०२०

प्रियव्रतस्य प्रियपुत्रभूतादाग्नीध्रराजादुदितो हि नाभिः ।
त्वां दृष्टवानिष्टदमिष्टमध्ये तवैव तुष्ट्यै कृतयज्ञकर्मा ॥ २०१ ॥

प्रियव्रतस्य प्रियपुत्रभूतादाग्नीध्रराजादुदितो हि नाभिः ।
त्वां दृष्टवानिष्टदमिष्टमध्ये तवैव तुष्ट्यै कृतयज्ञकर्मा ॥ २०१ ॥

Priyavrata’s beloved son, Aagnidhara, had a son called Nabhi, of great fame, who performed many sacrifices to please Thee. During one such sacrifice, he saw Thee, the grantor of the heart’s desires.

अभिष्टुतस्तत्र मुनीश्वरैस्त्वं राज्ञा स्वतुल्यं सुतमर्थ्यमानः ।
स्वयं जनिष्येऽहमिति ब्रुवाणस्तिरोदधा बर्हिषि विश्वमूर्ते ॥ २०२ ॥

अभिष्टुतस्तत्र मुनीश्वरैस्त्वं राज्ञा स्वतुल्यं सुतमर्थ्यमानः ।
स्वयं जनिष्येऽहमिति ब्रुवाणस्तिरोदधा बर्हिषि विश्वमूर्ते ॥ २०२ ॥

In that sacrifice, the great sages praised Thee and beseeched Thee, who art the embodiment of the universe, to bless the king with a son equal to Thee in every respect. As there is none such, Thou promised to be born as Nabhi’s son and vanished into the sacrificial fire.

नाभिप्रियायामथ मेरुदेव्यां त्वमंशतोऽभूरृषभाभिधानः ।
अलोकसामान्यगुणप्रभावप्रभाविताशेषजनप्रमोदः ॥ २०३॥

नाभिप्रियायामथ मेरुदेव्यां त्वमंशतोऽभूरृषभाभिधानः ।
अलोकसामान्यगुणप्रभावप्रभाविताशेषजनप्रमोदः ॥ २०३॥

In keeping with Thy word, Thou took birth as Nabhi’s son, Rishabha, in Nabhi’s beloved wife, Merudevi, bringing great joy to the people of the land, due to Thy extraordinary qualities and might.

त्वयि त्रिलोकीभृति राज्य्भारं निधाय नाभिः सह मेरुदेव्या ।
तपोवनं प्राप्य भवन्निषेवी गतः किलानन्दपदं पदं ते ॥ २०४ ॥

त्वयि त्रिलोकीभृति राज्य्भारं निधाय नाभिः सह मेरुदेव्या ।
तपोवनं प्राप्य भवन्निषेवी गतः किलानन्दपदं पदं ते ॥ २०४ ॥

Oh Thou, who art the Lord of the three worlds, was entrusted with the responsibility of ruling the kingdom by Nabhi, who went to the forest along with Merudevi, to do penance. Worshipping Thee devoutly, he attained Thy abode Vaikunta, the state of complete bliss.

इन्द्रस्त्वदुत्कर्षकृतादमर्षाद्ववर्ष नास्मिन्नजनाभवर्षे ।
यदा तदा त्वं निजयोगशक्त्या स्ववर्षमेनद्व्यदधाः सुवर्षम् ॥ २०५ ॥

इन्द्रस्त्वदुत्कर्षकृतादमर्षाद्ववर्ष नास्मिन्नजनाभवर्षे ।
यदा तदा त्वं निजयोगशक्त्या स्ववर्षमेनद्व्यदधाः सुवर्षम् ॥ २०५ ॥

Indra, who was jealous of Thy glory and the growing prosperity of the land ruled by Thee, stopped the rains in this land of Ajanabha. So by the strength of Thy own yoga Thou brought rainfall in plenty here.

जितेन्द्रदत्तां कमनीं जयन्तीमथोद्वहन्नात्मरताशयोऽपि ।
अजीजनत्तत्र शतं तनूजान्येषां क्षितीशो भरतोऽग्रजन्मा ॥ २०६ ॥

जितेन्द्रदत्तां कमनीं जयन्तीमथोद्वहन्नात्मरताशयोऽपि ।
अजीजनत्तत्र शतं तनूजान्येषां क्षितीशो भरतोऽग्रजन्मा ॥ २०६ ॥

Although of complete inner satisfaction and bliss, Thou, married the beautiful damsel, Jayanthi, presented by Indra to Thee after Thou had defeated his attempt to bring drought to Thy country. Thou begot by her a hundred sons of whom the eldest, Bharata, became king.

नवाभवन्योगिवरा नवान्ये त्वपालयन्भारतवर्षखण्डान् ।
सैका त्वशीतिस्तव शेषपुत्रास्तपोबलाद्भूसुरभूयमीयुः ॥ २०७ ॥

नवाभवन्योगिवरा नवान्ये त्वपालयन्भारतवर्षखण्डान् ।
सैका त्वशीतिस्तव शेषपुत्रास्तपोबलाद्भूसुरभूयमीयुः ॥ २०७ ॥

Among the rest, nine became famous sages. Another nine ruled over the nine provinces of Bharatavarsha. The remaining eightyone sons of Thee attained the status of Brahmins due to the strength of their penance.

उक्त्वा सुतेभ्योऽथ मुनीन्द्रमध्ये विरक्तिभक्त्यन्वितमुक्तिमार्गम् ।
स्वयं गतः पारमहंस्यवृत्तिमधा जडोन्मत्तपिशाचचर्याम् ॥ २०८ ॥

उक्त्वा सुतेभ्योऽथ मुनीन्द्रमध्ये विरक्तिभक्त्यन्वितमुक्तिमार्गम् ।
स्वयं गतः पारमहंस्यवृत्तिमधा जडोन्मत्तपिशाचचर्याम् ॥ २०८ ॥

In the midst of the lordly sages, Thou preached to Thy sons the path to salvation, explaining that detachment from worldly objects combined with devotion to God would lead to the liberation of the soul. Then Thou embarked on the Paramahamsa (an elevated status of sainthood) path, in which Thou adopted the lifestyle of an emotionless mad man or one obsessed by a spirit.

परात्मभूतोऽपि परोपदेशं कुर्वन्भवन्सर्वनिरस्यमानः ।
विकारहीनो विचचार कृत्स्नां महीमहीनात्मरसाभिलीनः ॥ २०९॥

परात्मभूतोऽपि परोपदेशं कुर्वन्भवन्सर्वनिरस्यमानः ।
विकारहीनो विचचार कृत्स्नां महीमहीनात्मरसाभिलीनः ॥ २०९॥

Although Thou art the Supreme Soul, Thou roamed the entire world, in the guise of a mad man, preaching spiritual values to the people, some of whom spurned Thy advice. In spite of being ridiculed, Thou traversed the whole earth, unmoved by their taunts, immersed in the ecstasy of contemplation of the Supreme Soul.

शयुव्रतं गोमृगकाकचर्यां चिरं चरन्नाप्य परं स्वरूपम् ।
दवाहृताङ्गः कुटकाचले त्वं तापान्ममापाकुरु वातनाथ ॥ २०१० ॥

शयुव्रतं गोमृगकाकचर्यां चिरं चरन्नाप्य परं स्वरूपम् ।
दवाहृताङ्गः कुटकाचले त्वं तापान्ममापाकुरु वातनाथ ॥ २०१० ॥

Betaking for a long time to the lifestyle of a python (which eats what comes its way) or that of a cow, deer or crow, Thou attained Thy Supreme Form, having Thy body burnt in a forest fire in the Kutaka or Coorg mountains. Oh Guruvayurappa ! May Thou remove all my woes.