२०४

विष्णुशर्मंस्ततो वैश्यः शरभः सह भार्यया
नीत्वा पूजोपकरणं ययौ श्रीचण्डिकालयम् ॥ १ ॥

विष्णुशर्मंस्ततो वैश्यः शरभः सह भार्यया
नीत्वा पूजोपकरणं ययौ श्रीचण्डिकालयम् ॥ १ ॥

तत्र तौविधिवत्स्नात्वा सुमनो धूपदीपकैः
आनर्चतुर्भक्तियुक्तौ चण्डिकां पुत्रकाम्यया ॥ २ ॥

तत्र तौविधिवत्स्नात्वा सुमनो धूपदीपकैः
आनर्चतुर्भक्तियुक्तौ चण्डिकां पुत्रकाम्यया ॥ २ ॥

श्रद्धया पूजिता ताभ्यां दिनैः सप्तभिरम्बिका
उवाच वाचा प्रत्यक्षं भूत्वा विशदमानसा ॥ ३ ॥

श्रद्धया पूजिता ताभ्यां दिनैः सप्तभिरम्बिका
उवाच वाचा प्रत्यक्षं भूत्वा विशदमानसा ॥ ३ ॥

पार्वत्युवाच-
भो भो वैश्य प्रसन्नास्मि भक्त्या सुदृढया तव
ददामि पुत्रं ते साधो यदर्थे यत्नवानसि ॥ ४ ॥

पार्वत्युवाच-
भो भो वैश्य प्रसन्नास्मि भक्त्या सुदृढया तव
ददामि पुत्रं ते साधो यदर्थे यत्नवानसि ॥ ४ ॥

गच्छ त्वं मा विलम्बस्व वनमैद्रं च खाण्डवम्
तत्र तीर्थं महापुण्यमिन्द्रप्रस्थाख्यमुत्तमम् ॥ ५ ॥

गच्छ त्वं मा विलम्बस्व वनमैद्रं च खाण्डवम्
तत्र तीर्थं महापुण्यमिन्द्रप्रस्थाख्यमुत्तमम् ॥ ५ ॥

निगमोद्बोधकं तत्र तीर्थं निखिलकामदम्
बृहस्पतिकृतं तत्र स्नाहि त्वं सुतवाञ्छया ॥ ६ ॥

निगमोद्बोधकं तत्र तीर्थं निखिलकामदम्
बृहस्पतिकृतं तत्र स्नाहि त्वं सुतवाञ्छया ॥ ६ ॥

भविष्यति सुतस्तात तव स्नानेन तत्र हि
तत्र स्नात्वा मयाप्यङ्ग लब्धः स्कन्दः सुरारिहा ॥ ७ ॥

भविष्यति सुतस्तात तव स्नानेन तत्र हि
तत्र स्नात्वा मयाप्यङ्ग लब्धः स्कन्दः सुरारिहा ॥ ७ ॥

शिवशर्मोवाच-
इत्याकर्ण्य वचो देव्याः पिता मम सहस्त्रिया
अत्राजगाम सत्तीर्थे सस्नौ च सुतवाञ्छया ॥ ८ ॥

शिवशर्मोवाच-
इत्याकर्ण्य वचो देव्याः पिता मम सहस्त्रिया
अत्राजगाम सत्तीर्थे सस्नौ च सुतवाञ्छया ॥ ८ ॥

उपस्करवतीर्धेनूर्द्विजेभ्यः प्रददौ शतम्
देवान्पितॄंश्च सन्तर्प्य यथाविध्यत्र बुद्धिमान् ॥ ९ ॥

उपस्करवतीर्धेनूर्द्विजेभ्यः प्रददौ शतम्
देवान्पितॄंश्च सन्तर्प्य यथाविध्यत्र बुद्धिमान् ॥ ९ ॥

सप्तरात्रमुषित्वा तु दम्पती यतमानसौ
जग्मतुः स्वगृहानिष्टलाभोत्फुल्लमुखाम्बुजौ ॥ १० ॥

सप्तरात्रमुषित्वा तु दम्पती यतमानसौ
जग्मतुः स्वगृहानिष्टलाभोत्फुल्लमुखाम्बुजौ ॥ १० ॥

तस्मिन्नेवाभवद्गर्भो मासि मातुर्ममान्वहम्
व्यतीते नवमे मासि जातोऽहं दशमे शुभे ॥ ११ ॥

तस्मिन्नेवाभवद्गर्भो मासि मातुर्ममान्वहम्
व्यतीते नवमे मासि जातोऽहं दशमे शुभे ॥ ११ ॥

विष्णुशर्मन्यदुक्तं ते पुरावृत्तमिदं मया
दशाब्दद्वयमेवैतच्छ्रुतं सर्वं पितुर्मुखात् ॥ १२ ॥

विष्णुशर्मन्यदुक्तं ते पुरावृत्तमिदं मया
दशाब्दद्वयमेवैतच्छ्रुतं सर्वं पितुर्मुखात् ॥ १२ ॥

एकदा क्षममालोक्य गृहकर्मणि मां पिता
गृहं मामर्पयामास विश्वाद्वैराग्यमाप्नुवन् ॥ १३ ॥

एकदा क्षममालोक्य गृहकर्मणि मां पिता
गृहं मामर्पयामास विश्वाद्वैराग्यमाप्नुवन् ॥ १३ ॥

मां चोवाच स धर्मात्मा गोविन्दासक्तमानसः
विनिन्दन्विषयासक्तिं विष्णुभक्तिं स्तुवन्मुहुः ॥ १४ ॥

मां चोवाच स धर्मात्मा गोविन्दासक्तमानसः
विनिन्दन्विषयासक्तिं विष्णुभक्तिं स्तुवन्मुहुः ॥ १४ ॥

पितोवाच-
सुमते वार्द्धकं प्राप्तं पलिताश्चिकुरा मम
गोविन्दचरणाम्भोजं सेविष्ये साधुसेवितम् ॥ १५ ॥

पितोवाच-
सुमते वार्द्धकं प्राप्तं पलिताश्चिकुरा मम
गोविन्दचरणाम्भोजं सेविष्ये साधुसेवितम् ॥ १५ ॥

तत्सैवया भवेत्स्वच्छं मनो यस्य च सुस्थिरम्
स पुमानात्मसन्तुष्टो न किञ्चिदभिवाञ्छति ॥ १६ ॥

तत्सैवया भवेत्स्वच्छं मनो यस्य च सुस्थिरम्
स पुमानात्मसन्तुष्टो न किञ्चिदभिवाञ्छति ॥ १६ ॥

निष्कामः सुखदुःखाभ्यां भुञ्जन्सुकृतदुष्कृते
प्राकृते तत्समाप्तौ च त्यजन्देहं भवत्यजः ॥ १७ ॥

निष्कामः सुखदुःखाभ्यां भुञ्जन्सुकृतदुष्कृते
प्राकृते तत्समाप्तौ च त्यजन्देहं भवत्यजः ॥ १७ ॥

तां वद्द्रव्यं गुणसुखं यावत्प्राप्तं न चित्सुखम्
तत्प्राप्तौ तद्भवेत्तुच्छं सुधाया इव तक्रकम् ॥ १८ ॥

तां वद्द्रव्यं गुणसुखं यावत्प्राप्तं न चित्सुखम्
तत्प्राप्तौ तद्भवेत्तुच्छं सुधाया इव तक्रकम् ॥ १८ ॥

हरेर्मायाबलवतीयं मोहयति देहिनम्
हितानि तं न जानाति स यथा मदिरामदः ॥ १९ ॥

हरेर्मायाबलवतीयं मोहयति देहिनम्
हितानि तं न जानाति स यथा मदिरामदः ॥ १९ ॥

प्रवृत्तिं च निवृत्तिं च विद्ययाविद्यया च सः
करोति स्वेच्छया काले बाललीलो हि स प्रभुः ॥ २० ॥

प्रवृत्तिं च निवृत्तिं च विद्ययाविद्यया च सः
करोति स्वेच्छया काले बाललीलो हि स प्रभुः ॥ २० ॥

वेदोदितं यदा कर्म क्रियते फलमिच्छता
प्रवृत्तिं सा परा तात तेषामर्पणमीश्वरे ॥ २१ ॥

वेदोदितं यदा कर्म क्रियते फलमिच्छता
प्रवृत्तिं सा परा तात तेषामर्पणमीश्वरे ॥ २१ ॥

यथा निर्दग्धाबीजानि न प्ररोहन्ति यत्नतः
यथा कर्माणि विश्वेशे निःकामेनार्पितानि तु ॥ २२ ॥

यथा निर्दग्धाबीजानि न प्ररोहन्ति यत्नतः
यथा कर्माणि विश्वेशे निःकामेनार्पितानि तु ॥ २२ ॥

कर्मणां च लयो मोक्षः सुखदुःखप्रदायिनाम्
तदुत्पत्तिस्तु बन्धः स्यादित्यसौ शास्त्रनिर्णयः ॥ २३ ॥

कर्मणां च लयो मोक्षः सुखदुःखप्रदायिनाम्
तदुत्पत्तिस्तु बन्धः स्यादित्यसौ शास्त्रनिर्णयः ॥ २३ ॥

अतोऽहं कर्मवेदोक्तं कुर्वन्नाभिलषन्फलम्
पर्यटिष्यामि तीर्थेषु हृदि भक्ति दधद्धरेः ॥ २४ ॥

अतोऽहं कर्मवेदोक्तं कुर्वन्नाभिलषन्फलम्
पर्यटिष्यामि तीर्थेषु हृदि भक्ति दधद्धरेः ॥ २४ ॥

एवं प्रारब्धकर्माणि भुञ्जन्नान्यान्यतर्जयन्
हनिष्यामि जगद्रोगं पीत्वा सत्सङ्गमौषधम् ॥ २५ ॥

एवं प्रारब्धकर्माणि भुञ्जन्नान्यान्यतर्जयन्
हनिष्यामि जगद्रोगं पीत्वा सत्सङ्गमौषधम् ॥ २५ ॥

शिवशर्मोवाच-
एवमाकर्ण्य वचनं तस्याहं पितुरात्मनः
अवदं विष्णुशर्मस्त्वं तन्निशामय तत्वतः ॥ २६ ॥

शिवशर्मोवाच-
एवमाकर्ण्य वचनं तस्याहं पितुरात्मनः
अवदं विष्णुशर्मस्त्वं तन्निशामय तत्वतः ॥ २६ ॥

वैश्यपुत्र उवाच-
अयं जनो दुराराध्यः कथयिष्यति नो यशः
दुष्टकुटुम्बादुद्विज्य निःसृत्य गत इत्ययम् ॥ २७ ॥

वैश्यपुत्र उवाच-
अयं जनो दुराराध्यः कथयिष्यति नो यशः
दुष्टकुटुम्बादुद्विज्य निःसृत्य गत इत्ययम् ॥ २७ ॥

इयं विष्णुपदी तात भुवनत्रयपावनी
स्मृता हरत्यघं दूरात्कस्मादेनां विमुञ्चसि ॥ २८ ॥

इयं विष्णुपदी तात भुवनत्रयपावनी
स्मृता हरत्यघं दूरात्कस्मादेनां विमुञ्चसि ॥ २८ ॥

पापकारी जनस्तात म्रियते मगधे तु यः
सोप्यस्तपापो गङ्गायां स्वर्याति त्यजमाशुभम् ॥ २९ ॥

पापकारी जनस्तात म्रियते मगधे तु यः
सोप्यस्तपापो गङ्गायां स्वर्याति त्यजमाशुभम् ॥ २९ ॥

पुत्राः षष्टिसहस्राणि सगरस्य महात्मनः
कपिलक्रोधनिर्दग्धा गतायत्स्पर्शनाद्दिवम् ॥ ३० ॥

पुत्राः षष्टिसहस्राणि सगरस्य महात्मनः
कपिलक्रोधनिर्दग्धा गतायत्स्पर्शनाद्दिवम् ॥ ३० ॥

तामिमां त्रिदिवश्रेणीं मुक्तेरपि विधायिनीम्
मुमुक्षुसेवितां तात मुक्त्वा मान्यत्र गम्यताम् ॥ ३१ ॥

तामिमां त्रिदिवश्रेणीं मुक्तेरपि विधायिनीम्
मुमुक्षुसेवितां तात मुक्त्वा मान्यत्र गम्यताम् ॥ ३१ ॥

मावजानीहि सामीप्ये गङ्गा त्रिदशमानिताम्
यदिच्छसि महाभाग सेवितैषा प्रदास्यति ॥ ३२ ॥

मावजानीहि सामीप्ये गङ्गा त्रिदशमानिताम्
यदिच्छसि महाभाग सेवितैषा प्रदास्यति ॥ ३२ ॥

तिर्यञ्चोऽपि विना ज्ञानाज्जले चेत्स्युर्गतासवः
भवेयुस्तर्हि ते ब्रह्म सा कथं त्यज्यते त्वया ॥ ३३ ॥

तिर्यञ्चोऽपि विना ज्ञानाज्जले चेत्स्युर्गतासवः
भवेयुस्तर्हि ते ब्रह्म सा कथं त्यज्यते त्वया ॥ ३३ ॥

शिवशर्मोवाच-
निशम्यैतद्वचस्तातस्ततो मम ऋतप्रियः
उवास सदने सर्वविषयेभ्यः पराङ्मुखः ॥ ३४ ॥

शिवशर्मोवाच-
निशम्यैतद्वचस्तातस्ततो मम ऋतप्रियः
उवास सदने सर्वविषयेभ्यः पराङ्मुखः ॥ ३४ ॥

त्रिषु कालेषुं गगायां प्रत्यहं स्नानमाचरन्
पुराणं स्याद्गृहे यत्र तत्र याति स नित्यशः ॥ ३५ ॥

त्रिषु कालेषुं गगायां प्रत्यहं स्नानमाचरन्
पुराणं स्याद्गृहे यत्र तत्र याति स नित्यशः ॥ ३५ ॥

एकदाकर्णयन्धीरो यमुनातीर्थगौरवम्
तत्र शुश्राव माहात्म्यमस्यतीर्थस्य पुत्र सः ॥ ३६ ॥

एकदाकर्णयन्धीरो यमुनातीर्थगौरवम्
तत्र शुश्राव माहात्म्यमस्यतीर्थस्य पुत्र सः ॥ ३६ ॥

अविमुक्त हरिद्वार प्रयागेभ्यश्च पुष्करात्
अयोध्याद्वारिका काञ्ची मथुराभ्यस्तथान्यतः ॥ ३७ ॥

अविमुक्त हरिद्वार प्रयागेभ्यश्च पुष्करात्
अयोध्याद्वारिका काञ्ची मथुराभ्यस्तथान्यतः ॥ ३७ ॥

सर्वतीर्थमयस्यास्य पुण्यं शतगुणाधिकम्
कथितं तेन विदुषा सुतेनाकर्ण्यमत्पिता ॥ ३८ ॥

सर्वतीर्थमयस्यास्य पुण्यं शतगुणाधिकम्
कथितं तेन विदुषा सुतेनाकर्ण्यमत्पिता ॥ ३८ ॥

त्यक्त्वा गृहमगादत्र तीर्थे सर्वैरलक्षितः
आवामिव महाभागो गोविन्दपदसेवकः ॥ ३९ ॥

त्यक्त्वा गृहमगादत्र तीर्थे सर्वैरलक्षितः
आवामिव महाभागो गोविन्दपदसेवकः ॥ ३९ ॥

अत्रागत्य महाभागो मत्पिता मोक्षवाञ्छया
निगमोद्बोधके तीर्थे त्रिकालं स्नानमाचरन् ॥ ४० ॥

अत्रागत्य महाभागो मत्पिता मोक्षवाञ्छया
निगमोद्बोधके तीर्थे त्रिकालं स्नानमाचरन् ॥ ४० ॥

उवास कतिचिन्मासानत्र तीर्थोत्तमे हि सः ॥ ४१ ॥

उवास कतिचिन्मासानत्र तीर्थोत्तमे हि सः ॥ ४१ ॥

कुर्वन्निजक्रियां धीमान्निस्पृहोप्यजवेश्मनि
एकदा सहसा तस्य ज्वरोऽभूदतिदारुणः ॥ ४२ ॥

कुर्वन्निजक्रियां धीमान्निस्पृहोप्यजवेश्मनि
एकदा सहसा तस्य ज्वरोऽभूदतिदारुणः ॥ ४२ ॥

महत्या पीडया तस्य मुमोह गतचेतनः
मुहूर्तं स पिता मुह्यं तदवस्थो व्यतिष्ठित ॥ ४३ ॥

महत्या पीडया तस्य मुमोह गतचेतनः
मुहूर्तं स पिता मुह्यं तदवस्थो व्यतिष्ठित ॥ ४३ ॥

पश्चात्समागतप्राणो विचिन्त्य यदिदं तदा
अहो मे कष्टमापन्नं दूरे पुत्रः स धार्मिकः ॥ ४४ ॥

पश्चात्समागतप्राणो विचिन्त्य यदिदं तदा
अहो मे कष्टमापन्नं दूरे पुत्रः स धार्मिकः ॥ ४४ ॥

यो मां ज्वरवितप्ताङ्गमाश्वासयति बुद्धिमान्
अगम्यागमनं पापं कृतं यन्मे सुदारुणम् ॥ ४५ ॥

यो मां ज्वरवितप्ताङ्गमाश्वासयति बुद्धिमान्
अगम्यागमनं पापं कृतं यन्मे सुदारुणम् ॥ ४५ ॥

प्रायश्चित्तं न तस्यापि कृतं कामे गतिर्भवेत्
आगमिष्यति पुत्रो मे तस्मै दास्यामि वस्विति ॥ ४६ ॥

प्रायश्चित्तं न तस्यापि कृतं कामे गतिर्भवेत्
आगमिष्यति पुत्रो मे तस्मै दास्यामि वस्विति ॥ ४६ ॥

यन्मया गोपितं गेहे न दृष्टं च तदप्यहम्
शिवशर्मोवाच-
इति चिन्तयतस्तस्य पान्थो वर्षेण पीडितः ॥ ४७ ॥

यन्मया गोपितं गेहे न दृष्टं च तदप्यहम्
शिवशर्मोवाच-
इति चिन्तयतस्तस्य पान्थो वर्षेण पीडितः ॥ ४७ ॥

शीतार्तः कम्पितवपुरुटजं प्राविशत्तदा
स तं संविष्टमालोक्य भूयो गत्वा तदन्तिके ॥ ४८ ॥

शीतार्तः कम्पितवपुरुटजं प्राविशत्तदा
स तं संविष्टमालोक्य भूयो गत्वा तदन्तिके ॥ ४८ ॥

मुनिरेष इति ज्ञात्वा ववन्दे शिरसाध्वगः
ऊचे च कस्मात्सुप्तोसि मुने सन्ध्या समागता ॥ ४९ ॥

मुनिरेष इति ज्ञात्वा ववन्दे शिरसाध्वगः
ऊचे च कस्मात्सुप्तोसि मुने सन्ध्या समागता ॥ ४९ ॥

रविरस्तं प्रयात्येष न सुप्तेः काल एष ते
इत्युक्तमात्रे वचसि पथिकेन पिता मम ॥ ५० ॥

रविरस्तं प्रयात्येष न सुप्तेः काल एष ते
इत्युक्तमात्रे वचसि पथिकेन पिता मम ॥ ५० ॥

शरभो ज्वरतप्ताङ्गस्तमाह कथमप्यहो
शरभ उवाच-
श्रूयतां वचनं पान्थ यद्वदामि पुरस्तव ॥ ५१ ॥

शरभो ज्वरतप्ताङ्गस्तमाह कथमप्यहो
शरभ उवाच-
श्रूयतां वचनं पान्थ यद्वदामि पुरस्तव ॥ ५१ ॥

श्रुत्वा मद्भाग्ययातेन त्वया साधो विधीयताम्
वैश्योऽहं शरभो नाम्ना कान्यकुब्जे गृहं मम ॥ ५२ ॥

श्रुत्वा मद्भाग्ययातेन त्वया साधो विधीयताम्
वैश्योऽहं शरभो नाम्ना कान्यकुब्जे गृहं मम ॥ ५२ ॥

अत्रागतो निषिद्धोपि जायामित्रसुतैरहम्
अस्य तीर्थस्य माहात्म्यं श्रुत्वा सूनुमुखेरितम् ॥ ५३ ॥

अत्रागतो निषिद्धोपि जायामित्रसुतैरहम्
अस्य तीर्थस्य माहात्म्यं श्रुत्वा सूनुमुखेरितम् ॥ ५३ ॥

मासास्तु कतिचित्साधो व्यतीता मयि चागते
दिनत्रयमतिक्रान्तं ज्वरितस्य ममाधुना ॥ ५४ ॥

मासास्तु कतिचित्साधो व्यतीता मयि चागते
दिनत्रयमतिक्रान्तं ज्वरितस्य ममाधुना ॥ ५४ ॥

प्राणा मे विगता आसन्नद्यभूयः समागताः
कियानप्यायुषः शेषः साधो मे खलु तिष्ठति ॥ ५५ ॥

प्राणा मे विगता आसन्नद्यभूयः समागताः
कियानप्यायुषः शेषः साधो मे खलु तिष्ठति ॥ ५५ ॥

शमनस्य गृहं दृष्ट्वा यदहं पुनरागतः
भाग्योदयेन केनापि ममात्र त्वं समागतः ॥ ५६ ॥

शमनस्य गृहं दृष्ट्वा यदहं पुनरागतः
भाग्योदयेन केनापि ममात्र त्वं समागतः ॥ ५६ ॥

नय मां मद्गृहं मित्र द्रव्यं बहु ददामि ते
दास्याम्यपि गृहं गत्वा कृपां कुरु कृपानिधे ॥ ५७ ॥

नय मां मद्गृहं मित्र द्रव्यं बहु ददामि ते
दास्याम्यपि गृहं गत्वा कृपां कुरु कृपानिधे ॥ ५७ ॥

इह भूभाग उत्खाय गृह्यतां मामकं धनम्
शिवशर्मोवाच-
इत्याकर्ण्य स दुर्बुद्धिर्ग्राम्यो विषयलम्पटः ॥ ५८ ॥

इह भूभाग उत्खाय गृह्यतां मामकं धनम्
शिवशर्मोवाच-
इत्याकर्ण्य स दुर्बुद्धिर्ग्राम्यो विषयलम्पटः ॥ ५८ ॥

उवाच धनलुब्धस्तं त्वदुक्तं साधयाम्यहम्
इत्युक्त्वा धनमुत्खाय तस्माद्भूभागतस्तदा ॥ ५९ ॥

उवाच धनलुब्धस्तं त्वदुक्तं साधयाम्यहम्
इत्युक्त्वा धनमुत्खाय तस्माद्भूभागतस्तदा ॥ ५९ ॥

अग्रतः स्थापयामास शरभस्याह चाध्वगः
अध्वग उवाच-
धनमेतद्विशान्नाथ तव भूभागतो मया ॥ ६० ॥

अग्रतः स्थापयामास शरभस्याह चाध्वगः
अध्वग उवाच-
धनमेतद्विशान्नाथ तव भूभागतो मया ॥ ६० ॥

निष्कासितं प्रयच्छाशु शिबिकानयनाय मे
यामारोप्य ज्वरार्तं त्वां नयामि तव केतनम् ॥ ६१ ॥

निष्कासितं प्रयच्छाशु शिबिकानयनाय मे
यामारोप्य ज्वरार्तं त्वां नयामि तव केतनम् ॥ ६१ ॥

शिवशर्मोवाच-
इत्युक्तस्तेन स तदा ददौ स्वर्णपलत्रयम्
सोपि नीत्वा पितुर्द्रव्यं ययौ लवणपत्तनम् ॥ ६२ ॥

शिवशर्मोवाच-
इत्युक्तस्तेन स तदा ददौ स्वर्णपलत्रयम्
सोपि नीत्वा पितुर्द्रव्यं ययौ लवणपत्तनम् ॥ ६२ ॥

उषित्वा रात्रिमेकां तु शिबिकां सपरिच्छदाम्
सवाहामानयत्पुत्र दत्त्वा स्वर्णपलद्वयम् ॥ ६३ ॥

उषित्वा रात्रिमेकां तु शिबिकां सपरिच्छदाम्
सवाहामानयत्पुत्र दत्त्वा स्वर्णपलद्वयम् ॥ ६३ ॥

पलं द्वयं गृहीतं तत्तेनैवाधर्मबुद्धिना
आरोप्य शिबिकां तं तु शरभं वैश्यसत्तमम् ॥ ६४ ॥

पलं द्वयं गृहीतं तत्तेनैवाधर्मबुद्धिना
आरोप्य शिबिकां तं तु शरभं वैश्यसत्तमम् ॥ ६४ ॥

पान्थः स चलितो वाहांस्त्वरयन्कान्यकुब्जकम्
अस्य तीर्थवरस्याथ कमण्डलुजलं धृतम् ॥ ६५ ॥

पान्थः स चलितो वाहांस्त्वरयन्कान्यकुब्जकम्
अस्य तीर्थवरस्याथ कमण्डलुजलं धृतम् ॥ ६५ ॥

पाययन्नल्पमल्पं तं तृषार्तं सोध्वगो ययौ
अथ ते सरसस्तीरे उत्तीर्णा भोक्तुमध्वनि ॥ ६६ ॥

पाययन्नल्पमल्पं तं तृषार्तं सोध्वगो ययौ
अथ ते सरसस्तीरे उत्तीर्णा भोक्तुमध्वनि ॥ ६६ ॥

स्नात्वा भुक्त्वा पुनस्तस्मात्स्थानाच्चेलुस्त्वरान्विताः
कियन्ति भूमिमुल्लङ्घ्य तृषार्तांस्ते कमण्डलोः ॥ ६७ ॥

स्नात्वा भुक्त्वा पुनस्तस्मात्स्थानाच्चेलुस्त्वरान्विताः
कियन्ति भूमिमुल्लङ्घ्य तृषार्तांस्ते कमण्डलोः ॥ ६७ ॥

जलं पीत्वा तृषार्तं तं शरभं चाप्यपाययत्
अथ कश्चिन्महाभीमो विकटो नाम राक्षसः ॥ ६८ ॥

जलं पीत्वा तृषार्तं तं शरभं चाप्यपाययत्
अथ कश्चिन्महाभीमो विकटो नाम राक्षसः ॥ ६८ ॥

विचरन्निर्जनेऽरण्ये गच्छतस्तानवैक्षत
तान्दृष्ट्वा स क्षुधाक्रान्तो वेगवान्विवृताननः ॥ ६९ ॥

विचरन्निर्जनेऽरण्ये गच्छतस्तानवैक्षत
तान्दृष्ट्वा स क्षुधाक्रान्तो वेगवान्विवृताननः ॥ ६९ ॥

अभिदुद्राव चरणाघातेनाकम्पयन्महीम्
आगत्य तरसा पार्श्वे तान्वाहान्पथिकं च तम् ॥ ७० ॥

अभिदुद्राव चरणाघातेनाकम्पयन्महीम्
आगत्य तरसा पार्श्वे तान्वाहान्पथिकं च तम् ॥ ७० ॥

सकोशेषु समादाय भ्रामयामास खेचरः
गतासून्भ्रामणेनैव भूतले तानपोथयत् ॥ ७१ ॥

सकोशेषु समादाय भ्रामयामास खेचरः
गतासून्भ्रामणेनैव भूतले तानपोथयत् ॥ ७१ ॥

चखाद पिशितं तेषां पपौ कोशाच्च शोणितम्
कुत्र यास्यति रोगार्तो नरोऽयं पुरतो मम ॥ ७२ ॥

चखाद पिशितं तेषां पपौ कोशाच्च शोणितम्
कुत्र यास्यति रोगार्तो नरोऽयं पुरतो मम ॥ ७२ ॥

एनं तु भक्षयिष्यामि पश्चादम्बु पिबाम्यहम्
इति कृत्वा मतिर्वारितीर्थस्यास्य कमण्डलोः ॥ ७३ ॥

एनं तु भक्षयिष्यामि पश्चादम्बु पिबाम्यहम्
इति कृत्वा मतिर्वारितीर्थस्यास्य कमण्डलोः ॥ ७३ ॥

मुखे चिक्षेप स तदा रजनीचरपुङ्गवः
क्षिप्तमात्रे जले तस्य पूर्वजन्मभवा स्मृतिः ॥ ७४ ॥

मुखे चिक्षेप स तदा रजनीचरपुङ्गवः
क्षिप्तमात्रे जले तस्य पूर्वजन्मभवा स्मृतिः ॥ ७४ ॥

जाता स तु वधात्तस्य शरभस्य न्यवर्तत
पूर्वजन्मकृतं पापं तदपि स्मृतिमागमत् ॥ ७५ ॥

जाता स तु वधात्तस्य शरभस्य न्यवर्तत
पूर्वजन्मकृतं पापं तदपि स्मृतिमागमत् ॥ ७५ ॥

येन राक्षसभावस्तु भूतो विप्रोद्भवादपि
स्मृत्वा पापमुपेत्याशु समीपे शरभस्य तु
उवाच ज्ञानमापन्नो राक्षसः पितरं मम ॥ ७६ ॥

येन राक्षसभावस्तु भूतो विप्रोद्भवादपि
स्मृत्वा पापमुपेत्याशु समीपे शरभस्य तु
उवाच ज्ञानमापन्नो राक्षसः पितरं मम ॥ ७६ ॥

राक्षस उवाच-
भो भो मनुष्यशार्दूल कस्त्वं के च जना अमी
भक्षिता ये मया घोर रूपेणाधमरक्षसा ॥ ७७ ॥

राक्षस उवाच-
भो भो मनुष्यशार्दूल कस्त्वं के च जना अमी
भक्षिता ये मया घोर रूपेणाधमरक्षसा ॥ ७७ ॥

कस्य तीर्थवरस्येदं जलं यस्य प्रभावतः
पापिनोऽपि स्मृतिर्जाता पूर्वजन्मभवा मम ॥ ७८ ॥

कस्य तीर्थवरस्येदं जलं यस्य प्रभावतः
पापिनोऽपि स्मृतिर्जाता पूर्वजन्मभवा मम ॥ ७८ ॥

वैश्य उवाच-
वैश्योऽहं राक्षसश्रेष्ठ कान्यकुब्जे गृहं मम
तीर्थानि पर्यटन्निन्द्रप्रस्थेऽहं समुपागतः ॥ ७९ ॥

वैश्य उवाच-
वैश्योऽहं राक्षसश्रेष्ठ कान्यकुब्जे गृहं मम
तीर्थानि पर्यटन्निन्द्रप्रस्थेऽहं समुपागतः ॥ ७९ ॥

तत्राहमभवं दुःखी ज्वरेण विधियोगतः
ततो मे बुद्धिरुत्पन्ना गन्तुं गृहमसत्पथ
तत्र कश्चित्समायातः पान्थो वर्षेण पीडितः ॥ ८० ॥

तत्राहमभवं दुःखी ज्वरेण विधियोगतः
ततो मे बुद्धिरुत्पन्ना गन्तुं गृहमसत्पथ
तत्र कश्चित्समायातः पान्थो वर्षेण पीडितः ॥ ८० ॥

प्रार्थितः स मयानीय शिबिकां मां गृहं नय
स चायं शिबिकां पान्थः समुपानीय सत्वरः ॥ ८१ ॥

प्रार्थितः स मयानीय शिबिकां मां गृहं नय
स चायं शिबिकां पान्थः समुपानीय सत्वरः ॥ ८१ ॥

मामारोप्य च तां धीरश्चलितो मद्गृहं प्रति
स पान्थस्ते च शिबिकावाहाः सम्प्रति भक्षिताः ॥ ८२ ॥

मामारोप्य च तां धीरश्चलितो मद्गृहं प्रति
स पान्थस्ते च शिबिकावाहाः सम्प्रति भक्षिताः ॥ ८२ ॥

त्वया जलमिदं यस्य तीर्थस्यापि च तच्छृणु
इन्द्रस्य खाण्डववने यमुनास्ति सरिद्वरा ॥ ८३ ॥

त्वया जलमिदं यस्य तीर्थस्यापि च तच्छृणु
इन्द्रस्य खाण्डववने यमुनास्ति सरिद्वरा ॥ ८३ ॥

तत्तीरेऽस्ति हरिप्रस्थं तीर्थं तीर्थोत्तमोत्तमम्
सुराचार्यस्य तत्रास्ति तीर्थं सर्वार्थसाधकम् ॥ ८४ ॥

तत्तीरेऽस्ति हरिप्रस्थं तीर्थं तीर्थोत्तमोत्तमम्
सुराचार्यस्य तत्रास्ति तीर्थं सर्वार्थसाधकम् ॥ ८४ ॥

निगमोद्बोधकं जाता स्मृतिस्ते यज्जलाशनात्
एतत्ते सर्वमाख्यातं यत्पृष्टोऽहम्मिह त्वया ॥ ८५ ॥

निगमोद्बोधकं जाता स्मृतिस्ते यज्जलाशनात्
एतत्ते सर्वमाख्यातं यत्पृष्टोऽहम्मिह त्वया ॥ ८५ ॥

पृच्छामि त्वामहं किञ्चित्तद्वदाशु निशाचर
पूर्वजन्मकृतं कर्म स्मरसि त्वमिहाधुना
वद किं ते कृतं पापं येन जातोऽसि राक्षसः ॥ ८६ ॥

पृच्छामि त्वामहं किञ्चित्तद्वदाशु निशाचर
पूर्वजन्मकृतं कर्म स्मरसि त्वमिहाधुना
वद किं ते कृतं पापं येन जातोऽसि राक्षसः ॥ ८६ ॥

राक्षस उवाच-
पुराहमभवं विप्रः पुण्ये वेदविदां कुले
दुराचारो ह्यधर्मात्मा शृणु सर्वं वदामि ते ॥ ८७ ॥

राक्षस उवाच-
पुराहमभवं विप्रः पुण्ये वेदविदां कुले
दुराचारो ह्यधर्मात्मा शृणु सर्वं वदामि ते ॥ ८७ ॥

क्रीडता हि मया नित्यं द्यूतेन सह तद्विदैः
हारितं द्रविणं भूरि स्वकीयं पितुरेव च ॥ ८८ ॥

क्रीडता हि मया नित्यं द्यूतेन सह तद्विदैः
हारितं द्रविणं भूरि स्वकीयं पितुरेव च ॥ ८८ ॥

पित्रा निवेद्य भूपाय मामकं कर्म तज्जनैः
पुरान्निःसारितो निःस्वो गतोऽहं ग्राममन्तिके ॥ ८९ ॥

पित्रा निवेद्य भूपाय मामकं कर्म तज्जनैः
पुरान्निःसारितो निःस्वो गतोऽहं ग्राममन्तिके ॥ ८९ ॥

तत्रासीन्मे सखा नाम देवको ब्राह्मणोत्तमः
तेनाऽहं रक्षितो गेहे कुर्वता चिरमादरम् ॥ ९० ॥

तत्रासीन्मे सखा नाम देवको ब्राह्मणोत्तमः
तेनाऽहं रक्षितो गेहे कुर्वता चिरमादरम् ॥ ९० ॥

वस्तुं तत्र सुखेनाहं तद्भार्यां रूपशालिनीम्
कामातुरोऽहमभजं बलान्मित्रे गते क्वचित् ॥ ९१ ॥

वस्तुं तत्र सुखेनाहं तद्भार्यां रूपशालिनीम्
कामातुरोऽहमभजं बलान्मित्रे गते क्वचित् ॥ ९१ ॥

सा मृता तत्क्षणात्साध्वी भक्षयित्वा महाविषम्
तां दृष्ट्वा तमसायुक्ते निशीथेऽहं पलायितः ॥ ९२ ॥

सा मृता तत्क्षणात्साध्वी भक्षयित्वा महाविषम्
तां दृष्ट्वा तमसायुक्ते निशीथेऽहं पलायितः ॥ ९२ ॥

पलायमानस्तरसा धृतोऽहं राजकिङ्करैः
चौरोऽयमिति खङ्गेन चिच्छिदुस्ते शिरो मम ॥ ९३ ॥

पलायमानस्तरसा धृतोऽहं राजकिङ्करैः
चौरोऽयमिति खङ्गेन चिच्छिदुस्ते शिरो मम ॥ ९३ ॥

मृतं मां यातनादेहमावेश्य यमकिङ्कराः
रौरवे निरयघोरे चिक्षिपुर्यमशासनात् ॥ ९४ ॥

मृतं मां यातनादेहमावेश्य यमकिङ्कराः
रौरवे निरयघोरे चिक्षिपुर्यमशासनात् ॥ ९४ ॥

षष्टिवर्षसहस्राणि तत्राऽहं तीव्रयातनाम्
भुक्त्वा तेनैव पापेन राक्षसत्वमुपागतः ॥ ९५ ॥

षष्टिवर्षसहस्राणि तत्राऽहं तीव्रयातनाम्
भुक्त्वा तेनैव पापेन राक्षसत्वमुपागतः ॥ ९५ ॥

शतवर्षाण्यतीतानि राक्षसत्वे विशाम्पते
वदामि तमुपायं मे येनास्मान्मुक्तिमाप्नुयाम् ॥ ९६ ॥

शतवर्षाण्यतीतानि राक्षसत्वे विशाम्पते
वदामि तमुपायं मे येनास्मान्मुक्तिमाप्नुयाम् ॥ ९६ ॥

पुण्यं तदर्पिते साधो वदामि शृणु सादरम्
येन तीर्थवरस्येदं जलं मम मुखे गतम् ॥ ९७ ॥

पुण्यं तदर्पिते साधो वदामि शृणु सादरम्
येन तीर्थवरस्येदं जलं मम मुखे गतम् ॥ ९७ ॥

तत्रैव जन्मनि मया कृत्वा हरिदिने व्रतम्
संसर्गान्नेच्छया वैश्य रात्रौ जागरणं कृतम् ॥ ९८ ॥

तत्रैव जन्मनि मया कृत्वा हरिदिने व्रतम्
संसर्गान्नेच्छया वैश्य रात्रौ जागरणं कृतम् ॥ ९८ ॥

द्वादश्यामथ संस्नात्वा भोक्तुम्मपि समुद्यते
मद्गृहे कश्चिदायातो वैष्णवो विष्णुरूपधृक् ॥ ९९ ॥

द्वादश्यामथ संस्नात्वा भोक्तुम्मपि समुद्यते
मद्गृहे कश्चिदायातो वैष्णवो विष्णुरूपधृक् ॥ ९९ ॥