००४

गङ्गाद्वारस्य माहात्म्यं त्वत्प्रसादाच्छ्रुतं मया
प्रयागस्य च माहात्म्यमिदानीं श्रोतुमिष्यसे ॥ १ ॥

गङ्गाद्वारस्य माहात्म्यं त्वत्प्रसादाच्छ्रुतं मया
प्रयागस्य च माहात्म्यमिदानीं श्रोतुमिष्यसे ॥ १ ॥

गङ्गाब्धिसङ्गमस्यापि माहात्म्यं कथ्यतां मुने
न सम्यक्कथितुं कोऽपि शक्नोति त्वदृते क्षितौ ॥ २ ॥

गङ्गाब्धिसङ्गमस्यापि माहात्म्यं कथ्यतां मुने
न सम्यक्कथितुं कोऽपि शक्नोति त्वदृते क्षितौ ॥ २ ॥

व्यास उवाच-
प्रयागस्य फलं वत्स गङ्गाब्धिसङ्गमस्य च
सम्यग्वक्तुं न शक्नोमि सङ्क्षेपाच्छ्रूयतां द्विज ॥ ३ ॥

व्यास उवाच-
प्रयागस्य फलं वत्स गङ्गाब्धिसङ्गमस्य च
सम्यग्वक्तुं न शक्नोमि सङ्क्षेपाच्छ्रूयतां द्विज ॥ ३ ॥

कोटिब्रह्माण्डमध्येषु यानि तीर्थानि वै मुने
प्रयान्ति तानि सर्वाणि प्रयागप्रतिमां तु किम् ॥ ४ ॥

कोटिब्रह्माण्डमध्येषु यानि तीर्थानि वै मुने
प्रयान्ति तानि सर्वाणि प्रयागप्रतिमां तु किम् ॥ ४ ॥

गङ्गाया यमुनायाश्च सरस्वत्याश्च सङ्गमे
प्रशंसन्ति सुराः सर्वे ब्रह्मविष्णुशिवादयः ॥ ५ ॥

गङ्गाया यमुनायाश्च सरस्वत्याश्च सङ्गमे
प्रशंसन्ति सुराः सर्वे ब्रह्मविष्णुशिवादयः ॥ ५ ॥

मकरस्थे रवौ माघे स्नानं ये तत्र कुर्वते
तेषामागमनं नास्ति विष्णुलोकात्कदाचन ॥ ६ ॥

मकरस्थे रवौ माघे स्नानं ये तत्र कुर्वते
तेषामागमनं नास्ति विष्णुलोकात्कदाचन ॥ ६ ॥

गवां कोटिसहस्राणि वाजिमेधमुखाध्वराः
मेरुतुल्यसुवर्णानि दानान्यन्यानि च द्विज ॥ ७ ॥

गवां कोटिसहस्राणि वाजिमेधमुखाध्वराः
मेरुतुल्यसुवर्णानि दानान्यन्यानि च द्विज ॥ ७ ॥

कुरुक्षेत्रे पुष्करे च प्रभासे च गयासु च
हुत्वा दत्वा च विप्रेभ्यो यत्फलं प्राप्यते बुधैः ॥ ८ ॥

कुरुक्षेत्रे पुष्करे च प्रभासे च गयासु च
हुत्वा दत्वा च विप्रेभ्यो यत्फलं प्राप्यते बुधैः ॥ ८ ॥

माघे स्नात्वा प्रयागे तु तस्मात्कोटिगुणं भवेत्
तस्मात्समस्ततीर्थानां प्रयागः परमः स्मृतः ॥ ९ ॥

माघे स्नात्वा प्रयागे तु तस्मात्कोटिगुणं भवेत्
तस्मात्समस्ततीर्थानां प्रयागः परमः स्मृतः ॥ ९ ॥

सिंहराशिस्थिते सूर्ये गोदावर्यां द्विजोत्तम
चिरमुग्रतपस्तप्त्वा स्नानदानव्रतादिभिः ॥ १० ॥

सिंहराशिस्थिते सूर्ये गोदावर्यां द्विजोत्तम
चिरमुग्रतपस्तप्त्वा स्नानदानव्रतादिभिः ॥ १० ॥

वेदागमपुराणोक्तं यत्पुण्यमक्षयं भवेत्
माघे स्नात्वा प्रयागे तु तत्पुण्यं नात्र संशयः ॥ ११ ॥

वेदागमपुराणोक्तं यत्पुण्यमक्षयं भवेत्
माघे स्नात्वा प्रयागे तु तत्पुण्यं नात्र संशयः ॥ ११ ॥

फाल्गुने कृष्णपक्षे तु चतुर्दश्यामुपोषितः
काश्यां यत्फलमाप्नोति तन्मे निगदतः शृणु ॥ १२ ॥

फाल्गुने कृष्णपक्षे तु चतुर्दश्यामुपोषितः
काश्यां यत्फलमाप्नोति तन्मे निगदतः शृणु ॥ १२ ॥

कोटिजन्मार्जितैः पापैर्विमुक्तः सर्वरूपधृक्
उद्धृत्य कोटिपुरुषाञ्छिवेन सह मोदते ॥ १३ ॥

कोटिजन्मार्जितैः पापैर्विमुक्तः सर्वरूपधृक्
उद्धृत्य कोटिपुरुषाञ्छिवेन सह मोदते ॥ १३ ॥

माघेमासे प्रयागे तु स्नात्वा सकृदपि द्विजः
कल्पकोटिशतं विष्णुं सम्पूज्यान्यत्र यत्फलम् ॥ १४ ॥

माघेमासे प्रयागे तु स्नात्वा सकृदपि द्विजः
कल्पकोटिशतं विष्णुं सम्पूज्यान्यत्र यत्फलम् ॥ १४ ॥

एकाहमपि सम्पूज्य मकरस्थे दिवाकरे
सत्यं सत्यमहं वच्मि सर्वमेवाक्षयं भवेत् ॥ १५ ॥

एकाहमपि सम्पूज्य मकरस्थे दिवाकरे
सत्यं सत्यमहं वच्मि सर्वमेवाक्षयं भवेत् ॥ १५ ॥

यावद्दिनं माघमासे तत्र तिष्ठति मानवः
तावत्कल्पशतं विप्र मोदते विष्णुना सह ॥ १६ ॥

यावद्दिनं माघमासे तत्र तिष्ठति मानवः
तावत्कल्पशतं विप्र मोदते विष्णुना सह ॥ १६ ॥

गङ्गायमुनयोस्तोये स्नानं येन कृतं सकृत्
सद्यस्तद्दर्शनात्पापैर्मुच्यते सर्वपातकैः ॥ १७ ॥

गङ्गायमुनयोस्तोये स्नानं येन कृतं सकृत्
सद्यस्तद्दर्शनात्पापैर्मुच्यते सर्वपातकैः ॥ १७ ॥

तर्तुं यदीच्छन्ति जनाः संसाराब्धिं सुदुस्तरम्
गङ्गायमुनयोः स्नात्वा भक्त्या पश्यन्तु माधवम् ॥ १८ ॥

तर्तुं यदीच्छन्ति जनाः संसाराब्धिं सुदुस्तरम्
गङ्गायमुनयोः स्नात्वा भक्त्या पश्यन्तु माधवम् ॥ १८ ॥

यजन्ति मानवास्तत्र यद्यदिष्ट्वा कलेवरम्
सद्यो लभन्ते विप्रर्षे तत्तदेव न संशयः ॥ १९ ॥

यजन्ति मानवास्तत्र यद्यदिष्ट्वा कलेवरम्
सद्यो लभन्ते विप्रर्षे तत्तदेव न संशयः ॥ १९ ॥

इतिहासमिहैवाहं कथयामि निशामय
यच्छ्रुत्वा सर्वपापेभ्यो मुक्तो भवति मानवः ॥ २० ॥

इतिहासमिहैवाहं कथयामि निशामय
यच्छ्रुत्वा सर्वपापेभ्यो मुक्तो भवति मानवः ॥ २० ॥

प्रणिधिर्नाम तत्रासीद्वैश्य एको महाधनी
देवतातिथिपूजासु विप्रभक्त्येकतत्परः ॥ २१ ॥

प्रणिधिर्नाम तत्रासीद्वैश्य एको महाधनी
देवतातिथिपूजासु विप्रभक्त्येकतत्परः ॥ २१ ॥

तस्य पद्मावती नाम धर्मपत्नी पतिव्रता
चार्वङ्गी शीलयुक्ता च कुलजा प्रियवादिनी ॥ २२ ॥

तस्य पद्मावती नाम धर्मपत्नी पतिव्रता
चार्वङ्गी शीलयुक्ता च कुलजा प्रियवादिनी ॥ २२ ॥

स्त्रीणां योग्या गुणा ये ये सृष्टाः श्रीपरमेष्ठिना
तच्छरीरे गुणास्ते ते निवसन्ति द्विजोत्तम ॥ २३ ॥

स्त्रीणां योग्या गुणा ये ये सृष्टाः श्रीपरमेष्ठिना
तच्छरीरे गुणास्ते ते निवसन्ति द्विजोत्तम ॥ २३ ॥

अथासौप्रणिधिर्वैश्यः समादायधनं बहु
वाणिज्यार्थे गतो विप्र शुभे लग्ने शुभे तिथौ ॥ २४ ॥

अथासौप्रणिधिर्वैश्यः समादायधनं बहु
वाणिज्यार्थे गतो विप्र शुभे लग्ने शुभे तिथौ ॥ २४ ॥

धनाद्धर्मः प्रभवति धनाच्च विपुलं यशः
धनात्कुलमवाप्नोति भवेत्किं वा धनादृते ॥ २५ ॥

धनाद्धर्मः प्रभवति धनाच्च विपुलं यशः
धनात्कुलमवाप्नोति भवेत्किं वा धनादृते ॥ २५ ॥

धनहीनं जनं दृष्ट्वा सखापि वा पलायते
मेघःशरद्यम्बुहीनः खण्डं खण्डं नयेन्महत् ॥ २६ ॥

धनहीनं जनं दृष्ट्वा सखापि वा पलायते
मेघःशरद्यम्बुहीनः खण्डं खण्डं नयेन्महत् ॥ २६ ॥

खादितुं प्राप्यते यावत्तावदेव हि बान्धवाः
धनं यस्य कुलं तस्य बुद्धिस्तस्य स पण्डितः ॥ २७ ॥

खादितुं प्राप्यते यावत्तावदेव हि बान्धवाः
धनं यस्य कुलं तस्य बुद्धिस्तस्य स पण्डितः ॥ २७ ॥

अर्थैर्विहीनः पुरुषो जीवन्नपि मृतोपमः
धर्मार्थविद्यार्जनतो मतिर्यस्य नि वर्तते ॥ २८ ॥

अर्थैर्विहीनः पुरुषो जीवन्नपि मृतोपमः
धर्मार्थविद्यार्जनतो मतिर्यस्य नि वर्तते ॥ २८ ॥

ज्ञेयः स मूर्खः सुतरामधिकस्याधिकं फलम्
कर्त्तव्यः सततं धर्मश्चार्जितव्यं सदाधनम् ॥ २९ ॥

ज्ञेयः स मूर्खः सुतरामधिकस्याधिकं फलम्
कर्त्तव्यः सततं धर्मश्चार्जितव्यं सदाधनम् ॥ २९ ॥

शिक्षितव्या सदा विद्या पुम्भिरेव विचक्षणैः
दानाद्धनं च विद्या च वर्द्धते प्रतिवासरम् ॥ ३० ॥

शिक्षितव्या सदा विद्या पुम्भिरेव विचक्षणैः
दानाद्धनं च विद्या च वर्द्धते प्रतिवासरम् ॥ ३० ॥

धर्मस्तु वर्द्धते नैव रक्षतेन विना नृणाम्
काष्ठं तृणं तुषं वापि सम्प्राप्य न परित्यजेत् ॥ ३१ ॥

धर्मस्तु वर्द्धते नैव रक्षतेन विना नृणाम्
काष्ठं तृणं तुषं वापि सम्प्राप्य न परित्यजेत् ॥ ३१ ॥

पुमान्सञ्चयशीलोऽपि कदाचिन्नावसीदति
ततोऽसौ प्रणिधिर्वैश्यो नियोज्य स्त्रियमालये ॥ ३२ ॥

पुमान्सञ्चयशीलोऽपि कदाचिन्नावसीदति
ततोऽसौ प्रणिधिर्वैश्यो नियोज्य स्त्रियमालये ॥ ३२ ॥

गृहव्यापारनिष्णातो वाणिज्येन जगाम ह
अथैकदा तस्य पत्नी गृहीत्वोद्वर्तनादिकम् ॥ ३३ ॥

गृहव्यापारनिष्णातो वाणिज्येन जगाम ह
अथैकदा तस्य पत्नी गृहीत्वोद्वर्तनादिकम् ॥ ३३ ॥

सखीभिः सह विप्रर्षे जगाम स्नानहेतवे
ततो धनुर्ध्वजो नाम स्वयं च पातकाश्रयः ॥ ३४ ॥

सखीभिः सह विप्रर्षे जगाम स्नानहेतवे
ततो धनुर्ध्वजो नाम स्वयं च पातकाश्रयः ॥ ३४ ॥

निजेच्छया प्रकुर्वन्तीं स्नानकर्म ददर्श ताम्
विकसत्स्वर्णपुष्पाढ्यां प्रफुल्लकमलाननाम् ॥ ३५ ॥

निजेच्छया प्रकुर्वन्तीं स्नानकर्म ददर्श ताम्
विकसत्स्वर्णपुष्पाढ्यां प्रफुल्लकमलाननाम् ॥ ३५ ॥

मृगशावदृशं चारु पीनोन्नतपयोधराम्
तां वैश्यपत्नीमालोक्य श्वपचोऽसौ स्मरातुरः ॥ ३६ ॥

मृगशावदृशं चारु पीनोन्नतपयोधराम्
तां वैश्यपत्नीमालोक्य श्वपचोऽसौ स्मरातुरः ॥ ३६ ॥

उवाच प्रहसन्वाणीं निजमूर्तिमचिन्तयन्
धनुर्ध्वज उवाच-
कासि कल्याणि सुश्रोणि चारुहासिनि सुन्दरि ॥ ३७ ॥

उवाच प्रहसन्वाणीं निजमूर्तिमचिन्तयन्
धनुर्ध्वज उवाच-
कासि कल्याणि सुश्रोणि चारुहासिनि सुन्दरि ॥ ३७ ॥

मनो हरसि मे कस्मात्सुयौवनरसैः प्रिये
विशालजघने तन्वि मया गुणवता सह ॥ ३८ ॥

मनो हरसि मे कस्मात्सुयौवनरसैः प्रिये
विशालजघने तन्वि मया गुणवता सह ॥ ३८ ॥

गुणवत्या त्वया सर्वं सुखमत्यनुभूयताम्
धनुर्ध्वजवचः श्रुत्वा तस्याः सख्यस्ततो द्विज ॥ ३९ ॥

गुणवत्या त्वया सर्वं सुखमत्यनुभूयताम्
धनुर्ध्वजवचः श्रुत्वा तस्याः सख्यस्ततो द्विज ॥ ३९ ॥

ऊचुर्वाक्यं तथा क्रुद्धाः सन्दष्टदशनच्छदाः
सख्य ऊचुः-
अरे मूढ दुराचार दुराचारकुलोद्भव ॥ ४० ॥

ऊचुर्वाक्यं तथा क्रुद्धाः सन्दष्टदशनच्छदाः
सख्य ऊचुः-
अरे मूढ दुराचार दुराचारकुलोद्भव ॥ ४० ॥

पादनिष्प्रेक्षणमपि नैतस्यास्ते प्रदीयते
इयं पतिव्रता नारी धर्मकर्मपरायणा ॥ ४१ ॥

पादनिष्प्रेक्षणमपि नैतस्यास्ते प्रदीयते
इयं पतिव्रता नारी धर्मकर्मपरायणा ॥ ४१ ॥

आत्मानं सुखमिच्छद्भिः पापदृष्ट्या न दृश्यते
परस्त्रीमुखसौन्दर्यं परद्रव्यं च सर्वदा ॥ ४२ ॥

आत्मानं सुखमिच्छद्भिः पापदृष्ट्या न दृश्यते
परस्त्रीमुखसौन्दर्यं परद्रव्यं च सर्वदा ॥ ४२ ॥

दृष्ट्वा कामाग्निसङ्खिन्ना दह्यन्ते मूढमानसाः
याहि पापमते दूरं मा वदोक्तिं सुदुःसहाम् ॥ ४३ ॥

दृष्ट्वा कामाग्निसङ्खिन्ना दह्यन्ते मूढमानसाः
याहि पापमते दूरं मा वदोक्तिं सुदुःसहाम् ॥ ४३ ॥

वयमेव भवन्तं न स्पृशामश्चरणैरपि
धनुर्ध्वज उवाच-
धिगस्त्वमुं जातिशब्दं सञ्जानन्नखिलं गुणम् ॥ ४४ ॥

वयमेव भवन्तं न स्पृशामश्चरणैरपि
धनुर्ध्वज उवाच-
धिगस्त्वमुं जातिशब्दं सञ्जानन्नखिलं गुणम् ॥ ४४ ॥

सम्भावितो न युष्माभिः श्वपचत्वे यतोऽधुना
कनकं मदिरापूर्णं कलशाभ्यन्तरस्थितम् ॥ ४५ ॥

सम्भावितो न युष्माभिः श्वपचत्वे यतोऽधुना
कनकं मदिरापूर्णं कलशाभ्यन्तरस्थितम् ॥ ४५ ॥

सम्प्राप्य को न गृह्णाति तद्गुणग्रामवित्पुमान्
अतोऽहं युवतीमेनां यथा प्राप्नोमि साम्प्रतम् ॥ ४६ ॥

सम्प्राप्य को न गृह्णाति तद्गुणग्रामवित्पुमान्
अतोऽहं युवतीमेनां यथा प्राप्नोमि साम्प्रतम् ॥ ४६ ॥

तथा कुरुत हे सख्यः शरणं भो गतोस्मि यत्
इति ब्रुवन्तं तं मूढं भूयोभूयो द्विजोत्तम ॥ ४७ ॥

तथा कुरुत हे सख्यः शरणं भो गतोस्मि यत्
इति ब्रुवन्तं तं मूढं भूयोभूयो द्विजोत्तम ॥ ४७ ॥

ऊचुर्वाक्यमिदं तास्तु जातात्यन्तकुतूहलाः
सख्य ऊचुः-
यद्येतां रमणीं नूनमिच्छसि त्वं सुदुर्मते ॥ ४८ ॥

ऊचुर्वाक्यमिदं तास्तु जातात्यन्तकुतूहलाः
सख्य ऊचुः-
यद्येतां रमणीं नूनमिच्छसि त्वं सुदुर्मते ॥ ४८ ॥

गङ्गायमुनयोः शीघ्रं शरीरं सङ्गमे त्यज
मिथःकृतमुखालोका हसन्त्यस्तास्ततो द्विज ॥ ४९ ॥

गङ्गायमुनयोः शीघ्रं शरीरं सङ्गमे त्यज
मिथःकृतमुखालोका हसन्त्यस्तास्ततो द्विज ॥ ४९ ॥

तां साधुपत्नीमादाय ययुर्निजगृहान्तरम्
ततोऽसौ श्वपचो मोहाद्ब्रह्महत्यासहस्रकृत् ५० 7.4.50
गङ्गायमुनयोस्तोये तामिष्ट्वा पञ्चतां गतः
तत्स्वामिसदृशाकारः समस्तगुणवान्बली ॥ ५१ ॥

तां साधुपत्नीमादाय ययुर्निजगृहान्तरम्
ततोऽसौ श्वपचो मोहाद्ब्रह्महत्यासहस्रकृत् ५० 7.4.50
गङ्गायमुनयोस्तोये तामिष्ट्वा पञ्चतां गतः
तत्स्वामिसदृशाकारः समस्तगुणवान्बली ॥ ५१ ॥

स च एव श्वपाकोऽसौ स्ववृत्तान्तं स्मरन्नभूत्
ततोऽसौ प्रणिधिर्वैश्यस्तस्मिन्नेव दिने शुभे ॥ ५२ ॥

स च एव श्वपाकोऽसौ स्ववृत्तान्तं स्मरन्नभूत्
ततोऽसौ प्रणिधिर्वैश्यस्तस्मिन्नेव दिने शुभे ॥ ५२ ॥

कृत्वा वाणिज्यमायातः स्वकीयं निलयं प्रति
श्वपाकोऽपि ततो विप्रस्तस्या वासं विवेश ह ॥ ५३ ॥

कृत्वा वाणिज्यमायातः स्वकीयं निलयं प्रति
श्वपाकोऽपि ततो विप्रस्तस्या वासं विवेश ह ॥ ५३ ॥

प्रणिधेः सदृशो रूपैर्वयोभिश्च गुणैरपि
एकाकारौ समालोक्य पुरःस्थौ तौ गुणाकरौ ॥ ५४ ॥

प्रणिधेः सदृशो रूपैर्वयोभिश्च गुणैरपि
एकाकारौ समालोक्य पुरःस्थौ तौ गुणाकरौ ॥ ५४ ॥

कस्याहं दयिता को वा मम भर्त्तेत्यचिन्तयत्
ततः सा विस्मिता साध्वी विलोक्य तत्पतिद्वयम् ॥ ५५ ॥

कस्याहं दयिता को वा मम भर्त्तेत्यचिन्तयत्
ततः सा विस्मिता साध्वी विलोक्य तत्पतिद्वयम् ॥ ५५ ॥

तुष्टाव माधवं देवं वचनैः कोमलाक्षरैः ॥ ५६ ॥

तुष्टाव माधवं देवं वचनैः कोमलाक्षरैः ॥ ५६ ॥

पद्मावत्युवाच-
नमामि गोविन्दमनन्तमूर्तिं शक्रादिदेवार्चितपादपद्मम्
योगेश्वरं योगविदां निरीहं योगप्रदं योगिभिरर्चनीयम् ॥ ५७ ॥

पद्मावत्युवाच-
नमामि गोविन्दमनन्तमूर्तिं शक्रादिदेवार्चितपादपद्मम्
योगेश्वरं योगविदां निरीहं योगप्रदं योगिभिरर्चनीयम् ॥ ५७ ॥

नमोऽस्तु ते कैटभमर्द्दनाय नमो मधुध्वंसकराय तुभ्यम्
नमोऽस्तु कंसासुरनाशनाय नमोऽस्तु चाणूरनिपातनाय ॥ ५८ ॥

नमोऽस्तु ते कैटभमर्द्दनाय नमो मधुध्वंसकराय तुभ्यम्
नमोऽस्तु कंसासुरनाशनाय नमोऽस्तु चाणूरनिपातनाय ॥ ५८ ॥

नमोऽस्तु वेदोद्धरणाग्रनित्यं नमोऽस्तु भूम्युद्धरणाय तुभ्यम्
नमोस्तु पृथ्वीधरणक्षमाय नमोस्तु दैत्यान्तकराय तुभ्यम् ॥ ५९ ॥

नमोऽस्तु वेदोद्धरणाग्रनित्यं नमोऽस्तु भूम्युद्धरणाय तुभ्यम्
नमोस्तु पृथ्वीधरणक्षमाय नमोस्तु दैत्यान्तकराय तुभ्यम् ॥ ५९ ॥

गङ्गाम्बुधौ ताङ्घ्रियुगाय तुभ्यं नमोस्तु राजन्यकुलान्तकाय
नमोस्तु ते रावणवंशहन्त्रे अलं च दैत्यान्तकराय तुभ्यम् ॥ ६० ॥

गङ्गाम्बुधौ ताङ्घ्रियुगाय तुभ्यं नमोस्तु राजन्यकुलान्तकाय
नमोस्तु ते रावणवंशहन्त्रे अलं च दैत्यान्तकराय तुभ्यम् ॥ ६० ॥

नमोस्तु ते चाध्वरनिन्दकाय नमोस्तु ते म्लेच्छकुलान्तकाय
नमोऽस्तु ते हृत्कमलासनाय नमोऽस्तु ते सर्वरिपुध्वजाय ॥ ६१ ॥

नमोस्तु ते चाध्वरनिन्दकाय नमोस्तु ते म्लेच्छकुलान्तकाय
नमोऽस्तु ते हृत्कमलासनाय नमोऽस्तु ते सर्वरिपुध्वजाय ॥ ६१ ॥

प्रसीद गोपीजनवल्लभ प्रभो धृतैकहस्ताचलदेवदेव
प्रसीद लक्ष्मीमुखपद्मभृङ्ग प्रसीद विष्णो सततं नमस्ते ॥ ६२ ॥

प्रसीद गोपीजनवल्लभ प्रभो धृतैकहस्ताचलदेवदेव
प्रसीद लक्ष्मीमुखपद्मभृङ्ग प्रसीद विष्णो सततं नमस्ते ॥ ६२ ॥

प्रसीद पद्मेक्षणचक्रपाणे कौमोदकीहस्तगदाधर त्वम्
प्रसीद विष्णो धृतपाञ्चजन्य नमोस्तु ते पद्मधराय नित्यम् ॥ ६३ ॥

प्रसीद पद्मेक्षणचक्रपाणे कौमोदकीहस्तगदाधर त्वम्
प्रसीद विष्णो धृतपाञ्चजन्य नमोस्तु ते पद्मधराय नित्यम् ॥ ६३ ॥

संसारकौतुहलमन्दिरे ते मोहान्धकारे च विवेकदीपे
सम्मोहिता केशव मायया हि त्वदीयया नित्यमहं भ्रमामि ॥ ६४ ॥

संसारकौतुहलमन्दिरे ते मोहान्धकारे च विवेकदीपे
सम्मोहिता केशव मायया हि त्वदीयया नित्यमहं भ्रमामि ॥ ६४ ॥

विरञ्चि सेन्द्रार्कमुखाः सुरेन्द्रा मायां न जानन्ति तवासुरारे
मानुष्यहं किं तव वेद्मि मायां पुरोभ्रमं मे हरसानुकम्पम् ॥ ६५ ॥

विरञ्चि सेन्द्रार्कमुखाः सुरेन्द्रा मायां न जानन्ति तवासुरारे
मानुष्यहं किं तव वेद्मि मायां पुरोभ्रमं मे हरसानुकम्पम् ॥ ६५ ॥

व्यास उवाच-
तस्याः स्तवं समाकर्ण्य भगवान्माधवः प्रभुः
समालोक्य जगन्नाथश्चतुर्वर्गफलप्रदः ॥ ६६ ॥

व्यास उवाच-
तस्याः स्तवं समाकर्ण्य भगवान्माधवः प्रभुः
समालोक्य जगन्नाथश्चतुर्वर्गफलप्रदः ॥ ६६ ॥

आविर्बभूव सहसा सूर्यकोटिसमप्रभः
सा मूर्ध्ना भूमिमालोक्य ववन्दे तत्पदद्वयम् ॥ ६७ ॥

आविर्बभूव सहसा सूर्यकोटिसमप्रभः
सा मूर्ध्ना भूमिमालोक्य ववन्दे तत्पदद्वयम् ॥ ६७ ॥

नमस्ते कमलाकान्त भुक्तिमुक्तिफलप्रद
हर मे ज्ञानहीनायाः स्वकीय मतिविभ्रमम् ॥ ६८ ॥

नमस्ते कमलाकान्त भुक्तिमुक्तिफलप्रद
हर मे ज्ञानहीनायाः स्वकीय मतिविभ्रमम् ॥ ६८ ॥

श्रीभगवानुवाच-
भ्रमं जहीहि चार्वङ्गि द्वावेतौ हि पती तव
एकभावेन सुश्रोणि कुरु सेवां तयोः सदा ॥ ६९ ॥

श्रीभगवानुवाच-
भ्रमं जहीहि चार्वङ्गि द्वावेतौ हि पती तव
एकभावेन सुश्रोणि कुरु सेवां तयोः सदा ॥ ६९ ॥

यश्च ते प्रणिधिः स्वामी मद्भक्तस्तरुणः सुधीः
भोक्तुं सुखफलं साध्वि सोऽभवद्द्विविधः स्वयम् ॥ ७० ॥

यश्च ते प्रणिधिः स्वामी मद्भक्तस्तरुणः सुधीः
भोक्तुं सुखफलं साध्वि सोऽभवद्द्विविधः स्वयम् ॥ ७० ॥

अनन्तरूपिणी लक्ष्मीर्यथा क्रीडे मया सह
तथा त्वमपि सुश्रोणि भुङ्क्ष्व ताभ्यां सुखं सदा ॥ ७१ ॥

अनन्तरूपिणी लक्ष्मीर्यथा क्रीडे मया सह
तथा त्वमपि सुश्रोणि भुङ्क्ष्व ताभ्यां सुखं सदा ॥ ७१ ॥

पद्मावत्युवाच-
एकस्या द्वौ पती देव न प्रशंसन्ति मानवाः
मग्नां लज्जाब्धिकल्लोले मामुद्धर दयामय ॥ ७२ ॥

पद्मावत्युवाच-
एकस्या द्वौ पती देव न प्रशंसन्ति मानवाः
मग्नां लज्जाब्धिकल्लोले मामुद्धर दयामय ॥ ७२ ॥

श्रीभगवानुवाच-
यदापकीर्तितः साध्वि बिभेषि त्वं ध्रुवं भुवि
तदा मत्पुरमागच्छ ताभ्यां सह वरानने ॥ ७३ ॥

श्रीभगवानुवाच-
यदापकीर्तितः साध्वि बिभेषि त्वं ध्रुवं भुवि
तदा मत्पुरमागच्छ ताभ्यां सह वरानने ॥ ७३ ॥

विमानमागतं सद्यस्ततो भगवदाज्ञया
तौ समादाय वैकुण्ठं सा गन्तुमुपचक्रमे ॥ ७४ ॥

विमानमागतं सद्यस्ततो भगवदाज्ञया
तौ समादाय वैकुण्ठं सा गन्तुमुपचक्रमे ॥ ७४ ॥

अथ सा पथिगच्छन्ती भर्तृभ्यां सह जैमिने
ददर्शैकं महात्मानं रथस्थं स्त्रीसमन्वितम् ॥ ७५ ॥

अथ सा पथिगच्छन्ती भर्तृभ्यां सह जैमिने
ददर्शैकं महात्मानं रथस्थं स्त्रीसमन्वितम् ॥ ७५ ॥

धृतं कमलपत्राक्षैरतसीकुसुमप्रभैः
चतुर्भुजैर्दूतगणैरासीनैर्गरुडोपरि ॥ ७६ ॥

धृतं कमलपत्राक्षैरतसीकुसुमप्रभैः
चतुर्भुजैर्दूतगणैरासीनैर्गरुडोपरि ॥ ७६ ॥

विष्णुदूतांस्ततस्तांस्तु विष्णुरूपान्वराङ्गना
कोऽयं रथस्थः पुरुष इति पप्रच्छ सा सती ॥ ७७ ॥

विष्णुदूतांस्ततस्तांस्तु विष्णुरूपान्वराङ्गना
कोऽयं रथस्थः पुरुष इति पप्रच्छ सा सती ॥ ७७ ॥

के वा यूयं महात्मानः पुण्डरीकनिभेक्षणाः
सर्वेपि विष्णुसदृशाः शङ्खचक्रादिपाणयः ॥ ७८ ॥

के वा यूयं महात्मानः पुण्डरीकनिभेक्षणाः
सर्वेपि विष्णुसदृशाः शङ्खचक्रादिपाणयः ॥ ७८ ॥

ततस्ते भगवद्दूता विष्णुतुल्यपराक्रमाः
विहस्योचुर्मुहुः सर्वे परमामोदसंयुताः ॥ ७९ ॥

ततस्ते भगवद्दूता विष्णुतुल्यपराक्रमाः
विहस्योचुर्मुहुः सर्वे परमामोदसंयुताः ॥ ७९ ॥

विष्णुदूता ऊचुः
विष्णुदूता वयं साध्वि पुण्यात्मानमिमञ्जनम्
समादाय पदं याम उदारं लोकमुत्तमम् ॥ ८० ॥

विष्णुदूता ऊचुः
विष्णुदूता वयं साध्वि पुण्यात्मानमिमञ्जनम्
समादाय पदं याम उदारं लोकमुत्तमम् ॥ ८० ॥

पद्मावत्युवाच-
केन पुण्यप्रभावेन गतोऽयमीदृशीं गतिम्
विष्णुदूता महात्मानः कथ्यतामित्यहो मम ॥ ८१ ॥

पद्मावत्युवाच-
केन पुण्यप्रभावेन गतोऽयमीदृशीं गतिम्
विष्णुदूता महात्मानः कथ्यतामित्यहो मम ॥ ८१ ॥

विष्णुदूता ऊचुः -
अयं बृहद्ध्वजो नाम राक्षसो लोकशोककृत्
अरण्यादिनिवासी च महाबलपराक्रमः ॥ ८२ ॥

विष्णुदूता ऊचुः -
अयं बृहद्ध्वजो नाम राक्षसो लोकशोककृत्
अरण्यादिनिवासी च महाबलपराक्रमः ॥ ८२ ॥

परदारपरद्रव्यहारको रिपुकोद्यतः
गोमांसाशी निष्ठुरोक्तिभाषी च देवनिन्दकः ॥ ८३ ॥

परदारपरद्रव्यहारको रिपुकोद्यतः
गोमांसाशी निष्ठुरोक्तिभाषी च देवनिन्दकः ॥ ८३ ॥

यद्यत्पापरतं कर्म तदनेन कृतं सदा
स्वप्नेऽपि न कृतं कर्म शुभं न च पतिव्रते ॥ ८४ ॥

यद्यत्पापरतं कर्म तदनेन कृतं सदा
स्वप्नेऽपि न कृतं कर्म शुभं न च पतिव्रते ॥ ८४ ॥

अयं रथं समारुह्य सततं कामपीडितः
परस्त्रीहरणार्थाय सुश्रोणि नभसि भ्रमन् ॥ ८५ ॥

अयं रथं समारुह्य सततं कामपीडितः
परस्त्रीहरणार्थाय सुश्रोणि नभसि भ्रमन् ॥ ८५ ॥

यां यां सुयौवनां नारीं यत्र यत्रायमीक्षते
बलाच्चालिङ्गितस्तां तु तत्र तत्र स्मरातुरः ॥ ८६ ॥

यां यां सुयौवनां नारीं यत्र यत्रायमीक्षते
बलाच्चालिङ्गितस्तां तु तत्र तत्र स्मरातुरः ॥ ८६ ॥

अथैकदा भीमकेश नाम्नो नरपतेः प्रियाम्
ददर्श क्रीडामध्यस्थां सुन्दरीं नवयौवनाम् ॥ ८७ ॥

अथैकदा भीमकेश नाम्नो नरपतेः प्रियाम्
ददर्श क्रीडामध्यस्थां सुन्दरीं नवयौवनाम् ॥ ८७ ॥

अथासौ तां समालोक्य सुवर्णकुसुमप्रभाम्
इत्युवाच वचः प्रेम्णा का त्वमत्र करोषि किम् ॥ ८८ ॥

अथासौ तां समालोक्य सुवर्णकुसुमप्रभाम्
इत्युवाच वचः प्रेम्णा का त्वमत्र करोषि किम् ॥ ८८ ॥

सैवोवाच ततः कान्ता भीमकेशस्य भूपतेः
अहं सुरतशास्त्रज्ञा केशिनी नाम भूषिता ॥ ८९ ॥

सैवोवाच ततः कान्ता भीमकेशस्य भूपतेः
अहं सुरतशास्त्रज्ञा केशिनी नाम भूषिता ॥ ८९ ॥

अयि सर्वगुणज्ञां मां प्रेमहृष्टां न भूपतिः
स्ववंशजां दोषहीनां पश्यति क्षणमप्यसौ ॥ ९० ॥

अयि सर्वगुणज्ञां मां प्रेमहृष्टां न भूपतिः
स्ववंशजां दोषहीनां पश्यति क्षणमप्यसौ ॥ ९० ॥

स्थीयते नित्यमत्रैव भर्त्राखण्डितचर्चया
मया स्वकर्मशोचन्त्या विरहानलतप्तया ॥ ९१ ॥

स्थीयते नित्यमत्रैव भर्त्राखण्डितचर्चया
मया स्वकर्मशोचन्त्या विरहानलतप्तया ॥ ९१ ॥

कस्त्वं कथमिदं प्राप्तमुद्यानं प्रतिसत्तम
समायातोऽसि तत्सर्वं प्रसन्नो वक्तुमर्हसि ॥ ९२ ॥

कस्त्वं कथमिदं प्राप्तमुद्यानं प्रतिसत्तम
समायातोऽसि तत्सर्वं प्रसन्नो वक्तुमर्हसि ॥ ९२ ॥

अथायमित्याह वचः पूर्णचन्द्र निभानने
मायावी राक्षसोऽहं त्वामालिङ्गितुमिहागतः ॥ ९३ ॥

अथायमित्याह वचः पूर्णचन्द्र निभानने
मायावी राक्षसोऽहं त्वामालिङ्गितुमिहागतः ॥ ९३ ॥

जहीहि रुष्टभर्तारं सर्वदा दोषदर्शिनम्
तन्वि मां भज सर्वं ते दास्यामि सुखमुत्तमम् ॥ ९४ ॥

जहीहि रुष्टभर्तारं सर्वदा दोषदर्शिनम्
तन्वि मां भज सर्वं ते दास्यामि सुखमुत्तमम् ॥ ९४ ॥

ततो विहस्य साध्वीयं राक्षसेन्द्रमिमं मुदा
बबन्ध बाहुलतया विन्यस्य वदने मुखम् ॥ ९५ ॥

ततो विहस्य साध्वीयं राक्षसेन्द्रमिमं मुदा
बबन्ध बाहुलतया विन्यस्य वदने मुखम् ॥ ९५ ॥

स तामालिङ्ग्य युवतीं विवेकोद्वेगविह्वलाम्
अनया सह सुश्रोणि दिव्यमारूढवान्रथम् ॥ ९६ ॥

स तामालिङ्ग्य युवतीं विवेकोद्वेगविह्वलाम्
अनया सह सुश्रोणि दिव्यमारूढवान्रथम् ॥ ९६ ॥

दम्पतीभावमाश्रित्य तौ जातावतिकौतुकम्
वायुवेगरथारूढौ यातौ गगनवर्त्मनि ॥ ९७ ॥

दम्पतीभावमाश्रित्य तौ जातावतिकौतुकम्
वायुवेगरथारूढौ यातौ गगनवर्त्मनि ॥ ९७ ॥

अथैनामयमित्याह पश्यतन्विवरानने
त्वद्भर्तृदेशादायातौ गङ्गासागरसङ्गमे ॥ ९८ ॥

अथैनामयमित्याह पश्यतन्विवरानने
त्वद्भर्तृदेशादायातौ गङ्गासागरसङ्गमे ॥ ९८ ॥

ततो रथस्थनारीयमधिगङ्गाब्धिसङ्गमम्
जगाम पञ्चतां सद्यः सन्दृश्यात्यन्तसाध्वसैः ॥ ९९ ॥

ततो रथस्थनारीयमधिगङ्गाब्धिसङ्गमम्
जगाम पञ्चतां सद्यः सन्दृश्यात्यन्तसाध्वसैः ॥ ९९ ॥