पुराणे विश्वासटिप्पन्यः

सुकर्मोवाच-

विश्वास-प्रस्तुतिः

यथेन्द्रोसौ महाप्राज्ञः सदा भीतो महात्मनः
ययातेर्विक्रमं दृष्ट्वा दानपुण्यादिकं बहु ॥ १ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मेनकां प्रेषयामास अप्सरां दूतकर्मणि
गच्छ भद्रे महाभागे ममादेशं वदस्व हि ॥ २ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कामकन्यामितो गत्वा देवराजवचो वद
येनकेनाप्युपायेन राजानं त्वमिहानय ॥ ३ ॥

मूलम्

कामकन्यामितो गत्वा देवराजवचो वद
येनकेनाप्युपायेन राजानं त्वमिहानय ॥ ३ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

एवं श्रुत्वा गता सा च मेनका तत्र प्रेषिता
समाचष्ट तु तत्सर्वं देवराजस्य भाषितम् ॥ ४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एवमुक्ता गता सा च मेनका तत्प्रचोदिता
गतायां मेनकायां तु रतिपुत्री मनस्विनी ॥ ५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

राजानं धर्मसङ्केतं प्रत्युवाच यशस्विनी
राजंस्त्वयाहमानीता सत्यवाक्येन वै पुरा ॥ ६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्वकरश्चान्तरे दत्तो भवनं च समाहृता
यद्यद्वदाम्यहं राजंस्तत्तत्कार्यं हि वै त्वया ॥ ७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तदेवं हि त्वया वीर न कृतं भाषितं मम
त्वामेवं तु परित्यक्ष्ये यास्यामि पितृमन्दिरम् ॥ ८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

राजोवाच-
यथोक्तं हि त्वया भद्रे तत्ते कर्त्ता न संशयः
असाध्यं तु परित्यज्य साध्यं देवि वदस्व मे ॥ ९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अश्रुबिन्दुमत्युवाच-
एतदर्थे महीकान्त भवानिह मया वृतः
सर्वलक्षणसम्पन्नः सर्वधर्मसमन्वितः ॥ १० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वं साध्यमिति ज्ञात्वा सर्वधर्तारमेव च
कर्त्तारं सर्वधर्माणां स्रष्टारं पुण्यकर्मणाम् ॥ ११ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्रैलोक्यसाधकं ज्ञात्वा त्रैलोक्येऽप्रतिमं च वै
विष्णुभक्तमहं जाने वैष्णवानां महावरम् ॥ १२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्याशया मया भर्त्ता भवानङ्गीकृतः पुरा
यस्य विष्णुप्रसादोऽस्ति स सर्वत्र परिव्रजेत् ॥ १३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दुर्लभं नास्ति राजेन्द्र त्रैलोक्ये सचराचरे
सर्वेष्वेव सुलोकेषु विद्यते तव सुव्रत ॥ १४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विष्णोश्चैव प्रसादेन गगने गतिरुत्तमा
मर्त्यलोकं समासाद्य त्वयैव वसुधाधिप ॥ १५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

जरापलितहीनास्तु मृत्युहीना जनाः कृताः
गृहद्वारेषु सर्वेषु मर्त्यानां च नरर्षभ ॥ १६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कल्पद्रुमा अनेकाश्च त्वयैव परिकल्पिताः
येषां गृहेषु मर्त्यानां मुनयः कामधेनवः ॥ १७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्वयैव प्रेषिता राजन्स्थिरीभूताः सदा कृताः
सुखिनः सर्वकामैश्च मानवाश्च त्वया कृताः ॥ १८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गृहैकमध्ये साहस्रं कुलीनानां प्रदृश्यते
एवं वंशविवृद्धिश्च मानवानां त्वया कृता ॥ १९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यमस्यापि विरोधेन इन्द्रस्य च नरोत्तम
व्याधिपापविहीनस्तु मर्त्यलोकस्त्वया कृतः ॥ २० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्वतेजसाहङ्कारेण स्वर्गरूपं तु भूतलम्
दर्शितं हि महाराज त्वत्समो नास्ति भूपतिः ॥ २१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नरो नैव प्रसूतो हि नोत्पत्स्यति भवादृशः
भवन्तमित्यहं जाने सर्वधर्मप्रभाकरम् ॥ २२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तस्मान्मया कृतो भर्ता वदस्वैवं ममाग्रतः
नर्ममुक्त्वा नृपेन्द्र त्वं वद सत्यं ममाग्रतः ॥ २३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यदि ते सत्यमस्तीह धर्ममस्ति नराधिप
देवलोकेषु मे नास्ति गगने गतिरुत्तमा ॥ २४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सत्यं त्यक्त्वा यदा च त्वं नैव स्वर्गं गमिष्यसि
तदा कूटं तव वचो भविष्यति न संशयः ॥ २५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पूर्वङ्कृतं हि यच्छ्रेयो भस्मीभूतं भविष्यति
राजोवाच-
सत्यमुक्तं त्वया भद्रे साध्यासाध्यं न चास्ति मे ॥ २६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वंसाध्यं सुलोकं मे सुप्रसादाज्जगत्पते
स्वर्गं देवि यतो नैमि तत्र मे कारणं शृणु ॥ २७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आगन्तुं तु न दास्यन्ति लोके मर्त्ये च देवताः
ततो मे मानवाः सर्वे प्रजाः सर्वा वरानने ॥ २८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मृत्युयुक्ता भविष्यन्ति मया हीना न संशयः
गन्तुं स्वर्गं न वाञ्छामि सत्यमुक्तं वरानने ॥ २९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

देव्युवाच-
लोकान्दृष्ट्वा महाराज आगमिष्यसि वै पुनः
पूरयस्व ममाद्यत्वं जातां श्रद्धां महातुलाम् ॥ ३० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

राजोवाच-
सर्वमेवं करिष्यामि यत्त्वयोक्तं न संशयः
समालोक्य महातेजा ययातिर्नहुषात्मजः ॥ ३१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

एवमुक्त्वा प्रियां राजा चिन्तयामास वै तदा
अन्तर्जलचरो मत्स्यः सोपि जाले न बध्यते ॥ ३२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मरुत्समानवेगोपि मृगः प्राप्नोति बन्धनम्
योजनानां सहस्रस्थमामिषं वीक्षते खगः ॥ ३३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सकण्ठलग्नपाशं च न पश्येद्दैवमोहितः
कालः समविषमकृत्कालः सन्मानहानिदः ॥ ३४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

परिभावकरः कालो यत्रकुत्रापि तिष्ठतः
नरं करोति दातारं याचितारं च वै पुनः ॥ ३५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भूतानि स्थावरादीनि दिवि वा यदि वा भुवि
सर्वं कलयते कालः कालो ह्येक इदं जगत् ॥ ३६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अनादिनिधनो धाता जगतः कारणं परम्
लोकान्कालः स पचति वृक्षे फलमिवाहितम् ॥ ३७ ॥

मूलम्

अनादिनिधनो धाता जगतः कारणं परम्
लोकान्कालः स पचति वृक्षे फलमिवाहितम् ॥ ३७ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

न मन्त्रा न तपो दानं न मित्राणि न बान्धवाः
शक्नुवन्ति परित्रातुं नरं कालेन पीडितम् ॥ ३८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्रयः कालकृताः पाशाः शक्यन्ते नातिवर्तितुम्
विवाहो जन्ममरणं यदा यत्र तु येन च ॥ ३९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यथा जलधरा व्योम्नि भ्राम्यन्ते मातरिश्वना
तथेदं कर्मयुक्तेन कालेन भ्राम्यते जगत् ॥ ४० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुकर्मोवाच-
कालोऽयं कर्मयुक्तस्तु यो नरैः समुपासितः
कालस्तु प्रेरयेत्कर्म न तं कालः करोति सः ॥ ४१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उपद्रवा घातदोषाः सर्पाश्च व्याधयस्ततः
सर्वे कर्मनियुक्तास्ते प्रचरन्ति च मानुषे ॥ ४२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुखस्य हेतवो ये च उपायाः पुण्यमिश्रिताः
ते सर्वे कर्मसंयुक्ता न पश्येयुः शुभाशुभम् ॥ ४३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कर्मदा यदि वा लोके कर्मसम्बधि बान्धवाः
कर्माणि चोदयन्तीह पुरुषं सुखदुःखयोः ॥ ४४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुवर्णं रजतं वापि यथा रूपं विनिश्चितम्
तथा निबध्यते जन्तुः स्वकर्मणि वशानुगः ॥ ४५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पञ्चैतानीह सृज्यन्ते गर्भस्थस्यैव देहिनः
आयुः कर्म च वित्तं च विद्यानिधनमेव च ॥ ४६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

यथा मृत्पिण्डतः कर्ता कुरुते यद्यदिच्छति
तथा पूर्वकृतं कर्म कर्तारमनुगच्छति ॥ ४७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवत्वमथ मानुष्यं पशुत्वं पक्षिता तथा
तिर्यक्त्वं स्थावरत्वं च प्राप्यते च स्वकर्मभिः ॥ ४८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स एव तत्तथा भुङ्क्ते नित्यं विहितमात्मना
आत्मना विहितं दुःखं चात्मना विहितं सुखम् ॥ ४९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गर्भशय्यामुपादाय भुञ्जते पूर्वदैहिकम्
सन्त्यजन्ति स्वकं कर्म न क्वचित्पुरुषा भुवि ॥ ५० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बलेन प्रज्ञया वापि समर्थाः कर्तुमन्यथा
सुकृतान्युपभुञ्जन्ति दुःखानि च सुखानि च ॥ ५१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

हेतुं प्राप्य नरो नित्यं कर्मबन्धैस्तु बध्यते
यथा धेनुसहस्रेषु वत्सो विन्दति मातरम् ॥ ५२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तथा शुभाशुभं कर्म कर्तारमनुगच्छति
उपभोगादृते यस्य नाश एव न विद्यते ॥ ५३ ॥

मूलम्

तथा शुभाशुभं कर्म कर्तारमनुगच्छति
उपभोगादृते यस्य नाश एव न विद्यते ॥ ५३ ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्राक्तनं बन्धनं कर्म कोन्यथा कर्तुमर्हति
सुशीघ्रमपि धावन्तं विधानमनुधावति ॥ ५४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शेते सह शयानेन पुरा कर्म यथाकृतम्
उपतिष्ठति तिष्ठन्तं गच्छन्तमनुगच्छति ॥ ५५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

करोति कुर्वतः कर्मच्छायेवानु विधीयते
यथा छायातपौ नित्यं सुसम्बद्धौ परस्परम् ॥ ५६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तद्वत्कर्म च कर्ता च सुसम्बद्धौ परस्परम्
ग्रहा रोगा विषाः सर्पाः शाकिन्यो राक्षसास्तथा ॥ ५७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पीडयन्ति नरं पश्चात्पीडितं पूर्वकर्मणा
येन यत्रोपभोक्तव्यं सुखं वा दुःखमेव वा ॥ ५८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स तत्र बद्ध्वा रज्ज्वा वै बलाद्दैवेन नीयते
दैवः प्रभुर्हि भूतानां सुखदुःखोपपादने ॥ ५९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्यथा चिन्त्यते कर्म जाग्रता स्वपतापि वा
अन्यथा स तथा प्राज्ञ दैव एवं जिघांसति ॥ ६० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

शस्त्राग्नि विष दुर्गेभ्यो रक्षितव्यं च रक्षति
अरक्षितं भवेत्सत्यं तदेवं दैवरक्षितम् ॥ ६१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दैवेन नाशितं यत्तु तस्य रक्षा न दृश्यते
यथा पृथिव्यां बीजानि उप्तानि च धनानि च ॥ ६२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तथैवात्मनि कर्माणि तिष्ठन्ति प्रभवन्ति च
तैलक्षयाद्यथा दीपो निर्वाणमधिगच्छति ॥ ६३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कर्मक्षयात्तथा जन्तुः शरीरान्नाशमृच्छति
कर्मक्षयात्तथा मृत्युस्तत्त्वविद्भिरुदाहृतः ॥ ६४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विविधाः प्राणिनस्तस्य मृत्यो रोगाश्च हेतवः
तथा मम विपाकोयं पूर्वं कृतस्य नान्यथा ॥ ६५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्प्राप्तो नात्र सन्देहः स्त्रीरूपोऽयं न संशयः
क्व मे गेहं समायाता नाटका नटनर्तकाः ॥ ६६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तेषां सङ्गप्रसङ्गेन जरा देहं समाश्रिता
सर्वं कर्मकृतं मन्ये यन्मे सम्भावितं ध्रुवम् ॥ ६७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तस्मात्कर्मप्रधानं च उपायाश्च निरर्थकाः
पुरा वै देवराजेन मदर्थे दूतसत्तमः ॥ ६८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रेषितो मातलिर्नाम न कृतं तस्य तद्वचः
तस्य कर्मविपाकोऽयं दृश्यते साम्प्रतं मम ॥ ६९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

इति चिन्तापरो भूत्वा दुःखेन महतान्वितः
यद्यस्याहि वचः प्रीत्या न करोमि हि सर्वथा ॥ ७० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सत्यधर्मावुभावेतौ यास्यतस्तौ न संशयः
सदृशं च समायातं यद्दृष्टं मम कर्मणा ॥ ७१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भविष्यति न सन्देहो दैवो हि दुरतिक्रमः
एवं चिन्तापरो भूत्वा ययातिः पृथिवीपतिः ॥ ७२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कृष्णं क्लेशापहं देवं जगाम शरणं हरिम्
ध्यात्वा नत्वा ततः स्तुत्वा मनसा मधुसूदनम् ॥ ७३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्राहि मां शरणं प्राप्तस्त्वामहं कमलाप्रिय ॥ ७४ ॥

मूलम्

त्राहि मां शरणं प्राप्तस्त्वामहं कमलाप्रिय ॥ ७४ ॥

इति श्रीपद्मपुराणे भूमिखण्डे वेनोपाख्याने मातापितृतीर्थवर्णने ययातिचरित्रे एकाशीतितमोऽध्यायः ८१