०८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १

अथाष्टमः सर्गः ।
जातुचित् तदनु पाण्ड्यकुमारी चित्रिते सदसि रत्नगणेन ।
दर्शनैरपि च षड्भिरलभ्यं दर्शनं निजमदात् प्रकृतीनाम् ॥ १॥

मूलम् - १

अथाष्टमः सर्गः ।
जातुचित् तदनु पाण्ड्यकुमारी चित्रिते सदसि रत्नगणेन ।
दर्शनैरपि च षड्भिरलभ्यं दर्शनं निजमदात् प्रकृतीनाम् ॥ १॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २

तापसा द्विजवरा धरणीशा बन्धवः परिजना भटमुख्याः ।
पौरजानपदवन्दिगणाश्च प्राविशन् सदसि तत्र विचित्रे ॥ २॥

मूलम् - २

तापसा द्विजवरा धरणीशा बन्धवः परिजना भटमुख्याः ।
पौरजानपदवन्दिगणाश्च प्राविशन् सदसि तत्र विचित्रे ॥ २॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३

तान् यथायथमथोपचरन्ती सा प्रणामवचनस्मितहाग्भिः ।
अक्षमामजनयत् त्रिदशानां मानवेषु मघवत्प्रभृतीनाम् ॥ ३॥

मूलम् - ३

तान् यथायथमथोपचरन्ती सा प्रणामवचनस्मितहाग्भिः ।
अक्षमामजनयत् त्रिदशानां मानवेषु मघवत्प्रभृतीनाम् ॥ ३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४

वीज्यमानमभितो युवतिभ्यां चामरद्वयमदृश्यत तस्याः ।
यत्परत्वमथ यत्सुलभत्वं तद्यशोयुगमिवातिविशुद्धम् ॥ ४॥

मूलम् - ४

वीज्यमानमभितो युवतिभ्यां चामरद्वयमदृश्यत तस्याः ।
यत्परत्वमथ यत्सुलभत्वं तद्यशोयुगमिवातिविशुद्धम् ॥ ४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५

छत्रमेकतरमुछ्रितमस्या मूर्ध्नि तेन शिशिरं जगदासीत् ।
एतदत्र हि निदर्शनमेषा यत् प्रपञ्चवपुषा परिणेमे ॥ ५॥

मूलम् - ५

छत्रमेकतरमुछ्रितमस्या मूर्ध्नि तेन शिशिरं जगदासीत् ।
एतदत्र हि निदर्शनमेषा यत् प्रपञ्चवपुषा परिणेमे ॥ ५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६

अस्तुवन् क्वचन वन्दिगणास्तामस्तुवन्नपरतः श्रुतिसङ्घाः ।
आद्यमत्र जगृहुर्गुणवत्त्वात् सर्व एव न परं तदभावात् ॥ ६॥

मूलम् - ६

अस्तुवन् क्वचन वन्दिगणास्तामस्तुवन्नपरतः श्रुतिसङ्घाः ।
आद्यमत्र जगृहुर्गुणवत्त्वात् सर्व एव न परं तदभावात् ॥ ६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७

सा विसृज्य सकलानपि लोकानानिनाय परमाप्तसखीभिः ।
मातरं रहसि काञ्चनमालां मन्त्रणाय सुमतिं सचिवं च ॥ ७॥

मूलम् - ७

सा विसृज्य सकलानपि लोकानानिनाय परमाप्तसखीभिः ।
मातरं रहसि काञ्चनमालां मन्त्रणाय सुमतिं सचिवं च ॥ ७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८

सन्निवेश्य जननीं निजपीठे सा च तच्चरणपीठनिषण्णा ।
मन्त्रिणा सुमतिना जयहेतोर्मन्त्रमित्थमममन्त्रत बाला ॥ ८॥

मूलम् - ८

सन्निवेश्य जननीं निजपीठे सा च तच्चरणपीठनिषण्णा ।
मन्त्रिणा सुमतिना जयहेतोर्मन्त्रमित्थमममन्त्रत बाला ॥ ८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९

यः किलानुशरदं विजयार्थी पार्थिवं त्वरयसे गमनाय ।
स प्रवर्तयसि मां न कथं त्वं बालिकेयमिति किं विशयानः ॥ ९॥

मूलम् - ९

यः किलानुशरदं विजयार्थी पार्थिवं त्वरयसे गमनाय ।
स प्रवर्तयसि मां न कथं त्वं बालिकेयमिति किं विशयानः ॥ ९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०

बालिकास्म्यनवगाढरणास्मि प्रत्युतोपनिहितास्म्यवरोधे ।
आशिषा तदपि तावदमुष्यास्त्वद्धिया च विजयाय यतिष्ये ॥ १०॥

मूलम् - १०

बालिकास्म्यनवगाढरणास्मि प्रत्युतोपनिहितास्म्यवरोधे ।
आशिषा तदपि तावदमुष्यास्त्वद्धिया च विजयाय यतिष्ये ॥ १०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११

मैवमालप कदाचन वत्से ! मन्त्रिणा सुमतिना विजयो नः ।
स त्ववैति समयोचितमर्थं सर्वमित्यभिदधे जननी ताम् ॥ ११॥

मूलम् - ११

मैवमालप कदाचन वत्से ! मन्त्रिणा सुमतिना विजयो नः ।
स त्ववैति समयोचितमर्थं सर्वमित्यभिदधे जननी ताम् ॥ ११॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२

स स्म तां सुमतिराह कुमारीं सास्मतां मृदुतया जनयित्र्याः ।
संस्मरन् गुरुमतीतममुष्या बाष्पगद्गदपदं विनयेन ॥ १२॥

मूलम् - १२

स स्म तां सुमतिराह कुमारीं सास्मतां मृदुतया जनयित्र्याः ।
संस्मरन् गुरुमतीतममुष्या बाष्पगद्गदपदं विनयेन ॥ १२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३

देवि! मे निगदतः श‍ृणु वत्से ! यत् त्वमात्थ मयि सानुजिघृक्षा ।
तत् तथैव परथा न कथञ्चिद् वेदवादमुहृदो हि गिरस्ते ॥ १३॥

मूलम् - १३

देवि! मे निगदतः श‍ृणु वत्से ! यत् त्वमात्थ मयि सानुजिघृक्षा ।
तत् तथैव परथा न कथञ्चिद् वेदवादमुहृदो हि गिरस्ते ॥ १३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४

सत्यमेव विजये यतितव्यं साधनं प्रथममत्र विपक्षः ।
मार्गयेऽहमपि नोपलभे तं न व्यजिज्ञपमतम्त्वयि किश्चित् ॥ १४॥

मूलम् - १४

सत्यमेव विजये यतितव्यं साधनं प्रथममत्र विपक्षः ।
मार्गयेऽहमपि नोपलभे तं न व्यजिज्ञपमतम्त्वयि किश्चित् ॥ १४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५

इत्थमुक्तवति मन्त्रिवरेऽस्मिन् कुम्भभूः स्वयमुपेत्य महर्षिः ।
आशिषो बहुविधा विरचय्य व्याजहार मलयध्वजकन्याम् ॥ १५॥

मूलम् - १५

इत्थमुक्तवति मन्त्रिवरेऽस्मिन् कुम्भभूः स्वयमुपेत्य महर्षिः ।
आशिषो बहुविधा विरचय्य व्याजहार मलयध्वजकन्याम् ॥ १५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६

साधयिष्यसि करग्रहणं त्वं सर्वथा चलतु ते जययात्रा ।
भूरियं भवतु पुण्यतमा ते पावनीभिरभितो भ्रमणीभिः ॥ १६॥

मूलम् - १६

साधयिष्यसि करग्रहणं त्वं सर्वथा चलतु ते जययात्रा ।
भूरियं भवतु पुण्यतमा ते पावनीभिरभितो भ्रमणीभिः ॥ १६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७

इत्युदीर्य जयनाम्नि मुहूर्ते तां प्रवेश्य सबलामुपशल्यम् ।
तत्करग्रहमहोत्सववीक्षाकौतुकी स मलयं विजगाहे ॥ १७॥

मूलम् - १७

इत्युदीर्य जयनाम्नि मुहूर्ते तां प्रवेश्य सबलामुपशल्यम् ।
तत्करग्रहमहोत्सववीक्षाकौतुकी स मलयं विजगाहे ॥ १७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८

सज्जितैव पृतना सकलेयं किन्त्विमां निशमिह व्यतिलङ्घय ।
श्वः प्रयाहि विनिवर्त्य निवर्त्यानित्युवाच सुमतिर्जननीं ताम् ॥ १८॥

मूलम् - १८

सज्जितैव पृतना सकलेयं किन्त्विमां निशमिह व्यतिलङ्घय ।
श्वः प्रयाहि विनिवर्त्य निवर्त्यानित्युवाच सुमतिर्जननीं ताम् ॥ १८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९

पार्श्वमुत्तरमपि त्रिदशाद्रेः सा प्रयाम्यति यतो विजयाय ।
तन्निरीक्षितुमिव प्रथमं तं प्रस्थितो दिनकरश्वरमाद्रौ ॥ १९॥

मूलम् - १९

पार्श्वमुत्तरमपि त्रिदशाद्रेः सा प्रयाम्यति यतो विजयाय ।
तन्निरीक्षितुमिव प्रथमं तं प्रस्थितो दिनकरश्वरमाद्रौ ॥ १९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०

निष्पतन्नपि रविश्चरमाब्धाबुद्दधार किरणाननुयातान् ।
ईदृशं व्यसनमस्पृशतः किं लोकबन्धुरिति जीर्यति शब्दः ॥ २०॥

मूलम् - २०

निष्पतन्नपि रविश्चरमाब्धाबुद्दधार किरणाननुयातान् ।
ईदृशं व्यसनमस्पृशतः किं लोकबन्धुरिति जीर्यति शब्दः ॥ २०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१

निर्ममज्ज न जले कति वारानुन्ममज्ज न पुनः कति वारान् ।
अद्य भास्वति मिमङ्क्षति विप्रैरर्पिता बत जलाञ्जलयोऽपि ॥ २१॥

मूलम् - २१

निर्ममज्ज न जले कति वारानुन्ममज्ज न पुनः कति वारान् ।
अद्य भास्वति मिमङ्क्षति विप्रैरर्पिता बत जलाञ्जलयोऽपि ॥ २१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२

नाधुनापि कथमस्तमुपैतीत्यार्द्रकोपपरिपाटलकोणैः ।
वीक्षितो नु नयनस्तरुणीनामंशुमानरुणिमानमयासीत् ॥ २२॥

मूलम् - २२

नाधुनापि कथमस्तमुपैतीत्यार्द्रकोपपरिपाटलकोणैः ।
वीक्षितो नु नयनस्तरुणीनामंशुमानरुणिमानमयासीत् ॥ २२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३

कर्षणादुपलकण्टकदुर्गेष्वन्तरा शिथिलितास्त्रुटिताश्च ।
अंशवः कतिचिदंशुमतः किं सान्ध्यरागमपदिश्य निषेदुः ॥ २३॥

मूलम् - २३

कर्षणादुपलकण्टकदुर्गेष्वन्तरा शिथिलितास्त्रुटिताश्च ।
अंशवः कतिचिदंशुमतः किं सान्ध्यरागमपदिश्य निषेदुः ॥ २३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४

पश्चिमाचलगुहासु निलीनैः प्रार्थिता नु तिमिरैर्बलवद्भिः ।
सान्ध्यरागनिभतो दिनभर्त्तुर्भानवः कतिपये पथि लग्नाः ॥ २४॥

मूलम् - २४

पश्चिमाचलगुहासु निलीनैः प्रार्थिता नु तिमिरैर्बलवद्भिः ।
सान्ध्यरागनिभतो दिनभर्त्तुर्भानवः कतिपये पथि लग्नाः ॥ २४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५

अध्वखेदशिथिला जरढा ये भानवो दिनमणेः पथि लग्नाः ।
दीपिकाहुतभुजामनुसायं तेऽभवन्नतिथयो भवनेषु ॥ २५॥

मूलम् - २५

अध्वखेदशिथिला जरढा ये भानवो दिनमणेः पथि लग्नाः ।
दीपिकाहुतभुजामनुसायं तेऽभवन्नतिथयो भवनेषु ॥ २५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६

ये सहैव पतिताः पतताब्धो ये च दूरतरमेव निवृत्ताः ।
ते द्वयेऽपि सदृशा दिनबन्धोरीदृशः प्रभवतामविवेकः ॥ २६॥

मूलम् - २६

ये सहैव पतिताः पतताब्धो ये च दूरतरमेव निवृत्ताः ।
ते द्वयेऽपि सदृशा दिनबन्धोरीदृशः प्रभवतामविवेकः ॥ २६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५

सङ्कुचन्नवदलाररमूलस्थानदत्तमधुपोपलखण्डाम् ।
अम्बुजोदरकुटीमपिधाय श्रीरपि स्वयमितो निरयासीत् ॥ २५॥

मूलम् - २५

सङ्कुचन्नवदलाररमूलस्थानदत्तमधुपोपलखण्डाम् ।
अम्बुजोदरकुटीमपिधाय श्रीरपि स्वयमितो निरयासीत् ॥ २५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २८

आप्रभातमपि नर्तितुकामा व्योमरङ्गभवनेऽवतरन्ती ।
किं निशैव विचकार समन्तादञ्जलीनुडुनिभात् कुसुमानाम् ॥ २८॥

मूलम् - २८

आप्रभातमपि नर्तितुकामा व्योमरङ्गभवनेऽवतरन्ती ।
किं निशैव विचकार समन्तादञ्जलीनुडुनिभात् कुसुमानाम् ॥ २८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २९

मज्जतीव न ममज्ज दिनेशो नांशवोऽस्य निखिलाश्च निवृत्ताः ।
क्व स्थितानि मिलितानि कुतो वा तावदेव तिमिराण्यभिवव्रुः ॥ २९॥

मूलम् - २९

मज्जतीव न ममज्ज दिनेशो नांशवोऽस्य निखिलाश्च निवृत्ताः ।
क्व स्थितानि मिलितानि कुतो वा तावदेव तिमिराण्यभिवव्रुः ॥ २९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३०

आकलय्य धनुराकलितज्यं तस्थुषः सवयसो मदनस्य ।
अञ्चले निशितमादिममस्त्रं चन्द्रमा मुकुलनेन चकार ॥ ३०॥

मूलम् - ३०

आकलय्य धनुराकलितज्यं तस्थुषः सवयसो मदनस्य ।
अञ्चले निशितमादिममस्त्रं चन्द्रमा मुकुलनेन चकार ॥ ३०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३१

सर्वरात्रमपि सा जनयित्र्या सल्ँलपन्त्यविरलं शफराक्षी ।
पञ्चषक्षणमितामिव मेने ताम्रचूडनिनदेन तमिस्राम् ॥ ३१॥

मूलम् - ३१

सर्वरात्रमपि सा जनयित्र्या सल्ँलपन्त्यविरलं शफराक्षी ।
पञ्चषक्षणमितामिव मेने ताम्रचूडनिनदेन तमिस्राम् ॥ ३१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३२

आज्ञया स सुमतेरधिसैन्यं ताडितो विजयदुन्दुभिरस्याः ।
आरवैर्जलदनादगभीरैरावृणोदिव दिवञ्च भुवञ्च ॥ ३२॥

मूलम् - ३२

आज्ञया स सुमतेरधिसैन्यं ताडितो विजयदुन्दुभिरस्याः ।
आरवैर्जलदनादगभीरैरावृणोदिव दिवञ्च भुवञ्च ॥ ३२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३३

निर्जराः किमपि पाणिविहारैः पन्नगास्तु पुनरक्षिनिकोचैः ।
तैर्द्वयैरपि नरा व्यवजहुस्तद्रवैर्मुखरिते जगदण्डे ॥ ३३॥

मूलम् - ३३

निर्जराः किमपि पाणिविहारैः पन्नगास्तु पुनरक्षिनिकोचैः ।
तैर्द्वयैरपि नरा व्यवजहुस्तद्रवैर्मुखरिते जगदण्डे ॥ ३३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३४

उच्छ्रितध्वजमुपस्थितयोधं सज्जवारणतुरङ्गशताङ्गम् ।
सन्ननाह सकलं बलमस्यास्तूर्यघोषमुखरं निमिषेण ॥ ३४॥

मूलम् - ३४

उच्छ्रितध्वजमुपस्थितयोधं सज्जवारणतुरङ्गशताङ्गम् ।
सन्ननाह सकलं बलमस्यास्तूर्यघोषमुखरं निमिषेण ॥ ३४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३५

दिग्जयाय कृतमङ्गलरक्षा सा त्रिलोकजननी जनयित्र्या ।
निर्जगाम शिबिकामधिरूढा सम्प्रचाल्य सकलं बलमग्रे ॥ ३५॥

मूलम् - ३५

दिग्जयाय कृतमङ्गलरक्षा सा त्रिलोकजननी जनयित्र्या ।
निर्जगाम शिबिकामधिरूढा सम्प्रचाल्य सकलं बलमग्रे ॥ ३५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३६

अग्रतो भटगणैरथ वाहैः कुञ्जरैरथ रथैरथ भृत्यैः ।
सौविदल्लनिकरैरथ तस्या दूरतः प्रचलितं शिबिकाग्रे ॥ ३६॥

मूलम् - ३६

अग्रतो भटगणैरथ वाहैः कुञ्जरैरथ रथैरथ भृत्यैः ।
सौविदल्लनिकरैरथ तस्या दूरतः प्रचलितं शिबिकाग्रे ॥ ३६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३७

राजचिह्ननिवहैर्मणिवेत्रैर्वल्लकीडमरुवेणुमृदङ्गैः ।
गद्यपद्यपठनैरपि सेवां सुभ्रुवो विदधिरे धुरि तस्याः ॥ ३७॥

मूलम् - ३७

राजचिह्ननिवहैर्मणिवेत्रैर्वल्लकीडमरुवेणुमृदङ्गैः ।
गद्यपद्यपठनैरपि सेवां सुभ्रुवो विदधिरे धुरि तस्याः ॥ ३७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३८

अग्रतश्चलदसङ्ख्यतुरङ्गोद्धूतभूतलरजःस्थगितार्के ।
दिक्तटेऽपि बुबुधे सरणिः स्वा तद्बलेन पवनैरनुकूलैः ॥ ३८॥

मूलम् - ३८

अग्रतश्चलदसङ्ख्यतुरङ्गोद्धूतभूतलरजःस्थगितार्के ।
दिक्तटेऽपि बुबुधे सरणिः स्वा तद्बलेन पवनैरनुकूलैः ॥ ३८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३९

सैन्धवैर्धुरि समुद्गमिता ये पांसवो दश दिशः परिवव्रुः ।
तानशीशमदिह द्विरदानां दानशीकरकिरः श्रुतिवातः ॥ ३९॥

मूलम् - ३९

सैन्धवैर्धुरि समुद्गमिता ये पांसवो दश दिशः परिवव्रुः ।
तानशीशमदिह द्विरदानां दानशीकरकिरः श्रुतिवातः ॥ ३९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४०

विश्लथेषु शरदागमयोगाद् विष्वगैक्षत पयोदकुलेषु ।
शातमन्यवशरासनखण्डं हस्तलभ्यमिव हस्तिपकानाम् ॥ ४०॥

मूलम् - ४०

विश्लथेषु शरदागमयोगाद् विष्वगैक्षत पयोदकुलेषु ।
शातमन्यवशरासनखण्डं हस्तलभ्यमिव हस्तिपकानाम् ॥ ४०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४१

दंशितस्तुरगबद्धनिषङ्गो बाणपाणिरधिरोपितचापः ।
आप्तसैन्यसहितः सुमतिस्तामन्वयाच्चरमतः शरपाते ॥ ४१॥

मूलम् - ४१

दंशितस्तुरगबद्धनिषङ्गो बाणपाणिरधिरोपितचापः ।
आप्तसैन्यसहितः सुमतिस्तामन्वयाच्चरमतः शरपाते ॥ ४१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४२

उद्गृहीतविहितैरुपहारैर्वेत्रपातचकिताः कृतसङ्घाः ।
आकुमारमवलोकयितुं तां प्रस्थितां प्रकृतयः परिवव्रुः ॥ ४२॥

मूलम् - ४२

उद्गृहीतविहितैरुपहारैर्वेत्रपातचकिताः कृतसङ्घाः ।
आकुमारमवलोकयितुं तां प्रस्थितां प्रकृतयः परिवव्रुः ॥ ४२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४३

मुग्धसल्लँपनकौतुकभूम्ना मन्दचालितमणीशिबिका सा ।
सम्प्रवादमश‍ृणोदिति तासां ग्राम्यभावपिशुनं विहसन्ती ॥ ४३॥

मूलम् - ४३

मुग्धसल्लँपनकौतुकभूम्ना मन्दचालितमणीशिबिका सा ।
सम्प्रवादमश‍ृणोदिति तासां ग्राम्यभावपिशुनं विहसन्ती ॥ ४३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४४

पश्य ! कालि! मलयध्वजकन्यां कुन्जिके! जनकवन्मुखमस्याः ।
ज्यायसी हि दुहितुर्मम मासैः पञ्चषैरियमहो शिशुरेव ॥ ४४॥

मूलम् - ४४

पश्य ! कालि! मलयध्वजकन्यां कुन्जिके! जनकवन्मुखमस्याः ।
ज्यायसी हि दुहितुर्मम मासैः पञ्चषैरियमहो शिशुरेव ॥ ४४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४५

चण्डवातविगमादनु जाता नन्वियं तुरगकर्मणि राज्ञः ।
कीदृशी चतुरता पुनरस्याः कीदृशस्तु भविता गृहमेधी ॥ ४५॥

मूलम् - ४५

चण्डवातविगमादनु जाता नन्वियं तुरगकर्मणि राज्ञः ।
कीदृशी चतुरता पुनरस्याः कीदृशस्तु भविता गृहमेधी ॥ ४५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४६

सन्ति नः शतमजा दश गावः पञ्चषाश्च महिषा दयया ते ।
गव्यमेतपदुपयुङ्क्ष्व कदुष्णं दूरमम्बुतृषितासि पथि त्वम् ॥ ४६॥

मूलम् - ४६

सन्ति नः शतमजा दश गावः पञ्चषाश्च महिषा दयया ते ।
गव्यमेतपदुपयुङ्क्ष्व कदुष्णं दूरमम्बुतृषितासि पथि त्वम् ॥ ४६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४५

अस्ति पर्युषितमस्ति यवागूः सन्ति वंशशकलाद्युपदंशाः ।
शीतमुष्णमपि वा पिब कामं गच्छ पुत्रि! न पुनस्तृषिता त्वम् ॥ ४५॥

मूलम् - ४५

अस्ति पर्युषितमस्ति यवागूः सन्ति वंशशकलाद्युपदंशाः ।
शीतमुष्णमपि वा पिब कामं गच्छ पुत्रि! न पुनस्तृषिता त्वम् ॥ ४५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४८

प्रार्थयेमहि वयं भवदर्थे कुक्कुरैश्च पशुभिस्सह देवीम् ।
गच्छ पुत्रि! सुखिनी पुनरेहि त्वां कथं नु मुमुचे जरती सा ॥ ४८॥

मूलम् - ४८

प्रार्थयेमहि वयं भवदर्थे कुक्कुरैश्च पशुभिस्सह देवीम् ।
गच्छ पुत्रि! सुखिनी पुनरेहि त्वां कथं नु मुमुचे जरती सा ॥ ४८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४९

किं त्वमेव मलयध्वजकन्येत्यालपन्त्यभिमृशन्ति कराग्रैः ।
आशिषश्च ददते शतशो यास्ता यथायथमुपाचरदेषा ॥ ४९॥

मूलम् - ४९

किं त्वमेव मलयध्वजकन्येत्यालपन्त्यभिमृशन्ति कराग्रैः ।
आशिषश्च ददते शतशो यास्ता यथायथमुपाचरदेषा ॥ ४९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५०

यत्र यत्र परिपश्यति बाला पादपान् क्षितिभृतः सरितो वा ।
तत्र तत्र निभृतार्पितदृष्टिः कौतुकेन पथि सा चिरमासीत् ॥ ५०॥

मूलम् - ५०

यत्र यत्र परिपश्यति बाला पादपान् क्षितिभृतः सरितो वा ।
तत्र तत्र निभृतार्पितदृष्टिः कौतुकेन पथि सा चिरमासीत् ॥ ५०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५१

तावती किल चमूरपि तस्याः पांसुले पथि शनैः प्रचलन्ती ।
पार्श्वतो न निदधे पदमात्रं पात्रमध्यपतिता तटिनीव ॥ ५१॥

मूलम् - ५१

तावती किल चमूरपि तस्याः पांसुले पथि शनैः प्रचलन्ती ।
पार्श्वतो न निदधे पदमात्रं पात्रमध्यपतिता तटिनीव ॥ ५१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५२

नाददे पथि फलानि न चे क्षून् का कथावतरणे कलमेषु ।
पुष्पगन्धमपि मारुतनीतं जिघ्रति स्म पृतना चकितास्याः ॥ ५२॥

मूलम् - ५२

नाददे पथि फलानि न चे क्षून् का कथावतरणे कलमेषु ।
पुष्पगन्धमपि मारुतनीतं जिघ्रति स्म पृतना चकितास्याः ॥ ५२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५३

किं धमेम जलधीन् मुखवातैः किं क्षिपेम नखरैर्गिरिकूटान् ।
इत्यखण्डितचलद्रणकण्डूदुर्मदैरगणि तत्र चमूपैः ॥ ५३॥

मूलम् - ५३

किं धमेम जलधीन् मुखवातैः किं क्षिपेम नखरैर्गिरिकूटान् ।
इत्यखण्डितचलद्रणकण्डूदुर्मदैरगणि तत्र चमूपैः ॥ ५३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५४

यावदम्बरमाणिर्दिनमध्यं नाधिरोहति सुदुर्विषहोष्मा ।
तावदेव सुमतिर्हृदयज्ञो विश्रमाय बलमादिशदस्याः ॥ ५४॥

मूलम् - ५४

यावदम्बरमाणिर्दिनमध्यं नाधिरोहति सुदुर्विषहोष्मा ।
तावदेव सुमतिर्हृदयज्ञो विश्रमाय बलमादिशदस्याः ॥ ५४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५५

नाळिकेरपनसक्रमुकाम्रस्पर्धमानकदळीचवणायाम् ।
तीरसीमनि कवेरसुतायास्तद् बभूव शिबिरं शफराक्ष्याः ॥ ५५॥

मूलम् - ५५

नाळिकेरपनसक्रमुकाम्रस्पर्धमानकदळीचवणायाम् ।
तीरसीमनि कवेरसुतायास्तद् बभूव शिबिरं शफराक्ष्याः ॥ ५५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५६

प्राग्गतैरधिकृतैः प्रविभज्य स्थापितेषु पटवेश्मसु तस्मिन् ।
स्वं स्वमेत्य विजयध्वजाचह्नं निर्विवादमविशन् बलमुख्याः ॥ ५६॥

मूलम् - ५६

प्राग्गतैरधिकृतैः प्रविभज्य स्थापितेषु पटवेश्मसु तस्मिन् ।
स्वं स्वमेत्य विजयध्वजाचह्नं निर्विवादमविशन् बलमुख्याः ॥ ५६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५७

विस्तृताभिरभितो विपणीभिर्वेश्मभिश्च विपुलैः सकलानाम् ।
अन्वयादिव पुरी मधुरैव स्वामिनीं पटनिकेतमयी ताम् ॥ ५७॥

मूलम् - ५७

विस्तृताभिरभितो विपणीभिर्वेश्मभिश्च विपुलैः सकलानाम् ।
अन्वयादिव पुरी मधुरैव स्वामिनीं पटनिकेतमयी ताम् ॥ ५७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८

स्वेदरज्यदलिकान्तनिमज्जद्धूसराळकतयाधिकदृश्यम् ।
आननं विकसितेक्षणमस्या ध्यानमङ्गलमभूद् भुवनानाम् ॥ ५८॥

मूलम् - ५८

स्वेदरज्यदलिकान्तनिमज्जद्धूसराळकतयाधिकदृश्यम् ।
आननं विकसितेक्षणमस्या ध्यानमङ्गलमभूद् भुवनानाम् ॥ ५८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९

सावतीर्य शिबिरप्रतिहारे सैनिकान् समनुगृह्य कटाक्षैः ।
कल्पितं सुमतिना बहुकक्ष्यं पाण्डरं पटगृहं प्रविवेश ॥ ५९॥

मूलम् - ५९

सावतीर्य शिबिरप्रतिहारे सैनिकान् समनुगृह्य कटाक्षैः ।
कल्पितं सुमतिना बहुकक्ष्यं पाण्डरं पटगृहं प्रविवेश ॥ ५९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६०

आवृतं बहुभिरावरणैस्तद् दीर्घिकोपवनशोभितमन्तः ।
सा मणीकलशसम्भृतमुच्चैर्दर्शितं सुमतिना विलुलोके ॥ ६०॥

मूलम् - ६०

आवृतं बहुभिरावरणैस्तद् दीर्घिकोपवनशोभितमन्तः ।
सा मणीकलशसम्भृतमुच्चैर्दर्शितं सुमतिना विलुलोके ॥ ६०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६१

अत्युदारमवबद्धवितानं क्लृप्तमञ्चमुपबर्हविशोभि ।
धूपितं कुसुमदामसुगन्धि प्राविशच्छयनमन्दिरमम्बा ॥ ६१॥

मूलम् - ६१

अत्युदारमवबद्धवितानं क्लृप्तमञ्चमुपबर्हविशोभि ।
धूपितं कुसुमदामसुगन्धि प्राविशच्छयनमन्दिरमम्बा ॥ ६१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६२

यत् सहस्रदलमागमगम्यं पङ्कजं विमलचिन्मयमस्ति ।
न्याञ्चितं तदिव कौतुकहेतोः पाण्डरं पटगृहं शुशुभेऽस्याः ॥ ६२॥

मूलम् - ६२

यत् सहस्रदलमागमगम्यं पङ्कजं विमलचिन्मयमस्ति ।
न्याञ्चितं तदिव कौतुकहेतोः पाण्डरं पटगृहं शुशुभेऽस्याः ॥ ६२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६३

सा निविश्य मृदुले शयनीये संविसृज्य सुमतिं शुभयोक्त्या ।
अध्वखेदमवरोपितभूषा सल्लँपन्त्यपजहार सखीनाम् ॥ ६३॥

मूलम् - ६३

सा निविश्य मृदुले शयनीये संविसृज्य सुमतिं शुभयोक्त्या ।
अध्वखेदमवरोपितभूषा सल्लँपन्त्यपजहार सखीनाम् ॥ ६३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६४

विश्रमय्य बलमेतदुपेतं सन्निपात्य च चमूमनुयान्तीम् ।
श्वो निषद्य सुखमत्र परश्वो याम इत्यभिदधे सचिवेन ॥ ६४॥

मूलम् - ६४

विश्रमय्य बलमेतदुपेतं सन्निपात्य च चमूमनुयान्तीम् ।
श्वो निषद्य सुखमत्र परश्वो याम इत्यभिदधे सचिवेन ॥ ६४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६५

संवृते पयसि सह्य पुताया भित्तिभिर्नवदुकूलमयीभिः ।
क्लृप्तमज्जनविधिः सवयोभिः सोपसज्य विजहार कुमारी ॥ ६५॥

मूलम् - ६५

संवृते पयसि सह्य पुताया भित्तिभिर्नवदुकूलमयीभिः ।
क्लृप्तमज्जनविधिः सवयोभिः सोपसज्य विजहार कुमारी ॥ ६५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६६

मुक्तपल्ययनविश्रमिताश्वं स्रस्तबन्धसुखितद्विपसङ्घम् ।
स्नातपीतसुखसुप्तभटं तच्छासनेन मुमतेर्बलमासीत् ॥ ६६॥

मूलम् - ६६

मुक्तपल्ययनविश्रमिताश्वं स्रस्तबन्धसुखितद्विपसङ्घम् ।
स्नातपीतसुखसुप्तभटं तच्छासनेन मुमतेर्बलमासीत् ॥ ६६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६७

सापरेधुरधिरुह्य तुरङ्गं सञ्चरन्त्यवनिपालकुमारी ।
तृप्तिमाप न कवेरसुतायाः कामनीयकमवेक्षमवेक्षम् ॥ ६७॥

मूलम् - ६७

सापरेधुरधिरुह्य तुरङ्गं सञ्चरन्त्यवनिपालकुमारी ।
तृप्तिमाप न कवेरसुतायाः कामनीयकमवेक्षमवेक्षम् ॥ ६७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६८

तत्प्रतीरभुवि केरतरूणां हस्तलभ्यमुपयुज्य फलाम्भः ।
निर्जरा विधुकलामृतभागानापिबन्ति सकृदौषधरीत्या ॥ ६८॥

मूलम् - ६८

तत्प्रतीरभुवि केरतरूणां हस्तलभ्यमुपयुज्य फलाम्भः ।
निर्जरा विधुकलामृतभागानापिबन्ति सकृदौषधरीत्या ॥ ६८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६९

तज्जलं निपतितं कचिदन्तः स्तब्धमास्त किल यत्र पयोधेः ।
तत्प्रदेशविषयस्तनुभाजामिक्षुसारजलाधिव्यवहारः ॥ ६९॥

मूलम् - ६९

तज्जलं निपतितं कचिदन्तः स्तब्धमास्त किल यत्र पयोधेः ।
तत्प्रदेशविषयस्तनुभाजामिक्षुसारजलाधिव्यवहारः ॥ ६९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७०

सा वहेत यदि सर्वपथीना किं न सा त्रिपथगार्धममुष्याः ।
अर्थमेनमवबुद्ध्य जनास्तामर्धजह्नुतनयेति गृणन्ति ॥ ७०॥

मूलम् - ७०

सा वहेत यदि सर्वपथीना किं न सा त्रिपथगार्धममुष्याः ।
अर्थमेनमवबुद्ध्य जनास्तामर्धजह्नुतनयेति गृणन्ति ॥ ७०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७१

तामगस्त्यगृहिणीं परिणम्रां तत्र सिन्धुवपुषा गृणती सा ।
नन्वियं भवति नो गुरुपत्नीत्यादरं दृढमधत्त सखीनाम् ॥ ७१॥

मूलम् - ७१

तामगस्त्यगृहिणीं परिणम्रां तत्र सिन्धुवपुषा गृणती सा ।
नन्वियं भवति नो गुरुपत्नीत्यादरं दृढमधत्त सखीनाम् ॥ ७१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७२

सा तु दिव्यसरितोऽपि विशिष्टां प्रीतिमातनुत सह्यसुतायाम् ।
सा ह्यसाविव यतो न सपत्नी तेन तेन्न तु गुरोर्गृहिणीति ॥ ७२॥

मूलम् - ७२

सा तु दिव्यसरितोऽपि विशिष्टां प्रीतिमातनुत सह्यसुतायाम् ।
सा ह्यसाविव यतो न सपत्नी तेन तेन्न तु गुरोर्गृहिणीति ॥ ७२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७३

स्वर्गमाहु रवगाहफलं यं सोऽपवर्ग इति मे मतिरस्याम् ।
स्वर्गतोऽपि मधुरां भजतां तां स्वर्ग इत्यभिमतं किमिवान्यत् ॥ ७३॥

मूलम् - ७३

स्वर्गमाहु रवगाहफलं यं सोऽपवर्ग इति मे मतिरस्याम् ।
स्वर्गतोऽपि मधुरां भजतां तां स्वर्ग इत्यभिमतं किमिवान्यत् ॥ ७३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७४

सा हयेन विशदेन चरन्ती सम्परीत्य सकलं कटकं तत् ।
आसदत् पटकुटीमनु सायं सैनिकैः परिमितैरनुयाता ॥ ७४॥

मूलम् - ७४

सा हयेन विशदेन चरन्ती सम्परीत्य सकलं कटकं तत् ।
आसदत् पटकुटीमनु सायं सैनिकैः परिमितैरनुयाता ॥ ७४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७५

प्रस्थितां परिचरन् पथि देवीं सेवया विविधया सुमतिस्ताम् ।
एक एव बहुधा परिणेमे यामिकश्च सचिवश्च भटश्च ॥ ७५॥

मूलम् - ७५

प्रस्थितां परिचरन् पथि देवीं सेवया विविधया सुमतिस्ताम् ।
एक एव बहुधा परिणेमे यामिकश्च सचिवश्च भटश्च ॥ ७५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७६

दिग्जयाय चलितामथ देवीं तां निशम्य शतशो धरणीशाः ।
सम्प्रगृह्य विविधानुपहारानाययुः शरणमर्थयमानाः ॥ ७६॥

मूलम् - ७६

दिग्जयाय चलितामथ देवीं तां निशम्य शतशो धरणीशाः ।
सम्प्रगृह्य विविधानुपहारानाययुः शरणमर्थयमानाः ॥ ७६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७७

सूक्तिभिः सुमतिसङ्क्रमिताभिः स्वां चिरात् प्रवणतां भगवत्याम् ।
ते निवेद्य दययानुगृहीताः सन्निधिं समुपजग्मुरमुष्याः ॥ ७७॥

मूलम् - ७७

सूक्तिभिः सुमतिसङ्क्रमिताभिः स्वां चिरात् प्रवणतां भगवत्याम् ।
ते निवेद्य दययानुगृहीताः सन्निधिं समुपजग्मुरमुष्याः ॥ ७७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७८

कीर्णरत्नकुसुमाञ्जलयस्ते वाहनानि च धनान्युपहृत्य ।
सूचितास्सुमतिना स्वयमस्याः पादपीठनिकटे प्रणिपेतुः ॥ ७८॥

मूलम् - ७८

कीर्णरत्नकुसुमाञ्जलयस्ते वाहनानि च धनान्युपहृत्य ।
सूचितास्सुमतिना स्वयमस्याः पादपीठनिकटे प्रणिपेतुः ॥ ७८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७९

मा बिभीत मुखिनः प्रतियातेत्याकलय्य मृदुलां गिरमस्याः ।
उत्थिता गिरमवादिषुरित्थं ते निरीक्षितपरस्परवक्त्राः ॥ ७९॥

मूलम् - ७९

मा बिभीत मुखिनः प्रतियातेत्याकलय्य मृदुलां गिरमस्याः ।
उत्थिता गिरमवादिषुरित्थं ते निरीक्षितपरस्परवक्त्राः ॥ ७९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८०

मादृशेषु मलयध्वजदेवो यामधत्त करुणां करुणाब्धिः ।
सा त्वया शतगुणा निहितैवं किन्तु किञ्चिदिदमस्ति निवेद्यम् ॥ ८०॥

मूलम् - ८०

मादृशेषु मलयध्वजदेवो यामधत्त करुणां करुणाब्धिः ।
सा त्वया शतगुणा निहितैवं किन्तु किञ्चिदिदमस्ति निवेद्यम् ॥ ८०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८१

अर्पितात्मसु सदा कुलदासेष्वस्मदादिषु च सत्सु भटेषु ।
स्वामिनी यदि विधित्सति यात्रां का यशःक्षतिरितोऽपि कुले नः ॥ ८१॥

मूलम् - ८१

अर्पितात्मसु सदा कुलदासेष्वस्मदादिषु च सत्सु भटेषु ।
स्वामिनी यदि विधित्सति यात्रां का यशःक्षतिरितोऽपि कुले नः ॥ ८१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८२

तत् प्रयातु भवती पुनरम्बामस्तु चैष सुमतिः स्थपतिर्नः ।
त्वत्प्रसादकणिकामवलम्ब्य द्योचरानपि समानमयामः ॥ ८२॥

मूलम् - ८२

तत् प्रयातु भवती पुनरम्बामस्तु चैष सुमतिः स्थपतिर्नः ।
त्वत्प्रसादकणिकामवलम्ब्य द्योचरानपि समानमयामः ॥ ८२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८३

ईदृशा भवथ यूयमिमां मां द्रष्टुमेव तु वयं चलिताः स्मः ।
कौतुकं तु यदि वः सह यातेत्यन्वशात् सदसि सा नरपालान् ॥ ८३॥

मूलम् - ८३

ईदृशा भवथ यूयमिमां मां द्रष्टुमेव तु वयं चलिताः स्मः ।
कौतुकं तु यदि वः सह यातेत्यन्वशात् सदसि सा नरपालान् ॥ ८३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८४

भूषणैः सुमतिहस्तवितीर्णैर्वाहनैर्बहुविधैश्च नृपालान् ।
सा यथाक्रममिमान् बहुमत्य व्यादिदेश कटकावतराय ॥ ८४॥

मूलम् - ८४

भूषणैः सुमतिहस्तवितीर्णैर्वाहनैर्बहुविधैश्च नृपालान् ।
सा यथाक्रममिमान् बहुमत्य व्यादिदेश कटकावतराय ॥ ८४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८५

तां वाक्येषु गभीरतामथ च तां कालोचितार्थज्ञतां
तां नम्रेषु कृपालुतामपि च तां कीर्त्तौ परं लुब्धताम् ।
सम्पश्यन् प्रमदाद्भुतव्यतिकरस्तब्धस्त्वमात्योऽसकृत्
पादेऽस्याः प्रणनाम वत्सलतया प्रायुङ्क्त चाप्याशिषः ॥ ८५॥

मूलम् - ८५

तां वाक्येषु गभीरतामथ च तां कालोचितार्थज्ञतां
तां नम्रेषु कृपालुतामपि च तां कीर्त्तौ परं लुब्धताम् ।
सम्पश्यन् प्रमदाद्भुतव्यतिकरस्तब्धस्त्वमात्योऽसकृत्
पादेऽस्याः प्रणनाम वत्सलतया प्रायुङ्क्त चाप्याशिषः ॥ ८५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८६

त्वत्साचिव्यबलानतान् क्षितिभुजस्त्वच्छिक्षितैरक्षरै-
स्त्वत्सान्निध्यबलात् किलेदमवदं किञ्चिद्यथोपस्थितम् ।
कर्तव्यं यदितोऽपि तत्र सुमते! कामं प्रमाणं भवा-
नित्युक्त्येयमपाचकार निखिलं सेवाश्रमं मन्त्रिणः ॥ ८६॥

मूलम् - ८६

त्वत्साचिव्यबलानतान् क्षितिभुजस्त्वच्छिक्षितैरक्षरै-
स्त्वत्सान्निध्यबलात् किलेदमवदं किञ्चिद्यथोपस्थितम् ।
कर्तव्यं यदितोऽपि तत्र सुमते! कामं प्रमाणं भवा-
नित्युक्त्येयमपाचकार निखिलं सेवाश्रमं मन्त्रिणः ॥ ८६॥

इति महाकविश्रीनीलकण्ठदीक्षितप्रणीते शिवलीलार्णवे अष्टमः सर्गः ।