०१२

ऋणसम्बन्धिनं पुत्रं प्रवक्ष्यामि तवाग्रतः
ऋणं यस्य गृहीत्वा यः प्रयाति मरणं किल ॥ १ ॥

ऋणसम्बन्धिनं पुत्रं प्रवक्ष्यामि तवाग्रतः
ऋणं यस्य गृहीत्वा यः प्रयाति मरणं किल ॥ १ ॥

अर्थदाता सुतो भूत्वा भ्राता चाथ पिता प्रिया
मित्ररूपेण वर्त्तेत अतिदुष्टः सदैव सः ॥ २ ॥

अर्थदाता सुतो भूत्वा भ्राता चाथ पिता प्रिया
मित्ररूपेण वर्त्तेत अतिदुष्टः सदैव सः ॥ २ ॥

गुणं नैव प्रपश्येत स क्रूरो निष्ठुराकृतिः
जल्पते निष्ठुरं वाक्यं सदैव स्वजनेषु च ॥ ३ ॥

गुणं नैव प्रपश्येत स क्रूरो निष्ठुराकृतिः
जल्पते निष्ठुरं वाक्यं सदैव स्वजनेषु च ॥ ३ ॥

मिष्टम्मिष्टं समश्नाति भोगान्भुञ्जति नित्यशः
द्यूतकर्मरतो नित्यं चौरकर्मणि सस्पृहः ॥ ४ ॥

मिष्टम्मिष्टं समश्नाति भोगान्भुञ्जति नित्यशः
द्यूतकर्मरतो नित्यं चौरकर्मणि सस्पृहः ॥ ४ ॥

गृहद्रव्यं बलाद्भुङ्क्ते वार्यमाणः स कुप्यति
पितरं मातरं चैव कुत्सते च दिनेदिने ॥ ५ ॥

गृहद्रव्यं बलाद्भुङ्क्ते वार्यमाणः स कुप्यति
पितरं मातरं चैव कुत्सते च दिनेदिने ॥ ५ ॥

द्रावकस्त्रासकश्चैव बहुनिष्ठुरजल्पकः
एवं भुक्त्वाथ तद्द्रव्यं सुखेन परितिष्ठति ॥ ६ ॥

द्रावकस्त्रासकश्चैव बहुनिष्ठुरजल्पकः
एवं भुक्त्वाथ तद्द्रव्यं सुखेन परितिष्ठति ॥ ६ ॥

जातकर्मादिभिर्बाल्ये द्रव्यं गृह्णाति दारुणः
पुनर्विवाहसम्बन्धान्नानाभेदैरनेकधा ॥ ७ ॥

जातकर्मादिभिर्बाल्ये द्रव्यं गृह्णाति दारुणः
पुनर्विवाहसम्बन्धान्नानाभेदैरनेकधा ॥ ७ ॥

एवं सञ्जायते द्रव्यमेवमेतद्ददात्यपि
गृहक्षेत्रादिकं सर्वं ममैव हि न संशयः ॥ ८ ॥

एवं सञ्जायते द्रव्यमेवमेतद्ददात्यपि
गृहक्षेत्रादिकं सर्वं ममैव हि न संशयः ॥ ८ ॥

पितरं मातरं चैव हिनस्त्येव दिनेदिने
सुखण्डैर्मुशलैश्चैव सर्वघातैः सुदारुणैः ॥ ९ ॥

पितरं मातरं चैव हिनस्त्येव दिनेदिने
सुखण्डैर्मुशलैश्चैव सर्वघातैः सुदारुणैः ॥ ९ ॥

मृते तु तस्मिन्पितरि मातर्येवातिनिष्ठुरः
निःस्नेहो निष्ठुरश्चश्चैव जायते नात्र संशयः ॥ १० ॥

मृते तु तस्मिन्पितरि मातर्येवातिनिष्ठुरः
निःस्नेहो निष्ठुरश्चश्चैव जायते नात्र संशयः ॥ १० ॥

श्राद्धकर्माणि दानानि न करोति कदैव सः
एवंविधाश्च वै पुत्राः प्रभवन्ति महीतले ॥ ११ ॥

श्राद्धकर्माणि दानानि न करोति कदैव सः
एवंविधाश्च वै पुत्राः प्रभवन्ति महीतले ॥ ११ ॥

रिपुं पुत्रं प्रवक्ष्यामि तवाग्रे द्विजपुङ्गव
बाल्ये वयसि सम्प्राप्ते रिपुत्वे वर्तते सदा ॥ १२ ॥

रिपुं पुत्रं प्रवक्ष्यामि तवाग्रे द्विजपुङ्गव
बाल्ये वयसि सम्प्राप्ते रिपुत्वे वर्तते सदा ॥ १२ ॥

पितरं मातरं चैव क्रीडमानो हि ताडयेत्
ताडयित्वा प्रयात्येव प्रहस्यैव पुनःपुनः ॥ १३ ॥

पितरं मातरं चैव क्रीडमानो हि ताडयेत्
ताडयित्वा प्रयात्येव प्रहस्यैव पुनःपुनः ॥ १३ ॥

पुनरायाति सन्त्रस्तः पितरं मातरं प्रति
सक्रोधो वर्तते नित्यं कुत्सते च पुनःपुनः ॥ १४ ॥

पुनरायाति सन्त्रस्तः पितरं मातरं प्रति
सक्रोधो वर्तते नित्यं कुत्सते च पुनःपुनः ॥ १४ ॥

एवं संवर्तते नित्यं वैरकर्मणि सर्वदा
पितरं मारयित्वा च मातरं च ततः पुनः ॥ १५ ॥

एवं संवर्तते नित्यं वैरकर्मणि सर्वदा
पितरं मारयित्वा च मातरं च ततः पुनः ॥ १५ ॥

प्रयात्येवं स दुष्टात्मा पूर्ववैरानुभावतः
अथातः सम्प्रवक्ष्यामि यस्माल्लभ्यं भवेत्प्रियम् ॥ १६ ॥

प्रयात्येवं स दुष्टात्मा पूर्ववैरानुभावतः
अथातः सम्प्रवक्ष्यामि यस्माल्लभ्यं भवेत्प्रियम् ॥ १६ ॥

जातमात्रः प्रियं कुर्याद्बाल्ये लालनक्रीडनैः
वयः प्राप्य प्रियं कुर्यान्मातृपित्रोरनन्तरम् ॥ १७ ॥

जातमात्रः प्रियं कुर्याद्बाल्ये लालनक्रीडनैः
वयः प्राप्य प्रियं कुर्यान्मातृपित्रोरनन्तरम् ॥ १७ ॥

भक्त्या सन्तोषयेन्नित्यं तावुभौ परितोषयेत्
स्नेहेन वचसा चैव प्रियसम्भाषणेन च ॥ १८ ॥

भक्त्या सन्तोषयेन्नित्यं तावुभौ परितोषयेत्
स्नेहेन वचसा चैव प्रियसम्भाषणेन च ॥ १८ ॥

मृते गुरौ समाज्ञाय स्नेहेन रुदते पुनः
श्राद्धकर्माणि सर्वाणि पिण्डदानादिकां क्रियाम् ॥ १९ ॥

मृते गुरौ समाज्ञाय स्नेहेन रुदते पुनः
श्राद्धकर्माणि सर्वाणि पिण्डदानादिकां क्रियाम् ॥ १९ ॥

करोत्येव सुदुःखार्तस्तेभ्यो यात्रां प्रयच्छति
ऋणत्रयान्वितः स्नेहाद्भुञ्जापयति नित्यशः ॥ २० ॥

करोत्येव सुदुःखार्तस्तेभ्यो यात्रां प्रयच्छति
ऋणत्रयान्वितः स्नेहाद्भुञ्जापयति नित्यशः ॥ २० ॥

यस्माल्लभ्यं भवेत्कान्त प्रयच्छति न संशयः
पुत्रो भूत्वा महाप्राज्ञ अनेन विधिना किल ॥ २१ ॥

यस्माल्लभ्यं भवेत्कान्त प्रयच्छति न संशयः
पुत्रो भूत्वा महाप्राज्ञ अनेन विधिना किल ॥ २१ ॥

उदासीनं प्रवक्ष्यामि तवाग्रे प्रिय साम्प्रतम्
उदासीनेन भावेन सदैव परिवर्तते ॥ २२ ॥

उदासीनं प्रवक्ष्यामि तवाग्रे प्रिय साम्प्रतम्
उदासीनेन भावेन सदैव परिवर्तते ॥ २२ ॥

ददाति नैव गृह्णाति न च कुप्यति तुष्यति
नो वा ददाति सन्त्यज्य उदासीनो द्विजोत्तम ॥ २३ ॥

ददाति नैव गृह्णाति न च कुप्यति तुष्यति
नो वा ददाति सन्त्यज्य उदासीनो द्विजोत्तम ॥ २३ ॥

तवाग्रे कथितं सर्वं पुत्राणां गतिरीदृशी
यथा पुत्रस्तथा भार्या पिता माताथ बान्धवाः ॥ २४ ॥

तवाग्रे कथितं सर्वं पुत्राणां गतिरीदृशी
यथा पुत्रस्तथा भार्या पिता माताथ बान्धवाः ॥ २४ ॥

भृत्याश्चान्ये समाख्याताः पशवस्तुरगास्तथा
गजा महिष्यो दासाश्च ऋणसम्बन्धिनस्त्वमी ॥ २५ ॥

भृत्याश्चान्ये समाख्याताः पशवस्तुरगास्तथा
गजा महिष्यो दासाश्च ऋणसम्बन्धिनस्त्वमी ॥ २५ ॥

गृहीतं न ऋणं तेन आवाभ्यां तु न कस्यचित्
न्यासमेवं न कस्यापि कृतं वै पूर्वजन्मनि ॥ २६ ॥

गृहीतं न ऋणं तेन आवाभ्यां तु न कस्यचित्
न्यासमेवं न कस्यापि कृतं वै पूर्वजन्मनि ॥ २६ ॥

धारयावो न कस्यापि ऋणं कान्त शृणुष्वहि
न वैरमस्ति केनापि पूर्वजन्मनि वै कृतम् ॥ २७ ॥

धारयावो न कस्यापि ऋणं कान्त शृणुष्वहि
न वैरमस्ति केनापि पूर्वजन्मनि वै कृतम् ॥ २७ ॥

आवाभ्यां हि न विप्रेन्द्र न त्यक्तं हि तथापते
एवं ज्ञात्वा शमं गच्छ त्यज चिन्तामनर्थकीम् ॥ २८ ॥

आवाभ्यां हि न विप्रेन्द्र न त्यक्तं हि तथापते
एवं ज्ञात्वा शमं गच्छ त्यज चिन्तामनर्थकीम् ॥ २८ ॥

कस्य पुत्राः प्रिया भार्या कस्य स्वजनबान्धवाः
हृतं न चैव कस्यापि नैव दत्तं त्वया पुनः ॥ २९ ॥

कस्य पुत्राः प्रिया भार्या कस्य स्वजनबान्धवाः
हृतं न चैव कस्यापि नैव दत्तं त्वया पुनः ॥ २९ ॥

कथं हि धनमायाति विस्मयं व्रज माधव
प्राप्तव्यमेव यत्रैव भवेद्द्रव्यं द्विजोत्तम ॥ ३० ॥

कथं हि धनमायाति विस्मयं व्रज माधव
प्राप्तव्यमेव यत्रैव भवेद्द्रव्यं द्विजोत्तम ॥ ३० ॥

अनायासेन हस्ते हि तस्यैव परिजायते
यत्नेन महता चैव द्रव्यं रक्षति मानवः ॥ ३१ ॥

अनायासेन हस्ते हि तस्यैव परिजायते
यत्नेन महता चैव द्रव्यं रक्षति मानवः ॥ ३१ ॥

व्रजमानो व्रजत्येव धनं तत्रैव तिष्ठति
एवं ज्ञात्वा शमं गच्छ जहि चिन्तामनर्थकीम् ॥ ३२ ॥

व्रजमानो व्रजत्येव धनं तत्रैव तिष्ठति
एवं ज्ञात्वा शमं गच्छ जहि चिन्तामनर्थकीम् ॥ ३२ ॥

कस्य पुत्राः प्रिया भार्या कस्य स्वजनबान्धवाः
कः कस्य नास्ति संसारे असम्बन्धाद्द्विजोत्तम ॥ ३३ ॥

कस्य पुत्राः प्रिया भार्या कस्य स्वजनबान्धवाः
कः कस्य नास्ति संसारे असम्बन्धाद्द्विजोत्तम ॥ ३३ ॥

महामोहेन सम्मूढा मानवाः पापचेतसः
इदं गृहमयं पुत्र इमा नार्यो ममैव हि ॥ ३४ ॥

महामोहेन सम्मूढा मानवाः पापचेतसः
इदं गृहमयं पुत्र इमा नार्यो ममैव हि ॥ ३४ ॥

अनृतं दृश्यते कान्त संसारस्य हि बन्धनम्
एवं सम्बोधितो देव्या भार्यया प्रियया तदा ॥ ३५ ॥

अनृतं दृश्यते कान्त संसारस्य हि बन्धनम्
एवं सम्बोधितो देव्या भार्यया प्रियया तदा ॥ ३५ ॥

पुनः प्राह प्रियां भार्यां सुमनां ज्ञानवादिनीम्
सोमशर्मोवाच-
सत्यमुक्तं त्वया भद्रे सर्वसन्देहनाशनम् ॥ ३६ ॥

पुनः प्राह प्रियां भार्यां सुमनां ज्ञानवादिनीम्
सोमशर्मोवाच-
सत्यमुक्तं त्वया भद्रे सर्वसन्देहनाशनम् ॥ ३६ ॥

तथापि वंशमिच्छन्ति साधवः सत्यपण्डिताः
यथा पुत्रस्य मे चिन्ता धनस्य च तथा प्रिये ॥ ३७ ॥

तथापि वंशमिच्छन्ति साधवः सत्यपण्डिताः
यथा पुत्रस्य मे चिन्ता धनस्य च तथा प्रिये ॥ ३७ ॥

येनकेनाप्युपायेन पुत्रमुत्पादयाम्यहम्
सुमनोवाच-
पुत्रेण लोकाञ्जयति पुत्रस्तारयते कुलम् ॥ ३८ ॥

येनकेनाप्युपायेन पुत्रमुत्पादयाम्यहम्
सुमनोवाच-
पुत्रेण लोकाञ्जयति पुत्रस्तारयते कुलम् ॥ ३८ ॥

सत्पुत्रेण महाभाग पिता माता च जन्तवः
एकः पुत्रो वरो विद्वान्बहुभिर्निर्गुणैस्तु किम् ॥ ३९ ॥

सत्पुत्रेण महाभाग पिता माता च जन्तवः
एकः पुत्रो वरो विद्वान्बहुभिर्निर्गुणैस्तु किम् ॥ ३९ ॥

एकस्तारयते वंशमन्ये सन्तापकारकाः
पूर्वमेव मया प्रोक्तमन्ये सम्बन्धगामिनः ॥ ४० ॥

एकस्तारयते वंशमन्ये सन्तापकारकाः
पूर्वमेव मया प्रोक्तमन्ये सम्बन्धगामिनः ॥ ४० ॥

पुण्येन प्राप्यते पुत्रः पुण्येन प्राप्यते कुलम्
सुगर्भः प्राप्यते पुण्यैस्तस्मात्पुण्यं समाचर ॥ ४१ ॥

पुण्येन प्राप्यते पुत्रः पुण्येन प्राप्यते कुलम्
सुगर्भः प्राप्यते पुण्यैस्तस्मात्पुण्यं समाचर ॥ ४१ ॥

जातस्य मृतिरेवास्ति जन्म एव मृतस्य च
सुजन्म प्राप्यते पुण्यैर्मरणं तु तथैव च ॥ ४२ ॥

जातस्य मृतिरेवास्ति जन्म एव मृतस्य च
सुजन्म प्राप्यते पुण्यैर्मरणं तु तथैव च ॥ ४२ ॥

सुखं धनचयः कान्त भुज्यते पुण्यकर्मभिः
सोमशर्मोवाच-
पुण्यस्याचरणं ब्रूहि तथा जन्मान्यपि प्रिये ॥ ४३ ॥

सुखं धनचयः कान्त भुज्यते पुण्यकर्मभिः
सोमशर्मोवाच-
पुण्यस्याचरणं ब्रूहि तथा जन्मान्यपि प्रिये ॥ ४३ ॥

सुपुण्यः कीदृशो भद्रे वद पुण्यस्य लक्षणम्
सुमनोवाच-
आदौ पुण्यं प्रवक्ष्यामि यथा पुण्यं श्रुतं मया ॥ ४४ ॥

सुपुण्यः कीदृशो भद्रे वद पुण्यस्य लक्षणम्
सुमनोवाच-
आदौ पुण्यं प्रवक्ष्यामि यथा पुण्यं श्रुतं मया ॥ ४४ ॥

पुरुषो वाथवा नारी यथा नित्यं च वर्तते
यथा पुण्यैः समाप्नोति कीर्तिं पुत्रान्प्रियान्धनम् ॥ ४५ ॥

पुरुषो वाथवा नारी यथा नित्यं च वर्तते
यथा पुण्यैः समाप्नोति कीर्तिं पुत्रान्प्रियान्धनम् ॥ ४५ ॥

पुण्यस्य लक्षणं कान्त सर्वमेव वदाम्यहम्
ब्रह्मचर्येण सत्येन मखपञ्चकवर्तनैः ॥ ४६ ॥

पुण्यस्य लक्षणं कान्त सर्वमेव वदाम्यहम्
ब्रह्मचर्येण सत्येन मखपञ्चकवर्तनैः ॥ ४६ ॥

दानेन नियमैश्चापि क्षमाशौचेन वल्लभ
अहिंसया सुशक्त्या च अस्तेयेनापि वर्तनैः ॥ ४७ ॥

दानेन नियमैश्चापि क्षमाशौचेन वल्लभ
अहिंसया सुशक्त्या च अस्तेयेनापि वर्तनैः ॥ ४७ ॥

एतैर्दशभिरङ्गैस्तु धर्ममेवं प्रपूरयेत्
सम्पूर्णो जायते धर्मो ग्रासैर्भोगो यथोदरे ॥ ४८ ॥

एतैर्दशभिरङ्गैस्तु धर्ममेवं प्रपूरयेत्
सम्पूर्णो जायते धर्मो ग्रासैर्भोगो यथोदरे ॥ ४८ ॥

धर्मं सृजति धर्मात्मा त्रिविधेनैव कर्मणा
तस्य धर्मः प्रसन्नात्मा पुण्यमेवं तु प्रापयेत् ॥ ४९ ॥

धर्मं सृजति धर्मात्मा त्रिविधेनैव कर्मणा
तस्य धर्मः प्रसन्नात्मा पुण्यमेवं तु प्रापयेत् ॥ ४९ ॥

यं यं चिन्तयते प्राज्ञस्तं तं प्राप्नोति दुर्लभम्
सोमशर्मोवाच-
कीदृङ्मूर्तिस्तु धर्मस्य कान्यङ्गानि च भामिनि ॥ ५० ॥

यं यं चिन्तयते प्राज्ञस्तं तं प्राप्नोति दुर्लभम्
सोमशर्मोवाच-
कीदृङ्मूर्तिस्तु धर्मस्य कान्यङ्गानि च भामिनि ॥ ५० ॥

प्रीत्या कथय मे कान्ते श्रोतुं श्रद्धा प्रवर्तते
सुमनोवाच-
लोके धर्मस्य वै मूर्तिः कैर्दृष्टा न द्विजोत्तम ॥ ५१ ॥

प्रीत्या कथय मे कान्ते श्रोतुं श्रद्धा प्रवर्तते
सुमनोवाच-
लोके धर्मस्य वै मूर्तिः कैर्दृष्टा न द्विजोत्तम ॥ ५१ ॥

अदृश्यवर्त्मा सत्यात्मा न दृष्टो देवदानवैः
अत्रिवंशे समुत्पन्नो अनसूयात्मजो द्विजः ॥ ५२ ॥

अदृश्यवर्त्मा सत्यात्मा न दृष्टो देवदानवैः
अत्रिवंशे समुत्पन्नो अनसूयात्मजो द्विजः ॥ ५२ ॥

तेन दृष्टो महाधर्मो दत्तात्रेयेण वै सदा
द्वावेतौ तु महात्मानौ कुर्वाणौ तप उत्तमम् ॥ ५३ ॥

तेन दृष्टो महाधर्मो दत्तात्रेयेण वै सदा
द्वावेतौ तु महात्मानौ कुर्वाणौ तप उत्तमम् ॥ ५३ ॥

धर्मेण वर्तमानौ तौ तपसा च बलेन च
इन्द्राधिकेन रूपेण प्रशस्तेन भविष्यतः ॥ ५४ ॥

धर्मेण वर्तमानौ तौ तपसा च बलेन च
इन्द्राधिकेन रूपेण प्रशस्तेन भविष्यतः ॥ ५४ ॥

दशवर्षसहस्रं तौ यावत्तु वनसंस्थितौ
वायुभक्षौ निराहारौ सञ्जातौ शुभदर्शनौ ॥ ५५ ॥

दशवर्षसहस्रं तौ यावत्तु वनसंस्थितौ
वायुभक्षौ निराहारौ सञ्जातौ शुभदर्शनौ ॥ ५५ ॥

दशवर्षसहस्रं तु तावत्कालं तपोर्जितम्
सुसाध्यमानयोश्चैव तत्र धर्मः प्रदृश्यते ॥ ५६ ॥

दशवर्षसहस्रं तु तावत्कालं तपोर्जितम्
सुसाध्यमानयोश्चैव तत्र धर्मः प्रदृश्यते ॥ ५६ ॥

पञ्चाग्निः साध्यते द्वाभ्यां तावत्कालं द्विजोत्तम
त्रिकालं साधितं तावन्निराहारं कृतं तथा ॥ ५७ ॥

पञ्चाग्निः साध्यते द्वाभ्यां तावत्कालं द्विजोत्तम
त्रिकालं साधितं तावन्निराहारं कृतं तथा ॥ ५७ ॥

जलमध्ये स्थितौ तावद्दत्तात्रेयो यतिस्तथा
दुर्वासास्तु मुनिश्रेष्ठस्तपसा चैव कर्षितः ॥ ५८ ॥

जलमध्ये स्थितौ तावद्दत्तात्रेयो यतिस्तथा
दुर्वासास्तु मुनिश्रेष्ठस्तपसा चैव कर्षितः ॥ ५८ ॥

धर्मं प्रति स धर्मात्मा चुक्रोध मुनिपुङ्गवः
क्रुद्धे सति महाभाग तस्मिन्मुनिवरे तदा ॥ ५९ ॥

धर्मं प्रति स धर्मात्मा चुक्रोध मुनिपुङ्गवः
क्रुद्धे सति महाभाग तस्मिन्मुनिवरे तदा ॥ ५९ ॥

अथ धर्मः समायातः स्वरूपेण च वै तदा
ब्रह्मचर्यादिभिर्युक्तस्तपोभिश्च स बुद्धिमान् ॥ ६० ॥

अथ धर्मः समायातः स्वरूपेण च वै तदा
ब्रह्मचर्यादिभिर्युक्तस्तपोभिश्च स बुद्धिमान् ॥ ६० ॥

सत्यं ब्राह्मणरूपेण ब्रह्मचर्यं तथैव च
तपस्तु द्विजवर्योस्ति दमः प्राज्ञो द्विजोत्तमः ॥ ६१ ॥

सत्यं ब्राह्मणरूपेण ब्रह्मचर्यं तथैव च
तपस्तु द्विजवर्योस्ति दमः प्राज्ञो द्विजोत्तमः ॥ ६१ ॥

नियमस्तु महाप्राज्ञो दानमेव तथैव च
अग्निहोत्रिस्वरूपेण ह्यात्रेयं हि समागताः ॥ ६२ ॥

नियमस्तु महाप्राज्ञो दानमेव तथैव च
अग्निहोत्रिस्वरूपेण ह्यात्रेयं हि समागताः ॥ ६२ ॥

क्षमा शान्तिस्तथा लज्जा चाहिंसा च ह्यकल्पना
एताः सर्वाः समायाताः स्त्रीरूपास्तु द्विजोत्तम ॥ ६३ ॥

क्षमा शान्तिस्तथा लज्जा चाहिंसा च ह्यकल्पना
एताः सर्वाः समायाताः स्त्रीरूपास्तु द्विजोत्तम ॥ ६३ ॥

बुद्धिः प्रज्ञा दया श्रद्धा मेधा सत्कृति शान्तयः
पञ्चयज्ञास्तथा पुण्याः साङ्गा वेदास्तु ते तदा ॥ ६४ ॥

बुद्धिः प्रज्ञा दया श्रद्धा मेधा सत्कृति शान्तयः
पञ्चयज्ञास्तथा पुण्याः साङ्गा वेदास्तु ते तदा ॥ ६४ ॥

स्वस्वरूपधराश्चैव ते सर्वे सिद्धिमागताः
अग्न्याधानादयः पुण्या अश्वमेधादयस्तथा ॥ ६५ ॥

स्वस्वरूपधराश्चैव ते सर्वे सिद्धिमागताः
अग्न्याधानादयः पुण्या अश्वमेधादयस्तथा ॥ ६५ ॥

रूपलावण्यसंयुक्ताः सर्वाभरणभूषिताः
दिव्यमाल्याम्बरधरा दिव्यगन्धानुलेपनाः ॥ ६६ ॥

रूपलावण्यसंयुक्ताः सर्वाभरणभूषिताः
दिव्यमाल्याम्बरधरा दिव्यगन्धानुलेपनाः ॥ ६६ ॥

किरीटकुण्डलोपेता दिव्याभरणभूषिताः
दीप्तिमन्तः सुरूपास्ते तेजोज्वालाभिरावृताः ॥ ६७ ॥

किरीटकुण्डलोपेता दिव्याभरणभूषिताः
दीप्तिमन्तः सुरूपास्ते तेजोज्वालाभिरावृताः ॥ ६७ ॥

एवं धर्मः समायातः परिवारसमन्वितः
यत्र तिष्ठति दुर्वासाः क्रोधनः कालवत्तथा ॥ ६८ ॥

एवं धर्मः समायातः परिवारसमन्वितः
यत्र तिष्ठति दुर्वासाः क्रोधनः कालवत्तथा ॥ ६८ ॥

धर्म उवाच-
कस्मात्कोपः कृतो विप्र भवांस्तपस्समन्वितः
क्रोधो हि नाशयेच्छ्रेयस्तप एव न संशयः ॥ ६९ ॥

धर्म उवाच-
कस्मात्कोपः कृतो विप्र भवांस्तपस्समन्वितः
क्रोधो हि नाशयेच्छ्रेयस्तप एव न संशयः ॥ ६९ ॥

सर्वनाशकरस्तस्मात्क्रोधं तत्र विवर्जयेत्
स्वस्थो भव द्विजश्रेष्ठ उत्कृष्टं तपसः फलम् ॥ ७० ॥

सर्वनाशकरस्तस्मात्क्रोधं तत्र विवर्जयेत्
स्वस्थो भव द्विजश्रेष्ठ उत्कृष्टं तपसः फलम् ॥ ७० ॥

दुर्वासा उवाच-
भवान्को हि समायात एतैर्द्विजवरैः सह
सप्त नार्यः प्रतिष्ठन्ति सुरूपाः समलङ्कृताः ॥ ७१ ॥

दुर्वासा उवाच-
भवान्को हि समायात एतैर्द्विजवरैः सह
सप्त नार्यः प्रतिष्ठन्ति सुरूपाः समलङ्कृताः ॥ ७१ ॥

कथयस्व ममाग्रे त्वं विस्तरेण महामते
धर्म उवाच-
अयं ब्राह्मणरूपेण सर्वतेजः समन्वितः ॥ ७२ ॥

कथयस्व ममाग्रे त्वं विस्तरेण महामते
धर्म उवाच-
अयं ब्राह्मणरूपेण सर्वतेजः समन्वितः ॥ ७२ ॥

दण्डहस्तः सुप्रसन्नः कमण्डलुधरस्तथा
तवाग्रे ब्रह्मचर्योयं सोयं पश्य समागतः ॥ ७३ ॥

दण्डहस्तः सुप्रसन्नः कमण्डलुधरस्तथा
तवाग्रे ब्रह्मचर्योयं सोयं पश्य समागतः ॥ ७३ ॥

अन्यं पश्यस्व वै त्वं च दीप्तिमन्तं द्विजोत्तम
कपिलं पिङ्गलाक्षं च सत्यमेनं द्विजोत्तम ॥ ७४ ॥

अन्यं पश्यस्व वै त्वं च दीप्तिमन्तं द्विजोत्तम
कपिलं पिङ्गलाक्षं च सत्यमेनं द्विजोत्तम ॥ ७४ ॥

तादृशं पश्य धर्मात्मन्वैश्वदेवसमप्रभम्
यत्तपो हि त्वया विप्र सर्वदेवसमाश्रितम् ॥ ७५ ॥

तादृशं पश्य धर्मात्मन्वैश्वदेवसमप्रभम्
यत्तपो हि त्वया विप्र सर्वदेवसमाश्रितम् ॥ ७५ ॥

एतं पश्य महाभाग तव पार्श्वसमागतम्
प्रसन्नवाग्दीप्तियुक्तः सर्वजीवदयापरः ॥ ७६ ॥

एतं पश्य महाभाग तव पार्श्वसमागतम्
प्रसन्नवाग्दीप्तियुक्तः सर्वजीवदयापरः ॥ ७६ ॥

दम एव तथायं ते यः पोषयति सर्वदा
जटिलः कर्कशः पिङ्गो ह्यतितीव्रो महाप्रभुः ॥ ७७ ॥

दम एव तथायं ते यः पोषयति सर्वदा
जटिलः कर्कशः पिङ्गो ह्यतितीव्रो महाप्रभुः ॥ ७७ ॥

नाशको हि स पापानां खड्गहस्तो द्विजोत्तम
अभिशान्तो महापुण्यो नित्यक्रियासमन्वितः ॥ ७८ ॥

नाशको हि स पापानां खड्गहस्तो द्विजोत्तम
अभिशान्तो महापुण्यो नित्यक्रियासमन्वितः ॥ ७८ ॥

नियमस्तु समायातस्तव पार्श्वे द्विजोत्तम
अनिर्मुक्तो महादीप्तः शुद्धस्फटिकसन्निभः ॥ ७९ ॥

नियमस्तु समायातस्तव पार्श्वे द्विजोत्तम
अनिर्मुक्तो महादीप्तः शुद्धस्फटिकसन्निभः ॥ ७९ ॥

पयःकमण्डलुकरो दन्तकाष्ठधरो द्विजः
शौच एष समायातो भवतः सन्निधाविह ॥ ८० ॥

पयःकमण्डलुकरो दन्तकाष्ठधरो द्विजः
शौच एष समायातो भवतः सन्निधाविह ॥ ८० ॥

अतिसाध्वी महाभागा सत्यभूषणभूषिता
सर्वभूषणशोभाङ्गी शुश्रूषेयं समागता ॥ ८१ ॥

अतिसाध्वी महाभागा सत्यभूषणभूषिता
सर्वभूषणशोभाङ्गी शुश्रूषेयं समागता ॥ ८१ ॥

अतिधीरा प्रसन्नाङ्गी गौरी प्रहसितानना
पद्महस्ता इयं धात्री पद्मनेत्रा सुपद्मिनी ॥ ८२ ॥

अतिधीरा प्रसन्नाङ्गी गौरी प्रहसितानना
पद्महस्ता इयं धात्री पद्मनेत्रा सुपद्मिनी ॥ ८२ ॥

दिव्यैराभरणैर्युक्ता क्षमा प्राप्ता द्विजोत्तम
अतिशान्ता सुप्रतिष्ठा बहुमङ्गलसंयुता ॥ ८३ ॥

दिव्यैराभरणैर्युक्ता क्षमा प्राप्ता द्विजोत्तम
अतिशान्ता सुप्रतिष्ठा बहुमङ्गलसंयुता ॥ ८३ ॥

दिव्यरत्नकृता शोभा दिव्याभरणभूषिता
तव शान्तिर्महाप्राज्ञ ज्ञानरूपा समागता ॥ ८४ ॥

दिव्यरत्नकृता शोभा दिव्याभरणभूषिता
तव शान्तिर्महाप्राज्ञ ज्ञानरूपा समागता ॥ ८४ ॥

परोपकारकरणा बहुसत्यसमाकुला
मितभाषा सदैवासौ अकल्पा ते समागता ॥ ८५ ॥

परोपकारकरणा बहुसत्यसमाकुला
मितभाषा सदैवासौ अकल्पा ते समागता ॥ ८५ ॥

प्रसन्ना सा क्षमायुक्ता सर्वाभरणभूषिता
पद्मासना सुरूपा सा श्यामवर्णा यशस्विनी ॥ ८६ ॥

प्रसन्ना सा क्षमायुक्ता सर्वाभरणभूषिता
पद्मासना सुरूपा सा श्यामवर्णा यशस्विनी ॥ ८६ ॥

अहिंसेयं महाभागा भवन्तं तु समागता
तप्तकाञ्चनवर्णाङ्गी रक्ताम्बरविलासिनी ॥ ८७ ॥

अहिंसेयं महाभागा भवन्तं तु समागता
तप्तकाञ्चनवर्णाङ्गी रक्ताम्बरविलासिनी ॥ ८७ ॥

सुप्रसन्ना सुमन्त्रा च यत्र तत्र न पश्यति
ज्ञानभावसमाक्रान्ता पुण्यहस्ता तपस्विनी ॥ ८८ ॥

सुप्रसन्ना सुमन्त्रा च यत्र तत्र न पश्यति
ज्ञानभावसमाक्रान्ता पुण्यहस्ता तपस्विनी ॥ ८८ ॥

मुक्ताभरणशोभाढ्या निर्मला चारुहासिनी
इयं श्रद्धा महाभाग पश्य पश्य समागता ॥ ८९ ॥

मुक्ताभरणशोभाढ्या निर्मला चारुहासिनी
इयं श्रद्धा महाभाग पश्य पश्य समागता ॥ ८९ ॥

बहुबुद्धिसमाक्रान्ता बहुज्ञानसमाकुला
सुभोगासक्तरूपा सा सुस्थिता चारुमङ्गला ॥ ९० ॥

बहुबुद्धिसमाक्रान्ता बहुज्ञानसमाकुला
सुभोगासक्तरूपा सा सुस्थिता चारुमङ्गला ॥ ९० ॥

सर्वेष्टध्यानसंयुक्ता लोकमाता यशस्विनी
सर्वाभरणशोभाढ्या पीनश्रोणि पयोधरा ॥ ९१ ॥

सर्वेष्टध्यानसंयुक्ता लोकमाता यशस्विनी
सर्वाभरणशोभाढ्या पीनश्रोणि पयोधरा ॥ ९१ ॥

गौरवर्णा समायाता माल्यवस्त्रविभूषिता
इयं मेधा महाप्राज्ञ तवैव परिसंस्थिता ॥ ९२ ॥

गौरवर्णा समायाता माल्यवस्त्रविभूषिता
इयं मेधा महाप्राज्ञ तवैव परिसंस्थिता ॥ ९२ ॥

हंसचन्द्रप्रतीकाशा मुक्ताहारविलम्बिनी
सर्वाभरणसम्भूषा सुप्रसन्ना मनस्विनी ॥ ९३ ॥

हंसचन्द्रप्रतीकाशा मुक्ताहारविलम्बिनी
सर्वाभरणसम्भूषा सुप्रसन्ना मनस्विनी ॥ ९३ ॥

श्वेतवस्त्रेण संवीता शतपत्रं शयेकृतम्
पुस्तककरा पङ्कजस्था राजमाना सदैव हि ॥ ९४ ॥

श्वेतवस्त्रेण संवीता शतपत्रं शयेकृतम्
पुस्तककरा पङ्कजस्था राजमाना सदैव हि ॥ ९४ ॥

एषा प्रज्ञा महाभाग भाग्यवन्तं समागता
लाक्षारससमावर्णा सुप्रसन्ना सदैव हि ॥ ९५ ॥

एषा प्रज्ञा महाभाग भाग्यवन्तं समागता
लाक्षारससमावर्णा सुप्रसन्ना सदैव हि ॥ ९५ ॥

पीतपुष्पकृतामाला हारकेयूरभूषणा
मुद्रिका कङ्कणोपेता कर्णकुण्डलमण्डिता ॥ ९६ ॥

पीतपुष्पकृतामाला हारकेयूरभूषणा
मुद्रिका कङ्कणोपेता कर्णकुण्डलमण्डिता ॥ ९६ ॥

पीतेन वाससा देवी सदैव परिराजते
त्रैलोक्यस्योपकाराय पोषणायाद्वितीयका ॥ ९७ ॥

पीतेन वाससा देवी सदैव परिराजते
त्रैलोक्यस्योपकाराय पोषणायाद्वितीयका ॥ ९७ ॥

यस्याः शीलं द्विजश्रेष्ठ सदैव परिकीर्तितम्
सेयं दया सु सम्प्राप्ता तव पार्श्वे द्विजोत्तम ॥ ९८ ॥

यस्याः शीलं द्विजश्रेष्ठ सदैव परिकीर्तितम्
सेयं दया सु सम्प्राप्ता तव पार्श्वे द्विजोत्तम ॥ ९८ ॥

इयं वृद्धा महाप्राज्ञ भावभार्या तपस्विनी
मम माता द्विजश्रेष्ठ धर्मोहं तव सुव्रत ॥ ९९ ॥

इयं वृद्धा महाप्राज्ञ भावभार्या तपस्विनी
मम माता द्विजश्रेष्ठ धर्मोहं तव सुव्रत ॥ ९९ ॥