सूत उवाच –
अन्यद्व्रतं पापहरं देवदेवस्य चक्रिणः यदुक्तं भानुना पूर्वं याज्ञवल्क्याय योगिने १
याज्ञवल्क्य उवाच –
जया च विजया चैव किंफला किंपरायणा तस्यां विशिष्टं यत्पुण्यं वद कश्यपनन्दन २
सूर्य उवाच –
द्वादशी विष्णुदयिता द्वादशी वैष्णवी तिथिः श्रवणेन समायुक्ता कदाचिद्यदि लभ्यते ३
शुक्लपक्षे द्विजश्रेष्ठ विजया सा प्रकीर्तिता उपोष्या सा प्रयत्नेन सर्वपापप्रणाशनी ४
या तु पुष्येण संयुक्ता फाल्गुनस्य सिता तु वै सा जया द्वादशी नाम सर्वपापक्षयंकरी ५
कृतार्थो जायते मर्त्यस्तामुपोष्य द्विजोत्तम तस्यां स्नातः सदा स्नातो भवेद्वै नात्र संशयः ६
संपूज्य वस्त्रपुष्पाद्यैः फलं साग्रं समश्नुते एकं जप्त्वा सहस्रस्य जप्तस्याऽप्नोति वै फलम् ७
दानं सहस्रगुणितं तथा वै विप्रभोजनम् होमश्चैवोपवासश्च सहस्रस्य फलप्रदः ८
ऋचमेकामधीते यो विप्रः श्रद्धासमन्वितः
ऋग्वेदस्य समग्रस्य सदैव फलमश्नुते ९
सप्तजन्मकृतं पापं स्वल्पं वा यदि वा वहु तन्नाशयति गोविन्दस्तस्यामभ्यर्च्य यत्नतः १०
यश्चोपवासं कुरुते तस्यां स्नातो द्विजोत्तम सर्वपापविनिर्मुक्तो विष्णुलोके महीयते ११
यः कृत्वा द्वादशीमिमां क्षपयेद्भक्तिमान्नरः ब्रह्मणो दिवसं यावत्तावत्स्वर्गे महीयते १२
तस्मिन्दिने तु संप्राप्ते यत्कर्तव्यं ब्रवीम्यहम् एकादश्यां निराहारो द्वादश्यां विष्णुमर्चयेत् १३
गन्धपुष्पोपहारैश्च विविधैर्विधिवन्नरः मत्स्याय पादौ प्रथमं कूर्माय च तथा कटिम् १४
वराहायेति जठरं नरसिंहाय वा उरः वामनायेति वै कण्ठं भुजं रामद्वयेति च १५
यजेद्रामेति च मुखं प्रद्युम्नायेति नासिकाम् कृष्णानाम्ना च नेत्रे द्वे बुद्धनाम्ना तथा शिरः १६
कल्किनाम्ना तथा केशान्वामनेति च सर्वतः भक्त्या चाऽऽराध्य गोविन्दं गोपालं च तथा निशि १७
ततस्तस्याग्रतः शुद्धं न्यसेत्कृष्णाजिनं बुधः तस्योपरि तिलानां तु कृष्णानामाढकं न्यसेत् १८
मध्यतः प्रस्थमेकं तु दरिद्रः कुडवं तथा तिलालाभे यवाः कार्या गोधूमास्तदलाभतः १९
सुखं तत्र फलं ब्रह्मंस्तिलैः प्राप्नोति मानवः सौवर्णं रौप्यं ताम्रं वा पात्रं कुर्यात्स्वशक्तितः २०
प्रच्छाद्य पात्रं वासोभिरहतैः सुपरीक्षितैः सौवर्णं वामनं कृत्वा साक्षसूत्रकमण्डलुम् २१
यथाशक्त्या कृतं ह्रस्वं कृतयज्ञोपवीतिनम् एवंरूपं तु तं कृत्वा वामनं भक्तिमान्नरः २२
स्थापयेत्तन्तुपात्रस्थं भक्त्या सम्यगुपोषितः पुष्पैर्गन्धैः फलिर्धूपैः कालोत्थैरर्चयेद्धरिम् २३
पूर्वोक्तमन्त्रविधिना भक्ष्यैर्भोज्यैश्च भक्तितः मत्स्यः कूर्मो वराहश्च नारसिंहोऽथ वामनः २४
रामो रामश्च कृष्णश्च बुद्धः कल्की च ते दश एतैर्मन्त्रपदैर्देवं नैवेद्यैश्च प्रपूजयेत् २५
भक्तस्यात्र विशेषेण फलं कोटिगुणोत्तरम् ततस्तस्य समीपे तु दधिभक्तं घटे न्यसेत् २६
करकं वारिपूर्णं च सुगन्धद्रव्यसंयुतम् छत्रं चैवाक्षसूत्रं च पादुके गुडिकां तथा २७
एवं संपूज्य विधिवद्देवदेवं जनार्दनम् जागरं तत्र कुर्वीत मीतवादित्रनादितैः २८
एवं सर्वरजन्यन्ते प्रभाते विमले सति प्रदेयं शास्त्रविदुषे ब्राह्मणाय कुटुम्बिने २९
विष्णुभक्ताय शान्ताय विशेषेण प्रदीयते गुरौ च सति नान्यस्मै दातव्यमिति निश्चितम् ३०
वेदाध्येत्रे समं दानं द्विगुणं तद्विदे तथा आचार्ये दानमेकं च सहस्रगुणितं तथा ३१
गुरौ सति ततोऽन्यस्य व्रतं यश्च निवेदयेत् स दुर्गतिमवाप्नोति दत्तं भवति निष्फलम् ३२
अविद्यो वा सविद्यो वा गुरुदेव जनारेनः मार्गस्थो वा विमार्गस्थो गुरुरेव सदा गतिः ३३
प्रतिपन्नं गुरुं यश्च मोहाद्विप्रतिपद्यते स जन्मकोटिं नरके पच्यते पुरुषाधमः ३४
एवं दत्त्वा विधानेन ब्राह्मणाय च भक्तितः मन्त्रेणानेन दातव्यं पुराणपठितेन च ३५
मन्त्रेण प्रतिगृह्णीयाद्ब्राह्मणश्च द्विजोत्तम वामनो बुद्धिदो दाता द्रव्यस्थो वामनः स्वयम् ३६
वामनोऽस्य प्रदाता वै वामनाय नमो नमः ॥ इति दानमन्त्रः वामनः प्रतिगृह्णाति वामनो वै ददाति च वामनस्तारको द्वाभ्यां वामनाय नमो नमः ३७
इति प्रतिग्रहमन्त्रः अन्नं प्रजापतिर्विष्णुरुद्रेन्द्रशशिभास्कराः अग्निर्वायुर्यमश्चैव पापं हरतु मे सदा ३८
इत्यन्नदानमन्त्रः पर्जन्यो वरुणः सूर्यः सलिलं केशवः शिवः त्वष्टा यमो वैश्रवणः पापं हरतु मे सदा ३९
इति सलिलदानमन्त्रः विप्राणां भोजनं दत्त्वा यथाशक्त्यथ दक्षिणाम् पृषदाज्यं च संप्राश्य पश्चाद्भुञ्जीत वाग्यतः ४०
भूयो यथेच्छया रात्रौ सर्वत्रैष विधिः स्मृतः समापिते व्रते तस्मिन्ब्रह्मञ्शृणु च यत्फलम् ४१
ब्रह्मणः प्रलयं यावत्तावत्स्वर्गे महीयते ब्रह्मलोकादिलोकेषु भुक्त्वा भोगाननेकशः ४२
पुनः स्वर्गाद्भुवं प्राप्य जायते महतां कुले सप्तदीपाधिपत्यं च प्राप्नुयान्नात्र संशयः ४३
सर्वान्कामानवाप्नोति ततो मुक्तिं च गच्छति इन्द्रस्यादरजो देवो रमाहृदयनन्दनः ४४
बलिर्बद्धस्त्वया देव गृहाणार्ध्यं तु वामन ॥ इत्यर्ध्यमन्त्रः । इतीदं शृणुयान्नित्यं पठेद्व्रतमनुत्तमम् विमुक्तः सर्वपापेभ्यः श्रवणद्वादशीफलात् ४५
६७०
इति श्रीब्रह्मपुराणोपपुराणे श्रीसौरे सूतयाज्ञवल्क्यसंवादे श्रवणद्वादशीव्रतकथनं नाम पञ्चदशोऽध्यायः १५