वायुरुवाच
अथ देवो महादेवो महाजलदनादया ॥ ॥१,१६।१अब्।
वाचा मधुरगम्भीरशिवदश्लक्ष्णवर्णया ॥ ॥१,१६।१च्द्।
अर्थसम्पन्नपदया राजलक्षणयुक्तया ॥ ॥१,१६।२अब्।
अशेषविषयारम्भरक्षाविमलदक्षया ॥ ॥१,१६।२च्द्।
मनोहरतरोदारमधुरस्मितपूर्वया ॥ ॥१,१६।३अब्।
सम्बभाषे सुसम्पीतो विश्वकर्माणमीश्वरः ॥ ॥१,१६।३च्द्।
ईश्वर उवाच
वत्स वत्स महाभाग मम पुत्र पितामह ॥ ॥१,१६।४अब्।
ज्ञातमेव मया सर्वं तव वाक्यस्य गौरवम् ॥ ॥१,१६।४च्द्।
प्रजानामेव बृद्ध्यर्थं तपस्तप्तं त्वयाधुना ॥ ॥१,१६।५अब्।
तपसा ऽनेन तुष्टोस्मि ददामि च तवेप्सितम् ॥ ॥१,१६।५च्द्।
इत्युक्त्वा परमोदारं स्वभावमधुरं वचः ॥ ॥१,१६।६अब्।
ससर्ज वपुषो भागाद्देवीं देववरो हरः ॥ ॥१,१६।६च्द्।
यामाहुर्ब्रह्मविद्वांसो देवीं दिव्यगुणान्विताम् ॥ ॥१,१६।७अब्।
परस्य परमां शक्तिं भवस्य परमात्मनः ॥ ॥१,१६।७च्द्।
५१८अ
यस्यां न खलु विद्यन्ते जन्म मृत्युजरादयः ॥ ॥१,१६।८अब्।
या भवानी भवस्याङ्गात्समाविरभवत्किल ॥ ॥१,१६।८च्द्।
यस्या वाचो निवर्तन्ते मनसा चेन्द्रियैः सह ॥ ॥१,१६।९अब्।
सा भर्तुर्वपुषो भागाज्जातेव समदृश्यत ॥ ॥१,१६।९च्द्।
या सा जगदिदं कृत्स्नं महिम्ना व्याप्य तिष्ठति ॥ ॥१,१६।१०अब्।
शरीरिणीव स देवी विचित्रं समलक्ष्यत ॥ ॥१,१६।१०च्द्।
सर्वं जगदिदं चैषा सम्मोहयति मायया ॥ ॥१,१६।११अब्।
ईश्वरात्सैव जाताभूदजाता परमार्थतः ॥ ॥१,१६।११च्द्।
न यस्या परमो भावः सुराणामपि गोचरः ॥ ॥१,१६।१२अब्।
विश्वामरेश्वरी चैव विभक्ता भर्तुरङ्गतः ॥ ॥१,१६।१२च्द्।
तां दृष्ट्वा परमेशानीं सर्वलोकमहेश्वरीम् ॥ ॥१,१६।१३अब्।
सर्वज्ञां सर्वगां सूक्ष्मां सदसद्व्यक्तिवर्जिताम् ॥ ॥१,१६।१३च्द्।
परमां निखिलं भासा भासयन्तीमिदं जगत् ॥ ॥१,१६।१४अब्।
प्रणिपत्य महादेवीं प्रार्थयामास वै विराट् ॥ ॥१,१६।१४च्द्।
ब्रह्मोवाच
देवि देवेन सृष्टो ऽहमादौ सर्वजगन्मयि ॥ ॥१,१६।१५अब्।
प्रजासर्गे नियुक्तश्च सृजामि सकलं जगत् ॥ ॥१,१६।१५च्द्।
मनसा निर्मिताः सर्वे देवि देवादयो मया ॥ ॥१,१६।१६अब्।
न वृद्धिमुपगच्छन्ति सृज्यमानाः पुनः पुनः ॥ ॥१,१६।१६च्द्।
मिथुनप्रभवामेव कृत्वा सृष्टिमतः परम् ॥ ॥१,१६।१७अब्।
संवर्धयितुमिच्छामि सर्वा एव मम प्रजाः ॥ ॥१,१६।१७च्द्।
न निर्गतं पुरा त्वत्तो नारीणां कुलमव्ययम् ॥ ॥१,१६।१८अब्।
तेन नारीकुलं स्रष्टुं शक्तिर्मम न विद्यते ॥ ॥१,१६।१८च्द्।
सर्वासामेव शक्तीनां त्वत्तः खलु समुद्भवः ॥ ॥१,१६।१९अब्।
तस्मात्सर्वत्र सर्वेषां सर्वशक्तिप्रदायिनीम् ॥ ॥१,१६।१९च्द्।
त्वामेव वरदां मायां प्रार्थयामि सुरेश्वरीम् ॥ ॥१,१६।२०अब्।
चराचरविवृद्ध्यर्थमंशेनैकेन सर्वगे ॥ ॥१,१६।२०च्द्।
दक्षस्य मम पुत्रस्य पुत्री भव भवार्दिनि ॥ ॥१,१६।२१अब्।
एवं सा याचिता देवी ब्रह्मणा ब्रह्मयोनिना ॥ ॥१,१६।२१च्द्।
शक्तिमेकां भ्रुवोर्मध्यात्ससर्जात्मसमप्रभाम् ॥ ॥१,१६।२२अब्।
तामाह प्रहसन्प्रेक्ष्य देवदेववरो हरः ॥ ॥१,१६।२२च्द्।
ब्रह्माणं तपसाराध्य कुरु तस्य यथेप्सितम् ॥ ॥१,१६।२३अब्।
तामाज्ञां परमेशस्य शिरसा प्रतिगृह्य सा ॥ ॥१,१६।२३च्द्।
ब्रह्मणो वचनाद्देवी दक्षस्य दुहिताभवत् ॥ ॥१,१६।२४अब्।
दत्त्वैवमतुलां शक्तिं ब्रह्मणे ब्रह्मरूपिणीम् ॥ ॥१,१६।२४च्द्।
विवेश देहं देवस्य देवश्चान्तरधीयत ॥ ॥१,१६।२५अब्।
तदा प्रभृति लोके ऽस्मिन् स्त्रियां भोगः प्रतिष्ठितः ॥ ॥१,१६।२५च्द्।
प्रजासृष्टिश्च विप्रेन्द्रा मैथुनेन प्रवर्तते ॥ ॥१,१६।२६अब्।
ब्रह्मापि प्राप सानन्दं सन्तोषं मुनिपुङ्गवाः ॥ ॥१,१६।२६च्द्।
एतद्वस्सर्वमाख्यातं देव्याः शक्तिसमुद्भवम् ॥ ॥१,१६।२७अब्।
पुण्यवृद्धिकरं श्राव्यं भूतसर्गानुपङ्गतः ॥ ॥१,१६।२७च्द्।
य इदं कीर्तयेन्नित्यं देव्याः शक्तिसमुद्भवम् ॥ ॥१,१६।२८अब्।
पुण्यं सर्वमवाप्नोति पुत्रांश्च लभते शुभान् ॥ ॥१,१६।२८च्द्।
इति श्रीशिवमहापुराणे सप्तम्यां वायवीयसंहितायां पूर्वखण्डे देवीशक्त्युद्भवो नाम षोडशो ऽध्यायः
५१८ब्