०५८

त्वयि विहरणलोले बालजालैः प्रलम्ब
प्रमथनसविलम्बे धेनवः स्वैरचाराः ।
तृणकुतुकनिविष्टा दूरदूरं चरन्त्यः
किमपि विपिनमैषीकाख्यमीषांबभूवुः ॥ ५८१॥

त्वयि विहरणलोले बालजालैः प्रलम्ब
प्रमथनसविलम्बे धेनवः स्वैरचाराः ।
तृणकुतुकनिविष्टा दूरदूरं चरन्त्यः
किमपि विपिनमैषीकाख्यमीषांबभूवुः ॥ ५८१॥

Whilst Thou wert preoccupied in sports activities with the cowherd boys and the killing of Pralamba, which followed, the cows, wandering at will, and going in search of greener pastures, came to the forest called Isheeka.

अनधिगतनिदाघक्रौर्यबृन्दावनान्तात्
बहिरिदमुपयाताः काननं धेनवस्ताः ।
तव विरहविषण्णा ऊष्मलग्रीष्मताप
प्रसरविसरदम्भस्याकुलाः स्तम्भमापुः ॥ ५८२॥

अनधिगतनिदाघक्रौर्यबृन्दावनान्तात्
बहिरिदमुपयाताः काननं धेनवस्ताः ।
तव विरहविषण्णा ऊष्मलग्रीष्मताप
प्रसरविसरदम्भस्याकुलाः स्तम्भमापुः ॥ ५८२॥

Venturing out of Brindaavana, where the intensity of summer had not yet become unbearable, those cows wandered into the forestland outside and became extremely thirsty, due to the scorching heat of the summer season. Added to that, being separated from Thee, made them feel desolate and forlorn and so they stood paralysed and numb.

तदनु सह सहायैर्दूरमन्विष्य शौरे
गलितसरणिमुञ्जारण्यसञ्जातखेदम् ।
पशुकुलमभिवीक्ष्य क्षिप्रमानेतुमारात्
त्वयि गतवति ही ही सर्वतोऽग्निर्जजृम्भे ॥ ५८३॥

तदनु सह सहायैर्दूरमन्विष्य शौरे
गलितसरणिमुञ्जारण्यसञ्जातखेदम् ।
पशुकुलमभिवीक्ष्य क्षिप्रमानेतुमारात्
त्वयि गतवति ही ही सर्वतोऽग्निर्जजृम्भे ॥ ५८३॥

Oh Souri ! Thou, searching far and wide, with Thy companions for the cows, espied them in the Munja forest, wandering aimlessly, having lost their way. When Thou, hastened Thy steps to retrieve them, a forest fire broke out, engulfing them all round, spreading very fast. How unfortunate, indeed.

सकलहरिति दीप्ते घोरभाङ्कारभीमे
शिखिनि विहतमार्गा अर्धदग्धा इवार्ताः ।
अहह भुवनबन्धो पाहि पाहीति सर्वे
शरणमुपगतास्त्वां तापहर्तारमेकम् ॥ ५८४॥

सकलहरिति दीप्ते घोरभाङ्कारभीमे
शिखिनि विहतमार्गा अर्धदग्धा इवार्ताः ।
अहह भुवनबन्धो पाहि पाहीति सर्वे
शरणमुपगतास्त्वां तापहर्तारमेकम् ॥ ५८४॥

As the forest fire raged furiously, with the terrible sound of cracking timber,all round, the cows found their escape route blocked on all sides and were in agony,as if half burnt. Bellowing piteously, to be saved, they sought refuge in Thee, Oh Lord, who art the sole remover of distress, and who art the friend of all the world.

अलमलमतिभीत्य सर्वतो मीलयध्वं
भृशमिति तव वाचा मीलिताक्षेषु तेषु ।
क्वनु दवदहनोऽसौ कुत्र मुञ्जाटवी सा
सपदि ववृतिरे ते हन्त भण्डीरदेशे ॥ ५८५॥

अलमलमतिभीत्य सर्वतो मीलयध्वं
भृशमिति तव वाचा मीलिताक्षेषु तेषु ।
क्वनु दवदहनोऽसौ कुत्र मुञ्जाटवी सा
सपदि ववृतिरे ते हन्त भण्डीरदेशे ॥ ५८५॥

Asking them not to be afraid and to shut their eyes, Thou pacified them. Complying with Thy request, they closed their eyes and an instant later, to their great amazement (when they opened their eyes again), they found themselves in the Bhaandeera region, with no sign of the forest fire or the Munja forest.

जय जय तव माया केयमीशेति तेषां
नुतिभिरुदितहासो बद्वनानाविलासः ।
पुनरपि विपिनान्ते प्राचरः पाटलादि
प्रसवनिकरमात्रग्राह्यघर्मानुभावे ॥ ५८६॥

जय जय तव माया केयमीशेति तेषां
नुतिभिरुदितहासो बद्वनानाविलासः ।
पुनरपि विपिनान्ते प्राचरः पाटलादि
प्रसवनिकरमात्रग्राह्यघर्मानुभावे ॥ ५८६॥

Expressing great wonder at this Maya, of Thine and praying ardently for Thy ever growing glory, the cowherds praised Thee. Accepting their praises with a gracious smile, Thou, indulging in various charming sports, roamed about in that pleasant forest region, where the summer season could be recognised only by the blossoming of the Patala trees and suchlike (as the intensity of heat could not be felt there).

त्वयि विमुखविमोच्चैस्तापभारं वहन्तं
तव भजनवदन्तः पङ्कमुच्छोषयन्तम् ।
तव भुजवदुदञ्चत् भूरितेजःप्रवाहं
तपसमयमनैषीर्यामुनेषु स्थलेषु ॥ ५८७॥

त्वयि विमुखविमोच्चैस्तापभारं वहन्तं
तव भजनवदन्तः पङ्कमुच्छोषयन्तम् ।
तव भुजवदुदञ्चत् भूरितेजःप्रवाहं
तपसमयमनैषीर्यामुनेषु स्थलेषु ॥ ५८७॥

Thou spent the summer season, which is intensely hot like the agony of those who hate Thee, and which, like Thy devotion, dries up the mud of sin, within the heart, and which like Thy long-reaching arm is capable of emitting the lustre of heat, in the vicinity of the river Yamuna.

तदनु जलदजालैस्त्वद्वपुस्तुल्यभाभि
र्विकसदमलविद्यूत्पीतवासोविलासैः ।
सकलभुवनभाजां हर्षदां वर्षवेलां
क्षितिधरकुहरेषु स्वैरवासी व्यनैषीः ॥ ५८८॥

तदनु जलदजालैस्त्वद्वपुस्तुल्यभाभि
र्विकसदमलविद्यूत्पीतवासोविलासैः ।
सकलभुवनभाजां हर्षदां वर्षवेलां
क्षितिधरकुहरेषु स्वैरवासी व्यनैषीः ॥ ५८८॥

Then Thou spent the rainy season, which brings joy to the whole world, with its cluster of clouds, glowing like Thy form and its brilliant lightning sparks, dazzling like Thy yellow robe, in the caves of the mountains, in comfort and happiness.

कुहरतलनिविष्टं त्वां गरिष्ठं गिरीन्द्रः
शिखिकुलनवकेकाकाकुभिः स्तोत्रकारी ।
स्फुटकुटजकदम्बस्तोमपुष्पाञ्जलिं च
प्रविदधदनुभेजे देव गोवर्धनोऽसौ ॥ ५८९॥

कुहरतलनिविष्टं त्वां गरिष्ठं गिरीन्द्रः
शिखिकुलनवकेकाकाकुभिः स्तोत्रकारी ।
स्फुटकुटजकदम्बस्तोमपुष्पाञ्जलिं च
प्रविदधदनुभेजे देव गोवर्धनोऽसौ ॥ ५८९॥

Oh Lord of Lords ! Thou, Almighty, who wert living in those caves, wert worshipped daily by the king of mountains, Govardhana, with songs of praise in the form of the joyous calls of peacocks and with bunches of flowers, blossoming on the Kutaja and Kadamba trees.

अथ शरदमुपेतां तां भवद्भक्तचेतो
विमलसलिलपूरां मानयन्काननेषु ।
तृणाममलवनान्ते चारु सञ्चारयन् गाः
पवनपुरपते त्वं देहि मे देहसौख्यम् ॥ ५८१०॥

अथ शरदमुपेतां तां भवद्भक्तचेतो
विमलसलिलपूरां मानयन्काननेषु ।
तृणाममलवनान्ते चारु सञ्चारयन् गाः
पवनपुरपते त्वं देहि मे देहसौख्यम् ॥ ५८१०॥

Then Thou enjoyed the Sarath season, with its copious flow of water, crystal clear, like the minds of Thy devotees, tending the cows in the fertile grasslands of the forest, allowing them to graze happily all over. Oh Guruvayurappa of such sports ! May Thou bless me with good health.