नक्षत्रयोगेष्वेतेषु पूजितो जगतः पतिः।
नक्षत्रपुरुषाख्योऽयं यथावत्पुरुषोत्तमः ॥२६॥

पापापहारं कुरुते सम्यच्छ्रद्धावतां सताम्।
अङ्गोपाङ्गानि चैवास्य पापादीनि यशस्विनि ॥२७॥

पापापहारं कुरुते सम्यच्छ्रद्धावतां सताम्।
अङ्गोपाङ्गानि चैवास्य पापादीनि यशस्विनि ॥२७॥

सुरूपान्यभिजायन्ते सप्त जन्मान्तराणि वै।
सर्वाणि चैव भद्राणि शरीरारोग्यमुत्तमम् ॥२८॥

सुरूपान्यभिजायन्ते सप्त जन्मान्तराणि वै।
सर्वाणि चैव भद्राणि शरीरारोग्यमुत्तमम् ॥२८॥

सन्ततिं मनसः प्रीतिं रूपं चातीवशोभनम्।
वाङ्माधूर्यं तथा कान्तिं यच्चान्यदभिवाञ्छितम् ॥२९॥

सन्ततिं मनसः प्रीतिं रूपं चातीवशोभनम्।
वाङ्माधूर्यं तथा कान्तिं यच्चान्यदभिवाञ्छितम् ॥२९॥

ददाति नक्षत्रपुमान्पूजितश्च जनार्दनः।
उपोष्य सम्यगेतेषु क्रमेण र्क्षेषु शोभने ॥३०॥

ददाति नक्षत्रपुमान्पूजितश्च जनार्दनः।
उपोष्य सम्यगेतेषु क्रमेण र्क्षेषु शोभने ॥३०॥

एकपुरुष महापुरुष ऋक्षपुरुष नमोऽस्तु ते।
प्रतिनक्षत्रयोगे च भोजनीया द्विजोत्तमाः ॥३१॥

एकपुरुष महापुरुष ऋक्षपुरुष नमोऽस्तु ते।
प्रतिनक्षत्रयोगे च भोजनीया द्विजोत्तमाः ॥३१॥

नक्षत्रज्ञाय विप्राय दद्याद्दानं च शक्तितः।
पारिते च पुनर्दद्यात्स्त्रीपूंसां चारुहासिनि ॥३२॥

नक्षत्रज्ञाय विप्राय दद्याद्दानं च शक्तितः।
पारिते च पुनर्दद्यात्स्त्रीपूंसां चारुहासिनि ॥३२॥

छत्त्रोपानद्युगं चैव सप्तधान्यं सकाञ्चनम्।
घृतपात्रं च धर्मज्ञे यच्चान्यदतिवल्लभम् ॥३३॥

छत्त्रोपानद्युगं चैव सप्तधान्यं सकाञ्चनम्।
घृतपात्रं च धर्मज्ञे यच्चान्यदतिवल्लभम् ॥३३॥

स्त्री वा साध्वी सदा विष्णोराराधनपरायणा।
अनेनैव विधानेन सम्पूज्यैतदवाप्नुयात् ॥३४॥

स्त्री वा साध्वी सदा विष्णोराराधनपरायणा।
अनेनैव विधानेन सम्पूज्यैतदवाप्नुयात् ॥३४॥