पुराणे विश्वासटिप्पन्यः

महादेव उवाच-

विश्वास-प्रस्तुतिः

गाङ्गं वक्ष्यामि माहात्म्यं यथोक्तं मुनिसत्तम
यस्य श्रवणमात्रेण अघं नश्यति तत्क्षणात् ॥ १ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गङ्गागङ्गेति योब्रूयाद्योजनानां शतैरपि
मुच्यते सर्वपापेभ्यो विष्णुलोकं स गच्छति ॥ २ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चरणाब्जसमुद्भूता गङ्गा नामेति विश्रुता
पापानां स्थूलराशीनां नाशिनी चेति नारद ॥ ३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नर्मदा सरयूश्चैव तथा वेत्रवती नदी
तापी पयोष्णी चन्द्रा च विपाशा कर्मनाशिनीम् ॥ ४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पुष्या पूर्णा तथा दीपा विदीपा सूर्यतेजसा
सहस्रवृषदानात्तु यत्फलं लभते ध्रुवम् ॥ ५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्फलं समवाप्नोति गङ्गादर्शनतः क्षणात्
इयं गङ्गा महापुण्या ब्रह्मघ्नानां विशेषतः ॥ ६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तेषां निरययुक्तानां गङ्गा पापप्रहारिणी
चन्द्र सूर्योपरागे च यत्फलं विद्यतेऽनघ ॥ ७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्फलं समवाप्नोति गङ्गादर्शनमात्रतः
यथा सूर्योदये तात तमो गच्छति दूरतः ॥ ८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तथा गङ्गाप्रभावेन विलयं याति पातकम्
मान्येयं सर्वदा लोके पवित्रा पापनाशिनी ॥ ९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कल्याणरूपा सततं विष्णुना निर्मिता पुरा
दिव्यरूपा तु जननी दीनानां पावनी स्मृता ॥ १० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवानां च यथा विष्णुस्तथा गङ्गोत्तमा नदी
ये कुर्वन्ति नराः स्नानं माघमासे निरन्तरम् ॥ ११ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

न तेषां विद्यते दुःखं कल्पानां च शतत्रयम्
यत्र गङ्गा च यमुना यत्र चैव सरस्वती
तत्र स्नात्वा च पीत्वा च मुक्तिभागी न संशयः ॥ १२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

महादेव उवाच-
त्वद्वार्तां प्रियतो ब्रवीमि यदहं सा स्तुस्तुतिस्ते प्रभो यद्भुञ्जे तव तन्निवेदनमथो यद्यामि सा प्रेष्यता
यच्छान्तः स्वपिमि त्वदङ्घ्रियुगले दण्डप्रणामोऽस्तु नः
स्वामिन्यच्च करोमि तेन स भवान्विश्वेश्वरः प्रीयताम् ॥ १३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दृष्टेन वन्दितेनापि स्पृष्टेन च धृतेन के ।
नरा येन विमुच्यन्ते तदेतद् यामुनं जलम्॥ १४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तावद् भ्रमन्ति भुवने मनुजा भवोत्थ दारिद्य्र रोग मरण व्यसनाभिभूताः ।
यावज्जलं तव महानदि नीलनीलं पश्यन्ति नो दधति मूर्धसु सूर्यपुत्रि ॥१५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यत्संस्मृतिः सपदि कृन्तति दुष्कृतौघं पापावलीं जयति योजन लक्षतोऽपि ।
यन्नाम नाम जगदुच्चरितं पुनाति दिष्ट्या हि सा पथिदृशो भविताद्य गङ्गा ॥१६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आलोकोत्कण्ठितेन प्रमुदित मनसा वर्त्म यस्याः प्रयातं सद्यस्मिन्कृत्यमेतामथ प्रथम कृती जज्ञिवान्स्वर्गसिन्धुम् ।
स्नानं सन्ध्या निवापः सुर यजनमपि श्राद्ध विप्राशनाद्यं सर्वं सम्पूर्णमेतत्भवति भगवतः प्रीतिदं नातिचित्रम् ॥१७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवीभूत परं ब्रह्म परमानन्ददायिनी ।
अर्घं गृहाण मे गङ्गे पापं हर नमोस्तुते ॥१८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

साक्षाद्धर्म द्रवौघं मुररिपु चरणाम्भोज पीयूषसारं।
दुःखस्याब्धेस्तरित्रं सुरमनुजनुतं स्वर्गसोपान मार्गम्।
सर्वांहोहारि वारि प्रवर गुणगणम्भासि या संवहन्ती।
तस्यै भागीरथि श्रीमति मुदितमना देवि कुर्वे नमस्ते ॥१९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्वःसिन्धो दुरिताब्धिमग्न जनता सन्तारणि प्रोल्लसत्कल्लोला।
मलकान्तिनाशिततमस्तोमे जगत्पावनि ।
गङ्गे देवि पुनीहि दुष्कृतभयक्रान्तं कृपाभाजनं मातर्मां शरणागतं शरणदे रक्षाथभोभीषितम् ॥२०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

हं हो मानस कम्पसे किमु सखे त्रस्तोभयान्नारकात्किं ते
भीतिरिति श्रुतिर्दुरितकृत्सञ्जायते नारकी ।
माभैषीः शृणु मे गतिं यदि मया पापाचल
स्पर्द्धिनी प्राप्ता ते निरयं कथः किमपरं किं मे न धर्मं धनम् ॥२१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वेशादि प्रशंसा मुदमनुभवनं मज्जनं यत्र चोक्तं स्वर्नार्योवीक्ष्यहृष्टा
विबुध सुरपतिः प्राप्तिसम्भावनेन ।
नीरे श्रीजह्नु कन्येयम् अनियमरताः स्नान्ति ये तावकीने।
देवत्वं ते लभन्ते स्फुटम् अशुभकृतोप्यत्र वेदाः प्रमाणम् ॥२२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बुद्धे सद्बुद्धिरेवं भवतु तव सखे मानस स्वस्तिते ऽस्तु।
आस्तां पादौ पदस्थौ सततमिह युवां साधु दृष्टी च दृष्टी ।
वाणि प्राणप्रियेधि प्रकट गुण वपुः प्राप्नुहि प्राणि पुष्टिं यस्मात्सर्वैर्भवद्भिः।
सुखमतुलमहं प्राप्नुवं तीर्थपुण्यम् ॥२३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

श्रीजाह्नवी रविसुता परमेष्ठिपुत्री सिन्धुत्रयाभरणतीर्थवर प्रयाग।
सर्वेश मामनुगृहाण नयस्व चोर्ध्वमन्तस्तमो दशविधं दलय स्वधाम्ना ॥२४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वागीश विष्ण्वीश पुरन्दराद्याः पापप्रणाशाय विदांविदोऽपि।
भजन्ति यत्तीरमनीलनीलं सतीर्थराजो जयति प्रयागः ॥२५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कलिन्दजा सङ्गम वाप्ययत्र प्रत्यग्गता स्वर्गधुनीधुनोति।
अध्यात्म तापत्रितयं जनस्य स तीर्थराजो जयति प्रयागः ॥२६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

श्यामो वटः श्यामगुणोवृणोति स्वच्छायया श्यामल याजनानाम्।
श्यामश्रमं कृन्तति यत्रदृष्टः स तीर्थराजो जयति प्रयागः ॥२७॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्मादयोप्यात्मकृतिं विहाय भजन्ति पुण्यात्मक भागधेयम् ।
यत्रोज्झितादण्डधरः स्वदण्डं स तीर्थराजो जयति प्रयागः ॥२८॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यत्सेवया देव नृदेवतादि देवर्षयः प्रत्यहमामनन्ति।
स्वर्गं च सर्वोत्तम भूमिराज्यं स तीर्थराजो जयति प्रयागः ॥२९॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एनांसि हन्तीति प्रसिद्धवार्ता नाम प्रतापेन दृशो भवन्ति।
यस्य त्रिलोकीं प्रतताप गोभिः स तीर्थराजो जयति प्रयागः ॥३०॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

धत्ते ऽभितश्चामर चारुकान्तिं सितासिते यत्रसरिद्वरेण्ये ।
आद्यो वटश्छत्रमिवातिभाति स तीर्थराजो जयति प्रयागः ॥३१॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्राह्मीनपुत्री त्रिपथास्त्रिवेणी समागमे साक्षतयागमात्रात् ।
यत्राप्नुतान्ब्रह्मपदं नयन्ति स तीर्थराजो जयति प्रयागः॥ ३२॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

केषाञ्चिज्जन्मकोटिर्व्रजति सुवचसां यामियामीति यस्मिन्केषां।
चित्प्रेप्सतां यं नियतमतियतेद् वर्षवृन्दं वरिष्ठम्।
यत्प्राप्तं भाग्यलक्षैर्भवति भवति नो वास वाचामवाच्यो।
दिष्ट्या वेणी विशिष्टो भवति दृगतिथिः कं प्रयाग प्रयागः ॥३३॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

लोकानामक्षमाणां मखकृतिषु कलौ स्वर्गकामैर्जय स्तुत्यादि स्तोत्रैर्वचोभिः।
कथममरपद प्राप्ति चिन्तातुराणाम् ।
अग्निष्टोमाश्वमेध प्रमुख मखफलं सम्यगालोच्यसाङ्गं।
ब्रह्माद्यैस्तीर्थराजो ऽभिमतद उपदिष्टो ऽयमेव प्रयागः ॥३४॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मया प्रमादातुरतादि दोषतः सन्ध्या विधिर्नो समुपासितोऽभूत्।
चेदत्र सन्ध्यां चरते प्रसादतः सन्ध्यास्तु पूर्णा ऽखिलजन्मनोऽपि मे ॥३५॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्यत्रापि प्रगर्जन्महिमनि तपसि प्रेमभिर्विप्रकृष्टैर्ध्यातः।
सङ्कीर्तितो योऽभिमत पद विधातानिशं निर्व्यपेक्षम्म् ।
श्रीमत्पांशुं त्रिवेणीपरिवृढम् अतुलं तीर्थराजं प्रयागं गोलङ्कारप्रकाशं स्वयममरवरं चेतनं तं नमामि ॥३६॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अस्माभिः सुतपोन्वतप्त किमहो एज्यन्त किंवाध्वराः
पात्रे दानमदायि किं बहुविधं किं वा सुराश्चार्चिताः
किं सत्तीर्थमसेवि किं द्विजकुलं पूजादिभिः सत्कृतं येन प्रापि सदा
शिवस्य शिवदा सा राजधानी स्वयम् ॥ ३७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भाग्यैर्मेऽधिगता ह्यनेकजनुषां सर्वाघविध्वंसिनी
सर्वाश्चर्यमयी शिवपुरी संसारसिन्धोस्तरी
लब्धं सज्जनुषः फलं कुलमलं चक्रे पवित्रीकृतः
स्वात्मा चाप्यखिलं कृतं किमपरं सर्वोपरिष्टात्स्थितम् ॥ ३८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

जीवन्नरः पश्यति भद्र लक्षमेवं वदन्तीति मृषा न यस्मात्
तस्मान्मया वै वपुषे दृशे न प्राप्तापि काशी क्षणभङ्गुरेण ॥ ३९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

काश्यां विधातुममरैरपि दिव्यभूमौ सत्तीर्थ लिङ्गगणनार्चनता न शक्या
यानीह गुप्त विवृतानि पुरातनानि सिद्धानि योजितकरः प्रणमामि तेभ्यः ॥ ४० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

किं भीत्या दुरितव्रजात्किमु मुदा पुण्यैरगण्यैः कृतैः
किं विद्याभ्यसनान्मदेन जडतादोषाद्विषादेन किम्
किं गर्वेण धनोदयादधनतातापेन किं भोजनाः
स्नात्वा श्रीमणिकर्णिकापयसि चेद्विश्वेश्वरो दृश्यते ॥ ४१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अल्पस्फीति निरामयापि तनुता प्रव्यक्तशक्यात्मता प्रोत्साहाढ्य बलेन
केवलमनोरागद्वितीयेन यत्
अप्राप्यापि मनोरथैरविषयास्वप्नप्रवृत्तेरपि प्राप्ता सा
पि गदाधरस्य नगरी सद्योपवर्गप्रदा ॥ ४२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मन्येनात्मकृतिर्नपूर्वपुरुषप्राप्तेर्बलं चात्र यन्नापीदं स्वजन
प्रमाणमचलं किंस्वापतापादिकम्
यादुष्प्राप गयाप्रयागयमुना काशीसुपर्वागमात्प्राप्तिस्तत्र
महाफलो विजयते श्रीशारदानुग्रहः ॥ ४३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यः श्राद्धसमये दूरात्स्मृतोऽपि पितृमुक्तिदः
तं गयायां स्थितं साक्षान्नमामि श्रीगदाधरम् ॥ ४४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पन्थानं समतीत्य दुस्तरमिमं दूरादवीयस्तरङ्क्षुद्र व्याघ्रतरक्षुकण्टकफणिप्रत्यार्थिभिः
सङ्कुलम्
आगत्य प्रथमव्ययं कृपणवाग्याचेज्जनः
कर्परीश्रीमद्वारिगदाधर प्रतिदिनं त्वां द्रष्टुमुत्कण्ठते ॥ ४५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वात्मन्निजदर्शनेन च गयाश्राद्धेन वै देवताः
प्रीणन्विश्वमनीहवत्कथमिहौदासीन्यमालम्बसे
किं ते सर्वदनिर्दयत्वमधुना किं वा प्रभुत्वं कलेः किं वा सत्व
निरीक्षणं नृषु चिरं किं वास्य सेवारुचिः ॥ ४६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गदाधर मया श्राद्धं सञ्चीर्णं त्वत्प्रसादतः
अनुजानीहि मां देव गमनाय गृहं प्रति ॥ ४७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चतुर्णां देवतानां च स्तोत्रं स्वर्गार्थदायकम्
श्राद्धकाले पठेन्नित्यं स्नानकाले तु यः पठेत् ॥ ४८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वतीर्थसमं स्नानं श्रवणात्पठनाज्जपात्
प्रयागस्य च गङ्गाया यमुनायाः स्तुतेर्द्विज
श्रवणेन विनश्यन्ति दोषाश्चैव तु कर्मजाः ॥ ४९ ॥

मूलम्

इति श्रीपाद्मे महापुराणे पञ्चपञ्चाशतसहस्रसंहितायां उत्तरखण्डे उमापतिनारदसंवादे गङ्गाप्रयागयमुनास्तुतिर्नामद्वाविंशोऽध्यायः २२