००७

दितेः पुत्राः कथं जाता मरुतो देववल्लभाः
देवैर्जग्मुश्च सापत्नैः कस्मात्सख्यमनुत्तमम्॥ १ ॥

दितेः पुत्राः कथं जाता मरुतो देववल्लभाः
देवैर्जग्मुश्च सापत्नैः कस्मात्सख्यमनुत्तमम्॥ १ ॥

पुलस्त्य उवाच
पुरा दैवासुरे युद्धे हतेषु हरिणा सुरैः
पुत्रपौत्रेषु शोकार्ता गता भूलोकमुत्तमम्॥ २ ॥

पुलस्त्य उवाच
पुरा दैवासुरे युद्धे हतेषु हरिणा सुरैः
पुत्रपौत्रेषु शोकार्ता गता भूलोकमुत्तमम्॥ २ ॥

पुष्करेषु महातीर्थे सरस्वत्यास्तटे शुभे
भर्त्तुराराधनपरा तप उग्रं चचार ह॥ ३ ॥

पुष्करेषु महातीर्थे सरस्वत्यास्तटे शुभे
भर्त्तुराराधनपरा तप उग्रं चचार ह॥ ३ ॥

दितिर्वै दैत्यमाता तु ऋषिकार्येण सुव्रता
फलाहारा तपस्तेपे कृच्छ्रचान्द्रायणादिभिः॥ ४ ॥

दितिर्वै दैत्यमाता तु ऋषिकार्येण सुव्रता
फलाहारा तपस्तेपे कृच्छ्रचान्द्रायणादिभिः॥ ४ ॥

यावद्वर्षशतं साग्रं जराशोकसमाकुला
ततः सा तपसा तप्ता वसिष्ठादीनपृच्छत॥ ५ ॥

यावद्वर्षशतं साग्रं जराशोकसमाकुला
ततः सा तपसा तप्ता वसिष्ठादीनपृच्छत॥ ५ ॥

कथयन्तु भवन्तो मे पुत्रशोकविनाशनम्
व्रतं सौभाग्यफलदमिहलोके परत्र च॥ ६ ॥

कथयन्तु भवन्तो मे पुत्रशोकविनाशनम्
व्रतं सौभाग्यफलदमिहलोके परत्र च॥ ६ ॥

ऊचुर्वसिष्ठप्रमुखा ज्येष्ठस्य पूर्णिमाव्रतम्
यस्य प्रसादादभवत्सुतशोकविवर्जिता॥ ७ ॥

ऊचुर्वसिष्ठप्रमुखा ज्येष्ठस्य पूर्णिमाव्रतम्
यस्य प्रसादादभवत्सुतशोकविवर्जिता॥ ७ ॥

भीष्म उवाच
श्रोतुमिच्छाम्यहं ब्रह्मन्ज्येष्ठस्य पूर्णिमाव्रतम्
सुतानेकोनपञ्चाशद्येन लेभे पुनर्दितिः॥ ८ ॥

भीष्म उवाच
श्रोतुमिच्छाम्यहं ब्रह्मन्ज्येष्ठस्य पूर्णिमाव्रतम्
सुतानेकोनपञ्चाशद्येन लेभे पुनर्दितिः॥ ८ ॥

पुलस्त्य उवाच
यद्वसिष्ठादिभिः पूर्वं दित्यै सङ्कथितं व्रतम्
विस्तरेण तदेवेदं मत्सकाशान्निशामय॥ ९ ॥

पुलस्त्य उवाच
यद्वसिष्ठादिभिः पूर्वं दित्यै सङ्कथितं व्रतम्
विस्तरेण तदेवेदं मत्सकाशान्निशामय॥ ९ ॥

ज्येष्ठे मासि सिते पक्षे पौर्णमास्यां यतव्रता
स्थापयेदव्रणं कुम्भं सिततण्डुलपूरितम्॥ १० ॥

ज्येष्ठे मासि सिते पक्षे पौर्णमास्यां यतव्रता
स्थापयेदव्रणं कुम्भं सिततण्डुलपूरितम्॥ १० ॥

नानाफलयुतं तद्वदिक्षुदण्डसमन्वितम्
सितवस्त्रयुगच्छन्नंसितचन्दनचर्चितम्॥ ११ ॥

नानाफलयुतं तद्वदिक्षुदण्डसमन्वितम्
सितवस्त्रयुगच्छन्नंसितचन्दनचर्चितम्॥ ११ ॥

नानाभक्ष्यसमोपेतं सहिरण्यं तु शक्तितः
ताम्रपात्रं गुडोपेतं तस्योपरि निवेशयेत्॥ १२ ॥

नानाभक्ष्यसमोपेतं सहिरण्यं तु शक्तितः
ताम्रपात्रं गुडोपेतं तस्योपरि निवेशयेत्॥ १२ ॥

तस्मादुपरि ब्रह्माणं सौवर्णं पद्मकोटरे
कुर्यात्शर्करयोपेतां सावित्रीं तस्य वामतः॥ १३ ॥

तस्मादुपरि ब्रह्माणं सौवर्णं पद्मकोटरे
कुर्यात्शर्करयोपेतां सावित्रीं तस्य वामतः॥ १३ ॥

गन्धन्धूपं तयोर्दद्याद्गीतं वाद्यं च कारयेत्
तदभावे कथं कुर्याद्यथा पद्मे पितामहः॥ १४ ॥

गन्धन्धूपं तयोर्दद्याद्गीतं वाद्यं च कारयेत्
तदभावे कथं कुर्याद्यथा पद्मे पितामहः॥ १४ ॥

ब्रह्माह्वयां च प्रतिमां कृत्वा गुडमयीं शुभाम्
शुक्लपुष्पाक्षततिलैरर्चयेत्पद्मसम्भवम्॥ १५ ॥

ब्रह्माह्वयां च प्रतिमां कृत्वा गुडमयीं शुभाम्
शुक्लपुष्पाक्षततिलैरर्चयेत्पद्मसम्भवम्॥ १५ ॥

ब्राह्माय पादौ सम्पूज्य जङ्घे सौभाग्यदाय च
विरिञ्चायोरुयुग्मं च मन्मथायेति वै कटिम्॥ १६ ॥

ब्राह्माय पादौ सम्पूज्य जङ्घे सौभाग्यदाय च
विरिञ्चायोरुयुग्मं च मन्मथायेति वै कटिम्॥ १६ ॥

स्वच्छोदरायेत्युदरमतन्द्रायेत्युरो विधेः
मुखं पद्ममुखायेति बाहू वै वेदपाणये॥ १७ ॥

स्वच्छोदरायेत्युदरमतन्द्रायेत्युरो विधेः
मुखं पद्ममुखायेति बाहू वै वेदपाणये॥ १७ ॥

नमः सर्वात्मने मौलिमर्च्चयेच्चापि पङ्कजम्
ततः प्रभाते तत्कुम्भं ब्राह्मणाय निवेदयेत्॥ १८ ॥

नमः सर्वात्मने मौलिमर्च्चयेच्चापि पङ्कजम्
ततः प्रभाते तत्कुम्भं ब्राह्मणाय निवेदयेत्॥ १८ ॥

ब्राह्मणं भोजयेद्भक्त्या स्वयं तु लवणं विना
भक्त्या प्रदक्षिणं दद्यादिमं मन्त्रमुदीरयेत्॥ १९ ॥

ब्राह्मणं भोजयेद्भक्त्या स्वयं तु लवणं विना
भक्त्या प्रदक्षिणं दद्यादिमं मन्त्रमुदीरयेत्॥ १९ ॥

प्रीयतामत्र भगवान्सर्वलोकपितामहः
हृदये सर्वलोकानां यस्त्वानन्दोभिधीयते॥ २० ॥

प्रीयतामत्र भगवान्सर्वलोकपितामहः
हृदये सर्वलोकानां यस्त्वानन्दोभिधीयते॥ २० ॥

अनेन विधिना सर्वं मासिमासि समाचरेत्
उपवासी पौर्णमास्यामर्चयेद्ब्राह्ममव्ययम्॥ २१ ॥

अनेन विधिना सर्वं मासिमासि समाचरेत्
उपवासी पौर्णमास्यामर्चयेद्ब्राह्ममव्ययम्॥ २१ ॥

फलमेकं च सम्प्राश्य शर्वर्यां भूतले स्वपेत्
ततस्त्रयोदशे मासि घृतधेनुसमन्विताम्॥ २२ ॥

फलमेकं च सम्प्राश्य शर्वर्यां भूतले स्वपेत्
ततस्त्रयोदशे मासि घृतधेनुसमन्विताम्॥ २२ ॥

शय्यां दद्याद्विरिञ्चाय सर्वोपस्करसंयुताम्
ब्रह्माणं काञ्चनं कृत्वा सावित्रीं रजतैस्तथा॥ २३ ॥

शय्यां दद्याद्विरिञ्चाय सर्वोपस्करसंयुताम्
ब्रह्माणं काञ्चनं कृत्वा सावित्रीं रजतैस्तथा॥ २३ ॥

पद्मात्मकः सृष्टिकर्त्ता सावित्रीमुपलभ्यतु
वस्त्रैर्द्विजं सपत्नीकं पूज्य भक्त्या विभूषणैः॥ २४ ॥

पद्मात्मकः सृष्टिकर्त्ता सावित्रीमुपलभ्यतु
वस्त्रैर्द्विजं सपत्नीकं पूज्य भक्त्या विभूषणैः॥ २४ ॥

शक्त्या गवादिकं दद्यात्प्रीयतामित्युदीरयेत्
होमं शुक्लैस्तिलैः कुर्याद्ब्रह्मनामानि कीर्तयेत्॥ २५ ॥

शक्त्या गवादिकं दद्यात्प्रीयतामित्युदीरयेत्
होमं शुक्लैस्तिलैः कुर्याद्ब्रह्मनामानि कीर्तयेत्॥ २५ ॥

गव्येन सर्पिषा तद्वत्पायसेन च धर्मवित्
विप्रेभ्योथ धनं दद्यात्पुष्पमालां च शक्तितः॥ २६ ॥

गव्येन सर्पिषा तद्वत्पायसेन च धर्मवित्
विप्रेभ्योथ धनं दद्यात्पुष्पमालां च शक्तितः॥ २६ ॥

यः कुर्याद्विधिनानेन पौर्णमास्यां स्त्रियोपि वा
सर्वपापविनिर्मुक्तः प्राप्नोति ब्रह्मसात्म्यताम्॥ २७ ॥

यः कुर्याद्विधिनानेन पौर्णमास्यां स्त्रियोपि वा
सर्वपापविनिर्मुक्तः प्राप्नोति ब्रह्मसात्म्यताम्॥ २७ ॥

इहलोके वरान्पुत्रान्सौभाग्यं ध्रुवमश्नुते
यो ब्रह्मा स स्मृतो विष्णुरानन्दात्मा महेश्वरः॥ २८ ॥

इहलोके वरान्पुत्रान्सौभाग्यं ध्रुवमश्नुते
यो ब्रह्मा स स्मृतो विष्णुरानन्दात्मा महेश्वरः॥ २८ ॥

सुखार्थी कामरूपेण स्मरेद्देवं पितामहम्
एवं श्रुत्वा चकारासौ दितिः सर्वमशेषतः॥ २९ ॥

सुखार्थी कामरूपेण स्मरेद्देवं पितामहम्
एवं श्रुत्वा चकारासौ दितिः सर्वमशेषतः॥ २९ ॥

कश्यपो व्रतमाहात्म्यादागत्य परया मुदा
चकार कर्कशां भूयो रूपलावण्यसंयुताम्॥ ३० ॥

कश्यपो व्रतमाहात्म्यादागत्य परया मुदा
चकार कर्कशां भूयो रूपलावण्यसंयुताम्॥ ३० ॥

वरैराछन्दयामास सा तु वव्रे वरंवरम्
पुत्रं शक्रवधार्थाय समर्थं च महौजसम्॥ ३१ ॥

वरैराछन्दयामास सा तु वव्रे वरंवरम्
पुत्रं शक्रवधार्थाय समर्थं च महौजसम्॥ ३१ ॥

वरयामि महात्मानं सर्वामरनिषूदनम्
उवाच कश्यपो वाक्यमिन्द्रहन्तारमूर्जितम्॥ ३२ ॥

वरयामि महात्मानं सर्वामरनिषूदनम्
उवाच कश्यपो वाक्यमिन्द्रहन्तारमूर्जितम्॥ ३२ ॥

प्रदास्याम्यहमेतेन किन्त्वेतत्क्रियतां शुभे
आपस्तम्बीं तु कृत्वेष्टिं पुत्रीयामद्य सुस्तनि॥ ३३ ॥

प्रदास्याम्यहमेतेन किन्त्वेतत्क्रियतां शुभे
आपस्तम्बीं तु कृत्वेष्टिं पुत्रीयामद्य सुस्तनि॥ ३३ ॥

विधास्यामि ततो गर्भं स्पृष्ट्वाहं ते स्तनौ शुभे
भविष्यति शुभो गर्भो देवि शक्रनिषूदनः॥ ३४ ॥

विधास्यामि ततो गर्भं स्पृष्ट्वाहं ते स्तनौ शुभे
भविष्यति शुभो गर्भो देवि शक्रनिषूदनः॥ ३४ ॥

आपस्तम्बीं ततश्चक्रे पुत्रेष्टिं द्रविणाधिकाम्
इन्द्रशत्रोभवस्वेति जुहाव च हविस्त्वरन्॥ ३५ ॥

आपस्तम्बीं ततश्चक्रे पुत्रेष्टिं द्रविणाधिकाम्
इन्द्रशत्रोभवस्वेति जुहाव च हविस्त्वरन्॥ ३५ ॥

देवाश्च मुमुर्हुर्दैत्या विमुखाश्चैव दानवाः
दित्यां गर्भमथाधत्त कश्यपः प्राह तां पुनः॥ ३६ ॥

देवाश्च मुमुर्हुर्दैत्या विमुखाश्चैव दानवाः
दित्यां गर्भमथाधत्त कश्यपः प्राह तां पुनः॥ ३६ ॥

मुखं ते चन्द्रप्रतिमं स्तनौ बिल्वफलोपमौ
अधरौ विद्रुमाकारौ वर्णश्चातीव शोभनः॥ ३७ ॥

मुखं ते चन्द्रप्रतिमं स्तनौ बिल्वफलोपमौ
अधरौ विद्रुमाकारौ वर्णश्चातीव शोभनः॥ ३७ ॥

त्वां दृष्ट्वाहं विशालाक्षि विस्मरामि स्विकां तनुम्
तदेवं गर्भः सुश्रोणि हस्तेनोप्तस्तनौ तव॥ ३८ ॥

त्वां दृष्ट्वाहं विशालाक्षि विस्मरामि स्विकां तनुम्
तदेवं गर्भः सुश्रोणि हस्तेनोप्तस्तनौ तव॥ ३८ ॥

त्वया यत्ने विधातव्यो ह्यस्मिन्गर्भे वरानने
संवत्सरशतं त्वेकमस्मिन्नेव तपोवने॥ ३९ ॥

त्वया यत्ने विधातव्यो ह्यस्मिन्गर्भे वरानने
संवत्सरशतं त्वेकमस्मिन्नेव तपोवने॥ ३९ ॥

सन्ध्यायां नैव भोक्तव्यं गर्भिण्या वरवर्णिनि
न स्थातव्यं न गन्तव्यं वृक्षमूलेषु सर्वदा॥ ४० ॥

सन्ध्यायां नैव भोक्तव्यं गर्भिण्या वरवर्णिनि
न स्थातव्यं न गन्तव्यं वृक्षमूलेषु सर्वदा॥ ४० ॥

नोपस्करेषु निविशेन्मुसलोलूखलादिषु
जलं च नावगाहेत शून्यागारं च वर्जयेत्॥ ४१ ॥

नोपस्करेषु निविशेन्मुसलोलूखलादिषु
जलं च नावगाहेत शून्यागारं च वर्जयेत्॥ ४१ ॥

वल्मीकेषु न तिष्ठेत न चोद्विग्नमना भवेत्
न नखेन लिखेद्भूमौ नाङ्गारे न च भस्मनि॥ ४२ ॥

वल्मीकेषु न तिष्ठेत न चोद्विग्नमना भवेत्
न नखेन लिखेद्भूमौ नाङ्गारे न च भस्मनि॥ ४२ ॥

न शयालुः सदा तिष्ठेद्व्यायामं च विवर्जयेत्
न तुषाङ्गारभस्मास्थि कपालेषु समाविशेत्॥ ४३ ॥

न शयालुः सदा तिष्ठेद्व्यायामं च विवर्जयेत्
न तुषाङ्गारभस्मास्थि कपालेषु समाविशेत्॥ ४३ ॥

वर्जयेत्कलहं लोके गात्राभ्यङ्गं तथैव च
न मुक्तकेशी तिष्ठेत नाशुचिः स्यात्कथञ्चन॥ ४४ ॥

वर्जयेत्कलहं लोके गात्राभ्यङ्गं तथैव च
न मुक्तकेशी तिष्ठेत नाशुचिः स्यात्कथञ्चन॥ ४४ ॥

न शयीतोत्तरशिराः न चैवाधः शिराः क्वचित्
न वस्त्रहीना नोद्विग्ना न चार्द्रचरणा सती॥ ४५ ॥

न शयीतोत्तरशिराः न चैवाधः शिराः क्वचित्
न वस्त्रहीना नोद्विग्ना न चार्द्रचरणा सती॥ ४५ ॥

नामङ्गल्यां वदेद्वाचं न च हास्याधिकाभवेत्
कुर्याच्च गुरुभिर्नित्यं पूजां माङ्गल्यतत्परा॥ ४६ ॥

नामङ्गल्यां वदेद्वाचं न च हास्याधिकाभवेत्
कुर्याच्च गुरुभिर्नित्यं पूजां माङ्गल्यतत्परा॥ ४६ ॥

सर्वौषधीभिः सृष्टेन वारिणा स्नानमाचरेत्
तिष्ठेत्प्रसन्नवदना भर्तृप्रियहिते रता
न गर्हयेच्च भर्ता रंसर्वावस्थमपि क्वचित्॥ ४८ ॥

सर्वौषधीभिः सृष्टेन वारिणा स्नानमाचरेत्
तिष्ठेत्प्रसन्नवदना भर्तृप्रियहिते रता
न गर्हयेच्च भर्ता रंसर्वावस्थमपि क्वचित्॥ ४८ ॥

कृशाहं दुर्बला चैव वार्द्धक्यं मम चागतम्
स्तनौ मे चलितौ स्थानान्मुखं च वलिभङ्गुरम्॥ ४९ ॥

कृशाहं दुर्बला चैव वार्द्धक्यं मम चागतम्
स्तनौ मे चलितौ स्थानान्मुखं च वलिभङ्गुरम्॥ ४९ ॥

एवंविधा त्वया चाहं कृतेति न वदेत्क्वचित्
स्वस्त्यस्तुते गमिष्यामि तथेत्युक्तस्तया पुनः५० 1.7.50
पश्यतां सर्वभूतानां तत्रैवान्तरधीयत
ततः सा भर्तृवाचोक्तविधिना समतिष्ठत॥ ५१ ॥

एवंविधा त्वया चाहं कृतेति न वदेत्क्वचित्
स्वस्त्यस्तुते गमिष्यामि तथेत्युक्तस्तया पुनः५० 1.7.50
पश्यतां सर्वभूतानां तत्रैवान्तरधीयत
ततः सा भर्तृवाचोक्तविधिना समतिष्ठत॥ ५१ ॥

अथ ज्ञात्वा तथेन्द्रोपि दितेः पार्श्वमुपागतः
विहाय देवसदनं तां शुश्रूषुरवस्थितः॥ ५२ ॥

अथ ज्ञात्वा तथेन्द्रोपि दितेः पार्श्वमुपागतः
विहाय देवसदनं तां शुश्रूषुरवस्थितः॥ ५२ ॥

दितेश्छिद्रान्तरप्रेप्सुरभवत्पाकशासनः
विपरीतोन्तरव्यग्रः प्रसन्नवदतो बहिः॥ ५३ ॥

दितेश्छिद्रान्तरप्रेप्सुरभवत्पाकशासनः
विपरीतोन्तरव्यग्रः प्रसन्नवदतो बहिः॥ ५३ ॥

अजानन्निव तत्त्कार्यमात्मनश्शुभमाचरन्
ततो वर्षशतान्ते सा न्यूने तु दिवसैस्त्रिभिः॥ ५४ ॥

अजानन्निव तत्त्कार्यमात्मनश्शुभमाचरन्
ततो वर्षशतान्ते सा न्यूने तु दिवसैस्त्रिभिः॥ ५४ ॥

मेने कृतार्थमात्मानं प्रीत्या विस्मितमानसा
अकृत्वा पादयोः शौचं शयाना मुक्तमूर्धजा॥ ५५ ॥

मेने कृतार्थमात्मानं प्रीत्या विस्मितमानसा
अकृत्वा पादयोः शौचं शयाना मुक्तमूर्धजा॥ ५५ ॥

निद्राभरसमाक्रान्ता दिवा परशिराः क्वचित्
ततस्तदन्तरं लब्ध्वा प्रविश्यान्तः शचीपतिः॥ ५६ ॥

निद्राभरसमाक्रान्ता दिवा परशिराः क्वचित्
ततस्तदन्तरं लब्ध्वा प्रविश्यान्तः शचीपतिः॥ ५६ ॥

वज्रेण सप्तधा चक्रे तं गर्भं त्रिदशाधिपः
ततः सप्त च ते जाताः कुमाराः सूर्यवर्चसः॥ ५७ ॥

वज्रेण सप्तधा चक्रे तं गर्भं त्रिदशाधिपः
ततः सप्त च ते जाताः कुमाराः सूर्यवर्चसः॥ ५७ ॥

रुदन्तः सप्त ते बाला निषिद्धा दानवारिणा
भूयोपि रुदमानांस्तानेकैकान्सप्तधा हरिः॥ ५८ ॥

रुदन्तः सप्त ते बाला निषिद्धा दानवारिणा
भूयोपि रुदमानांस्तानेकैकान्सप्तधा हरिः॥ ५८ ॥

चिच्छेद वज्रहस्तो वै पुनः स्तूदरसंस्थितान्
एवमेकोनपञ्चाशद्भूत्वा तेरुरुदुर्भृशम्॥ ५९ ॥

चिच्छेद वज्रहस्तो वै पुनः स्तूदरसंस्थितान्
एवमेकोनपञ्चाशद्भूत्वा तेरुरुदुर्भृशम्॥ ५९ ॥

इन्द्रो निवारयामास मा रुदध्वं पुनःपुनः
ततः स चिन्तयामास वितर्कमिति वृत्रहा॥ ६० ॥

इन्द्रो निवारयामास मा रुदध्वं पुनःपुनः
ततः स चिन्तयामास वितर्कमिति वृत्रहा॥ ६० ॥

कर्मणः कस्य माहात्म्यात्पुनः सञ्जीवितास्त्वमी
विदित्वा पुण्ययोगेन पौर्णमासीफलं त्विदम्॥ ६१ ॥

कर्मणः कस्य माहात्म्यात्पुनः सञ्जीवितास्त्वमी
विदित्वा पुण्ययोगेन पौर्णमासीफलं त्विदम्॥ ६१ ॥

नूनमेतत्परिणतमथवा ब्रह्मपूजनात्
वज्रेणाभिहताः सन्तो न विनाशमुपाययुः॥ ६२ ॥

नूनमेतत्परिणतमथवा ब्रह्मपूजनात्
वज्रेणाभिहताः सन्तो न विनाशमुपाययुः॥ ६२ ॥

एकोप्यनेकतामाप यस्मादुदरगोपनम्
अवध्या नूनमेते वै तस्माद्देवा भवन्त्विति॥ ६३ ॥

एकोप्यनेकतामाप यस्मादुदरगोपनम्
अवध्या नूनमेते वै तस्माद्देवा भवन्त्विति॥ ६३ ॥

यस्मान्मा रुद इत्युक्ता रुदन्तो गर्भसम्भवाः
मरुतो नाम ते नाम्ना भवन्तु सुखभागिनः॥ ६४ ॥

यस्मान्मा रुद इत्युक्ता रुदन्तो गर्भसम्भवाः
मरुतो नाम ते नाम्ना भवन्तु सुखभागिनः॥ ६४ ॥

ततः प्रसाद्य देवेशः क्षमस्वेति दितिं पुनः
अर्थशास्त्रं समास्थाय मयैतद्दुष्कृतं कृतम्॥ ६५ ॥

ततः प्रसाद्य देवेशः क्षमस्वेति दितिं पुनः
अर्थशास्त्रं समास्थाय मयैतद्दुष्कृतं कृतम्॥ ६५ ॥

कृत्वा मरुद्गणं देवैः समानममराधिपः
दितिं विमानमारोप्य ससुतामगमद्दिवम्॥ ६६ ॥

कृत्वा मरुद्गणं देवैः समानममराधिपः
दितिं विमानमारोप्य ससुतामगमद्दिवम्॥ ६६ ॥

यज्ञभागभुजः सर्वे मरुतस्ते ततोभवन्
न जग्मुरैक्यमसुरैरतस्ते सुरवल्लभाः॥ ६७ ॥

यज्ञभागभुजः सर्वे मरुतस्ते ततोभवन्
न जग्मुरैक्यमसुरैरतस्ते सुरवल्लभाः॥ ६७ ॥

भीष्म उवाच
आदिसर्गस्त्वया ब्रह्मन्कथितो विस्तरेण मे
प्रतिसर्गश्च यो येषामधिपांस्तान्वदस्व मे॥ ६८ ॥

भीष्म उवाच
आदिसर्गस्त्वया ब्रह्मन्कथितो विस्तरेण मे
प्रतिसर्गश्च यो येषामधिपांस्तान्वदस्व मे॥ ६८ ॥

पुलस्त्य उवाच
यदाभिषिक्तः सकलेपि राज्ये पृथुर्द्धरित्र्यामधिपो बभूव
तथौषधीनामधिपं चकार यज्ञव्रतानां तपसां च सोमम्॥ ६९ ॥

पुलस्त्य उवाच
यदाभिषिक्तः सकलेपि राज्ये पृथुर्द्धरित्र्यामधिपो बभूव
तथौषधीनामधिपं चकार यज्ञव्रतानां तपसां च सोमम्॥ ६९ ॥

नक्षत्रताराद्विजवृक्षगुल्मलतावितानस्य च रुक्मगर्भम्
अपामधीशं वरुणं धनानां राज्ञां प्रभुं वैश्रवणं च तद्वत्॥ ७० ॥

नक्षत्रताराद्विजवृक्षगुल्मलतावितानस्य च रुक्मगर्भम्
अपामधीशं वरुणं धनानां राज्ञां प्रभुं वैश्रवणं च तद्वत्॥ ७० ॥

विष्णुं रवीणामधिपं वसूनामग्निं च लोकाधिपतिं चकार
प्रजापतीनामधिपं च दक्षं चकार शक्रं मरुतामधीशम्॥ ७१ ॥

विष्णुं रवीणामधिपं वसूनामग्निं च लोकाधिपतिं चकार
प्रजापतीनामधिपं च दक्षं चकार शक्रं मरुतामधीशम्॥ ७१ ॥

दैत्याधिपानामथ दानवानां प्रह्लादमीशं च यमं पितॄणाम्
पिशाचरक्षःपशुभूतयक्षवेतालराजं ह्यथ शूलपाणिम्॥ ७२ ॥

दैत्याधिपानामथ दानवानां प्रह्लादमीशं च यमं पितॄणाम्
पिशाचरक्षःपशुभूतयक्षवेतालराजं ह्यथ शूलपाणिम्॥ ७२ ॥

प्रालेयशैलं च पतिं गिरीणामीशं समुद्रं सरितामधीशम्
गन्धर्वविद्याधरकिन्नराणामीशं पुनश्चित्ररथं चकार॥ ७३ ॥

प्रालेयशैलं च पतिं गिरीणामीशं समुद्रं सरितामधीशम्
गन्धर्वविद्याधरकिन्नराणामीशं पुनश्चित्ररथं चकार॥ ७३ ॥

नागाधिपं वासुकिमुग्रवीर्यं सर्पाधिपं तक्षकमादिदेश
दिग्वारणानामधिपं चकार गजेन्द्रमैरावणनामधेयम्॥ ७४ ॥

नागाधिपं वासुकिमुग्रवीर्यं सर्पाधिपं तक्षकमादिदेश
दिग्वारणानामधिपं चकार गजेन्द्रमैरावणनामधेयम्॥ ७४ ॥

सुपर्णमीशं पततामथार्वतां राजानमुच्चैःश्रवसं चकार
सिंहं मृगाणां वृषभं गवां च प्लक्षं पुनः सर्ववनस्पतीनाम्॥ ७५ ॥

सुपर्णमीशं पततामथार्वतां राजानमुच्चैःश्रवसं चकार
सिंहं मृगाणां वृषभं गवां च प्लक्षं पुनः सर्ववनस्पतीनाम्॥ ७५ ॥

पितामहः पूर्वमथाभ्यषिञ्चदेतान्पुनः सर्वदिशाधिनाथान्
पूर्वेश दिक्पालमथाभ्यषिञ्चन्नाम्ना सुवर्माणमरातिकेतुं॥ ७६ ॥

पितामहः पूर्वमथाभ्यषिञ्चदेतान्पुनः सर्वदिशाधिनाथान्
पूर्वेश दिक्पालमथाभ्यषिञ्चन्नाम्ना सुवर्माणमरातिकेतुं॥ ७६ ॥

ततोधिपं दक्षिणतश्चकार सर्वेश्वरं शङ्खपदाभिधानम्
सकेतुमन्तं दिगधीशमीशं चकार पश्चाद्भुवनाण्डगर्भः॥ ७७ ॥

ततोधिपं दक्षिणतश्चकार सर्वेश्वरं शङ्खपदाभिधानम्
सकेतुमन्तं दिगधीशमीशं चकार पश्चाद्भुवनाण्डगर्भः॥ ७७ ॥

हिरण्यरोमाणमुदग्दिगीशं प्रजापतिं मेघसुतं चकार
अद्यापि कुर्वन्ति दिशामधीशाः सदा वहन्तस्तु भुवोभिरक्षाम्॥ ७८ ॥

हिरण्यरोमाणमुदग्दिगीशं प्रजापतिं मेघसुतं चकार
अद्यापि कुर्वन्ति दिशामधीशाः सदा वहन्तस्तु भुवोभिरक्षाम्॥ ७८ ॥

चतुर्भिरेतैः पृथुनामधेयो नृपोभिषिक्तः प्रथमः पृथिव्याम्
गतेन्तरे चाक्षुषनामधेये वैवस्वतं चक्रुरिमं पृथिव्यां॥ ७९ ॥

चतुर्भिरेतैः पृथुनामधेयो नृपोभिषिक्तः प्रथमः पृथिव्याम्
गतेन्तरे चाक्षुषनामधेये वैवस्वतं चक्रुरिमं पृथिव्यां॥ ७९ ॥

गतेन्तरे चाक्षुषनामधेये वैवस्वताख्ये च पुनः प्रवृत्ते
प्रजापतिः सोस्य चराचरस्य बभूव सूर्यान्वयजः सचिह्नः॥ ८० ॥

गतेन्तरे चाक्षुषनामधेये वैवस्वताख्ये च पुनः प्रवृत्ते
प्रजापतिः सोस्य चराचरस्य बभूव सूर्यान्वयजः सचिह्नः॥ ८० ॥

पुलस्त्य उवाच
मन्वन्तराणि सर्वाणि मनूनां चरितानि यत्
प्रमाणं चैव कल्पस्य तत्सृष्टिं च समासतः॥ ८१ ॥

पुलस्त्य उवाच
मन्वन्तराणि सर्वाणि मनूनां चरितानि यत्
प्रमाणं चैव कल्पस्य तत्सृष्टिं च समासतः॥ ८१ ॥

एकचित्तः प्रसन्नात्मा शृणु कौरवनन्दन
यामा नाम पुरा देवा आसन्स्वायम्भुवान्तरे॥ ८२ ॥

एकचित्तः प्रसन्नात्मा शृणु कौरवनन्दन
यामा नाम पुरा देवा आसन्स्वायम्भुवान्तरे॥ ८२ ॥

सप्तैव ऋषयः पूर्वं ये मरीच्यादयः स्मृताः
आग्नीध्रश्चाग्निबाहुश्च विभुः सवन एव च॥ ८३ ॥

सप्तैव ऋषयः पूर्वं ये मरीच्यादयः स्मृताः
आग्नीध्रश्चाग्निबाहुश्च विभुः सवन एव च॥ ८३ ॥

ज्योतिष्मान्द्युतिमान्भव्यो मेधा मेधातिथिर्वसुः
स्वायम्भुवस्यास्य मनोर्दशैते वंशवर्द्धनाः॥ ८४ ॥

ज्योतिष्मान्द्युतिमान्भव्यो मेधा मेधातिथिर्वसुः
स्वायम्भुवस्यास्य मनोर्दशैते वंशवर्द्धनाः॥ ८४ ॥

प्रतिसर्गममी कृत्वा जग्मुस्ते परमं पदम्
एवं स्वायम्भुवं प्रोक्तं स्वारोचिषमतः परम्॥ ८५ ॥

प्रतिसर्गममी कृत्वा जग्मुस्ते परमं पदम्
एवं स्वायम्भुवं प्रोक्तं स्वारोचिषमतः परम्॥ ८५ ॥

स्वारोचिषस्य तनयाश्चत्वारो देववर्चसः
नभोनभस्य प्रभृतिर्भावनः कीर्तिवर्द्धनः॥ ८६ ॥

स्वारोचिषस्य तनयाश्चत्वारो देववर्चसः
नभोनभस्य प्रभृतिर्भावनः कीर्तिवर्द्धनः॥ ८६ ॥

दत्तोग्निश्च्यवनस्तम्भः प्राणः कश्यप एव च
अर्वा बृहस्पतिश्चैव सप्त सप्तर्षयोभवन्॥ ८७ ॥

दत्तोग्निश्च्यवनस्तम्भः प्राणः कश्यप एव च
अर्वा बृहस्पतिश्चैव सप्त सप्तर्षयोभवन्॥ ८७ ॥

तदा देवाश्च तुषिताः स्मृता स्वारोचिषेन्तरे
हवीन्द्रसुःकृतो मूर्तिरापो ज्योतिरथः स्मृतः॥ ८८ ॥

तदा देवाश्च तुषिताः स्मृता स्वारोचिषेन्तरे
हवीन्द्रसुःकृतो मूर्तिरापो ज्योतिरथः स्मृतः॥ ८८ ॥

वसिष्ठस्य सुताः सप्त ये प्रजापतयस्तदा
द्वितीयमेतत्कथितं मन्वन्तरमतः परं॥ ८९ ॥

वसिष्ठस्य सुताः सप्त ये प्रजापतयस्तदा
द्वितीयमेतत्कथितं मन्वन्तरमतः परं॥ ८९ ॥

अन्यच्चैव प्रवक्ष्यामि तथा मन्वन्तरं शुभं
मनुर्नामौत्तमिस्तत्र दश पुत्रानजीजनत्॥ ९० ॥

अन्यच्चैव प्रवक्ष्यामि तथा मन्वन्तरं शुभं
मनुर्नामौत्तमिस्तत्र दश पुत्रानजीजनत्॥ ९० ॥

इषऊर्जस्तनूजश्च शुचिः शुक्रस्तथैव च
मधुश्च माधवश्चैव नभस्योथ नभस्तथा॥ ९१ ॥

इषऊर्जस्तनूजश्च शुचिः शुक्रस्तथैव च
मधुश्च माधवश्चैव नभस्योथ नभस्तथा॥ ९१ ॥

सहः सहस्य एतेषामुत्तमः कीर्तिवर्द्धनः
भानवस्तत्र देवाः स्युरूर्जाः सप्तर्षयः स्मृताः॥ ९२ ॥

सहः सहस्य एतेषामुत्तमः कीर्तिवर्द्धनः
भानवस्तत्र देवाः स्युरूर्जाः सप्तर्षयः स्मृताः॥ ९२ ॥

कौकभिण्डिः कुतुण्डश्च दाल्भ्यः शङ्खः प्रवाहितः
मितिश्च सम्मितिश्चैव सप्तैते योगवर्द्धनाः॥ ९३ ॥

कौकभिण्डिः कुतुण्डश्च दाल्भ्यः शङ्खः प्रवाहितः
मितिश्च सम्मितिश्चैव सप्तैते योगवर्द्धनाः॥ ९३ ॥

मन्वन्तरं चतुर्थं तु तामसं नाम विश्रुतं
कपिः पृथुस्तथैवाग्निरकपिः कविरेव च॥ ९४ ॥

मन्वन्तरं चतुर्थं तु तामसं नाम विश्रुतं
कपिः पृथुस्तथैवाग्निरकपिः कविरेव च॥ ९४ ॥

तथैव जन्यधामानौ मुनयः सप्त नामतः
साध्या देवगणा ये च कथितास्तामसेन्तरे॥ ९५ ॥

तथैव जन्यधामानौ मुनयः सप्त नामतः
साध्या देवगणा ये च कथितास्तामसेन्तरे॥ ९५ ॥

अकल्मषस्तपोधन्वी तपोमूलस्तपोधनः
तपोराशिस्तपस्यश्च सुतपस्यः परन्तपः॥ ९६ ॥

अकल्मषस्तपोधन्वी तपोमूलस्तपोधनः
तपोराशिस्तपस्यश्च सुतपस्यः परन्तपः॥ ९६ ॥

तामसस्य सुताः सर्वे दशवंशविवर्द्धनाः
पञ्चमस्य मनोस्तद्वद्रैवतस्यान्तरं शृणु॥ ९७ ॥

तामसस्य सुताः सर्वे दशवंशविवर्द्धनाः
पञ्चमस्य मनोस्तद्वद्रैवतस्यान्तरं शृणु॥ ९७ ॥

देवबाहुः सुबाहुश्च पर्ज्यन्यः समयोमुनिः
हिरण्यरोमा सप्ताश्वः सप्तैते ऋषयः स्मृताः॥ ९८ ॥

देवबाहुः सुबाहुश्च पर्ज्यन्यः समयोमुनिः
हिरण्यरोमा सप्ताश्वः सप्तैते ऋषयः स्मृताः॥ ९८ ॥

देवाश्च भूतरजसस्तथा प्रकृतयः स्मृताः
अवशस्तत्वदर्शी च वीतिमान्हव्यपः कपिः॥ ९९ ॥

देवाश्च भूतरजसस्तथा प्रकृतयः स्मृताः
अवशस्तत्वदर्शी च वीतिमान्हव्यपः कपिः॥ ९९ ॥