पुराणे विश्वासटिप्पन्यः

अथ प्रथमः सर्गः ।

विश्वास-प्रस्तुतिः - १

पूतं स्वतः पूततरं ततो यद् गाङ्गं पयः शङ्करमौलिसङ्गात् ।
तत् पातु मातुः प्रणयापराधपादाहतैः पूततमं ततो नः ॥ १॥

मूलम् - १

विश्वास-प्रस्तुतिः - २

अशक्यमङ्गान्तरवद्विभक्तुमणुप्रमाणं करणं यदन्तः ।
सामान्यभूतं शिवयोस्तदेकं सानुग्रहं स्यान्मयि गर्भदासे ॥ २॥

मूलम् - २

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३

अन्विप्य खिन्नं निगमानशेषानमी न मीनं प्रथमं स्मरामः ।
अन्विप्यमाणं निगमैरशेषैरम्ब ! स्तुमस्ते वयमाक्षिमीनम् ॥ ३॥

मूलम् - ३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४

स्तन्येन कश्चित् कवयाम्बभूव ताम्बूलसारेण परो जनन्याः ।
अहं ततोऽप्युन्नतिमातुकामः सर्वे ततोऽप्युन्नतमक्षिकोणम् ॥ ४॥

मूलम् - ४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५

अर्धे तनोरद्रिसुतामयोऽस्मीत्यहंयुना किं फलमादियूना ।
गीर्वाणयोगीन्द्रमुपास्महे तं सर्वात्मना शैलसुतात्मको यः ॥ ५॥

मूलम् - ५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६

कालेन शम्भुः किल तावतापि कलाश्चतुष्षष्टिमिताः प्रणिन्ये ।
द्वासप्ततिं प्राप्य समाः प्रबन्धाञ्छतं व्यधादप्पयदीक्षितेन्द्रः ॥ ६॥

मूलम् - ६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७

अनाहतोद्भूतमपास्तभेदमाद्यं शिवस्योपयिकं विधातुः ।
नादाभिधं पारगमध्वनां तदनुत्तरं ज्योतिरनुस्मरामः ॥ ७॥

मूलम् - ७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८

साहित्यविद्याजयघण्टयैव संवेदयन्ते कवयो यशांसि ।
यथा यथास्यां ध्वनिरुज्जिहीते तथा तथा सार्हति मूल्यभेदान् ॥ ८॥

मूलम् - ८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ९

यावत् कवेर्मार्दवमुक्तिबन्धे यावद् धियः श्रोतरि कोमलत्वम् ।
तावद्ध्वनौ तद्यतिभेदमूले तारत्वमालङ्कृतिका वदन्ति ॥ ९॥

मूलम् - ९

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०

अस्मिन् महत्यस्तमितान्यवेद्ये विसृत्वरे वीचितरङ्गरीत्या ।
काव्यध्वनौ जाग्रति देहभाजां कर्णं विशेयुः कथमन्यशब्दाः ॥ १०॥

मूलम् - १०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११

कीर्णानि घण्टापथ एव हन्त शब्दार्थरत्नानि गिरां सवित्र्या ।
अत्यादरादामृशतां कवीनां दृग्गोचरं कस्यचिदेव यान्ति ॥ ११॥

मूलम् - ११

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२

प्रायस्तिरोभूतमहाप्रकाशाः पाषाणखण्डेष्विव चन्द्रकान्ताः ।
शब्देषु शब्दा मिलिताश्चरन्ति भाग्योत्तरा एव तु जानते तान् ॥ १२॥

मूलम् - १२

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३

यानेव शब्दान् वयमालपामो यानेव चार्थान्वयमुल्लिखामः ।
तैरेव विन्यासविशेषभव्यैः सम्मोहयन्ते कवयो जगन्ति ॥ १३॥

मूलम् - १३

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४

गायन्ति वीणा अपि वेणवोऽपि जानन्ति बालाः पशवोऽपि चेदम् ।
काव्यानि कर्तुं च परीक्षितुं च द्वित्रा भवेयुर्न तु वा भवेयुः ॥ १४॥

मूलम् - १४

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५

सव्यं वपुः शब्दमयं पुरारेरात्मकं दक्षिणमामनन्ति ।
अङ्गं जगन्मङ्गलमैश्वरं तदर्हन्ति काव्यं कथमल्पपुण्याः ॥ १५॥

मूलम् - १५

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६

स्तोतुं प्रवृत्ता श्रुतिरीश्वरं हि न शाब्दिकं प्राह न तार्किकं वा ।
ब्रूते तु तावत् कविरित्यभीक्ष्णं काष्ठा परा सा कविता ततो नः ॥ १६॥

मूलम् - १६

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७

कर्णं गतं शुष्यति कर्ण एव सङ्गीतकं सैकतवारिरीत्या ।
आनन्दयत्यन्तरनुप्रविश्य सूक्तिः कवेरेव सुधासगन्धा ॥ १७॥

मूलम् - १७

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८

पश्येयमेकस्य कवेः कृतिं चेत् सारस्वतं कोशमवैमि रिक्तम् ।
अन्तः प्रतिश्यायमवेक्षितश्चेत् कोणे प्रविष्ठा कविकोटिरेषा ॥ १८॥

मूलम् - १८

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९

वक्रोक्तयो यत्र विभूषणानि वाक्यार्थबोधः परमप्रकर्षः ।
अर्थेषु बोध्येष्वभिधैव दोषः सा काचिदन्या सरणिः कवीनाम् ॥ १९॥

मूलम् - १९

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०

सदर्थमात्रग्रहणात् प्रतीता सर्वज्ञता सापि शशाङ्कमौलेः ।
प्राप्ता विकासं प्रतिभा कवीनां व्याप्नोति यद्वेत्ति न तच्छिवोऽपि ॥ २०॥

मूलम् - २०

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१

उल्लङ्घय तन्त्रान्तरसम्प्रदायानुत्प्रेक्षमाणा जगदन्यदन्यत् ।
कस्माद् बिभीमः कवयो भवामः काव्यज्ञदण्डाद् बिभिमस्तु कामम् ॥ २१॥

मूलम् - २१

विश्वास-प्रस्तुतिः - २२

तन्त्रान्तरेषु प्रतिपाद्यमानास्ते ते पदार्था ननु ते त एव ।
निर्बेदभीशोकजुगुप्सितान्यप्यायान्ति साहित्यपथे रसत्वम् ॥ २२॥

मूलम् - २२

विश्वास-प्रस्तुतिः - २३

अर्थावबोधेऽपि समे रसज्ञैरन्विष्यते सत्कविसूक्तिरेव ।
अपत्यलाभेऽपि समे विदग्धा रूपोत्तरामेव हि रोचयन्ते ॥ २३॥

मूलम् - २३

विश्वास-प्रस्तुतिः - २४

व्यामोहयन्ती विविधैर्वचोभिर्व्यावर्तयन्त्यन्यकलासु दृष्टिम् ।
कालं महान्तं क्षणवन्नयन्ती कान्तेव दक्षा कविता धिनोति ॥ २४॥

मूलम् - २४

विश्वास-प्रस्तुतिः - २५

चिन्तासु संसर्गविशेषलाभे सन्दर्भणे चाथ पदैः पदानाम् ।
अर्थावबोधे च भवन् कवीनामानन्दभूमा वचसामसीमा ॥ २५॥

मूलम् - २५

विश्वास-प्रस्तुतिः - २६

अनायतप्राणमसंयताक्षमब्रह्मचर्यानशनादिखेदम् ।
चित्तं महेशे निभृतं विधातुं सिद्धः कवीनां कवितैव योगः ॥ २६॥

मूलम् - २६

विश्वास-प्रस्तुतिः - २७

तिर्यङ्मनुष्यव्यतिरेकहेतुर्देव्या गिरामेव कटाक्षपातः ।
प्रज्ञाविशेषास्तु परे जनानां प्रायो दिशन्ति श्वमृगालसाम्यम् ॥ २७॥

मूलम् - २७

विश्वास-प्रस्तुतिः - २८

न कालभेदाद्रसवर्णभेदो न जामिता वा न ऋजीषभावः ।
सारस्वतं नाम फलं तदेतत् सदैकरूपं कृतिनो लभन्ते ॥ २८॥

मूलम् - २८

विश्वास-प्रस्तुतिः - २९

बाल्यं विदुः प्राकृतभाषितानि श्रुतिस्मृती वृद्धदशां वदन्ति ।
साहित्यमेकन्तु गिरां सवित्र्यास्तारुण्यमुद्गाढमुशन्त्यभिज्ञाः ॥ २९॥

मूलम् - २९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३०

क्वार्थाः क्व शब्दाः क्व रसाः क्व भावाः क्व व्यङ्गयभेदाः क्व च वाक्यरीतिः ।
कियत्सु दृष्टिः कविना न देया किमस्ति राज्ञामियतीह चिन्ता ॥ ३०॥

मूलम् - ३०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३१

आवर्णशक्तिग्रहमापवर्गं दुःखैकरूपा विरचय्य विद्याः ।
विश्रान्तिहेतोः कवितां जनानां वेधाः सदानन्दमयीं किमाधात् ॥ ३१॥

मूलम् - ३१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३२

सिद्धं पदं सिद्धतरस्तदर्थः साध्या पदानां परमानुपूर्वी ।
तन्मात्रसारे कवितापदेऽस्मिन् कियद्विधात्रा कृतमुच्चनीचम् ॥ ३२॥

मूलम् - ३२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३३

तान्येव शास्त्राणि त एव शब्दास्त एव चार्था गुरवस्त एव ।
इयान् विशेषः कवितापथेऽस्मिन् देव्या गिरां दृक्परिवर्तभेदः ॥ ३३॥

मूलम् - ३३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३४

पदानि भव्यान्यपि काव्यरीतिमस्थानदत्तानि न शोभयन्ते ।
नासाग्रलग्नेन भवन्मुखश्रीस्ताटङ्कबिम्बेन किमङ्गनायाः ॥ ३४॥

मूलम् - ३४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३५

साहित्यविद्यां पदमेकमेव सर्वानवद्यामपि हन्ति दुस्स्थम् ।
दन्तावलिं मौक्तिकदामरम्यां दंष्ट्रेव वक्राद् बहिरुल्लसन्ती ॥ ३५॥

मूलम् - ३५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३६

अन्योन्यसंसर्गविशेषरम्याप्यलङ्कृतिः प्रत्युत शोचनीया ।
निर्व्यङ्ग्यसारे कविसूक्तिबन्धे निष्क्रान्तजीवे वपुषीव दत्ता ॥ ३६॥

मूलम् - ३६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३७

विद्वत्प्रियं व्यङ्ग्यपथं व्यतीत्य शब्दार्थचित्रेषु कलेर्विलासात् ।
प्राप्तोऽनुरागो निगमानुपेक्ष्य भाषाप्रबन्धेष्विव पामराणाम् ॥ ३७॥

मूलम् - ३७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३८

कृते युगे व्यञ्जनयावतीर्णं त्रेतायुगे सैव गुणीबभूव ।
आसीत् तृतीये तु युगेऽर्थचित्रं युगे तुरीये यमकप्रपञ्चः ॥ ३८॥

मूलम् - ३८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ३९

दिष्ट्याधिरूढाः कविताधिराज्यं धीरा रमन्ते न हि शब्दचित्रे ।
स्वर्गेऽपि गत्वाप्सरसां निवासे काणैव किं कापि गवेषणीया ॥ ३९॥

मूलम् - ३९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४०

मत्वा पदग्रन्थनमेव काव्यं मन्दाः स्वयं तावति चेष्टमानाः ।
मज्जन्ति बाला इव पाणिपादप्रस्पन्दमात्रं प्लवनं विदन्तः ॥ ४०॥

मूलम् - ४०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४१

कालाद् बहोः कान्यपि दुष्पदानि लब्धानि मन्दः परितो विकीर्य ।
छिद्राणि लोष्टैरथ पांसुभिश्च सम्पूरयन् विस्मयते विलज्जः ॥ ४१॥

मूलम् - ४१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४२

अद्यैकमेकं कुधियः परेद्युरन्येद्युरेकं च पदं निबध्य ।
शुक्तं क्वचित् पर्युषितं क्वचिच्च कोष्णं क्वचिच्चारचयन्ति पद्यम् ॥ ४२॥

मूलम् - ४२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४३

आपूर्य वक्रं लशुनैर्विधाता किं निम्बसारैः कुधियामसिञ्चत् ।
न चेत् कथं वाचि ततः क्षरन्त्यां स पूतिगन्धः स च तिक्तभावः ॥ ४३॥

मूलम् - ४३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४४

लभेय निन्दामपि सत्कवीनां सव्यङ्ग्यसौरभ्यरसैर्वचोभिः ।
न तु प्रशंसामपि दुष्कवीनां दुर्गन्धिभिर्वीतरसैरमीभिः ॥ ४४॥

मूलम् - ४४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४५

विवक्षितार्थप्रतिपादकं ये विन्यासभेदं न विदुः पदानाम् ।
दुःखावहोऽर्थः स्फुरितोऽपि तेषां दौर्भाग्यभाजामिव पुत्रलाभः ॥ ४५॥

मूलम् - ४५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४६

दुर्मेधसः शुष्कतरां कटोरां दुर्गन्धसान्द्रां गिरमुद्गिरन्तः ।
कालं चिरं हन्त कथं व्यथन्ते श्रोतुर्दशातरस कियत्तमोऽशः ॥ ४६॥

मूलम् - ४६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४७

श‍ृण्वन्तु ते दुष्कवितां परेषां श्रोत्रेषु तप्तं जतु यैर्निषिक्तम् ।
शब्दार्थयोर्दुष्कविवक्रभाजोः किं दुष्कृतं स्यादवधारयन्तु ॥ ४७॥

मूलम् - ४७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४८

श्राम्यन्ति यावत् कवयः परेऽपि श्राम्यन्ति तावच्च ततोऽधिकं च ।
गर्मोद्भवादिः प्रसवावतानः क्लेशो हि दुष्पुत्रसुवाञ्च तुल्यः ॥ ४८॥

मूलम् - ४८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ४९

दाक्षिण्यहानिर्जगतां विधातुर्दैव्या गिरां दुर्भरणत्य योगः ।
पापं जनात्येति च सर्वमेतत् समाहृतं दुष्कवितानिदानम् ॥ ४९॥

मूलम् - ४९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५०

आब्रह्मवातादघशोधनानि स्मरन्ति ये ते परमर्षयोऽपि ।
यावत्तदात्मान्वयिताधियैव न सस्मरुर्दुष्कवितासु शुद्धिम् ॥ ५०॥

मूलम् - ५०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५१

स्वोक्ति मुषित्वा पुरतः पठन्तं स्वस्यैव पश्यन् कविसाहसाङ्कम् ।
प्राज्ञो जनः किं प्रतिपद्यतां तमाहन्तु वा स्वोदरमोहतां वा ॥ ५१॥

मूलम् - ५१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५२

निन्दन्तु वाचं मधुरां कवीनां नन्दन्तु च स्वां गिरमेव मूर्खाः ।
नाद्यां स्वरीत्या रसयन्तु जातु नान्त्यां पठन्तु स्वरतोऽपि पार्श्वे ॥ ५२॥

मूलम् - ५२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५३

हिंसा पशूनां क्रतुमध्यलग्ना स्वर्गे यथास्ते क्षणदुःखहेतुः । (यथास्तेऽक्ष्य)
किञ्चिच्छुमं पातकमव्यलग्नं तथा मुदे स्यादपि दुष्कवीनाम् ॥ ५३॥

मूलम् - ५३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५४

प्राचेतसव्यासमुखाः कवीन्द्राः प्राञ्चोऽपि किं दुष्कविभिर्विरक्ताः ।
काव्यानि कर्तुं शतशः क्षमात्ते कथं न चेदासत काकवन्ध्याः ॥ ५४॥

मूलम् - ५४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५५

स्थूलाभिरभ्युल्लिखितानि धीभिः स्थूलानि मन्ये कुकवेर्वचांसि ।
कथं न चेत् कर्णपुटं प्रवेष्टुमेतानि यत्नादपि नोत्सहन्ते ॥ ५५॥

मूलम् - ५५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५६

वाचं हतो यद्यपि ते तथापि न मूकता दुष्कवितैव दोषः ।
आद्या यदेकत्य विवादहेतुः प्राणोपरोधाय परा बहूनाम् ॥ ५६॥

मूलम् - ५६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५७

वाचं विपञ्चीमिव वादयन्ति कर्णामृतेन ध्वनिना कवीन्द्राः ।
मूर्खाः स्वमेधामुसलप्रहारैर्विनाशयन्त्येव विचेष्टमानाः ॥ ५७॥

मूलम् - ५७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५८

शक्यं सुखं ग्रन्थयितुं प्रवन्धान शक्यस्तु न श्रोतृजनानुरोधः ।
श्रान्ते सति क्वापि कवौ यदेष सर्वस्वनाशादिव खेदमेति ॥ ५८॥

मूलम् - ५८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ५९

अचुम्बितोल्लेखपदप्रवृत्तानसम्प्रदायेन कवीन् क्षिपति ।
पथा प्रवृत्तान् प्रहतेन मूर्खाः पश्यन्त्यवज्ञामुकुळीकृताक्षाः ॥ ५९॥

मूलम् - ५९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६०

रसं रसज्ञाः कलयन्ति वाचि परे पदार्थानपरे पदानि ।
वस्त्रं कुविन्दा वणिजो विभूषां रूपं युवानश्च यथा युवत्याम् ॥ ६०॥

मूलम् - ६०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६१

पाठप्रकारैः पदयोजनाभिस्तात्पर्यदुर्निश्चयतश्च मन्दैः ।
आयास्यमानां गिरमात्मनो ये कर्णे न कुर्वन्ति त एव धन्याः ॥ ६१॥

मूलम् - ६१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६२

एको हि दोषः परकीयतैव पद्येषु सर्वेष्वपि दुर्जनानाम् ।
तस्मिन् पुरस्थेऽपि कियद्यतन्ते वृथैव ते दोषगवेषणाय ॥ ६२॥

मूलम् - ६२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६३

आनन्दथुर्ब्रह्मविदां यदेकस्ते व्यङ्ग्यलाभेषु शतं कवीनाम् ।
एते सहस्रं पुनरर्बुदं वा परोक्तिदोषम्फुरणे खलानाम् ॥ ६३॥

मूलम् - ६३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६४

प्राचीनपद्यभ्रमतः प्रवृत्ताः स्तोतुं खलाः प्रेक्ष्य कविं पुरस्तात् ।
येनान्यथाकर्तुमिदं गतन्ते क्लेशेन तेषां हि स एव दण्डः ॥ ६४॥

मूलम् - ६४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६५

दोषः क्वचित् कश्चिदिति प्रतीतः प्राचामलङ्कारविदां प्रवादः ।
सर्वप्रबन्धानुगतस्तु मन्ये कर्तुः कवेर्जीवनमेव दोषः ॥ ६५॥

मूलम् - ६५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६६

मुधैव वाक्येषु पदेष्वधीतं मुधैव दीर्घं कवितापथेऽपि ।
आवश्यकं यत्किल पामराणामावर्जनं तन्न किमप्यधीतम् ॥ ६६॥

मूलम् - ६६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६७

निसर्गतो निर्गुणमुक्तिगुम्फं समर्थयन्ते सगुणं बलाद्ये ।
ते कञ्चुळीसन्नहनोन्नतेन लम्बस्तनेनापि मुदं लभन्ते ॥ ६७॥

मूलम् - ६७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६८

पाण्डित्यलोभो यदि पामराणां कामं विहिंसन्तु कलास्त्रिषष्टिम् ।
करतेऽपराधः कविते! गृहीतः किमस्ति ते किञ्चन पूर्ववैरम् ॥ ६८॥

मूलम् - ६८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ६९

वाचं कवीनामुपलाळयन् यां भुङ्क्ते रसज्ञो युवतिं युवेव ।
तामेव भुङ्क्ते ननु तार्किकोऽपि प्राणान् हरन् भूत इव प्रविष्टः ॥ ६९॥

मूलम् - ६९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७०

अर्थेष्वलङ्कारविदः प्रमाणं शब्देषु नः शब्दविदो मुनीन्द्राः ।
के तान्त्रिकाणां कवयो भवन्ति के वा कवीनामपि तान्त्रिकाः स्युः ॥ ७०॥

मूलम् - ७०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७१

घट्टोपविष्टानिव वाग्भिरर्थैः काव्यागमज्ञानुपसान्त्वयामः ।
आप्लुत्य भल्लूकवदापतन्तः कथं नु जय्या इह गौतमीयाः ॥ ७१॥

मूलम् - ७१

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७२

अन्यन्तिकस्थैरविभावनीयः सूक्ष्मः प्रकृत्या मृदुसूक्तिजन्मा ।
कुतर्कविद्याव्यवनोपजातेः कोलाहलैर्न ध्वनिरेष वेद्यः ॥ ७२॥

मूलम् - ७२

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७३

गुणान् न गृह्णन्तु खलास्ततः किं गृह्णन्तु दोषानपि वा ततः किम् ।
अपि व्यतित्तामुभयं ततः किं गुणोऽपि दोषो यदि दुस्सहं तत् ॥ ७३॥

मूलम् - ७३

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७४

क्व ब्रह्मलोकः क्व गिरां सावित्री क्व भूमिभागाः क्व वयं वराकाः ।
दिष्ट्योपलब्धामपि देवतां तां विक्रीणते वृत्तिकृते विमूढाः ॥ ७४॥

मूलम् - ७४

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७५

दुष्पण्डिताराधनदुःखशीलात् कष्टादमुष्मात् कविताधिकारात् ।
वरं जगत्यामिह मूकभावो वरं च तिर्यक्तृणगुल्मभावः ॥ ७५॥

मूलम् - ७५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७६

प्रायो जडा मत्सरिणश्च लोका दोषोत्तरं मृग्यगुणं वचो नः ।
गुणैकलुब्धोऽपि जनः क्वचित् स्यादित्याशयैवायभियान् प्रयासः ॥ ७६॥

मूलम् - ७६

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७७

`वेदाहमेतं पुरुषं महान्त’’ मित्यामनन्तो निगमाः सगर्वम् ।
श्वानः कृता येन स एव देवो वर्ण्यः कथं वाङ्मनसातिवर्ती ॥ ७७॥

मूलम् - ७७

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७८

शब्देषु चार्थेषु परं यतिष्ये तथा तथा मां गुरवो विनिन्युः ।
चमत्कृतिं तत्र कथं विधास्ये न मत्कृतिर्यत् क्रमते तदंशे ॥ ७८॥

मूलम् - ७८

विश्वास-प्रस्तुतिः - ७९

क्वाहं क्व काव्यं कविराजसाध्यं क्वाहं क्व शम्भुर्निगमैरगम्यः ।
निश्शङ्कमेवांविदपि प्रवर्ते निर्लज्जते देवि! तव प्रसादात् ॥ ७९॥

मूलम् - ७९

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८०

दत्ते त्वया वाङ्मयरत्नकोशे विक्रीय भुक्तं किल भुक्तमेव ।
शिष्टं त्वदङ्घ्र्योः पुनरर्पयेयं दयम्व मीनाक्षि ! पुरैव मह्यम् ॥ ८०॥

मूलम् - ८०

विश्वास-प्रस्तुतिः - ८१

शब्दा यद्वदनं प्रपद्य मृदुतामाशासतेऽन्यादृशी-
मर्था यद्धिषणाप्रवाहपतनादिच्छन्ति जिज्ञास्यताम् ।
यत्कीर्तिस्पृहया शिवोऽपि निगमान् ग्रन्थाति सर्गादिषु
प्राचस्तान् कवितापितामहपदारूढान् कवीन् प्रस्तुमः ॥ ८१॥

मूलम् - ८१

इति महाकविश्रीनीलकण्ठदीक्षितप्रणीते शिवलीलार्णवे प्रथमः सर्गः ।