सूत उवाच –
एवं गत्वा सहस्राक्षो यत्राऽऽस्ते पार्वतीसुतः बालं सूर्यायुतप्रख्यं तमपश्यच्छचीपतिः प्रलयाग्निचयाकारं दृष्ट्वा नारदमब्रवीत् १
इन्द्र उवाच –
इदं किं भाति देवर्षे मेरोः शतगुणोच्छ्रयम् तेजसा व्याप्तभुवनं सर्वभूतभयंकरम् २
एवं शक्रवचः श्रुत्वा भगवान्पद्मभूसुतः ऐरावतगजारूढं शचीपतिमथाब्रवीत् ३
नारद उवाच –
योऽसौ देव त्वया न्यस्तो गर्भश्चैव सहामरैः तस्यैवैष प्रभावोऽवं नूनं देव शतक्रतो ४
भास्कराणां न पुञ्जोऽयं नैव पर्वतसंचयः बालेनोत्पाद्यमानेन सह देवैश्च रञ्जितः ५
अधो योजनसंख्याभिः सहस्राण्येव षोडश चतुरशीतिरुत्सेधो द्वात्रिंशद्विस्तरः स्मृतः ६
यद्गिरिः सकलोऽयं तु मेरुः काञ्चनतां गतः तत्तेजः स्कन्दतां यातं सहस्राब्दैर्गतैस्तथा ७
चतुर्थ्यां साकृतिर्देव पञ्चम्यामङ्गवांस्ततः षष्ठ्यां पद्भ्यां यथा वैष त्रैलोक्यं विजयिष्यति ८
त्वया सहायं सप्तम्यां पालयिष्यति वा पुनः त्वं तु नूनं न शक्तोऽसि जेतुं वर्पशतैरपि ९
कुमारं वरदं देवं पार्वत्यानन्दवर्धनम् नानाप्रहरणोपेतं नानाभरणभूषितम् १०
मातृभिर्गणवृन्दैश्च सेव्यमानमुमासुतम् एवं संजल्पमानोऽसौ जम्भारिर्बालकं प्रति ११
वज्रं मुमोच वृत्रारिः स्फुलिङ्गोद्गारिभीषणम् तृणवन्यन्यमानोऽसौ वज्रं तत्पार्वतीसुतः १२
शरेणैकेन विव्याध पपात च स मूर्छितः पुनरन्यं समादाय शरं ज्यलनसंनिभम् १३
छत्रं ध्वजं पताकाश्च हरेश्चिच्छेद षण्मुखः बिभेदान्येन तीक्ष्णेन हस्तं वै वज्रिणो गुहः १४
शरेणाऽऽदित्यतुल्येन रुरुं शंभुर्यथाऽऽहवे पुनर्बाणं समादाय तं जघान शतक्रतुम् १५
अपरेण तु तीक्ष्णेन मुकुटं तु तथा हरेः शरेण वह्नितुल्येन चिच्छेद च स लीलया १६
यमं च पञ्चभिर्वाणैर्निरृतिं दशभिर्गुहः दशपञ्चशरैराशु वरुणं च विभेद सः १७
विंशत्या वायुदेवं च रविं च दशपञ्चभिः त्रिंशद्भिः सोमराजानं ताडयित्या रणे पुनः १८
शक्रं पञ्चशतैराशु शरैश्च प्राणहारिभिः अन्यानपि सुरान्स्कन्दस्त्रिभिर्द्विपञ्चभिः शरैः १९
शूरो नादं प्रमुञ्चन्वै शक्रं दुद्राव शंभुजः वसुभिश्च तथाऽऽदित्यैर्मरुद्भिश्च महाबलैः २०
वृतः शस्त्रकरैर्बालः सिंहैः शरभराडिव ततस्तानागतान्दृष्ट्वा देवाञ्शंकरवल्लभः २१
केसरीव मृगान्क्षुद्रान्दुद्राव च दिवौकसः पुनः स्कन्दं सहस्राक्षो वज्रेण तमताडयत २२
ताडिते तु ततस्तस्मादुत्पन्नाश्चारुमूर्तयः त्रयो देवाश्च वेदाच लोकाश्चाग्निदिवाकराः २३
ततश्चेदं सहस्राक्षं बृहद्गुरुबृहस्पतिः देवमन्त्री महाप्राज्ञो बृहस्पतिरथाब्रवीत् २४
अलं युद्धेन देवेश महादेवस्य सुनुना हितं तवोपदेक्ष्येऽहं सद्वस्राक्ष शृणुष्व तत् २५
यदीप्ससि सुखं भोक्तुं कुरुष्व वचनं मम अनेन सह संप्रीतिं कृत्वा राज्यमकण्टकम् २६
भुङ्क्ष्व त्वं निश्चलं कृत्वा दानवांश्च निषूदय यस्य वज्राभिघातेन नार्तिः स्वल्पाऽपि जायते २७
हन्तव्यः स कथं शक्र शतसंख्यैर्भवादृशैः २८
सूत उवाच –
श्रुत्वा तस्य वचः शक्रस्तदा सुरगुरोर्द्विजाः तमेव शरणं प्रायात्कुमारं पार्वतीसुतम् २९
इन्द्र उवाच –
प्रसीद मे त्वं शरणागतस्य पादौ तवाहं शिरसा वहामि सुराधिपस्त्वं भव शर्वसूनो गृहाण राज्यं मम शंभुकल्प ३०
एषोञ्जलिः पङ्कजचारुनेत्र कृतोत्तमाङ्गे जहि मन्युमुग्रम् सतां हि कोपः प्रणतेषु नित्यं विनाशमेत्यार्यगनः सुसिद्धम् ३१
अथेन्द्रवचनं श्रुत्वा भगवान्षण्मुखस्तदा अब्रवीत्करुणाविष्टः शक्रं प्रति मुनीश्वराः ३२
स्कन्द उवाच –
करोमि किमहं राज्यं भोगैश्च प्राकृतैरलम् अपर्याप्तं न मे किंचिदरित पित्रोः प्रसादतः ३३
निष्कण्टकं त्वमेवेह राज्यं कुरु शचीपते मम सख्येन सकलाञ्शत्रूञ्जहि पुरंदर ३४
एवं स्कन्दवचः श्रुत्वा पुनराह शचीपतिः भगवन्नापुरः कश्चिद्देवानां विदितो बली ३५
तस्मात्कुरु त्वमेवेह राज्यमीश्वरनन्दन क्व बालः क्व च संग्रामः क्व नीतिः क्व पराक्रमः ३६
क्व ज्ञानमतुलं देव क्व मतिः क्व च सौम्यता क्व माया क्व च दाक्षिण्यं क्व शान्तिः क्व प्रसादता ३७
अलं त्वमेव राज्यस्य गुणैरेभिरुदीरितः स्वरूपैः स्वगुणैस्त्वं हि वन्दिभिश्चारणैस्तथा ३८
विद्याधरैश्च यक्षैश्च विविधैर्गुणकोटिभिः स्तूयमानोऽमरैः सिद्धैर्गन्धर्वाप्सरसां गणैः ३९
अहं सेनापतिर्देव भवामि भवनन्दन तिष्ठस्वोपरि कृत्स्नस्य त्रैलोक्यं भुङ्क्ष्व षण्मुख ४०
सर्वगः सर्वभूतस्त्वं यथा देवो महेश्वरः एवं शक्रवचः श्रुत्वा पुनः प्राहाम्बिकासुतः ४१
स्कन्द उवाच –
अभयं शक्र मा भैषीः कुरु राज्यमकण्टकम् इन्द्रस्त्वं देवराजस्त्वं त्वमेव जगतः प्रभुः ४२
दर्पगर्वबलोदीर्णा दानवा ये च तांस्तदा यैः पुराजीयसेऽत्यर्थं सूदयेऽहं त्वया स्मृतः ४३
बह्वालापैरलं शक्र गदितेन पुनः पुनः निश्चयेन सखाऽहं ते भवाम्यसुरसूदन ४४
अथोवाच महादेवपुत्रं संवीक्ष्य निःस्पृहम् नेष्टं त्वयाऽपि हीन्द्रत्वं भव सेनापतिर्गुह ४५
एवमस्त्विति तं प्राह कार्तिकेयः शचीपतिम् ततः सर्वैः सुरैर्विप्रा आदेशात्परमेष्ठिनः ४६
अभिषिक्तोऽथ विधिना सेनापत्ये तदा गुहः यावद्दत्तं कुमाराय सेनापत्यं हराज्ञया ४७
हन्तुमभ्यागतस्तूर्णं कुमारं तारकस्तदा आगतं तं तदा वीक्ष्य लीलया पार्वतीसुतः तदाहाऽऽशु महादैत्यं तूलं वह्निरिवाऽऽहवे ४८
दग्ध्वा तु तारकं घोरं पतङ्गमिव पावकः ततः प्रीतमनाः स्कन्दो मातुरङ्कमुपाविशत् ४९
महादेवोऽपि भगवान्वेधादीन्विष्णुना सह विसृज्य गणपैः सार्धं क्षणादन्तर्हितोऽभवत् ५०
३५६३
इति श्रीब्रह्मपुराणोपपुराणे श्रीसौरे सूतशौनकसंवादे नारदेन्द्रसंवादादिकथनं नाम त्रिषष्टितमोऽध्यायः ६३