विश्वास-प्रस्तुतिः - १
अथ षष्ठः सर्गः ।
आहर्तुं ययुमभितो ययुर्नियुक्ता मर्त्या ये किल मलयध्वजेन राज्ञा ।
लब्ध्वा ते क्वचिदथ सोमपात्मजं द्रागाजह्रुः स्वयमपि सोमपं तुरङ्गम् ॥ १॥
मूलम् - १
अथ षष्ठः सर्गः ।
आहर्तुं ययुमभितो ययुर्नियुक्ता मर्त्या ये किल मलयध्वजेन राज्ञा ।
लब्ध्वा ते क्वचिदथ सोमपात्मजं द्रागाजह्रुः स्वयमपि सोमपं तुरङ्गम् ॥ १॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २
विस्तीर्णामथ तपनीयपङ्कजिन्या व्यातेनुम्तटभुवि तस्य यज्ञशालाम् ।
आरादप्यवनिभुजां महोपकार्या निसङ्ख्यानुटजगणांश्च तापसानाम् ॥ २॥
मूलम् - २
विस्तीर्णामथ तपनीयपङ्कजिन्या व्यातेनुम्तटभुवि तस्य यज्ञशालाम् ।
आरादप्यवनिभुजां महोपकार्या निसङ्ख्यानुटजगणांश्च तापसानाम् ॥ २॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३
आनीते तुरगवरे समाहृतायां सामग्र्यामतिथिसभाजनोचितायाम् ।
आगच्छत् सह मुनिभिः परावरज्ञैर्ब्रह्मर्षिश्चुलुकितसागरः सशिष्यैः ॥ ३॥
मूलम् - ३
आनीते तुरगवरे समाहृतायां सामग्र्यामतिथिसभाजनोचितायाम् ।
आगच्छत् सह मुनिभिः परावरज्ञैर्ब्रह्मर्षिश्चुलुकितसागरः सशिष्यैः ॥ ३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४
आराध्य प्रमथपतिं महोपहारैर्मीनाक्षीमपि मलयध्वजः सदारः ।
आरेभे सवनमनुज्ञया मुनीनामागस्त्यं चरणयुगं प्रणम्य सद्यः ॥ ४॥
मूलम् - ४
आराध्य प्रमथपतिं महोपहारैर्मीनाक्षीमपि मलयध्वजः सदारः ।
आरेभे सवनमनुज्ञया मुनीनामागस्त्यं चरणयुगं प्रणम्य सद्यः ॥ ४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५
स्वायत्तामपि दुरतिक्रमात् प्रतापात् सङ्गृह्णन् भुवि जनतां स साङ्ग्रहण्या ।
मुक्ताश्वो धृतनियमः पदेऽस्य होमं कुर्वाणः समवसदग्न्यगार एव ॥ ५॥
मूलम् - ५
स्वायत्तामपि दुरतिक्रमात् प्रतापात् सङ्गृह्णन् भुवि जनतां स साङ्ग्रहण्या ।
मुक्ताश्वो धृतनियमः पदेऽस्य होमं कुर्वाणः समवसदग्न्यगार एव ॥ ५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६
स्वच्छन्दं हयमभितोऽपि सञ्चरन्तं सङ्गुप्तं नृपपुरुषैः शनैश्चतुर्भिः ।
रोद्धुं यद्यपि न शशाक राजलोकः शक्तोऽभूत् पुनरखिलोऽनुरोधुमेनम् ॥ ६॥
मूलम् - ६
स्वच्छन्दं हयमभितोऽपि सञ्चरन्तं सङ्गुप्तं नृपपुरुषैः शनैश्चतुर्भिः ।
रोद्धुं यद्यपि न शशाक राजलोकः शक्तोऽभूत् पुनरखिलोऽनुरोधुमेनम् ॥ ६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७
कीर्त्याविष्कृतसरणिं प्रतापगुप्तं पश्यन्तस्तुरगमितस्ततश्चरन्तम् ।
तद्धव्यग्रहणरसार्द्रतालुमूला वर्षान्तं विवुधगणाः प्रतीक्ष्य तस्थुः ॥ ७॥
मूलम् - ७
कीर्त्याविष्कृतसरणिं प्रतापगुप्तं पश्यन्तस्तुरगमितस्ततश्चरन्तम् ।
तद्धव्यग्रहणरसार्द्रतालुमूला वर्षान्तं विवुधगणाः प्रतीक्ष्य तस्थुः ॥ ७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८
सर्वैरप्यधिगतवाजिमेधकाण्डैः सम्पूर्णे किल विषयेऽस्य वाजिरक्षाः ।
वृत्त्यर्थं क्वचन किमप्यनाददानाः स्वैः स्वैः स्वैः कथमपि वर्तयाम्बभूवुः ॥ ८॥
मूलम् - ८
सर्वैरप्यधिगतवाजिमेधकाण्डैः सम्पूर्णे किल विषयेऽस्य वाजिरक्षाः ।
वृत्त्यर्थं क्वचन किमप्यनाददानाः स्वैः स्वैः स्वैः कथमपि वर्तयाम्बभूवुः ॥ ८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ९
अश्वत्थे क्षणमवबद्ध्य तं तुरङ्गं सम्पूर्णे शशिनि समेत्य तिष्ययोगम् ।
आवृत्तं नगरमभि प्रचोदयन्तो निन्युस्तं नृपपुरुषा हिमावसाने ॥ ९॥
मूलम् - ९
अश्वत्थे क्षणमवबद्ध्य तं तुरङ्गं सम्पूर्णे शशिनि समेत्य तिष्ययोगम् ।
आवृत्तं नगरमभि प्रचोदयन्तो निन्युस्तं नृपपुरुषा हिमावसाने ॥ ९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १०
आयाता धरणिभुजो यदासमुद्रादायाताः सकलकलाविदश्च लोकाः ।
आयास्यन्त्यमरगणाश्च हव्यहेतोस्तेनायान् स्वयमपि कौतुकी वसन्तः ॥ १०॥
मूलम् - १०
आयाता धरणिभुजो यदासमुद्रादायाताः सकलकलाविदश्च लोकाः ।
आयास्यन्त्यमरगणाश्च हव्यहेतोस्तेनायान् स्वयमपि कौतुकी वसन्तः ॥ १०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ११
निश्शेषोपरतरसालपल्लवाशानिर्विण्णैर्वनभुवि कोकिलैस्तदानीम् ।
आसेदे शिशिरदिनान्तसुप्तबुद्धराकाशाच्च्युत इव पञ्चमो निनादः ॥ ११॥
मूलम् - ११
निश्शेषोपरतरसालपल्लवाशानिर्विण्णैर्वनभुवि कोकिलैस्तदानीम् ।
आसेदे शिशिरदिनान्तसुप्तबुद्धराकाशाच्च्युत इव पञ्चमो निनादः ॥ ११॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १२
प्रमाना धरणिरुहः स्वतः प्रसेदुर्निष्क्रान्तो मलयगिरेबहिः समीरः ।
वीरश्रीर्विषमशरस्य बाहुकाण्डे विश्रान्तिं स्वयमभिरोचयाम्बभूव ॥ १२॥
मूलम् - १२
प्रमाना धरणिरुहः स्वतः प्रसेदुर्निष्क्रान्तो मलयगिरेबहिः समीरः ।
वीरश्रीर्विषमशरस्य बाहुकाण्डे विश्रान्तिं स्वयमभिरोचयाम्बभूव ॥ १२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १३
मालिन्यं दधति मषीविलेपनेन प्रावण्यं युवतिषु घोषयन्ति यूनाम् ।
झङ्कुर्वद्भ्रमरनिभेन मीनकेतोः सञ्चेरुर्बहिरिव शासनाक्षराणि ॥ १३॥
मूलम् - १३
मालिन्यं दधति मषीविलेपनेन प्रावण्यं युवतिषु घोषयन्ति यूनाम् ।
झङ्कुर्वद्भ्रमरनिभेन मीनकेतोः सञ्चेरुर्बहिरिव शासनाक्षराणि ॥ १३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १४
कूजन्तो मदनपुरोहिता द्विरेफाः पुष्पाणि ध्रुवमभिमन्त्रयाम्बभूवुः ।
स्वस्थानस्थितिमपरित्यजन्त एते विध्येयुः किमितरथा शराः शरव्यम् ॥ १४॥
मूलम् - १४
कूजन्तो मदनपुरोहिता द्विरेफाः पुष्पाणि ध्रुवमभिमन्त्रयाम्बभूवुः ।
स्वस्थानस्थितिमपरित्यजन्त एते विध्येयुः किमितरथा शराः शरव्यम् ॥ १४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १५
आनङ्गं निगममजस्रमुद्गिरन्तो भैक्षेण प्रतितरुवीथि वर्तयन्तः ।
निर्निद्रास्त्वहनि निरन्तरं द्विरेफा आचार्ये वटव इवावसन् वसन्ते ॥ १५॥
मूलम् - १५
आनङ्गं निगममजस्रमुद्गिरन्तो भैक्षेण प्रतितरुवीथि वर्तयन्तः ।
निर्निद्रास्त्वहनि निरन्तरं द्विरेफा आचार्ये वटव इवावसन् वसन्ते ॥ १५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १६
अध्वर्युं मलयसमीरमन्यपुष्टं होतारं वनभुवि सामगं द्विरेफम् ।
ब्रह्माणं मधुमपि सादरं वृणाना आजह्नुर्मदनमहाध्वरं युवानः ॥ १६॥
मूलम् - १६
अध्वर्युं मलयसमीरमन्यपुष्टं होतारं वनभुवि सामगं द्विरेफम् ।
ब्रह्माणं मधुमपि सादरं वृणाना आजह्नुर्मदनमहाध्वरं युवानः ॥ १६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १७
मोहान्धे जगति विपश्चितो यतः केऽप्यग्नीनादधुरयजन्त चास्तशङ्काः ।
तन्मूलं ध्रुवमयशो दिशो दशापि प्रावारीदसमशरस्य भृङ्गदम्भात् ॥ १७॥
मूलम् - १७
मोहान्धे जगति विपश्चितो यतः केऽप्यग्नीनादधुरयजन्त चास्तशङ्काः ।
तन्मूलं ध्रुवमयशो दिशो दशापि प्रावारीदसमशरस्य भृङ्गदम्भात् ॥ १७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १८
आमूलादविरळमाचिते प्रवाळेश्रूतेऽपि प्रययुरतोषमन्यपुष्टाः ।
सर्वाणि ग्रसितुमिमानि यन्न शेकुः स्थातुं वा यदपि न शाखिकामपश्यन् ॥ १८॥
मूलम् - १८
आमूलादविरळमाचिते प्रवाळेश्रूतेऽपि प्रययुरतोषमन्यपुष्टाः ।
सर्वाणि ग्रसितुमिमानि यन्न शेकुः स्थातुं वा यदपि न शाखिकामपश्यन् ॥ १८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - १९
के भृङ्गाः क इव पिकाः समीरणः कश्चन्द्रः कः क इव मधुर्मनोभवः कः ।
दौर्भाग्याद्विरहिजनस्य दुर्विभेदं हन्तासीत् कथमिदमैकमत्यमेषाम् ॥ १९॥
मूलम् - १९
के भृङ्गाः क इव पिकाः समीरणः कश्चन्द्रः कः क इव मधुर्मनोभवः कः ।
दौर्भाग्याद्विरहिजनस्य दुर्विभेदं हन्तासीत् कथमिदमैकमत्यमेषाम् ॥ १९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २०
आचूडं कुसुममया मधोः प्रसादाद् वासन्तीविचकिलचूतचम्पकाद्याः ।
धुस्तूरेष्वपि च निरीक्ष्य तां समृद्धिं मन्दाक्षादिव नतमौलयो बभूवुः ॥ २०॥
मूलम् - २०
आचूडं कुसुममया मधोः प्रसादाद् वासन्तीविचकिलचूतचम्पकाद्याः ।
धुस्तूरेष्वपि च निरीक्ष्य तां समृद्धिं मन्दाक्षादिव नतमौलयो बभूवुः ॥ २०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २१
उन्मीलन्मधुमदतुन्दिला द्विरेफा उद्दामस्तबकपरिष्कृता लताश्च ।
अन्योन्यं यदिह न किञ्चिदभ्यजानन् सा सम्पत्सुरभिकटाक्षवीक्षणानाम् ॥ २१॥
मूलम् - २१
उन्मीलन्मधुमदतुन्दिला द्विरेफा उद्दामस्तबकपरिष्कृता लताश्च ।
अन्योन्यं यदिह न किञ्चिदभ्यजानन् सा सम्पत्सुरभिकटाक्षवीक्षणानाम् ॥ २१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २२
आक्रम्य क्षितितलमावृतं तुषारैस्तद्वार्तामपि न मधुर्यदा विषेहे ।
शीतांशौ हिमवति च द्वयोस्तदानीं लब्धं तैरभयमितो हतावशिष्टैः ॥ २२॥
मूलम् - २२
आक्रम्य क्षितितलमावृतं तुषारैस्तद्वार्तामपि न मधुर्यदा विषेहे ।
शीतांशौ हिमवति च द्वयोस्तदानीं लब्धं तैरभयमितो हतावशिष्टैः ॥ २२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २३
आ द्वन्द्वादपरिगृहीतदेहभेदादा कीटभ्रमरपिपीलिकोद्भिजेभ्यः ।
न क्वापि प्रतिहतिरैक्षि शुश्रुवे वा तत्कालं कुमुमशरासशासनस्य ॥ २३॥
मूलम् - २३
आ द्वन्द्वादपरिगृहीतदेहभेदादा कीटभ्रमरपिपीलिकोद्भिजेभ्यः ।
न क्वापि प्रतिहतिरैक्षि शुश्रुवे वा तत्कालं कुमुमशरासशासनस्य ॥ २३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २४
आस्तां तद्रतिपरिणेतुराधिपत्यं मन्देऽस्मिन्नपि खलु मारुते प्रवृत्ते ।
कत्यन्वक् कति पुरतश्च सम्प्रचेलुर्माद्यन्तः शुकपिकशारिकाद्विरेफाः ॥ २४॥
मूलम् - २४
आस्तां तद्रतिपरिणेतुराधिपत्यं मन्देऽस्मिन्नपि खलु मारुते प्रवृत्ते ।
कत्यन्वक् कति पुरतश्च सम्प्रचेलुर्माद्यन्तः शुकपिकशारिकाद्विरेफाः ॥ २४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २५
आरामे किसलयमक्षिण शीथुरागः कान्तानां कमलवनेषु केसराणि ।
इत्योभिः प्रकटितविश्वरूप एव प्रायेण व्यजयत मान्मथः प्रतापः ॥ २५॥
मूलम् - २५
आरामे किसलयमक्षिण शीथुरागः कान्तानां कमलवनेषु केसराणि ।
इत्योभिः प्रकटितविश्वरूप एव प्रायेण व्यजयत मान्मथः प्रतापः ॥ २५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २६
सङ्गोप्य भ्रमरशशाङ्ककोकिलेभ्यः सम्प्राप्ते तमसि महत्यधिज्यधन्वा ।
एकाकी रतिपतिरित्वरीरनैषीत् सङ्केतं भुवनभयङ्करे निशीथे ॥ २६॥
मूलम् - २६
सङ्गोप्य भ्रमरशशाङ्ककोकिलेभ्यः सम्प्राप्ते तमसि महत्यधिज्यधन्वा ।
एकाकी रतिपतिरित्वरीरनैषीत् सङ्केतं भुवनभयङ्करे निशीथे ॥ २६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २७
कान्तानां नखलिखनैर्दृढोपगूहान् सीत्कारान् दशनपदैश्च साधयन्तः ।
प्रेयांसः पुनरुभयानिमानतीतानस्मार्षुर्हिमसमयेष्वयत्नलभ्यान् ॥ २७॥
मूलम् - २७
कान्तानां नखलिखनैर्दृढोपगूहान् सीत्कारान् दशनपदैश्च साधयन्तः ।
प्रेयांसः पुनरुभयानिमानतीतानस्मार्षुर्हिमसमयेष्वयत्नलभ्यान् ॥ २७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २८
दुर्दान्तं मदनमवेक्ष्य निर्ममे किं वर्मैकं युवसु वधूमयं विधाता ।
यद्योगे मदनशराः प्रसूनमात्रं यत्त्यागे कुलिशदशाममी वहन्ति ॥ २८॥
मूलम् - २८
दुर्दान्तं मदनमवेक्ष्य निर्ममे किं वर्मैकं युवसु वधूमयं विधाता ।
यद्योगे मदनशराः प्रसूनमात्रं यत्त्यागे कुलिशदशाममी वहन्ति ॥ २८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - २९
सम्पश्यन् गिरिशतपोविलोपकोपव्यापन्नं सुहृदमनन्यजं वसन्तः ।
शुश्रूषामकृत शिवार्चने मुनीनां प्रत्यग्रैर्दळकुसुमैर्वनद्रुमाणाम् ॥ २९॥
मूलम् - २९
सम्पश्यन् गिरिशतपोविलोपकोपव्यापन्नं सुहृदमनन्यजं वसन्तः ।
शुश्रूषामकृत शिवार्चने मुनीनां प्रत्यग्रैर्दळकुसुमैर्वनद्रुमाणाम् ॥ २९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३०
आशीताचलमभिगम्य सन्निवृत्ते धन्येऽस्मिन् धरणिभुजस्तुरङ्गवर्ये ।
उत्कण्ठाभरभरिता इवोत्तराशामासेदुः स्वयमहिमत्विषस्तुरङ्गाः ॥ ३०॥
मूलम् - ३०
आशीताचलमभिगम्य सन्निवृत्ते धन्येऽस्मिन् धरणिभुजस्तुरङ्गवर्ये ।
उत्कण्ठाभरभरिता इवोत्तराशामासेदुः स्वयमहिमत्विषस्तुरङ्गाः ॥ ३०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३१
सम्पूर्णे नियमभरेण वत्सरेऽस्मिन् सम्प्राप्ते स हि सह वाजिना वसन्ते ।
आदिष्टः स मुनिभिरश्वमेधकर्मण्याराद्धुं गिरिशमदीक्षित क्षितीशः ॥ ३१॥
मूलम् - ३१
सम्पूर्णे नियमभरेण वत्सरेऽस्मिन् सम्प्राप्ते स हि सह वाजिना वसन्ते ।
आदिष्टः स मुनिभिरश्वमेधकर्मण्याराद्धुं गिरिशमदीक्षित क्षितीशः ॥ ३१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३२
अध्वर्युः समजनि तत्र कुम्भजन्मा होतृत्वं प्रतिगतमाश्वलायनेन ।
औद्गात्रं समधृत जैमिनिर्मुनीन्द्रो ब्रह्मासीद् बहुविदरुन्धतीसहायः ॥ ३२॥
मूलम् - ३२
अध्वर्युः समजनि तत्र कुम्भजन्मा होतृत्वं प्रतिगतमाश्वलायनेन ।
औद्गात्रं समधृत जैमिनिर्मुनीन्द्रो ब्रह्मासीद् बहुविदरुन्धतीसहायः ॥ ३२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३३
प्रागन्तःकरणममुष्य केवलं ये प्राजानन् भुवि नवनीतनिर्मितं ते ।
अभ्यक्तं नवनवनीतचर्चिकाभिस्तं विज्ञा बहिरपि तन्मयं विजज्ञुः ॥ ३३॥
मूलम् - ३३
प्रागन्तःकरणममुष्य केवलं ये प्राजानन् भुवि नवनीतनिर्मितं ते ।
अभ्यक्तं नवनवनीतचर्चिकाभिस्तं विज्ञा बहिरपि तन्मयं विजज्ञुः ॥ ३३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३४
आबाल्यादातीथिषु मुक्तहस्त एषः क्षमापालः किल मलयध्वजः प्रकृत्या ।
तज्जानन्नपि निखिलं निबद्ध्य मुष्टिं दीक्षामु क्षणमपि नासितुं शशाक ॥ ३४॥
मूलम् - ३४
आबाल्यादातीथिषु मुक्तहस्त एषः क्षमापालः किल मलयध्वजः प्रकृत्या ।
तज्जानन्नपि निखिलं निबद्ध्य मुष्टिं दीक्षामु क्षणमपि नासितुं शशाक ॥ ३४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३५
अध्वर्यौ भगवति तत्र कुम्भजन्मन्यायज्ञं धरणिपतित्वमश्नुवाने ।
दुर्भिक्षं शिथिलमजायत द्विजानामाषाढाजिनतृणमुष्टिविष्टरेषु ॥ ३५॥
मूलम् - ३५
अध्वर्यौ भगवति तत्र कुम्भजन्मन्यायज्ञं धरणिपतित्वमश्नुवाने ।
दुर्भिक्षं शिथिलमजायत द्विजानामाषाढाजिनतृणमुष्टिविष्टरेषु ॥ ३५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३६
नीवारान् वपत कुशान् प्रवर्धयध्वं सिञ्चध्व खदिरपलाशबिल्वपोतान् ।
सद्यः सञ्चिनुत मृदूनि वल्कलानीत्यादिक्षन् नृपपुरुषानगस्त्यशिष्याः ॥ ३६॥
मूलम् - ३६
नीवारान् वपत कुशान् प्रवर्धयध्वं सिञ्चध्व खदिरपलाशबिल्वपोतान् ।
सद्यः सञ्चिनुत मृदूनि वल्कलानीत्यादिक्षन् नृपपुरुषानगस्त्यशिष्याः ॥ ३६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३७
तस्मिन्नप्यददति पार्थिवे निषेधाद् यद् भुक्तं वसितमुपार्जितं च विप्रैः ।
दातारः स्म इति कृताग्रहाः समस्ताः शक्ताः किं शततममंशमत्र दातुम् ॥ ३७॥
मूलम् - ३७
तस्मिन्नप्यददति पार्थिवे निषेधाद् यद् भुक्तं वसितमुपार्जितं च विप्रैः ।
दातारः स्म इति कृताग्रहाः समस्ताः शक्ताः किं शततममंशमत्र दातुम् ॥ ३७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३८
भुञ्जानानपरिमितान् बहून् पदार्थान् भृदेवानधिसवनं निरीक्ष्य देवाः ।
भागं नः क्रतुषु विधाय विप्रलेभे पापीयान् विधिरिति मन्त्रयाम्बभूवुः ॥ ३८॥
मूलम् - ३८
भुञ्जानानपरिमितान् बहून् पदार्थान् भृदेवानधिसवनं निरीक्ष्य देवाः ।
भागं नः क्रतुषु विधाय विप्रलेभे पापीयान् विधिरिति मन्त्रयाम्बभूवुः ॥ ३८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ३९
तस्याग्रे धरणिभुजः क्रियान्तराळेष्वातेनुः स्वयमृषयो बहून् विवादान् ।
न्यायानुश्रवपदसाङ्ख्ययोगतन्त्रप्रस्थानप्रवचनदेशिका महान्तः ॥ ३९॥
मूलम् - ३९
तस्याग्रे धरणिभुजः क्रियान्तराळेष्वातेनुः स्वयमृषयो बहून् विवादान् ।
न्यायानुश्रवपदसाङ्ख्ययोगतन्त्रप्रस्थानप्रवचनदेशिका महान्तः ॥ ३९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४०
यद्यात्यन्तिकसुखदुःखहानिरूपं कैवल्यं कथमशपद् भवानहल्याम् ।
तादृक्षामुपलदशां श्रयेति कोपादित्यूचुः कतिचन गौतमं मुनीन्द्राः ॥ ४०॥
मूलम् - ४०
यद्यात्यन्तिकसुखदुःखहानिरूपं कैवल्यं कथमशपद् भवानहल्याम् ।
तादृक्षामुपलदशां श्रयेति कोपादित्यूचुः कतिचन गौतमं मुनीन्द्राः ॥ ४०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४१
कं दोषं कथयत सम्प्रसक्तदुःखव्यावृत्तिं फलमुपगच्छतां पुरो नः ।
अज्ञानक्षतिरुपले तवापि किं नेत्याचव्युः प्रतिपदमक्षपादाशिष्याः ॥ ४१॥
मूलम् - ४१
कं दोषं कथयत सम्प्रसक्तदुःखव्यावृत्तिं फलमुपगच्छतां पुरो नः ।
अज्ञानक्षतिरुपले तवापि किं नेत्याचव्युः प्रतिपदमक्षपादाशिष्याः ॥ ४१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४२
अज्ञानाद्यदि परिकल्पितं जगत् स्यादज्ञानां प्रथमगणेय ईश्वरः स्यात् ।
निस्सीमा तव हि मतेऽस्य मूढतेति व्यासं प्रत्यकृषत केऽपि पूर्वपक्षम् ॥ ४२॥
मूलम् - ४२
अज्ञानाद्यदि परिकल्पितं जगत् स्यादज्ञानां प्रथमगणेय ईश्वरः स्यात् ।
निस्सीमा तव हि मतेऽस्य मूढतेति व्यासं प्रत्यकृषत केऽपि पूर्वपक्षम् ॥ ४२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४३
अज्ञानं प्रकृतिमपेक्ष्य विश्वमेतत् सर्वज्ञे सृजति भवेऽपि यत् त्वयोक्तम् ।
अज्ञानं तदिदमनङ्कुशं तवैवेत्याचख्युः सदासि तु बादरायणीयाः ॥ ४३॥
मूलम् - ४३
अज्ञानं प्रकृतिमपेक्ष्य विश्वमेतत् सर्वज्ञे सृजति भवेऽपि यत् त्वयोक्तम् ।
अज्ञानं तदिदमनङ्कुशं तवैवेत्याचख्युः सदासि तु बादरायणीयाः ॥ ४३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४४
जातिश्चेद् भवति पदेषु साधुभावो भाषायां श्रुतिषु च स द्विधा कथं स्यात् ।
गेहे गौर्वनभुवि गर्दभः किमु स्यादित्युच्चैरपजहसुः परे पदज्ञान् ॥ ४४॥
मूलम् - ४४
जातिश्चेद् भवति पदेषु साधुभावो भाषायां श्रुतिषु च स द्विधा कथं स्यात् ।
गेहे गौर्वनभुवि गर्दभः किमु स्यादित्युच्चैरपजहसुः परे पदज्ञान् ॥ ४४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४५
अन्येऽन्ये श्रुतिषु जगत्सु चापि शब्दास्तद्भेदं निपुणमजानतां कृते वः ।
अस्माभिः स्फुटमनुशिष्टमात्तमौना वर्तध्वं पदपदवी दवीयसी वः ॥ ४५॥
मूलम् - ४५
अन्येऽन्ये श्रुतिषु जगत्सु चापि शब्दास्तद्भेदं निपुणमजानतां कृते वः ।
अस्माभिः स्फुटमनुशिष्टमात्तमौना वर्तध्वं पदपदवी दवीयसी वः ॥ ४५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४६
अस्मद्ध्याकरणगृहीतशक्तियोगानस्मासु प्रथममिमान् प्रयुज्य शब्दान् ।
युक्तादीयत गुरुदक्षिणा किलेति प्रत्यूचुः प्रथमविपश्चितो विपक्षान् ॥ ४६॥
मूलम् - ४६
अस्मद्ध्याकरणगृहीतशक्तियोगानस्मासु प्रथममिमान् प्रयुज्य शब्दान् ।
युक्तादीयत गुरुदक्षिणा किलेति प्रत्यूचुः प्रथमविपश्चितो विपक्षान् ॥ ४६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४७
हिंसातो यदि दुरितं ऋतुष्वपि स्यात् पुण्यं किं न भवति पारदारिकाणाम् ।
उत्सन्नं किल कुलमुद्धरन्त्यमीति व्याजह्रुः कपिलमते कळङ्कमेके ॥ ४७॥
मूलम् - ४७
हिंसातो यदि दुरितं ऋतुष्वपि स्यात् पुण्यं किं न भवति पारदारिकाणाम् ।
उत्सन्नं किल कुलमुद्धरन्त्यमीति व्याजह्रुः कपिलमते कळङ्कमेके ॥ ४७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४८
शास्त्रं चेत् किमपि तथास्ति साधयामो दुष्कृत्यैरपि सुकृतानि कात्र भीतिः ।
यूयं देवरवरणे यथा गृणीतेत्याहुः स्म प्रतिवचनानि तत्त्वनिष्ठाः ॥ ४८॥
मूलम् - ४८
शास्त्रं चेत् किमपि तथास्ति साधयामो दुष्कृत्यैरपि सुकृतानि कात्र भीतिः ।
यूयं देवरवरणे यथा गृणीतेत्याहुः स्म प्रतिवचनानि तत्त्वनिष्ठाः ॥ ४८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ४९
योगाख्यं वदसि यमङ्गिनं समाधिं तं ब्रूषे ननु कथमङ्गमष्टमं च ।
अङ्गाङ्गिव्यतिकरदुस्स्थितं मतं ते को गृह्णात्विति जगदुः परे फणीन्द्रम् ॥ ४९॥
मूलम् - ४९
योगाख्यं वदसि यमङ्गिनं समाधिं तं ब्रूषे ननु कथमङ्गमष्टमं च ।
अङ्गाङ्गिव्यतिकरदुस्स्थितं मतं ते को गृह्णात्विति जगदुः परे फणीन्द्रम् ॥ ४९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५०
सामान्यं किमिह क इष्यते विशेषः को योगः क इव समाधिरित्यबुद्ध्वा ।
अर्वाचां व्यवहरतामयं प्रलापः साधीयानिति जहसुः पतञ्जलीयाः ॥ ५०॥
मूलम् - ५०
सामान्यं किमिह क इष्यते विशेषः को योगः क इव समाधिरित्यबुद्ध्वा ।
अर्वाचां व्यवहरतामयं प्रलापः साधीयानिति जहसुः पतञ्जलीयाः ॥ ५०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५१
आयास्यन्त्यनुपदमत्र हव्यहेतोर्नन्वम्मिन् महति मखे सुराः समम्ताः ।
तान् सर्वानपलपितास्यहो कथं वेत्याचख्युः कतिचन जैमिनिं मुनीन्द्राः ॥ ५१॥
मूलम् - ५१
आयास्यन्त्यनुपदमत्र हव्यहेतोर्नन्वम्मिन् महति मखे सुराः समम्ताः ।
तान् सर्वानपलपितास्यहो कथं वेत्याचख्युः कतिचन जैमिनिं मुनीन्द्राः ॥ ५१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५२
ये ह्युच्चावचमवजानते प्रपञ्चं मिथ्येति त्रिभुवनदेशिका महान्तः ।
तच्छिष्या वयमपि शक्तितो वदामेत्याहुस्तान् प्रति चतुरास्तु पूर्वतन्त्रे ॥ ५२॥
मूलम् - ५२
ये ह्युच्चावचमवजानते प्रपञ्चं मिथ्येति त्रिभुवनदेशिका महान्तः ।
तच्छिष्या वयमपि शक्तितो वदामेत्याहुस्तान् प्रति चतुरास्तु पूर्वतन्त्रे ॥ ५२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५३
तत्रेत्थं द्विजसदसि प्रवृत्तजल्पे स्थेयत्वं स्वयमवलम्ब्य भाषमाणः ।
दीक्षाहानुपसदहानपि व्यतीतः सौत्येऽहन्यवतरति स्म पार्थिवेन्द्रः ॥ ५३॥
मूलम् - ५३
तत्रेत्थं द्विजसदसि प्रवृत्तजल्पे स्थेयत्वं स्वयमवलम्ब्य भाषमाणः ।
दीक्षाहानुपसदहानपि व्यतीतः सौत्येऽहन्यवतरति स्म पार्थिवेन्द्रः ॥ ५३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५४
ये षट् त्रिः खदिरपलाशविल्वरूपा यो चोदुम्बरतरुजौ सराज्जुदालौ ।
ते यूपा अवतरता दिवः सुराणां निश्रेण्यो भुवि निहिता इव व्यराजन् ॥ ५४॥
मूलम् - ५४
ये षट् त्रिः खदिरपलाशविल्वरूपा यो चोदुम्बरतरुजौ सराज्जुदालौ ।
ते यूपा अवतरता दिवः सुराणां निश्रेण्यो भुवि निहिता इव व्यराजन् ॥ ५४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५५
अग्निष्ठे समुपनिबद्ध्य राज्जुदाले सन्नद्धं कुशरशनागुणेन गाढम् ।
सम्प्रोक्षन् हयमभितो महर्त्त्विजस्तं सिद्धार्थैरपि विधिगौरवेण मन्त्रैः ॥ ५५॥
मूलम् - ५५
अग्निष्ठे समुपनिबद्ध्य राज्जुदाले सन्नद्धं कुशरशनागुणेन गाढम् ।
सम्प्रोक्षन् हयमभितो महर्त्त्विजस्तं सिद्धार्थैरपि विधिगौरवेण मन्त्रैः ॥ ५५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५६
आलब्धे शमितृभिराश्वमेधिकेऽश्वे चन्द्राख्यं कलशभवः प्रगृह्य मेदः ।
शाखायां क्षणमुपसाद्य वेतसस्य स्त्रौवाग्रादखिलमवद्यति स्म होतुम् ॥ ५६॥
मूलम् - ५६
आलब्धे शमितृभिराश्वमेधिकेऽश्वे चन्द्राख्यं कलशभवः प्रगृह्य मेदः ।
शाखायां क्षणमुपसाद्य वेतसस्य स्त्रौवाग्रादखिलमवद्यति स्म होतुम् ॥ ५६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५७
आश्राव्य स्वयमृषिराश्वलायिनीये याज्यान्ते हविरजुहोत् स्रुचो मुखेन ।
यज्ञेशे भगवति भावनाप्रकर्षाद् भूपालो जगदजुहोत् स तन्मुखेन ॥ ५७॥
मूलम् - ५७
आश्राव्य स्वयमृषिराश्वलायिनीये याज्यान्ते हविरजुहोत् स्रुचो मुखेन ।
यज्ञेशे भगवति भावनाप्रकर्षाद् भूपालो जगदजुहोत् स तन्मुखेन ॥ ५७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८
अप्यन्तस्तिमिरहरं शरीरभाजामप्राप्यं जनुषि पुरातपोविहीनैः ।
सौरभ्यं हविषि हुते समुज्जिहानं व्याजिघ्रन् सदसि विपश्चितो महान्तः ॥ ५८॥
मूलम् - ५८
अप्यन्तस्तिमिरहरं शरीरभाजामप्राप्यं जनुषि पुरातपोविहीनैः ।
सौरभ्यं हविषि हुते समुज्जिहानं व्याजिघ्रन् सदसि विपश्चितो महान्तः ॥ ५८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९
बिभ्यत्सु श्रुतिमतिलङ्घय सम्प्रदातुं हव्यं तत्तदभिमतं द्विजर्षभेषु ।
पौरोडाशिकचरुपाशुकादिभागान् स्वीचक्रुः स्वयमपमित्य देववर्गाः ॥ ५९॥
मूलम् - ५९
बिभ्यत्सु श्रुतिमतिलङ्घय सम्प्रदातुं हव्यं तत्तदभिमतं द्विजर्षभेषु ।
पौरोडाशिकचरुपाशुकादिभागान् स्वीचक्रुः स्वयमपमित्य देववर्गाः ॥ ५९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६०
चन्द्रे तु ज्वलनहुते हयस्य तस्मिन्नासन् ये सलिलमुचस्तदयिधूमात् ।
वर्षन्ति स्वयमधुनापि मौक्तिकानां व्याजात् ते तमिव कणीकृतं वमन्तः ॥ ६०॥
मूलम् - ६०
चन्द्रे तु ज्वलनहुते हयस्य तस्मिन्नासन् ये सलिलमुचस्तदयिधूमात् ।
वर्षन्ति स्वयमधुनापि मौक्तिकानां व्याजात् ते तमिव कणीकृतं वमन्तः ॥ ६०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६१
आगाता किल यजमानकामनानामुद्गीथावयवसमष्ट्युपासनज्ञः ।
उद्गानं व्यतनुत जैमिनिम्तदानीमाकाङ्क्षन्नवतरणं जगजनन्याः ॥ ६१॥
मूलम् - ६१
आगाता किल यजमानकामनानामुद्गीथावयवसमष्ट्युपासनज्ञः ।
उद्गानं व्यतनुत जैमिनिम्तदानीमाकाङ्क्षन्नवतरणं जगजनन्याः ॥ ६१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६२
प्रत्यक्षं विबुधगणेष्वदल्लु हव्यं साकृतम्मितमवलोकितः सदस्यैः ।
सिद्धान्तं स दिविषदामविग्रहत्वं व्याचख्योः कलहविपर्ययं महर्षिः ॥ ६२॥
मूलम् - ६२
प्रत्यक्षं विबुधगणेष्वदल्लु हव्यं साकृतम्मितमवलोकितः सदस्यैः ।
सिद्धान्तं स दिविषदामविग्रहत्वं व्याचख्योः कलहविपर्ययं महर्षिः ॥ ६२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६३
देया भूरिह खलु दक्षिणेति शास्त्रं सर्वा भूरपि चतुरर्णवीपरीता ।
दत्ता नः क्षितिरमण ! त्वयेति हृष्टा आशीर्भिः सदसि तमृत्विजोऽभ्यनन्दन् ॥ ६३॥
मूलम् - ६३
देया भूरिह खलु दक्षिणेति शास्त्रं सर्वा भूरपि चतुरर्णवीपरीता ।
दत्ता नः क्षितिरमण ! त्वयेति हृष्टा आशीर्भिः सदसि तमृत्विजोऽभ्यनन्दन् ॥ ६३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६४
निष्क्रीय द्विगुणधनैः पुनर्धरित्रीं रक्षायामनधिकृतेर्द्विजैर्वितीर्णाम् ।
भूयोऽपि द्विजकुलसाच्चकार सर्वां र्वां लक्ष्मीमपि मलयध्वजो नृपालः ॥ ६४॥
मूलम् - ६४
निष्क्रीय द्विगुणधनैः पुनर्धरित्रीं रक्षायामनधिकृतेर्द्विजैर्वितीर्णाम् ।
भूयोऽपि द्विजकुलसाच्चकार सर्वां र्वां लक्ष्मीमपि मलयध्वजो नृपालः ॥ ६४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६५
राजर्षेरवभृथकर्म वाजिमेधे म्हातारः सहमुनयो वसिष्टमुख्याः ।
तीर्थं तु त्रिशिखभवा सरोजिनी सेत्यकैकं त्रिभुवनपावनं तदासीत् ॥ ६५॥
मूलम् - ६५
राजर्षेरवभृथकर्म वाजिमेधे म्हातारः सहमुनयो वसिष्टमुख्याः ।
तीर्थं तु त्रिशिखभवा सरोजिनी सेत्यकैकं त्रिभुवनपावनं तदासीत् ॥ ६५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६६
तौ मित्रावरुणमुतौ मिथो विमृश्य ब्रह्मर्षी विदितसमस्तवेदितव्यौ ।
अम्बाया अवतरणाय काञ्चिदिष्टिं पुत्रीयां त्वरितमथोपचक्रमाते ॥ ६६॥
मूलम् - ६६
तौ मित्रावरुणमुतौ मिथो विमृश्य ब्रह्मर्षी विदितसमस्तवेदितव्यौ ।
अम्बाया अवतरणाय काञ्चिदिष्टिं पुत्रीयां त्वरितमथोपचक्रमाते ॥ ६६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६७
सङ्कल्पं व्यधित नृपः स यावदिष्टौ तावद् भुव्यवतरितुं शिवापि चक्रे ।
वैतानादुदयमुपेहि पावकादित्यादिष्टा स्वयममृतांशुशेखरेण ॥ ६७॥
मूलम् - ६७
सङ्कल्पं व्यधित नृपः स यावदिष्टौ तावद् भुव्यवतरितुं शिवापि चक्रे ।
वैतानादुदयमुपेहि पावकादित्यादिष्टा स्वयममृतांशुशेखरेण ॥ ६७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६८
सम्प्राप्तुं त्रिभुवनमातरं कुमारीं सन्नद्धो ननु यजमान एव पत्न्या ।
इत्यग्नीदेवददुपांशु शासितारं पत्नीसन्नहनविधौ प्रचोद्यमानः ॥ ६८॥
मूलम् - ६८
सम्प्राप्तुं त्रिभुवनमातरं कुमारीं सन्नद्धो ननु यजमान एव पत्न्या ।
इत्यग्नीदेवददुपांशु शासितारं पत्नीसन्नहनविधौ प्रचोद्यमानः ॥ ६८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ६९
प्रासीदज्जगदखिलं प्रदक्षिणार्चिः स्वीचक्रे हविरनलः सुवर्णवर्णः ।
उत्तस्थौ नवलवलीविपाकपाण्डुर्धूमोऽपि स्फुरदरविन्दगन्धसान्द्रः ॥ ६९॥
मूलम् - ६९
प्रासीदज्जगदखिलं प्रदक्षिणार्चिः स्वीचक्रे हविरनलः सुवर्णवर्णः ।
उत्तस्थौ नवलवलीविपाकपाण्डुर्धूमोऽपि स्फुरदरविन्दगन्धसान्द्रः ॥ ६९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७०
तद् दिव्यं त्रिभुवनधाम धाम शैवं होतव्ये हविषि विभावयन् महर्षिः ।
उद्बोध्य क्षितिपमुदङ्मुखः स तिष्ठन् वैताने ज्वलति जुहाव हव्यवाहे ॥ ७०॥
मूलम् - ७०
तद् दिव्यं त्रिभुवनधाम धाम शैवं होतव्ये हविषि विभावयन् महर्षिः ।
उद्बोध्य क्षितिपमुदङ्मुखः स तिष्ठन् वैताने ज्वलति जुहाव हव्यवाहे ॥ ७०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७१
आज्याहुत्यभिपतनप्रवर्धमानादग्नेस्तत्क्षणमुदियाय कापि कन्या ।
उन्मीलत्कुवलयदामकोमलश्रीर्लावण्यामृतलहरीविवर्त्तमूर्तिः ॥ ७१॥
मूलम् - ७१
आज्याहुत्यभिपतनप्रवर्धमानादग्नेस्तत्क्षणमुदियाय कापि कन्या ।
उन्मीलत्कुवलयदामकोमलश्रीर्लावण्यामृतलहरीविवर्त्तमूर्तिः ॥ ७१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७२
चूडासङ्घटितसुवर्णपद्मदामव्यामिश्रग्रथितविलम्बिमाक्तिकौघा ।
प्रालम्बालकनिकरान्तराललक्ष्यव्यावल्गच्छफरविलोललोचनश्रीः ॥ ७२॥
मूलम् - ७२
चूडासङ्घटितसुवर्णपद्मदामव्यामिश्रग्रथितविलम्बिमाक्तिकौघा ।
प्रालम्बालकनिकरान्तराललक्ष्यव्यावल्गच्छफरविलोललोचनश्रीः ॥ ७२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७३
कर्णाभ्यां मदनकराङ्गुलीयकामं ताटङ्कं मणिखचितं विभूषयन्ती ।
अव्याजस्मितभणितान्तरालदृश्यप्रत्यग्रप्रसृमरदन्तकुन्दपङ्क्तिः ॥ ७३॥
मूलम् - ७३
कर्णाभ्यां मदनकराङ्गुलीयकामं ताटङ्कं मणिखचितं विभूषयन्ती ।
अव्याजस्मितभणितान्तरालदृश्यप्रत्यग्रप्रसृमरदन्तकुन्दपङ्क्तिः ॥ ७३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७४
वक्रेन्दुव्यतिषजदेणभीतिहेतोर्वैयाघ्रं नखमाधिकन्धरं दधाना ।
त्रातुं त्रीनिव तनयान् विधीशविष्णूस्त्रीन् वक्षोरुहवलयान् समुद्वहन्ती ॥ ७४॥
मूलम् - ७४
वक्रेन्दुव्यतिषजदेणभीतिहेतोर्वैयाघ्रं नखमाधिकन्धरं दधाना ।
त्रातुं त्रीनिव तनयान् विधीशविष्णूस्त्रीन् वक्षोरुहवलयान् समुद्वहन्ती ॥ ७४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७५
अभ्यग्रोन्मिषदमरद्रुपल्लवाभे कुर्वाणा कुवलयकन्दुकं कराग्रे ।
सौवर्णाम्बरविलसन्नितम्बबिम्बव्यालम्बिस्फुटमणिमेखलाकलापा ॥ ७५॥
मूलम् - ७५
अभ्यग्रोन्मिषदमरद्रुपल्लवाभे कुर्वाणा कुवलयकन्दुकं कराग्रे ।
सौवर्णाम्बरविलसन्नितम्बबिम्बव्यालम्बिस्फुटमणिमेखलाकलापा ॥ ७५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७६
अम्बाम्बेत्यमृत रसं गिरा किरन्ती मञ्जीरक्वणितमनोहरं चरन्ती ।
सा बाला स्वयमभजन्नृपालपत्न्याः पर्यङ्कं श्रुतिशिखरैः कृताभ्यसूयम् ॥ ७६॥
मूलम् - ७६
अम्बाम्बेत्यमृत रसं गिरा किरन्ती मञ्जीरक्वणितमनोहरं चरन्ती ।
सा बाला स्वयमभजन्नृपालपत्न्याः पर्यङ्कं श्रुतिशिखरैः कृताभ्यसूयम् ॥ ७६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७७
आलिङ्गन्त्यसकृदनुक्षणं स्पृशन्ती चुम्बन्ती मुखकमलं मुहुर्मुहुश्च ।
पश्यन्ती विकसितपक्ष्मभिः कटाक्षैस्तां बालामभजत निर्वृतिं न माता ॥ ७७॥
मूलम् - ७७
आलिङ्गन्त्यसकृदनुक्षणं स्पृशन्ती चुम्बन्ती मुखकमलं मुहुर्मुहुश्च ।
पश्यन्ती विकसितपक्ष्मभिः कटाक्षैस्तां बालामभजत निर्वृतिं न माता ॥ ७७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७८
आनन्दत्रुटितविशर्णिकञ्चुकान्ताद् वक्षोजादथ मलयध्वजप्रियायाः ।
अन्वस्यन्दत मधुरं पयः प्रभूतं बिभ्रत्यास्त्रिभुवनमातरं कुमारीम् ॥ ७८॥
मूलम् - ७८
आनन्दत्रुटितविशर्णिकञ्चुकान्ताद् वक्षोजादथ मलयध्वजप्रियायाः ।
अन्वस्यन्दत मधुरं पयः प्रभूतं बिभ्रत्यास्त्रिभुवनमातरं कुमारीम् ॥ ७८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ७९
प्रेयस्या सविधमुपेत्य दीयमानामुत्प्लुत्य स्वयमुपगूहितुं पतन्तीम् ।
कन्यां ताममृतमयीमिवाददानः कैवल्यं धरणिपतिस्तृणाय मेने ॥ ७९॥
मूलम् - ७९
प्रेयस्या सविधमुपेत्य दीयमानामुत्प्लुत्य स्वयमुपगूहितुं पतन्तीम् ।
कन्यां ताममृतमयीमिवाददानः कैवल्यं धरणिपतिस्तृणाय मेने ॥ ७९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८०
मार्जन्तावसकृदुपर्युपर्युदञ्चद्बाष्पाम्भःप्रकरतरङ्गितानपाङ्गान् ।
अव्याजस्मितमधुराक्षरं कुमार्या द्रष्टुं तन्मुखकमलं न शेकतुस्तौ ॥ ८०॥
मूलम् - ८०
मार्जन्तावसकृदुपर्युपर्युदञ्चद्बाष्पाम्भःप्रकरतरङ्गितानपाङ्गान् ।
अव्याजस्मितमधुराक्षरं कुमार्या द्रष्टुं तन्मुखकमलं न शेकतुस्तौ ॥ ८०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८१
न स्मर्तुं प्रमथपतिं न कर्मशेषं निर्वोढुं न च महतो मुनीन् प्रणन्तुम् ।
नान्योन्यं वदनमवेक्ष्य नन्दितुं वा दम्पत्योश्चतुरतया तयोर्बभूवे ॥ ८१॥
मूलम् - ८१
न स्मर्तुं प्रमथपतिं न कर्मशेषं निर्वोढुं न च महतो मुनीन् प्रणन्तुम् ।
नान्योन्यं वदनमवेक्ष्य नन्दितुं वा दम्पत्योश्चतुरतया तयोर्बभूवे ॥ ८१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८२
पश्यन्तावुरसि कुचाङ्कुरत्रयं तौ बालायाः किमपि समाकुलौ यदास्ताम् ।
पर्जन्यस्तनितगभीरमन्द्रघोषा वागेका नभसि तदा समुज्जजृम्भे ॥ ८२॥
मूलम् - ८२
पश्यन्तावुरसि कुचाङ्कुरत्रयं तौ बालायाः किमपि समाकुलौ यदास्ताम् ।
पर्जन्यस्तनितगभीरमन्द्रघोषा वागेका नभसि तदा समुज्जजृम्भे ॥ ८२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८३
तटातकां नाम तवात्मजामिमां पतिर्भविष्यन्नवलोकते यदा ।
तदा तृतीयं कुचमण्डलं विदं निमग्नमन्तर्नियतं भवेदिति ॥ ८३॥
मूलम् - ८३
तटातकां नाम तवात्मजामिमां पतिर्भविष्यन्नवलोकते यदा ।
तदा तृतीयं कुचमण्डलं विदं निमग्नमन्तर्नियतं भवेदिति ॥ ८३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८४
श्रुत्वा सुधारसकिरं गिरमभृतां तां
निर्वर्त्य सर्वधनदक्षिणमध्वरं च ।
पाणौ दिशन् कुलगुरोः परदेवतां तां
तत्पादयुग्ममुपसञ्जगृहे सदारः ॥ ८४॥
मूलम् - ८४
श्रुत्वा सुधारसकिरं गिरमभृतां तां
निर्वर्त्य सर्वधनदक्षिणमध्वरं च ।
पाणौ दिशन् कुलगुरोः परदेवतां तां
तत्पादयुग्ममुपसञ्जगृहे सदारः ॥ ८४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८५
हस्ते गृहीतां कलशोद्भवस्तामध्यात्मविद्यां मुनिमण्डलाय ।
आनन्दवाष्पैः पुलकाङ्कुरैरप्यनक्षरं केवलमाचचक्षे ॥ ८५॥
मूलम् - ८५
हस्ते गृहीतां कलशोद्भवस्तामध्यात्मविद्यां मुनिमण्डलाय ।
आनन्दवाष्पैः पुलकाङ्कुरैरप्यनक्षरं केवलमाचचक्षे ॥ ८५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः - ८६
प्रशिथिलकलुषं प्रशान्तमोहं प्रमदतरङ्गपरम्पराधिरूढम् ।
जगदखिलमभूदभूतपूर्वं मनुजकुलावतरे जगज्जनन्याः ॥ ८६॥
मूलम् - ८६
प्रशिथिलकलुषं प्रशान्तमोहं प्रमदतरङ्गपरम्पराधिरूढम् ।
जगदखिलमभूदभूतपूर्वं मनुजकुलावतरे जगज्जनन्याः ॥ ८६॥
इति महाकविश्रीनीलकण्ठदीक्षितप्रणीते शिवलीलार्णवे पष्टः सर्गः ।