पूजासमुच्चयः

[[पूजासमुच्चयः Source: EB]]

[

<MISSING_FIG href="../books_images/U-IMG-1724147187Capture.JPG"/>

पूजासमुच्चयस्थविषयानुक्रमणिका।
<MISSING_FIG href="../books_images/U-IMG-1724178275Capture4.JPG"/>

विषयः विषयः विषयः
मंगलमुपोद्घातश्च १२ हनुमज्जयंतीपूजा २३ व्यासपूजा
ध्वजारोपणं पंचांगश्रवणं च १३ सोमवतीपूजा २४ कोकिलापूजादि
आसनविधिर्भूशुद्धिः १४ समुद्रस्नानविधिः २५ मलमासव्रतपूजादि
भूतशुद्धिः १५ अक्षय्यतृतीयोदकुंभदानं २६ गोपद्मपूजा
प्राणप्रतिष्ठा १६ परशुरामजयंती २७ नागपंचमीपूजा
अंतर्मातृकान्यासः १७ नृसिंहजयंती २८ सोमवारशिवपूजा
बहिर्मातृकान्यासः १८ वसंतपूजा २९ शिवमुष्टिव्रतपूजा
सामान्यतःपंचायतनपूजा १९ दशहराविधिः ३० मंगलागौरीपूजा
सर्वसामान्यपूजा २० वटसावित्रीपूजा ३१ बुधबृहस्पतिपूजा
१० रामनवमीपूजा २१ विष्णुशयनोत्सवः ३२ भृगुवारव्रतपूजा
११ दमनकपूजा २२ चातुर्मास्यव्रतारंभः ३३ शनिवारव्रतपूजादि
विषयः विषयः विषयः
३४ शीतलासप्तमीपूजा ४७ अनंतचतुर्दशीपूजा ६० धात्रीपूजनविधिः
३५ पवित्रारोपणं ४८ शारदानवरात्रपूजा ६१ गोवत्सद्वादशीपूजा
३६ संकष्टचतुर्थीपूजा ४९ नवरात्रोत्थापनम् ६२ गुरुद्वादशीपूजा
३७ जन्माष्टमीपूजा ५० उपांगललितापूजा ६३ यमदीपदानम्
३८ प्रदोषपूजाशैवागमोक्ता ५१ रविवारपूजा (श्रावणेपीयमेव) ६४ नरकचतुर्दशी
३९ पिठोरीपूजा ५२ सरस्वतीपूजा ६५ लक्ष्मीपूजनम्
४० हरितालिकापूजा ५३ महालक्ष्मीपूजा ६६ गोवर्धनादिपूजाविधिः (अन्नकूटोत्सवः)
४१ गणेशचतुर्थीपूजा ५४ अपराजितापूजा ६७ बलिराजपूजा
४२ ऋषिपंचमीपूजा ५५ शमीपूजाअश्मंतकपूजाच ६८ यमद्वितीयापूजा
४३ मुक्ताभरणसप्तमीपूजा ५६ छत्रशस्त्रादिपूजा ६९ कूष्मांडनवमी
४४ ज्येष्ठागौरीपूजा ५७ कोजागरीपूजा ७० एकादशीपूजा
४५ अदुःखनवमीपूजा ५८ कार्तिकस्नानम् ७१ प्रबोधोत्सवतुलसीविवाहौ
४६ वामनद्वादशीपूजा ५९ आकाशदीपदानं
विषयः विषयः विषयः
७२ वैकुंठचतुर्दशी ८४ यामपूजाचतुष्टये विशेषः ९४ गणेशसहस्रनामावलिः
७३ त्रिपुरोत्सवः ८५ पार्थिवलिंगपूजा ९५ कृष्णाष्टोत्तरशतनामावलिः
७४ चंपाषष्ठीपूजा ८६ होलिकापूजा ९६ विष्णुसहस्रनामावलिः
७५ दत्तजयंतीपूजा ८७ सत्यनारायणपूजा ९७ शिवाष्टोत्तरशतनामावलिः
७६ मकरसंक्रांतिः ८८ गंगापूजनं तीर्थागतस्य ९८ शिवसहस्रनामावलिः
७७ तिलपात्रदानम् ८९ रामनामग्रहणव्रतं ९९ सूर्याष्टोत्तरशतनामावलिः
७८ दधिमंथदानम् ९० सामान्यतःस्नानविधिः १०० सूर्यसहस्रनामावलिः
७९ संक्रांत्युक्तनानाविधदानानि ९१ हेमाद्रिकृतःस्नान(महा)संकल्पः १०१ देव्यष्टोत्तरशतनामावलिः
८० व्यतीपातदानादि ९२ शीतलाष्टकस्तोत्रम् १०२ देवीसहस्रनामावलिः
८१ माघस्नानम् १०३ दत्तसहस्रनामावलिः
८२ रथसप्तमीपूजा अथनामावलयः॥ १०४ रामाष्टोत्तरशतनामावलिः
८३ शिवरात्रिपूजा ९३ गणेशाष्टोत्तरशतनामावलिः १०५ रामसहस्रनामावलिः

॥मध्ये मध्ये पूजांतर्गता विषयाः॥

विषयः विषयः विषयः
अनंताष्टोत्तरशतनामावलिः मातृकान्यासः श्रीसूक्तन्यासः
ललिताष्टोत्तरशतनामावलिः मूलषडंगन्यासः चातुर्मास्यनियमाः
आसनविधिन्यासादितांत्रिकं पुरुषसूक्तन्यासः प्रतिपदादितिथिपालनं
भूशुद्धिस्तांत्रिकी पंचांगन्यासः अपूपवायनादि
भूतशुद्धिः हेरंबन्यासः पौराणपद्धत्याकलशस्थापनं
प्राणप्रतिष्ठा

समाप्तेयं पूजासमुच्चयानुक्रमणिका।
<MISSING_FIG href="../books_images/U-IMG-1724177894Capture3.JPG"/>

<MISSING_FIG href="../books_images/U-IMG-1724175529Capture2.JPG"/>

॥विद्वदभ्यर्थनम्॥

सुरपूजा—नामावलिहारं वध्वार्पये हरेः कंठे॥
तुष्यत्वनेन देवोऽर्चयतां हार्दं सदैव पूरयतु॥१॥

ग्रंथारंभे मंगलरूपेण नुतो यः शिष्टैर्निष्प्रत्यूहसमाप्तिप्रचयार्थम्॥श्रौतैः स्मार्तैः कर्मभिराराध्यमनंतं भक्त्या देवं साजलिरीशं प्रणतोऽस्मि॥१॥अर्चनं भगवतः करणीयं नाम तस्य मुहुरुच्चरणीयम्॥वेदशास्त्रसुपथाचरणीयं प्राप्नुयात्फलमतो रमणीयम्॥२॥क्वचित्कलिविजृंभणे सुकृतिनोऽधुनाप्यादराद्यजंत्यनिशमीश्वरं मखजपार्चनैर्ये मुहुः॥त्रिवर्गफलभागिनो भगवतः कृपावीक्षणाद्भवंति जगतीतलेऽतिसुखिनः परत्रापि ते॥३॥कलौ पाखंडाः स्युर्वृजिननिरता धर्मविमुखा जनाः प्रायः सत्या मुनिभणितिरेषा नहि मृषा॥परं त्वेतावंतं हरिगुणकथार्चादिनिरता विराजंते धन्या जगति बहुमान्याः किमु न ते॥४॥ सदाचारासक्ताः क्वचन सुतसंस्कारनिरताः परे शांत्युद्युक्ता व्रतनियमरक्ताः कतिपये॥निवापार्थे सक्ताः क्वचन यतिदीक्षैकनिरता विराजंते तेषां परिचरणमीशार्हणमिव॥५॥सदाचारादियत्यंतश्रुति-मार्गानुवर्तिनाम्॥ब्राह्मणानां यथाशक्ति साहाय्यं करवाण्यहम्॥६॥इति स्वांते समारूढा लोकसेवा चिरं

मम॥ पूर्णासीदीशकृपया ब्रह्मकर्मसमुच्चयात्॥७॥ आलोच्य ग्रंथजातं सरणिमपि विदां नैकशो याज्ञिकानां संदर्भेण प्रयत्नाद्ग्रथितवति यथाज्ञानमुक्तं समूहम्॥ आयातं मत्पुरस्तादहमहमिकयैकत्र सर्वं कथं नु संगृह्णीयामितीवोर्वरितमिह निबध्नामि पूजासमूहम्॥८॥ विविधसुरपूजास्तस्मिन्नो मया विनिवेशिताः पुरुषमहिला याभिर्देवान्यजंति दिवानिशम्॥ इति विकलतां दूरीकर्तुं सुहृद्धितसूचनात्कृतपरिकरोऽगुम्फं पूजासमुच्चयमादरात्॥९॥ ग्रहणं कृतमत्र पूजनानां शरदंतः सुधियामवश्यकानाम्॥ रविसंक्रमपातदानधर्माप्लवनामावलिसंचयस्य यत्नात्॥१०॥ काश्चिद्ग्रंथांतर्गता एव पूजाः कृत्वा न्यूनाधिक्यमस्मिन्गृहीताः॥ काश्चिच्छ्रद्धावद्भिरूरीकृतास्तास्तेभ्यः संपाद्येह संयोजिताश्च॥११॥ ग्रंथैः पुरातनैरेव गतार्थाः स्मः कुतो न्वयम्॥ आडंबरो वृथास्येति मा कुर्वंत्वरतिं बुधाः॥१२॥ न सर्वलभ्या अखिला निबंधा लाभेपि चेष्टोद्धरणेऽस्ति यत्नः॥ महानिबंधाल्लघुमार्गणं नो भूयाद्गिरेर्मूषकलाभवत्किम्॥१३॥ निंदतुं नाम कुशला अथवा स्तुवंतु कुर्वंत्वनेन यजनं सुलभीकृतेन॥ इत्थं विचार्य निरमायि समुच्चयोऽयं तुष्यंति बालचरितैः सुहृदोऽनवद्यैः॥१४॥ निंदाभिया किमु सदाचरणं न कार्यं गेहं किमुंदुरुभिया विदधीत नैव॥ नो दूषणं भवति शक्त्यनुरूपकार्ये स्वे नित्यमात्मसदृशं विहगाः पतंति॥१५॥ गीतास्वर्जुनमाबभाण भगवान्दोषैः समारंभका धूमेनाग्निरिवावृता इति जनानुद्बोधयंश्चेदृतम्॥ नाश्चर्यं लघुशेमुषीविरचिते ग्रंथेऽस्मदीये क्वचिद्दोषाः स्युः परिमार्जयंत्विति सतस्तानन्वहं प्रार्थये॥१६॥ शैवल-तुष-मलयुञ्ज्यपि जल-कण-वासांसि यत्नतो निपुणाः॥ किं नो गालन-संहति-संक्षालनसंस्कृतानि सेवंते॥१७॥ दोषमेवमपमार्ज्य कृतज्ञा आदरेयुरिममल्प-विलासम्॥

लक्ष्मणांगजनिरर्थयते तान्
वासुदेवपणशीकरशर्मा॥१८॥

[TABLE]

॥१॥
॥मंगलाचरणम्॥

॥श्रीगणेशायनमः॥

यं निर्जरासुरनरा अखिलार्थसिद्ध्यैभूर्यंतरायहतयेनुदिनं नमंति॥तं भक्तकामपरिपूरणकल्पवृक्षं भक्त्या गणेशमखिलार्थदमानतोस्मि॥१॥ प्राक्क्लृप्तसर्वसंग्राह्यब्रह्मकर्मसमुच्चये॥ न कृतो विस्तरभियानानापूजादिसंग्रहः॥२॥ अतोऽसावारब्धःसुरनिकरपूजासमुदयोनृणां नित्याः काम्या अनियतनिमित्तादिविषयाः॥ सपर्यादेवानां पुरुषमहिलासंघ-विहितास्तथानामावल्योऽवसरमनुलक्ष्यात्ररचिताः॥३॥ पूजाव्रतादिविषयावहवोनिबंधाः संत्येवयद्यपिनतेऽखिललोक-लभ्याः॥ निष्कृष्यसारमखिलार्थमिहापितेभ्यः पूजासमुच्चयममुं लघुमातनोमि॥४॥

॥२॥
॥ध्वजारोपणं पंचांगश्रवणं च॥

॥श्रीगणेशाय नमः॥

संवत्सरप्रतिपदिप्रातर्गृहांगणाद्युपलिप्यरंगवल्लीतोरणादिभिरलंकृत्यसपरिवारस्तैलाभ्यंगं कृत्वा मांगलिकस्नानं विधाय कृतनित्यक्रियोवस्त्रालंकारभूषितोगृहद्वारदेशे सुशोभितं पुष्पमालादिविभूषितमारक्तवस्त्रनिर्मितं ध्वजमुच्छ्रित्य आचम्य प्राणानायम्य देशकालोत्कीर्तनांते अस्मिन्प्राप्तनूतनवत्सरेस्मद्गृहेऽब्दांतर्नित्य मंगलावाप्तयेध्वजारोपणपूर्वकं पूजनं तथा आरोग्यावाप्तयेनिंबपत्रभक्षणं च करिष्ये॥ गणपतिं संपूज्य न्यासादिविधाय ॐ ब्रह्मध्वजाय नमः इति षोडशोपचारैः संपूज्य प्रार्थयेत्॥ ब्रह्मध्वजनमस्तेस्तुसर्वाभीष्टफलप्रद॥ प्राप्तेऽस्मिन्वत्सरे नित्यं मद्गृहे मंगलं कुरु॥ ततो मरीचहिंग्वादिसंस्कृतं निंबपत्रं भक्षयेत्॥ ततो देशकालौ निर्दिश्य पंचांगश्रवणकल्पोक्तफलावाप्तये ज्योतिर्विन्मुखात्पंचांगश्रवणं करिष्ये॥ गणपतिं ज्योतिर्विदं च संपूज्य तन्मुखात्पंचांगस्थराजावल्यादि श्रुत्वा तं वस्त्रदक्षिणादिभिः संतोष्य पंचांगदानं कृत्वा विप्रसुहृद्युतोमिष्टान्नं भुंजीत॥ इति संवत्सरप्रतिपद्विधिः॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥३॥
॥आसनविधिर्भूशुद्धिः॥

आचम्य प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्य अमुककर्मपूजां वा करिष्ये॥ तत्रादौ शरीरशुद्धये भूशुद्धिभूतशुद्धिप्राणप्रतिष्ठांतर्मातृकाबहिर्मातृकान्यासांश्च करिष्ये॥ इति संकल्प्य॥ उत्पतंत्विह भूतानि पृथिव्यंतरवासिनः॥ आसनादौ नमस्कृत्य ब्रह्मकर्मसमारभे॥ अपसर्पंतु ते भूता ये भूता भूमिसंस्थिताः॥ ये भूता विघ्नकर्तारस्ते गच्छंतु शिवाज्ञया॥ अपक्रामंतु भूतानि पिशाचाः सर्वतोदिशं॥ सर्वेषामविरोधेन ब्रह्मकर्म समारभे॥ तीक्ष्णदंष्ट्र महाकाय कल्पांतदहनोपम॥ भैरवाय नमस्तुभ्यमनुज्ञां दातुमर्हसि॥ इति वामपादपार्ष्णिना भूमिं त्रिस्ताडयेत्॥ समुद्रवसने देवि पर्वतस्तनमंडिते॥ विष्णुपत्नि नमस्तुभ्यं पादस्पर्शं क्षमस्व मे॥ पृथ्वीति मंत्रस्य मेरुपृष्ठ ऋषिः कूर्मो देवता सुतलंछंदः आसने विनियोगः॥ पृथ्वित्वया धृतालोकादेवित्वं विष्णुनाधृता॥ त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु चासनं॥ अनंतासनाय० विमलासनाय० योगासनाय० कूर्मासनाय० आधारशक्तये० दुष्टविद्राविणनृसिंहाय० मध्येपरमसुखाय० ॐ भूर्भुवःस्वः इत्यासने उपविश्य॥ अंगुष्ठाग्रे गोविंदं तर्जन्यांतु महीधरं॥ मध्यमायां हृषीकेशमनामिक्यां त्रिविक्रमं॥ कनिष्ठिक्यां न्यसेद्विष्णुं करमध्ये तु माधवं॥ एवं च करविन्यासं सर्वपापप्रणाशनं॥ (ॐ कारः सर्वत्रादौ) ॐ भूः पादाभ्यां नमः भुवः जानुभ्यां० स्वः कटिभ्यां० महः नाभ्यै० जनः हृदयाय० तपः कंठाय० सत्यं ललाटाय० परब्रह्मशिरसे स्वाहा॥ स्वशिरसि गुं गुरुभ्यो० पं परमगुरुभ्यो० पं परात्परगुरुभ्यो० पं परमेष्ठिगुरुभ्यो०॥ दक्षिणभुजे गं गणपतये०॥ वामभुजे दुं दुर्गायै०॥ दक्षिणजानुनि क्षं क्षेत्रपालाय०॥ वामजानुनि सं सरस्वत्यै०॥ हृदये अं आत्मने० पं परमात्मने० सं सत्त्वात्मने० रं रज आत्मने० तं तम आत्मने०॥ नमोस्त्वनंताय नमोस्तु वेधसे नमो वसिष्ठाय नमोस्तु शक्तये॥ पराशरा

याथ नमोस्तु सात्वते नमोस्तु ते सत्यवतीसुताय॥ नमो गुरुभ्यो गुरुपादुकाभ्यो नमः परेभ्यः परपादुकाभ्यः॥ आचार्यसिद्धेश्वरपादुकाभ्यो नमोस्तु लक्ष्मीपतिपादुकाभ्यः॥ ॐ नमो॑म॒हद्भ्यो॒ नमो॑॰ सर्वभूतनिवारणाय सशराय हुः सशार्ङ्गाय सुदर्शनायास्त्रराजाय हुं फट् इति छोटिकाबंधं कृत्वा उदकोपस्पर्शः प्राणायामः॥ धर्मकंदसमुद्भूतं ज्ञाननालं सुशोभितं॥ ऐश्वर्याष्टदलोपेतं परं वैराग्यकर्णिकं॥ अधोमुखं तु हृत्पद्मं प्रणवेनोर्ध्वमुन्नयेत्॥ ॐ इति प्रणवेन विकसितं कृत्वा तत्रत्य जीवात्मानं हंस इति मंत्रेणांकुशमुद्रया सुषुम्नानाडीमार्गेण ब्रह्मरंध्रं नीत्वा तत्रत्य सहस्रदलपद्मकर्णिकांतर्गतेन परमात्मना सहैक्यभावमापादयेत् हंसः सोहं॥ ब्रह्महत्याशिरस्कं च स्वर्णस्तेयभुजद्वयं॥ सुरापानहृदायुक्तं गुरुतल्पकटिद्वयं॥ तत्संसर्गिपदद्वंद्वमंगप्रत्यंगपातकं॥ उपपातकरोमाणं रक्तश्मश्रुविलोचनं॥ अधोमुखं कृष्णवर्णमंगुष्ठपरिमाणकं॥ खड्गचर्मधरं पापं वामकुक्षौ विचिंतयेत्॥ एवं लक्षणं पापपुरुषं वामकुक्षौ विचिंत्य यमितिवायुवीजेन १६ षोडशवारं वामनासापुटेन संशोध्य रमित्यग्निबीजेन ६४ चतुःषष्टिवारं कुंभकेन संदह्य पुनर्यमिति बीजेन ३२ द्वात्रिंशद्वारं तद्भस्मदक्षिणनासापुटेन बहिर्निःसार्य वमित्यमृतबीजेन १६ षोडशवारममृतीकुर्यात्॥ इति भूशुद्धिः॥

॥४॥
॥भूतशुद्धिः॥

पादादिजानुपर्यंतं पृथिवीस्थानं चतुरस्रं चतुर्दिक्षु लांछितं तन्मध्ये पीतवर्णं लंबीजयुक्तं ध्यायेत् ॐ स्यो॒नापृ॑थिविभवानृक्ष॒रानि॒वेश॑नी॥ यच्छा॑नः॒शर्म॑स॒प्रथः॑॥ लंभूम्यै नमः जान्वादिनाभिपर्यंतमपांस्थानं धनुराकारमुभयोः कट्योः श्वेतपद्मलांछितं तन्मध्येश्वेतवर्णं वंबीजयुक्तं ध्यायेत् ॐ अ॒प्सुमे॒ सोमो॑ अब्रवीदं॒तर्विश्वा॑निभेष॒जा॥ अ॒ग्निं च॑ वि॒श्वशं॑भुव॒माप॑श्चवि॒श्वभे॑षजीः॥ वं अद्भ्यो नमः नाभ्यादिहृदयपर्यंतमग्निस्थानं त्रिकोणं स्वस्तिकलांछितं तन्मध्ये रक्तवर्णं रंबीजयुक्तं ध्यायेत् ॐ अ॒ग्निं दू॒तं वृ॑णीम

हे॒होता॑रं वि॒श्ववे॑दसं॥ अ॒स्य य॒ज्ञस्य॑ सु॒क्रतुं॑॥ रं अग्नयेनमः हृदयादिभ्रूमध्यपर्यंतं वायुस्थानं षट्कोणं षड्विंदुलांछितं तन्मध्ये धूम्रवर्णं यं बीजयुक्तं ध्यायेत् ॐ वायो॑श॒तं हरी॑णां यु॒वस्व॒पोष्या॑णां॥ उ॒तवा॑ते॒सह॒स्रिणो॒रथ॒ आया॑तु॒पाज॑सा॥ यं वायवे नमः भ्रूमध्यादिब्रह्मरंध्रपर्यंतमाकाशस्थानं वृत्ताकारं ध्वजलांछितं नीलवर्णं हंबीजयुक्तं ध्यायेत् ॐ आदित्प्र॒त्नस्य॒ रेत॑सो॒ज्योति॑ष्पश्यंति वास॒रं॥ प॒रोयदि॒ध्यते॑दि॒वा॥ हं आकाशाय नमः॥ पृथिवीं पंचगुणां लंबीजेन षडुद्धातप्रयोगेणाप्सु प्रविलापयामि लंलंलंलंलंलं॥ चतुर्गुणा अपः वंबीजेन पंचोद्धातप्रयोगेणाग्नौ प्रविलापयामि वंवंवंवंवं॥ त्रिगुणं वह्निं रं बीजेन चतुरुद्धातप्रयोगेण वायौ प्रविलापयामि रंरंरंरं॥ द्विगुणं वायुं यंबीजेन त्रिरुद्धातप्रयोगेणाकाशे प्रविलापयामि यंयंयं॥ एकगुणमाकाशं हं बीजेन द्विरुद्धातप्रयोगेणाहंकारे प्रविलापयामि हंहं॥ तमहंकारं महत्तत्त्वे प्रविलापयामि तन्महत्तत्त्वं प्रकृतौ प्रविलापयामि तां प्रकृतिं परब्रह्मणि प्रविलापयामि इति प्रविलाप्य शुद्धोहं मुक्तोहं सच्चिदानंदस्वरूपोहं ब्रह्माहमस्मीति चिरं भावयेत्॥ तस्मात्सर्वज्ञात्सर्वशक्तेः परब्रह्मणः सकाशात्प्रकृतिः प्रकृतेर्महान् महतोहंकारः अहंकारादाकाशः आकाशाद्वायुः वायोरग्निः अग्नेरापः अद्भ्यः पृथिवी पृथिव्या ओषधयः ओषधीभ्योन्नं अन्नाद्रेतः रेतसः पुरुषः स वा एष पुरुषोन्नरसमयः इति देहोत्पत्तिं विभाव्य पुनर्जीवात्मानं हंस इति मंत्रेणांकुशमुद्रया सुषुम्नानाडीमार्गेण ब्रह्मरंध्रादानीय हृदि प्रतिष्ठापयेत्॥ हंसः सोहं॥ इतिभूतशुद्धिः॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥५॥
॥प्राणप्रतिष्ठा॥

अस्य श्रीप्राणप्रतिष्ठामंत्रस्य ब्रह्मविष्णुमहेश्वरा ऋषयः ऋग्यजुःसामाथर्वाणि छंदांसि पराप्राणशक्तिर्देवता आंबीजं ह्रींशक्तिः क्रोंकीलकं स्वशरीरे प्राणप्रतिष्ठापने विनियोगः॥ तत्र ऋष्यादिन्यासः॥ ब्रह्मविष्णुमहेश्वरऋषिभ्यो

नमः शिरसि ऋग्यजुःसामाथर्वछंदोभ्यो नमः मुखे पराप्राणशक्तिदेवतायै नमः हृदये आंबीजाय नमः गुह्ये ह्रीं शक्तये नमः पादयोः क्रों कीलकाय नमः सर्वांगे प्राणप्रतिष्ठापने विनियोगः॥ ॐ आं ह्रीं क्रों अं कं खं गं घं ङं आं क्रों ह्रीं आं पृथिव्यप्तेजोवाय्वाकाशात्मने अंगुष्ठाभ्यां नमः हृदयाय नमः॥ ॐ आं ह्रीं क्रों इं चं छं जं झं ञं ईं क्रों ह्रीं आं शब्दस्पर्शरूपरसगंधात्मने तर्जनीभ्यां नमः शिरसे स्वाहा॥ ॐ आं ह्रीं क्रों उं टं ठं डं ढं णं ऊं क्रों ह्रीं आं श्रोत्रत्वक्चक्षुर्जिह्वाघ्राणात्मने मध्यमाभ्यां नमः शिखायै वषट्॥ ॐ आं ह्रीं क्रों एं तं थं दं धं नं ऐं क्रों ह्रीं आं वाक्पाणिपादपायूपस्थात्मने अनामिकाभ्यां नमः कवचाय हुं॥ ॐ आं ह्रीं क्रों अं पं फं बं भं मं औं क्रों ह्रीं आं वक्तव्यादानगमनविसर्गानंदात्मने कनिष्ठिकाभ्यां नमः नेत्रत्रयाय वौषट्॥ ॐ आं ह्रीं क्रों अं यं रं लं वं शं षं सं हं क्षं अः क्रों ह्रीं आं मनोबुद्ध्यहंकारचित्तविज्ञानात्मने करतलकरपृष्ठाभ्यां नमः अस्त्राय फट्। रक्तांभोधिस्थपोतोल्लसदरुणसरोजाधि-रूढाकरब्जैः पाशं कोदंडमिक्षूद्भवमथगुणमप्यंकुशं पंचबाणान्॥ विभ्राणासृक्कपालं त्रिनयनलसितापीनवक्षोरुहाढ्या देवीबालार्कवर्णा भवतु सुखकरी प्राणशक्तिः परानः॥ च॒त्वारि॒वाक्० इति जप्त्वा ॐ लं पृथिव्यात्मकं प्राणशक्त्यै गंधं कल्पयामि ॐ हं आकाशात्मकं प्राणशक्त्यै पुष्पंक० ॐ यं वाय्वात्मकं प्राणशक्त्यै धूपं क० ॐ रं वह्न्यात्मकं प्राणशक्त्यै दीपं० ॐ वं अमृतात्मकं प्राणशक्त्यै नैवेद्यं क० ॐ सं सर्वात्मकान्प्राणशक्त्यै सर्वोपचारान्क० ॐ आं ह्रीं क्रों अं यं रं लं वं शं षं सं हं क्षं अः क्रों ह्रीं आं हंसः सोहं मम प्राणा इह प्राणाः॥ ॐ आं ह्रीं क्रों अं यं रं लं वं शं षं सं हं क्षं अः क्रों ह्रीं आं हंसः सोहं मम जीव इह स्थितः॥ ॐ आं ह्रीं क्रों अं यं रं लं वं शं षं सं हं क्षं अः क्रों ह्रीं आं हंसः सोहं मम सर्वेंद्रियाणि॥ ॐ आं ह्रीं क्रों अं यं रं लं वं शं षं सं हं क्षं अः क्रों ह्रीं आं हंसः सोहं मम वाङ्मनश्चक्षुःश्रोत्रजिह्वाघ्राणप्राणा इहागत्य स्वस्तये सुखेन सुचिरं तिष्ठतु स्वाहा इति शिरसि हृदि वा करंद

त्वात्रिः सकृद्वा जप्त्वा॥ ॐ असु॑नीते॒पुन॑र॒स्मासु॒चक्षुः॒पुनः॑ प्रा॒णमि॒हनो॑धेहि॒भोगं॑॥ ज्योक्प॑श्येम॒सूर्य॑मु॒च्चरं॑त॒मनु॑मतेमृ॒लया॑नः स्व॒स्ति॥ गर्भाधानादिपंचदशसंस्कारसिद्ध्यर्थं पंचदशप्रणवावृत्तीः करिष्ये ॐ कारं पंचदशवारं जपेत्॥ इति प्राणप्रतिष्ठा॥

॥६॥
॥अंतर्मातृकान्यासः॥

अस्य श्री अंतर्मातृकासरस्वतीमंत्रस्य ब्रह्मा ऋषिः गायत्री छंदः अंतर्मातृकासरस्वती देवता। हलोबीजानि स्वराः शक्तयः बिंदवः कीलकं मातृकान्यासे विनियोगः॥ तत्र ऋष्यादिन्यासः॥ ब्रह्मर्षये नमः शिरसि गायत्री छंदसे नमो मुखे अंतर्मातृकासरस्वतीदेवतायै नमो हृदये हल्बीजेभ्यो नमो गुह्ये स्वरशक्तिभ्यो नमः पादयोः बिंदुकीलकाय नमः सर्वांगे मातृकान्यासे विनियोगः॥ ॐ अं कं खं गं घं ङं आं अंगुष्ठाभ्यां नमः॥ ॐ इं चं छं जं झं ञं ईं तर्जनीभ्यां नमः॥ ॐ उं टं ठं डं ढं णं ऊं मध्यमाभ्यां नमः॥ ॐ एं तं थं दं धं नं ऐं अनामिकाभ्यां नमः॥ ॐ ओं पं फं बं भं मं औं कनिष्ठिकाभ्यां नमः॥ ॐ अं यं रं लं वं शं षं सं हं क्षं अः करतलकरपृष्ठाभ्यां नमः॥ एवं हृदयादिन्यासः॥ आधारे लिंगनाभौ हृदयसरसिजे तालुमूले ललाटे द्वे पत्रे षोडशारे द्विदशदशदले द्वादशार्धे चतुष्के॥ वासांतेवालमध्ये डफकठसहिते कंठदेशे स्वराणां हं क्षं तत्त्वार्थयुक्तं सकलवुधनुतं वर्णचक्रं नमामि॥ च॒त्वारि॒वाकु० ऋ० १ अग्रेसर्वत्रादौ प्रणवः अंते हंसः सोहं एवं सर्वत्र यथा॥ ॐ अं नमः हंसः सोहं आं नमः हंसः सोहं इं ईं उं ऊं ऋं ऋं लृं लृं एं ऐं ओं औं अं अः एतांस्तत्त्वार्थयुक्तान्षोडशस्वरान्कंठस्थानगतपद्मे षोडशदलेषु विन्यसामि॥ कं नमः खं गं घं ङं चं छं जं झं ञं टं ठं एतांस्तत्त्वार्थयुक्तान्द्वादशवर्णान्हृदयस्थानगतपद्मे द्वादशदलेषु विन्यसामि॥ डं ढं णं तं थं दं धं नं पं फं एतांस्तत्त्वार्थ-युक्तान्दशवर्णान्नाभिस्थानगतपद्मे दशदलेषु विन्यसामि॥ वं भं मं यं रं लं एतांस्तत्त्वार्थमध्यान्षड्वर्णालिंगस्थानगतप

द्मेषड्दलेषु विन्यसामि॥ वं शं षं सं एतास्तत्त्वार्थयुतांश्चतुर्वर्णानाधारस्थानगतपद्मे चतुर्दलेषु विन्यसामि॥ हं क्षं एतत्तत्त्वार्थ-युक्तं वर्णद्वयं भ्रूमध्यगतपद्मे द्विदलयोर्न्यसामि॥ इत्यंतर्मातृकान्यासः॥ ॥छ॥
॥छ॥

॥७॥
॥अथ बहिर्मातृकान्यासः॥

अस्य श्रीबहिर्मातृकासरस्वतीमंत्रस्य ब्रह्मा ऋषिः गायत्री छंदः बहिर्मातृकासरस्वती देवता हलोबीजानि स्वराः शक्तयः विंदवः कीलकं बहिर्मातृकान्यासे विनियोगः॥ तत्र ऋष्यादिन्यासः॥ ब्रह्मर्षये नमः शिरसि गायत्रीछंदसे नमो मुखे बहिर्मातृकासरस्वतीदेवतायै नमो हृदि हल्बीजेभ्यो नमो गुह्ये स्वरशक्तिभ्यो नमः पादयोः बिंदुकीलकाय नमः सर्वांगे बहिर्मातृकान्यासे विनियोगः॥ पंचाशद्वर्णभेदैर्विहितवदनदोः पादहृत्कुक्षिवक्षोदेशां भास्वत्कपर्दाकलितशशि-कलामिंदुकुंदावदातां॥ अक्षस्रक्कुंभचिंतालिखितवरकरां त्रीक्षणां पद्मसंस्थामच्छाकल्पामतुच्छस्तनजघनभरां भारतीं तां नमामि॥ ॐ च॒त्वारि॒वाक्परि॑मिता० अं नमः शिरसि आं नमो मुखे इं. दक्षिणनेत्रे ईं. वामनेत्रे उं. दक्षिणकर्णे ऊं. वामकर्णे ऋं. दक्षनासापुटे ऋं. वामनासापुटे लृं. दक्षकपोले लृं. वामकपोले एं. ऊर्ध्वोष्ठे ऐं. अधरोष्ठे ओं. ऊर्ध्वदंतपंक्तौ औ. अधोदंतपंक्तौ अं. जिह्वायां अः. कंठे कं खं गं घं ङं दक्षिणहस्तसंध्यग्रेषु॥ चं छं जं झं ञं वामहस्तसंध्यग्रेषु॥ टं ठं डं ढं णं दक्षिणपादसंध्यग्रेषु॥ तं थं दं धं नं वामपादसंध्यग्रेषु॥ पं. दक्षिणकुक्षौ फं. वामकुक्षौ वं. पृष्ठे भं. नाभौ मं. उदरे यं. हृदि रं नमः कंठे लं नमः ककुदि वं नमः स्कंधयोः शं नमः हृदादिदक्षिणकरे षं नमः हृदादिवामकरे सं नमः हृदादिदक्षिणपादे हं नमः हृदादिवामपादे लंक्षं व्यापकं॥ इति बहिर्मातृकान्यासः॥ ॥छ॥
॥छ॥

॥८॥
॥सामान्यतः पंचायतनपूजा॥

तत्रोदयात्पूर्वनिर्माल्यमपसार्य यथाकाले पूजारंभः॥ येभ्योमातेत्यस्यगयःप्लातो विश्वेदेवाजगती एवापित्र इत्यस्य वामदेवोबृहस्पतिर्विश्वेदेवास्त्रिष्टुप् मनुष्यगंधनिवारणे वि॥ ॐ येभ्यो॑ मा॒ता मधु॑म॒त्पिन्व॑ते॒पयः॑ पी॒यूषं॒ द्यौरदि॑ति॒रद्रि॑बर्हाः॥ उ॒क्थयु॑ष्मान्वृषभ॒रान्स्वप्न॑स॒स्ताँ आ॑दि॒त्याँ अनु॑मदास्व॒स्तये॑॥ ए॒वापि॒त्रे वि॒श्वदे॑वाय॒ वृष्णे॑य॒ज्ञैर्वि॑धेम॒ नम॑ साह॒विर्भिः॑। बृह॑स्पते सुप्र॒जावी॒रवं॑तोव॒यंस्या॑म॒पत॑योरयी॒णां॥ इति पठन्घंटानादं कृत्वा आचम्य प्राणानायम्य देशकालादि कीर्तनांते ममोपात्तदुरितक्षयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं श्रीमहाविष्णुपूजां करिष्य इति पंचायतनपक्षे श्रीरुद्रविनायकसूर्यशक्तिपरिवृत श्रीमहाविष्णुपूजां करिष्ये॥ पृथ्वीति मंत्रस्य मेरुपृष्ठऋषिः कूर्मोदेवतासुतलं छंदः आसने विनियोगः॥ ॐ पृथ्वित्वयाधृतालोकादेवित्वं विष्णुनाधृता॥ त्वं च धारय मां देविपवित्रं कुरुचासनम्॥ अपसर्पंतु वामदेवोभूतान्यनुष्टुप् भूतोत्सादने विनियोगः॥ ॐ अपसर्पंतु ते भूता ये भूता भूमिसंस्थिताः॥ ये भूता विघ्नकर्तारस्ते गच्छंतु शिवाज्ञया॥ अपक्रामंतु भूतानि पिशाचाः सर्वतो दिशम्॥ सर्वेषामवरोधेन पूजाकर्म समारभे॥ तीक्ष्णदंष्ट्र महाकाय कल्पांतदहनोपम॥ भैरवाय नमस्तुभ्यमनुज्ञां दातुमर्हसि॥ इति भैरवं नमस्कृत्य वामपादतलपार्श्वेन भूमिंत्रिः प्रहृत्य देवा आयांतु यातुधाना अपयांतु विष्णोदेवयजनं रक्षस्व भूमौ प्रादेशं कुर्यात्॥ सहस्रशीर्षेति षोडशर्चस्य सूक्तस्य नारायणः पुरुषोनुष्टुवंत्यात्रिष्टुप् न्यासे पूजायां च विनियोगः॥ ॐ स॒हस्र॑शीर्षा॒पुरु॑षः सहस्रा॒क्षः स॒हस्र॑पात्॥ सभूमिं॑ वि॒श्वतो॑ वृ॒त्वात्य॑तिष्ठद्दशांगुलं। वामकरे॥ पुरु॑ष ए॒वेद॑ सर्वं॒ यद्भू॒तं यच्च॒ भव्यं॑॥ उ॒तामृ॑त॒त्वस्येशा॑नो॒यदन्ने॑नाति॒रोह॑ति॥ दक्षिणकरे॥ ए॒तावा॑न॒स्य महि॒मातो॒ज्यायां॑श्च॒ पूरु॑षः॥ पादो॑स्य॒ विश्वा॑भू॒तानि॑ त्रि॒पाद॑स्या॒मृतं॑दि॒वि॥ वामपादे॥ त्रि॒पादू॒

र्ध्वऽउदै॒त्पुरु॑षः॒ पादो॑स्ये॒हाभ॑व॒त्पुनः॑॥ ततो॒विष्व॒ङ्व्य॑क्रामत्साशनानश॒नेऽअ॒भि॥ दक्षिणपादे॥ तस्मा॑द्वि॑राल॑जायत वि॒राजो॒ऽअधि॑पूरु॑षः॥ सजा॒तोऽअत्य॑रिच्यतप॒श्चाद्भूमि॒मथो॑पु॒रः॥ वामजानुनि॥ यत्पुरु॑षेण ह॒विषा॑ दे॒वाय॒ज्ञमत॑न्वत॥ व॒सं॑तोऽअ॑स्यासी॒दाज्यं॑ ग्री॒ष्म इ॒ध्मः श॒रद्ध॒विः॥ दक्षिणजानुनि॥ तं य॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒ प्रौक्ष॒न्पुरु॑षं जा॒तम॑ग्र॒तः॥ तेन॑ दे॒वाऽअ॑यजंत सा॒ध्या ऋष॑यश्च॒ ये॥ वामकट्यां॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः॒ संभृ॑तं पृषदा॒ज्यं॑॥ प॒शून्तश्च॑क्रे वाय॒व्या॑नर॒ण्यान्ग्रा॒म्याश्च॒ ये॥ दक्षिणक॒ट्यां॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ ऋचः॒ सामा॑नि जज्ञिरे॥ छंदां॑सि जज्ञिरे॒ तस्मा॒द्यजुस्तस्मा॑दजायत॥ नाभ्यां॥ तस्मा॒दश्वा॑ अजाय॑त॒ ये के चो॑भ॒याद॑तः॥ गावो॑ह जज्ञिरे॒ तस्मा॒त्तस्मा॑ज्जा॒ताऽअ॑जा॒वयः॑॥ हृदये॥ यत्पुरु॑षं॒ व्यद॑धुः कति॒धा व्य॑कल्पयन्॥ मुखं॑ किम॑स्य॒ कौ बाहू का ऊ॒रू पादा॑ उच्येते॥ कंठे॥ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒ मुख॑मासीद्वा॒हूरा॑ज॒न्यः॑ कृ॒तः॥ ऊ॒रू तद॑स्य्॒ यद्वैश्यः॑ प॒द्भ्या॑ शूद्रोऽअ॑जायत॥ वामभुजे॥ चं॒द्रमा॒ मन॑सो जा॒तश्चक्षोः॒ सूर्यो॑ऽअजायत॥ मुखा॒दिं॑द्र॑श्चा॒ग्निश्च॑ प्रा॒णाद्वा॒युर॑जायत॥ दक्षभुजे॥ नाभ्या॑ऽआसीदं॑तरि॑क्षं शी॒र्ष्णोद्यौः सम॑वर्तत॥ प॒द्भ्यां भूमि॒र्दिशः॒ श्रोत्रा॒त्तथा॑लो॒काँऽअ॑कल्पयन्॥ मुखे॥ स॒प्तास्या॑सन्परि॒धय॒स्त्रिःस॒प्तस॒मिधः॑ कृ॒ताः॥ दे॒वायद्य॒ज्ञं त॑न्वा॒नाऽअब॑ध॒न्पुरु॑षं प॒शुं॥ नेत्रयोः॥ य॒ज्ञेन॑ य॒ज्ञम॑यजंत दे॒वास्तानि॒ धर्मा॑णि प्रथ॒मान्या॑सन्॥ तेह॒नाकं॑ महि॒मानः॑ सच॑त॒यत्र॒ पूर्वे॑ सा॒ध्याः संति॑ दे॒वाः॥ शिरसि॥ पंचांगन्यासः॥ ॐ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒ मुख॑० हृदयाय नमः॥ चं॒द्रमा॒ मन॑सो जात० शिरसे स्वाहा॥ नाभ्या॑ आसी० शिखायै वषट्॥ स॒प्तास्या॑सन्० कवचाय हुं॥ य॒ज्ञेन॑ य॒ज्ञम॑यज॑त० अस्त्राय फट् इति दिग्बंधः॥ कलशस्य मुखे विष्णुः कंठे रुद्रः समाश्रितः॥ मूले तत्र स्थितो ब्रह्मा मध्ये मातृगणाः स्मृताः॥ कुक्षौ तु सागराः सर्वे सप्तद्वीपावसुंधरा॥ ऋग्वेदोथयजुर्वेदः सामवेदोह्यथर्वणः॥

अंगैश्च सहिताः सर्वे कलशांबुसमाश्रिताः॥ अत्र गायत्रीसावित्रीशातिःपुष्टिकरी तथा॥ आयांतु देवपूजार्थं दुरितक्षयकारकाः॥ गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति॥ नर्मदे सिंधो कावेरि जलेस्मिन्संनिधिं कुरु॥ कलशे वरुणमावाहयामि चंदनं पुष्पंस०॥ प्रक्षालितं शंखं प्रणवेनापूर्य॥ शंखादौ चंद्रदैवत्यं कुक्षौ वरुणदेवता॥ पृष्ठे प्रजापतिश्चैव अग्रे गंगासरस्वती॥ त्रैलोक्येयानि तीर्थानि वासुदेवस्य चाज्ञया॥ शंखे तिष्ठंति विप्रेंद्र तस्माच्छंखं प्रपूजयेत्॥ त्वं पुरा सागरोत्पन्नो विष्णुना विधृतः करे॥ नमितः सर्वदेवैश्च पांचजन्य नमोस्तुते॥ पांचजन्याय विद्महे पावमानाय धीमहि॥ तन्नः शंखः प्रचोदयात्॥ शंखाय चंदनं पुष्पं०॥ आगमार्थं देवानां गमनार्थं च रक्षसां॥ कुर्वे घंटारवं तत्र देवताह्वानलक्षणं॥ घंटायै चंदनं पुष्पं०॥ शंखोदकेनात्मानं प्रोक्ष्य पूजासंभारं प्रोक्षेत्॥ कलशं शंखघंटे च पाद्यार्घ्याचमनीयकं॥ संपूज्य प्रोक्ष्य चात्मानं पूजासंभारमेव च॥ ध्यायेदभिमतां विष्णुमूर्तिं संपूजयेत्ततः॥ शांताकारं इत्यादि ध्यात्वा स॒हस्र॑शीर्षा॒० आवाहयामि॥ (शालग्रामादावावाहनाभावान्मंत्रपुष्पं ऋगंते श्रीमहाविष्णवे श्रीकृष्णायेत्येवमभिमतमूर्तिचतुर्थ्योद्दिश्य सर्वोपचारार्पणं पंचायतने तु श्रीविष्णवे शिवविनायकसूर्यशक्तिभ्यश्चेत्येवं यथोपास्यमुच्चारः नैवेद्यादौपार्थक्याभावेयथांशत इति वदेत्) पुरु॑षए॒वेदं० आसनं॥ ए॒तावा॑नस्य पाद्यं॥ त्रिपादू॒र्ध्व० अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒रालं॑० आचमनीयं॥ यत्पुरु॑षेण० स्नानं॥ संभवे पंचामृतस्नानान्याप्यायस्वेत्यादिमंत्रैः चंदनोशीरकर्पूरकुंकुमागरुवासितजलैः सुवर्णधर्मानुवाकमहापुरुषविद्यापुरुषसूक्त-राजनसामभिरभिषेकः॥ आचम०॥ तं य॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒०॥ वस्त्रं॥ आचम०॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्० यज्ञोपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ ऋचः० गंधं०॥ अहि॑रिव० परिमलद्रव्याणि॥ तस्मा॒दश्वा॑० पुष्पाणि॥ यत्पुरु॑षं॒॰ धूपं०॥

ब्राह्मणो॑स्य॒० दीपं॥ स्नाने धूपे च दीपे च घंटादेर्नादमाचरेत्॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो० नैवेद्यं॥ आचम० संभवे तांबूलंदक्षिणां श्रिये जात इति नीराजनं च॥ नाभ्या॑ आ० नमस्कारः॥ स॒प्ता० प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ० विसर्जनं पुष्पांजलिर्वा॥ दत्वा षोडशभिर्ऋग्भिः षोडशान्नस्य चाहुतीः॥ सूक्तेन प्रत्यृचं पुष्पं दत्वा सूक्तेन संस्तुयात्॥ ततः पौराणैः प्राकृतैश्चस्तुत्वा॥ शिरोमत्पादयोः कृत्वा बाहुभ्यां च परस्परं॥ प्रपन्नं पाहि मामीशभीतं मृत्युग्रहार्णवात्॥ इति वदन्नमेत्॥ निर्माल्यं देवदत्तं भावयित्वा शिरसि धारयेत्॥ विष्णुमूर्ध्निस्थितं पुष्पं शिरसानवहेन्नरः॥ शंखोदकं शिरसि धृत्वा देवतीर्थं पूजांते वैश्वदेवांते वा शिरसि धार्यं पेयंच तत्र क्रमः॥ विप्रपादोदकं पीत्वा विष्णुपादोदकं पिबेत्॥ शालग्रामशिलातोयमपीत्वा यस्तु मस्तके॥ प्रक्षेपणं च कुरुते ब्रह्महासनिगद्यते॥ पात्रांतरेणैव ग्राह्यं न करेण कदाचनेति कमलाकरः क्षालनेन एकस्यैव वस्त्रस्य प्रतिदिनंदानेदोषोन॥ स्वर्णादिभूषणानामप्येवमाचारः॥ इति पूजा॥

॥९॥
॥सर्वसामान्यपूजा॥

आचमनादि देशकालकीर्तनांतेममेह जन्मनि जन्मांतरे चाखिलसौभाग्यपुत्रपौत्रधनधान्यादि समस्तमंगलावाप्त्यर्थं समस्तदुरितोपशांत्यर्थं समस्ताभ्युदयार्थं च अमुकदेवतापूजनं करिष्ये॥ तदंगत्वेन कलशाद्यर्चनं निर्विघ्नतासिद्धये गणपतिपूजनं स्मरणं वा करिष्ये॥ वक्रतुंड महाकाय कोटिसूर्यसमप्रभ॥ निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा॥ मंगलमूर्तये नमः॥ गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति॥ नर्मदे सिंधो कावेरि जलेस्मिन्संनिधिं कुरु॥ अस्मिन्कलशे गंगादिनदीः वरुणं चावाहयामि गंधाक्षतपुष्पं समर्पयामि॥ अगमार्थं तु देवानां गमनार्थं च रक्षसां॥ कुर्वे घंटारवं तत्र देवताह्वानलक्षणं॥ घंटायै नमः गंधाक्षत०॥ भो दीप ब्रह्मरूपस्त्वं ज्योतिषां प्रभुरव्ययः॥ अतस्त्वां स्थापयाम्यत्र ममशांतिप्रदो भव॥ दीपदेवतायै गंधाक्षत०॥ अप

वित्रः पवित्रोवासर्वावस्थां गतोपि वा॥ यः स्मरेत्पुंडरीकाक्षं स बाह्याभ्यंतरः शुचिः॥ कलशोदकेनात्मानं पूजाद्रव्याणि च प्रोक्षेत्॥ अथ ध्यानं॥ ध्यायेत्पद्मासनारूढं सायुधं सुचतुर्भुजं॥ नानालंकारशोभाढ्यं दिव्यमाल्यां वरान्वितं॥ ध्यानं०॥ आवाहयामि भक्त्या त्वां शिबिकाभिर्हयैर्गजैः॥ पूजार्थं मंडपेनानामणिहाटकनिर्मिते॥ आवाहनं०॥ आसनं स्वर्णरत्नाढ्यं मृदुतूलपरिच्छदं॥ ददामि भक्त्यास्थित्वास्मिन्नुपचारान् गृहाणभोः॥ आसनं०॥ पाद्यं स्वीकुरु मद्दत्तं चरणांबुरुहद्वये॥ युक्तं सुगंधपुष्पाब्जमणिहेमनवांकुरैः॥ पाद्यं०॥ अर्घ्यं हस्तद्वये दत्तं चंदनोशीरवासितं॥ यवदूर्वां कुरफलं पुष्परत्नान्वितं मुदा॥ अर्घ्यं०॥ आचम्य तां तोयमिदं वस्त्रपूतं सुगंधितं॥ आनीतं यमुनागंगातीर्थेभ्योतिप्रयत्नतः॥ आचमनीयं०॥ दुग्धं कामदुघोत्पन्नं देवानां प्रीतिकारकं॥ स्नानार्थं ते मयानीतं गृहाण घटसंभृतं॥ पयःस्नानं०॥ दधिस्नातुं ददाम्येतदानीतं दधिसागरात्॥ गृहाणमसृणस्वर्णघटस्थं चारुशीतलं॥ दधिस्नानं०॥ घृतं पितृमनुष्याणां देवानां प्रीतिकारणं॥ स्नातुं गृहाण तत्कालं प्रतप्तनवनीतजं॥ घृतस्नानं०॥ मधुभ्रमरसंघुष्टं नानापुष्परसोद्भवं॥ भक्त्यामयाहृतं शुद्धं स्नानार्थप्रतिगृह्यतां॥ मधुस्नानं०॥ शर्करां गुडसंभूतां शुभ्रांमलनिवारिणीं॥ तुभ्यं ददामि स्नानार्थं स्वादुस्वादुतरामहं॥ शर्करास्नानं०॥ मधुपर्कगृहाणेमं कांस्यसंपुटसंस्थितं॥ मध्वाज्यदधिरूपं त्वं विधिपूर्वकमर्पितं॥ मधुपर्कं०॥ तैलं पुष्पसुगंधाढ्यं भ्रमद्भ्रमरनादितं॥ विलेपयामि सर्वांगे सुवर्णचषकस्थितं॥ तैलाभ्यंगं॥ उन्मर्दनं तवांगेस्मिन्लेपयामि सुभक्तितः॥ काश्मीरागरुकर्पूरमृगनाभि विनिर्मितं॥ उन्मर्दनं०॥ स्नानार्थं जलमानीतं शीतमुष्णं यथारुचि॥ सुगंधितं सर्वनदीतीर्थेभ्यः प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं०॥ पूर्वपूजां समाप्य॥ अभिषेकं कुर्यात्॥ ततः॥ वस्त्रयुग्मं

गृहाणेदं रत्नकिंकिणिकायुतं॥ श्वेतं पीतं तथा रक्तं नीलं चित्रं यथारुचि॥ वस्त्रोपवस्त्रे०॥ यज्ञसूत्रं त्रिवृत्सौत्रंराजतं कांचनं नवं॥ रत्नग्रंथियुतं शुद्धं मंत्रितं प्रतिगृह्यतां॥ यज्ञोपवीतं स०॥ कंचुकीं सूचिकावेधरहितां विश्वकर्मणा॥ निर्मितां विलसन्मुक्तागुच्छां स्वीकुरु मंगले॥ कंचुकीं०॥ हरिद्रां मंगले कार्ये गृहीतां मुनिदैवतैः॥ मातर्गृहाणसुस्निग्धां मुखचंद्रानुरंजनीं॥ हरिद्रां०॥ कुंकुमं सर्वसौभाग्यसूचकं भालभूषणं॥ स्वीकुरुष्व जगन्मातर्जपाकुसुमभास्वरं॥ कुंकुमं स०॥ कज्जलं नवनीताढ्यं शुद्धकर्पूरमिश्रितं॥ गृहाण नेत्रभूषार्थं दत्तं स्वर्णशलाकया॥ कज्जलं०॥ कंठसूत्रं कंकणानि ताटंकेमौक्तिकं तथा॥ मंजीरपदकादीनि स्वीकुरुत्वं जगन्मये॥ सौभाग्यालंकारान्०॥ अलंकारान्कंठकर्णशिरोहस्त-निवेशितान्॥ गृहाण स्वर्णरत्नाढ्यान्बहुकौशल्यनिर्मितान्॥ शेषालंकारान्०॥ सिंदूरं नागसंभूतं स्त्रीणां सीमंतभूषणं॥ मातर्ददामि ते प्रीत्यै गृहाण जगदंबिके॥ सिंदूरं०॥ चंदनं मलयोद्भूतं कुंकुमागरुमिश्रितं॥ अष्टगंधसमायुक्तमंगेभाले विलेपय॥ चंदनं०॥ अक्षतान्हीरकनिभान्नकान्पीतान्यथारुचि॥ शोभार्थं संप्रदास्यामि गृहाण सुमनोहरान्॥ अक्षतान्०॥ सुगंधचूर्णं काश्मीरकस्तूरीचंद्रगंधितं॥ पटवासाभिधं मुस्तासंभूतमुररीकुरु॥ सुगंधद्रव्यं०॥ मालतीचंपकजपाबकुलाशोक-दाडिमीः॥ यथाप्रीतिसिताः पीताः पुष्पजातीर्गृहाणभोः॥ नानाविधपुष्पाणि०॥ तुलसीविल्वदूर्वाम्रशमीवकुलपल्लवान्॥ मया दत्तान् गृहाणेमान् सहस्रपरिसंमितान्॥ पत्राणि०॥ अंगपूजा॥ पूज्यपादाय नमः पादौ पूजयामि॥ सुगुल्फाय० गुल्फौ०॥ अनघाय० जंघे०॥ अजाय० जानुनी०॥ व्यापकाय० ऊरू०॥ स्वंगाय० कटी०॥ पूज्याय० नाभिं०॥ विश्वभृते० उदरं०॥ कृपावते० हृदयं०॥ विश्वधात्रे० स्तनौ०॥ चारुभूषाय०

कँठं०॥ नानायुधाय० बाहू०॥ सुमुखाय० मुखं०॥ पद्मनेत्राय० नेत्रे०॥ सुश्रुताय० कर्णौ०॥ भक्तिप्रियाय० ललाटं०॥ सर्वेशाय० शिरः पूजयामि॥ धूपनानापरिमलं यक्षकर्दममिश्रितं॥ दशांगद्रव्यसंयुक्तमंगीकुरु मयार्पितं॥ धूपं०॥ दीपं कांचनपात्रस्थं नवगोघृतसाधितं॥ अर्पयामि महाध्वांतगजपंचास्य सन्निभं॥ दीपं०॥ नैवेद्यमन्नसूपाज्यशाकपक्वान्नसंयुतं॥ स्वर्णपात्रस्थितस्वादुभुक्त्वात्वं तृप्तिमाप्नुहि॥ नैवेद्यं०॥ फलानि जंबूनारिंगनिं बाम्रकदलानि च॥ गृहाण बदरीद्राक्षा-नारिकेलानि भक्षितुं॥ फलानि०॥ तांबूलं मुखरागार्थं लवंगैलादिसंयुतं॥ पर्णक्रमुककर्पूरमुक्ताचूर्णान्वितं मुदा॥ तांबूलं०॥ दक्षिणां नवरत्नाढ्यां स्वर्णरौप्यपरिष्कृतां॥ विपुलां बहुतोषार्थं स्थापयामि तवाग्रतः॥ दक्षिणां०॥ आरार्तिक्यं तव पुरःकरोम्युज्ज्वलदीपकैः॥ मणिकर्पूरतैलाज्यसंभवैर्लक्षसंमितैः॥ नीराजनं०॥ मंत्रपुष्पांजलिं पूजान्यूनत्वाधिक्यपूरणं॥ ददामि तंत्रपौराणमंत्रोच्चारणपूर्वकं॥ मंत्रपुष्पांजलिं समर्प०॥ पदे पदेऽश्वमेधस्य फलं भवति कुर्वतां॥ ताः करोमि तव प्रीत्यै ध्यानपूर्वप्रदक्षिणाः॥ प्रदक्षिणाः०॥ नमस्कारान् प्रकुर्वेहं मनसा वचसादृशा॥ भूमिसंलग्नहृत्पादललाटकरजानुकान्॥ नमस्कारान्०॥ गंधरत्नसुवर्णाब्जदूर्वाक्षतफलान्वितं॥ विशेषार्घ्यं मया दत्तं व्रतसंपूर्तिहेतवे॥ इति विशेषार्घ्यं दत्वा प्रार्थयेत्॥ आवाहनं न जानामि न जानामि विसर्जनं॥ पूजां चैव न जानामि क्षम्यतां परमेश्वर॥ यस्य स्मृत्याचनामोक्त्यातपः-पूजाक्रियादिषु॥ न्यूनं संपूर्णतां याति सद्योवंदेतमच्युतं॥ मंत्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वर॥ यत्पूजितं मया देवपरिपूर्णं तदस्तुमे॥ अनेन यथाशक्ति यथाज्ञानतः कृतपूजनेन

परमेश्वरः प्रीयतां॥ ब्राह्मणं संपूज्य॥ वायनं वंशपात्रस्थं सवस्त्रं दक्षिणान्वितं॥ ददामि द्विजमुख्याय व्रतसांगत्वसिद्धये॥ इति वायनं दक्षिणां च दत्वाशिषो गृह्णीयात्॥ इति सामान्यपूजाविधिः॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥१०॥
॥रामनवमीपूजा॥

आचम्य प्राणानायम्य मासपक्षाद्युल्लिख्य श्रीप०त्यर्थममसमस्तपापक्षयद्वारा श्रीरामप्रीतये रामनवमीव्रतांगत्वेन यथा मिलितोपचारैः रामपूजां करिष्ये॥ तत्रादौ निर्विघ्न० गणपतिपू० पंचशब्दैः पुण्याहवाचनं तथा राममंत्रेण षडंगन्यासं कलशाद्यर्चनं च करिष्ये॥ गणपतिपूजनं पुण्याहवाचनादि च कृत्वा॥ ततः फलपुष्पाक्षतसहितं जलपूर्णं ताम्रपात्रं गृहीत्वा॥ उपोष्यनवमीं त्वद्ययामेष्वष्टसु राघव॥ तेन प्रीतो भवत्वं मे संसारात्त्राहि मां हरे॥ इति मंत्रेण पात्रस्थं जलं क्षिपेत्॥ अथ ध्यानं॥ कोमलांगं विशालाक्षमिंद्रनीलसमप्रभं॥ दक्षिणांगेदशरथं पुत्रावेक्षणतत्परं॥ पृष्ठतो लक्ष्मणं देवं सच्छत्रं कनकप्रभं॥ पार्श्वे भरतशत्रुघ्नौ चामरव्यजनान्वितौ॥ अग्रेऽव्यग्रंहनूमंतंरामानुग्रहकांक्षिणं॥ इति ध्यायेत्॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒॥ आवाहयामि विश्वेशं जानकीवल्लभं प्रभुं॥ कौसल्यातनयं विष्णुं श्रीरामं प्रकृतेः परं॥ इत्यावाहनं॥ श्रीरामागच्छ भगवन्रघुवीरनृपोत्तम्॥ जानक्या सह राजेंद्रसुस्थिरोभव सर्वदा॥ रामचंद्रमहेष्वासरावणांतकराघव॥ यावत्पूजां समाप्येतावत्त्वं सन्निधौ भव॥ इति सन्निधापनं॥ रघुनायकराजर्षे नमो राजीवलोचन॥ रघुनंदनमेदेवश्रीरामाभिमुखो भव॥ इति संमुखीकरणं॥ पुरु॑षए॒वेदं० राजाधिराजराजेंद्ररामचंद्रमहीपते॥ रत्नसिंहासनं तुभ्यं दास्यामिस्वीकुरुप्रभो॥ आसनं०॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ त्रैलोक्य-पावनानंत नमस्ते रघुनायक॥ पाद्यं गृहाण राजर्षे नमो राजीवलोचन॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व॥ परिपूर्णपरानंदनमो रामाय वेधसे॥ गृहाणार्घ्यं मयादत्तं कृष्णविष्णोज

नार्दन॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ नमः सत्याय शुद्धाय नित्याय ज्ञानरूपिणे॥ गृहाणाचमनं नाथसर्वलोकैकनायक॥ आचमनीयं॥ यत्पुरु॑षेण०॥ ब्रह्मांडोदरमध्यस्थैस्तीर्थैश्चरघुनंदन॥ स्नापयिष्याम्यहं भक्त्या त्वं गृहाण जनार्दन॥ स्नानं॥ मधुवाता॑०॥ नमः श्रीवासुदेवाय तत्वज्ञानस्वरूपिणे॥ मधुपर्कं गृहाणेमं जानकीपतये नमः॥ मधुपर्कं॥ आप्यायस्वेत्यादिपंचमंत्रैः पंचामृतं॥ पंचामृतं मयानीतं पयोदधिघृतं मधु॥ शर्करासहितं चैवरामत्वं प्रतिगृह्यतां॥ शुद्धोदकस्नानं॥ चंदनं पुष्पं धूपं दीपं नैवेद्यं समर्प्य संप्रार्थ्यनिर्माल्यं विसृज्य॥ पुरुषसूक्तेन विष्णुसूक्तैश्चाभिषिंचेत्॥ आचमनीयं॥ तं य॒ज्ञं ब॒र्हि०॥ तप्तकांचनसंकाशं पीतांबरमिदं हरे॥ संगृहाण जगन्नाथ रामचंद्र नमोस्तुते॥ वस्त्रोपवस्त्रे॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्०॥ श्रीरामाच्युत यज्ञेश श्रीधरानंत राघव॥ ब्रह्मसूत्रं सोत्तरीयं गृहाण रघुनंदन॥ यज्ञोपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒०॥ कुंकुमागरुकस्तूरीकर्पूरं चंदनं तथा॥ तुभ्यं दास्यामि राजेंद्र श्रीराम स्वीकुरु प्रभो॥ गंधं॥ अक्षताः परमादिव्याः कुं०॥ अलंकारार्थे अक्षतान्॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ तुलसीकुंदमंदारजातीपुन्नागचंपकैः॥ कदंबकरवीरैश्च कुसुमैः शतपत्रकैः॥ नीलांबुजैर्बिल्वपत्रैश्चंपकैराघवं विभुं॥ पूजयिष्याम्यहं भक्त्या संगृहाण जनार्दन॥ पुष्पपत्राणि०॥ तुलसीकुंदमंदारपारिजातांबुजैर्युतां॥ वनमालां प्रदास्यामि गृहाण जगदीश्वर॥ वनमालां स०॥ अथांगपूजा॥ श्रीरामचंद्राय नमः पादौ पू०॥ राजीवलोचनाय० गुल्फौ०॥ रावणांतकाय० जानुनी०॥ वाचस्पतये० ऊरू०॥ विश्वरूपाय० जंघे०॥ लक्ष्मणाग्रजाय० कटी०॥ विश्वमूर्तये० मेढुं०॥ विश्वामित्रप्रियाय० नाभिं०॥ परमात्मने० हृदयं०॥ श्रीकंठाय० कंठं०॥ सर्वास्त्रधारिणे० बाहू॥ रघूद्वहाय० मुखं०॥ पद्मनाभाय० जिह्वां॥ दामोदराय० दंतान्०॥ सी

तापतये० ललाटं॥ ज्ञानगम्याय० शिरः०॥ सर्वात्मने सर्वांगं पूजयामि॥ अत्र शक्तौ सहस्रतुलसीसमर्पणं कार्यं॥ यत्पुरु॑

षं॥ वनस्पतिरसोद्भूतो गंधाढ्यो गंध उत्तमः॥ रामचंद्र महीपाल धूपोयं प्रतिगृह्यतां॥ धूपं॥ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒०॥ ज्योतिषां पतये तुभ्यं नमो रामाय वेधसे॥ गृहाण दीपकं चैव त्रैलोक्यतिमिरापहं॥ दीपं॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो०॥ इदं दिव्यान्नममृतं रसैः षड्भिः समन्वितं॥ लेह्यं पेयं च नैवेद्यं सीतेशप्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं॥ मध्ये पानीयं० उत्तरापोशनं० हस्तप्रक्षालनं० मुखप्रक्षालनं० करोद्वर्तनार्थे चंदनं०॥ नागवल्लीदलैर्युक्तं पूगीफलसमन्वितं॥ तांबूलं गृह्यतां रामकर्पूरादिसमन्वितं॥ तांबूलं॥ इदं फलमिति फलं॥ हिरण्यर्भेतिदक्षिणां॥ मंगलार्थं महीपालनीराजनमिदं हरे॥ संगृहाण जगन्नाथ रामचंद्र नमोस्तुते॥ नीराजनं॥ कर्पूरगौरमिति कर्पूरार्तिक्यं॥ नाभ्या॑ आसी०॥ नमो देवाधिदेवाय रघुनाथाय शार्ङ्गिणे॥ चिन्मयानंतरूपाय सीतायाः पतये नमः॥ नमस्कारः॥ स॒प्तास्या॑सन्० यानि कानि च० प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ० कोमलांगं०॥ पुष्पांजलिं॥ नृत्यैर्गीतैश्च वाद्यैश्च पुराणपठनादिभिः॥ पूजोपचारैरखिलैः संतुष्टो भव राघव॥ समस्तराजोपचारार्थे अक्षतान्॥ अशोक-कुसुमैर्युक्तं रामायार्घ्यं समर्पयेत्॥ दशाननवधार्थाय धर्मसंस्थापनाय च॥ राक्षसानां वधार्थाय दैत्यानां निधनाय च॥ परित्राणाय साधूनां जातो रामः स्वयं हरिः॥ गृहाणार्घ्यं मयादत्तं भ्रातृभिः सहितो नघ॥ श्रीरामचंद्राय सांगाय सपरिवाराय नमः इदमर्घ्यं समर्पयामि॥ यस्य स्मृत्या० आवाहनं नजा० मंत्रहीनं०॥ अनेन यथा ज्ञानेन कृतपूर्वोत्तराराधनेन भगवान् श्रीरामचंद्रः प्रीयतां॥ इति रामनवम्यां श्रीरामपूजा समाप्ता॥
॥छ॥

॥११॥
॥दमनपूजा॥

चैत्रशुक्लद्वादश्यां विष्णोर्दमनोत्सवः॥ स च पारणाहे॥ पारणाहेन लभ्येत द्वादशीघटिकापि चेत्॥

तदा त्रयोदशीग्राह्या पवित्रदमनार्पणे॥ इत्युक्तेः॥ शिवस्य तु चतुर्दश्यां कार्यः॥ अथ प्रयोगः॥ उपवासदिने नित्यपूजां कृत्वा दमनकस्थानं गत्वा क्रयेण तमादाय चंदनादिना संपूज्य श्रीकृष्णपूजार्थं त्वां नेष्ये इति प्रार्थ्य प्रणमेत्॥ अन्यदेवतासु यथा दैवतमूहः॥ ततोदमनकं गृहमानीय पंचगव्येन शुद्धोदकेन च प्रक्षाल्य देवाग्रे स्थापयित्वा तस्मिन्दमनके अशोककाल-वसंतकामान्काममात्रं वा गंधादिभिः पूजयेत्॥ तत्र नमोस्तु पुष्पबाणाय जगदाह्लादकारिणे॥ मन्मथाय जगन्नेत्रे रतिप्रीति-प्रियायते॥ इति कामावाहनमंत्रः॥ कायभस्मसमुद्भूतरतिबाष्पपरिप्लुत॥ ऋषिगंधर्वदेवादिविमोहक नमोस्तुते॥ इति दमनकमुपस्थाय॥ ॐ कामाय नम इति मंत्रेण सपरिवाराय कामरूपिणे दमनकाय गंधाद्युपचारान्दद्यात्॥ ततो रात्रौ देवं संपूज्याधिवासनं कुर्यात्॥ तदित्थं॥ देवाग्रे सर्वतो भद्रं संपाद्य तत्र कलशं संस्थाप्य तत्र धौतवस्त्राच्छन्नं दमनकं वैणवपटले स्थापितं निधाय॥ पूजार्थदेवदेवस्य विष्णोर्लक्ष्मीपतेः प्रभो॥ दमनत्वमिहागच्छ सान्निध्यं कुरुते नमः॥ इति दमनकदेवतामावाह्य प्रागाद्यष्टदिक्षु क्लीं कामदेवाय नमो ह्रीं रत्यै नमः १ क्लीं भस्मशरीराय नमो ह्रीं रत्यै नमः २ क्लीं अनंगाय नमो ह्रीं रत्यै० ३ क्लीं मन्मथाय नमो ह्रीं रत्यै० ४ क्लीं वसंतसखाय नमो ह्रीं रत्यै० ५ क्लीं स्मराय नमो ह्रीं रत्यै० ६ क्लीं इक्षुचापाय नमो ह्रीं रत्यै० ७ क्लीं पुष्पबाणास्त्राय नमो ह्रीं रत्यै० ८ इति पूजयेत्॥ तत्पुरुषाय विद्महे कामदेवाय धीमहि॥ तन्नोऽनंगः प्रचोदयात्॥ इति गायत्र्यादमनकमष्टोत्तरशतमभिमंत्र्य गंधादिभिः संपूज्य॥ ह्रीं नम इति पुष्पांजलिं दत्वा नमोस्तु पुष्पबाणायेति पूर्वोक्तावाहनमंत्रेण नमेत्॥ क्षीरोदधिमहानागशय्यावस्थितविग्रह॥ प्रातस्त्वां पूजयिष्यामि सन्निधौ भवते नम इति देवं प्रार्थ्य पुष्पांजलिं दत्वा तस्यामेकादश्यां रात्रौ जागरणं कुर्यात्॥ प्रातर्नित्यपूजां कृत्वा पुनर्देवं संपूज्य दूर्वागंधाक्ष

तयुतां दमनकमंजरीमादाय मूलमंत्रं पठित्वा॥ देवदेव जगन्नाथ वांछितार्थप्रदायक॥ हृत्स्थान्पूरय मे विष्णो कामान् कामेश्वरीप्रिय॥ इदं दमनकं देव गृहाण मदनुग्रहात्॥ इमां सांवत्सरीं पूजां भगवन्परिपूरय॥ पुनर्मूलं जप्त्वा देवे दमनमर्पयेत्॥ ततो यथा शोभं दत्वांगदेवताभ्यो दत्वा देवं प्रार्थयेत्॥ मणिविद्रुममालाभिर्मंदारकुसुमादिभिः॥ इयं सांवत्सरीपूजा तवास्तु गरुडध्वज॥ वनमालां यथा देवकौस्तुभं संतते हृदि॥ तद्वद्दामनकीं मालां पूजां च हृदये वह॥ जानताजानता वापि न कृतं यत्तवार्चनं॥ तत्सर्वं पूर्णतां यातु त्वत्प्रसादाद्रमापते॥ जितं ते पुंडरीकाक्ष नमस्ते विश्वभावन॥ हृषीकेश नमस्तेस्तु महापुरुषपूर्वज॥ मंत्रहीनं क्रियाहीनमित्यादि च संप्रार्थ्य पंचोपचारैर्देवं संपूज्य नीराज्य ब्राह्मणेभ्यो दमनं दत्वा स्वयं शेषं संधार्य सुहृद्युतः पारणां कुर्यात्॥ मंत्रदीक्षारहितैर्नाम्नार्पणीयं॥ अस्य गौणकालः श्रावणमासावधिः॥ नेदं मलमासे भवति॥ शुक्रास्तादौ तु कर्तव्यं॥ इति दमनारोपणविधिः॥ अस्यामेव भारते॥ अहोरात्रेण द्वादश्यां चैत्रे विष्णुरिति स्मरन्॥ पुंडरीकमवाप्नोति देवलोकं च गच्छतीति॥ इति दमनपूजा॥ ॥छ॥

॥१२॥
॥हनूमज्जयंतीपूजा॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनांतेऽस्माकमित्यादि आचरितहनूमज्जयंतीव्रतकल्पोक्तफलावाप्तये श्रीरुद्रस्वरूपि-हनूमत्प्रीर्थषोडशोपचारैः पूजनं करिष्ये॥ आसनविधिं न्यासान्कलशाद्यर्चनं च विधाय पीठदेवताम्आवाहयेत्॥ ॐ विमलायै नमः उत्कर्षिण्यै० ज्ञानायै० योगायै० प्रह्वायै० ईशान्यै० सरस्वत्यै० अनुग्रहायै०॥ तद्बाह्ये पूर्वादिषु रामभक्ताय० महातेजसे० कपिराजाय० महाबलाय० द्रोणाद्रिहारकाय० मेरुपीठिकार्चनकारकाय० दक्षिणाशाभास्कराय० सर्वविघ्न-निवारकाय०॥ तद्बाह्ये सुग्रीवाय० अंगदाय० नीलाय० जांबवते० नलाय० सुषेणाय० द्विविदाय० मैंदाय०

इत्यावाह्य पीठदेवताभ्यो नम इति संपूज्य ध्यायेत्॥ बालार्कायुततेजसं त्रिभुवनप्रक्षोभकं सुंदरं सुग्रीवाद्यखिलप्लवंग-निकरैराराधितं सांजलिं॥ नादेनैवसमस्तराक्षसगणान्संत्रासयं तं प्रभुं श्रीमद्रामपदांबुजस्मृतिरतं ध्यायामि वातात्मजं॥ इति ध्यात्वा पुरुषसूक्तेन श्रीरुद्रस्वरूपिणे हनूमते नम इति षोडशोपचारैः पूजयेत्॥ अस्य रुद्रांशत्वाद्रुद्राभिषेकः कार्यः॥ गोष्पदीकृतवारीशं०॥ मनोजवं मारुततुल्येत्यादिप्रार्थना॥ इति हनूमज्जयंतीपूजासंक्षेपः॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥१३॥
॥सोमवतीपूजा॥

आचम्य देशकालौ संकीर्त्य ममेह जन्मनि जन्मांतरे च सकलपापक्षयार्थं पुत्रपौत्राद्यभिवृद्ध्या संततिचिरजीवितपरम-सौभाग्यप्राप्तिकामा अस्यां सोमवत्यमायां ब्रह्मविष्णुशिवात्मकाश्वत्थवृक्षे यथा मिलितोपचारैः लक्ष्मीनारायणपूजनमहं करिष्ये॥ तदादौ निर्विघ्नकामो गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च करिष्ये इ० सं० गणपतिं कलशं घंटां दीपं च संपूज्य॥ अपवित्रः पवित्र इति कलशोदकेन पूजाद्रव्याणि प्रोक्ष्यात्मानं प्रोक्षेत्॥ अश्वत्थमूले उदकसिंचनं कृत्वा देवं ध्यायेत्॥ शांताकारं० सर्वलोकैकनाथं॥ मूलतो ब्रह्मरूपाय मध्यतो विष्णुरूपिणे॥ अग्रतः शिवरूपाय अश्वत्थाय नमो नमः॥ अश्वत्थवृक्षे श्रीलक्ष्मीनारायणाभ्यां नमः ध्यानं॥ विश्वव्यापकविश्वेशकृपयादीनवत्सल॥ मयोपपादितां पूजां गृहाणेमां हि माधव॥ आवाहनं॥ मूलानि ब्रह्मणो यस्य ऋग्वेदांगानि पल्लवाः॥ फलानि यज्ञशाखाश्च नारायणदयां कुरु॥ सूर्यकोटि-प्रभानाथसर्व्वव्यापिन्रमापते॥ आसनं कल्पितं भक्त्या गृहाण पुरुषोत्तम॥ आसनं॥ नारायणजगद्व्यापिन्जगदानंदकारक॥ विष्णुक्रांतादिसंयुक्तं गृह्णपाद्यं मयार्पितं॥ पाद्यं॥ फलगंधाक्षतैर्युक्तं पुष्पपूगसमन्वितं॥ अर्घ्यं गृहाण भगवन्विष्णो सर्वफलप्रद॥ अर्घ्यं॥ कर्पूरैलालबंगादिशीतलं

सलिलं प्रभो॥ रमारमणदेवेशाचमनं प्रतिगृह्यतां॥ आचमनीयं॥ पंचामृतं मयानीतं पयोदधिघृतंमधु॥ शर्करादिसमायुक्तं स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ पंचामृतस्नानं॥ गंगाकृष्णागौतमी च कावेरी च शतह्रदा॥ ताभ्य आनीतमुदकं स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं॥ गंधादिपूर्वपूजां समाप्य अभिषेकं कुर्यात्॥ ततः॥ पीतवासस्त्वयि विभोमयान्यत्समुदाहृतं॥ वासः प्रीत्या गृहाणेदं पुरुषोत्तमकेशव॥ वस्त्रं॥ उपवीतं सोत्तरीयं मयादत्तं सुशोभनं॥ विश्वमूर्तेगृहाणेदं नारायणजगत्पते॥ उपवीतं॥ अश्वत्थहुतभुग्वासगोविंदस्य सदाश्रय॥ अशेषं हर मे पापं वृक्षराज नमोस्तुते॥ अलंकारान्॥ सूत्रवेष्टनं॥ मलयाचलसंभूतं घनसारं मनोहरं॥ विलेपनं सुरश्रेष्ठचंदनं प्रतिगृह्यतां॥ गंधं॥ अक्षताश्च सुरश्रेष्ठकुं परमेश्वर॥ अक्षतान्॥ तुलसीजातिकमल-मल्लिकाचंपकानि च॥ पुष्पाणि हर गोविंदगृहाण परमेश्वर॥ पुष्पाणि॥ वनस्पतिरसो० धूपं॥ आज्यं च० दीपं॥ भक्ष्यं भोज्यं लेह्यपेये चोष्यं खाद्यं मयाहृतं॥ प्रीतये परमेशस्य दत्तं स्वीकुरु प्रभो॥ नैवेद्यं॥ प्राणापानव्यानोदानसमानाः॥ मध्ये पानीयं उत्तरापोशनं हस्तप्रक्षालनं मुखप्रक्षालनं च करोद्वर्तनार्थे चंदनं इदं फलमिति फलानि पूगीफलमिति तांबूलं हिरण्यगर्भेति दक्षिणां॥ त्वद्भासाभासते लोकः कोटिसूर्यसमप्रभ॥ नीराजयिष्ये त्वां विष्णोकृपां कुरु मम प्रभो॥ नीराजनं॥ चक्षुर्दसर्वलोकानां तिमिरस्य निवारणं॥ आर्तिक्यं कल्पितं भक्त्या गृहाण परमेश्वर॥ कर्पूरगौरं० कर्पूरार्तिक्य-दीपं॥ मया कायेन मनसा वाचा जन्मशतार्जितं॥ पापं प्रशमय श्रीशप्रदक्षिणपदेपदे॥ प्रदक्षिणां॥ व्यक्ताव्यक्तस्वरूपाय सृष्टिस्थित्यंतकारिणे॥ आदिमध्यांतहीनाय विष्टरश्रवसे नमः॥ नमस्कारं॥ मूलतोब्रह्म० अश्वत्थाय नमो नमः॥ मंत्रपुष्पांजलिं॥ अमासोमपूजा॥ अमायै च नमस्तुभ्यं सोमाय च न

मोस्तुते॥ उभयोः संगमे विष्णुपूजाफलमवापूयात्॥ अमायै सोमाय च नमः सर्वोपचारार्थे गंधाक्षतपुष्पं॥ अनेन मंत्रेण षोडशोपचारैः पंचोपचारैर्वा पूजयेत्॥ इत्यमासोमपूजा॥ आवाहनं० तदस्तु मे॥ यन्मया मनसा वाचा नियमात्पूजनं कृतं॥ सर्वसंपूर्णतां यातु तद्विष्णोश्च प्रसादतः॥ इति प्रार्थना॥ अनेन कृतपूजनेन श्रीलक्ष्मीनारायणौ प्रीयेतां॥ अद्येत्यादि पुराणोक्तफलप्राप्त्यर्थं श्रीलक्ष्मीनारायणप्रीत्यर्थं अश्वत्थमूले अमुकद्रव्येणाष्टोत्तरशतप्रदक्षिणाख्यं कर्म करिष्ये इति संकल्प्य उक्तद्रव्यं प्रति प्रदक्षिणं वृक्षस्याग्रेस्थाप्यैवमष्टोत्तरशतप्रदक्षिणाः कार्याः॥ तद्द्रव्यं ब्राह्मणाय दद्यात्॥ इति सोमवतीपूजा॥

  ॥छ॥

॥१४॥
॥समुद्रस्नानविधिः॥

कृतनित्यक्रियः आचम्य प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्य मम सर्वपापक्षयद्वारा श्रीअपांपति विष्णुप्रीतये अद्यामुकपर्वणि सर्वतीर्थसागरे स्नानमहं करिष्ये॥ पिप्पलादसमुत्पन्ने कृत्येलोकभयंकरे॥ पाषाणस्तेमयादत्तम् आहारार्थे प्रकल्प्यतां॥ इति सागरे पाषाणं वालुकापिंडं वा प्रक्षिप्य प्रार्थयेत्॥ विश्वाची च घृताची च विश्वयोनेविशांपते॥ सान्निध्यं कुरु मे देव सागरे लवणांभसि॥ नमस्ते विश्वगुप्ताय नमो विष्णो अपांपते॥ नमो जलधिरूपाय नदीनां पतये नमः॥ समस्तजगदाधार शंखचक्रगदाधर॥ देव देहि ममानुज्ञां तव तीर्थनिषेवणे॥ त्रितत्वात्मकमीशानं नमो विष्णुमुमापतिं॥ सान्निध्यं कुरु देवेश सागरे लवणांभसि॥ अग्निश्च योनिरनिलश्च देहोरेतोधाविष्णुरमृतस्य नाभिः॥ एतद्ब्रुवन्पांडव सत्यवाक्यं ततोवगाहेत पतिं नदीनां॥ इति भारतोक्तमंत्रान्पठित्वा सागरं संपूज्य विधिवत्स्नात्वा॥ सर्वरत्नोभवान् श्रीमान्सर्वरत्नाकरो यतः॥ सर्वरत्नप्रधानस्त्वं गृहाणार्घ्यं महोदधे॥ इत्यर्घ्यं दत्वा पिप्पलादादींस्तर्पयेत्॥ यथोक्तं पृथ्वीचंद्रोदये स्कांदे अद्येत्यादि० स्नानांगत्वेन पिप्पलादादितर्पणं करिष्ये

इ० सं० सव्येन देवतीर्थेन यवाक्षतैस्तर्पणं कुर्यात्॥ पिप्पलादं तर्पयामि विकण्वं० कृतांतं० जीवकेश्वरं० वसिष्ठं० वामदेवं० पराशरं० उमापतिं० वाल्मीकिं० नारदं० वालखिल्यांस्त० नलं० नीलं० गवाक्षं० गवयं० गंधमादनं० जांबवंतं० हनूमंतं० सुग्रीवं० अंगदं० मैंदं० द्विविदं० ऋषभं० शरभं० रामं० लक्ष्मणं० सीतां०॥ एतांस्तु तर्पयेद्विद्वान् जलमध्ये विशेषतः॥ आब्रह्मस्तंबपर्यंतं यत्किंचित्सचराचरं॥ मया दत्तेन तोयेन तृप्तिमेवाभिगच्छतु॥ इति प्रार्थ्य॥ अनेन सागर-स्नानाख्येन कर्मणा परमेश्वरः प्रीयतां॥ अयमेव विधिर्महोदयार्धोदयग्रहणाद्यन्यतमपर्वसुज्ञेयः॥ इति समुद्रस्नानम्॥ ॥छ॥

॥१५॥
॥अक्षय्यतृतीयोदकुंभदानम्॥

अस्यां श्राद्धमत्यावश्यकं तच्च पितृत्रयं मातामहादित्रयं च सपत्नीकमुद्दिश्य षट्दैवत्यमपिंडकं कुर्यात्॥ तत्रोदकुंभदानं विहितं श्राद्धासंभवेतत्स्थानेवोदकुंभदानं॥ आचम्य देशकालौ संकीर्त्य पितृणामाब्दमक्षय्यतृप्त्यर्थं उदकुंभदानं करिष्ये॥ तदंगमुदकुंभपूजनं ब्राह्मणपूजनं च करिष्य इति संकल्प्य कृत्वा॥ दानमंत्रौ॥ एष धर्मघटोदत्तो ब्रह्मविष्णुशिवात्मकः॥ अस्य प्रदानात्तृष्यंतु पितरोपिपितामहाः॥ गंधोदकतिलैर्मिश्रं सान्नं कुंभं फलान्वितं॥ पितृभ्यः संप्रदास्यामि ह्यक्षय्यमुप-तिष्ठतु॥ श्राद्धासंभवे तिलतर्पणमपिकार्यं॥ पानीयमप्यत्र तिलैर्विमिश्रं दद्यात्पितृभ्यः प्रयतोमनुष्यः॥ श्राद्धं कृतं तेन समाः सहस्रं रहस्यमेतन्मुनयो वदंति॥ इति कौस्तुभे विष्णुपुराणवचनात्॥ अस्यां माधवोद्देशेनापि उदकुंभदानं कार्यं॥ तत्र संकल्पः॥ आचम्य देशकालकीर्तनांते श्रीवसंतमाधवप्रीतयेऽक्षय्यतृतीयाप्रयुक्तं ब्राह्मणायोदकुंभदानं करिष्ये॥ तदंगमुदकुंभपूजनं ब्राह्मणपूजनं च संकल्प्य कृत्वा सूत्रवेष्टितगंधफलयवाद्युपेतमुदकुंभं पंचोपचारैः संपूज्य ब्राह्मणं संपूज्य॥ एष धर्मघटोद

त्तोब्रह्मविष्णुशिवात्मकः॥ अस्य प्रदानात्सकलाममसंतु मनोरथाः॥ इमं उदकुंभं दक्षिणातांबूलसहितं माधव-प्रीतयेऽमुकशर्मणे ब्राह्मणाय तुभ्यमहं संप्रददे॥ तेन श्रीवसंतमाधवः प्रीयतां॥ अत्र वसंतपूजामग्रिमप्रयोगानुसारेण कृत्वोशीरचंदनव्यजनवातादिभिर्विप्रान्संतोषयेत्॥ इत्यक्षय्यतृतीया॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥१६॥
॥परशुरामजयंती॥

अत्र प्रदोषे परशुरामं विधिना संपूज्यार्घ्यं दद्यात्॥ तत्र मंत्रः॥ जमदग्निसुतो वीर क्षत्रियांतकरप्रभो॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं कृपया परमेश्वरेति॥ पूजादि तु सामान्यविष्णुपूजावत्॥ इति परशुरामजयंती॥
॥छ॥

॥१७॥
॥नृसिंहजयंती॥

त्रयोदश्यां कृतैकभक्तः चतुर्दश्यां मध्याह्ने तिलामलकैः स्नात्वा॥ उपोष्येहं नारसिंहभुक्तिमुक्तिफलप्रद॥ शरणं त्वां प्रपन्नोस्मि भक्तिं मे नृहरे दिश॥ इति मंत्रेण व्रतं संकल्प्य आचार्यंवृत्वा सायंकाले धान्यस्थोदकुंभपूर्णपात्रे सौवर्णप्रतिमायां षोडशोपचारैः नृसिंहं देवं संपूज्य अर्घ्यं दद्यात्॥ तत्र मंत्रः॥ परित्राणाय साधूनां जातो विष्णुर्नृकेसरी॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं सलक्ष्मीर्नृहरिः स्वयं॥ रात्रौ जागरणं कृत्वा प्रातर्देवं संपूज्य विसृज्य आचार्याय धेनुयुतां प्रतिमां दद्यात्॥ मंत्रः॥ नृसिंहाच्युत गोविंद लक्ष्मीकांत जगत्पते॥ अनेनार्चाप्रदानेन सफलाः स्युर्मनोरथाः॥ अथ प्रार्थना॥ मद्वंशे ये नरा जाता ये जनिष्यंति चापरे॥ तास्त्वमुद्धर देवेश दुःसहाद्भवसागरात्॥ पातकार्णवमग्नस्य व्याधिदुःखांबुवारिधेः॥ नीचैश्च परिभूतस्य महादुःखगतस्य मे॥ करावलंबनं देहि शेषशायिन्जगत्पते॥ श्रीनृसिंह रमाकांत भक्तानां भयनाशन॥ क्षीरांबुधि निवास त्वं चक्रपाणे जनार्दन॥ व्रतेनानेन देवेश भुक्तिमुक्तिप्रदो भवेति॥ ततो ब्राह्मणैः सह तिथ्यंते पारणं कुर्यात्॥ यामत्रयोर्ध्वगामिन्यां चतुर्दश्यां तु पूर्वाह्णएव पारणं॥ इति

॥१८॥
॥वसंतपूजा॥

ब्राह्मणानुपवेश्याचमनादि देशकालोत्कीर्तनांतेऽस्माकमित्यादि श्रीवसंतमाधवप्रीत्यर्थं नानानाम-गोत्रान्ब्राह्मणान्पाद्यादिभिः पूजयिष्ये इति संकल्प्य गणपतिं संपूज्य स्मृत्वा वा॥ श्रीमहाविष्णुस्वरूपिणे ब्राह्मणाय नमः इदमासनं॥ इदं पाद्यमित्युक्त्वा पत्नीसिक्तजलेन स्वयं वा विप्रदक्षिणसव्यपादौ प्रक्षालयेत्॥ तत्र मंत्राः॥ अस्मिन्राष्ट्रे श्रियमावेशयाम्यथो देवीः प्रतिपश्याम्यापः॥ दक्षिणं पादमवने निजेस्मिन्राष्ट्रइंद्रियं दधामि॥ सव्यं पादमवने निजेस्मिन्राष्ट्र इंद्रियं वर्धयामि॥ पूर्वमन्यमपरमन्यं पादाववने निजे॥ देवाराष्ट्रस्य शुद्ध्या अभयस्यावरुध्यै॥ आपः पादावने जनीर्द्विषंतं निर्दहंतु मे॥ इति॥ ततः इदमर्घ्यं इत्यर्घ्यं दत्वा गंधाः पांतु अक्षताः पांतु पुष्पं पातु तांबूलं पातु दक्षिणाः पांतु सकलाराधनैः स्वर्चितमस्तु॥ इत्युपचारान्समर्प्य सुरभिचंदनपुष्पमालादिभिरलंकृत्य॥ नमोस्त्वनंतायेति प्रत्येकं प्रणमेत्॥ ततो यथासंभवमुपहारदक्षिणादि दद्यादिति॥
॥छ॥

॥१९॥
॥दशहराविधिः॥

आचम्य देशाद्युक्त्वा ममैतज्जन्मजन्मांतरसमुद्भूतत्रिविधकायिकचतुर्विधवाचिकत्रिविधमानसिकेति स्कांदोक्त-दशविधपापनिरासत्रयस्त्रिंशच्छतपित्रुद्धारब्रह्मलोकावाप्त्यादिफलप्राप्त्यर्थं ज्येष्ठसितदशम्यां दशहरापर्वण्यस्यां अमुकनद्यां स्नानं गंगापूजनं च करिष्ये इति संकल्प्य यथाविधिस्नानं दशवारं कृत्वा गंगे च यमुने० कुरु॥ इति प्रकृतजले गंगादितीर्थानि भावयित्वा॥ गंगागंगेति यो ब्रूयाद्यो जनानां शतैरपि॥ मुच्यते सर्वपापेभ्यो विष्णुलोकं स गच्छति॥ गंगाद्वारे कुशावर्ते बिल्वके नीलपर्वते॥ स्नात्वा कनखलेतीर्थे पुनर्जन्म न विद्यते॥ पापोहं पापकर्माहं पापात्मा पापसंभवः॥ त्राहि मां कृपया गंगे सर्वपापहरा भव॥ इति प्रार्थ्य तूष्णीं स्नात्वा अर्घ्यं दद्यात्॥ नमः कमलनाभाय नमस्ते जलशायिने॥ नमस्तेऽस्तु हृषीकेश गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥

जलशायिने इदमर्घ्यं समर्पयामि॥ एहि सूर्यसहस्रांशो तेजोराशे जगत्पते॥ अनुकंपय मां भक्त्या गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ सूर्याय इदमर्घ्य०॥ महाबलजटोद्भूते कृष्णे उभयतो मुखि॥ वेदेन प्रार्थिते गंगे गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ कृष्णावेण्यै नमः इदमर्घ्यं०॥ पुनः दशवारं स्नात्वा वस्त्रोपवस्त्रे परिधाय गंगापूजां कुर्यात्॥ ततः॥ गंगातटे पूगफले–नमो भगवत्यै दशपापहरायै गंगायै नारायण्यै रेवत्यै शिवायै दक्षायै अमृतायै विश्वरूपिण्यै नंदिन्यै ते नमो नमः॥ इत्यावाह्य षोडशोपचारैः पंचोपचारैर्वा संपूज्य दशविधपुष्पं धूपं दीपं नैवेद्यं च समर्प्य॥ तांबूलदक्षिणादि दत्वा॥ नमो देव्यै महादेव्यै शिवायै सततं नमः॥ नमः प्रकृत्यै भद्रायै नियताः प्रणताः स्म तां॥ इति मंत्रपुष्पं०॥ आवाहनं न०॥ अनेन कृतपूजनेन गंगा प्रीयतां॥ एवं पूजां कृत्वा गृहमागत्य शक्तश्चेद्दशब्राह्मणान् सुवासिनीश्च भोजयेत्॥ प्रतिपद्दिनमारभ्य स्नानादिपूजांतो विधिः कार्य इति केचित्॥ यां कांचित्सरितं प्राप्य दद्यादर्घ्यं तिलोदकं॥ मुच्यते दशभिः पापैः समहापातकैरपीति इति दशहराविधिः॥ अत्र विशेषः गंगास्तोत्रसहितो ब्रह्मकर्मसमुच्चयेस्ति ततो ग्राह्यः॥ ॥छ॥

॥२०॥
॥वटसावित्रीपूजा॥

स्नानादिनित्यनियमं निर्वर्त्य वटवृक्षं गत्वा॥ वटमूले स्थितो ब्रह्माव टमध्ये जनार्दनः॥ वटाग्रे तु शिवो देवः सावित्रीवटसंश्रिता॥ वट सिंचामि ते मूलं सलिलैरमृतोपमैः॥ सूत्रेण वेष्टये भक्त्या गंधपुष्पाक्षतैः शुभैः॥ नमो वटाय सावित्र्यै भ्रामयेच्च प्रदक्षिणां॥ सावित्रीं च वटं सम्यगेभिर्मन्त्रैः प्रपूजयेत्॥ एवं विधिं बहिः कृत्वा सम्यग्वै गृहमागता॥ हरिद्राचंदनेनैव गृहमध्ये लिखेद्वटं॥ तत्रोपविश्य संकल्प्य पूजा कार्या प्रयत्नतः॥ नियममंत्रः॥ त्रिरात्रं लंघयित्वा तु चतुर्थे दिवसे त्वहं॥ चंद्रायार्घ्यं प्रदत्वा च पूजयित्वा कृतां सतीं॥ मिष्टान्नानि यथाशक्त्या भोजयित्वा द्विजोत्तमान्॥ भोक्ष्ये हंतु जगद्धात्रि निर्विघ्नं कुरु मे शुभे॥

इति नियममंत्रः॥ अथ पूजाविधिः॥ तत्र कुड्यादिषु चंदनादिना वटवृक्षं ब्रह्मसावित्र्यादींश्च चित्ररूपेण विलिख्य तत्राथवोद्यापनादिना संस्कृतवटमूले पूजां कुर्यात् यथा॥ त्रयोदश्यां नित्यविधिं संपाद्य देशकालौ संकीर्त्य ममेह जन्मनि जन्मांतरे चाखंडितसौभाग्यसिद्धिपूर्वकं पुत्रपौत्रभर्त्रायुरारोग्यैश्वर्यादिसुखप्राप्तये श्रीब्रह्मसावित्र्यादिदेवताप्रीत्यर्थं यथा मिलितोपचारैः पूजनमहं करिष्ये तदादौ निर्विघ्नतासिद्ध्यर्थं गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च करिष्ये इति संकल्प्य गणपतिं संपूज्य कलशादींश्च पूजयित्वा ध्यायेत्॥ अथ ध्यानं॥ पद्मपत्रासनस्थश्च ब्रह्माकार्यश्चतुर्मुखः॥ सावित्री तस्य कर्तव्या वामोत्संगगता तथा॥ आदित्यवर्णाधर्मज्ञासाक्षमालाकरा तथा॥ एवं ध्यात्वा॥ ब्रह्मणा सहितां देवीं सावित्रीं लोकमातरं॥ सत्यव्रतं च सावित्रीं यमं चावाहयाम्यहं॥ चकारान्नारदं च॥ ब्रह्मसावित्रीसत्यवत्सावित्रीयमनारदेभ्यो नमः॥ आवाहनं॥ ब्रह्मणा सह सावित्रिसत्यवत्सहिते प्रिये॥ हेमासनं गृहाणेदं धर्मराजसुरेश्वर॥ आसनं॥ गंगाजलसमानीतं पाद्यार्थब्रह्मणः प्रिये॥ भक्त्या दत्तं धर्मराजसावित्रिप्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ भक्त्या समाहृतं तोयं फलपुष्पसमन्वितं॥ अर्घ्यं गृहाण सावित्रि मम सत्यवतः प्रिये॥ अर्घ्यं॥ सुगंधिसहकर्पूरं सुरभिस्वादुशीतलं॥ ब्रह्मणा सह सावित्रि कुरुष्वाचमनीयकं॥ आचमनीयं॥ पयोदधिघृतं चैव शर्करामधुसंयुतं॥ पंचामृतेन स्नपनं प्रीयतां परमेश्वरी॥ पंचामृतस्नानं॥ मंदाकिन्याः समानीतं हेमांभोरुहवासितं॥ सावित्रि ब्रह्मराजेन स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं॥ गंधादिपंचोपचारैः संपूज्य सुरास्त्वेत्याद्यभिषेकं कुर्यात्॥ सूक्ष्मतंतुमयं वस्त्रयुग्मं कार्पाससंभवं॥ सावित्रीसत्यवद्भ्यां च भक्त्या दत्तं प्रगृह्यतां॥ वस्त्रं॥ सावित्री सत्यवक्ता ते धर्मराजसुरेश्वरी॥ सावित्रि ब्रह्मणा सार्धमुपवीतं प्रगृह्यतां॥ उपवीतं॥ भूषणानि च दिव्यानि मुक्ता

हारयुतानि च॥ त्वदर्थमुपक्लृप्तानि गृहाण शुभलोचने॥ भूषणानि॥ कुंकुमागरुकर्पूरकस्तूरीरोचनायुतं॥ चंदनं ते मया दत्तं सावित्रि प्रतिगृह्यतां॥ चंदनं॥ अक्षताश्च सुरश्रेष्ठे कुंकुमाक्ताः सुशोभनाः॥ मया निवेदिता भक्त्या गृहाण परमेश्वरि॥ अक्षतान्॥ हरिद्रां कुंकुमं चैव सिंदूरं कज्जलान्वितं॥ सौभाग्यद्रव्यसंयुक्तं सावित्रि प्रतिगृह्यतां॥ सौभाग्यद्रव्याणि॥ माल्यादीनि सुगंधीनि मालत्यादीनि वै प्रभो॥ मया हृतानि पूजार्थं पुष्पाणि प्रतिगृह्यतां॥ पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ सावित्र्यै नमः पादौ पूजयामि॥ वटप्रियायै० जंघे०॥ कमलपत्राक्ष्यै० कटी०॥ भूतधारिण्यै० उदरं०॥ गायत्र्यै० कंठं०॥ ब्रह्मणः प्रियायै० मुखं॥ सौभाग्यदात्र्यै० शिरः०॥ अथ ब्रह्मसत्यवत्पूजा॥ धात्रे० पादौ०॥ विधात्रे० जंघे०॥ स्रष्ट्रे० ऊरू०॥ प्रजापतये०॥ मेढ्रं०॥ परमेष्ठिने० कटी०॥ अग्निरूपाय० नाभिं०॥ पद्मनाभाय० हृदयं॥ वेधसे० बाहू०॥ विधये० कंठं॥ हिरण्यगर्भाय० मुखं॥ ब्रह्मणे० शिरःपू०॥ विष्णवे० सर्वांगं०॥ इत्यंगपूजा॥ देवद्रुमरसोद्भूतः कालागरुसमन्वितः॥ आघ्राणार्थमयं धूपः सावित्रिप्रतिगृह्यतां॥ धूपं॥ चक्षुर्दं सर्वलोकानां० दीपं॥ अन्नं चतुर्विधं स्वादुरसैः षड्भिः समन्वितं॥ मया निवेदितं भक्त्या नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं॥ मध्ये पानीयं उत्तरापोशनं हस्तप्रक्षालनं मुखप्रक्षालनं करोद्वर्तनार्थे चंदनं मुखवासार्थे पूगीफलमिति तांबूलं हिरण्यगर्भेति दक्षिणां इदं फलमिति फलं यानि कानि चेति प्रदक्षिणां नमोस्त्वनंताय० नमस्कारं० आर्तिक्यं कृत्वा॥ नमो ब्रह्मण्यदेवित्वं सततं ब्रह्मणः प्रिये॥ पूजितासिद्विजैः सर्वैः स्त्रीभिर्मुनिगणैः सदा॥ त्रिसंध्यं देविभूतानां वंदनीया सुशोभने॥ मया दत्ता च पूजेयं त्वं गृहाण नमोस्तुते॥ पुष्पांजलिं॥ ततोर्घ्याणि दद्यात्॥ ॐकारपूर्वके देवि सर्वदुःखनिवारिणि॥ वेदमातर्नमस्तुभ्यं सौभाग्यं च प्रयच्छ मे॥ इदमर्घ्यं०॥ पतिव्रते महाभागे

ब्रह्माणि च शुचिस्मिते॥ दृढव्रते दृढमते भर्तुश्चप्रियवादिनि॥ अवैधव्यं च सौभाग्यं देहित्वं मम सुव्रते॥ पुत्रान्पौत्रांश्च सौख्यं च गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ इदमर्घ्यं॥ ब्रह्मसत्यवतोः॥ त्वयादृष्टं जगत्सर्वं सदेवासुरमानुषं॥ सत्यव्रतधरो देव ब्रह्मरूप नमोस्तुते॥ इदमर्घ्यं॥ यमाय॥ त्वं कर्मसाक्षीलोकानां शुभाशुभविवेककृत्॥ वैवस्वत गृहाणार्घ्यं धर्मराज नमोस्तुते॥ इदमर्घ्यं॥ नारदाय॥ नारदाय नमस्तुभ्यं सुरेशाद्यभिवंदित॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तमवैधव्यं प्रयच्छ मे॥ इदमर्घ्यं॥ सावित्रि ब्रह्म सावित्रि सर्वदा प्रियभाषिणि॥ तेन सत्येन मां पाहि दुःखसंसारसागरात्॥ त्वं गौरीत्वं शचीलक्ष्मीस्त्वं प्रभा चंद्रमंडले॥ त्वमेव च जगन्माता त्वमुद्धर वरानने॥ यन्मया दुष्कृतं सर्वं कृतं जन्मशतैरपि॥ भस्मीभवतु तत्सर्वमवैधव्यं च देहि मे॥ अवियोगो यथा देव सावित्र्या सहितस्य ते॥ अवियोगस्तथास्माकं भूयाज्जन्मनि जन्मनि॥ इति प्रार्थना॥ सुवासिन्यस्तथा पूज्या दिवसे दिवसे गते॥ सिंदूरं कुंकुमं चैव तांबूलं च पवित्रकम्॥ तथा दद्याच्च शूर्पाणि भक्ष्यभोज्यादिकं सदा॥ माहात्म्यं चैव सावित्र्याः श्रोतव्यं मुनिसत्तम॥ पुराणश्रवणं कार्यं सतीनां चरितं शुभं॥ अनेन कृतपूजनेन ब्रह्मसावित्र्यादिदेवताः प्रीयंतां॥ एतत्कर्मसांगतासिध्यर्थं ब्राह्मणाय सौभाग्यवायनदानं ब्राह्मणपूजनं च करिष्ये इति संकल्प्य वायनं ब्राह्मणं च संपूज्य॥ फलवस्त्रसमायुक्तं सौभाग्यद्रव्यसंयुतं॥ वंशपात्रे निधायादौ ब्राह्मणाय निवेदयेत्॥ उपायनमिदं देवि इति वायनदानं सदक्षिणं दत्वा दंपती भोजनं संकल्प्याशिषो ग्राह्याः॥ इति वटसावित्रीपूजाविधिः॥ ॥छ॥

॥२१॥
॥विष्णुशयनोत्सवः॥

तत्र संध्यायां सोपस्करे मंचके सुप्तां श्रीविष्णुप्रतिमां शंखचक्रगदापद्मयुतां लक्ष्मीसंवाहितचरणां नानाविधोपचारैः पूजयेत्॥ तद्यथा॥ आचम्य देशकालौ संकीर्त्य मम महापातकाद्यशेषपातकनिवृत्तिपूर्वकश्रीमहाविष्णुप्रसा

दसिद्धिद्वारा श्रीलक्ष्मीनायकपरमेश्वरप्रीत्यर्थं आषाढशुक्लैकादश्यां विष्णुशयनोत्सवं करिष्ये इति संकल्प्य (अनूराधाप्रथमपादादिपारणदिनपर्यंतं यदा पूजाकरणं तदातत्कालविशिष्टः संकल्पे ऊहः कर्तव्यः) तदंगं गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं शरीरशुद्ध्यर्थं न्यासांश्च करिष्ये इति संकल्प्य कृत्वा अपवित्रः पवित्रो वा इति पूजाद्रव्याणि प्रोक्ष्यात्मानं प्रोक्षयित्वा देवं जातीकुसुममालादिभिर्विविधोपचारैः संपूजयेत्॥ शांताकारमित्यादि ध्यात्वा घंटादिमंगलवाद्य-घोषपुरःसरं स्वास्तृते सोपधाने शुक्लवस्त्राच्छादिते रम्ये पर्यंके देवं शाययित्वा प्रार्थयेत्॥ वासुदेव जगद्योने प्राप्तेयं द्वादशी तव॥ भुजंगशयनेब्धौ च सुखं स्वपिहि माधव॥१॥ इयं तु द्वादशीदेवशयनार्थं विनिर्मिता॥ अस्यां सुप्ते जगन्नाथे जगत्सुप्तं भवेदिदं॥२॥ सुप्ते त्वयि जगन्नाथे जगत्सुप्तं भवेदिदं॥ विबुद्धे त्वयि बुध्येत सर्वमेतच्चराचरं॥३॥ इति संप्रार्थ्य पुष्पांजलिं दद्यात्॥ अनेन विष्णुशयनोत्सवाख्येन कर्मणा श्रीमहाविष्णुः प्रीयतां॥ ततश्च पुराणश्रवणादिना रात्रौ जागरणं कुर्यादिति॥ इदं च मलमासेन कार्यं॥ अस्तादौ तु भवत्येव॥ इति शयनोत्सवः॥ ॥छ॥

॥२२॥
॥चातुर्मास्यव्रतारंभः॥

तत्राषाढशुक्लैकादशीद्वादशीपौर्णमासीकर्कसंक्रमणदिनमिति कालचतुष्टयं॥ एषामन्यतमदिने विष्णोर्महापूजां कृत्वा प्रार्थयेत्॥ श्वेतद्वीपे भोगितल्पे स्थिते त्वयि जनार्दन॥ चातुर्मास्यव्रतेनुज्ञां देहि लक्ष्मीपते मम॥ ततो देशकालौ संकीर्त्य मम सर्वपापक्षयपूर्वकविष्णुप्रीतिद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं आषाढशुक्लैकादशीमारभ्य कार्तिकशुक्लैकादशीपर्यंतं प्रत्यहं ताम्रपात्रदानमहं करिष्ये॥ एवंरीत्या अमुकदानव्रतं अमुकवर्जनव्रतं अमुकभक्षणव्रतं अमुकदेवता-प्रीतिकामोऽहमाचरिष्ये॥ ततः कृतांजलिपुटो देवमीक्षमाणो मंत्रान्पठेत्॥ चतुरोवार्षिकान्मासान्देवस्योत्थापनावधि॥ श्रावणेवर्जयेशाकंद

धिभाद्रपदे तथा॥ दुग्धमाश्वयुजे मासि कार्तिके द्विदलं तथा॥ एतानि नित्यव्रतानि॥ चिकीर्षायां श्रावणे वर्जयेशाकमिति श्लोकस्थाने यथायथमूहः कार्यः॥ हविष्यान्नभक्षणे॥ हविष्यान्नं भक्षयिष्ये देवाहं प्रीतये तव॥ इति। शाकव्रते व्रतांतरे च समुच्चये न कर्तव्ये॥ आदौ श्रावणे वर्जयेशाकमिति श्लोकं पठित्वा व्रतांतरमंत्रं वदेत्॥ एवं गुडवर्जनादिव्रतेषु चतुरो वार्षिकान्मासान्देवस्योत्थापनावधि॥ वर्जयिष्ये गुडं देवमधुरस्वरसिद्धये॥ एवंरीत्या॥ चतुरो वार्षिकान्मासानिति पूर्वार्धं पठित्वा उत्तरार्धे तु करिष्यमाणव्रतनिर्देशः कार्यः॥ वर्जयिष्ये तैलमहं सुंदरांगत्वसिद्धये॥ चतुरोवा० पनावधि॥ मौनव्रती भविष्यामि स्वाज्ञापालनसिद्धये॥ चतुरो० एकांतरोपवासं च प्राप्तुं ब्रह्मपदं परं॥ निषिद्धपदार्थमात्रवर्जनेच्छायां॥ चतुरो० वृंताकादि निषिद्धानि हरे सर्वाणि वर्जये॥ तिथिपालने प्रतिपदादिषु क्रमेण वर्ज्यानि॥ कूष्मांडबृहतीफलानि लवणं वर्ज्यं तिलाम्लं तथा तैलं चामलकं दिवं प्रवसतां शीर्षकपालांत्रकं॥ निष्पावाश्च मसूरिकाः फलमथोवृंताकसंज्ञं मधुद्यूतं स्त्रीगमनं क्रमात्प्रतिपदादिष्वेवमाषोडश॥ इति॥ अन्यानपि यथासंभवं नियमान्कृत्वा सर्वाभावेयं कंचिदपि नियमं देवपुरतः कृत्वा देवं प्रार्थयेत्॥ चतुरो वार्षिकान्मासान्देवस्योत्थापनावधि॥ इमं करिष्ये नियमं निर्विघ्नं कुरु मेच्युत॥ इदं व्रतं मया देवगृहीतं पुरतस्तव॥ निर्विघ्नं सिद्धिमायातु प्रसादात्तव केशव॥ गृहीतेऽस्मि

————————————————————————————————————————

१. प्रतिपदि कुष्मांडं, द्वितीयायां बृहतीफलं (डोरली), तृतीयायां लवणं, चतुर्थ्यां मूलकं, पंचम्यां पनसफलं, षष्ठ्यां तैलं, सप्तम्यां आमलकं, अष्टम्यां शीर्षं (नारिकेलं), नवम्यां कपालं (भोपला), दशम्यां अंत्रं (पडवल), एकादश्यां निष्पावाः (पावटे-वाल), द्वादश्यां मसूरिकाः, त्रयोदश्यां वृंताकं, चतुर्दश्यां मधु, पौर्णमास्यां द्यूतं, अमायां स्त्रीगमनं वर्ज्यं।

न्त्रतेदेवपंचत्वं यदि मे भवेत्॥ तदा भवतु संपूर्णं त्वत्प्रसादाज्जनार्दन॥ व्रतानां बहुत्वे॥ गृहीतेषु व्रतेष्वेषु॥तदा भवंतु पूर्णानि॥ इति पठेत्॥ शाकव्रतधारणापारणानक्तद्विदलवर्जनादिसिंध्वादावालोचनीयं॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥२३॥
॥अथ व्यासपूजा॥

आचम्य देशकालौ संकीर्त्य चातुर्मास्यावासं कर्तुं श्रीकृष्णव्यासभाष्यकाराणां सपरिवाराणां पूजनं करिष्ये इति संकल्प्य॥ मध्ये श्रीकृष्णं तत्पूर्वतः प्रादक्षिण्येन वासुदेवसंकर्षणप्रद्युम्नानिरुद्धानावाह्य श्रीकृष्णपंचकदक्षिणभागे व्यासं तत्पूर्वतः प्रादक्षिण्येन सुमंतुजैमिनिवैशंपायनपैलानिति व्यासपंचकमावाह्य श्रीकृष्णादिवामेभाष्यकारं श्रीशंकरं तत्पूर्वतः प्रादक्षिण्येन पद्मपादविश्वरूपत्रोटकहस्तामलकाचार्यानावाह्य॥ श्रीकृष्णपंचके श्रीकृष्णपार्श्वयोः ब्रह्मरुद्रौ पूर्वादिचतुर्दिक्षु॥ सनकसनंदनसनातनसनत्कुमारानावाह्य कृष्णपंचकात्पुरतः गुरुपरमगुरुपरमेष्ठीगुरुपरात्परगुरून्॥ ब्रह्मवसिष्ठशक्ति-पराशरव्यासशुकगौडपादगोविंदपादशंकराचार्यान्ब्रह्मनिष्ठांश्चावाह्य॥ पंचकत्रयस्याग्नेयकोणे गणेशं ईशान्यां क्षेत्रपालं वायव्ये दुर्गां नैर्ऋत्ये सरस्वतीं प्रागाद्यष्टदिक्षु लोकपालांश्चावाह्य पूजयेत्॥ तत्र नारायणाष्टाक्षरेण श्रीकृष्णपूजा॥ अन्येषां प्रणवादिनमोंतैस्तत्तन्नाममंत्रैः पूजाकार्या॥ पूजांते असतिप्रतिबंधे चतुरोवार्षिकान्मासानिहवसामीतिमनसा संकल्प्य॥ अहं तावन्निवत्स्यामि सर्वभूतहितायवै॥ प्रायेण प्रावृषिप्राणिसंकुलंवर्त्म दृश्यते॥ अतस्तेषामहिंसार्थं पक्षान्वैश्रुतिसंश्रयान्॥ स्थास्यामश्चतुरोमासानत्रैवासतिबाधके॥ इति वाचिकसंकल्पं कुर्यात्॥ ततो गृहस्थाः प्रतिब्रूयुः॥ निवसंतु सुखेनात्रगमिष्यामः कृतार्थतां॥ यथा शक्तिचशुश्रूषां करिष्यामो वयं मुदेति॥ ततो वृद्धानुक्रमेण यतीन्गृहस्थायतयश्च अन्योन्यं नमस्कुर्युः॥ एतद्विधिः पौर्णमास्यामसं

भवेद्वादश्यां कार्यः॥ इयं संन्यासिकर्तृकपूजा॥ अथ गृहस्थाद्यैरुपासकैरध्येतृभिश्चात्र स्वस्वगुरुपूजनं कार्यं॥ तत्रोपासकैरधिकारानुसारेणाम्नायोक्तगुरुमंडलपूजाकार्या सा च विस्तरभयात्सर्वानुपयोगान्नात्र संगृहीता॥ सर्वेषामुपदेष्टृपूजा आवश्यकी संक्षेपतो लिख्यते॥ देशकालकीर्तनांते मम गृहीतामुकदेवता मंत्रोपासनासाफल्य-सिद्धिद्वारा श्रीसद्गुरुनाथदेवताप्रीत्यर्थं सद्गुरुपादुकापूजनं करिष्ये इति संकल्प्य आसने गुरुं पश्चिमाभिमुखमुपवेश्य तत्पुरतः प्राङ्मुखः स्वगुरुं ध्यायेत्॥ आनंदमानंदकरं प्रसन्नं ज्ञानस्वरूपं निजबोधरूपं॥ योगींद्रमीड्यं भवरोगवैद्यं श्रीमद्गुरुं नित्यमहं नमामि॥ इति अथवा नमो गुरुभ्यो गुरुपादुकाभ्यः इति ध्यात्वा ब्राह्मणैः॥ योनो॑ अग्ने॒ अर॑रिवाँ अघा॒योर॑राति॒वाम॒र्चय॑तद्व॒येन॑॥ मंत्रो॑गु॒रुः पुन॑रस्तु सोऽअ॑स्मा॒ अनु॑मृक्षीष्टत॒न्वं॑दु॒रु॒क्तैः॥ इति मंत्रेण षोडशोपचारैः पूजयेत्॥ स्त्रीशूद्रादिभिस्तु गुरुर्ब्रह्मागुरुर्विष्णुरितिमंत्रेण यथाविभवं पूजयेत्॥ इति॥
॥छ॥

॥२४॥
॥कोकिलापूजादि॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनांते ममेहजन्मजन्मांतरस्थसर्वपापक्षयार्थं पुत्रपौत्रलक्ष्मीवृद्धिसौभाग्यवृद्धिद्वारा अवैधव्य-सपत्ननाशाय कोकिलारूपगौरीप्रीत्यर्थं कोकिलाव्रतं करिष्ये इति संकल्प्य॥ आषाढपौर्णमास्यां तु संध्याकाले ह्युपस्थिते॥ संकल्पयेन्मासमेकं श्रावणे प्रत्यहं ह्यहं॥ स्नानं करिष्ये नियमाद्ब्रह्मचर्यस्थितासती॥ भोक्ष्यामि नक्तंभूशय्यां करिष्ये प्राणिनां दयाम्॥ इत्युक्त्वा॥ स्नानं करोमि देवेशिकोकिलेप्रीतयेतव॥ जलेस्मिन्पावने पुण्ये सर्वदेवजलाशये॥ इतिमंत्रेण अष्टौदिनानितिलामलककल्केन ततः सर्वौषधिजलेनाष्टौदिनानि ततो वचापिष्टेनाष्टौदिनानि ततः सर्वद्रव्यैः षड्दिनानि एवंमासावधिस्नाने क्रमः॥ एवं स्नात्वा रविं ध्यात्वा तस्मा अर्घ्यं च दापयेत्॥ आदित्यभास्कररवे अर्कसूर्य-दिवाकर॥ प्रभाकरनमस्तुभ्यं

गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ इति सूर्यायार्घ्यं दत्वा॥ ततः स्वर्णपक्षां रौप्यपादां मौक्तिकनेत्रां प्रवालमुखीं रत्नपृष्ठां चूतचंपक-वृक्षस्थां पक्षिरूपिणीं कोकिलां लिखित्वा पूजयेत्तद्यथा॥ सायंकाले पूर्वोक्तविधिना स्नानपूर्वकं आचम्य देशकालौ संकीर्त्य कोकिलाव्रतांगभूतं कोकिलारूपिणीगौरीप्रीत्यर्थं यथामिलितोपचारैः पूजनमहं करिष्ये॥ तदादौ निर्विघ्नतासिद्ध्यर्थं गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च करिष्ये तानिकृत्वा अपवित्रः पवित्रोवा० पूजाद्रव्याणि प्रोक्ष्यात्मानं प्रोक्षेत्॥ अथ ध्यानं॥ स्वर्णपक्षां रक्तनेत्रां प्रवालमुखपंकजां॥ कस्तूरीवर्णसंयुक्तामुत्पन्नां नंदने वने॥ चूतचंपकवृक्षस्थां पुष्टस्वरसमन्वितां॥ चिंतयेत्पार्वतीं देवीं कोकिलारूपधारिणीं॥ श्रीकोकिलारूपिण्यै गौर्यै नमः ध्यानं॥ आगच्छ कोकिलेदेविदेहिमे वांछितं फलं॥ चंपकद्रुममारूढाक्रीडंती नंदने वने॥ आवाहनं॥ आसनं क्षौमवस्त्रेण निर्मितं ह्यनघेतव॥ गृहाणेदं मया देविकोकिले प्रियवर्धिनि॥ आसनं॥ तिलस्नेहेतिलमुखेतिलसौख्येतिलप्रिये॥ सौभाग्यं धनपुत्रांश्च देहि मे कोकिले नमः॥ तिलपुष्पफलैर्युक्तं पाद्यं मे प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ रत्नचंपकपुष्पैश्चपीतचंदनसंयुतं॥ हेमपात्रे स्थितं तोयं गृहाणार्घ्यं मयार्पितं॥ अर्घ्यं॥ निर्मलं सलिलं गांगं कोकिले पक्षिरूपिणि॥ वासंतेनसुगंधेन गृहाणाचमनीयकं॥ आचमनीयं॥ पंचामृतेन स्नपनं कोकिले कलकंठके॥ मया दत्तेन प्रीतात्वं भव मे परमेश्वरि॥ पयोदधिघृतं चैवशर्करामधुसंयुतं॥ पंचामृतेन स्नपनं दत्तं स्वीकुरु कोकिले॥ पंचामृतस्नानं॥ मंदाकिनीजलं पुण्यं सर्वतीर्थसमन्वितं॥ स्नानार्थं मया दत्तं कोकिले गृह्यतां नमः॥ स्नानं॥ पंचोपचारैः संपूज्य महाभिषेकं कुर्यात्॥ यस्मात्कार्पाससूत्रेण वासांसि विविधानि च॥ पीतवस्त्रप्रदानेन प्रीता भव ममांविके॥ वस्त्रं॥ कंचुकं च मया दत्तं नानावर्णविचित्रितं॥ कोकिले गृह्यतां देवि प्रसीदपरमेश्वरि॥ कंचुकं॥ हरिद्रा

रंजिते देवि कंठसूत्रं समर्पितं॥ कोकिले सुभगे देवि वरदा भव चांबिके॥ कंठसूत्रं॥ यानि रत्नानि सर्वाणि गंधर्वेपूरगेषु च॥ तैर्युक्तं भूषणं हैमं कोकिलेप्रतिगृह्यतां॥ भूषणानि॥ श्रीखंडंचंदनं० गंध०॥ अक्षताश्च० अक्षतान्॥ कुंकुमालक्तकं दिव्यं कामिनीभूषणास्पदं॥ सौभाग्यदं गृहाणेदं प्रसीदहरवल्लभे॥ हरिद्रां कुंकुमं चैव सिंदूरं कज्जलान्वितं॥ सौभाग्यद्रव्य-संयुक्तं गृहाण परमेश्वरि॥ सौभाग्यद्रव्यं॥ करवीरैर्जातिकुसुमैः० पुष्पाणि॥ वनस्पतिरसो० धूपं॥ आज्यं चेतिदीपं॥ शर्कराखंडखाद्यानि दधिक्षीरघृतानि च॥ आहारार्थं मया दत्तं नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं॥ पाटलोशीरकर्पूरसुरभिस्वादु-शीतलं॥ तोयमेतत्सुखस्पर्शकोकिले प्रतिगृह्यतां॥ आचमनीयं॥ चंदनागरुकर्पूरकस्तूरीकेसरान्वितं॥ करोद्वर्तनकं देविगृह्यतां हरवल्लभे॥ करोद्वर्तनं॥ कूष्मांडं नारिकेरं च पनसं कदलीफलं॥ जंबीरंमातुलिंगंचफलं गृह्ण नमोस्तुते॥ फलानि॥ पूगीफलमिति तांबूलं॥ हिरण्यगर्भेति दक्षिणां॥ कोकिले कृष्णवर्णेत्वं सदावससिकानने॥ भवानीहरकांतासिकोकिलायै नमो नमः॥ नीराजनं॥ पूजिता परया भक्त्या कोकिला गिरिशप्रिया॥ पुष्पैर्नानाविधैः श्रेष्ठैर्वरदास्तुसदा मम॥ पुष्पांजलिं॥ यानिकानि चेति प्रदक्षिणां॥ नमो देव्या इति नमस्कारं॥ कोकिलारूपधारिण्यै जगन्मात्रे नमोस्तु ते॥ शरणागतदीनानां त्राहि देवि सदांबिके \।\। गंधपुष्पाक्षतैर्युक्तं तोयं हेमफलान्वितं॥ अर्घ्यं गृहाण देवेशि वांछितार्थं प्रयच्छ मे॥ आषाढस्य सिते पक्षे मेषवर्णे हरिप्रिये॥ कोकिलेत्वं जगन्मातर्गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ पुनरर्घ्यं तिलस्नेहे० रूपंदेहि जयंदेहि० प्रार्थना॥ व्रतांते हैमींतिलपिष्टजां वा कोकिलां कृत्वा विप्राय दद्यात्॥ देवि चैत्ररथोत्पन्ने विंध्यपर्वतवासिनि॥ अर्चिता पूजितासि त्वं कोकिले हरवल्लभे॥ कोकिले कलकंठासि माधवे मधुरस्वरे॥ वसंते देवि गच्छ

त्वं देवानां नंदने वने॥ इति विसर्जनं॥ अनेन कृतपूजनेन श्रीकोकिलास्वरूपिणी गौरी प्रीयतां॥ इत्थंकरणाशक्तौ अंत्यत्रिदिनं व्रतं कार्यं तिलपिष्टमूर्तेः प्रत्यहं विसर्जनं धातुमय्या वैकल्पिकं॥ रम्यं वनं समागत्य श्रुत्वा कोकिलकूजितं॥ यदा न श्रूयते शब्द उपवासश्च तद्दिने॥ इति कोकिलापूजा॥
॥छ॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥२५॥
॥अथ मलमासव्रतपूजादि॥

प्रातः संकल्पपूर्वकं विधिवत्स्नात्वा लक्ष्मीयुतं पुरुषोत्तमं षोडशोपचारैः संपूज्य अर्घ्यं निवेदयेत्॥ देव देव महादेव प्रलयोत्पत्तिकारक॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं कृपां कृत्वा ममोपरि॥ व्रतार्केतु–पुराण पुरुषेशान सर्वशोकनिकृंतन॥ अधिमासव्रतप्रीतो गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ इत्यर्घ्यं दत्वा॥ स्वयंभुवे नमस्तुभ्यं ब्रह्मणेमिततेजसे॥ नमोस्तु ते श्रियाअनंतदयां कुरु ममोपरि॥ इति प्रार्थयेत्॥ अथापूपदानप्रयोगः॥ आचम्य देशका० मम त्रयस्त्रिंशदेवतांतर्यामिविष्णुरूपीसहस्रांशु-प्रीतिद्वारानिखिलपापप्रशमपूर्वपुत्रपौत्रयुतधनधान्यक्षेमसमृद्धिलोकद्वयसुखहेतुपृथ्वीदानफलप्राप्त्यापूपच्छिद्रसमसंख्यवर्ष-सहस्रावधिस्वर्लोकनिवासादिकल्पोक्तफलसिद्ध्यर्थं मलमासप्रयुक्तमपूपदानंक०॥ ब्राह्मणं संपूज्य विष्णुरूपी सहस्रांशुः सर्वपापप्रणाशनः॥ अपूपान्नप्रदानेन मम पापं व्यपोहतु॥ नारायण जगद्बीज भास्करप्रतिरूपक॥ व्रतेनानेन पुत्रांश्च संपदं चाभिवर्धय॥ इमानपूपान् कांस्यपात्रस्थान् गुडहिरण्याज्यच्छत्रोपानत्सहितान् अमुकगोत्राय अमुकशर्मणे ब्राह्मणाय तुभ्य० द्वादश्यादिदिनविशेष एव चिकीर्षायां मंत्रेषु विशेषः॥ यस्य हस्ते गदाचक्रे गरुडो यस्य वाहनं॥ शंखः करतले यस्य स मे विष्णुः प्रसीदतु॥ कलाकाष्ठादिरूपेण निमेषघटिकादिना॥ यो वंचयति भूतानि तस्मै कालात्मने नमः॥ कुरुक्षेत्रमयोदेशः कालः पर्वद्विजो हरिः॥ पृथ्वीसममि

दंदानं गृहाण पुरुषोत्तम॥ मलानां च विशुद्ध्यर्थं पापप्रशमनाय च॥ पुत्रपौत्राभिवृद्ध्यर्थं तव दास्यामि भास्कर॥ अन्यमलमासनियमाविशेषतः स्नानदानादि चान्यव्रतग्रंथेभ्योवगंतव्यं विस्तरभिया नात्र लिख्यते॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥२६॥
॥^(१)अथ गोपद्मपूजा॥

प्रारंभदिने मासपक्षाद्युल्लिख्य ममेहजन्मनीत्यादिपंचवर्षावधिगोपद्मव्रतं करिष्ये तदंगं लक्ष्मीसहितबालकृष्णपूजां करिष्ये इति संकल्प्य गणेशं कलशं च संपूज्य ध्यायेत्॥ चतुर्भुजं महाकायं जांबूनदसमप्रभं॥ शंखचक्रगदापद्मरमा-गरुडशोभितं॥ सेवितं मुनिभिर्देवैर्यक्षगंधर्वकिन्नरैः॥ एवंविधं हरिं ध्यात्वा ततो यजनमारभेत्॥ ध्यानं॥ आवाहयामि देवेशं भक्तानामभयप्रदं॥ स्निग्धकोमलकेशं च मनसावाहये हरिं॥ रमासहितश्रीबालकृष्णाय नमः॥ आवाहनं॥ सुवर्णमणिभिर्दिव्यैरचिते देवनिर्मिते॥ दिव्यसिंहासने कृष्ण उपविश्य प्रसीद मे॥ आसनं॥ पादोदकं सुरश्रेष्ठ सुवर्णकलशे स्थितं॥ गंधपुष्पाक्षतैर्युक्तं पाद्यं मे प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ अष्टद्रव्यसमायुक्तं स्वर्णपात्रोदकं शुभं॥ भोऽभयंकरभक्तानां गृहाणार्घ्यं जगत्पते॥ अर्घ्यं॥ कर्पूरेण समायुक्तमुशीरेण सुवासितं॥ दत्तमाचमनीयार्थनीरं स्वीक्रियतां विभो॥ आचमनीयं॥ गंगागोदावरी चैव यमुना च स

————————————————————————————————

१. आषाढपौर्णमास्यां वा तथाष्टम्यां हरेर्दिने। प्रारभेद्व्रतमेतच्च कार्तिकावधितत्तिथौ॥ तिलामलकादिभिः स्नानं विधाय नदीतीरे गोष्ठे शिवालये विष्णुमंदिरे वृंदावने वा हरिद्रादिना त्रयस्त्रिंशद्गोपद्मानि लिखित्वा तत्र लक्ष्म्या सह बालकृष्णं ध्यात्वा गंधाद्युपचारैः प्रत्यहं पूजयेत्। अर्घ्याणि प्रदक्षिणाश्च त्रयस्त्रिंशत्संख्याकाः कार्याः। प्रथमवर्षे समाप्तिदिने नित्यवत्संपूज्य त्रयस्त्रिंशद्वटकवायनं दद्यात्। एवं द्वितीयवर्षे ३३ अपूपानां। तृतीये शालिपिष्टान्नसंभवस्य। चतुर्थे पूरिकादिभिः। पंचमे परमान्नैः। एवं द्वितीयादिवर्षे भिन्नपदार्थैर्वायनं देयम्॥

रस्वती॥ नर्मदासिंधुकावेरीताभ्यः स्नानार्थमाहृतं॥ स्नानं॥ पंचामृतस्नानादि अभिषेकांतं कुर्यात्॥ वस्त्रयुग्मं समानीतं पट्टसूत्रेण निर्मितं॥ सुवर्णखचितं दिव्यं गृहाण त्वं सुरेश्वर॥ वस्त्रं॥ कार्पासतंतुभिर्युक्तं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा॥ अनेकरत्न-खचितमुपवीतं गृहाण भोः॥ उपवीतं॥ चंदनं मलयोद्भूतं कस्तूरीचारुचंदनं॥ कर्पूरेण च संयुक्तं स्वीकुरुष्वानुलेपनं॥ चंदनं॥ हरिद्रादिसौभाग्यद्रव्यं भूषणानि॥ शतपत्रैश्च कह्लारैश्चंपकैर्मल्लिकादिभिः॥ तुलसीयुक्तपुष्पाणि गृहाण पुरुषोत्तम॥ पुष्पाणि॥ दशांगं गुग्गुलोद्भतंसुगंधं च मनोहरं॥ कृष्णागरुसमायुक्तं धूपं देवगृहाण मे॥ धूपं॥ आज्यं च वर्ति० दीपं॥ अन्नं चतुर्विधं०॥ नैवेद्यं०॥ मध्ये पानीयं० उत्तरापोशनं० हस्तप्रक्षालनं० मुखप्रक्षालनं० करोद्वर्तनं०॥ इदं फलमितिफलं॥ पूगीफलमिति तांबूलं॥ हिरण्यगर्भेति दक्षिणां॥ यानिकानिचेति प्रदक्षिणां॥ नमोस्त्वनंतायेति नमस्कारं॥ चंद्रादित्यौ च धरणिर्वि० आर्तिक्यदीपं०॥ देवदेवजगन्नाथगोपालप्रतिपालक॥ गोपदैः कृतसंत्राणगृहाण कुसुमांजलिं॥ मंत्रपुष्पांजलिं०॥ मंत्रहीनं क्रियाहीनं० प्रार्थनां॥ अनेन कृतपूजनेन श्रीगोपालकृष्णः प्रीयतां॥ ब्राह्मणं संपूज्य तद्वर्षोक्तवायनं॥ वायनं ते द्विजश्रेष्ठ ददामिव्रतपूर्तये॥ दक्षिणाभिश्च संयुक्तं गोपालः प्रीयतामिति॥ इदं यथाशक्तिसोपस्करं वायनदानं गोपद्मपूजा-सांगतासिद्धये तुभ्यमहं संप्रददे॥ इति॥

॥२७॥
॥नागपंचमीपूजा॥

चतुर्थ्यां कृतैकभक्तः पंचम्यां प्रातः कृतनित्यक्रियः हरिद्रामिश्रितचंदनेन भित्त्यां पीठे वा नवनागान्नागपत्नीश्च मृन्मयान्वा गोमयेन द्वारस्योभयतो वा यथाचारं लिखित्वा पूजयेत्॥ आचम्य देशकालौ संकीर्त्य मम सकुटुंबस्य सपरिवारस्य सर्वदा सर्वतः सर्पभयनिवृत्तिपूर्वकं सर्पप्रसादसिद्धिद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं श्रावणशुक्ल पंचम्यां यथा मिलितोपचारैः

नागपूजां करिष्ये इति संकल्प्य आसनादिन्यासांश्च विधाय कलशादिसंपूज्य नागादीनावाहयेत्॥ ॐ अनंताय नमः अनंतं आवाहयामि॥ वासुकये० एवं वासुकिं० शेषं० शंखं० पद्मं० कंबलं० कर्कोटकं० अश्वतरं० धृतराष्ट्रं० शंखपालं० तक्षकं० कालियं० कपिलं० (नागपत्नीभ्यो नमः नागपत्नीः आवाहयामि) इत्यावाह्य अथवा॥ आयंगौःपृश्नि॑रक्रमी॒दस॑दन्मा॒तरं॑ पु॒रः॥ पि॒तरं॑ च प्र॒यन्स्वः॑॥ नमो॑ अस्तु स॒र्पेभ्यो॒० इत्यावाह्य ॐ अनंतादिनागेभ्यो नमः नागपत्नीभ्यो नमः इति मंत्राभ्यां पुरुषसूक्तादिवैदिकमंत्रैश्च षोडशोपचारैः पूजयेत्॥ नागपत्नीभ्यो हरिद्राकुंकुमादि अलंकारांश्च समर्प्य पुष्पसमर्पणोत्तरं सर्वेभ्यो दध्यक्षतदूर्वांकुरान्समर्प्य नैवेद्यं क्षीरदधिघृतशर्करापायसलाजान् समर्पयेत्॥ श्रावणे शुक्लपंचम्यां यत्कृतं नागपूजनं॥ तेन तृप्यंतु मे नागा भवंतु सुखदाः सदा॥ अज्ञानाज्ज्ञानतोवाऽपियन्मयापूजनं कृतं॥ न्यूनातिरिक्तं तत्सर्वं भो नागाः क्षंतुमर्हथ॥ युष्मत्प्रसादात्सफला मम संतु मनोरथाः॥ सर्वदा मत्कुले मास्तु भयं सर्पविषोद्भवं॥ इति प्रार्थयेत्॥ ततः वल्मीके पूजयेन्नागान्दुग्धं चैव तु पाययेत्॥ घृतयुक्तं शर्कराढ्यं यथेष्टं पाययेद्बुधः॥ लोहपात्रे पोलिकादि न कार्यं तद्दिने नरैः॥ तथा भूमेः कर्षणं च खननादि न कारयेत्॥ भर्जितचणकयावनालव्रीहिलाजान्बालकैः सह भक्षयेत् तेन दृढदंता भवंति॥ नागप्रीत्यर्थं यथाशक्ति पायसान्नेन ब्राह्मणान्भोजयेत्॥ ततः वल्मीकस्य समीपे तु गायनं वाद्यमेव च॥ स्त्रीभिः कार्यभूषिताभिः कार्यश्चैवोत्सवो महान्॥ एवं कृते कदाचिच्च सर्पतो न भयं भवेत्॥ एवं प्रतिवर्षं कार्यं॥ इति नागपंचमीपूजा॥ ॥छ॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥२८॥
॥सोमवारशिवपूजा॥

देशकालौ निर्दिश्य अस्माकमित्यादि श्रीशिवलोकप्राप्तिकामः सोमवारव्रतांगत्वेन श्रीसो

मेश्वरपूजनं करिष्ये॥ तदंगत्वेन आसनविधिं न्यासान्कलशाद्यर्चनं च करिष्ये॥ गणपतिपू० तंडुलैरष्टदलं कृत्वा तत्र॥ ध्यायेन्नित्यं महेशं० बंधूकसन्निभं देवं त्रिनेत्रं चंद्रशेखरं॥ त्रिशूलधारिणं देवं चारुहासं सुनिर्मलं॥ कपालधारिणं देवं वरदाभयहस्तकं॥ उमया सहितं शंभुं ध्याये सोमेश्वरं सदा॥ ध्यानं॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ आयाहि भगवन्शंभो सर्वत्र गिरिजापते॥ प्रसन्नो भव देवेश नमस्तुभ्यं हि शंकर॥ त्रिपुरांतकरं देवं चंद्रचूडं महाद्युतिं॥ गजचर्मपरीधानं सोममावाहयाम्यहं॥ सोमेश्वराय नमः आवाहनं॥ पुरु॑षए॒वेदं॥ विश्वेश्वर महादेव राजराजेश्वरप्रिय॥ आसनं दिव्यमीशान दास्येहं तुभ्यमीश्वर॥ आसनं॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ महादेव महेशान महादेव परात्पर॥ पाद्यं गृहाण मद्दत्तं पार्वतीसहितेश्वर॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ त्र्यंबकेश सदाचार जगदादिविधायक॥ अर्घ्यं गृहाण देवेश सांबसर्वार्थदायक॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ त्रिपुरांतक दीनार्तिनाश श्रीकंठ शाश्वत॥ गृहाणाचमनीयं च पवित्रोदककल्पितं॥ आचमनीयं॥ यत्पुरु॑षेण० गंगागोदावरीरेवापयोष्णीयमुनातथा॥ सरस्वत्यादितीर्थानि स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं॥ क्षीरमाज्यं दधिमधुशर्कराचामृतं पयः॥ प्रकल्पितं मयोमेश गृहाणेदं जगत्पते॥ पंचामृतं॥ पंचोपचारैः संपूज्य रुद्रमहिम्नादिभिः अभिषेकं कुर्यात्॥ भवं देवं तर्पयामि शर्वं० रुद्रं० पशुपतिं० उग्रं० महांतं० भीमं० ईशानं०८ तथा भवस्य देवस्य पत्नीमित्यादि तर्पयित्वा॥ तं य॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒०॥ वस्त्राणि पट्टकूलानि विचित्राणि नवानि च॥ मया नीतानि देवेश प्रसन्नो भव शंकर॥ वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑०॥ सौवर्णं राजतं ताम्रं कार्पासस्य तथैव च॥ उपवीतं मया दत्तं प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ उपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒॥ सर्वेश्वर जगद्वंद्य दिव्यासनसमास्थित॥ सौरभाढ्यं च देवेश चंदनं प्रतिगृह्यतां॥ गंधं॥ गंधोपरिशुक्लाक्षतान्॥

अक्षताश्च सुरश्रेष्ठशुभ्राधूताश्च निर्मलाः॥ मया निवेदिता भक्त्या गृहाण परमेश्वर॥ अक्षतान्॥ तस्मा॒दश्वा॑० माल्यादीनि० पुष्पाणि॥ शर्वाय नमः भवनाशनाय महादेवाय उग्राय उग्रनाभाय भवाय शशिमौलिने रुद्राय नीलकंठाय शिवाय भवहारिणे इत्येकादशनामभिः पुष्पाणि समर्प्य शक्तौ सहस्रमष्टोत्तरशतं वा बिल्वदलार्पणं॥ त्रिशाखैर्बिल्वपत्रैश्च अच्छिद्रैः कोमलैः शुभैः॥ तव पूजां करिष्यामि अर्पयामि सदाशिव॥ यत्पुरु॑षं॒० वनस्पतीति० धूपं॥ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒० आज्यं चेति दीपं॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो०॥ अपूपानि च पक्वानि मंडकान्वटकादि च॥ पायसं सूपमन्नं च नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं॥ मध्ये पानीयं उत्तरापोशनं हस्तप्रक्षालनं मुखप्रक्षालनं करोद्वर्तनं॥ कूष्माडं मातुर्लिंगं च नारिकेरफलानि च॥ गृहाण पार्वतीकांत-सोमेशप्रतिगृह्यतां॥ फलानि॥ पूगीफलमिति तांबूलं॥ हिरण्यगर्भेति दक्षिणां॥ अग्निर्ज्योतीरविर्ज्योतिर्ज्योतिर्नारायणो विभुः॥नीराजयामि देवेशं पंचदीपैः सुरेश्वरं॥ नीराजनं॥ नाभ्या॑ आसी०॥ हेतवे जगतामेव संसारार्णवसेतवे॥ प्रभवे सर्वविद्यानां शंभवे गुरवे नमः॥ नमस्कारं॥ स॒प्तास्या॑सन्० यानि कानि चेति० प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञम॑यजंत०॥ हरविश्वाखिलाधारनिराधारनिराश्रय॥ पुष्पांजलिं गृहाणेश सोमेश्वर नमोस्तु ते॥ पुष्पांजलिं॥ बिल्वपत्रं सुवर्णेन त्रिशूलाकारमेव च॥ मयार्पितमिदं शंभो बिल्वपत्रं गृहाण भो॥ बिल्वपत्रार्पणं॥ आवाहनं नजा०॥ नक्तं च सोमवारेण सोमनाथ जगत्पते॥ अनंतकोटिसौभाग्यमनंतं कुरु शंकर॥ इदमर्घ्यं॥ सोमवारव्रतं भक्त्या कृतं कल्याणहेतवे॥ प्रसीद पार्वतीनाथ सायुज्यं देहि मे प्रभो॥ इदमर्घ्यं॥ आकाशादिशरीराणि ग्रहनक्षत्रमालिने॥ सर्वसिद्धि

निवासार्थं दत्तमर्घ्यं सदाशिव॥ इदमर्घ्यं॥ धर्मस्त्वं वृषरूपेण जगदानंदकारक॥ अष्टमूर्तेरधिष्ठानमतः पाहि सनातन॥ वृषभायेदमर्घ्यं०॥ अनेन यथाशक्ति षोडशोपचारैः पूजनेन भगवान् श्रीभवानीशंकरः प्रीयताम्॥
॥छ॥

॥२९॥
॥अथ शिवमुष्टिव्रतं॥

तच्च विवाहानंतरं पंचवर्षपर्यंतं श्रावणांतर्गतसोमवारेषु स्त्रीभिः कार्यं॥ तत्र स्नानादि विधाय शिवालयं गत्वा देशकालौ संकीर्त्य मम श्रीशिवप्रीतिद्वारा सर्वोपद्रवनिरासपूर्वं भर्तृस्नेहाभिवृद्धिस्थिरसौभाग्यपुत्रपौत्रधनधान्यसमृद्धिक्षेमायुः सुखसंपदादिमनोरथसिद्ध्यर्थं शिवमुष्टिव्रतंक० तदंगं शिवपूजनं० गणेशार्चादि कृत्वा शिवं पूजयेत्॥ तत्र मंत्रपुष्पांते सार्धमुष्टिमितानि तंडुलगोधूमतिलमुद्गधान्यानि रौप्यतंडुलसौवर्णगोधूमतिलमुद्गयुतानि नारिकेलमातुर्लुंगरंभाकर्कटी-फलसहितानि क्रमेण चतुर्षु सोमवारेषु दद्यात् पंचमे त्वनंतरस्यै वा वृत्तिः॥ मंत्रस्तु॥ नमः शिवाय शांताय पंचवक्त्राय शूलिने॥ श्रृंगिभृंगिमहाकालगणयुक्ताय शंभवे॥ ब्राह्मणं संपूज्य इदं यथाशक्ति सोपस्करं वायनदानं शिवमुष्टिव्रत-सांगतासिद्धये संप्रददे॥

॥३०॥
॥मंगलागौरीपूजा॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनांते ममेहजन्मनि जन्मांतरे च सकलसौभाग्यपुत्रपौत्रधनधान्यभर्तुरारोग्यादिसकलकामना-सिद्धिद्वारा श्रीशिवमंगलागौरीप्रीत्यर्थं (पंचवाष्टवर्षात्मकं मंगलागौरीव्रतं करिष्ये) पंचवर्षात्मकमंगलागौरीव्रतांगत्वेन विहितं यथा मिलितषोडशोपचारैः पूजनं करिष्ये॥ तदादौ निर्विघ्नतासिद्ध्यर्थं गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च करिष्य इति संकल्प्य कृत्वा दीपं संपूज्य देवीं ध्यायेत्॥ कुंकुमागरुलिप्तांगां सर्वाभरणभूषितां॥ नीलकंठप्रियां गौरीं ध्यायेहं मंगलाह्वयां॥ श्रीशिवमंगलागौर्यै नमः ध्यायामि॥ अत्रागच्छ महादेविसर्वलोकसुखप्रदे॥ यावद्व्रतमहं कुर्वे पुत्रपौत्रादि-वृद्धये॥ आवाहनं॥

रौप्येण चासनं दिव्यं रत्नमाणिक्यशोभितं॥ मयानीतं गृहाण त्वं गौरि कामारिवल्लभे॥ आसनं॥ गंधपुष्पाक्षतैर्युक्तं पाद्यं संपादितं मया॥ गृहाण मंगलागौरि सर्वान्कामांश्च पूरय॥ पाद्यं॥ गंधपुष्पाक्षतैर्युक्तमर्घ्यं संपादितं मया॥ गृहाण पुत्रपौत्रादीन्प्रसन्ना देहि सर्वदा॥ अर्घ्यं॥ कामारिवल्लभे देवि कुर्वाचमनमंबिके॥ निरंतरमहं वंदे चरणौ तव पार्वति॥ आचमनीयं॥ पयोदधिघृतं चैव मधुशर्करया समं॥ पंचामृतेन स्नपनात्प्रीयतां परमेश्वरी॥ पंचामृतं॥ जाह्नवीतोयमानीतं शुभं कर्पूरसंयुतं॥ स्नापयामि सुरश्रेष्ठे त्वां पुत्रादिफलप्रदां॥ स्नानं॥ पंचोपचारैः पूर्वपूजां समाप्याभिषेकं कुर्यात्॥ आचमनीयं॥ ततः॥ वस्त्रं च सोमदैवत्यं लज्जायास्तु निवारणं॥ मया निवेदितं भक्त्या गृहाण परमेश्वरि॥ वस्त्रं॥ कंचुकीमुपवस्त्रं च नानारत्नैः समन्वितं॥ गृहाण त्वं मया दत्तं पार्वतीजगदीश्वरि॥ कंचुकीं॥ कुंकुमागरुकर्पूरकस्तूरीचंदनं तथा॥ विलेपनं महादेविगंधं दास्यामि भक्तितः॥ गंधं॥ रंजिताः कुंकुमाद्येन अक्षताश्चातिशोभनाः॥ ममैषां देविदानेन प्रसन्ना भव पार्वति॥ अक्षतान्॥ हरिद्राकुंकुमं चैव सिं० सौभाग्यद्रव्याणि॥ वज्रमाणिक्यवैडूर्यमुक्ताविद्रुममंडितं॥ पुष्परागसमायुक्तं भूषणं प्रतिगृह्यतां॥ सौवर्णानि पिष्टमयानि च भूषणानि॥ माल्यादीनि०॥ सेवंतिकाबकुलचं०॥ पुष्पाणि॥ अपामार्गस्य पत्रैश्च दूर्वाधत्तूरसंज्ञकैः॥ दूर्वांकुरैः षोडशभिर्बिल्वपत्राणि पंच च॥ इति मंत्रेण अपामार्गादिपत्राणि समर्प्य॥ अथांगपूजा॥ उमायै नमः पादौ पूजयामि॥ गौर्यै० जंघे०॥ पार्वत्यै० जानुनी०॥ जगद्धात्र्यै० ऊरू०॥ जगत्प्रतिष्ठायै० कटिं०॥ शांतिरूपिण्यै ० नाभिं०॥ देव्यै० उदरं०॥ लोकवंद्यायै० स्तनौ० काल्यै० कंठं०॥ शिवायै० मुखं०॥ भवान्यै० नेत्रे०॥ रुद्राण्यै० कर्णौ०॥ महादेव्यै० ललाटं०॥ मंगलदात्र्यै०

शिरः०॥ पुत्रदायिन्यै० सर्वांगं पूजयामि॥ अथ पत्रपूजा॥ उमायै नमः बिल्वपत्रं स०॥ गौर्यै० अपामार्ग०॥ पार्वत्यै० मालती०॥ दुर्गायै० दूर्वा०॥ काल्यै० चंपक०॥ भवान्यै० करवीर०॥ रुद्राण्यै० बदरी०॥ शर्वाण्यै० अर्क०॥ चंडिकायै० तुलसी०॥ ईश्वर्यै० मुनि०॥ शिवायै० दाडिमी०॥ अपर्णायै० धत्तूर०॥ धात्र्यै० जाती०॥ मृडान्यै० मरुबक०॥ गिरिजायै० बकुल०॥ अंबिकायै० अशोकपत्रं०॥ अत्र मुष्ट्या नानाविधधान्यानि शिवायै नम इति समर्पयंति॥ देवद्रुमरसोद्भूतः कृष्णागरुसमन्वितः॥ आघ्रेयः सर्वदेवानां धूपोयं प्रतिगृह्यतां॥ धूपं॥ त्वं ज्योतिः सर्वदेवानां तेजसां तेज उत्तमं॥ आत्मज्योतिः परं धामदीपोयं प्रतिगृह्यतां॥ दीपं॥ अन्नं चतुर्विधं स्वादुरसैः षड्भिः समन्वितं॥ भक्ष्यभोज्यसमायुक्तं नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं॥ मध्ये पानीयं उत्तरापोशनं हस्तप्रक्षालनं मुखप्रक्षालनं करोद्वर्तनं॥ इदं फलमितिफलं॥ पूगीफलमिति तांबूलं॥ हिरण्यगर्भेति दक्षिणां॥ चक्षुर्दमिति नीराजनं॥ नमो देव्यै० पुष्पांजलिं॥ यानि कानि चेति प्रदक्षिणा नमस्कारः॥ पुत्रान्देहि धनं देहि सौभाग्यं देहि मंगले॥ अन्यांश्च सर्वकामांस्त्वं देहि देवि नमोस्तु ते॥ इति प्रार्थना॥ ततो वैणवपात्रे तु सौभाग्यद्रव्यमाक्षिपेत्॥ अन्नं कूर्पाससंयुक्तं वस्त्रं फलसंयुतं॥ वायनं गौरिविप्राय ददामि प्रीतये तव॥ सौभाग्यारोग्य-कामानां सर्वसंपत्समृद्धये॥ गौरीगिरीशतुष्ट्यर्थं वायनं ते ददाम्यहं॥ इति मंत्राभ्यां वायनं दद्यात्॥ ततः॥ ताम्रे वा वैणवेपात्रे सौभाग्यद्रव्यमाक्षिपेत्॥ लड्डुकं चुकिसंयुक्तं वस्त्रफलदक्षिणं॥ मात्रेसुवासिनीभ्यश्च देयं वायनमुत्तमं॥ जननीं मातृसंबंधिस्त्रियः षोडशभोजयेत्॥ नीराजनं ततः कुर्याद्दीपैः षोडशसंख्यकैः॥ भोक्तव्या दीपकाश्चाथ स्त्रीभिः सह स्वयं ततः॥अन्नं लवणवर्जं तु मौनेन भोजयेत्स्वयं॥ सुवासिनीश्चापितथा वस्त्रालंकारभूषणैः॥ पूजयेच्च ततः

पश्चात्कुर्याद्गौरीविसर्जनं॥ विप्राय प्रतिमादेया रत्नवस्त्राणि भूरिशः॥ एवंकृते विधानेस्मिन्नार्यवैधव्यमाप्नुयात्॥ अनेन० इति मंगलागौरीव्रतपूजाविधिः॥ ॥छ॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥३१॥
॥बुधबृहस्पतिपूजा॥

प्रथमबुधबृहस्पतिवासरयोः प्रातर्नित्यकर्म निर्वर्त्य भित्त्यां बुधबृहस्पती लिखित्वा स्त्रिया पुरुषेण वा पूजनात्मकं व्रतं कार्यं॥ देशकालकीर्तनांते मम सकलकामनासिद्धिद्वारा श्रीबुधबृहस्पतिप्रीत्यर्थं श्रावणमासीयसौम्यगुरुवारनिमित्तं बुधबृहस्पतिपूजनं करिष्ये॥ बुधबृहस्पती प्रियंगुकलिकाश्यामं० देवानां च ऋषीणां च० इत्यावाह्य बुधबृहस्पतिभ्यां नमः इत्युच्चार्य पूजां कुर्यात्॥ दधिभक्तं नैवेद्यं मुखरोचनार्थं मूलकं च दद्यात्॥ एवं श्रावणगतबुधगुरुवारेषु सप्तवर्षपर्यंतं कृत्वोद्यापनं कुर्यात् दीर्घायुः पुत्रद्रव्यवृद्धिपाकवृद्धिबुधबृहस्पतिकृपादांपत्यप्रीतिधान्यवृद्धीनां मध्ये यस्याः स्त्रियः पुरुषस्य वायायाकामनास्ति तेन स्वीयधनागारपाकागारदेवागारशय्यागारधान्यागारेषु क्रमेण बुधबृहस्पती लिखित्वा पूजा कार्या॥

॥छ॥

॥३२॥
॥अथ भृगुवारव्रतपूजा॥

प्रथमभृगुवासरे प्रातर्नित्यकर्मनिर्वर्त्य भित्त्यां हरिद्रामिश्रितचंदनेन बहुबालसहितां जीवंतिकामूर्तिं विलिख्य पूजयेत्॥ देशकालौ निर्दिश्य ममायुष्मत्पुत्रपौत्राभिवृद्धिसकलमनोरथावाप्तिद्वारा श्रीजराजीवंतिकादेवताप्रीत्यर्थं श्रावणमासीय भृगुवासरनिमित्तं पूजनं करिष्ये॥ इति संकल्प्य कलशादि संपूज्य॥ बालसहितजीवंतिकादेवतायै नमः श्रीजराजीवंतिकाभ्यां सबालकाभ्यां नमः इति वा पूजयेत्॥ ततः पुष्पार्पणकाले पुष्पमालां देवताया गले बध्वा पूजां समाप्य ततः गोधूमपिष्टसंभूतान्पंचदीपान्कृत्वा प्रज्वाल्य नीराजनं कार्यं॥ यत्र मे बालको भवेज्जीवंतिके तत्र त्वया रक्षणीयः॥ इति प्रार्थ्य सन्निहितस्वबाल

केष्वक्षतान्निक्षिपेत्॥ भोजनसमये तान् दीपान्भक्षयेत्॥ एवंभृगुवारेषु प्रतिवर्षश्रावणे कार्यं॥ यया जीवंतिकाव्रतं कृतं तया यावज्जीवं हरिद्वर्णवस्त्रकंचुकीकंकणादिधारणं हरिद्वर्णमंडपाधः प्रवेशनं तंडुलोदकोल्लंघनं कारवल्लीशाकभक्षणं च न कार्यं॥

           ॥छ॥

॥३३॥
॥अथ शनिवारपूजादि॥

श्रावणशनिवारे प्रातर्ब्राह्मणान् सुवासिनीश्च तिलतैलेनाभ्यज्य उष्णोदकेन स्नानं कारयित्वा सकुटुंबः स्वयं तैलेनाभ्यज्योष्णोदकेन स्नायात्॥ ततस्तद्दिने उपवासं कृत्वा हरिद्राचंदनेन भित्त्यां स्तंभेवालक्ष्म्यासहितं नृसिंहलिखित्वा सायंकाले यथाचारं प्रातःकाले वापूजयेत्॥ आचम्य देशकालौ संकीर्त्य मम धनधान्यसमृद्धिपुत्रपौत्रसुखाभिवृद्धिपूर्वक-वैकुंठप्राप्तिद्वारा श्रीलक्ष्मीनृसिंहप्रीत्यर्थं श्रावणमासीय शनिवारनिमित्तं षोडशोपचारैः पूजनं करिष्ये इति संकल्प्य कलशादि संपूज्य श्रीलक्ष्मीनृसिंहाभ्यां नमः इति पूजयेत्॥ नीलरक्तपीतपुष्पाणि तिलतैलपाचितान् स्विच्चडिकुंजर-संज्ञकशाकमाषवटकान् तैलदीपं च समर्प्य नैवेद्यपदार्थैः सहान्नेन ब्राह्मणसुवासिनीर्भोजयेत्॥ स्वयंचापितदन्नेन भोजनं कार्यं॥ अत्रैवशनैश्चरपूजा॥ शनिवारे खंजं ब्राह्मणं तिलतैलेनाभ्यज्य स्वयं चाभ्यंगं कृत्वा नित्यपूजनांते लोहमयमूर्तौ तिलमाषाक्षतैः तिलतैलाभिषेकपूर्वकं शनिपूजनं कार्य॥ नृसिंहपूजोक्तेनान्नेन ब्राह्मणभोजनं नैवेद्यश्च कार्यः॥ ममजन्मराशेः सकाशादनिष्टराशिस्थितस्यापि शनैश्चरस्य प्रसादसिद्ध्यर्थं श्रावणमासीय शनिवासरनिमित्तं शनैश्चरपूजनं करिष्ये इति संकल्प्य यथाधिकारं शमग्निरिति वैदिकमंत्रेण नीलांजनसमाभासमितिवानाममंत्रेण वाशनिं संपूज्य स्तोत्रेण स्तुवीत॥ तद्दिने मध्याह्ने हनुमत्पूजनं कार्यं ममाभीष्टसिद्धिद्वारा श्रीहनुमत्प्रीत्यर्थं षोडशोपचारैः पूजनं करिष्ये इति संकल्प्य मनोजवं मारुत० प्रपद्ये॥ इति मंत्रेण हनूमते नमः इति पूजयेत्॥ तैलमिश्रसिंदूरं जपार्कमं

दारकुसुमतैलपाचितमाषवटकमालां चार्पयेत्॥ पूजां समाप्य॥ हनूमानंजनीसूनुर्वायुपुत्रमहाबलः॥ रामेष्टः फाल्गुनसखः पिंगाक्षोमितविक्रमः॥ उदधिक्रमणश्चैव सीताशोकविनाशनः॥ लक्ष्मणप्राणदाता च दशग्रीवस्य दर्पहा॥ द्वादशैतानि नामानि कपींद्रस्य महात्मनः॥ स्वापकाले प्रबोधे च यात्राकाले च यः पठेत्॥ तस्य सर्वभयं नास्ति रणे च विजयी भवेत्॥ इति स्तुवीत॥ तेन वज्रतुल्यशरीरः अरोगो बलवान्धैर्यवान्बुद्धिमान् शत्रुक्षयकर्तामित्रवृद्धिकर्तावीर्यवान्कीर्तिमांश्च जायते॥ आंजनेयालयेलक्षं हनूमत्कवचं जपेत्॥ अणिमाद्यष्टसिद्धीनां साधकः स्वामितामियात्॥ यक्षराक्षस-वतालादर्शनात्तस्य वेगतः॥ पलायंते दशदिशः कं पिताभयविह्वलाः॥ इति॥ तद्दिने अश्वत्थपूजनं कार्यं॥ मम सर्वसंपत्समृद्धिद्वारा श्रीविष्णुप्रीत्यर्थं अश्वत्थपूजनं करिष्ये॥ मूलतो ब्रह्मरूपाय मध्यतो विष्णुरूपिणे॥ अग्रतः शिवरूपाय अश्वत्थाय नमो नमः॥ श्रीविष्णुरूपायाश्वत्थाय नमः इति पूजयित्वा॥ अश्वत्थ हुतभुग्वास गोविंदस्य सदाश्रय॥ अशेषं हर मे शोकं वृक्षराज नमोस्तु ते॥ इति नत्वा आलिंगनं कुर्यात्॥ ॥छ॥

॥३४॥
॥शीतलासप्तमीपूजा॥

प्रातः नित्यकर्म निर्वर्त्य हरिद्रामिश्रचंदनेन भित्त्यां वापीं लिखित्वा तन्मध्ये बालद्वयपुरुषत्रययुताः सप्तशीतलासंज्ञका उदकदेवताः श्ववृषभनरवाहनाः शिबिकाश्च लिखित्वा पूजयेत्॥ देशकालौ संकीर्त्य मम पुत्रपौत्राद्यभिवृद्विद्वारा शीतलादेवताप्रीत्यर्थं श्रावणशुक्लसप्तम्यां विहितं पूजनं करिष्ये इति संकल्प्य परिवारसहितशीतलादेवताभ्यो नमः इति षोडशोपचारैः पूजयेत्॥ कर्कटीफलदध्योदनसहितं नैवेद्यं समर्प्य वायनं दद्यात्॥ मम पुत्रपौत्रा० शीतलाप्रीत्यर्थं ब्राह्मणाय अग्निपक्वाम्रफलकर्कटीफलसहितकर्कटीपर्णस्थितदध्योदनवायनदानमहं करिष्ये॥ दध्यन्नं दक्षिणायुक्तं वायनं फलसंयुतं॥ शीतला प्रीतयेतु

भ्यं ब्राह्मणाय ददाम्यहं॥ इदं सोपस्करं दध्योदनवायनं अमुकशर्मणे ब्राह्मणाय संप्रददे॥ इति शीतलासप्तमीपूजा समाप्ता॥

॥३५॥
॥पवित्रारोपणं॥

द्वादश्यां प्रातः कृतनित्यक्रियो देशकालौ संकीर्त्य मया कृतायाः संवत्सरावधिविष्णुपूजायाः संपूर्णफलप्राप्तिद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं विष्णोः पवित्रारोपणं करिष्ये तदंगत्वेन पूजनं करिष्ये इति संकल्प्य यथा संभवं विष्णोर्महापूजां कृत्वा पवित्राणि शुद्धोदकेन प्रक्षाल्य वैणवपटलादौ संस्थाप्य गंधाद्युपचारैः संपूज्य देवसमीपे गोदोहन-कालमात्रमधिवास्य ततो मुख्यपवित्रं गंधदूर्वाक्षतयुक्तं कृत्वा देवकंठे समर्पयेत्॥ तत्र मंत्रः॥ अतो देवा इति वैदिकः॥ देवदेवनमस्तुभ्यं गृहाणेदं पवित्रकं॥ पवित्रीकरणार्थाय वर्षपूजाफलप्रदं॥ पवित्रकं कुरुष्वाद्ययन्मया दुष्कृतं कृतं॥ शुद्धो भवाम्यहं देवत्वत्प्रसादात्सुरेश्वर॥ इति मंत्रेण मूलमंत्रसंपुटितेन समर्प्य अंगदेवताभ्यश्च तत्तन्नाममंत्रेण समर्योत्तरपूजां कृत्वा महानैवेद्यं समर्प्य नीराज्यप्रार्थयेत्॥ मणिविद्रुममालाभिर्मंदारकुसुमादिदिभिः॥ इयं सांवत्सरीपूजा तवास्तु गरुडध्वज॥ वनमालां यथादेवकौस्तुभं सततं हृदि॥ पवित्रमस्तुते तद्वत्पूजां च हृदये वह॥ जानताजानतावापिनकृतं यत्तवार्चनं॥ केनचिद्विघ्नदोषेण परिपूर्ण तदस्तु मे॥ अपराधसहस्राणि क्रियंतेहर्निशं मया॥ दासोयमिति मां मत्वा क्षमस्व परमेश्वर॥ भूमौ स्खलितपादानां भूमिरेवावलंबनं॥ त्वयिजातापराधानां त्वमेव शरणं मम॥ इति संप्रार्थ्य गुरवे ब्राह्मणेभ्यश्च पवित्राणि दत्वा स्वयं च धृत्वा ब्राह्मणैः सहपारणं कुर्यात्॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥३६॥
॥संकष्टचतुर्थीपूजा॥

आचम्य प्राणानायम्यदेशकालौ संकीर्त्य मम विद्याधनपुत्रपौत्रप्राप्त्यर्थं समस्तरोगमुक्तिकामः श्रीसंकष्टहरगणपति-प्रीत्यर्थं संकष्टचतुर्थीव्रतांगत्वेन यथाशक्ति पूजां करिष्ये तत्रादौ गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च करिष्ये इति संकल्प्य

कृत्वा सौवर्णरौप्य ताम्रमृन्मयाद्यन्यतमां गणपतिमूर्तिं कृत्वा जलपूर्णपूर्णपात्रवस्त्रयुतकुंभोपरि महीद्यौरित्यादिविधिना स्थापयित्वा पूजयेत्॥ अथ ध्यानं॥ लंबोदरं चतुर्बाहुं त्रिनेत्रं रक्तवर्णकं॥ नानारत्नैः सुवेषाढ्यं प्रसन्नास्यं विचिंतये॥ ध्यानं॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ आगच्छ त्वं जगन्नाथ सुरासुरनमस्कृत॥ अनाथनाथ सर्वज्ञ विघ्नराज कृपां कुरु॥ गजास्याय० आवाहनं॥ पुरु॑ष ए॒वेदं॥ गोप्ता त्वं सर्वलोकानामिंद्रादीनां विशेषतः॥ भक्तदारिद्र्यविच्छेत्ता एकदंत नमोस्तु ते॥ विघ्नराजाय० आसनं०॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ मोदकान्धारयन्हस्ते भक्तानां वरदायक॥ देवदेवनमस्तेस्तुभक्तानां फलदोभव॥ लंबोदराय० पाद्यं०॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ महाकाय महारूप अनंतफलदो भव॥ देवदेव नमस्तेऽस्तु सर्वेषां पापनाशन॥ शंकरसूनवे० अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ कुरुष्वाचमनं देवसुरवंद्याखुवाहन॥ सर्वाघदलनस्वामिन्नीलकंठ नमोस्तु ते॥ उमासुताय० आचमनीयं०॥ यत्पुरु॑षेण०॥ गंगा च यमुना चैव गोदावरि सरस्वती॥ नर्मदासिंधुकावेरीजलं स्नानाय कल्पितं॥ हेरंबाय० स्नानं॥ आप्यायस्वेत्यादिमंत्रैः॥ स्नानं पंचामृतेनैव गृहाण गणनायक॥ अनाथनाथ सर्वज्ञ नमो मूषकवाहन॥ पयोदधिघृतं चैव मधुशर्करया युतं॥ पंचामृतेन स्नपनं गृह्यतां गणनायक॥ वक्रतुंडाय० पंचामृतस्नानं०॥ पंचोपचारैः संपूज्य गणपत्यथर्वशीर्षादिभिरभिषेकं कुर्यात्॥ त॑य॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒०॥ रक्तवस्त्रयुगं दत्तं देवानामपि दुर्लभं॥ गृहाण मंगलं देवलंबोदर हरात्मज॥ शूर्पकर्णाय० वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ ब्रह्मसूत्रं सोत्तरीयं गृहाण गणनायक॥ आरक्तं ब्रह्मसूत्रं च कनकस्योत्तरीयकं॥ कुब्जाय० यज्ञोपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒०॥ गृहाणेश्वर सर्वज्ञ दिव्यं चंदनमुत्तमं॥ करुणाकर पद्माक्ष गौरीसुत नमोस्तु ते॥ गणेश्वराय० गंधं०॥ अक्षताश्च० गणनायकाय० अक्षतान्०॥ सुगंधिदिव्यमालां च गृहाण गणनायक॥ विनायक

नमस्तुभ्यं शिवसूनो नमोस्तु ते॥ मालां०॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ माल्यादीनि० इति पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ गणेश्वराय नमः पादौ पूजयामि॥ विघ्नराजाय० जानुनी०॥ आखुवाहनाय० ऊरू०॥ हेरंबाय० कटिं०॥ कामारिसूनवे० नाभिं०॥ लंबोदराय० उदरं०॥ गौरीसुताय० स्तनौ०॥ गणनायकाय० हृदयं०॥ स्थूलकंठाय० कंठं०॥ स्कंदाग्रजाय० स्कंधौ०॥ पाशहस्ताय० हस्तान्पू०॥ गजवक्त्राय० वक्त्रं०॥ विघ्नहर्त्रे० ललाटं॥ सर्वेश्वराय० शिरःपू०॥ गणाधिपाय० सर्वांगं पूजयामि॥ यत्पुरु॑षं॒ व्य०॥ दशांगं गुग्गुलं धूपमुत्तमं गणनायक॥ गृहाण देवदेवेश शिवासुत नमोस्तु ते॥ विकटाय० धूपं०॥ ब्रा॒ह्म॒नो॑स्य॒०॥ सर्वज्ञ सर्वरत्नाढ्य सर्वेश विबुधप्रिय॥ गृहाण मंगलं दीपं घृतवर्तिसमन्वितं॥ वामनाय० दीपं०॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो०॥ नैवेद्यं गृह्यतां देव नानामोदकसंयुतं॥ पक्वान्नफलसंयुक्तं षड्रसैश्च समन्वितं॥ सर्वाय० नैवेद्यं०॥ मध्येपानीयं० उत्तरापोशनं०॥ कृष्णावेण्यागौतमीनां पयोष्णीनर्मदाजलैः॥ आचम्यतां विघ्नराजप्रसन्नो भव सर्वदा॥ आचमनं०॥ फलान्यमृतकल्पानि सुगंधीन्यघनाशन॥ आनीतानि यथाशक्त्या गृहाण गणनायक॥ सर्वार्तिनाशिने० फलं॥ तांबूलं गृह्यतां देवनागवल्ल्या दलैर्युतं॥ कर्पूरेण समायुक्तं सुगंधं मुखभूषणं॥ विघ्नहर्त्रे० तांबूलं०॥ सर्वदेवाधिदेवेश सर्वसिद्धिप्रदायक॥ भक्त्या दत्तां दक्षिणां ते गृहाण जगदीश्वर॥ सर्वेश्वराय० दक्षिणां०॥ श्रि॒येजा॒त० पंचवर्तिसमायुक्तं वह्निना योजितं मया॥ गृहाण मंगलं दीपं विघ्नराज नमोस्तु ते॥ नीराजनं०॥ कर्पूरदीपं०॥ नाभ्या॑आसी० नमोस्त्वनंताय० नमस्कारः स॒प्तास्या॑सन्० यानि कानि च० प्रदक्षिणाः॥य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञमितिमंत्रपुष्पांजलिं०॥ चंद्रपूजा॥ दधिशंखतुषाराभं क्षीरोदार्णवसंभवं॥ नमामि शशिनं सोमं शंभोर्मुकुटभू

षणं॥ इतिमंत्रेण चंद्रमसे नम इति वा पूजयेत्॥ गणेशाय नमस्तुभ्यं सर्वसिद्धिप्रदायक॥ संकष्टं हर मे देव गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ संकष्टहरगणेशाय इदमर्घ्यं०॥ कृष्णपक्षे चतुर्थ्यां तु पूजितोसि विधूदये॥ क्षिप्रं प्रसादितो देव गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ अर्घ्यं०॥ तिथीनामुत्तमे देवि गणेशप्रियवल्लभे॥ सर्वसंकष्टनाशाय चतुर्थ्यर्घ्यं नमोस्तु ते॥ अर्घ्यं०॥ क्षीरोदार्णवसंभूत लक्ष्मीबंधो निशाकर॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं रोहिण्यासहितः शशिन्॥ रोहिणीसहितचंद्राय नमः इदमर्घ्यं०॥ वायनमंत्रः॥ विप्रवर्य नमस्तुभ्यं मोदकान्वै ददाम्यहं॥ मोदकान्सफलान्पंचदक्षिणाभिः समन्वितान्॥ आपदुद्धरणार्थाय गृहाण द्विजसत्तम॥ प्रार्थना०॥ अशुद्धमतिरिक्तं वा द्रव्यहीनं मया कृतं॥ तत्सर्वं पूर्णतां यातु विप्ररूप गणेश्वर॥ प्रतिमादानमंत्रः॥ ॐ नमो हेरंबमदमोदितसंकष्टान्निवारय निवारय इति मूलमंत्र एकविंशतिवारं जपेत्॥ विसर्जनमंत्रः॥ गच्छ गच्छ सुरश्रेष्ठ स्वस्थाने त्वं गणेश्वर॥ व्रतेनानेन देवेश यथोक्तफलदो भव॥ इति संकष्टीव्रतपूजासंपूर्णा॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥३७॥
॥जन्माष्टमीपूजा॥

प्रातः कृतनित्यक्रियः प्राङ्मुखो देशादिसंकीर्त्य तत्तत्काले सप्तम्यादिसत्त्वेपिप्रधानभूतामष्टमीमेव संकीर्त्य श्रीकृष्णप्रीत्यर्थं जन्माष्टमीव्रतं करिष्ये॥ जयंतीयोगसत्त्वे जन्माष्टमीव्रतं जयंतीव्रतं च तंत्रेण करिष्ये इति संकल्पयेत्॥ ताम्रपात्रे जलं गृहीत्वा॥ वासुदेवं समुद्दिश्य सर्वपापप्रशांतये॥ उपवासं करिष्यामि कृष्णाष्टम्यां नभस्यहं॥ अशक्तौ फलानि भक्षयिष्यामीत्याद्यूहः॥ आजन्ममरणं यावद्यन्मया दुष्कृतं कृतं॥ तत्प्रणाशय गोविंद प्रसीद पुरुषोत्तमेति पात्रस्थं जलं क्षिपेत्॥ ततः सुवर्णरजतादिमय्योमृन्मय्यो वा भित्तिलिखिता वा प्रतिमा यथाकुलाचारं कार्याः॥ यथा पर्यंके प्रसुप्तदेवक्याः स्तनं पिबंतीं श्रीकृष्णप्रतिमां

निधाय जयंती सत्त्वेत्वन्यदेवक्या उत्संगे द्वितीयां श्रीकृष्णमूर्तिं निधाय पर्यंकस्थदेवकीचरणसंवाहनपरां लक्ष्मीं निधाय भित्त्यादौ खड्गधरं वसुदेवं नंदगोपीगोपान्लिखित्वा प्रदेशांतरे मंचके प्रसूतकन्यया सह यशोदाप्रतिमां पीठांतरे वसुदेवदेवकीनंदयशोदा श्रीकृष्णरामचंडिका इति सप्तप्रतिमाः स्थापयेत्॥ एतावत्प्रतिमाकरणाशक्तौ वसुदेवादि-चंडिकांताः सप्तवायथाचारं यथाशक्ति वा कृत्वा अन्याः सर्वा यथायथं ध्यायेदिति भाति॥ निशीथासन्नप्राक्काले स्नात्वा आचम्य प्राणानायम्य श्रीकृष्णप्रीत्यर्थं सपरिवारश्रीकृष्णपूजां करिष्य इति संकल्प्य न्यासान्कलशशंखादिपूजांतं नित्यवत्कृत्वा ध्यायेत्॥ पर्यकस्थां किन्नराद्यैर्युतां ध्यायेत्तु देवकीं॥ श्रीकृष्णं बालकं ध्यायेत्पर्यंके स्तनपायिनं॥ श्रीवत्सवक्षसं शांतं नीलोत्पलदलच्छविं॥ संवाहयंतीं देवक्याः पादौ ध्यायेच्च तां श्रियं॥ एवं ध्यात्वा स॒हस्र॑शीर्षा॒० देवक्यै नमः इति देवकीमावाह्य मूलमंत्रेण श्रीकृष्णाय नमः श्रीकृष्णमावाहयामीति आवाह्य लक्ष्मीं चावाह्य देवक्यै वसुदेवाय यशोदायै नंदाय कृष्णाय रामाय चंडिकायै इति नामभिरावाह्य लिखितादिदेवताः सकलपरिवारदेवताभ्यो नम इत्यावाह्य (मूलमंत्रेण सूक्तर्चावा अत्रावाहितदेवक्यादिपरिवारदेवतासहितश्रीकृष्णाय नम इत्यासनपाद्यार्घ्याचमनीयाभ्यंगस्नानानि दत्वा पंचामृतस्नानांते चंदनेनानुलेपयेत्॥ शुद्धोदकाभिषेकांतेवस्त्रयज्ञोपवीतगंधपुष्पाणि धूपदीपौ च॥ विश्वेश्वराय विश्वाय तथा विश्वोद्भवाय च॥ विश्वस्य पतये तुभ्यं गोविंदाय नमो नमः॥ यज्ञेश्वराय देवाय तथायज्ञोद्भवाय च॥ यज्ञानां पतये नाथगोविंदाय नमोनमः॥ इति मंत्राभ्यां मूलमंत्रादिसमुच्चिताभ्यां दद्यात्॥ जगन्नाथ नमस्तुभ्यं संसारभयनाशन॥ जगदीश्वराय देवाय भूतानां पतये नमः॥ इति नैवेद्यं॥ मूलमंत्रादिकं सर्वत्र योज्यं॥ तांबूलादिनमस्कारप्रदक्षिणा पुष्पांजल्यंतं कार्यं॥) अथवोद्यापनप्र

करणोक्तविधिनापूजा॥ सा यथा॥ उक्तप्रकारेण ध्यानावाहने कृत्वा॥ पुरु॑षए॒वेदं०॥ देवा ब्रह्मादयो ये च स्वरूपं न विदुस्तव॥ अतस्त्वां पूजयिष्यामि मातुरुत्संगवासिनं॥ आसनं॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ अवतारसहस्राणि करोषि मधुसूदन॥ न ते संख्यावताराणां कश्चिज्जानाति तत्त्वतः॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ जातः कंसवधार्थाय भूभारोत्तारणाय च॥ देवानां च हितार्थाय धर्मसंस्थापनाय च॥ कौरवाणां विनाशाय पांडवानां हिताय च॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं देवक्या सहितो हरे॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒रा०॥ सुरासुरनरेशाय क्षीराब्धिशयनाय च॥ कृष्णाय वासुदेवाय ददाम्याचमनं शुभं॥ आचमनीयं॥ यत्पुरु॑षेण०॥ नारायण नमस्तेस्तु नरकार्णवतारक॥ गंगोदकं समानीतं स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं॥ आप्यायेत्यादिमंत्रैः॥ पयोदधिघृतक्षौद्रशर्करास्नानमुत्तमं॥ तृप्त्यर्थं देवदेवेश गृह्यतां देवकीसुत॥ पंचामृतं शुद्धोदकस्नानं महाभिषेकः आचमनं॥ तंय॒ज्ञं०॥ क्षौमं च पट्टसूत्राद्यं मयानीतांशुकंशुभं॥ गृह्यतां देवदेवेश मया दत्तं सुरोत्तम॥ वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ नमः कृष्णाय देवाय शंखचक्रधराय च॥ ब्रह्मसूत्रं जगन्नाथ गृहाण परमेश्वर॥ यज्ञोपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ नानागंधसमायुक्तं चंदनं चारुचर्चितं॥ कुंकुमाक्ताक्षतैर्युक्तं गृह्यतां परमेश्वर॥ गंधं॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ पुष्पाणि यानि दिव्यानि पारिजातोद्भवानि च॥ मालतीकेसरादीनि पूजार्थं प्रतिगृह्यतां॥ पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ श्रीकृष्णाय नमः पादौ पूजयामि॥ संकर्षणाय नमः गुल्फौ पू०॥ कालात्मने नमः जानुनीपू०॥ विश्वकर्मणे न० जंघेपू०॥ विश्वनेत्राय० कटिं पू०॥ विश्वकर्त्रेन० मेढ्रं पू०॥ पद्मनाभाय नमः नाभिं पू०॥ परमात्मने न० हृदयं पू०॥ श्रीकंठाय नमः कंठं पू०॥ सर्वास्त्रधारिणे न० बाहू पू०॥ वाचस्पतये न० मुखं पू०॥ केशवाय न० ललाटं पू०॥ सर्वात्मने न० शिरः पू०॥ विश्वरूपिणे नारायणाय नमः

सर्वांगं पूजयामि॥ सहस्रतुलसी॥ यत्पुरु॑षं॒० वनस्पतिरसो० धूपं॥ ब्रा॒ह्म॒णो॑०॥ त्वं ज्योतिः सर्वदेवानां तेजस्त्वं तेजसां परं॥ आत्मज्योतिर्नमस्तुभ्यं दीपोयं प्रतिगृह्यतां॥ दीपं॥ चं॒द्रमा॒०॥ नानागंधसमायुक्तं भक्ष्यभोज्यं चतुर्विधं॥ नैवेद्यार्थं मया दत्तं गृहाण परमेश्वर॥ नैवेद्यं॥ आचमनं करोद्वर्तनं॥ तांबूलं च सकर्पूरं पूगीफलसमन्वितं॥ मुखवासकरं रम्यं प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ तांबूलं॥ सौवर्णं राजतं ताम्रं नानारत्नसमन्वितं॥ कर्मसाद्गुण्यसिद्ध्यर्थं दक्षिणां प्रतिगृह्यतां॥ दक्षिणां॥ रंभाफलं नारिकेलं तथैवाम्रफलानि च॥ पूजितोसि सुरश्रेष्ठ गृह्यतां कंससूदन॥ फलानि०॥ श्रियेजात० नीराजनं०॥ कर्पूरदीपं०॥ नाभ्या॑ आसी० नमोस्त्वनंताय० नमस्कारः॥ स॒प्तास्या॑० यानिका० प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन० इत्यादिवेदमंत्रैः पुष्पांजलिं०॥ अपराधसहस्राणि० पूजां निवेदयेत्॥ सर्वोपचारपूजनसमाप्तौ द्वादशांगुलविस्तारं रौप्यमयं स्थंडिलादिलिखितं वा रोहिणीयुतं चंद्रं॥ सोमेश्वराय सोमाय तथा सोमोद्भवाय च॥ सोमस्य पतये नित्यं तुभ्यं सोमाय वै नमः॥ इति संपूज्य॥ सपुष्पकुशचंदनतोयं शंखनादाय॥ क्षीरोदार्णवसंभूत अत्रिगोत्रसमुद्भव॥ गृहाणार्घ्यं शशांकेशरोहिणीसहितो मम॥ ज्योत्स्नापते नमस्तुभ्यं ज्योतिषां पतये नमः॥ नमस्ते रोहिणीकांत अर्घ्यं नः प्रतिगृह्यतां॥ इति मंत्राभ्यां चंद्रायार्घ्यं दद्यात्॥ ततः श्रीकृष्णायार्घ्यं दद्यात्॥ तत्र मंत्रः॥ जातः कंसवधार्थाय भूभारोत्तारणाय च॥ पांडवानां हितार्थाय धर्मसंस्थापनाय च॥ कौरवाणां विनाशाय दैत्यानां निधनाय च॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं देवक्या सहितो हरे॥ श्रीकृष्णाय इदमर्घ्यं०॥ ततः प्रार्थयेत्॥ त्राहि मां सर्वलोकेश हरे संसारसागरात्॥ त्राहि मां सर्वपापघ्नदुःखशोकार्णवात्प्रभो॥ सर्वलोकेश्वर त्राहि पतितं मां भवार्णवे॥ त्राहि मां सर्वदुःखघ्नरोगशोकार्णवाद्धरे॥ दुर्गतांस्त्रायसे विष्णो ये स्मरंति सकृत्सकृ

त्॥ त्राहिमां देवदेवेशत्वत्तोनान्योस्तिरक्षिता॥ यद्वाक्वचनकौमारेयौवनेयच्च वार्धके॥ तत्पुण्यं वृद्धिमायातु पापंदहहलायुधेति प्रार्थयेत्॥ इति श्रीकृष्णपूजा समाप्ता॥
॥छ॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥३८॥
॥अथप्रदोषपूजा॥

अद्येत्यादिपूर्वोक्त एवंगुणविशेषणविशिष्टायां शुभपुण्यतिथौ मम अमुककामनासिद्ध्यर्थं शैवागमोक्तप्रकारेण यथा संभवमिलितैर्द्रव्यैः शिवपूजनमहं करिष्ये॥ तदंगशरीरशुद्ध्यर्थं भूशुद्ध्यादिसर्वकर्म करिष्ये इति संकल्प्य न्यासादिकलशाद्यर्चनं च कृत्वा ततः द्वारपूजां कुर्यात्॥ यावन्न दीयते चार्घ्यं भास्कराय महात्मने॥ तावन्न पूजयेद्विष्णुं शिवं वापि कदाचन॥ पूर्वद्वारे वामपार्श्वयोः क्रमात् मायाशक्त्यै नमः चिच्छक्त्यै० द्वारश्रियै० वास्तुपुरुषाय०॥ दक्षिणद्वारे गंगायै० यमुनायै० द्वारश्रियै० वास्तुपुरुषाय०॥ पश्चिमद्वारे धात्र्यै० विधात्र्यै० द्वारश्रियै० वास्तुपुरुषाय०॥ उत्तरद्वारे शंखनिधये० पद्मनिधये० द्वारश्रियै० वास्तुपुरुषाय०॥ पुनर्द्वारे दक्षिणवामपार्श्वयोः गणेश्वराय० नंदिने० महाकालाय०॥ दक्षिणद्वारे दक्षिणवामपार्श्वयोः भृंगिरिटिने० स्कंदाय०॥ उत्तरद्वारे दक्षिणवामपार्श्वयोः उमायै० चंडीश्वराय०॥ पुरतः पूर्वदिशि गुं गुरुभ्यो नमः पं परमगुरुभ्यो० पं परमेष्ठीगुरुभ्यो० परावरगुरुभ्यो० परावरपादुकाभ्यो०॥ ततः पुष्पाक्षतादिभिः पीठपूजां कुर्यात्॥ दक्षिणे मातापितृभ्यां० उपमन्यवे० नारदाय० सनकादिभ्यो० गुरुभ्यो०॥ वामभागे गं गणपतये० दुं दुर्गायै० क्षं क्षेत्रपालाय० सं सरस्वत्यै० मध्ये पाशांकुशवरदाभयहस्तरक्तवर्णाधारशक्त्यै० तदुपरि हेमवर्णमहाकालाय० महाकूर्माय० तदुपरि सहस्रशिरसे श्वेतवर्णाय नीलांबरधराय अनंताय० तदुपरि नीलवर्णाय शंखचक्रगदाधराय पर

शुहस्ताय सर्वाभरणभूषिताय सपरिवाराय श्रीवराहाय० तद्दंष्ट्रोपरिपृथ्वीमंडलाधिदेवतायै व्रीह्यं कुशवरदाभयहस्तायै पृथिव्यै० अमृतारण्याय० श्वेतद्वीपाय० नंदनोद्यानाय० रत्नमंडपाय० कल्पवृक्षाय० स्वर्णरचितरत्नखचितदिव्यसिंहासनाय० आग्नेयकोणे रक्तवर्णवृषभाकाराय धर्माय० नैर्ऋत्ये श्यामवर्णसिंहाकाराय ज्ञानाय० वायव्ये पीतवर्णभूताकाराय वैराग्याय० ईशान्ये कृष्णवर्णगजाकाराय ऐश्वर्याय० पूर्वे अधर्माय० दक्षिणे अज्ञानाय० पश्चिमे अवैराग्याय० उत्तरे अनैश्वर्याय० मध्ये संसत्वाय० रं रजसे० तं तमसे० मं मायायै० विं विद्यायै० अव्यक्तचित्तकंदाय० बुद्धिनालाय० अहंकारवर्णपद्माय० अं अर्कमंडलाय० सों सोममंडलाय० वं वह्निमंडलाय० अं आत्मने० उं अंतरात्मने० पं परमात्मने० अंज्ञानात्मने०॥ अथपूर्वे वामायै० आग्नेये ज्येष्ठायै० दक्षिणे रौद्रायै० नैर्ऋत्ये कालायै० पश्चिमे कलविकरणायै० वायव्ये बलविकरणायै० उत्तरे बलायै० ईशान्यां बलप्रमथिन्यै० मध्ये सर्वभूतदमनायै० मनोन्मनाये० ॐ नमो भगवते सकलगुणात्मने शक्तियुक्तायानंताय योगपीठात्मने सदाशिवाय सांगाय सपरिवाराय नमः॥ स्वामिन्सर्वजगन्नाथयावत्पूजावसानकं॥ तावत्त्वं प्रीतिभावेन लिंगेस्मिन्संनिधोभव॥ भवानीशंकरं सांगं सपरिवारं सवाहनं सशक्तिकं पुत्रपरिवारसमेतं भूर्भुवःस्वः आवाहयामि॥आवाहनीमुद्रया आवाहितो भव॥ स्थापनीमुद्रया स्थापितो भव॥ सन्निधापनीमुद्रया संनिहितो भव॥ संनिरोधिनीमुद्रया संनिरुद्धो भव॥ संमुखीमुद्रया संमुखो भव॥ प्रसादमुद्रया प्रसन्नो भव॥ नमः शंभवे इति मंत्रस्य परमेष्ठी ऋषिः श्रीमहारुद्रो देवता गायत्रीछंदः ब्रह्माबीजं मायाशक्तिः ॐकारोबीजं सुषुम्ना शक्तिः ब्रह्मा बीजं सरस्वती शक्तिः नमः शिवाये इति बीजं शिवतरायेति शक्तिः॥ भवानीशंकरन्यासे पूजायां च विनियोगः॥ ॐ नमः

शिरसि॥ शंभवे च ललाटे॥ मयः नेत्रयोः॥ भवेच श्रोत्रयोः॥ नमः नासिकायां॥ शंकराय च ग्रीवायां॥ मयः जठरे॥ कराय च नाभौ॥ नमः कट्यां॥ शिवाय च ऊर्वोः॥ शिवतराय च पादयोः॥ नमः शंभवे च अंगुष्ठाभ्यां०॥ मयोभवे च तर्जनीभ्यां०॥ नमः शंकराय च मध्यमाभ्यां०॥ मयस्कराय च अनामिकाभ्यां०॥ नमः शिवाय च कनिष्ठिकाभ्यां०॥ शिवतराय च करतलकरपृष्ठाभ्यां०॥ नमः शंभवे च हृदयाय०॥ मयो भवे च शिरसे स्वाहा॥ नमः शिवाय च शिखायै वषट्॥ मयस्कराय च कवचाय हुं॥ नमः शिवाय च नेत्रत्रयाय वौषट्॥ शिवतराय च अस्त्राय फट्॥ उच्छ्रितं दक्षिणांगुष्ठं वामांगुष्ठेन बंधयेत्॥ वामांगुली दक्षिणाभिरंगुलीभिश्च वेष्टयेत्॥ लिंगमुद्रासमाख्याताशिवसांनिध्यकारिणी॥ एषत इत्यस्य वसिष्ठो रुद्रो जगती॥ हृदि मुद्राप्रदर्शने विनियोगः॥ ए॒षते॑रुद्रभा॒गः० हृदि मुद्रां प्रदर्शयेत्॥ हृदये सर्वकामान्च नाभौ ज्ञानं प्रदर्शयेत्॥ अथ ध्यानं॥ नवशक्तिवने रम्ये ध्यायेद्देवमुमापतिं॥ चंद्रकोटिप्रतीकाशं त्रिनेत्रं चंद्रभूषणं॥ आपिंगलजटाजूटं रत्नमौलि-विराजितं॥ नीलग्रीवमुदारांगं नानाहारोपशोभितं॥ वरदाभयहस्तं च हरिणं च परश्वधं॥ दधानं नागवलयं केयूरांगदभूषणं॥ व्याघ्रचर्मपरीधानं रत्नसिंहासनस्थितं॥ ध्यात्वा तद्वामभागे च गिरिजां भक्तवत्सलां॥ भास्वज्जपाप्रसूनाभामुदयार्क-समप्रभां॥ विद्युत्पुंजनिभां तन्वीं मनोनयननंदिनीं॥ बालेंदुशेखरां स्निग्धां नीलकुंचितकुंतलां॥ भृंगसंघातरुचिरनीलालक-विराजितां॥ मणिकुंडलविद्योतमुखमंडलविभ्रमां॥ नवकुंकुमसंकाशकपोलतलतर्पणां॥ मधुरस्मितविभ्राजदरुणाधर-पल्लवां॥ कंबुकंठीं शिवामुद्यत्कुचपंकजकुड्मलां॥ पाशांकुशभयाभीष्टैर्विलसंतीं चतुर्भुजां॥ अनेकरत्नविलसत्कंकणांगद-मुद्रिकां॥ बलित्रयेण विलसद्धेमकांचीगुणान्विताम्॥ रत्नमाल्यांबरधरां दिव्यसिंहा

सनस्थितां॥ दिक्पालवनितामौलिसंनद्धांघ्रिसरोरुहां॥ रत्नसिंहासनारूढां सर्पराजपरिच्छदां॥ एवं ध्यात्वा महादेवं देवीं च गिरिकन्यकां॥ कृतांजलिपुटो भूत्वा चिंतये हृदि शंकरं॥ ऋणपातकदौर्भाग्यदारिद्र्यविनिवृत्तये॥ अशेषाघविनाशाय प्रसीद मम शंकर॥ दुःखशोकाग्निसंतप्तं संसारभयपीडितं॥ महारोगाकुलं दीनं त्राहि मां वृषवाहन॥ ध्यानं॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ आगच्छ देवदेवेशमहादेवमहेश्वर॥ गृहाण सहपार्वत्या तव पूजां मया कृतां॥ भवानीशंकरं सांगं सायुधं सवाहनं सपरिवारं सशक्तिकं पुत्रपरिवारसमेतं भूर्भुवः स्वः आवाहयामि॥ पुरु॑षए॒वेदं०॥ दर्भाणाविष्टरेणैव मया दत्तेनवैप्रभो॥ आसनं कुरु देवेशप्रसन्नो भव सर्वदा॥ ॐ नमस्ताराय च॥ श्रीसांबसदाशिवाय०॥ आसनं०॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ मया दत्तं हितेपाद्यं गंधपुष्पाक्षतोदकैः॥ गृहाण देवदेवेश प्रसन्नो भव सर्वदा॥ नमः शंभवे च मयो भवे च श्रीसांब०॥ पाद्यं०॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ अर्घ्योसीतिह्युमाकांत अर्घ्यमानेन वैप्रभो॥ गृहाण त्वं मया दत्तं मम सिद्धिप्रदो भव॥ नमः शंकराय च मयस्कराय च श्रीसांब०॥ अर्घ्यं०॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑जायत०॥ दत्तमाचमनीयार्थं मया विश्वेश्वरप्रभो॥ गृहाण परमेशानतुष्टो भव ममाद्यवै॥ नमः शिवाय च शिवतराय च श्रीभवानीशंक०॥ आचमनीयं॥ ॐ यत्पुरु॑षेण०॥ नमोस्तु सर्वलोकेश उमादेहार्धधारिणे॥ मधुपर्को मयादत्तो गृहाण जगदीश्वर॥ नमस्तीर्थ्याय च कूल्याय च भवानी०॥ मधुपर्कस्नानं०॥ पंचामृतेन स्नपयिष्ये॥ आप्याय स्वगोतमः सोमोगायत्री पयः स्नापने०॥ आप्या॑य स्व॒०॥ पयः स्नानं०॥ शुद्धोदक०॥ ज्येष्ठाय० वस्त्रं० श्रेष्ठाय० आचमनीयं० रुद्राय० यज्ञोपवीतं० कालाय० आचमनीयं० कलविकरणाय० चंदनं० बलविकरणाय० अक्षतान्० बलाय० पुष्पं० बलप्रमथनाय० धूपं सर्वभूतदमनाय० दीपं

मनोन्मनाय० नैवेद्यं० रुद्राय० तांबूलं० महेश्वराय० फलं० सदाशिवाय० दक्षिणां० सद्योजातमिति मंत्रपुष्पांजलिं०॥ नमस्करोमि॥ आवाहनंन०॥ एतेन अत्र गंधपुष्पधूपदीपनैवेद्यफलतांबूलदक्षिणाभिः कृतपयःस्नानांगपूजनेन भगवान् श्रीसांवसदाशिवः प्रीयतां॥ निर्माल्यं विस्रस्य॥ दध्ना स्नपयिष्ये॥ दधिक्राव्णोवामदेवोदधिक्रावानुष्टुप् दधिस्नापने०॥ ॐ दधि॒क्राव्णो॑०॥ दध्ना चैवमहादेवस्त्रपनं क्रियते मया॥ गृहाण त्वं सुराधीशसुप्रसन्नो भवाव्यय॥ श्रीभवा०॥ दधिस्नानं० शुद्धोदकस्नानं०॥ आचम० शेषं पूर्ववत्॥ वामदेवायेति मंत्रपुष्पं० अनेन दधिस्नानेन भगवान् श्रीसांबसदाशिवः प्रीयतां॥ निर्माल्यं वि०॥ घृतेन स्नपयिष्ये॥ घृतं मिमिक्षेगृत्समदो लिंगोक्तादेवतात्रिष्टुप् घृतस्नापने०॥ ॐ घृ॒तं मि॑मिक्षे०॥ सर्पिषा च महारुद्रस्नापनं क्रियतेधुना॥ गृहाण श्रद्धया दत्तं तव प्रीत्यर्थमेव च॥ घृतस्नानं० शुद्धोदकस्नानं० आचम० अघोरेभ्यो० मंत्रपुष्पं॥ अनेन घृतस्नानेन भगवान् श्रीसांबसदा०॥ निर्माल्यं वि०॥ मधुना स्नपयिष्ये॥ मधुवाता इत्यस्य राहूगणोगोतमः सोमोगायत्री॥ मधुस्नापने॥ ॐ मधु॒वाता॑०॥ इदं मधु मया दत्तं तव पुष्ट्यर्थमेव च॥ गृहाण देवदेवेशततः शांतिं प्रयच्छ मे॥ मधुस्ना० शुद्धोदकस्नानं० आचम० ॐ तत्पुरु॑षाय वि॒द्महे॑० मंत्रपुष्पं०॥ अनेन मधुस्नानेन भगवान् श्रीसांबसदाशिवः प्रीयतां॥ शर्करा० स्वादुः पवस्वेत्यस्य भार्गवः पवमानः सोमस्त्रिष्टुप्॥ शर्करास्नापने० ॐ स्वा॒दुः प॑वस्व०॥ सितया देवदेवेशस्नापनं क्रियते यतः॥ ततः संतुष्टिमापन्नः प्रसन्नो वरदो भव॥ शर्करास्नानं० शुद्धो० आचम० ईशानः सर्व० मंत्रपुष्पं० अनेन पंचामृतस्नानेन भग०॥ गंधोदकस्नप०॥ गंधद्वारामित्यस्यानंदकर्दमः श्रीरनुष्टुप्॥ गंधोदकस्ना० ॐ गंध॑द्वा॒रां०॥ गंधोदकेन देवेशस्नापयामि जगत्प्र

भो॥ कुशपुष्पफलैरत्नैर्गृहाण जगदीश्वर॥ कृष्णागरुप्रचुरकर्दमगंधसारकस्तूरिकामलयचर्चितरोचनाद्यैः॥ सत्केशरैश्च रुचिरैश्च सुशीतलैश्च भक्त्या निरंतरमहं स्नपयामि शंभो॥ गंधोदकस्नानं०॥ शरास इत्यस्यागस्त्योप्तृणसूर्या अनुष्टुप्॥ कुशोदकस्नाने० ॐ श॒रासः॒०॥ गोधूमगुंद्रकुशमुंज उशीरदूर्वाकाशोयवास्तुलसिमंजरिबिल्वखंडाः॥ मंदारवल्वजशरांकुर-धान्यकेन भक्त्या निरंतरमहं स्नपयामि शंभो॥ कुशोदकस्नानं०॥ आयने ते द्रोण आत्रेयोनुष्टुप्॥ पुष्पोदकस्ना०॥ ॐ आय॑नेते०॥ कोदंडखंडितपुरत्रितयायरोषाच्चूर्णीकृता समशरायललाटवक्त्रे॥ स्तुत्यासुरादिभिरजस्रमतिस्तुताय स्नानायतेस्तुसुरभीकृतपुष्पतोयं॥ पुष्पोद०॥ याः फलिनी रित्यस्याथर्वणोभिषगोषधयोनुष्टुप्॥ फलोदकस्ना०॥ ॐ याः फलिनी०॥ खर्जूरजंबुकदलीपनसाम्रपक्वपूगीकपित्थवदरीजमुदुंबराणि॥ धात्रीफलानि रुचिराणि मनोहराणि भक्त्या निरंतरमहं स्नपयामि शंभो॥ फलोदकस्ना०॥ सहिरत्नानीत्यस्य श्यावाश्वःसवितानुष्टुप्॥ रत्नोदकस्ना० सहि॒रत्ना॑०॥ रत्नोदकैर्मणिगणैरुदितार्कबिंबतुल्यैः समानविमलैर्गुणमौक्तिकानि॥ वज्रप्रवालमणिरंजितनीलकाद्यैर्भक्त्या निरंतरमहं स्नपयामि शंभो॥ रत्नोदकस्नानं०॥ मानस्तोक इत्यस्य कुत्सोरुद्रोजगती॥ विभूतिस्नापने वि०॥ ॐ मन॑स्तो॒के०॥ भस्मोदकस्नानं तर्पयामि कृपालोत्वां श्रद्धया पार्वतीपते॥ तुष्टप्रयच्छ दययाममशांतिं जगद्गुरो॥ भवाय देवाय० शर्वाय देवाय० ईशानाय देवा० पशुपतये देवा० रुद्राय देवा० उग्राय देवा० भीमाय देवा० महते देवा०॥ भवस्य देवस्य पत्न्यै० शर्वस्य देवस्य प० ईशानस्य देवस्य प० पशुपतेर्देवस्य प० रुद्रस्य देवस्य प० उग्रस्य देवस्य प० भीमस्य देवस्य प० महतो देवस्य प०॥ भवं देवं तर्पयामि शर्वदेवं त० ईशानं देवं त० पशुपतिं देवं त० रुद्रं देवं तत० उग्रं देवं त० भीमदेवं त०

महांतं देवं०॥ भवस्य देवस्य पत्नीं० शर्वस्य देवस्य पत्नीं० ईशानस्य देवस्य प० पशुपतेर्देवस्य प० रुद्रस्य देवस्य प० उग्रस्य देवस्य प० महतो देवस्य पत्नीं तर्पयामीति तर्पणं कृत्वा॥ ततः ज्येष्ठाय० स्नानं श्रेष्ठाय० आचम० रुद्राय० यज्ञोप० कालाय० आचम० कलविकरणाय० चंदनं० बलविकरणाय० अक्षतान्० बलाय० पुष्पं० बलप्रमथनाय० धूपं सर्वभूतदमनाय० दीपं मनोन्मनाय० नैवेद्यं० शिवाय० तांबूलं० महादेवाय० दक्षिणां०॥ अथ नामपूजा॥ भवाय देवाय० शर्वाय दे० ईशानाय दे० पशुपतये देवा० रुद्राय दे० उग्राय दे० भीमाय दे० महते दे०॥ सद्योजातमिति पंचमंत्रैः पुष्पांजलिं०॥ अनेन पंचामृताभिषेकांगपूर्वाराधनेन भगवान् श्रीसांबसदाशिवः प्रीयतां॥ निर्माल्यं विसृज्य रुद्राध्यायादिनामहाभिषेकं कुर्यात्॥ स्नानं स०॥ आचम०॥ तदस्तु० गृहावै०॥ देवं पीठोपरि प्रतिष्ठाप्य॥ ॐ तं य॒ज्ञं०॥ एतद्वासो मया दत्तं सोत्तरीयं सुशोभितं॥ गृहाण त्वं महादेवममसिद्धिप्रदो भव॥ भवानीशंकराय० वस्त्रं आच०॥ ॐ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्०॥ यज्ञोपवीतं सौवर्णं मया दत्तं हि शंकर॥ गृहाण परया भक्त्या संतुष्टो भव सर्वदा॥ यज्ञोप०॥ आचमनीयं॥ ॐ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒॥ अर्चयामि जगन्नाथसुरासुरनमस्कृत॥ त्रिनेत्रदेवदेवेशत्रयीमयनमोस्तुते॥ नमः॒ सोभ्या॑य च प्रतिस॒र्या॑यच॒॥ भवानीशंकराय चंदनं०॥ अक्षतान्धबलाञ्छुभ्रान्कर्पूरागरुमिश्रितान्॥ गृहाण परया भक्त्या मया तुभ्यं समर्पितान्॥ नमः॑ प्र॒तर॑णायचो॒०॥ भवानीशंकराय अक्षतान्॥ हिर॑ण्य॒रूपः॒ सहि०॥ गृहाण नानाभरणानि शंभो महेशजांबूनदनिर्मितानि॥ ललाटकंठोत्तम-कर्णहस्तनितंबहस्तांगुलिभूषणानि॥ नानाभरणानि॥ ॐ तस्मा॒दश्वा॑ अजायंत॒०॥ कृपया देवदेवेशतवप्रीत्यर्थमेवच॥ गृहाण तुभ्यं पुष्पाणि मयानीतानि भोमृड॥ नम॑ आत॒र्या॑य चाला॒

द्या॑य च॥ भवानीशंकराय॥ पुष्पाणि॥ अत्र शिवसहस्रनामभिः शिवाष्टोत्तरशतेन वा बिल्वदलार्पणं॥ त्रिदलं त्रिगुणाकारं त्रिनेत्रं च त्रियायुधं॥ त्रिजन्मपापसंहारमेकबिल्वं शिवार्पणं॥ अथांगपूजा॥ दक्षिणपादे अघोराय नमः॥ वामपादे पशुपतये न०॥ दक्षिणजानौ शिवाय०॥ वामजानौ बहुरूपाय०॥ दक्षिणकट्यां विरूपाक्षाय०॥ वामकट्यां त्र्यंबकाय०॥ दक्षिणहस्ते कपर्दिने०॥ वामहस्ते भैरवाय०॥ दक्षिणभुजे शूलपाणये॥ वामभुजे ईशानाय०॥ मूर्ध्नि शिवशक्त्यै०॥ वामपादे भगवत्यै०॥ दक्षिणपादे उमायै०॥ वामजानुनि शांकर्यै०॥ दक्षिणजानुनि पार्वत्यै०॥ वामकट्यां काल्यै०॥ दक्षिणकट्यां कुमार्यै०॥ वामहस्ते कालिन्यै०॥ दक्षिणहस्ते कोट्यै०॥ वामभुजे विश्वंभर्यै०॥ दक्षिणभुजे गंगायै०॥ मूर्ध्नि शिवशक्त्यै०॥ अथ पंचवक्त्रपूजा॥ सद्योजातमित्यस्य हरोभर्गोनुष्टुप् पूर्ववक्त्रपूजने विनियोगः॥ ॐ स॒द्योजा॒तं०॥ संवर्ताग्नितडित्प्रतप्त-कनकप्रस्पर्धितेजोरुणं बालेंदुद्युतिमिश्रितोग्रदशनप्रोद्भासिताम्राधरं॥ अर्धेंदुद्युतिमौलिपिंगलजटाभास्वत्प्रबद्धोरगं वंदे सिद्धसुरासुरेंद्रनमितं पूर्वमुखं शूलिनः॥ सद्योजाताय नमः पूर्ववक्त्रं पूजयामि॥ वामदेवायेत्यस्य वामदेवो भर्गोनुष्टुप् दक्षिणवक्त्रपूजने वि०॥ वा॒म॒दे॒वाय॒ नमो॑०॥ कालाभ्रभ्रमरां जनद्युतिनिभं व्यावृत्तपिंगेक्षणं गंभीरच्छविमिश्रितोग्र-दशनप्रोद्भासिदंष्ट्रांकुरं॥ सर्पप्रोतकपालशुक्तिशकलैर्व्याकीर्णमाशेखरं वंदे दक्षिणमीश्वरस्य कुटिलभ्रूभंगरौद्रं मुखं॥ वामदेवाय नमः दक्षिणवक्त्रं पूजयामि॥ अघोरेत्यस्याघोरोभर्गोनुष्टुप् पश्चिमवक्त्रपूजने वि०॥ अ॒घोरे॑भ्यो०॥ प्रालेयामलबिंदुकुंदधवलं गोक्षीरफेनप्रभं भस्माभ्यंगमनंगदेहदहनज्वालावलीलोचनं॥ ब्रह्मेंद्रादिमरुद्गणैः स्तुतिपरैरभ्यर्चितं भोगिभिर्वंदे हंसकलं कलंकरहितं स्थाणोर्मुखं पश्चिमं॥ अघोराय० पश्चिमवक्त्रं०॥ तत्पुरुषायेत्य

स्य पुरुष आपो गायत्री॥ उत्तरवक्त्रपू०॥ तत्पुरु॑षाय०॥ गौरं कुंकुमपिंजरं सुतिलकं चापांडुगंडस्थलं भ्रूविक्षेपकटाक्ष-वीक्षणलसत्संसक्तकर्णोत्पलं॥ स्निग्धं विंबफलाधरं प्रहसितं नीलालकालं कृतं वंदे पूर्णशशांकमंडलनिभं वक्त्रं हरस्योत्तरं॥ तत्पुरु॑षाय० उत्तरवक्त्रं पू०॥ ईशान इत्यस्य ईशानोभुरिगनुष्टुप्॥ ऊर्ध्ववक्त्रपूजने वि०॥ ईशानः सर्व॑०॥ व्यक्ताव्यक्तगुणोत्तरं च वरदं षट्त्रिंशतत्त्वाधिकं तस्मादुज्ज्वलतत्त्वमक्षरमदोध्येयं सदायोगिभिः॥ वंदे तामसवर्जितेन मनसा सूक्ष्मातिसूक्ष्मं परं शांतं पंचममीश्वरस्य वदनं संशोभितेजोमयं॥ ईशानाय० ऊर्ध्ववक्त्रं०॥ कद्रुद्रायेत्यस्य घौरः कण्वोरुद्रोगायत्री॥ पातालवक्त्रपू०॥ कद्रुद्राय॒०॥ यद्देवासुरपूजितारुणनिभैः सामर्त्यतारागणैः पुंनागांबुजनागपुष्पबकुल-स्रग्भिः सुरैरर्चितं॥ नित्यं ध्यानसहस्रदीप्तिकरणं कालाग्निरुद्रोपमंतत्संहारकरं नमामि सततं पातालषष्ठं मुखं॥ कालाग्निरु० पातालवक्त्रं पू०॥ अथावरणपूजा॥ पूर्वभागे निवृत्त्यै० दक्षिणे प्रतिष्ठायै० पश्चिमे विद्यायै० उत्तरे शांत्यै० मध्ये शांतिदायै०॥ दयाब्धे त्राहि संसारसर्पान्मां शरणागतं॥ भक्त्या निवेदयेत्वाहं सगर्भावरणार्चनं॥ गर्भाद्यावरणसहिताय श्रीसांबसदाशिवाय कर्पूरगौराय नमः गर्भावरणपुष्पांजलिं स०॥ पूर्वे नंदिनेन० आग्नेय्यां कालाय० दक्षिणे वराहाय० नैर्ऋत्यां वृषभाय० पश्चिमे भृंगिरिटिने० वायव्यां स्कंदाय० उत्तरस्यां उमायै० ईशान्यां चंडीश्वराय०॥ दयान्धेत्राही संसारसर्पान्मां शरणागतं॥ भक्त्या निवेदयेत्वाहं प्रथमावरणार्चनं॥ नंदाद्यावरणसहिताय श्रीसांबसदाशिवाय कर्पूरगौराय प्रथमावरणपुष्पांजलिं०॥विदेशाय० सूक्ष्मेशाय० वित्तेशाय० एकरुद्राय० एकनेत्राय० त्रिमूर्तये० श्रीकंठेशाय० शिखंडिने० वामायै० ज्येष्ठायै० रुद्रायै० कालायै० कलविकरणायै० बलविकरणायै० बलायै० बलप्रमथनायै० मनोन्मायै०॥ दयाब्धे०

द्वितीयावरणार्चनं॥ विदेशाद्यावरणसहिताय श्रीसांबसदाशिवाय कर्पूरगौराय० द्वितीयावरणपुष्पा०॥ अणिमायै० महिमायै० गरिमायै० लघिमायै० प्राप्त्यै० प्राकाम्यायै० ईशितायै० वशितायै० ब्राह्म्यै० माहेश्वर्यै० कौमार्यै० वैष्णव्यै० वाराह्यै० इंद्राण्यै० चामुंडायै० चंडिकायै० असितांगभैरवाय० रुरुभैरवाय० चंडभैरवाय० क्रोधभैरवाय० उन्मत्तभैरवाय० कपालभैरवाय० भीषणभैरवाय० संहारभैरवाय०॥ दयाब्धे त्राहि० भक्त्या निवेदये तुभ्यं तृ०॥ अणिमाद्यावरणसहिताय श्रीसांबसदाशिवाय कर्पूरगौराय० तृतीयावरणपुष्पांजलिं०॥ भवाय० शर्वाय० रुद्राय० पशुपतये० उग्राय० महते० भीमाय० ईशानाय० अनंताय० वासुकये० शंखाय० पद्माय० त्र्यंबकाय० कर्कोटकाय० अश्वतराय० धृतराष्ट्राय० पृथवे० हैहयाय० अर्जुनाय० शाकुंतलेयाय० भरताय० नलाय० रामाय० कुलाचलाय० हिमाचलाय० उदयाचलाय० अस्ताचलाय० हेमकूटाय० मलयाचलाय० विंध्याचलाय० कनकाचलाय०॥ दयाब्धे० भक्त्या निवेदयेत्वाहं चतुर्था०॥ भवाद्यावरणसहिताय० चतुर्थावरणं०॥ इंद्राय० अग्नये० यमाय० निर्ऋतये० वरुणाय० वायवे० सोमाय० ईशानाय० ब्रह्मणे० अनंताय० इंद्राण्यै स्वाहायै० यमपत्न्यै० नैर्ऋत्यै० वारुण्यै० वायव्यै० कुबेरप्रियायै० रुद्राण्यै० वज्राय० शक्त्यै० दंडाय० खड्गाय० पाशाय० अंकुशाय० गदायै० त्रिशूलाय० गजाय० मेषाय० महिषाय० शिवायै० मकराय० मृगाय० नराय० वृषभाय० ऐरावताय० पुंडरीकाय० वामनाय० कुमुदाय० अंजनाय० पुष्पदंताय० सार्वभौमाय० सुप्रतीकाय०॥ दयाब्धे० भक्त्यानि० पंचमावरणार्चनं॥ इंद्राद्यावरणसहिताय श्रीसांबसदाशिवाय कर्पूरगौराय० पंचमावरणपू०॥ अथ कालचक्रोक्तदेव

ताः॥ दुर्गायै० गणाधिपतये० क्षेत्रपालाय० तिथिभ्यो० करणेभ्यो० राशिभ्यो० लग्नेभ्यो० मुहूर्तेभ्यो० दिनरात्रिभ्यां० पक्षेभ्यो० मासेभ्यो० ऋतुभ्यो० अयनाभ्यां० वत्सरेभ्यो० मनुभ्यो० जंबुद्वीपाय० प्लक्षद्वीपाय० शाल्मलीद्वीपाय० कुशद्वीपाय० क्रौंचद्वीपाय० पुष्करद्वीपाय० क्षारसागराय० इक्षुसागराय० क्षीरसागराय० उदधये० अतलाय० वितलाय० सुतलाय० तलातलाय० रसातलाय० महातलाय० पातालाय० भूर्लोकाय० भुवर्लोकाय० स्वर्लोकाय० सत्यलोकाय० ध्रुवलोकाय० शतानीकाय० गंगायै० यमुनायै० गोदावर्यै० कृष्णायै० वेण्यै० सरस्वत्यै० रेवायै० सिंधुनद्यै० कावेर्यै० कश्यपाय० अत्रये० भरद्वाजाय० विश्वामित्राय० गोतमाय० जमदग्नये० वसिष्ठाय० पूर्वे ऋग्वेदाय० दक्षिणे यजुर्वेदाय० पश्चिमे सामवेदाय० उदीच्यां अथर्वणाय० ईशान्यां इतिहासपुराणेभ्यो० पूर्वेशानयोर्मध्ये अष्टदलमंडले आदित्याय० तद्दक्षिणतः अग्नये० वामतः रुद्राय० आग्नेयचतुष्कोणमंडले चंद्राय० तद्दक्षिणतः अद्भ्यो० वामतः गौर्यै० दक्षिणे त्रिकोणमंडले अंगारकाय० तद्दक्षिणतः पृथिव्यै० वामतः स्कंदाय० ईशान्ये बाणाकारमंडले बुधाय० तद्दक्षिणतः विष्णवे० वामतः पुरुषाय० उत्तरे दीर्घचतुरस्रमंडले बृहस्पतये० तद्दक्षिणे० इंद्राय० वामे ब्रह्मणे० पूर्वे पंचकोणमंडले शुक्राय० तद्दक्षिणे इंद्राण्यै० वामे इंद्राय० प्रतीच्यां धनुराकारमंडले शनैश्चराय० तद्दक्षिणतः प्रजापतये० वामे यमाय० नैर्ऋत्ये शूर्पाकारमंडले राहवे० तद्दक्षिणतः सर्पेभ्यो० वामे मृत्यवे० वायव्ये ध्वजाकारमंडले केतवे० तद्दक्षि० ब्रह्मणे० वामे चित्रगुप्ताय०॥ सर्वाभ्य आवरणदेवताभ्यो नमः आसनार्थे पुष्पं समर्पयामीति पाद्यादिधूपपर्यंतं पूजयेत्॥ अत्र नानाविधधान्यानि सहस्रमष्टोत्तरशतं वा बिल्वदलानि चार्पयंति॥ ॐ यत्पुरु॑षं॒०॥ श्री

खंडखंडनवगुग्गुलसारसर्जनिर्यासनिःसृतरसैरपि भूरिशंभो॥ नानाविधैः सुरभिगंधवहैर्विमिश्रं मोदावहं प्रथमतोद्य गृहाण धूपं॥ नमः॑ कप॒र्दिने॑ च॒व्यु॑प्तकेशाय च॥ भवानीशं० धूपं०॥ ॐ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒०॥ दीपं हि परमं शंभोघृतप्रज्वालितं मया॥ दत्तं गृहाण देवेश मम ज्ञानप्रदो भव॥ ज्योतिर्विशेषमहिमोदयदीप्यमानं बाह्यांतरांधतमसं नयनाभिरामं॥ निःशेषमंगलमयं घनसारवर्तिदेदीप्यमानमुररीकुरु देवदीपं॥ नम॑ आ॒शवे॑ चाजि॒राय॑ च॥ श्रीसांब० दीपं०॥ ॐ चं॒द्रमा॒मन॑सो०॥ पायसापूपपक्वान्नं सर्वोपस्करसंयुतं॥ नैवेद्यं गृह्यतां देवकृपां कुरु मम प्रभो॥ नमो॑ बभ्लुशाय॑विव्या॒धिनेन्ना॑नां॒ पत॑ये॒ नमः॑॥ श्रीसांब० महानैवे० आचम०॥ गंगोदकं समानीतं हेमकुंभेन निर्मलं॥ एलाकर्पूरगंधाढ्यं प्राशनं परमेश्वर॥ प्राशनार्थे पा०॥ करप्रक्षालनार्थाय वार्यच्छमुकुरोपमं॥ मया निवेदितं भक्त्या अष्टमूर्ते प्रगृह्यतां॥ करप्रक्षा०॥ कुरंगमदकर्पूर-चंदनागरुमिश्रितं॥ करोद्वर्तनकं गृह्य कृपां कुरु मम प्रभो॥ करोद्वर्तनं०॥ इदं फलं० फलं०॥ नमः॑ प॒र्ण्या॑य च पर्णश॒द्या॑य च॥ मुखवासार्थे तांबूलं॥ त्रैलोक्यदीपप्रतिभासमानैर्नानाविधैर्दुर्लभरत्नजातैः॥ परिष्कृतं हेमनिबद्धपुष्पं गृहाण देवेश कृपां विधेहि॥ नमो॒ हिर॑ण्यबाहवे सेना॒न्ये॑दि॒शां च॒ पत॑ये॒नमः॑॥ हिर॑ण्यरूपः॒० श्रीभवा० दक्षिणां०॥ दीपावलीसमायुक्तं भवानीशत्रिलोचन॥ आर्तिक्यं संगृहाणेशममज्ञानप्रदो भव॥ नमः॒ शीध्रि॑याय च॒ शीभ्या॑य च॥ श्रीभवानी० नीराजनं॥ ॐ नाभ्या॑ आसी० नमः॒ शर्वा॑य च० श्रीसांब० नमस्कारः॥ ॐ स॒प्तास्या॑० नमः॒ सोभ्या॑य च० श्रीसांबसदा० प्रदक्षिणाः०॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०॥ पुष्पांजलिं गृहाणेशमालतीमल्लिकादिभिः॥ तुष्टो ममेप्सितं देवप्रयच्छ प्रमथाधिप॥ निधनपतये० निधन-पतिकाय० ऊर्ध्वाय० ऊर्ध्वलिंगाय० हिरण्याय० हिरण्यलिंगाय० सुवर्णाय० सुवर्णलिं

गाय० दिव्याय० दिव्यलिंगाय० भवाय० भवलिंगाय० शर्वाय० शर्वलिंगाय० आत्मने० आत्मलिंगाय० परमात्मने० परमात्मलिंगाय० उत्तमोयस्य सर्वलिंगं स्थापयति पाणिमंत्रं पवित्रं०॥सद्योजातं प्रपद्यामीति पंचमंत्रान्पठेत् राजाधि० साम्राज्यं० पुष्पांजलिं०॥ प्रथमं तु महादेवं द्वितीयं च महेश्वरं॥ तृतीयं शंकरं प्रोक्तं चतुर्थं वृषभध्वजं॥ पंचमं शूलपाणिं च षष्ठं कामांगनाशनं॥ सप्तमं देवदेवेशं श्रीकंठं चाष्टमं तथा॥ नवमं चेश्वरं प्रोक्तं दशमं पार्वतीपतिं॥ रुद्रमेकादशं प्रोक्तं द्वादशं शिवमेवच॥ द्वादशैतानि नामानि यः पठेत्सुसमाहितः॥ गोघ्नश्चैव कृतघ्नञ्च ब्रह्महागुरुतल्पगः॥ स्त्रीबालघातकश्चैव सुरापोवृषलीपतिः॥ मुच्यते सर्वपापैश्च शिवलोके महीयते॥ अन्यथाशरणं०॥ उत्तरपूजनमहं करिष्ये॥ सर्वोपचारार्थे अक्षतान्०॥वाणरावणचंडीशनंदीभृंगीरिटादयः॥ सदाशिवप्रसादं च सर्वे गृह्णतु शांभवाः॥ अजोहरिहिरण्याख्यबाणासुर-गजाननाः॥ वसिष्ठव्यासवाल्मीकिदुर्वासागस्त्यगौतमाः॥ सदाशिवप्रसादं च सर्वे गृह्णंतु शांभवाः॥ षडक्षरमष्टोत्तरशतं जपेत्॥ रुद्रगायत्रीं दशवारं जप्त्वा॥ तत्पुरु॑षाय० पश्चात्प्रार्थना॥अथ वृषभपूजनं॥ ऋष॒भंमा॑० इति॥ अर्घ्यमंत्राः॥ ऋणरोगादिदारिद्र्यपापक्षुदपमृत्यवः॥अशेषाघप्रणाशाय प्रसीद मम शंकर॥ दुःखशोकाग्निसंतप्तं संसारभयपीडितं॥ बहुरोगाकुलं दीनं त्राता त्वं वृषवाहन॥ सांब० इदमर्घ्यं॥१॥ त्रिगुणात्मत्रिलोकेशब्रह्मविष्णुशिवात्मक॥ अर्घ्यं चेदं मया दत्तं गृहाण गणनायक॥ सांब० इद०॥२॥ त्रयोदश्यां दिवावत्स्येनिराहारो महेश्वर॥ नक्तं भोक्ष्यामि देवेश गृहाणार्घ्यं सदाशिव॥ सांब० इद०॥३॥ जगन्मातर्नमस्तुभ्यं नमस्ते लोकपालिनि॥ व्रतार्घ्यं दीयते देवि गृहाण परमेश्वरि॥ पार्वत्यै० इद०॥५॥धर्मस्त्वं वृषरूपेण जगदानंदकारक॥ अष्टमूर्तेरधिष्ठानमतः पाहि सनात

न॥ वृषभाय० इद०॥६॥ वृषस्य वृषणं स्पृष्ट्वा श्रृंगयोर्मध्यतः शिवं॥ विलोक्य सहितं देव्या प्रार्थयेत्पूजिते शिवे॥ ब्राह्मणपूजां कृत्वा दक्षिणां दत्वाशिषो गृहीत्वा कर्मेश्वरार्पणं कुर्यात्॥ इति रुद्रयामले शिवकल्पे शैवागमोक्तानुसारिणी प्रदोषपूजा समाप्ता॥

॥३९॥
॥पिठोरीपूजा॥

संध्याकाले स्नात्वा आचम्य देशकालौ संकीर्त्य ममेहजन्मनि जन्मांतरे च पुत्रपौत्रादिफलावाप्त्यर्थं पिठोरीव्रतं करिष्ये इति संकल्प्य तदंगं गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च कृत्वा देवीं ध्यायेत्॥ उक्तप्रकारेण सर्वतोभद्रेऽष्टौ कलशान्प्रतिष्ठाप्य सप्तकलशेषु क्रमेण हेममयप्रतिमासु ब्राह्म्यादिसप्तमातृर्नाममंत्रैरावाहयेत्॥ ब्राह्म्यैनमः ब्राह्मीमावाहयामि॥ एवं माहेश्वरीं० कौमारीं० वैष्णवीं० वाराहीं० इंद्राणीं० चामुंडां० इत्यावाह्य॥ जज्ञा॒न॑स॒प्तमा॒तरो॑० ब्राह्मीमाहेश्वरी० इति वा पूजयेत्॥ तदुत्तरे सुवर्णादिपात्रयुतकलशे चतुःषष्टियोगिनीः हैमप्रतिमास्वक्षतपुंजेषु वावाहयेत्॥ दिव्ययोगिन्यै नमः दिव्ययोगिनीमावाहयामि एवं सर्वत्र १ महायोगिनीं सिद्धियोगिनीं गणेश्वरीं प्रेताक्षीं डाकिनीं कालीं कालरात्रिं निशाचरीं ओंकारीं १० रुद्रवे तालीं ह्रींकारीं भूतडांबरीं ऊर्ध्वकेशीं विरूपाक्षीं शुष्कांगीं नरभोजनां भंडारीं वीरभद्रां धूम्राक्षीं २० कलहप्रियां राक्षसीं घोररक्ताक्षीं विरूपां भयंकरीं भासुरीं रौद्रवेतालीं श्रीपर्णींत्रिपुरांतकां भैरवीं ३० ध्वंसिनीं क्रोधिनीं दुर्मुखीं प्रेतवाहनां कंटकीं त्राटकीं यमदूतीं करालीं खट्वांगीं दीर्घलंबोष्ठीं ४० मालिनीं मंत्रयोगिनीं कालाग्निगृहिणीं चक्रीं कंकालीं भुवनेश्वरीं स्फाराक्षीं कार्मुकीं लौकिकीं काकदृष्टिं ५० भक्षणीं अधोमुखीं प्रेरणीं व्याघ्रीं कंकणीं प्रेतभक्षणीं वीरकौमारिकां चंडां वाराहीं मुंडधारिणीं ६० कामाक्षीं उड्डाणीं जालंधरां महालक्ष्मीं ६४ इत्यावाह्य नमो देव्यै० इति मंत्रेण षोडशोपचारैः पूजयेत्॥ ततः

सुवर्णपात्रेण फलपुष्पयुतमर्घ्यं नाममंत्रेण प्रत्येकं दद्यात् यथाशक्तिवायनं च॥ नमोस्तु वश्चतुःषष्टिदेवीभ्यः शरणं व्रजे॥ पुत्रश्रीवृद्धिकामाहं भवत्यः पूजिताः शुभाः॥ ततो यथाचारं कोतिथिरिति व्रतिना पृथक्त्रिःपृष्टे पूर्वं गणेशस्य पश्चात्स्वस्य च नामकीर्तयता पृष्ठतः स्थितेन पुत्रादिना तद्दत्तं पोलिकादिवायनं ग्राह्यं॥ अनेन यथा मिलितोपचारैः पूजनेन ब्राह्म्यादि-देवताः प्रीयंतां॥ ब्राह्मणान्सुवासिनीश्च संभोज्य पश्चात्स्वयं भुंजीत॥ इति पिठोरीव्रतम्॥ ॥छ॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥४०॥
॥हरितालिकापूजा॥

तिलामलककल्केन स्नात्वा दुकूलं परिधायालंकृता सती मंडपे पीठादौ वालुकामृदादिमयं पार्वत्या सहितं शिवलिंगं निधाय मंगलतूर्यघोषपुरःसरं पूजयेत्॥ आचमनादिदेशकालकथनांते मम श्रीशिवसहितहरितालिकागौरीप्रीतिद्वारा समस्तपापक्षयपूर्वकं सप्तजन्मराज्याक्षय्य सुखसौभाग्यपुत्रपौत्राभिवृद्धिशिवसायुज्यादि कल्पोक्तफलसिद्ध्यर्थं हरितालिकाव्रतांगभूतं शिवगौरीपूजनं करिष्ये॥ गणेशपूजादिसंभारप्रोक्षणांते मूर्तीनां प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा पूजामारभेत्॥ पीतकौशेयवसनां हेमाभां कमलासनां॥ भक्तानां वरदां नित्यं पार्वतीं चिंतयाम्यहं॥ मंदारमालाकुलितालकायैकपालमालांकितशेखराय॥ दिव्यांवरायैचदिगंबराय नमः शिवायै च नमः शिवाय॥ ध्यानं॥ देविदेविसमागच्छ शिवेन सहितासती॥ इमां मयाकृतां पूजां गृहाण सुरसत्तमे॥ आवाहनं॥ भवानि त्वं महादेविशंकरार्धशरीरिणि॥ अनेकरत्नसंयुक्तमासनं प्रतिगृह्यतां॥ आसनं॥ सुचारुशीतलं वारिनानागंधसुवासितं॥ पाद्यं गृहाण देवेशि स्वपत्या सह पार्वति॥ पाद्यं॥ श्रीपार्वति महाभागे शंकरप्रियवादिनि॥ अर्ध्यं गृहाण कल्याणि भर्त्रा सह पतिव्रते॥ अर्घ्यं॥ गंगाजलं मयानीतं सुवर्णकलशे स्थितं॥ आचम्य तां महाभागे रुद्रेण सहितेऽनघे॥ आच

मनं॥ प्रभासाद्यानि तीर्थानि गंगाद्याश्च सरिद्वराः॥ प्रार्थ्यानीतं गृहाणेदं स्नानीयांभः शिवप्रिये॥ स्नानं॥ पयोदधिघृतं चैव मधुशर्करयायुतं॥ पंचामृतं मया दत्तं स्नानार्थं गृह्यतां शिवे॥ पंचामृतं॥ पृथक्पंचामृतमंत्राः सामान्यपूजायां द्रष्टव्याः॥ गंधोदकमिदं देविकर्पूरागुरुसंयुतं॥ स्नानार्थं ते प्रयच्छामि गृहाण शिववल्लभे॥ गंधोदकं॥ शुद्धोदकं॥ पूर्वपूजां कृत्वा सुरास्त्वामित्यादिनाभिषेकांते पीठे मूर्तीः प्रतिष्ठाप्य॥ सर्वभूषाधिके सौम्ये लोकलज्जानिवारणे॥ शंकरेण युते गौरिवाससीत्वं गृहाण॥ वस्त्रं॥ महादेव नमस्तेस्तु त्राहि मां भवसागरात्॥ उपवीतं मयादत्तं धारयस्व जगत्पते॥ उपवीतं॥ मुक्तामणिगणाकीर्णनानावर्णविचित्रितं॥ दिव्यं परमशोभाढ्यं कंचुकं देवि धार्यतां॥ कंचुकीं॥ श्रीखंडं चंदनं०॥ चंदनं॥ अक्षताश्च सुरश्रेष्ठे०॥ अक्षतान्॥ हरिद्रारंजितादेविसुखसौभाग्यदायिनि॥ मातस्तुभ्यं प्रयच्छामि हरिद्रां सर्वकामदां॥ हरिद्रां॥ कुंकुमं कामदं नित्यं स्त्रीणां भालस्य भूषणं॥ धारयस्व महादेविप्रीत्या तिलकमुत्तमं॥ कुंकुमं॥ उदितारुणसंकाशं जपाकुसुमसंनिभं॥ सीमंतभूषणार्थाय सिंदूरं देवि गृह्यतां॥ सिंदूरं॥ यदंजनंत्रैककुदंनेत्रसौंदर्यसाधनं॥ चक्षुषोः कज्जलंधेहिदेविस्वर्णशलाकया॥ कज्जलं॥ रत्नकंकणकेयूरमुकाहारं सनूपुरं॥ कुंडले कंठसूत्रं च गृहाणाभरणं शुभे॥ अलंकारान्॥ कंठसूत्रं ताडपत्रं हरिद्राकुंकुमांजनं॥ सिंदूरादिप्रदास्यामि सौभाग्यं देहि मे व्यये॥ तालपत्रं॥ कस्तूर्याद्याश्रयागंधाभोगार्थं ते मयाहृताः॥ नानापरिमलद्रव्यं गृहाण शिवसंयुता॥ परिमलद्रव्यं॥ माल्यादीनि०॥ पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ उमायै नमः पादौ पूजयामि॥ गौर्यै० जंघे०॥ पार्वत्यै० जानुनी०॥ जगद्धात्र्यै० ऊरू०॥ शिवायै०॥ कटिं०॥ अपर्णायै० नाभिं०॥ देव्यै० उदरं०॥ लोकवंद्यायै० स्तनौ०॥ काल्यै० कंठं०॥

दुर्गायै० मुखं०॥ भवान्यै० नेत्रे०॥ रुद्राण्यै० कर्णौ०॥ शर्वाण्यै० ललाटं॥ अंबिकायै० शिरः०॥ सर्वेश्वर्यै० सर्वांगं पूजयामि॥ अथ पत्रपूजा॥ उमायै० बिल्वपत्रं०॥ गौर्यै० अपामार्ग०॥ पार्वत्यै० मालती०॥ दुर्गायै० दूर्वा०॥ काल्यै० चंपक०॥ भवान्यै० करवीर०॥ रुद्राण्यै० बदरी०॥ शर्वाण्यै० अर्क०॥ चंडिकायै० तुलसी०॥ ईश्वर्यै० मुनि०॥ शिवायै० दाडिमी०॥ अपर्णायै० धत्तूर०॥ धात्र्यै० जाती०॥ मृडान्यै० मरुबक०॥ गिरिजायै० बकुल०॥ अंबिकायै० अशोक०॥ अथ नामपूजा॥ उमायै० गौर्यै० पार्वत्यै० जगद्धात्र्यै० जगत्प्रतिष्ठायै० शांतिरूपिण्यै०॥ हराय० महेश्वराय० शंभवे० शूलपाणये० पिनाकधृषे० शिवाय० पशुपतये० महादेवाय०॥ वनस्पति० धूपं॥ साज्यं च वर्ति० दीपं॥ शर्कराखंड० नैवेद्यं०॥ इदं॥ फलं० फलं॥ पूगीफलं मह० तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ चक्षुर्दसर्व० नीराजनं॥ यानिकानि च० प्रदक्षिणां॥ नमः शिवाय शांताय पंचवक्त्राय शूलिने॥ नंदिभृंगिमहाकालगणयुक्ताय शंभवे॥ शिवायै शिवरूपायै मंगलायै महेश्वरि॥ शिवसर्वार्थदेनित्यं शिवरूपे नमोस्तु ते॥ नमो देव्यै महा० नमस्कारं॥ शिवायै हरकांतायै प्रकृत्यै सृष्टिहेतवे॥ शिवरूपे नमस्तुभ्यं गृहाण कुसुमांजलिं॥ पुष्पांजलिं०॥ छत्रचामरादिराजभोगान्॥ आवाहनं न०॥ मंत्रहीनं० (क्वचिदर्घ्यं॥ श्रीपार्वतिमहाभागे शंकरप्रियवादिनि॥ अर्घ्यं गृहाण कल्याणि भर्त्रा सह पतिव्रते॥ इदमर्घ्यं०॥) नमस्ते सर्वरूपिण्यै जगद्धात्र्यै नमो नमः॥ संसारभयसंत्रस्तां पाहि मां सिंहवाहिनि॥ मयाद्य येन कामेन पूजितासि महेश्वरि॥ राज्यसौभाग्यपुत्रादिसंपदं चांवदेहि मे॥ प्रार्थनां॥ कृतव्रतस्य यथावत्फलसिद्ध्यर्थं ब्राह्मणाय वायनप्रदानं क०॥ ब्राह्मणं सपत्नीकं संपूज्य॥ अन्नं सुवर्णपात्रस्थं सवस्त्रफलदक्षिणं॥ वायनं गौरिवि

प्रायददामि प्रीतये तव॥ सौभाग्यारोग्यकामार्थं सर्वसंपत्समृद्धये॥ गौरीगिरीशतुष्ट्यर्थं वायनं ते ददाम्यहमिति मंत्राभ्यां स्वर्णादिपात्रस्थं वस्त्रान्नफलस्वर्णहरिद्रादियुतं सोपस्करं वायनं तस्मै दत्वा कथांच श्रुत्वा ब्राह्मणेभ्यो बह्वन्नं गोवस्त्रहिरण्यानि स्त्रीभ्यो हरिद्रावस्त्रकंचुकभूषणादि दत्त्वोपोषिता सती रात्रौ जागरणं देव्या नीराजनं कृत्वा प्रातर्देवं विसृज्य पारणं कुर्यात्॥ इति॥ छ॥

॥४१॥
॥गणेशचतुर्थीपूजा॥

चतुर्थ्यां प्रातः शुक्लतिलैः स्नात्वा कृतनित्यक्रियः कर्ता मध्याह्ने कदलीस्तंभतोरणस्रक्पल्लवरंगवल्ल्यादिशोभितं पूर्णकुंभादिमंगलोद्भासितं देवगृहमेत्य सौवर्णीराजतीं ताम्रीमशक्तौ मृन्मयीं वोक्तलक्षणां गणेशमूर्तिंसंपाद्य कृताग्न्युत्तारणां तां पीठे निधाय पूजयेत्॥ आचमनादिदेशकालकथनांते मम श्रीसिद्धिविनायकप्रीतिद्वारा सकलपापक्षयपूर्वकं सर्वकर्मनिर्विघ्नत्वपुत्रपौत्राद्यभिवृद्धिमहैश्वर्यविद्याविजयसंपदादिकल्पोक्तफलसिद्ध्यर्थं श्रीसिद्धि-विनायकपूजनं करिष्ये॥ आसनविधिं शरीरशुद्ध्यर्थं भूशुद्ध्यादिन्यासान्कलशाद्यर्चनं च करिष्ये॥ भूशुद्ध्यादिभिः पुरुषसूक्तादिन्यासैश्चात्मानं पावयित्वा॥ अस्य श्रीहेरंबमंत्रस्य हेरंबऋषिः विनायको देवता त्रिष्टुप्छंदः गंबीजं ॐ शक्तिः अभीष्टकामनासिद्ध्यर्थे न्यासे विनियोगः॥ ॐ नमो हेरंबाय अंगुष्ठाभ्यां नमः हृदयाय नमः॥ मदमोदिततर्जनीभ्यां नमः शिरसे स्वाहा॥ मम संकष्टं मध्यमाभ्यां नमः शिखायै वषट्॥ वारय अनामिकाभ्यां नमः कवचाय हुं॥ निवारय कनिष्ठिकाभ्यां नमः नेत्रत्रयाय वौषट्॥ हुं फट् स्वाहा करतलकरपृष्ठाभ्यां नमः अस्त्राय फट् इति दिग्बंधः॥ ततः कलशशंखघंटादीपान् संपूज्य द्वारपूजां कुर्यात्॥ पुष्पाक्षतान्गृहीत्वा॥ ॐ पूर्वद्वारे श्रियै नमः॥ गौर्यै नमः॥ गौरीपतये नमः॥ दक्षिणद्वारे श्रियै नमः॥ देव्यै नमः॥ देवीपतये नमः॥ पश्चिमद्वारे श्रियै नमः॥ रत्यै नमः॥ रतिपतये नमः॥

उत्तरद्वारे मह्यै नमः॥ महीपतये०॥ इति द्वारपूजा॥ ततः पीठपूजा॥ पूर्वादिक्रमेण॥ इंद्र॑वोवि॒श्वत॒स्परि॒ऋक्॥ इंद्रमावाहयामि॥ अ॒ग्निं दू॒तं वृ॑णीमहे॒०॥ अग्निमा०॥ य॒माय॒सोमं॑०॥ यममावा०॥ मोषुणः॒ परा॑परा॒०॥ निर्ऋतिं०॥ तत्त्वा॑यामि॒व्र०॥ वरुणं०॥ तव॑वायवृतस्पते०॥ वायुमावा०॥ सोमो॑धे॒नुं०॥ सोममावा०॥ तमीशा॑नं॒०॥ ईश्वरं०॥ मध्ये गणपतिमावाहयामि॥ प्राच्यां वज्राय नमः दक्षिणस्यां दंडाय० पश्चिमस्यां खड्गाय० उत्तरस्यां पाशाय नमः॥ प्राच्यां ध्वजाय० दक्षिणस्यां चक्राय० पश्चिमस्यां पद्माय० उत्तरस्यां अंकुशाय०॥ दलाद्वहिः पूर्वादिदिक्षु क्रमेण आवाहयेत्॥ धर्माय नमः ज्ञानाय० वैराग्याय० ऐश्वर्याय० अधर्माय० अज्ञानाय० अवैराग्याय० अनैश्वर्याय०॥ ततो दलेषु॥ अनंतं आवाह० पद्मं सूर्यं० वह्निं० सत्वात्मानं० रज आत्मानं० तमसात्मानं० मध्ये सर्वशक्तिपीठात्मने०॥ ततः केसरेषु०॥ तीव्रां० ज्वालिनीं० नंदां० भोगदां० उग्रां० तेजोवतीं० सहां०मध्ये विघ्ननाशिनीं०॥ ततः आधारशक्तये० मूलप्रकृतये० कूर्माय० अनंताय० पृथिव्यै० कंदाय० नालाय० पत्रेभ्यो० दलेभ्यो० बीजेभ्यो० अष्टदलकमलाय० केसरेभ्यो० सर्वशक्तिसहिताय स्वर्णकमलाय नमः॥ इति पीठपूजा॥ अथ प्राणप्रतिष्ठा॥ अस्यां मूर्तौ देवत्वसंनिधानेन पूजार्हतासिद्ध्यर्थं प्राणप्रतिष्ठां करिष्ये॥ अस्य श्रीप्राणप्रतिष्ठामंत्रस्य ब्रह्मविष्णुमहेश्वरा ऋषयः ऋग्यजुःसामानि छंदांसि पराप्राणशक्तिर्देवता आं बीजं ह्रीं शक्तिः क्रों कीलकं॥ अस्यां मूर्तौ प्राणप्रतिष्ठापने०॥ देवस्य हृदि करं दत्वा जपेत्॥ ॐ ह्रीं क्रों यं रं लं वं शं षं सं हं हंसः सोहं॥ देवस्य प्राणा इह प्राणाः॥ आं ह्रीं० सोहं॥ देवस्य जीव इह स्थितः॥ आं ह्रीं सोहं॥ देवस्य सर्वेंद्रियाणि॥ आं ह्रीं० सोहं॥ देवस्य वाङ्मनश्चक्षुः श्रो

त्रघ्राणप्राणा इहागत्य सुखं सुचिरं तिष्ठंतु स्वाहा॥ इमं मंत्रं त्रिः सकृद्वापजेत्॥ असु॑नीते॒पुन॑०॥ च॒त्वारि॒वाक्०॥ रक्ताभोधिस्थ०॥ देवस्य गर्भाधानादिपंचदशसंस्कारसिद्ध्यर्थं पंचदशप्रणवावृत्तीः क०॥ ॐ १५॥ अं॒जंति॒त्वम॑ध्व॒रेदे॑व॒यंतो॒वन॑स्पते॒ मधु॑ना॒ दैव्ये॑न॥ यदू॒र्ध्वस्तिष्ठा॒द्द्रवि॑णे॒हध॑त्ता॒द्यद्वा॒क्षयो॑मा॒तुर॒स्या उ॒पस्थे॑॥ इति स्वर्णादिशलाकया देवस्य नेत्रे अभ्यज्योपहारं निवेदयेत्॥ एवं विस्तरासंभवे प्रतिमायाः कपोलौ स्पृशन्॥ अस्यै प्राणाः प्रतिष्ठंतु अस्यै प्राणाः क्षरंतु च॥ अस्यै देवत्वमर्चायैमामहेति च कश्चन॥ इति परिभाषोक्तं श्लोकं पठेत्॥ एकदंतं शूर्पकर्णं गजवक्त्रं चतुर्भुजं॥ पाशांकुशधरं देवं ध्यायेत्सिद्धिविनायकं॥ (यद्वा–ध्यायेद्गजाननं देवं पद्मकांचनसंनिभं॥ चतुर्भुजं महाकायं सर्वाभरणभूषितं॥ दंताक्षमालापरशुपूर्णमोदकधारिणं॥ मोदकासक्तशुंडाग्रमेकदंतं विनायकं॥) ध्यानं॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ आवाहयामि विघ्नेश सुरराजार्चितेश्वर॥ अनाथनाथसर्वज्ञपूजार्थं गणनायक॥ आवाहनं॥ पुरु॑ष ए॒वेदं०॥ विचित्ररत्नरचितं दिव्यास्तरणसंयुतं॥ स्वर्णसिंहासनं चारु गृहाण सुरपूजित॥ आसनं॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ सर्वतीर्थसमुद्भूतं पाद्यं गंधादिभिर्युतं॥ विघ्नराजगृहाणेदं भगवन्भक्तवत्सल॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ अर्घ्यं च फलसंयुक्तं गंधपुष्पाक्षतैर्युतं॥ गणाध्यक्ष नमस्तेस्तु गृहाण करुणानिधे॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ विनायक नमस्तुभ्यं त्रिदशैरभिवंदित॥ गंगोदकेन देवेश शीघ्रमाचमनं कुरु॥ आचमनं॥ यत्पुरु॑षेण०॥ गंगासरस्वतीरेवापयोष्णीयमुनाजलैः॥ स्नापितोसि मया देव तथा शांतिं कुरुष्व मे॥ मलापकर्षस्नानं॥ दधि॒क्राव्णो॑०॥ दध्याज्यमधुसंयुक्तं मधुपर्कं मया हृतं॥ गृहाण सर्वलोकेश गणनाथ नमोस्तु ते॥ मधुपर्कं॥ आप्या॑यस्व॒०॥ कामधेनु०॥ पयःस्नानं॥ दधि॒क्राव्णो॑०॥ चंद्रमंडल०॥ दधि०॥ घृ॒तं मि॑मिक्षे०॥

आज्यं सुराणा०॥ घृत०॥ मधुवाता॑०॥ सर्वौषधि०॥ मधु०॥ स्वा॒दुःप॑वस्व०॥ इक्षुदंड०॥ शर्करास्ना०॥ सुंगधिद्रव्यसंमिश्रं तैलं सह हरिद्रया॥ दिव्यं सुरभिपुष्पोत्थं गृहाणोद्वर्तनं विभो॥ अंगोद्वर्तनं॥ कनि॑क्रदज्ज॒नुषं॑॥ नानातीर्थाहृतं यत्नात्तोयमुष्णं मयाकृतं॥ मंगलं गात्रसुखदं स्नानार्थं देवगृह्यतां॥ उष्णोदक०॥ गंध॑द्वा॒रां दु॑रा०॥ चंदनागरुकर्पूरसुरभिस्वादुशीतलं॥ एलोशीरलवंगाढ्यं स्नानार्थं वारिगृह्यतां॥ गंधोदकस्नानं०॥ आपो॒हिष्ठा० शुद्धोदकस्नानं॥ आचम०॥ गंधादिभिः पूर्वपूजांते वैदिकसूक्तैः सुरास्त्वामित्याद्यैश्चाभिषेकः॥ तद॑स्तु०॥ तं य॒ज्ञं०॥ रक्तवस्त्रयुगं देवदेवतार्हं सुमंगलं॥ सर्वप्रद गृहाणेदं लंबोदर हरात्मज॥ सर्वप्रदाय० रक्तवस्त्रद्वयं॥ आचमनं० तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒०॥ राजतं ब्रह्मसूत्रं च कांचनस्योत्तरीयकं॥ विनायक नमस्तेस्तु गृहाण सुरवंदित॥ यज्ञोपवीतं॥ नानाविधानि दिव्यानि नानारत्नोज्ज्वलानि च॥ भूषणानि गृहाणेशपार्वतीप्रियनंदन॥ भूषणानि॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ कस्तूरीसहितं दिव्यं कुंकुमेन विराजितं॥ विलेपनं सुर०॥ गणाध्यक्षाय० चंदनं॥ रक्ताक्षतांश्च देवेशगृहाण द्विरदानन॥ ललाटपटलेचंद्रस्तस्योपर्येवधारय॥ रक्ताक्षतान्॥ सिंदूरमरुणाभासं बालार्कसदृशद्युति॥ वीरालंकरणं दिव्यं गृहाण गणनायक॥ सिंदूरं॥ अहिंरिव०॥ कस्तूर्याद्यैर्विमिश्रं च नानाचूर्णैः सुगंधिभिः॥ प्रीत्यर्थं ते गृहाणेदं गंधद्रव्यं गणेश्वर॥ परिमलद्रव्यं॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ माल्यादीनि०॥ विनायकाय० पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ गणेशाय नमः पादौ पूजयामि॥ विघ्नराजाय० जानुनी०॥ आखुवाहनाय० ऊरू०॥ हेरंबाय० कटिं०॥ कामारिसूनवे० नाभिं०॥ लंबोदराय० उदरं०॥ गौरीसुताय० हृदयं०॥ स्थूलकंठाय० कंठं०॥ स्कंदाग्रजाय० स्कंधौ०॥ पाशहस्ताय० हस्तौ०॥ गजवक्त्राय० वक्त्रं०॥

विघ्नहर्त्रे० नेत्रे०॥ सर्वेश्वराय० शिरः०॥ गणाधिपाय० सर्वांगं पू०॥ अथ नामपूजा॥ विघ्नराजाय० गजाननाय० लंबोदराय० शिवात्मजाय॰ वक्रतुंडाय० शूर्पकर्णाय० गणेश्वराय० विघ्ननाशिने० विकटाय० वामनाय० सर्वदेवाय० सर्वदुःखविनाशिने० विघ्नहर्त्रे० धूम्राय० सर्वदेवाधिदेवाय० एकदंताय० कृष्णपिंगलाय० भालचंद्राय० गणनाथाय० शंकरसूनवे० अनंगपूजिताय नमः॥ अथावरणपूजा॥ गणनाथाय० हेरंबाय० इभवक्त्राय० मूषकवाहनाय० शिवप्रियाय० उमापुत्राय०॥ दयाब्धे त्राहि संसारसर्पान्मां शरणागतं॥ भक्त्या समर्पये त्वाहं प्रथमावरणार्चनं॥ प्रथमावरणपूजां सम० १॥ वरगणपतये० सुरगण० चंडगण० इभवक्त्रगण० क्षिप्रगण० प्रसादगण० लंबोदरगण०॥ द्वितीयावरणं २॥ इंद्राय० अग्नये० यमाय० निर्ऋतये० वरुणाय० वायवे० कुबेराय० ईशानाय०॥ तृतीयावरणं ३॥ विनायकाय० द्वैमातुराय० विघ्नराजाय० गणाधिपाय० हेरंबाय० एकदंताय० लंबोदराय०॥ चतुर्थावरणं ४॥ तीक्ष्णदंष्ट्राय० सूतरूपाय० गजास्याय० त्रिनेत्राय० रक्तप्रियाय० बृहदुदराय० सुरवंद्याय० शिवसुताय०॥ पंचमावरणं ५॥ भद्रकालिने० भैरवाय० शेषाय० वरुणाय० सतां पतये० संवत्सराय० शांताय०॥ षष्ठावरणं ६॥ सरस्वत्यै० लक्ष्म्यै० भारत्यै० ब्रह्मणे० विष्णवे० रुद्राय० आकाशाय० वेदाय० वास्तुपुरुषाय०॥ सप्तमावरणं ७॥ अथपत्रपूजा॥ सुमुखाय० मालतीपत्रं॥ गणाधिपाय० भृंगराज०॥ उमापुत्राय० बिल्व०॥ गजाननाय० श्वेतदूर्वा०॥ लंबोदराय० बदरी०॥ हरसूनवे० धत्तूर०॥ गजकर्णाय० तुलसी०॥ गुहाग्रजाय० अपामार्ग०॥ वक्रतुंडाय० शमी०॥ एकदंताय० केतकी०॥ विकटाय० करवीर०॥ विनायकाय० अश्मंतक०॥ कपिलाय० अर्क०॥ भिन्न

दंताय० अर्जुन०॥ पत्नीयुताय० विष्णुक्रांत०॥ वटवे० दाडिमी०॥ सुरेशाय० देवदारु०॥ भालचंद्राय० मरुबक०॥ हेरंबाय० सिंदुवार०॥ शूर्पकर्णाय० जाती०॥ सर्वेश्वराय० अगस्तिपत्रं० २१॥ अथ पुष्पपूजा॥ सुमुखाय० जातीपुष्पं॥ एकदंताय० शतपुष्पं॥ कपिलाय० मालती०॥ गजकर्णाय० चंपक०॥ लंबोदराय० कह्लार०॥ भक्तप्रियाय० धत्तूर०॥ भालचंद्राय० बकुल०॥ पत्नीयुताय० मंदार०॥ उमापुत्राय करवीर०॥ अघहंत्रे० पारिजात०॥ द्वैमातुराय० मल्लिका०॥ गिरिजात्मजाय० कर्णिका०॥ दीर्घदंताय कुमुद०॥ स्थूलकर्णाय० मुनि०॥ विघ्नेश्वराय० पुंनाग०॥ गणाधिपाय० जपा०॥ नागभूषणाय० नागचंपक०॥ विकटाय० पाटल०॥ सुरेश्वराय० कुरंटक०॥ शिवप्रियाय० तगर०॥ गणाधिपाय० यूथिकापु० २१॥ यत्पुरु॑षं॒०॥ दशांगं गुग्गुलुं धूपमुत्तमं गणनायक॥ गृहाण देवदेवेश उमासुत नमोस्तु ते॥ उमासुताय० धूपं॥ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒०॥ दीप्तं ज्ञानप्रदं चारुघृतवर्तिसमन्वितं॥ गृहाण मंगलं दीपं रुद्रप्रियनमोस्तुते॥ रुद्रप्रियाय० दीपं॥ चं॒द्रमा॒०॥ सफलं सगुडं देवमोदकं घृतपाचितं॥ नैवेद्यं सघृतं दत्तं नमस्ते विघ्ननाशिने॥ विघ्ननाशिने० नैवेद्यं॥ फलान्यमृततुल्यानि सुस्वादून्यघनाशन॥ आनीतानि मया भक्त्या गृहाणेमानि सर्वद॥ फलं॥ पूगीफलं तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ श्रि॒येजा॒तः०॥ कर्पूरनिर्मितं रम्यं स्वर्णपात्रे निवेशितं॥ नीराजनं गृहाणेदं चंद्रकांतिहरं प्रभो॥ नीराजनं॥ नाभ्या॑ आसी०॥ नमस्ते विघ्नसंहर्त्रे नमस्ते भीप्सितप्रद॥ नमस्ते देवदेवेशगणाधिपनमोस्तुते॥ नमस्कारं॥ स॒प्तास्या॑सन्०॥ विघ्नेश्वर विशालाक्ष सर्वकामफलप्रद॥ प्रदक्षिणीकरोमि त्वामभीष्टं देहि मे सदा॥ प्रदक्षिणाः॥ तत एकविंशतिदूर्वांकुरानादाय व

क्ष्यमाणदशनामभिरेकैकं दूर्वायुग्मं सगंधमर्पयेत्॥ गणाधिपाय० उमापुत्रा० अघनाशना० विनायका० ईशपुत्रा० सर्वसिद्धिप्रदा० एकदंता० इभवक्त्रा० मूषकवाहना० कुमारगुरुवे० १०॥ अवशिष्टमेकदूर्वांकुरं दशनामभिर्दद्यात्॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०॥ मालतीमल्लिकाजातीपद्ममंदारचंपकैः॥ भक्त्यार्पितं मयादेवगृहाण कुसुमांजलिं॥ पुष्पांजलिं॥ राजोपचारान्॥ (क्वचिदर्घ्याणि॥ गौर्यकमलसंभूतज्येष्ठस्वामिकुमारक॥ गृहाणार्घ्यं मयादत्तं गजवक्त्रनमोस्तुते॥ इदमर्घ्यं०॥ गणेशाय नमस्तुभ्यं सर्वकामफलप्रद॥ वांछितं देहि मे नित्यं गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ इदमर्घ्यं०॥ व्रतमुद्दिश्य विघ्नेश गंधपुष्पाक्षतैर्युतं॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं सर्वसिद्धिं प्रयच्छ मे॥ इदमर्घ्यं० इति॥) यन्मयाचरितं देवव्रतमेतत्सुदुर्लभं॥ त्वत्प्रसादाद्गणेशत्वं सफलं कुरु सर्वदा॥ कार्यं मे सिद्धिमाया तु पूजिते त्वयि धातरि॥ विघ्नानिनाशमायांतु सर्वाणि सुरनायक॥ मंत्रहीनं०॥ रूपं देहि०॥ प्रार्थनां॥ तत एकविंशतिमोदकान्गणेशाग्रे संस्थाप्य तत्रैकं सनैवेद्यं देवाय निवेद्य व्रतोपदेष्टारं ब्राह्मणं संपूज्य तस्मै दशमोदकवायनं व्रतपूर्त्यै दद्यात्॥ तत्र मंत्र॥ विनायकनमस्तुभ्यं सततं मोदकप्रिय॥ अविघ्नं कुरु मे देवसर्वकार्येषु सर्वदा॥ दशानां मोदकानां च दक्षिणाफलसंयुतं॥ विप्राय तव तुष्ट्यर्थं वायनं प्रददाम्यहं॥ ततः शक्त्या विप्रान्संभोज्य भूयसीं दत्वा॥ गच्छ गच्छ सुरश्रेष्ठस्वस्थानत्वं गणेश्वर॥ व्रतेनानेन मे नित्यं यथोक्तफलदो भवेति प्रतिमां विमृज्य ब्राह्मणाय दद्यात्॥ विनायकस्य प्रतिमां वस्त्रयुग्मसमन्वितां॥ तुभ्यं संप्रददेविप्रप्रीयतां मे गजाननः॥ गणेशः प्रतिगृह्णाति गणेशो वै ददाति च॥ गणेशस्तारकोभाभ्यां गणेशाय नमो नमः॥ विनायक गणेशान सर्वदेवनमस्कृत॥ पार्वतीप्रिय विघ्नेश मम विघ्नं विनाशय॥ स्वर्णपूजातर्पणादि गणेशगायत्र्या कुर्यात्॥ जपमप्यष्टसहस्रादियथाश

क्तिकुर्यादिति निर्णयामृते॥ ततः पूर्वावशिष्टदशमोदकसहितं तैलवर्जमन्नं भुंजीतेति॥ इदानीं शिष्टास्तु ब्राह्मणभोजनांते देवमविसृज्य स्वेच्छया यथाकुलाचारं वा कतिचिद्दिनानि संस्थाप्य मंत्रपाठपुराणश्रवणनृत्यगीतादिभिरुत्सवं कृत्वा तदंते देवं विसृज्य नद्यादौ क्षिपंति॥ तत्र ब्राह्मणान्भोजयेत्पश्चाज्जागरं च विशेषत इति स्यमंतकोपाख्यानस्थंस्कांदं पूर्वोक्तं गाणेशं च मूलमिति भाति॥ केचित्तु प्रतिमां विसृज्य गृह एव स्थापयंति॥ इति गणेशचतुर्थ्यां सिद्धिविनायकपूजा संपूर्णा॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥४२॥
॥ऋषिपंचमीपूजा॥

मध्याह्ने नद्यादौ गत्वाऽपामार्गकाष्ठमन्यद्वाऽनिषिद्धं (आम्रादि) काष्ठमादाय॥ आयुर्बलं यशोवर्चः प्रजाः पशुवसूनि च॥ ब्रह्मप्रज्ञां च मेधां च त्वं नो धेहि वनस्पते॥ इति वनस्पतिं प्रार्थ्य॥ मुखदौर्गंध्यनाशाय दंतानां च विशुद्धये॥ ष्ठीवनाय च गात्राणां कुर्वेहं दंतधावनं॥ इति दंतधावनं कृत्वा तिलामलककल्केन केशान्संशोध्य मृत्स्नानपूर्वं स्नात्वा (पुरुषकर्तृकोवैदिकः स्नानविधिर्ब्रह्मकर्मसमुच्चयस्थोत्सर्जनप्रयोगे द्रष्टव्यः॥ अत्र व्यावहारिकः पौराण उच्यते॥) आचमनादिदेशकालकीर्तनां ते ममात्मनः कायिकवाचिकमानसिकसांसर्गिकज्ञाताज्ञातस्पृष्टास्पृष्टभुक्ताभुक्तपीतापीत-समस्तपापक्षयद्वारा शरीरशुध्यर्थं ऋषिपंचमीव्रतांगत्वेन अपामार्गकाष्ठैर्दंतधावनपूर्वकमष्टोत्तरशतस्नानानि करिष्ये इति संकल्प्य॥ गंगागंगेति यो ब्रूयाद्यो जनानां शतैरपि॥ मुच्यते सर्वपापेभ्यो विष्णुलोकं स गच्छति॥ स्नात्वा आचम्य॥ (सुवासिन्या॥ हरिद्रे पीतवर्णे त्वं हारिणी जनरंजनी॥ अतस्त्वां लेपयिष्यामि सौभाग्यं देहि मेनघे॥ इति हरिद्रां विलिप्य स्नात्वा आचम्य॥ कुंकुमं कांतिदिव्यं कामिनीकामसंभवं॥ स्नास्येहं कुंकुमेनातः प्रसन्नो भव मे हरे॥ स्नात्वा आचम्य)॥ शरीरशुद्ध्यर्थं भस्मगोमयमृत्तिकास्नानानि करिष्ये॥ भस्मस्नानं॥ सर्वरक्षाकरं

भस्मकामाद्यरिविनाशनं॥ तस्य लेपनमात्रेण सर्वपापैः प्रमुच्यते॥ स्नात्वा आचम्य॥ गोमयस्नानं॥ अग्रमग्रं चरंतीनामोषधीनावनेवने॥ तासामृषभपत्नीनां पवित्रं कायशोधनं॥ तन्मे रोगांश्च शोकांश्चनुदगोमयसर्वदा॥ स्वात्वा आचम्य॥ मृत्तिकास्नानं॥ मृत्तिके हर मे पापं यन्मया दुष्कृतं कृतं॥ त्वया हतेन पापेन गच्छामि परमां गतिं॥ स्नात्वा आचम्य॥ अपामार्गकाष्ठेन॥ मुखदौर्गंध्यनाशाय दंतानां च विशुद्धये॥ ष्ठीवनाय च गात्राणां कुर्वेहंदंतधावनं॥ एवं १०८ वारं स्नात्वा॥ गंगे च यमुने चैव गोदावरिसरस्वति॥ नर्मदे सिंधोकावेरिजलेस्मिन्संनिधिंकुरु॥ इति तुलसीदलेन जलमालोड्य (संभवे महासंकल्पं कृत्वा) गंगां प्रार्थयेत्॥ नंदिनी नलिनी सीता मालती च मलापहा॥ विष्णुपादाब्जसंभूता गंगा त्रिपथगामिनी॥ भागीरथी भोगवती जाह्नवी त्रिदशेश्वरी॥ द्वादशैतानि नामानि यत्र यत्र जलाशये॥ स्नानयुक्तः स्मरेन्नित्यं तत्र तत्र वसेद्धि सा॥ शरीरे जर्जरीभूते व्याधिग्रस्ते कलेवरे॥ औषधं जाह्नवीतोयं वैद्यो नारायणो हरिः॥ पापोहं पापकर्माहं पापात्मा पापसंभवः॥ त्राहि मां कृपया गंगे सर्वपापहरा भव॥ इति प्रार्थ्य अर्घ्यादि दद्यात्॥ एहि सूर्यसहस्रांशो तेजोराशे जगत्पते॥ अनुकंपय मां भक्त्या गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ सूर्यनारायणायेदमर्घ्यं०॥ भागीरथि नमस्तुभ्यं सर्वपापप्रणाशिनि॥ भक्त्या तुभ्यं मया दत्तं गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ गंगायै इदमर्घ्यं०॥ कश्यपोत्रिर्भरद्वाजोविश्वामित्रोथगौतमः॥ जमदग्निर्वसिष्ठश्च साध्वी चैवाप्यरुंधती॥ अरुंधतीसहितकश्यपादिसप्तर्षिभ्य इदमर्घ्यं०॥ इत्यर्घ्याणि दत्वा॥ यन्मया दूषितं तोयं शारीरमलसंभवात्॥ तद्दोषपरिहारार्थं यक्ष्माणं तर्पयाम्यहं॥ वस्त्रं निष्पीड्य गंधपुष्पाक्षतहरिद्राकुंकुमादिभिर्गंगां तुलसीं सूर्यं च नाम्ना पूजयेत्॥ इति स्नानविधिः॥ अथपूजा॥ ततः शुद्धे वाससी परिधाय नित्यकर्मांते गृहमागत्याग्निहोत्रशाला

दौ वेदिं कृत्वा गोमयेनोपलिप्य रंगवल्लीश्वेतपुष्पादिभिरलंकृत्य संभारान्संभृत्य आचमनादिदेशकालकथनांते मम श्रीकश्यपादिसप्तर्षिप्रीतिद्वारा ज्ञानतोऽज्ञानतो वा रजस्वलावस्थायां मत्कृतभांडवस्त्रादिसंपर्कजनितदोषपरिहारादि-कल्पोक्तफलसिद्ध्यर्थमृषिपंचमीव्रतांगत्वेन ऋषिपूजां क०॥ गणेशपूजादिसंभारप्रोक्षणांते वेद्यां प्रतिमासु ऋषीन्पूजयेत्॥ कश्यपाय नमः कश्यपं आवाहयामि अत्र येन० भरद्वाजाय० विश्वामित्राय० गौतमाय० जमदग्नये० वसिष्ठाय० अरुंधत्यै नमः अरुंधतीमावाहयामि इत्यृषीनावाह्य॥ मूर्तिब्रह्मण्यदेवस्य ब्रह्मणस्तेज उत्तमं॥ भानुकोटिप्रतीकाशमृषिवृंदं विचिंतये॥ ध्यानं॥ आगच्छंतु महाभागाश्चतुर्वेदस्वरूपिणः॥ यावत्पूजामहं कुर्वे कृपया भवतामिमां॥ आवाहनं॥ कुशासने पवित्रेस्मिंस्तिष्ठतु मुनिसत्तमाः॥ अरुंधत्या समेतास्ते जटामुकुटधारिणः॥ आसनं॥ नभस्येशुक्लपंचम्यामर्चिता ऋषिसत्तमाः॥ पापं दहंतु मे सर्वपाद्यं गृह्णंतुशोभनाः॥ पाद्यं॥ गंधपुष्पाक्षतोपेतमर्घ्यं गृह्णीतभोद्विजाः॥ प्रसादं कुरुतप्रीताः प्रणतस्य सदा मम॥ अर्घ्यं॥ लोकानां तुष्टिकर्तारोयूयं सर्वे तपोधनाः॥ नमोवोधर्मविज्ञेभ्यो गृह्णीताचमनं त्विदं॥ आचमनं॥ मंदाकिनी गौतमी च यमुना च सरस्वती॥ नर्मदातुंगभद्रा च ताभ्यः स्नानं प्रगृह्यतां॥ स्नानं॥ पयोदधिघृतं चैवमधुशर्करयायुतं॥ पंचामृतं मयादत्तमृषयः प्रतिगृह्यतां॥ पंचामृतं॥ गंधोदकं॥ शुद्धोदकस्नानादिपूर्वपूजांते महाभिषेकः॥ यूयं सर्वे तपोनिष्ठा ब्रह्मज्ञाः सत्यवादिनः॥ वस्त्राणि प्रतिगृह्णंतु मुक्तिदाः संतु मे सदा॥ वस्त्राणि॥ नानामंत्रैर्मंत्रितं च त्रिवृतं ब्रह्मसूत्रकं॥ प्रयच्छामि मुनिश्रेष्ठाः प्रत्येकं गृह्यतामिदं॥ यज्ञोपवीतं॥ मलयाचलसं०॥ चंदनं॥ रंजिताः कुंकुमौघेन अक्षतास्तुसुशोभनाः॥ गृह्णंतु मम संतुष्टा भवंतु मुनिसत्तमाः॥ अक्षतान्॥ कंठसूत्रं ताडपत्रं हरिद्राकुंकुमांजनं॥ सिंदूरालक्तकं

दास्ये सौभाग्यद्रव्यमीश्वरि॥ अरुंधत्यै० सौभाग्यद्रव्यं॥ कस्तूर्याद्याश्रया० परिमलद्रव्यं॥ माल्यादीनि० पुष्पाणि॥ अथ पत्रपूजा॥ कश्यपाय नमः तुलसीपत्रं॥ अत्रये० अगस्ति०॥ भरद्वाजाय० अपामार्ग० विश्वामित्राय० बिल्व०॥ गौतमाय० अर्क०॥ जमदग्नये० दूर्वा०॥ वसिष्ठाय० शमी०॥ अरुंधत्यै० धत्तूर०॥ वनस्पतिरसो० धूपं॥ साज्यं च वर्ति० दीपं॥ नानापक्वान्नसंयुक्तं रसैः षड्भिः समन्वितं॥ गृह्णंतु ऋषयः सर्वे नैवेद्यं वसुदायकाः॥ नैवेद्यं॥ पूगीफलं० तांबूलं॥ इदं फलं० फलं॥ हिरण्यर्भ० दक्षिणां॥ कर्पूरपूरेण० नीराजनं॥ यानि कानि० प्रदक्षिणां॥ नमोस्तु सुरवंद्येभ्यो देवर्षिभ्यो नमो नमः॥ सर्वपापहराः संतु वेदरूपाः सनातनाः॥ नमस्कारं॥ कश्यपोत्रिर्भरद्वाजो विश्वामित्रोथ गौतमः॥ जमदग्निर्वसिष्ठश्च गृह्णंतु कुसुमांजलिं॥ पुष्पांजलिं॥ ततो गंधाक्षतपुष्पफलयुतमर्घ्यं दद्यात्॥ कश्यपोत्रिर्भरद्वाजो विश्वामित्रोथ गौतमः॥ जमदग्निर्वसिष्ठश्च सप्तैते ऋषयः स्मृताः॥ गृह्णंत्वर्घ्यं मया दत्तं तुष्टा भवंतु मे सदा (केचित्तु प्रत्येकमर्घ्यं ददति तत्रार्घ्यमंत्राः॥ कश्यपः सर्वलोकाद्यः सर्वभूतेषु संस्थितः॥ नराणां पापनाशाय ऋषिरूपेण तिष्ठति॥ कश्यपाय नमः इदमर्घ्यं स०॥१॥ अत्रये च नमस्तुभ्यं सर्वलोकहितैषिणे॥ शुद्धरूपाय सत्याय ब्रह्मणेमिततेजसे॥ अत्रये न० इदम०॥२॥ भरद्वाज नमस्तेस्तु सदा ध्यानपरायण॥ महाजटिलधर्मात्मन्पातकं हर सर्वदा॥ भरद्वाजाय० इदमर्घ्यं० ॥३॥ विश्वामित्र नमस्तुभ्यं ज्वलद्रूप महाव्रत॥ प्रत्यक्षीकृतगायत्रीतपोरूपेण संस्थितः॥ विश्वामित्राय० इदमर्घ्यं०॥४॥ गौतमः सर्वलोकानां ऋषीणां च महाप्रियः॥ श्रौतानां कर्मणां चैव संप्रदायप्रवर्तकः॥ गौतमाय० इदमर्घ्यं०॥५॥ जमदग्ने नमतुभ्यं महातेजोमितद्युते॥ लोकेषु धर्मवृद्ध्यर्थं सर्वपापनिकृंतक॥ जमदग्नये न० इदमर्घ्यं॥६॥ नमस्तुभ्यं वसिष्ठाय जटिलाय महात्मने॥ धर्मरूपाय सत्या

यलोकानां हितकारिणे॥ वसिष्ठाय० इदमर्घ्यं०॥७॥ अरुंधति नमस्तुभ्यं वसिष्ठप्रियकारिणि॥ पतिव्रतानां सर्वासां धर्मशीलप्रवर्तके॥ अरुंधत्यै न० इदमर्घ्यं०॥८॥) एते सप्तर्षयः सर्वे भक्त्या संपूजिता मया॥ सर्वे पापं व्यपोहंतु ज्ञानतोज्ञानतः कृतं॥ आवाहनं न० प्रार्थना॥ कृतव्रतस्य सांगतासिद्ध्यर्थं वायनप्रदानं करिष्ये॥ ब्राह्मणं संपूज्य॥ वायनं फलसंयुक्तं सघृतं दक्षिणायुतं॥ द्विजवर्याय दास्यामि व्रतसंपूर्तिहेतवे॥ भवंतः प्रतिगृह्णंतु ज्योतीरूपास्तपोधनाः॥ न्यूनातिरिक्तकर्माणि मया यानि कृतानि हि॥ क्षमध्वं तानि सर्वाणि यूयं सर्वे तपोधनाः॥ विसर्जनं॥ ततः कथां श्रुत्वाऽकृष्टभूम्युत्पन्नैः शाकैः श्यामाकैनीं वारैर्वाहारं प्रकल्प्य ऋषिध्यानपराभवेत्॥ इति ऋषिपंचमीपूजा समाप्ता॥
॥छ॥ ॥छ॥
॥छ॥

॥४३॥
॥मुक्ताभरणसप्तमीपूजा॥

भाद्रसप्तम्यां जलाशये स्नात्वा वाससीपरिधाय गृहमेत्य मध्याह्नात्पूर्वमाचमनादिदेशकालकीर्तनांते मम श्रीमदुमामहेश्वरप्रीतिद्वारा समस्तपापक्षयपूर्वकं दीर्घायुरनामयत्वपुत्रपौत्राद्यतुलसुखसौभाग्यसंपदभिवृद्धिशिवलोक-प्राप्त्याद्यभीष्टसिद्ध्यर्थं मुक्ताभरणव्रतांगत्वेन पूजां करिष्ये॥ गणेशपूजादिकृत्वा पीठादौ मंडले उमया सह शिवं विलिख्य तदग्रे सौवर्णं राजतं सूत्रमयं वादोरकं निधाय देवं पूजयेत्॥ मंदारमालाकुलितालकायैकपालमालांकित-शेखराय॥ दिव्यांबरायै च दिगंबराय नमः शिवायै च नमः शिवाय॥ उमामहेश्वरौ ध्यायामि॥ देवदेव महेशा नपरमात्मन्जगद्गुरो॥ प्रतिपादितया सोमपूजया पूजयाम्यहं॥ उमामहेश्वराभ्यां आवाहनं॥ अनेकरत्नखचितं सौवर्णमणिसंयुतं॥ मुक्ताचितं महादेवगृहाणासनमुत्तमं॥ आसनं॥ पाद्यं गृहाण देवेशसर्वविद्यापरायण॥ ध्यानगम्यसतां शंभो सर्वेश्वरनमोस्तुते॥ पाद्यं॥ इदमर्घ्यमनर्घ्यत्वममराधीशशं

कर॥ किंकरीभूतया सोममयादत्तं गृहाण भोः॥ अर्घ्यं॥ गंगादिपुण्यतीर्थेभ्यः समानीतं सुशीतलं॥ जलमाचमनीयार्थं गृहाणेशोमया सह॥ आचमनं॥ पुण्यतीर्थाहृतेनेशयत्नाच्छुद्धेन वारिणा॥ स्नानं कुरु महादेवशिवया कांतया सह॥ स्नानं॥ मध्वाज्यशर्करामिश्रसुधया परिकल्पितं॥ शंकरप्रीतये तुभ्यं मधुपर्कं निवेदये॥ मधुपर्कं॥ पयोदधिघृतं देव मधुशर्करयायुतं॥ पंचामृतं मया दत्तं स्नानार्थं प्रति०॥ पंचामृतं॥ गंधोदकं॥ पूर्वपूजामहाभिषेकांते पीठे देवं प्रतिष्ठाप्य॥ स्नातस्य ते महादेव प्रीत्या पापप्रणाशन॥ वस्त्रयुग्मं मया दत्तमहतं प्रतिगृह्यतां॥ वस्त्रं॥ उपवीतं सोत्तरीयं नानाभूषणभूषितं॥ गृहाण सोमविमलं मया दत्तमिदं शुभं॥ उपवीतं॥ मलयाचलसंभूतं० चंदनं॥ अक्षताश्च सुर० अक्षतान्॥ कंठसूत्रं ताडपत्रं० सौभाग्यद्रव्यं॥ कस्तूर्याद्याश्रया० परिमलद्रव्यं॥ माल्यादीनि० पुष्पाणि॥ त्रैलोक्यपावनंतेद्य परमात्मन्जगद्गुरो॥ चंदनागुरुकर्पूरधूपं दास्यामि शंकर॥ धूपं॥ शुभवर्तियुतं सर्पिर्लोडितं वह्निनायुतं॥ दीपमेकमनेकार्कप्रतिमं कलये त्विमं॥ दीपं॥ पायसा पूपकृसरं सुधारसगुडौदनं॥ ददामि षड्रसं दिव्यं किंकरीशंकरायते॥ नैवेद्यं॥ नारिकेलफलं जंबूद्राक्षानारिंगदाडिमं॥ कूष्मांडं पुरतो भक्त्या कल्पितं प्रतिगृह्यतां॥ फलं॥ पूगीफलं० तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ कर्पूरपूरे० नीराजनं॥ यानिकानि० प्रदक्षिणां॥ महादेव नमस्तुभ्यं प्रीत्या पापप्रणाशन॥ अस्माभिस्तु कृतां पूजां साधुवासाधु गृह्यतां॥ नमस्कारं॥ ज्ञानतोऽज्ञानतो वापि भवतो विहितात्रया॥ संपूरय सपर्यांतां विश्वेश सकलस्तुत॥ पुष्पांजलिं॥ मंत्रहीनं० प्रार्थनं॥ देवदेव महादेव सर्वसौभाग्यदायक॥ गृह्णीयां दोररूपं त्वां पुत्रपौत्रप्रवर्धनं॥ दोरकग्रहणं॥ सप्तसामोपगीतं त्वां चराचरजगद्गुरो॥ सूत्रग्रंथिस्थितं हस्ते धारयामि स्थिरो भव॥

दोरकबंधनं॥ हर पापानि सर्वाणि तुष्टिं कुरु दयानिधे॥ प्रसीद त्वमुमाकांतदीर्घायुः पुत्रदो भव॥ इति जीर्णदोरकमुत्तार्य संपूज्य विप्राय दत्वा व्रतसंपूर्त्यैवायनं दद्यात्॥ उपायनमिदं०॥ शंकरः प्रतिगृह्णाति शंकरो वै ददाति च॥ शंकरस्तारकोस्माकं शंकराय नमो नमः॥ इति मंत्रेणैकादशमंडकान्वेष्टकान्वा सघृतान्दत्वास्वयं भुंजीत॥ इति मुक्ताभरणसप्तमी॥ ॥छ॥
॥छ॥

॥४४॥
॥ज्येष्ठागौरीपूजा॥

पूजादिनात्पूर्वेद्युर्यथाचारं पटभित्तिलिखितमूर्तिषु हेमादिप्रतिमासु पुस्तकेषु नद्याद्याहृतसिकतासु वा ज्येष्ठावाहनादि कृत्वा रात्रौ गीतादिना जागरोत्सवः कार्यः॥ आचम्य देशकालौ निर्दिश्य मम श्रीज्येष्ठागौरीप्रीतिद्वारा विविधवंध्यात्व-दारिद्र्यादिसकलदोषनिरासपूर्वकं पुत्रपौत्राभिवृद्धिस्थिरसौ भाग्यमहैश्वर्याद्यभीष्टसिद्ध्यर्थं ज्येष्ठादेव्या आवाहनं तदंगत्वेन पूजनं च करिष्ये॥ संभारप्रोक्षणांते॥ एह्येहि त्वं महाभागे सुरासुर नमस्कृते॥ ज्येष्ठेत्वं सर्वदेवेशि मत्समीपे सदा भव॥ इति मंत्रेणावाह्य पूजयेत्॥ परेद्युर्देशकालौ० ज्येष्ठादेव्याः पूजनं करिष्ये॥ त्रिलोचनां शुक्लदतीं बिभ्रतीं राजतीं तनुं॥ विरक्तां रक्तनयनां ज्येष्ठां वैचिंतयाम्यहं॥ इति ध्यात्वा॥ पुत्रदारविवृद्ध्यर्थं लक्ष्म्याश्चैव विवृद्धये॥ अलक्ष्म्याश्च विनाशाय ज्येष्ठेत्वामर्चयाम्यहमिति॥ ज्येष्ठायै ते नमस्तुभ्यं श्रेष्ठायै ते नमो नमः॥ शर्वाण्यै ते नमस्तुभ्यं शांकर्यैते नमो नम इति मंत्रेणावाहनादिभिः पूजयेत्॥ यद्वा–श्वेतसिंहासनस्थातुश्वेतवस्त्रैरलंकृता॥ वरंचपुस्तकं पाशं बिभ्रत्यैते नमोनमः॥ आसनं॥ ज्येष्ठे देवि नमस्तुभ्यं श्रेष्ठे देवि नमो नमः॥ समुद्रमथनोत्पन्ने गृह्यतां पाद्यमुत्तमं॥ पाद्यं॥ श्रीखंडकर्पूरयुतं नानापुष्पैः सुवासितं॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं ज्येष्ठे देवि नमो नमः॥ अर्घ्यं॥ निर्मलं सलिलं गांगं श्रीज्येष्ठे वरदायिनि॥ वासितं च सुगंधैस्तु गृहाणाचमनीयकं॥ आचमनं॥ नानातीर्थसमानीतं सुगंधिजलमु

त्तमं॥ स्वर्णकुंभेन देवेशिस्नानार्थं प्रति०॥ स्नानं॥ पयोदधिघृतं देवि मधुशर्करया युतं॥ पंचामृतं मयानीतं स्नानार्थं प्रतिगृ०॥ पंचामृतं॥ गंधोदकं॥ गंधादिपूर्वपूजांते महाभिषेकः॥ श्वेतवस्त्रसमायुक्तं क्षौमं कंचुकसंयुतं॥ गृह्यतां च सुरश्रेष्ठे ज्येष्ठे देवि नमो नमः॥ वस्त्रं कंचुकं च॥ मलयाचलसं० चंदनं॥ अलंकारार्थे अक्षतान्॥ सौभाग्यद्रव्याणि॥ केतकीपाटलीजाति-मल्लिकाचंपकानि च॥ पद्मादीनि सुगंधीनि पुष्पाणि प्रतिगृह्यतां॥ पुष्पाणि॥ वनस्पति० धूपं॥ साज्यं च वर्ति० दीपं॥ भक्त्या मया प्रयत्नेन यदन्नं दीयते तव॥ तद्गृहाण सुरेशानिज्येष्ठे श्रेष्ठे नमोनमः॥ पूरिकादिनैवेद्यं॥ इदं फलं० फलं॥ पूगीफलं० तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ चंद्रादित्यौ० नीराजनं॥ यानिकानि० प्रदक्षिणां॥ ज्येष्ठायैते०॥ विप्रप्रिये महामाये सुरासुरसुपूजिते॥ स्थूलसूक्ष्ममये देवि ज्येष्ठे त्वामर्चयाम्यहं॥ नमस्कारं॥ शार्ङ्गबाणाब्जखड्गारिप्रासतोमर-मुद्गरैः॥ अन्यैरप्यायुधैर्युक्तां ज्येष्ठे त्वामर्चयाम्यहं॥ पुष्पांजलिं॥ ज्येष्ठे श्रेष्ठे तपोनिष्ठे ब्रह्मिष्ठे सत्यवादिनि॥ प्रसीद त्वं महामाये गृहाणार्घ्यं सरस्वति॥ विशेषार्घ्यं॥ त्वं लक्ष्मीस्त्वमुमादेवी त्वं ज्येष्ठे सर्वदामरैः॥ पूजितासि मया देवि वरदा भव मे सदा॥ प्रार्थनं॥ ततो विप्रेभ्योऽपूपान्दत्वास्वयं हविष्याशनपूर्वकं ब्रह्मचर्यं कुर्यात्॥ तृतीयदिने तु ज्येष्ठादेव्याविसर्जनं कर्तुं तदंगत्वेन पंचोपचारैः पूजनं॥ पूजांते प्रार्थ्य॥ ज्येष्ठे देवि समुत्तिष्ठ स्वस्थानं गच्छ पूजिता॥ ममाभीष्टप्रदानार्थं पुनरागमहेतवे॥ इति विसृज्य नद्यादौ क्षिपेत्॥ इति ज्येष्ठागौरीपूजा॥
॥छ॥

॥४५॥
॥अदुःखनवमीपूजा॥

व्रतदिने प्रातर्नद्यादौ स्नात्वा नित्यविधिं समाप्य मौनी गृहमेत्याचमनादिदेशकालकथनांते मम श्रीगौरीप्रीतिद्वारा निखिलदुःखोपशमपूर्वकं पुत्रपौत्रचिरजीवनसुखसौभाग्यादिकल्पोक्तफलसिध्यर्थं अदुःखनवमीव्रतांगपू

जनंक०॥ गणेशपूजादिसंभारप्रोक्षणांते गोमयोपलिप्ते शुद्धे देशे मंडपिकां विधाय रंगद्रव्येण भित्तिमालिप्य धूपयित्वा तत्र स्थापित कलशोपरिपूर्णपात्रे गौरीं पूजयेत्॥ दिव्यपात्रधरां देवीं विभूतिं च त्रिलोचनां॥ दुग्धान्नदाननिरतां गौरीं त्वां चिंतयाम्यहं॥ ध्यानं॥ गौरीं दुःखहरां देवीं शिवस्यार्धांगसंगिनीं॥सुनीलवस्त्रसंयुक्तां भक्त्या त्वावाहयाम्यहं॥ आवाहनं॥ प्रसन्नवदने मातर्नित्यं देवर्षिसंस्तुते॥ मया भावेन ते दत्तमासनं प्रतिगृह्यतां॥ आसनं॥ सर्वतीर्थाहृतं शुद्धं सर्वभूतोपजीवनं॥ मयादत्तं तु पानीयं पाद्यार्थं प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ गंगादिपुण्यतीर्थेभ्यो मयानीतं सुनिर्मलं॥ गंधपुष्पाक्षतोपेतं गृहाणार्घ्यं सुरेश्वरि॥ अर्घ्यं॥ कर्पूरागुरुसंमिश्रं निर्मलं शिशिरं जलं॥ एलोशीरयुतं देवि गृहाणाचमनीयकं॥ आचमनं॥ प्रभासाद्यानि तीर्थानि गंगाद्याश्च सरिद्वराः॥ प्रार्थ्यानीतं जलं देविस्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं॥ पंचामृतं महादेवि पयोदधिघृतं मधु॥ शर्करासहितं भक्त्या दत्तं देवि गृहाण मे॥ पंचामृतं गंधोदकं शुद्धोदकं च॥ पूर्वपूजांते महाभिषेकः॥ सर्वभूषाधिके०॥ वस्त्रं कंचुकं च॥ श्रीखंडं०॥ चंदनं॥ अक्षतान्॥ सौभाग्यद्रव्यं॥ भूषणानि॥ माल्यादीनि० पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ गौर्यै नमः पादौ पूजयामि॥ धात्र्यै० जानुनी०॥ शिवायै० ऊरू०॥ भद्रायै० कटी०॥ उमायै० स्तनौ०॥ दुर्गायै० कंठं०॥ काल्यै० बाहू०॥ अंबिकायै० मुखं०॥ भवान्यै० नेत्रे०॥ रुद्राण्यै० शिरः०॥ शर्वाण्यै० सर्वांगं पू०॥ वनस्पति० धूपं॥ साज्यं च० दीपं॥ शर्कराखंड० नैवेद्यं०॥ इदं फलं० फलं॥ पूगीफलं० तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ चंद्रादित्यौ० नीराजनं॥ यानिकानि० प्रदक्षिणां॥ नमो देव्यै० नमस्कारं॥ जयंतीमंगला० पुष्पांजलिं॥ आवाहनं न० प्रार्थनं॥ ततो विप्रं संपूज्य तस्मै पक्वान्नफलयुतं वायनं उपायनमिदं तुभ्यमिति दत्वा कथां

श्रुत्वा गौरीं ध्यायन्नुपवसेत्॥ अशक्तौ त्वहिंसितकेवलगलितफलाहारं पयःपानं हविष्याशनं वा कुर्यात्॥ रात्रिं नृत्यगीतादिना नीत्वा प्रातर्नित्यकर्मांते देवीं संपूज्य सपत्नीकान्विप्रान्संभोज्य॥ स्कंदमातर्नमस्तुभ्यं दुःखव्याधिविनाशिनि॥ उत्तिष्ठ याहि भवनं वरदा भव पार्वति॥ इति देवीं विसृज्याचार्याय दक्षिणां दद्यात्॥ इति अदुःखनवमी॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥४६॥
॥वामनद्वादशीपूजा॥

कर्ताप्रातर्नद्यादौ गत्वा करिष्यमाणवामनजयंतीव्रतांगत्वेन संगमस्नानं करिष्ये (आयुर्बलं० मुखदौर्गंध्य०) इत्यादि यथाचारं दंतधावनं कृत्वा॥ संगमस्तीर्थराजोसिसंगमः सरितां पतिः॥ स्नानार्थं त्वां प्रपन्नोस्मिप्रसादं कुरु संगम॥ संगमप्रार्थनं॥ या वैश्रवणसंयुक्ता द्वादशी परमा तिथिः॥ तस्यां तु संगमे स्नास्येसर्वपापविमुक्तये॥ वरो वरेण्यो वरदो वराहो धरणीधरः॥ अपवित्रं पवित्रं मां करोतु भगवान्हरिः॥ इति स्नात्वा॥ करकं पूरयिष्यामि सरितां संगमे जलैः॥ पंचरत्नसमायुक्तं तेन तुष्यतु वामनः॥ करकपूरणं॥ पर्जन्यो वरुणः सूर्यः सलिलं केशवः शिवः॥ त्वष्टा यमो वैश्रवणः पापं हरतु मे सदा॥ शिक्यस्थापनं॥ अन्नं प्रजापतिर्विष्णुरुद्रेंद्रशशिभास्कराः॥ अग्निर्वायुर्यमस्त्वष्टा पापं हरतु मे सदा॥ शिक्ये दधिभक्तस्थापनं॥ संभारानादाय मध्याह्नात्परं पूजनं॥ आचम्य देशकालौ स्मृत्वा मम श्रीवामनप्रीतिद्वारा सकलपापक्षयपूर्वकं रूपसौभाग्यमहैश्वर्यसुखसमृद्धिपत्रर्णविमुक्त्युभयकुलोद्धरणविष्णुसालोक्यादिकल्पोक्तफलसिद्धये वामनजयंतीव्रतं करिष्ये॥ तदंगत्वेन यथाशक्तिपूजनं च क०॥ गणेशपूजादि संभारप्रोक्षणांते पीठादौ कुंभं संस्थाप्य तदुपरि स्वर्णरजतदारुवंशान्यतमनिर्मिते आढकमितैस्तिलैर्यवैर्गोधूमैर्वापूरितेऽहतवस्त्रकृष्णाजिनवेष्टिते पूर्णपात्रे हैमप्रतिमायां वामनं शक्तितः पार्श्वस्थितदंडकमंडलुछत्रपादुकाक्षमालाद्यु

पस्करयुतं पूजयेत्॥ शांताकारं भुजग०॥ अजिनदंडकमंडलुमेखलारुचिरपावनवामनमूर्तये॥ मितजगत्त्रितयायजितारये निगमवाक्पटवे वटवे नमः॥ ध्यानं॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒॥ ब्रह्मांडमुदरे यस्य महद्भूतैरधिष्ठितः॥ मायावी वामनः श्रीशः सोऽत्रायातु जगत्पतिः॥ आवाहनं॥ पुरु॑षए॒वेदं०॥ सुवर्णमणिसंयुक्तं मया भक्त्या प्रकल्पितं॥ सिंहासनमिदं दिव्यं गृह्यतां वामनप्रभो॥ आसनं॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ गंगोदकं समानीतं सुवर्णकलशेस्थितं॥ वासितं पुष्पगंधैश्च पाद्यं मे प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ गंधपुष्पफलैर्युक्तं हेमपात्रे निवेशितं॥ स्वर्गंगासलिलं पुण्यमर्घ्यं स्वीकुरु केशव॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ कर्पूरवासितं तोयं मंदाकिन्याः समाहृतं॥ आचम्य तां जगन्नाथ मया दत्तं हि भक्तितः॥ आचमनं॥ यत्पुरु॑षेण० गंगासरस्वतीरेवापयोष्णीयमुनाजलैः॥ स्नापितोसितमया देव तथा शांतिं कुरुष्व मे॥ स्नानं॥ आप्ययस्वेत्यादिभिः॥ पंचामृतं मयानीतं पयोदधिघृतं मधु॥ शर्करां परया भक्त्या स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ पंचामृतं॥ चारुगंधोदकं शीतं कर्पूरागुरुचंदनैः॥ एलोशीरादिसंमिश्रं स्नानीयं गृह्यतां हरे॥ गंधोदकं॥ गंधादिपूर्वपूजांते महाभिषेकः॥ तं य॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒०॥ नमः कमलकिंजल्कपीतनिर्मलवाससे॥ महाहवरिपुस्कंधघृष्टचक्राय चक्रिणे॥ वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ दामोदर नमस्तेस्तु त्राहि मां भवसागरात्॥ उपवीतं सोत्तरीयं गृहाण पुरुषोत्तम॥ उपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒०॥ मलयाचलसंभूतं० चंदनं॥ अक्षतान्॥ अहि॑रिव० परिमलद्रव्यं॥ तस्मा॒दश्वा॑० माल्यादीनि० पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ वामनाय नमः पादौ पू०॥ दामोदराय० जंघे०॥ श्रीपतये० ऊरू०॥ कामदेवाय० गुह्यं०॥ जगत्पतये० नाभिं०॥ विश्वधारिणे० उदरं०॥ योगिनाथाय० हृदयं०॥ श्रीधराय० कंठं॥ पंकजास्याय० मुखं॥ सर्वात्मने० शिरः०॥ यत्पुरु॑षं॒ वनस्पति० धूपं०॥

ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒० त्वमेव पृथिवीज्योतिर्वायुराकाशमच्युत॥ त्वमेव ज्योतिषां ज्योतिर्दीपोयं प्रतिगृह्यतां॥ दीपं॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो०॥ अन्नं चतुर्विधं स्वादुरसैः षड्भिः समन्वितं॥ भक्त्या निवेदितं तुभ्यं० नैवेद्यं॥ इदं फलं० फलं॥ पूगीफलं० तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ श्रि॒येजा॒तः०॥ नीराजनं सुमंगल्यं कर्पूरोद्भासितं विभो॥ चंद्रार्कवह्निसदृशं वामनप्रतिगृह्यतां॥ नीराजनं॥ नाभ्या॑

आसी०॥ नमो वामनरूपाय नमस्तेस्तु त्रिविक्रम॥नमस्ते बलिबंधाय वासुदेवनमोस्तुते॥ नमस्कारं॥ स॒प्तास्या॑सन्० यानिकानि० प्रदक्षिणां॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०॥ मत्स्यं कूर्मं वराहं च नरसिंहं च वामनं॥ रामं रामं च कृष्णं च अर्चयामि नमो नमः॥ पुष्पांजलिं॥ नमस्ते पद्मनाभाय नमस्ते जलशायिने॥ तुभ्यमर्घ्यं प्रयच्छामि बालवामनरूपिणे॥ विशेषार्घ्यं॥ जगदादिर्जगद्रूपोह्यनादिर्जगदंतकृत्॥ जलाशयोजगद्योनिः प्रीयतां मे जनार्दनः॥ नमो नमस्ते गोविंद भुवनेश त्रिविक्रम॥ अघौघसंक्षयं कृत्वा सर्वकामप्रदो भव॥ मंत्रहीनं० प्रार्थनं॥ एवं संपूज्य गीतादिमंगलै रात्रौ जागरित्वा प्रातर्नित्यकर्मांते देवं संपूज्य विसृज्य विप्रं संपूज्य शिक्यस्थजलकलशयुतं सोपस्करं तं दद्यात्॥ दानमंत्रः॥ वामनं सर्वतोभद्रं द्विजाय प्रतिपादये॥ प्रीयतां तेन देवेशो मम नित्यं जनार्दनः॥ ग्रहणमंत्रः॥ वामनो बुद्धिदो दाता द्रव्यस्थो वामनः स्वयं॥ वामनोस्य प्रतिग्राही वामनाय नमो नमः॥ ततस्त्रीन्विप्रान्पृषदाज्यदध्योदनयुतान्नेन संभोज्य कर्म समाप्य स्वयं भुंजीत॥ अथवा वाचकाय प्रतिमावस्त्रादि दत्वा वामनप्रीत्यर्थं ब्रह्मचारिणं संभोज्य तस्मै दंडच्छत्रोपानहशिक्यादि दद्यात्॥ मंत्रस्तु॥ दध्योदनयुतं शिक्यं वारिधानीयुतं विभो॥ छत्रोपानहसंयुक्तं ब्राह्मणाय ददाम्यहं॥ एवं द्वादशवर्षं कृत्वोद्यापनं कुर्यात्॥

॥४७॥
॥अनंतचतुर्दशीपूजा॥

आचमनादिदेशकालौ स्मृत्वा मम सकुटुंबस्य क्षेमस्थैर्यायुरारोग्याद्यभिवृद्ध्यर्थं गजाश्वल

क्ष्मीप्रात्यर्थं समस्तपापक्षयार्थं धर्मार्थकाममोक्षचतुर्विधपुरुषार्थसिद्ध्यर्थं श्रीमदनंतप्रेरणया श्रीमदनंतप्रीत्यर्थं मया स्वीकृतस्य चतुर्दशवर्षविधेयस्यानंतव्रतस्य मयि यथावत्प्रतिष्ठासिद्ध्यर्थं प्रतिवर्षविहितं यथाशक्ति यथाज्ञानेन यथामिलितोपचारैः पुरुषसूक्तेन श्रीसूक्तेन पुराणोक्तमंत्रैः मूलमंत्रेण च षोडशोपचारैरनंतपूजनमहं करिष्ये॥ (अथवा ममोपात्तदुरितक्षयद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं श्रीमदनंतपूजां करिष्ये इति संकल्प्य) तदंगत्वेन शरीरशुद्ध्यर्थं भूशुद्ध्यादिपुरुषसूक्तादिन्यासान् कलशार्चनादि च करिष्ये॥ पृथ्वित्वयेत्यादि० मनुज्ञां दातुमर्हसीति भैरवाज्ञां गृहीत्वा वामपादेन भूमिं त्रिस्ताडयेत्॥ देवा आयांतु यातुधाना अपयांतु विष्णोदेवयजनं रक्षस्वेति भूमौ प्रादेशं कृत्वा न्यसेत्॥ तद्यथा॥ करपज्जानुकटिषु नाभिहृत्कंठबाहुषु॥ मुखाक्ष्णोर्मस्तके चैववामादौ पौरुषं न्यसेत्॥ एवं पुरुषसूक्तन्यासः॥ अथ श्रीसूक्तन्यासः॥ हिरण्यवर्णामिति पंचदशर्चस्य सूक्तस्य आनंदकर्दमचिक्लीतेंदिरासुता ऋषयः श्रीरग्निश्चेत्युभे देवते आद्यास्तिस्रोनुष्टुभः चतुर्थीप्रस्तारपंक्तिः पंचमीषष्ठ्यौ त्रिष्टुभौ ततोष्टावनुष्टुभः अंत्याबृहती व्यंजनानि बीजानि स्वराः शक्तयः बिंदवः कीलकं मम अलक्ष्मीपरिहारपूर्वकलक्ष्मीप्राप्त्यर्थे श्रीसूक्तन्यासे विनियोगः॥ हिरण्यवर्णां० मूर्ध्नि॥ तांम आवह० नेत्रयोः॥ अश्वपूर्वा० कर्णयोः॥ कांसोस्मितां० नासिकायां॥ चंद्रां प्रभासां० मुखे॥ आदित्यवर्णे० कंठे॥ उपैतु मां०॥ बाह्वोः॥ क्षुत्पिपासा० हृदये॥ गंधद्वारां० नाभौ॥ मनसः काम० गुह्ये॥ कर्दमेन० अपाने॥ आपः स्रजंतु० ऊर्वोः॥ आर्द्रायः करिणीं० जान्वोः॥ आर्द्रापुष्करिणीं० जंघयोः॥ तांम आवह० पादयोः॥ यः शुचिः प्र० सर्वांगे॥ अथांगुलिन्यासः॥ हिरण्यवर्णायै नमः अंगुष्ठाभ्यां नमः॥ सुवर्णायै० तर्जनीभ्यां०॥ रजतस्रजायै० मध्यमाभ्यां०॥ चंद्रायै०

अनामिकाभ्यां०॥ हिरण्मयायै० कनिष्ठिकाभ्यां०॥ लक्ष्म्यै० करतलकरपृष्ठाभ्यां०॥ एवं हृदयादि॥ केशवाय नमः शिरसि॥ नारायणाय० मुखे॥ माधवाय० भुजयोः॥ गोविंदाय० कंठे॥ विष्णवे० पृष्ठे॥ मधुसूदनाय०कुक्षौ ॥ त्रिविक्रमाय० कट्योः॥ वामनाय० जंघयोः॥ श्रीधराय० वामगुल्फे॥ हृषीकेशाय० दक्षिणगुल्फे॥ पद्मनाभाय० वामपादे॥ दामोदराय० दक्षिणपादे॥ १२ ॐ नमो भगवते वासुदेवायेति मूलमंत्रेण षडंगो हृदयादिः॥ ततः ॐ नमो भगवते वासुदेवायेति हृदयाय नमः॥ ॐ नमो नारायणाय शिरसे स्वाहा॥ ॐ नमो विष्णवे शिखायै वषट्॥ ॐ नमो वामनाय कवचाय हुम्॥ ॐ नमः केशवाय नेत्रत्रयाय वौषट्॥ ॐ नमो नृसिंहाय अस्त्राय फट्॥ ॐ भूर्भुवःस्वरोमिति दिग्बंधः॥ कलशस्येत्यादिमंत्रःकलशपूजनं शंखं चंद्रार्कदैवत्यमित्यादिभिः शंखपूजां च कुर्यात्॥ आगमार्थं तु० इति मंत्रेण घंटानादं कुर्यात्॥ अपवित्रः पवित्रो वा० गायत्र्या आत्मानं पूजाद्रव्याणि च प्रोक्षेत्॥ येभ्यो माता० एवापित्रे०॥ स्वामिन्सर्वजगन्नाथ यावत्पूजावसानकं॥ तावत्त्वं प्रीतिभावेन देवेस्मिन्संनिधो भव॥ प्राङ्मुखो देव मम संमुखो वरदो भव॥ पूर्वोच्चरित एवं गुणविशेषण० श्रुतिस्मृतिपुराणोक्त-फलप्राप्त्यर्थं श्रीमदनंताराधनांगत्वेन यमुनापूजां करिष्ये॥ अथ ध्यानं॥ क्षीरोदार्णवसंभूते इंद्रनीलसमप्रभे॥ त्रैलोक्यवंदिते देवि विष्णुरूपे नमोस्तु ते॥ श्रीयमुनां ध्यायामि॥ ॐ हिरण्यवर्णां०॥ सर्वतीर्थमये देवि यमज्येष्ठे यशस्विनि॥ आदित्यदुहितर्मातर्यमुनायै नमोस्तु ते॥ यमुनां आवाहयामि॥ ॐ तांम॒आव॑ह०॥ कृष्णे वेणि नमस्तुभ्यं कृष्णवर्णे सुलक्षणे॥ सर्वसौभाग्यदे देवि यमुनायै नमोस्तु ते॥ यमुनायै० आसनं०॥ ॐअ॒श्व॒पू॒०॥ वेदपादे नमस्तुभ्यं सर्वलोकहितप्रदे॥ सर्वपापप्रशमनि तुंगायै ते नमोस्तु ते॥ यमुनायै० पा

द्यं० ॥ॐ कां॒सो॒स्मि॒तां०॥ कृष्णे कृष्णांगसंभूते जंतूनां पापहारिणि॥ नमस्ते सरितां श्रेष्ठे गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ यमुनायै० अर्घ्यं०॥ ॐचं॒द्रांप्र॑भा॒सां॰॥ आत्मज्योतिर्नमो देवि सर्वानुग्रहकारिणि॥ स्वधर्मनिरते देवि गृहाणाचमनीयकं॥ यमुनायै० आचमनीयं०॥ ॐआ॒दि॒त्यव॑र्णे॒तप॒सो०॥गंगा गोदावरी रेवा पयोष्णी च सरिद्वरा॥ कृष्णा च तुंगभद्रा च स्नानार्थं ते निवेदिताः॥ यमुनायै० शुद्धोदकस्नानं०॥ सर्वमंगलकार्यार्थं प्रधानत्वेन चार्चितं॥ मधुपर्कं गृहाणेमं देवेशि त्वं प्रसीद मे॥ यमुनायै० मधुपर्कं०॥ कृष्णपादाब्जसंभूते गंगे त्रिपथगामिनि॥ जटाजूटे नमस्तुभ्यं भागीरथ्यै नमोस्तु ते॥ यमुनायै० मलापकर्षस्नानं०॥ स्नानं पंचामृतं देवि गृहाण सरितोत्तमे॥अनाथनाथे सर्वज्ञे सर्वकामप्रदा भव॥ पंचामृतस्नानं०॥ सौरभेयीसमुत्पन्नं देवर्षिपितृतृप्तिदं॥ स्नानार्थं ते पयो देवि गृहाण सरितोत्तमे॥यमुनायै० पयःस्नानं०॥ चंद्रमंडलसंकाशं सर्वदेवप्रियं दधि॥ स्नानार्थं सरितां श्रेष्ठे गृहाण त्वं नमोस्तु ते॥ यमुनायै० दधिस्नानं०॥ सर्पिषा च महादेवि स्नपनं क्रियते मया॥ गृहाण शुद्धया दत्तं यमुनायै नमो नमः॥ यमु० घृतस्नानं०॥ इदं मधु मया दत्तं तव तुष्ट्यर्थमेव च॥ गृहाण सरितां नाथे यमुनायै न०॥ यमुना० मधु०॥ सितया देवदेवेशि स्नपनं क्रियते मया॥संगृहाण जगन्नाथे यमुनायै न०॥ यमुनायै० शर्करा०॥ आपोहिष्ठेति शुद्धोदकेन संस्नाप्य॥ गंधाक्षतपुष्पाणि समर्प्य श्रीसूक्तेन महाभिषेकः॥ ॐउपै॑तु॒ मां०॥ सिंहासनसमारूढे देवि भक्तजनप्रिये॥ सर्वलक्षणसंपूर्णे वस्त्रयुग्मं गृहाण मे॥ यमुनायै० वस्त्रं०॥ गोदावरि नमस्तुभ्यं सर्वाभीष्टप्रदायिनि॥ सर्वसौभाग्यदे देवि गृहाण कंचुकीं शुभां॥ यमु० कंचुकीं०॥ ॐ ॐ क्षु॒त्पि॑पा॒सा०॥ नंदिपादे नमस्तेस्तु शंकरप्रियवल्लभे॥ कंठसूत्रं सोत्तरीयं गृहाण वरदा भव॥ यमु० कंठसूत्रं०॥ मणिमुक्ताफलैर्हारै

र्नूपुरैर्बाहुभूषणैः॥ मुकुटाद्यैश्च सर्वेशि भूषयेहं जनप्रिये०॥ मु० भूषणानि० ॥ ॐगंध॑द्वा॒रां०॥ चंदनागरुकस्तूरीरोचनं कुंकुमं तथा॥ कर्पूरादिसमायुक्तं चंदनं प्रतिगृह्यतां॥ यमुनायै० चंदनं०॥ यमुनायै नमस्तुभ्यं सर्वाभीष्टप्रदायिनि॥ सर्वसौभाग्यदे देवि हरिद्राद्यं गृहाण मे॥ यमुनायै० हरिद्रां०॥ कुंकुमं कांतिदं दिव्यं कामिनीकामसंभवं॥ कुंकुमेनार्चिते देवि यमुने प्रतिगृह्यतां॥ यमु० कुंकुमं०॥ कालिके कृष्णवर्णे त्वं सुभगे शक्तितारके॥अक्षिभ्यां कज्जलं दत्तं गृहाण परमेश्वरि॥ यमु० कज्जलं०॥ कालरात्रि नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं महाबले॥ ताडपत्रं मया दत्तं गृहाण परमेश्वरि॥ यमुनायै० ताडपत्रं०॥ अहि॑रिव॒ भोगैः०॥ कस्तूर्याद्याश्च ये गंधा भोगार्थं ते मया हृताः॥ अनेकगंधसंयुक्ताः प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ यमुनायै० परिमलद्रव्यं॥ अक्षताः परमा दिव्याः सर्वकामफलप्रदाः॥ पूजासंरक्षणार्थाय अक्षतान्प्रददाम्यहं॥ यमुनायै० अक्षतान्०॥ ॐमन॑सः॒काम॒०॥ मंदारपारिजाताद्यैरनेकैः कुसुमैः शुभैः॥ पूजयामि शिवे भक्त्या यमुनायै नमो नमः॥ यमुनायै० पुष्पाणि०॥ ॥अथांगपूजा॥ यमुनायै नमः पादौ पूजयामि॥ चंचलायै० जानुनीपू०॥ कमलायै० कटिं०॥ चित्रायै० नाभिं पू०॥ मन्मथवासिन्यै० स्तनौ०॥ ललितायै० भुजौ०॥ रत्नकंठायै० कंठं पू०॥ मायाशक्त्यै० मुखं पू०॥ चंद्रशेखरायै० ललाटं पू०॥ भीमरथ्यै० शिरःपू०॥ यमुनायै० सर्वांगं पूजयामि॥॥अथ नामपूजा॥ यमुनायै० मायायै० शंकरार्धधारिण्यै० कनककट्यै० उत्पलायै० धात्र्यै० सिंधवे० चूडामण्यै० शांतायै० त्रिगुणात्मिकायै० महायोगिन्यै० ब्रह्मांडरूपिण्यै० जटिलायै० तपस्विन्यै० गंगायै० नर्मदायै० गौर्यै० भागीरथ्यै० तुंगायै० भद्रायै० कृष्णायै० वेण्यै० भीमरथ्यै० भवनाशिन्यै० कावेर्यै० सरस्वत्यै० सावित्र्यै० गायत्र्यै०

गोदावर्यै० गोमत्यै० गरुडायै० गिरिजायै० मलापहारिण्यै० श्रीयमुनायै० इति नामपूजा॥ ॐकर्दमे॒न ०॥ दशांगं गुग्गुलं धूपंसुगंधं च मनोहरं॥ आघ्रेयं सर्वदेवानां यमुने प्रतिगृह्यतां॥ यमु० धूपं०॥ ॐ आपः॑स्र॒जंतु॑॥ घृताक्तवर्तिसंयुक्तं महातेजोमयोज्ज्वलं॥ गृहाण मंगलं दीपं त्रैलोक्यतिमिरापहं॥ यमु० दीपं०॥ ॐ आ॒र्द्रांयः॒०॥ सर्वभक्ष्यसमायुक्तं षड्रसैश्च समन्वितं॥ नैवेद्यं यमुने देवि गृह्यतां मे प्रसीद च॥ यमु० नैवेद्यं०॥ पानीयं पावनं श्रेष्ठं गंगादिसरितोद्भवं॥ प्राशनार्थं मयानीतं प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ यमु० नैवेद्यमध्ये पानीयं० उत्तरापोशनं० हस्तप्रक्षालनं०

मुखप्रक्षालनं० उत्तराचमनीयं० करोद्वर्तनार्थे चंदनं०॥ इदं फलमिति महाफलं०॥ पूगीफलं महद्दिव्यं नागवल्या दलैर्युतं॥ कर्पूरादिसमायुक्तं तांबूलं प्रतिगृह्यतां॥ यमुनायै० तांबूलं०॥ न्यूनातिरिक्तपूजायाः सर्वसंपूर्णहेतवे॥ दक्षिणां कांचनीं देवि स्थापयामि तवाग्रतः॥ यमु० दक्षिणां०॥ श्रि॒येजा॒त०॥ घृतवर्तिप्रदीपाश्च मया दत्ता हि भक्तितः॥ नीराजनं गृहाणेदं यमुने भक्तवत्सले॥यमु० नीराजनं०॥ ॐताम॒ आव॑ह०॥ सर्वपापहरे देवि सर्वोपद्रवनाशिनि॥ सरिच्छ्रेष्ठे जगद्वंद्ये यमुनायै नमो नमः॥ यमुनायै० नमस्कारान्॥ ॐ आ॒र्द्रांपु॒ष्करि॑णीं० यानि कानि च पापानि जन्मांतरकृतानि च॥ तानि तानि विनश्यंति प्रदक्षिणं पदे पदे०॥ यमु० प्रदक्षिणाः॥ ॐ यः शुचिः॒प्रय॑तो०॥ नानाविधैः सुकुसुमैः पुष्पांजलिमिमं शुभं॥ गृहाण कृपया देवि यमुनायै नमोस्तु ते॥ यमुनायै० मंत्रपुष्पम्॥ सुरासुरेंद्रादिकिरीटमौक्तिकप्रभाभिजुष्टं तव पादपंकजं॥परात्परं चारुतरं सुमंगलं नमामि भक्त्या मम कामसिद्ध्यै॥ भवपत्त्निमहादेवि इष्टकामप्रदायिनि॥ अनंतव्रतसिद्धिं मे देहि त्वं यमुनेधुना॥ आवाहनं न० यस्य स्मृत्या० मंत्रहीनं०॥ अनेन कृतपूजनेन यमुना देवता प्रीयतां ॐ तत्सद्ब्रह्मार्पणमस्तु॥॥ अथशेष

पूजां कुर्यात्॥ तत्रायं क्रमः कारिकोक्तः॥ आराधितयमुनापश्चिमदेशे शालितंडुलराशौ अतो देवा इति मंत्रेण पद्ममष्टदलं कृत्वा पंचरंगैः सुशोभनं पद्मं रंगवल्यादिना आयतनं च यथारुचिरं कृत्वा पीठपूजां कुर्यात्॥ अद्येत्यादि० श्रीमदनंताराधनांगत्वेन शेषपूजां करिष्ये॥ तत्रादौ मंडपादिपूजां करिष्ये॥ ॥ सा मंडपपूजा यथा॥ पूर्वद्वारे श्रियै नमः नंदायै० सुनंदायै० धात्र्यै० विधात्र्यै० चिच्छक्त्यै० मायाशक्त्यै० शंखनिधये० पद्मनिधये०॥ दक्षिणद्वारे॥द्वारश्रियै० चंडायै० प्रचंडायै० धात्र्यै० विधात्र्यै०चिच्छक्त्यै० मायाशक्त्यै० शंखनिधये० पद्मनिधये०॥ पश्चिमद्वारे॥ द्वारश्रियै० बलायै० प्रबलायै० धात्र्यै० विधात्र्यै०चिच्छक्तयै० मायाशक्त्यै० शंखनिधये० पद्मनिधये॥ उत्तरद्वारे॥ द्वारश्रियै० महाबलायै० प्रबलायै० धात्र्यै० विधात्र्यै० चिच्छक्त्यै० मायाशक्त्यै० शंखनिधये० पद्मनिधयै०॥अथपीठपूजा॥ मध्ये वास्तुपुरुषाय नमः मंडूकाय० कालाग्निरुद्राय० आधारशक्त्यै० कूर्माय० पृथिव्यै० अमृतार्णवाय० श्वेतार्णवाय० द्वीपेभ्यो० कल्पवृक्षेभ्यो० मणिमंदिराय० हेमपीठाय० धर्माय० अधर्माय० ज्ञानाय० अज्ञानाय० वैराग्याय० अवैराग्याय० ऐश्वर्याय० अनैश्वर्याय० सहस्रमणिफणान्वितायानंताय०॥ सर्वतत्त्वपद्माय० आनंदकंदाय० संविन्नालाय०विकारमयकेसरेभ्योः प्रकृतिमयपत्रेभ्यो० सूर्यमंडलाय० चंद्रमंडलाय०वह्निमंडलाय० संसत्त्वाय० रंरजसे० तंतमसे० अंआत्मने० पंपरमात्माने० अंअंतरात्मने० ज्ञानात्मने० प्राणात्मने० कालात्मने० विद्यात्मने०॥ ततः पूर्वादिदिक्षु क्रमेण० जयायै० विजयायै० अजितायै० अपराजितायै० नित्यायै० विमलासनायै०दोग्ध्र्यै० अघोरायै०मंगलायै० आधारशक्तिकमलासनाय० इति पीठदेवता आवाह्य गंधादिभिः पूजयेत्॥ ततस्त

त्राष्टदले कलशस्थापनम्॥ ॐम॒हीद्यौः० औष॑धयः॒संव॑दंते० आक॒लशेषु० इ॒मंमे॑गंगे० गंधद्वा॒रां० याओष॑धीः॒० कांडा॑त्कांडात्० अश्व॒त्थेवो॑॰ याःफ॒लिनी॒र्या॰ सहि॒रत्ना॑नि०हिर॑ण्यरूपः॒० युवा॑सु॒वासाः॒०पू॒र्णाद॑वि॒०॥ यन्मध्यस्थंडिला मेघाः सरितः सागरास्तथा॥ब्रह्मांडकलशं तं तु पूजार्थं स्थापयाम्यहं॥ इति कलशस्थापनमंत्रः॥ ॐ तत्त्वा॑यामि॒ वरुणं पंचोपचारैः पूजयेत्॥ ततः कलशे देवता आवाहयेत्॥ यथा केशवादिचतुर्विंशतिदेवताः मत्स्यादिदशदेवताश्चावाह्य॥ ततः अनिरुद्धाय नमः अनिरुद्धमावाहयामि एवमेवाग्रेपि प्रद्युम्नाय० संकर्षणाय० वासुदेवाय० अष्टवसुभ्यो० एकादशरुद्रेभ्यो० द्वादशादित्येभ्यो० ध्रुवाय० अध्वराय० सोमाय० अद्भ्यो० अनलाय० प्रत्यूषाय० प्रभाताय० शिशुमाराय० ब्रह्मणे० व्यासाय० दत्तात्रेयाय० विश्वरूपाय० अनंताय० एताः कलशे आवाह्य कलशोपरि स्थापितपूर्णपात्रे वस्त्रं प्रसार्य कुंकुमेनाष्टदलं लिखित्वा तत्रपीठदेवतावाहनं कुर्यात्॥ यथा पीठस्य पूर्वादिदिक्षु गणपतये नमः दुर्गायै० क्षेत्रपालाय०वास्तोष्पतये० मध्ये सप्तमातृभ्यो०॥ पुनः पूर्वादिषु इंद्राय० अग्नये० यमाय०निर्ऋतये० वरुणाय० वायवे० सोमाय० ईशानाय० इत्यावाह्य॥ॐ नमो भगवते वासुदेवायेति मूलमंत्रेणावाहयेत्॥ यथा अनंतंमोहिनीशक्तिसहितं आवाहयामि० १ वामनश्रीशक्तिसहितं० २ शौरिणं पद्मिनीशक्तिसहितं० ३ वैकुंठमहाबलशक्तिसहितं० ४ पुरुषोत्तमं अजाशक्तिसहितं० ५ पद्मनाभं मंगलाशक्तिसहितं ६ हृषीकेशं वरदाशक्तिसहितं ७ त्रिविक्रमं शुभाशक्तिसहितं० ८ मधुसूदनं भगवतीशक्तिसहितं ९ अच्युतं अपराजिताशक्तिसहितं १० अनंतं जयाशक्तिसहितं ११ गोविंदं विजयाशक्तिसहितं १२ कृष्णं सुभद्राशक्तिसहितं० १३ अपराजितं सर्वगाशक्तिसहितं० १४ श्रीमदनं तंलक्ष्मीश

क्तिसहितं आवाहयामि इत्यावाह्य॥ अथाष्टदले कर्णिकामध्ये परमदेवतायै० सव्ये सर्वगुरुभ्यो नमः॥ दक्षिणे सर्वदेवताभ्यो०॥ आग्नेयादिचतुष्कोणेषु गरुडाय० व्यासाय० दुर्गायै० सरस्वत्यै०॥ पुनर्याम्यादिषु धर्माधिपतये यमाय० पश्चिमे ज्ञानाधिपतये वरुणाय० उत्तरे वैराग्याधिपतये सोमाय० पूर्वे ऐश्वर्याधिपतये इंद्राय०॥ पुनः पूर्वे धर्माधिपतये निर्ऋतये० दक्षिणे ज्ञानाधिपतये दुर्गायै० पश्चिमे अवैराग्याधिपतये कामायन० उत्तरे अनैश्वर्याधिपतये रुद्राय० मध्ये परमपुरुषायानंताय नमः॥ मं मंडूकाय नमः मंडूकं आवाहयामि॥ एवं सर्वत्र॥कंकालाय०कुंकूर्माय० आंआधारशक्त्यै० पंप्रकृत्यै० शिंशिलारूपकमलाय० शंशेषाय० पंपृथिव्यै० क्षींक्षीरसिंधवे० नवरत्नद्वीपाय० रत्नोज्वलितमहामंडलाय० नवरत्नमयपारिजाताय० इति एकैकोपरि पूर्वतः मंडलानि संपूज्य तदधः रत्नवेदिकायै नमः॥ चतुरस्रस्याग्नेयादिकोणेषु आग्नेये धर्माय० नैर्ऋते ज्ञानाय० वायव्ये वैराग्याय० ऐशाने ऐश्वर्याय०॥ चतुरस्रस्य पूर्वरेखायां अंअधर्माय० दक्षिणे अंअज्ञानाय० पश्चिमे अंअवैराग्याय० उत्तरे अंअनैश्वर्याय०॥ ततः कर्णिकामध्ये सप्ततिवलयोपेताय सहस्रफणाय अनंताय० तन्मध्यफणोपरि आंआनंदकंदाय० संसंविन्नालाय०सं सर्वतत्त्वकमलाय० पंप्रकृतिपत्रेभ्यो० विंविकारमयकेसरेभ्यो० पं पंचाशद्वर्णाढ्यायै कर्णिकायै० अंअर्कमंडलाय० द्वादशकलाभ्यो० सोममंडलायषोडशकलाभ्यो० वंवह्निमंडलाय दशकलाभ्यो० सं सत्त्वाय प्रबोधात्मने० रं रजसे प्रकृत्यात्मने० तं तमसे सोमात्मने० आंआत्मने०अंअंतरात्मने० पंपरमात्मने० ह्रीं ज्ञानात्मने० मांमायातत्त्वाय० कांकालतत्त्वाय० विंविद्यातत्त्वाय० पंपरतत्त्वाय०॥ ततः पूर्वकेसरेषु पीठशक्तीः पूजयेत्॥ यथा॥ विंविमलायै० उं उत्कर्षिण्यै० ज्ञां ज्ञानायै० योंयो

गायै० पंप्रह्वायै० इंईशानायै० संसरस्वत्यै० कर्णिकायां अनुग्रहायै०॥ ततः पुष्पाणि गृहीत्वा ॐ नमो भगवते विष्णवे सर्वभूतात्मने वासुदेवाय सर्वात्मने संयोगपीठात्मने श्रीमदनंताय नम इति पीठेर्पयेत्॥ ततः अष्टौ भैरवानावाहयेत्॥ असितांगभैरवाय नमः रुरुभैरवाय० चंडभैरवाय० क्रोधभैरवाय० उन्मत्तभैरवाय० कपालभैरवाय० भीषणभैरवाय० संहारभैरवाय०॥ ततः पूर्वेविप्रवर्णं श्वेतं सहस्रफणालंकृतं शेषं आवाहयामि॥ आग्नेय्यां वैश्यवर्णं नीलपंचशतफणालंकृतं तक्षकं आवाह०॥ दक्षिणे विप्रवर्णं कुंकुमाभं सहस्रफणालंकृतं अनंतं आवा०॥ नैर्ऋत्यां क्षत्रियवर्णं पीतं सप्तफणायुतं वासुकिं आवा०॥ पश्चिमे क्षत्रियवर्णं पीतं सप्तशतफणालंकृतं शंखपालं आवा०॥ वायव्यां वैश्यवर्णं नीलं पंचशतफणालंकृतं महापद्मं आवा०॥ उत्तरे शूद्रवर्णं श्वेतं त्रिंशत्फणालंकृतं कंबलं आवा०॥ ईशान्यां शूद्रवर्णं श्वेतं त्रिंशत्फणालंकृतं कर्कोटकं आवा०॥ इत्थं पीठदेवता आवाह्य॥ तदस्तु मित्रावरुणा० गृहावैप्रतिष्ठा०॥ कृत्वा दर्भमयं शेषं मुष्टिमात्रमिदं शुभं॥ फणासमन्वितानंतशायिनं च चतुर्भुजं॥ वस्त्रोपरि सप्तफणान्वितं सलक्षणं दर्भमयं शेषं संस्थाप्य पूजयेत्॥ तद्यथा॥ तक्षकं पन्नगाधीशं फणानेकशतोज्वलं॥ दिव्यांबरधरं दीप्तं रत्नकुंडलमंडितं॥ नानारत्नपरिक्षिप्तमुकुटद्युतिरंजितं॥ फणामणिसहस्राढ्यैरसंख्यैः पन्नगोत्तमैः॥ नागकन्यासहस्रेण समंतात्परिवारितं॥ दिव्याभरणदीप्तांगं दिव्यचंदनचर्चितं॥ कालाग्निमिव दुर्धर्षं तेजसादित्यसन्निभं॥ ब्रह्मांडाधारभूतं तं यमुनांतर्निवासिनं॥ फणैः सप्तभिराश्लिष्टं विष्णुस्वापविराजितं॥ दिव्याभरणदीप्तांगं दिव्यांबरविराजितं॥ ध्यायाम्येतादृशं शेषं पूजार्थमिह ते नमः॥ इति ध्यात्वा॥ ॐ स॒हस्र॑शीर्षा॒० शेषं सप्तफणायुक्तं कालियनागनायकं॥ अनंतशयनार्थं त्वां भक्त्या आवाहयाम्यहं॥ शेषाय नमः आ

वाहनं स०॥ ॐपुरु॑षए॒वेदं०॥ नवनागकुलाधी शशेषोद्धारक काश्यप नानारत्नसमायुक्तमासनं प्रतिगृह्यतां॥ शेषाय० आसनं०॥ ॐए॒तावा॑नस्य०॥ अनंतप्रिय शेषेश जगदाधार विग्रह॥ पाद्यं गृहाण भक्त्या त्वं काद्रवेय नमोस्तु ते॥ शेषाय० पाद्यं०॥ ॐ त्रि॒पादू॒०॥ कश्यपानंदजनक मुनिबंदित हे प्रभो॥ अर्घ्यं गृहाण त्वं शेष सादरं शंकरप्रिय॥ शेषाय० अर्घ्यं०॥ तस्मा॑द्वि्॒राल॑०॥ सहस्रफणिरूपेण वसुधोद्धारकप्रभो॥ गृहाणाचमनं देव पावनं च सुशीतलं॥ शेषाय० आचमनं स०॥ ॐयत्पुरु॑षेण०॥ गंगादिपुण्यतीर्थैस्त्वामभिषिंचामि भूधर॥ बलभद्रावतारेश नंदन श्रीपतेःसखे॥ शेषाय० शुद्धोदकस्नानं०॥ कुमाररूपिणे तुभ्यं दधिमध्वाज्यसंयुतं॥ मधुपर्कं प्रदास्यामि सर्पराज नमोस्तुते॥ शेषाय० मधुपर्कं०॥ क्षीरं दधि घृतं चैव मधुशर्करयान्वितं॥पंचामृतस्नानमिदं स्वीकुरुष्व दयानिधे॥ शेषाय० पंचामृतस्नानं०॥ पुरुषसूक्तेन महाभिषेकः॥ ॐ त॑य॒ज्ञं०॥ कौशेययुग्मं देवेश प्रीत्या तवमयार्पितं॥ पन्नगाधीश नागेंद्र तार्क्ष्यशत्रो नमोस्तुते॥ शेषाय० वस्त्रयुग्मं०॥ ॐतस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ सुवर्णनिर्मितं सूत्रं पीतितोरं जितं प्रभो॥ अनेकरत्नखचितं सर्पराजार्पयाम्यहं॥शेषाय०यज्ञोपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ ऋचः०॥ कर्पूरकस्तूरिककेशराढ्यंगोरोचनं चागरुरक्तचंदनं॥ श्रीचंदनाढ्यं शुभदं सुगंधं गृहाण विष्णुप्रिय ते मयार्पितं॥ शेषाय० चंदनं॥ काश्मीरपंकलिप्तांश्च शालीयानक्षतान्शुभान्॥ पातालाधिपते तुभ्यमर्पयामि गृहाण भो॥ शेषाय० अक्षतान्०॥ अनेकरत्नान्वितहेमकुंडले माणिक्यसंकाशितकंकणद्वयं॥ हीरैस्तु संशोभितरत्नमुद्रिकां हैमं किरीटं फणिराज तेर्पितं॥ शेषाय० सर्वाभरणानि०॥ अहिरिवेति परिमलद्रव्यं॥ ॐ तस्मा॒दश्वा०॥ करवीरैर्जातिपुष्पैश्चंपकैर्बकुलैः शुभैः॥ तव पूजां करोम्यत्र विष्णुप्रिय नमोस्तु ते॥ शेषाय० पुष्पाणि०॥ अथांगपूजा॥

सहस्रपदे नमः पादौ पूजयामि॥ गूढगुल्फाय० गुल्फौ०॥ हेमजंघाय० जंघे०॥ मंदगतये० जानुनी०॥ पीतांबरधराय० कटिं०॥ गंभीरनाभाय०॥ नाभिं०॥ वाताशनाय० उदरं०॥ उरगाय० स्तनौ०॥ कालियाय० भुजौ०॥ कंबुकंठाय० कंठं०॥ विषवक्त्राय० मुखं०॥ मणिभूषणाय० ललाटं०॥ सुलक्षणाय० शिरः०॥ अनंतप्रियाय० सर्वांगं पूजयामि॥ ततः सप्तफणा उदक्संस्थाः पूजयेत्॥ शेषाय नमः तक्षकाय० वासुकये० कालियाय० बलभद्राय० लक्ष्मणाय० सुब्रह्मणे० अनंतप्रियाय०॥ अथानामपूजा॥ उरगाय० पन्नगाय० शंकरभूषणाय० अनंतशिखिने० पातालवासिने० यमुनांतर्वासिने० विषग्रहाय० विपत्रे० नागेंद्राय० नागकन्यापरिवृताय० शेषाय० नागलोकाधिपतये० इति नामपूजा॥ ॐयत्पुरु॑षं॒० वनस्पति० शेषाय० धूपं०॥ ॐ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒० आज्यंचवर्ति० शेषाय० दीपं०॥ ॐ चं॒द्रमाम० नैवेद्यंगृ० शेषाय० नैवेद्यं०॥ मध्ये पानीयं० उत्तरापोशनं० हस्तप्रक्षालनादि०॥ इदं फलं० महाफलं०॥ पूगीफलं महत्० तांबूलं०॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां०॥ श्रियेजात०॥ सर्पराज नमस्तुभ्यं तडित्संकाशभूधर॥ आर्तिक्यं कल्पितं भक्त्या गृहाण हरभूषण॥ नीराजनं॥ ॐनाभ्यां आसी०॥ अनंतसंसाररुचिः सदाहं कालीय नागाधिपते सदा त्वां॥ नतोस्मि मत्वा कृपणं हि दीनं रक्षस्व मां शंकरभूषणेश॥नमस्कारान्॥ ॐ स॒प्तास्या॑सन्० यानि कानि च० प्रदक्षिणाः॥ ॐय॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०॥ नानाकुसुमसंयुक्तं पुष्पांजलिमिमं प्रभो॥ कश्यपानंदजनक सपदि प्रतिगृह्यतां॥ मंत्रपुष्पं॥ अनंतव्रतकल्पोक्तफलं देहि फणीश्वर॥ सांगपूजाफलं प्राप्तुं प्रार्थये भक्तवत्सल॥ आवाहनं० यस्य स्मृत्या० मंत्रहीनं०॥ अनेन यथाशक्ति यथाज्ञानेन यथामिलितोपचारैः कृतपूजनेन भगवान् श्रीशेषः प्रीयताम् ॐ तत्सद्ब्रह्मार्पणमस्तु॥॥

अथानंतपूजा०॥ ॥ तत्रसमीपतः पात्रांतरे पाद्याद्यभिषेकांतकरणप्राशस्त्यात् चतुर्दशग्रंथियुतं कुंकुमाक्तदोरक-द्वयमुपकल्प्य अग्न्युत्तारणं कुर्यात्॥ अग्निःसप्तिमिति अग्निपदरहितं सूक्तं पठित्वा तत्सहितं पुनः पठित्वा जलं पातयेत् एवं दोरकशुद्धिं विधाय प्राणप्रतिष्ठां कुर्यात्॥ अस्य श्रीप्राणप्रतिष्ठामंत्रस्य ब्रह्मविष्णुमहेश्वरायऋषयः ऋग्यजुःसामानि छंदांसि पराप्राणशक्तिर्देवता आं बीजं ह्रीं शक्तिः कों कीलकं दोरकयोः श्रीमदनंतप्राणप्रतिष्ठापने विनियोगः॥ ॐ आं ह्रीं कों अंयंरंलंवंशंसंहंलंक्षं अः क्रों ह्रीं आं हंसः सोहं श्रीमदनंतस्य प्राणा इह प्राणाः॥ ॐ आंह्रीमित्यादिहंसः सोहं श्रीमदनंतस्य जीव इह स्थितः॥ ॐ आंह्रीमित्यादि श्रीमदनंतस्य सर्वेंद्रियाणि॥ ॐ आंह्रीं क्रोमित्यादि सर्वेंद्रियाणि वाङ्मनश्चक्षुः- श्रोत्रजिह्वाघ्राणप्राणा इहागत्य सुखं सुचिरं तिष्ठतु स्वाहा ॐ असु॑नीते०॒१ च॒त्वारि॒वाक्० १॥ गर्भाधानादि पंचदश संस्कारसिद्ध्यर्थं पंचदशप्रणवावृत्तीः करिष्ये ॐ १५॥ रक्तांभोधिस्थपोतोल्लसदरुणसरोजाधिरूढा कराब्जैःपाशं कोदंडमिक्षूद्भवमथगुणमप्यंकुशं पंचबाणान्॥ विभ्राणासृक्कपालं त्रिनयनलसिता पीनवक्षोरुहाढ्या देवी बालार्कवर्णा भवतु सुखकरी प्राणशक्तिः परा नः॥ इति प्राणप्रतिष्ठा॥ अथ ध्यानं॥ नवाम्रपल्लवाभासं पिंगश्मश्रुलोचनं॥ पीतांबरधरं देवं सर्वाभरणभूषितं॥ समुद्रालंकृतं दिव्यं कौस्तुभाद्यैर्विराजितं॥ शंखचक्रगदापद्मलक्ष्मीगरुडशोभितं॥ ध्यायाम्येतादृशं भक्तवत्सलं शेषशायिनं॥ शांताकारं० मेघश्यामं० इति ध्यात्वा बाह्यं पूजयेत्॥ ॐ स॒हस्र॑शीर्षा॒०ॐहिर॑ण्यवर्णा॒०॥ आगच्छानंत देवेश तेजोराशे जगत्पते॥ इमां मया कृतां पूजां गृहाण पुरुषोत्तम॥ ॐ नमो
_________________________________________________________________

१. द्वादशार्णो मूलमंत्रोनंतपूजायां प्रशस्यते अतः सर्वोपचारेषु मूलमंत्रोत्र निर्दिष्टवत्सर्वत्र प्रयोक्तव्यः॥

भगवते वासुदेवाय श्रीमदनंताय नमः आवाहयामि॥ अत्र चतुर्दशग्रंथिदेवतावाहनं॥ तत्रादौ पुंदोरकेअनघाय नमः अनघं आवाहयामि १ इति सर्वत्र वामनाय० २ शौरये० ३ वैकुंठाय० ४ पुरुषोत्तमाय० ५ पद्मनाभाय० ६ हृषीकेशाय० ७ माधवाय० ८ मधुसूदनाय० ९ अच्युताय० १० अनंताय० ११ गोविंदाय० १२ कृष्णाय० १३ अपराजिताय० १४॥ अथ स्त्रीदोरके मोहिन्यै० १ श्रियै० ३ देव्यै० ३ पद्मिन्यै० ४ महाबलायै० ५ अजायै० ६ मंगलायै० ७ वरदायै० ८ भगवत्यै० ९ अपराजितायै० १० जयायै० ११ विजयायै० १२ सुभद्रायै० १३ सर्वगायै० १४ इत्यावाह्य॥ नमस्ते जगदाधार नमस्तेनंतमूर्तये॥ नमस्ते देवदेवेश पुराणपुरुषायते॥ इति नत्वा आगच्छ भगवन्विष्णो स्थाने चात्र स्थिरो भव॥ यावद्व्रतं समाप्येततावत्त्वं संनिधो भव॥ क्रियमाणां मया पूजां गृहाण सुरसत्तम॥ इति संप्रार्थ्य॥ ॐपुरु॑षए॒वेदं० ॐतांम॒ आव॑ह०॥ नानारत्नसमायुक्तं कार्तस्वरविभूषितं॥आसनं देवदेवेश प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ आसनं०॥ ॐए॒तावा॑नस्य० ॐ अश्वपूर्वां०॥ गंगादिसर्वतीर्थेभ्यो जलमानीतमुत्तमं॥ पाद्यार्थं देव ते भक्त्या गृहाण पुरुषोत्तम॥ ॐन० श्रीम० पाद्यं०॥ ॐ त्रिपादूर्ध्व० ॐ कांसोस्मितां०॥ अनंतानंतदेवेश अनंतफलदायक॥ नागेशानंतरूपोसि अर्घोयं प्रतिगृह्यतां॥ ॐनमो० अर्घ्यं०॥ ॐतस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ ॐ चं॒द्रांप्रभा॒सां०॥ गंगाजलं सुगंधाद्यैः संस्कृतं कनकेस्थितं॥ आचम्य तां हृषीकेशत्रैलोक्यस्याघनाशन॥ ॐनमो० आचमनीयं०॥ ॐय पुरु॑षेण ० ॐआ॒दि॒त्यव॑र्णे॒॥ गंगा च यमुना चैव गोदावरी सरस्वती॥ तापी पयोष्णी रेवा च ताभ्यः स्नानं कुरु प्रभो॥ ॐनमो० मलात्पकर्षस्नानं०॥ आपोहिष्ठेति तृचे न च॥ अनंतसर्वकामानामधीश सर्वसौख्यद॥ मधुपर्कं गृहाणेदं मया दत्तमधोक्षज॥ मधुवाते

तिऋचः ३ ॐन० मधुपर्के०॥ पयोदधिघृतक्षौद्रशर्कराभिरनुक्रमात्॥ पृथक्संस्नापयेदेवं मूलमंत्रमनुस्मरन्॥ ॐ आप्या॑य स्व०॥ सुरभेस्तु समुत्पन्नं देवर्षिपितृतृप्तिदं॥ मया दत्तं पयो देव स्नानार्थं प्रतिगृह्यतां०॥ ॐन० श्रीम० पयः स्नानं०॥ ॐदधि॒क्राव्णो॑अ०॥ दध्ना चैव महादेव स्नापनं क्रियते मया॥ गृहाण त्वं सुराधीश प्रसन्नो मां भवाव्यय॥ ॐन० श्रीम० दधिस्नानं॥ ॐ घृतंमि॑मिक्षे॥ सर्पिषा च जगन्नाथ स्नापनं क्रियतेधुना॥ गृहाण श्रद्धयानंत तव प्रीत्यै मनोहरं॥ ॐनमो० श्रीम० घृतस्नानं०॥ ॐमधु॒वता॑ऋ०॥ इदं मधु मया दत्तं तव तुष्ट्यर्थमेव च॥ स्नातुं गृहाण देवेश ततः शांतिं प्रयच्छ मे॥ ॐन० मधुस्नानं०॥ ॐस्वा॒दुःप॑व स्व०॥ सितया च सुरश्रेष्ठ स्नापनं क्रियते त्वयि॥ तस्माद्भक्तपराधीन प्रसन्नो भव सर्वदा० ॐनमो० शर्करास्नानं०॥ गंधोदकेन देवेश कुशपुष्पफलोदकैः॥ रत्नांबुना च शुद्धेन स्नापयामि पृथक्पृथक्॥ ॐगंध॑द्वारां०॥ कृष्णागरुप्रचुरकर्दमगंधसारकस्तूरिकामलकचर्चितरोचनाद्यैः॥ त्वां केशरैः सुरुचिरैश्च सुगंधवार्भिर्भक्त्या निरंतरमहं स्नपयामि देव॥ ॐनमो० गंधोदकस्नानं०॥ शरासः कुशरास इति ऋक्॥ गोधूमदूर्वउशिराकुशपिंजुलैश्च काशायवास्तुलसिवञ्जुलबिल्वखंडैः॥ अश्वत्थबल्वजशरांकुरलाजधान्यैर्भक्त्या निरंतरमहं स्त्रपयामि देव॥ ॐ नमो० श्रीम० कुशोदक०॥ ॐओषधीः प्रतिमोदध्वमिति ऋक्॥ कह्लारनीलकमलोत्पलपारिजातपुन्नागकैः कदलिचंपकपाटलैश्च॥ बिल्वप्रवालतुलसीशतपत्रजातीपुष्पैर्निरंतरमहं स्नपयामि देव॥ ॐन० पुष्पोदकस्नानं०॥ खर्जूरपूगकदलीफलमातुलुंग- दाडिंबकादि ऋतुसंभवकैस्तथा च॥ धात्रीफलैः सुरुचिरैश्च तथा च पक्वैर्भक्त्या निरंतरमहं स्नपयामि देव॥ ॐनमो० फलोदकस्नानं॥ ॐसहिरत्नानीतिऋक्॥ माणिक्यमुक्ताफलविद्रुमाद्यैर्गारुत्मकैः पुष्पकवज्रनीलैः॥ गोमे

दकैः संस्कृतचारुवार्भिर्भक्त्यानि०॥ ॐनमो० रत्नोदकस्नानं०॥ शुद्धोदकेन देवेश स्वर्णकुंभाहृतेन च॥ सर्वतीर्थोदकस्नानं। गृहाण जगदीश्वर॥ ॐनमो० शुद्धोदकस्नानं०॥ पूर्वपूजां समाप्य पुरुषसूक्तश्रीसूक्तविष्णुसूक्तादिभिर्महाभिषेकः कार्यः॥ॐ नमो० श्रीम० महाभिषेकः॥ नखाग्रपातसंभूतसर्वदोषापनुत्तये॥ अनंतशेषरूपत्वं गृहाणाचमनीयकं॥ ॐनमो० आचमनीयं॥ ऐश्वर्यपुत्रकामार्थं धनधान्यसमृद्धये॥ वास्तुवाहनसंभूततुष्टिपुष्टियशस्करं॥इति देवमभिषेकस्थानत उत्थाप्य शेषोपरि संस्थापयेत्॥ तदस्तु॰ गृहावैप्रतिष्ठा०॥ ॐ तंय॒ज्ञं० उपैतुम०॥ नवकांचनसंकाशं निर्मलं मृदुलं शुभं॥ पीतांबरयुगं देव दामोदर गृहाण भो॥ ॐनमो० वस्त्रयुग्मंस०॥ आचमनं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः संभृतं ॐ क्षुत्पि॑पा॒साम॑लां०॥ नारायण नमस्तुभ्यं त्राहि मां भवसागरात्॥ ब्रह्मसूत्रं सोत्तरीयं गृहाण पुरुषोत्तम॥ ॐनमो० उपवीतं०॥ आचमनं० तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋच॒सा०गंध॑द्वा॒रां०॥ कुंकुमागरुकर्पूरकुष्ठं रोचनसर्जकं॥ जटामांसीमृगमदाविष्णोर्गंधाष्टकं विदुः॥ मलयाचलसंभूतकस्तूरीकेशरान्वितं॥ गंधं मनोहरं देव अनंत प्रतिगृह्यतां॥ ॐनमो० चंदनं०॥ श्वेतान्कुंकुम-संयुक्तानुत्तमान्शालितंडुलान्॥ गृहाण देवदेवेश प्रसन्नो भव ते नमः॥ ॐनमो० अक्षतान्०॥ केयूरहारमुकुटकुंडले मेखलादिकं॥ कौस्तुभं मुद्रिकादीनि अनंत प्रतिगृह्यतां॥ ॐ नमो० आभरणानि०॥ ॐ तस्मा॒दश्वा॑॰ ॐमन॑सः॒ काम॒०॥ करवीरैर्जातिपुष्पैश्चंपकादि ऋतूद्भवैः॥ नानाविधैः सुकुसुमैः पूजयामि रमापतिं॥ ॐनमो० श्रीम० यथालाभ पुष्पाणि०॥ अहिरिवेत्यादिपरिमलद्रव्याणि॥ लक्ष्म्यै सौभाग्यद्रव्याणि च॥ अथ नामपूजा॥ ॐकारः सर्वत्रादौनामपूजासु॥ ॐ अनघाय० वामनाय० शौरये० वैकुंठाय० पुरुषोत्तमाय० पद्मनाभाय० हृषी

केशाय० माधवाय० मधुसूदनाय० अच्युताय० अनंताय० गोविंदाय० कृष्णाय० अपराजिताय० १४॥ मोहिन्यै० श्रियै० देव्यै० पद्मिन्यै० महाबलायै० अजायै० मंगलायै० वरदायै० भगवत्यै० अपराजितायै० जयायै० विजयायै० सुभद्रायै० सर्वगायै० १४॥ अथांगपूजा०॥ अनंताय नमः पादौ पूजयामि॥ संकर्षणाय० गुल्फौ पू०॥ कालात्मने० जंघे पू०॥ विश्वरूपि० जानुनी पू०॥ विश्वात्मने० ऊरू पू०॥ जगत्पतये० कटिं पू० ॥ सर्वभूतात्मने० गुह्यं पू०॥ पद्मनाभाय० नाभिं पू०॥ दामोदराय० उदरं पू०॥ परमात्मने० हृदयं पू०॥ मुकुंदाय० स्तनौ पू०॥ चतुर्भुजाय० हस्तान्पू०॥ सर्वास्त्रधारिणे० बाहुपू०॥ कंबुग्रीवाय० कंठं पू०॥ वाचस्पतये० मुखं पू०॥ कमलपत्राक्षाय० नेत्रे पू०॥ केशवाय० ललाटं पू०॥ सर्वात्मने० शिरः पू०॥ सर्वेश्वराय० सर्वांगं पूजयामि॥ चंचलायै० पादौपू०॥ चपलायै० गुल्फौ पू०॥ अजायै० जानुनी०॥ कमलायै० कटिं०॥ क्षेत्रज्ञायै० नाभिं०॥ मन्मथवासिन्यै० स्तनौ०॥ महाबलायै० बाहुद्वयं०॥ उत्कंठायै० कंठं०॥ श्रियै० मुखं०॥ विजयायै० ललाटं॥ भगवत्यै० शिरः पूज०॥ सर्वेश्वर्यै० सर्वांगंपू०॥॥ अथावरणपूजा॥ इंद्राय० अग्नये० यमाय० निर्ऋतये० वरुणाय० वायवे० सोमाय० ईशानाय० ब्रह्मणे० अनंताय० वज्राय० शक्तये० दंडाय० खड्गाय० पाशाय० अंकुशाय० गदायै० त्रिशूलाय० अंबुजाय० चक्राय०॥ दयाब्धे त्राहि संसारसर्पान्मां शरणागतं॥ भक्त्या समर्पये तुभ्यं प्रथमावरणार्चनं॥ इत्यनंताय गंधं पुष्पं शंखोदकं च समर्पयेदिति प्रत्यावरणं १॥ ध्रुवाय० अध्वराय० सोमाय० अद्भ्यो० अनिलाय० अनलाय० प्रत्यूषाय० प्रभासाय०॥ दयाब्धेत्राहि० इति द्वितीयावरणं २॥ वीरभद्राय० शंभवे० गिरिशाय० अजैकपदे० अहिर्बु

ध्याय० पिनाकिने० भुवनेश्वराय० कपिलाय० दिक्पतये० स्थाणवे० भवाय०॥ दयाब्धे त्राहि० ३॥ धात्रे० विधात्रे० अर्यम्णे० मित्राय० अंशुमते० वरुणाय० इंद्राय० भर्गाय० विश्वतेजसे० पूष्णे० त्वष्ट्रे० विष्णवे०॥ दयाब्धेत्राहि० ४॥ आदित्याय० सोमाय० भौमाय० बुधाय० गुरवे० शुक्राय० शनैश्चराय० राहवे० केतवे०॥ दयाब्धे त्राहि० ५॥ वसंताय० ग्रीष्माय० वर्षाभ्यो० शरद्भ्यो हेमंताय० शिशिराय०॥ दयाब्धे त्राहि० ६॥ मेषाय० वृषभाय० मिथुनाय०कर्काय० सिंहाय० कन्यायै० तुलायै० वृश्चिकाय० धनुषे० मकराय० कुंभाय० मीनाय०॥ दयाब्धे ०७॥ ब्राह्म्यै० माहेश्वर्यै० कौमार्यै० वैष्णव्यै०वाराह्यै० इंद्राण्यै० चामुंडायै०॥ दयाब्धेत्राहि ०८॥ असितांगभैरवाय० रुरुभैरवाय० चंडभैरवाय० क्रोधभैरवाय० उन्मत्तभैरवाय० कपालभैरवाय० भीषणभैरवाय० संहारभैरवाय०॥ दयाब्धेत्राहि० ९॥ मत्स्याय० कूर्माय० वराहाय० नारसिंहाय० वामनाय० परशुरामाय० रामाय० कृष्णाय० बौद्धाय० कलंकिने०॥ दयाब्धे त्राहि० १०॥ दीप्तायै० सूक्ष्मायै० जयायै० भद्रायै० विभूत्यै० विमलायै० अमोघायै० विद्युतायै० विश्वतोमुख्यै० अनंतमुख्यै०॥ दयाब्धेत्राहि० ११॥ मधवे० माधवाय० शुक्राय० शुचये० नभाय० नभस्याय० इषाय० ऊर्जाय० सहाय० सहस्याय० तपसे० तपस्याय०॥ दयाब्धेत्राहि० १२॥ लक्ष्म्यै नमः श्रियै० दुर्गायै० तुष्ट्यै० पुष्ट्यै० ऋद्ध्यै० शक्तये० कांत्यै० श्रीमहालक्ष्म्यै०॥ दयाब्धेत्राहि०१३॥ शंखायुधाय० चक्रायुधाय० गदायुधाय० पद्मायुधाय० मुसलायुधाय० खड्गायुधाय० शार्ङ्गायुधाय० बाणायुधाय०॥ दयाब्धेत्राहि० १४॥ इति चतुर्दशावरणानि॥ अथ पत्रपूजा॥ अनंताय० तुलसीपत्रं०॥ संकर्षणाय० भृंगराजपत्रं॥ परमा

त्मने० जातीपत्रं०॥ विश्वरूपिणे० अपामार्गपत्रं०॥ विश्वनाथाय० बिल्वपत्रं०॥ पद्मनाभाय० करवीरपत्रं०॥ महात्मने० शमीपत्रं०॥ श्रीकंठाय० अर्जुनपत्रं० सर्वास्त्रधारिणे० धत्तूरपत्रं०॥ वाक्पतये० विष्णुकांतपत्रं०॥ केशवाय० दाडिमीपत्रं सर्वात्मने० मातुलुंगप०॥ महीधराय० देवदारुप०॥ अच्युताय० मरुपत्रंसमर्पयामि १४॥ इति पत्रपूजा॥ अथ पुष्पपूजा०॥ अनंताय० पद्मपुष्पं०॥ विष्णवे० जातीपुष्पं०॥ शिष्टेष्टाय० करवीरपुष्पं०॥ केशवाय० चंपकपुष्पं०॥ अच्युताय० कह्लारपु०॥ सहस्रजिते० केतकीपु०॥ अनंतरूपाय० पारिजातकपुष्पं०॥ इष्टाय० शतपु०॥ विशिष्टाय० पुन्नागपु०॥ शिखंडिने० धत्तरपु०॥ नहुषाय० नंद्यावर्तपु०॥ विश्वबाहवे० मल्लिकापु०॥ महीधराय० मालतीपु०॥ श्रीकंठाय० कर्णिकापुष्पं०१४ इति पुष्पपूजा॥ ॥अथाष्टोत्तरशतनामावलिः॥ ॐअनंताय नमः अच्युताय० अद्भुतकर्मणे० अमितविक्रमाय०अपराजिताय० अखंडाय० अग्निनेत्राय अग्निवपुषे० अदृश्याय० अत्रिपुत्राय०॥१०॥ अट्टहासाय० अनाकुलाय० अघनाशिने० अनघाय० अप्सुनिलयाय० अर्हाय०अष्टमूर्तये० अनिरुद्धाय० अनिर्विण्णाय० अचंचलाय०॥२०॥ अष्टदिक्पालमूर्तये० अखिलमूर्तये० अव्यक्ताय० अरूपाय० अनंतरूपाय० अभयंकराय० अक्षराय० अभ्रवपुषे० अयोनिजाय० अरविंदाक्षाय०॥३०॥ अशन-वर्जिताय० अधोक्षजाय० अत्रिपुत्राय० अंबिकापतिपूर्वजाय० अपस्मारनाशिने० अव्ययाय० अनादिनिधनाय० अप्रमेयाय० अघशत्रवे० अमरारिघ्ने०॥४०॥ अमरविघ्नहंत्रे० अनीश्वराय० अजाय० अनादये०अमरप्रभवे० अग्राह्याय० अक्रूराय० अनुत्तमाय० अह्ने०अमोघाय०॥५०॥ अक्षयाय० अमृताय०

अघोरवीर्याय० अव्यंगाय० अविघ्नाय० अतींद्रियाय० अमिततेजसे० अष्टांगन्यस्तरूपाय० अनिलाय० अवशाय०॥६४॥ अणोरणीयसे० अशोकाय० अनूकूलाय० अमिताशनाय० अरण्यवासिने० अप्रमत्ताय० अनलाय० अनिर्देश्यवपुषे० अहोरात्राय० अमृत्यवेन०॥७०॥ अकारादिहकारांताय० अनिमिषाय० अस्त्ररूपाय० अग्रण्याय० अप्रथिताय० असंख्याय० अमरवर्याय० अन्नपतये० अमृतपतये० अजिताय०॥८०॥ अपांनिधये० अपांपतये०असुरघातिने० अमरप्रियाय० अधिष्ठानाय० अरविंदप्रियाय० अरविंदोद्भवाय० अष्टसिद्धिदाय० अनंतशयनाय० अनंतब्रह्मांडपतये०॥९०॥ अशिववर्जिताय० अतिभूषणाय० अविद्याहराय० अतिप्रियाय० अकल्मषाय० अकल्पाय० अब्दादिकाय अचलरूपाय० अघोराय० अक्षोभ्याय०॥१००॥ अलक्ष्मीशमनाय० अतिसुंदराय० अमोघौघाधिपतये० अक्षताय० अमितप्रभावाय० अवनीपतये० अर्चिष्मते० अपवर्गप्रदाय०॥१०८॥ इत्यष्टोत्तरशतनामावलिः॥ अथ पुष्पमालां समर्पयेत्॥ तत्र मंत्रः॥ वनमालां सुगंधाढ्यां नानापुष्पैः समन्वितां॥ पूजार्थं साधितां देव प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ इति मालासमर्पणं॥ ॐयत्पुरु॑षं॒॰ ॐकर्द॑मे॒न०॥ दशांगं गुग्गुलं धूपं सुगंधं सुमनोहरं॥ सर्वेषामुत्तमं धूपं गृहाण सुरपूजित॥ ॐनमो० श्रीम० धूपं॥ ब्र॒ह्म॒णो॑स्य॒० आपः॑स्र॒जंतु॑०॥ अग्निर्ज्योतीरविर्ज्योतिरात्मज्योतिरयं हरिः॥ दीपोयं देव राजेंद्र प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ ॐनमो० श्रीम० दीपंस० ॥ ॐ चंद्र॒मा॒म० आ॒र्द्रोयः॒करि॑णीं॥ अन्नं चतुर्विधं स्वादुरसैः षड्भिःसमन्वितं॥ नैवेद्यं गृह्यतां देव प्रसादं कुरु सर्वदा॥ ॐ नमो० श्रीम० नैवेद्यंस०॥ पानीयं शीतलं स्वच्छं वस्त्रपूतं सुगंधयुक्॥ भक्त्या दत्तं गृहाण त्वमनंतफलदायक॥ ॐनमो श्रीम० पानीयं०॥ उत्तरापोशनं०

हस्तप्रक्षालनं० मुखप्रक्षालनं०॥ चंदनं मलयोद्भूतं कर्पूरादिसमन्वितं॥ करोद्वर्तनकं देव अनंत प्रतिगृह्यतां॥ ॐ नमो० श्रीम० करोद्वर्तनं०॥ नालिकेरं मातुलिंगं कपित्थं कदलीफलं॥ कूष्मांडं कर्कटीयुक्तं गृह्यतामखिलार्थद॥ इदं फलं मया देव० ॐनमो० श्रीम० महाफलं०॥ पूगीफलं महद्दिव्यं० ॐनमो० श्रीम० तांबूलं०॥ अनंतगुणितां चैतां नानारत्नगुणैर्युतां॥ दक्षिणां गृह्यतां देव यथाशक्ति निवेदितां॥ हिरण्यगर्भ० ॐनमो० श्रीम० दक्षिणां०॥ ॐ श्रि्॒येजा॒तः०॥ ज्ञानप्रकाशकं देव गृहाण त्वं रमापते॥ नीराजनं सुमांगल्यं तिमिरस्य निवारणं॥ ॐनमो० श्रीम० नीराजनदीपं०॥ ॐनाभ्या॑ आसी॑दं॒० ॐआ॒र्द्रां पु॒ष्करि॑णीं०॥ नमस्ते देवदेवेश नमस्ते धरणीधर॥ नमस्ते सर्वनागेंद्र नमस्तेनंत माधव॥ ॐ नमो० श्रीम० नमस्कारान्०॥ ॐ स॒प्तास्या॑सन्०॥ ता॑म॒आव॑ह०॥ प्रदक्षिणत्रयं देव प्रणामं च करोम्यहं॥ तेन पापानि सर्वाणि व्यपोहंतु ममाच्युत॥ ॐनमो० श्रीम० प्रदक्षिणाः०॥ ॐय॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ० चशुचिः॒प्रय॑तो भू॒त्वा०॥ देवदेव कृपासिंधो त्राहि मां भवसागरात्॥ अपराधक्षमस्वाद्य गृहाण कुसुमांजलिं॥ राजाधिराजा० ॐनमो० मंत्रपुष्पं०॥ गीतवाद्यं नृत्यं छत्रचामरं दर्पणं आंदोलनं सर्वराजोपचारार्थे अक्षतान्०॥ अत्र स्तुत्यर्थं विष्णुसूक्तानि पुराणोक्तस्तोत्राणि च पठेत्॥ स्तुतिं कृत्वा तद्विष्णोः परमं पदमिति मंत्राभ्यां पुष्पांजलिं समर्पयेत्॥ अथप्रार्थना॥ भुक्तिमुक्तिप्रदस्त्वं हि शरीरारोग्यदायक॥ सर्वपापहरानंत त्राहि मां भवसागरात्॥ नमस्ते देव देवेश देवदेव जनार्दन॥लोकनाथ नमस्तेस्तु सर्वान् कामान्प्रयच्छ मे॥ यथात्वं सर्वलोकानां नागादीनां च तक्षकः॥ तथा मां त्राहि देवेश त्वदंघ्रीशरणागतं॥ लक्ष्मीदेवि नमस्तेस्तु सौभाग्यवरदायिनि॥ धनधान्यसुपुत्रादि देहि मह्यं सुशोभने॥४॥ आवाहनं न० यस्य स्मृत्या० मंत्रहीनं० कायेन वाचा०॥ अनेन यथाशक्त्य

थाज्ञानेन यथामिलितोपचारैर्ध्यानावाहनादिषोडशोपचारैः कृतपूजनेन भगवान् श्रीमदनंतः प्रीयताम्॥ अथार्घ्यदानं॥ नमः सर्वहितानंतजगदानंदकारिणे॥ सर्गस्थित्यंतरूपाय गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ इत्यर्घ्यं दद्यात्॥ ॐ तत्सद्ब्रह्मार्पणमस्तु॥ अथ दोरकग्रहणं॥ स्वीकरोमि नवं सूत्रं मम विज्ञानदो भव॥ दोररूपेण मां रक्ष पुराणपुरुषोत्तम॥ अनंतसंसारमहासमुद्रमग्नं समभ्युद्धर वासुदेव॥अनंतरूपे विनियोजयस्व अनंतसूत्राय नमो नमस्ते॥ इति नमस्कृत्वा ग्रहणं कार्यं॥ अनंत सर्वदेवेश भुक्तिमुक्तिफलप्रद॥अनंताख्यमिदं सूत्रं धारयामि तव प्रियं॥ संसारगह्वरगुहासुसुखं विहर्तुं वांछंति ये कुरुकुलोद्भवशुद्धसत्वाः॥ संपूज्य च त्रिभुवनेशमनंतदेवं बध्नंति दक्षिणकरे वरदोरकंते॥ इति मंत्रेण अनंतदोरकं स्वदक्षिणकरे बध्वा लक्ष्मीदोरकं पत्नी वामकरे बध्नीयात् ॥ अनंतगुणरत्नाय विश्वरूपधराय च॥ सूत्रग्रंथिषु संस्थाय अनंताय नमो नमः॥ इति॥ अनंतः सर्वदेवानामधिपः सर्वकामदः॥ व्रतेनानेन सुप्रीतो भवत्विह सदा मम॥ इति नमस्कृत्य॥पापोहं पापकर्माहं पापात्मा पापसंभवः॥ त्राहि मां कृपयानंत शरणागतवत्सल॥ अद्य मे सफलं जन्म जीवितं च सुजीवितं॥ यत्तवांघ्रियुगांभोजेमन्मूर्धाभ्रमराय ते॥ नमस्ते देवदेवाय विश्वरूपधराय च॥ जीर्णदोरं परित्यज्य नूतनेऽस्मिन्वस प्रभो॥ इति जीर्णदोरकोत्तारणं॥ नमस्ते देवदेवेश विश्वरूपधराय च॥ सूत्रग्रंथिषुसंतिष्ठ अनंताय नमो नमः॥ इति प्रार्थना ॥ अथजीर्णदोरकविसर्जनं॥ अद्य पूर्वोच्चरित० जीर्णदोरकस्थश्रीमदनंतस्य गंधाद्युपचारैरुत्तरपूजां करिष्ये इति संकल्प्य यथावत्पूजां विधाय॥ विसर्जयामि देवेश जीर्णदोरस्थितं परं॥ संपूर्णं मे व्रतं चास्तु देवदेव नमोस्तुते॥ अधिष्ठायनवेऽन्यस्मिन्यतोऽनंत निवेशितः॥अतोजीर्णमधिष्ठानं विसर्जय रमापते॥ संवत्सरकृतां पूजां संपाद्य विधिवन्मया॥ व्रजेदानीमनंत

त्वं स्वं लोकं हि यदृच्छया॥ संवत्सरकृतां पूजां गृहीत्वानंतविक्रम॥ स्वस्थानं गम्यतां विष्णो त्राहि मां त्वमहर्निशं॥ न्यूनातिरिक्तानि परिस्फुटानि यानीह कर्माणि मया कृतानि॥ क्षम्याणि चैतानि मम क्षमस्व प्रयाहि तुष्टः पुनरागमाय॥ इति जीर्णदोरकविसर्जनं॥ अथ दोरकदानं॥ कृतस्य कर्मणः सांगतासिद्ध्यर्थं ब्राह्मणपूजनं तस्मै अनंतदोरकदानं वायनदानं च करिष्ये॥विप्रं संपूज्य॥ अनंतानंत देवेश अनंतफलदायक॥ अनंतानंतरूपाय अनंताय नमो नमः॥ प्रतिगृह्ण द्विजश्रेष्ठ समस्तफलदायक॥ त्वत्प्रसादादहंविप्र मुच्येयं कर्मबंधनात्॥ अनंतः प्रतिगृह्णाति अनंतो वै ददाति च॥ अनंतस्तारकोभाभ्यामनंताय नमो नमः॥ सुपक्वान्सफलान्साज्यान्पुंनाम्नो घृतपाचितान्॥ अनंताय प्रदास्यामि प्रसन्नो वरदोस्तु मे॥ सधान्यं सफलं पक्वंजीर्णदोरसमन्वितं॥ सदक्षिणद्विजेंद्राय ददाम्यनंततुष्टये॥ देवस्य त्वा० विप्राय वेदवि० एतद्वायनं सफलं सधान्यं श्रीमदनंतजीर्णदोरकसहितं सदक्षिणाकं तुभ्यमहं संप्रददे न मम॥ अनेन कर्मणा भगवान् श्रीपरमेश्वरः प्रीयताम्॥ कर्मणः सांगतासिद्ध्यर्थं ब्राह्मणसमाराधनं करिष्ये तेभ्यो भूयसीं दक्षिणां दातुमहमुत्सृज्ये॥ श्रीमदनंतार्पणमस्त्विति कर्मेश्वरार्पणं कृत्वा सुहृद्युतो भुंजीत॥ इति अनंतव्रतपूजाविधिः॥
॥छ॥

॥४८॥
॥शारदनवरात्रपूजा॥

कर्ता प्रातः कृतनित्यक्रियः पूजांगत्वेन संकल्प पूर्वं शुक्लतिलैः स्नात्वा परिहितधौतवासाः कुंकुमचंदनादिकृतपुंड्रो बद्धशिखः पूर्वाह्णे दशघटीमध्येऽभिजिन्मुहूर्ते वा पीठे पत्न्यासह प्राङ्मुख उपविश्याचमनादिदेशकालकीर्तनांते अमुकगोत्रस्यामुकशर्मणः सकुटुंबस्य सपरिवारस्य त्रिगुणात्मकश्रीदुर्गाप्रीतिद्वारा सर्वापच्छांतिपूर्वकदीर्घायुर्विपुलधन-धान्यसमृद्धिपुत्रपौत्राद्यविच्छिन्नसंततिवृद्धिस्थिरलक्ष्मीः कीर्तिलाभशत्रुपराजयविद्याविजयविविधश्रेयः संपदाद्यभीष्ट-सिद्ध्यर्थं अद्यार

भ्यनवमीपर्यंतं प्रत्यहमुपवासादिनियमोपेतः श्रीमहाकालीमहालक्ष्मीमहासरस्वती नवदुर्गापूजनमालाबंधनाखंडदीप-प्रज्वालन(बलिदानचंडिकास्तोत्रपाठतन्मन्त्रजपकुमारीपूजन) ब्राह्मणसुवासिनीभोजनादिविविधनियमरूपं शारदनवरात्र-महोत्सवं करिष्ये॥ (संकल्पेन्यदपि कुलाचारानुसारेण यथायथमूहनीयं॥) तदंगत्वेन प्रतिपदिविहितं कलशस्थापनादि करिष्ये॥ गणेशं संपूज्य स्वस्तिवाचनाद्यं ते आसनविधिं भूशुद्ध्यादिन्यासांश्च करिष्ये॥ ॥ अथासनविधिर्न्यासाश्च॥ यथा॥ आसनाधो जलादिना त्रिकोणं विलिख्य ॐह्रीं आधारशक्तिकमलासनाय नमः इत्याधारशक्तिं संपूज्य तदुपर्यनुद्विग्नताकरंकुशकं बलाद्यन्यतममासनमास्तीर्य॥ पृथ्वीति मंत्रस्य मेरुपृष्ठऋषिः कूर्मो देवता सुतलं छंदः आसने विनियोगः॥ ॐ पृथ्वित्वयाधृता लोका देवित्वं विष्णुना धृता॥ त्वं च धारय मां देवि पवित्रं कुरु चासनं॥ इति मंत्रेणाधारशक्ति संप्रार्थ्य ॥ ॐ भूर्भुवः स्वः इत्यासनं संप्रोक्ष्य तदुपरि प्राङ्मुखउदङ्मुखो वा उपविश्य॥ ॐअनंतासनाय नमः॥ कूर्मासनाय नमः॥ विमलासनाय नमः॥ पद्मासनाय नमः॥ योगासनाय नमः॥ आधारशक्त्यै नमः॥ दुष्टविद्रावणनृसिंहासनाय नमः मध्ये परमसुखासनाय नमः इति नत्वा॥ ॐ ऊर्ध्वकेशि विरूपाक्षि मांसशोणितभक्षणे॥ तिष्ठ देवि शिखाबंधे चामुंडेह्यपराजिते॥ इति मंत्रेण शिखामाबध्य॥ ॥ अथ बाह्यभूतशुद्धिः॥ अपसर्पत्वित्यस्य भूतान्यनुष्टुप् भूतोत्सारणेवि०॥ ॐ अपसर्पतु ते भूता ये भूता भूमिसंस्थिताः॥ ये भूताविघ्नकर्तारस्ते नश्यंतु शिवाज्ञया॥ अपक्रामंतु भूतानि पिशाचाः सर्वतो दिशं॥ सर्वेषामविरोधेन पूजाकर्म समारभे॥ इति भूतान्युत्सार्य॥ तीक्ष्णदंष्ट्रमहाकाय कल्पांतदहनोपम॥ भैरवाय नमस्तुभ्यमनुज्ञां दातुमर्हसि॥ इति भैरवाज्ञां गृहीत्वा॥ ॥ अथ स्थलशुद्धिः॥ देवतामंडपं चतुर्द्वारंवि

चिंत्य॥ ॐ अंतरितँरक्षोंतरिता अरातयः हुंफट् इति मंडपांतः अक्षतान्क्षिप्त्वा॥ वामतो गुं गुरुभ्यो नमः॥ दक्षिणतो भं भद्रकाल्यै नमः॥ उपरिष्टात् गं गणपतये नमः॥ इति द्वारदेवताः संपूज्य॥ ॥ अथ विघ्नोत्सारणं आत्मरक्षणं च॥ यथा॥ मूलं पठन्दिव्यदृष्ट्यवलोकनेन दिव्यान् विघ्नानुत्सारयामि॥ ॐफडिति प्रोक्षणेनांतरिक्षान्विन्नानुत्सारयामि॥ ॐ फडिति वामपादपार्ष्णिघातेन भौमाविघ्नानुत्सारयामि॥ ॐ अस्त्राय फट् इति तालत्रयेण दिग्बंधनं कृत्वा॥ ॐ नमः सुदर्शनाय अस्त्राय फट् इति मंत्रेण छोटिकया वह्निप्राकारत्रयंविभाव्य भूशुद्ध्यादीनि कुर्यात्॥ ॥ अथ भूशुद्धिः॥ गायत्र्या प्राणानायम्य हुं इति बीजेन कुंडलिनीमुत्थाप्य हृदिस्थं दीपकलिकाकारं जीवं ॐ हंसः इति मंत्रेण ब्रह्मणि संयोज्य स्वदक्षिणकुक्षिस्थं पापपुरुषं ध्यात्वा यं इति १६ षोडशवारोच्चारितवायुबीजेन पिंगलयापूरकेण तं पापपुरुषं शोषयित्वा कुंभके रं इति ६४ चतुःषष्टिवारोच्चारितवह्निबीजेन तं दग्ध्वा पुनः यं इति ३२ द्वात्रिंशद्वारोच्चारितवायुबीजेन तद्भस्म इडया रेचयेत्॥ ब्रह्मरंध्रगते चंद्रमंडलेऽमृतवर्षिणीं॥ भवानीं भूमिशुद्ध्यर्थेभावयेदमृतेश्वरीं॥ ततस्तन्मौलिनिष्पंदसुधाकल्लोल-वृष्टिभिः॥ चिंतयेन्मनसात्मानं भूमिशुद्धिरियं भवेत्॥ इति संक्षेपतो भूशुद्धिः॥ ॥ अथ भूतशुद्धिः॥ इडया वायुमापूर्य कुंभकेलंवंरंयंहं इति पंचभूतबीजानि सकृदावर्त्य पिंगलया रेचयेत्॥ ततो वमित्यमृतबीजेन प्राणायामं कृत्वा सद्वासनात्मकं देवीशरीरमुत्पाद्य सोहं इति मंत्रेण कुंडलिनीं ब्रह्मणोवहृत्य तत्रस्थं जीवहृदि निधाय कुंडलिनीं मूलाधारगतां विभावयेदिति संक्षेपतो भूतशुद्धिः॥ ॥ अथ प्राणप्रतिष्ठा॥ हृदिहस्तं दत्वा ॐआंह्रीं क्रों मम प्राणा इह प्राणाः॥ ॐ आं ह्रींक्रों मम जीव इह स्थितः॥ ॐआंह्रीं क्रों मम सर्वेन्द्रियाणि॥ ॐआंह्रीं क्रों मम वाङ्मनस्त्वक्चक्षुःश्रोत्रजिह्वाघ्राणप्राणा इहा

गत्यसुखं सुचिरं तिष्ठतु स्वाहा॥ ॐ असु॑नीते॒ पुन॑र॒स्मासु॒चक्षुः॒पुन॑ प्रा॒णमि॒हनो॑धे॑हि॒भोगं॑॥ ज्योक्प॑श्येम॒सूर्य॑मु॒च्चर॑त॒मनु॑मते मृलया॑नः स्वस्ति॥ मम गर्भाधानादि पंचदश संस्कारसिद्ध्यर्थं पंचदश प्रणवावृत्तीः करिष्ये॥ ॐ १५ वारं॥ रक्तांभोधिस्थ-पोतोलसदरुणसरोजाधिरूढाकराजैः पाशंकोदंडमिक्षूद्भवमथगुणमप्यंकुशं पंचबाणान्॥ विभ्राणासृक्कपालं त्रिनयनलसिता पीनवक्षोरुहाढ्या देवी बालार्कवर्णा भवतु सुखकरी प्राणशक्तिः परानः॥ सुप्रतिष्ठितमस्तु॥ इति संक्षेपेण प्राणप्रतिष्ठा॥ ॥ अथ मातृकान्यासो यथा॥ अंजलिं बध्वा अंआंइंईंउंऊंऋंॠंलंएंऐंओंऔंअंअः कंखंगंघंङं चंछंजंझंञं टंठंडंढंणं तंथंदंधंनं पंफंबंभंमं यंरंलंवंशंषंसंहंलंक्षं इति मातृकाबीजान्यंजलिगतानि विभाव्य मूर्धादिपादांतं त्रिर्न्यसेदिति संक्षेपः॥ सहस्रशीर्षाषोलशनारायणः पौरुषमानुष्टुभं त्रिष्टुबंतं शरीरशुद्ध्यर्थे न्यासे पूजायां च विनि०॥ पौरुषं न्यस्य॥ श्रीसूक्तन्यासः॥ हिरण्यवर्णामिति पंचदशर्चस्य सूक्तस्य आनंदकर्दमचिक्लेर्तेदिरासुताऋषयः श्रीरग्निश्चेत्युभे देवते आद्यास्तिस्रोनुष्टुभः चतुर्थीप्रस्तारपंक्तिः पंचमीषष्ट्यौत्रिष्टुभौ ततोष्टावनुष्टुभः अंत्याबृहतीव्यंजनानि बीजानि स्वराः शक्तयः बिंदवः कीलकं मम अलक्ष्मीपरिहारपूर्वकं लक्ष्मीप्राप्त्यर्थे श्रीसूक्तन्यासे पूजायां च विनियोगः॥ ॐ हिरण्यवर्णां० मूर्ध्नि॥ तांम आवह० नेत्रयोः॥ अश्वपूर्वां० कर्णयोः॥ कांसोस्मि तां० नासिकायां॥ चंद्रांप्रभासां० मुखे०॥ आदित्यवर्णे० कंठे॥ उपैतु मां० बाह्वोः॥ क्षुत्पिपासा० हृदये॥गंधद्वारां० नाभौ॥ मनसः काम० गुह्ये॥ कर्दमेन० अपाने॥आपः स्रजंतु० ऊर्वोः॥ आर्द्रां यः करिणीं० जान्वोः॥ आर्द्रां पुष्करिणीं० जंघयोः॥ तां मआवह० पादयोः यः शुचिःप्र० सर्वांगे॥ अथांगुलिन्यासः॥ हिरण्यवर्णायै नमः अंगुष्ठाभ्यां नमः॥ सुवर्णायै० तर्जनीभ्यां०॥ रजत

स्रजायै० मध्यमाभ्यां०॥ चंद्रायै० अनामिकाभ्यां०॥ हिरण्मय्यै०कनिष्ठिकाभ्यां०॥ लक्ष्म्यै० करतलकरपृष्ठाभ्यां॥ एवं हृदयादि॥ (अथ मूलषडंगन्यासः॥ अस्य श्रीनवार्णमंत्रस्य ब्रह्मविष्णुरुद्राऋषयः गायत्र्युष्णिगनुष्टुभछंदांसि श्रीमहाकाली-महालक्ष्मीमहासरस्वत्यो देवताः नंदाशाकंभरी भीमाः शक्तयः रक्तदंतिका दुर्गा भ्रामय बीजानि अग्निवायुसूर्यास्तत्वानि श्रीजगदंबाप्रीत्यर्थे न्यासे पूजायां च विनियोगः॥ ॐ ऐं अंगुष्ठाभ्यां नमः॥ ॐ ह्रीं तर्जनीभ्यां नमः॥ ॐ क्लीं मध्यमाभ्यां नमः॥ ॐ चामुंडायै अनामिकाभ्यां नमः॥ ॐ विच्चे कनिष्ठिकाभ्यां नमः॥ ॐ ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे करतलकरपृष्ठाभ्यां नमः॥ एवं हृदयादि॥ ततोऽक्षरन्यासः ॐनमः शिखायां॥ ॐह्रींनमः दक्षिणनेत्रे॥ ॐ क्लीं नमः वामनेत्रे॥ ॐ चां नमः दक्षिणकर्णे॥ ॐमुं नमः वामकर्णे॥ ॐडां नमः दक्षिणनासायां॥ ॐ यैं नमः वामनासायां॥ ॐविं नमः मुखे॥ ॐच्चैंनमः गुह्ये॥ एवं विन्यस्याष्टवारं मूलमंत्रेण व्यापकं कुर्यात्॥ अथाङ्गन्यासः॥ ॐऐं प्राच्यै नमः॥ ॐ ऐं आग्नेय्यै नमः॥ ॐ ह्रीं दक्षिणायै नमः॥ ॐ ह्रीं नैर्ऋत्यै नमः॥ ॐ क्लीं प्रतीच्यै नमः॥ ॐ क्लीं वायव्यै नमः॥ ॐ चामुंडायै उदीच्यै नमः ॐ विच्चे ईशान्यैनमः॥ ॐ ऐं ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे ऊर्ध्वायै नमः॥ ॐ ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे भूम्यै नमः इति॥) ततोनित्यवत्कलशादिदीपपूजां ते अपवित्र इति संभारान्प्रोक्षेत्॥ ततो घटस्थापनं तत्र प्रधानदेवतानां घटे स्थापनपक्षे स्वपुरतः मध्ये एव वेदिं कृत्वा तदुपरि स्थापयेत्॥ अथवा कलशभिन्नासने प्रधानदेवतास्थापनपक्षे मुख्यदेवतादक्षिणभागे वेदिं कृत्वा तदुपरि स्थापयेत्॥ ॐ महीद्यौरिति भूमिं स्पृष्ट्वा ओषधयः समितियवान्निक्षिप्य आकलशेष्विति कुंभं संस्थाप्य इमं मे गंगे इति जलेनापूर्य गंधद्वारामिति गंधया ओषधीरिति सर्वौष

धीः कांडात्कांडादिति दूर्वां निक्षिप्य अश्वत्थेव इति पंचल्लवान् स्योनापृथिवी भवेति सप्तमृदः याः फलिनीरिति फलं सहिरत्नानीति पंचरत्नानि हिरण्यरूप इति हिरण्यं क्षित्वा युवासुवासा इति वस्त्रेण सूत्रेणवावेष्ट्य तदुपरि पूर्णादवति पूर्णपात्रं निधाय ततः कुंभे तत्त्वायामीति वरुणमावाह्य पंचोपचारैः पूजयेत्॥ ततःकलशाधः कृतवेद्युपरि ॐ स्यो॒नापृ॒थिविभवानृक्ष॒रानि॒वेश॑नी॥ यच्छा॑नः॒शर्म॑स॒प्रथः॑॥ इति मृदं विकीर्य तदुपरि॥ ॐयेन॑तो॒काय॒तन॑याय धा॒न्यं१ बीजं॒ वह॑ध्वे॒अक्षि॑तं॥ अ॒स्मभ्यं॒तद्ध॑त्तन॒यद्व॒ईम॑हे॒राधो॑वि॒श्व यु॒सौभ॑गं॥ इति धान्यं विकीर्य॥ ॐप॒र्जन्या॑य॒ प्रगा॑यतदि॒वस्पु॒त्राय॑मी॒ह्नुषे॑॥ सने॒यव॑समिच्छतु॥ इति जलं सिक्त्वा॥ ॐ वर्षं॑तु ते विभावरिदि॒वो अ॒भ्रस्य॑ वि॒द्युतः॑॥ रोहि॑तु॒ सर्व॑बीजान्यव॑ब्रह्म॒द्विश्षो॑ जहि॥ इति प्रार्थ्य॥ घटं प्रार्थयेत्॥ देवदानवसंवादे मथ्यमाने महोदधौ॥ उत्पन्नोसि तदा कुंभविधृतो विष्णुना स्वयं॥ त्वत्तोये सर्वतीर्थानि देवाः सर्वे त्वयि स्थिताः॥ त्वयि तिष्ठंति भूतानि त्वयि प्राणाः प्रतिष्ठिताः॥ शिवः स्वयं त्वमेवासि विष्णुस्त्वं च प्रजापतिः॥ आदित्या वसवो रुद्राविश्वेदेवाः सपैतृकाः॥ त्वयि तिष्ठंति सर्वेपि यतः कामफलप्रदाः॥ त्वत्प्रसादादिमां पूजां कर्तुमीहे जलोद्भव॥सांनिध्यं कुरु मे देव प्रसन्नो भव सर्वदा॥ आगच्छ वरदे देवि दैत्यदर्पनिषूदनि॥ पूजां गृहाण सुमुखि नमस्ते शंकरप्रिये॥ सर्वतीर्थमयं वारि सर्वदेवसमन्वितं॥ इमं घटं समागच्छ सांनिध्यमिह कल्पय॥ इति प्रार्थना॥ ततः घृतदीपस्थापनपक्षे देवी दक्षिणतः स्थाप्यः तैलदीपस्थापनपक्षे देवी वामतः उभयस्थापनपक्षे उभयत्र॥ ॐ ह्रींश्रीं वास्तुपुरुषाय नमः इति गंधादिना स्थलं संपूज्य तत्र गंधजलादिना त्रिकोणं विरच्य दीपाधारयंत्रं गंधादिना संपूज्य तदुपरि घृतपूर्णंतैलपूर्णं वा पात्रं संस्थाप्य दीपं प्रज्वाल्य ॐ ऐं ह्रीं श्रीं दीपाय नमः इति पंचोपचारैः संपूज्य प्रार्थयेत्॥ अखंडदीपकं देव्याः प्रीतये नव

रात्रकं॥ उज्वालये अहोरात्रमेकचित्तो दृढव्रतः॥अस्मिन्क्षेत्रे दीपनाथनिर्विघ्नसिद्धिहेतवे॥ लक्ष्मीयंत्रस्य पूजार्थमनुज्ञां दातुमर्हसि॥इति संप्रार्थ्य घटे आसनांतरे वा यथाकुलाचारपीठं पूजयेत्॥ तच्चेत्थं॥ ॐ आधारे मं मंडूकाय नमः कालाग्निरुद्राय० मूलप्रकृत्यै० आधारशक्तये० कूर्माय० अनंताय० वराहाय० पृथिव्यै० क्षुधासमुद्राय० रत्नद्वीपाय० सुवर्णद्वीपाय० नंदनोद्यानाय० मणिमंडपाय० सुवर्णमंडपाय० सुवर्णवेदिकायै० रत्नसिंहासनाय० धर्माय० ज्ञानाय० वैराग्याय० ऐश्वर्याय०॥ पूर्वादिदिक्षु अधर्माय० अज्ञानाय० अवैराग्याय० अनैश्वर्याय० अनंताय० पद्माय० अं अर्कमंडलाय० उं सोममंडलाय० मं वह्निमंडलाय० सं सत्वाय० रं रजसे० तं तमसे० अं आत्मने० अं अंतरात्मने० पं परमात्मने० ह्रीं ज्ञानात्मने० मायातत्त्वाय० कालतत्त्वाय० विद्यातत्त्वाय० परतत्त्वाय॥ अथाष्टदलेषु कर्णिकायां नवशक्तीर्विभावयेत्॥ पूर्वादिप्रादक्षिण्येन इच्छायै० ज्ञानायै० क्रियायै० कामिन्यै० कामदायिन्ये० रत्यै० रतिप्रियायै० नंदायै० मनोन्मनायै० मध्ये महाकालीमहालक्ष्मीमहासरस्वतीभ्यो नमः इति पुष्पाक्षतैर्वा पूजयेत्॥ततो गणपति चतुष्टयं॥गणानां त्वेति ईशान्यां गणपतिं॥ जज्ञानं सप्त इति आग्नेय्यां मातॄः॥ जातवेदसे इति नैर्ऋत्यां दुर्गा क्षेत्रस्य पतिना इति वायव्यां क्षेत्रपालं॥पूर्वादिदिक्षु पूर्वे इंद्रत्वा० इंद्रं आग्नेये अग्निंदूतं० अग्निं दक्षिणे यमायसो० यमं नैऋत्ये मोपुणः परा० नैर्ऋतिं पश्चिमेत्वं नो अग्ने० वरुणं वायव्ये तव वाय० वायुं उदीच्यां सोमोधेनुं० सोमं ईशान्यां तमीशानं० ईशानं इति पीठदेवतां आवाह्य संपूज्य तदुपरि वस्त्रादौ शक्तिगंधाष्टकेन कुंकुमेन वा यंत्रं विलिखेत्॥ तदित्थं॥ बिंदुंत्रिकोणषट्कोणाष्टकोणद्वादशदलमिति॥ तत्र त्रिकोणाद्बहिः षट्कोणांतः नव कोष्ठं विलिख्य तत्र प्रधानदेवताः स्थापयेत्॥ तदित्थं॥

त्रिखंडमुद्रया पुष्पं गृहीत्वा स्वहृदिस्थां तेजोमयीं देवतां संचिंत्य पुनस्तां महाकालीमहालक्ष्मीमहासरस्वतीरूपेण विभाव्य ब्रह्मरंध्रेण नासाद्वारा उच्छ्रासनेन पुष्पे समानीय॥ ध्यानं॥ अरुणकमलसंस्थातद्रजःपुंजवर्णाकरकमलधृतेष्टाभीतियुग्मांबुजा च॥ मणिमुकुटविचित्रालंकृताकल्पजालैर्भवतु भुवनमाता संततंश्रीः श्रियै नः॥ चतुर्भुजां त्रिनेत्रां च वरदाभयपाणिकां॥ रक्तांबरधरां देवीं दिव्यरूपां नमाम्यहं॥ अक्षस्रक्परशूगदेषु कुलिशं पद्मं धनुः कुंडिकां दंडं शक्तिमसिं च चर्मजलजं घंटां सुराभाजनं॥ शूलं पाशसुदर्शने च दधतीं हस्तैः प्रवालप्रभां सेवे सैरिभमर्दिनीमिह महालक्ष्मीं सरोजस्थितां॥ इति महालक्ष्मीं ध्यात्वा तत्पुष्पं मध्यकोष्ठस्थत्रिकोणे संस्थापयेत्॥ एवं॥ खड्गं चक्रगदेषु चापपरिधान्शूलं भुशुंडीं शिरःशंखं संदधतीं करैस्त्रिनयनां सर्वांगभूषावृतं॥ नीलाश्मद्युतिमास्यपाददशकां सेवे महाकालिकां यामस्तौत्स्वपिते हरौ कमलजो हंतुं मधुकैटभं॥ इति ध्यात्वा महालक्ष्मीदक्षिणं कोष्ठे महाकालीमावाहयेत्॥ एवं॥ घंटाशूलहलानि शंखमुसले चक्रं धनुः सायकं हस्ताब्जैर्दधतीं घनांतविलसच्छीतांशुतुल्यप्रभां॥ गौरीदेहसमुद्भवां त्रिजगतामाधारभूतां महापूर्वामत्र सरस्वतीमनुभजे शुंभादिदैत्यार्दिनीं॥ इति ध्यात्वा महालक्ष्मीवामकोष्ठे महासरस्वतीमावाहयेत्॥ एवमेवमध्यकोष्ठे महालक्ष्मीपुरत आरभ्यतत्तन्मंत्रैर्नव दुर्गाः ध्यात्वा महालक्ष्मीपरित आवाहयेत्॥ ते मंत्राश्च यथा॥ जगत्पूज्ये जगद्वंद्ये सर्वशक्तिस्वरूपिणि॥ पूजां गृहाण कौमारि जगन्मातर्नमोस्तुते॥ शैलपुत्र्यै नमः शैलपुत्रीं आवाहयामि०॥ त्रिपुरां त्रिगुणाधारां मार्गज्ञानस्वरूपिणीं॥ त्रैलोक्यवंदितां देवीं त्रिमूर्तिं पूजयाम्यहं॥ ब्रह्मचारिण्यै० २॥ कालिकां तु कलातीतां कल्याणहृदयां शिवां॥ कल्याणजननीं नित्यं कल्याणीं पूजयाम्यहं॥ चंद्रघंटायै० ३॥ अणिमादिगुणोदारां मकराकार-चक्षुषं॥ अनंतशक्तिभेदां तां का

माक्षीं पूजयाम्यहं॥ कूष्मांडायै० ४॥ चंडवीरां चंडमायां चंडमुंडप्रभंजिनीं॥ तां नमामि च देवेशीं चंडिकां पूजयाम्यहं॥ स्कंदमात्रे नमः ५॥ सुखानंदकरीं शांतां सर्वदेवैर्नमस्कृतां॥ सर्वभूतात्मिकां देवीं शांभवीं पूजयाम्यहं॥ कात्यायन्यै नमः ६॥ चंडवीरां चंडमायां चंडमुंडप्रभंजिनीं॥ तां नमामि च देवेशीं गायत्रीं पूजयाम्यहं॥ कालरात्र्यै न० ७॥ सुंदरीं स्वर्णवर्णांगीं सुखसौभाग्यदायिनीं॥ संतोषजननीं देवीं सुभद्रां पूजयाम्यहं॥ महागौर्यै० ८॥ दुर्गमे दुस्तरे कार्ये भयदुर्गविनाशिनीं॥ पूजयामि सदा भक्त्या दुर्गादुर्गार्तिहारिणीं॥ सिद्धिदायै० ९॥ इत्यावाह्य (अथवा प्रकारांतरेण कुलाचारानुरूपं दुर्गाध्यानं॥ विद्युद्दामसमप्रभां मृगपतिस्कंधस्थितां भीषणां कन्याभिः करवालखेट-विलसद्धस्ताभिरासेवितां॥ हस्तैश्च कदरालिखेटविशिखांश्चापं गुणंतर्जनीं बिभ्राणामनलात्मिकां शशिधरां दुर्गात्रिनेत्रां भजे॥ इति महालक्ष्मीस्थाने दुर्गाध्यात्वा आवाहयेत्)॥ श्रीमहाकालीमहालक्ष्मीमहासरस्वतीत्रिगुणात्मिकां नवदुर्गां ध्यायाम॥हिर॑ण्यवर्णां॒० स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ तप्तकांचनसंकाशां मुक्ताभरणभूषितां॥ रत्नसिंहासनासीनां वंदे तां वै महेश्वरीं॥आवाहनं० तांम॒आव॑ह० पुरु॑षए॒वेदं०॥ खड्गशूलगदाहस्तामभयं दधतीं करैः॥ गजारूढां महादेवीं सर्वैश्वर्यप्रदायिनीं॥आसनं०

॥ अ॒श्व॒पू॒र्वां० ए॒तावा॑न०॥ विद्याधरीं महादेवीं पद्माभां लोकनायकां॥ सर्वैश्वर्यप्रदां देवीं महालक्ष्मीं प्रपूजये॥पाद्यं०॥ कां॒ सो॒स्मि॒तां० त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ दधिदूर्वाक्षतायुक्तं गंगातोयसमन्वितं॥ अर्ध्यं गृहाण भो देवि मया भक्त्या निवेदितं॥ अर्घ्यं०

॥ चंद्रप्र॑भा॒सां० तस्मा॑द्धि॒०॥ नानारत्नप्रभां देवीं नानागणसमन्वितां॥ नारायणीं महालक्ष्मीं वंदे तां विष्णुवल्लभां॥ आचम०॥ आ॒दि॒त्यव॑र्णे०

यत्पुरु॑षेणह॒०

॥आपोहिष्ठेति मलापकर्षस्त्रानं॥ ततः पंचामृतं आप्यायस्वेत्यादिमंत्रैः पौराणैश्च

पृथक्कार्यं॥ दधिमध्वाज्यसंयुक्तशर्कराभिः समन्वितं॥ गंगोदकं समानीतत्वं गृहाण सुरेश्वरि॥ गंधद्वारां० इति गंधोदकं॥ कनि॑क्रदत्० इति मांगलिकस्नानं॥ पूर्वपूजां समाप्य ततः श्रीसूक्तेन पुरुषसूक्तेन चाभिषेकं कुर्यात्॥ आचमनं॥ उपै॑तु॒मां० तं य॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒॰॥ मुक्तामणिगणस्पर्शस्फुरत्कंचुकमुत्तमं॥ पीतांबरं सोत्तरीयं गृहाण परमेश्वरि॥ वस्त्रं०॥ आचमनं०॥ क्षुत्पिपा॒सा० तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः संभृ॑तं०॥ नानासिद्धिप्रदां देवीं नानागुणविवर्धिनीं॥ नानासूत्रधरां देवीं सर्वलोकमहेश्वरीं॥ उपवस्त्रं०॥ तप्तकांचनसंकाशां महालक्ष्मीं वरप्रदां॥ नानाभरणशोभाढ्यां वंदे तां वरदासनां॥ कंचुकीं सर्वाभरणानि च०॥ महागुणसमायुक्तं नानामणिसमन्वितं॥ कंठसूत्रं मयानीतं गृहाण भक्तवत्सले॥ कंठसूत्रं०॥ गंधद्वा॒रां०

तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒०॥ चंदनागरुकर्पूरकुंकुमारोचनैस्तथा॥ कस्तूर्यादिसुगंधं च सर्वांगेषु विलेपये॥ गंधं०॥ अक्षतान्निर्मलान्शुद्धान्मुक्तामणिसमप्रभान्॥ गृहाणेमान्महादेवि देहि मे निर्मलां धियं॥ अक्षतान्०

हरिद्रां० कुंकुमं० सिंदूरं० कज्जलं०

॥ मन॑सः॒काम॒०

तस्मा॒दश्वा॑०॥ मंदारपारिजातादिपाटलीकेतकानि च॥ जातीचंपकपुष्पाणि गृहाणेमानि शोभने॥ पुष्पाणि०॥ पद्मशंखजपुष्पादिशतपत्रैर्विचित्रितां॥ पुष्पमालां प्रयच्छामि गृहाण त्वं सुरेश्वरि॥ पुष्पमालां०॥ दूर्वादल-श्यामलेत्वं महीरूपे हरिप्रिये॥ अतोदूर्वाभिर्भवतीं पूजयामि सदाशिवे॥ दूर्वांकुरान्॥ अमृतोद्भवः श्रीवृक्षो महादेवप्रियः सदा॥ बिल्वपत्रं प्रयच्छामि पवित्रं ते सुरेश्वरि॥ बिल्वपत्रं०॥ उग्रद्वारे चोग्रमयिदुष्टासुरनिबर्हिणि॥ पूजां करोमि चार्वंगि पल्लवैर्नंदनोद्भवैः॥ पल्लवान्०॥ शरत्काले समुद्भूतां निशुंभे मर्दिते त्वया॥ फलमालां वरां देवि गृहाण सुरपूजिते॥ फलमालां०॥ ॥ अथांगपूजा॥दुर्गायै नमः पादौ पूजयामि॥ महाकाल्यै०

गुल्फौ०॥ मंगलायै० जानुद्वयं०॥ कात्यायन्यै० ऊरू०॥ भद्रकाल्यै०॥ कटिं०॥ कमलवासिन्यै० नाभिः॥ शिवायै०

उदरं०॥ क्षमायै० हृदयं०॥ कौमार्यै० स्तनौ०॥ उमायै० हस्तौ०॥ महागौर्यै० दक्षिणबाहुं०॥ वैष्णव्यै० वामबाहुं०॥रमायै० स्कंधौ०॥ स्कंदमात्रे० कंठं पू०॥ महिषमर्दिन्यै० नेत्रे०॥ सिंहवाहिन्यै मुखंपू०॥ महेश्वर्यै० शिरः०॥ कात्यायन्यै० सर्वांगं पूजयामि॥ अथावरणपूजा॥ महालक्ष्मीपश्चिमकोष्ठे स्वरया सहविरिंचये नमः स्वरया सहविरिंचिश्रीपादुकां पूजयामि॥ तद्दक्षिणकोष्ठे गौर्या सह रुद्राय नमः गौर्यासहितरुद्रश्रीपादुकां पू०॥ वामकोष्ठे लक्ष्म्या सह हृषीकेशाय नमः लक्ष्म्या सह हृषीकेशश्रीपादुकां पू०॥ महालक्ष्मीपुरःकोष्ठे अष्टादशभुजायै नमः अष्टादशभुजा-श्रीपादुकां०॥ तद्वामकोष्ठे दशाननायै नमः दशाननाश्रीपादुकां पू०॥ दक्षिणकोष्ठे अष्टभुजायै० अष्टभुजाश्रीपा०॥ अभीष्टसिद्धिं मे देहि शरणागतवत्सले॥भक्त्या समर्पये तुभ्यं प्रथमावरणार्चनं॥१॥ प्रथमावरणार्चनेन श्रीमहालक्ष्मीः प्रीयतां॥षट्कोणे महालक्ष्मीपूर्वकोणमारभ्य यथाक्रमं ऐं हृदयाय नमः हृदयश्रीपादुकां पू०॥ ह्रीं शिरसे स्वाहा शिरःश्रीपा०॥ क्लीं शिखायै वषट् शिखाश्रीपा०॥ चामुंडायै कवचाय हुं कवचश्रीपा०॥विच्चे नेत्रत्रयाय वौषट् नेत्रत्रयश्रीपा०॥ ऐं ह्रीं क्लीं चामुंडायै विच्चे अस्त्राय फट् अस्त्रश्रीपा०॥ तत्रैव महालक्ष्मीपुरः-कोणमारभ्य हिरण्यायै० हिरण्याश्रीपा०॥ चंद्रायै० चंद्राश्रीपा०॥ रजतस्रजायै० रजतस्रजाश्री०॥ हिरण्यस्स्रजायैहिरण्यत्रजाश्रीपा०॥ हिरण्याक्षायै० हिरण्याक्षाश्रीपा०॥ हिरण्यवर्णायै० हिरण्यवर्णाश्रीपा०॥ अभीष्टसिद्धिं०॥२॥ ततः षड्दले संधिषु०॥ देवी पुरोदलमारभ्य॥ वसंताय०॥ ग्रीष्माय०॥ वर्षाभ्यः०॥ शरद्भ्यः०॥ हेमंताय०॥ शिशिराय०॥

अभीष्टसिद्धिं०॥३॥ अष्टदले महालक्ष्मीपुरोदलमारभ्य यथाक्रमं प्रदक्षिणं॥ ब्राह्म्यैनः ब्राह्मीश्रीपादुकां०॥ एवं सर्वत्र॥ माहेश्वर्यै०॥ कौमार्यै०॥ वैष्णव्यै०॥ वारायै०॥ इंद्राण्यै०॥ चामुंडायै० महालक्ष्म्यै०॥ तत्रैव पूर्वक्रमेण प्रदक्षिणं॥ पद्मासनायै०॥ पद्मवर्णायै०॥ पद्मस्थायै०॥ आर्द्रायै०॥ तर्पयत्यै०॥ तृप्तायै० ज्वलंत्यै०॥ हिरण्यप्राकारायै०॥ तत्रैव पूर्वक्रमेण प्रदक्षिणं॥ असितांगभैरवाय०॥ रुरुभैरवाय०॥ चंडभैरवाय०॥ क्रोधभैरवाय०॥ उन्मत्तभैरवाय०॥ कपालभैरवाय०॥ भीषणभैरवाय०॥ संहारभैरवाय०॥ अभीष्टसिद्धिं०॥४॥ महालक्ष्मी पृष्ठतः पूर्वदिशमारभ्य॥इंद्राय नमः इंद्रश्रीपा०॥ एवं अग्नये०॥ यमाय०॥ निर्ऋतये०॥ वरुणाय०॥ वायवे०॥ सोमाय०॥ ईशानाय०॥ अभीष्ट०॥५॥ अष्टदलसंधिषु॥ आदित्याय० सोमाय०॥ अंगारकाय०॥ बुधाय०॥ बृहस्पतये०॥ शुक्राय०॥ शनैश्चराय०॥ राहुकेतुभ्यो०॥ अभीष्टसिद्धिं०॥६॥ द्वादशदलमूलेषु देवीपुरोभागमारभ्य प्रदक्षिणं॥ मेषाय०॥ वृषभाय०॥ मिथुनाय०॥ कर्काय०॥ सिंहाय०॥ कन्यायै०॥ तुलायै०॥ वृश्चिकाय०॥ धनुषे०॥ मकराय०॥ कुंभाय०॥ मीनाय०॥ अभीष्टसिद्धिं०॥७॥ द्वादशदलमध्येषु पूर्वदलमारभ्य प्रदक्षिणं॥ मधवे०॥ माधवाय०॥ शुक्राय०॥ शुचये०॥ नभाय०॥ नभस्याय०॥ इषाय०॥ ऊर्जाय०॥ सहाय०॥ तैषाय०॥ तपसे०॥ तपस्याय०॥ अभीष्ट०॥८॥ पुनः द्वादशदलाग्रेषु पूर्वक्रमेण॥ दीप्तायै०॥ सूक्ष्मायै०॥ जयायै०॥ विमलायै०॥ लक्ष्म्यै०॥ श्रियै०॥ गौर्यै०॥ तुष्ट्यै०॥ बुद्ध्यै०॥ शांतायै०॥ कांत्यै०॥ महालक्ष्म्यै०॥ अभीष्ट०॥९॥ कर्द॑मे॒न०॥ यत्पुरु॑षं०॥ दशांगं गुग्गुलं धूपं चंदनागरुसंयुतं॥ सम

र्पितं मया भक्त्या महालक्ष्मि प्रगृह्यतां॥ धूपं०॥ आपः॑स्र॒जं० ब्रा॒ह्म॒णोस्य॒०॥ घृतवर्तिसमायुक्तं महातेजो महोज्वलं॥ दीपं दास्यामि गिरिजे सुप्रीता भव सर्वदा॥ दीपं०॥ आ॒र्द्रांयः॒ करि० चं॒द्रमा॒म०॥ अन्नं चतुर्विधं स्वादुरसैः षड्भिः समन्वितं॥ नैवेद्यं गृह्यतां देवि भक्तिं मेचलां कुरु॥ नैवेद्यं०॥ गंधतोयं समानीतं सुवर्णकलशे स्थितं॥ हस्तप्रक्षालनार्थाय पानीयं ते निवेदये॥ हस्तप्रक्षा०॥ द्राक्षाखर्जूरकदलीपनसाम्रकपित्थकं॥ नारिकेलेक्षुजंब्वादिफलानि प्रतिगृह्यतां॥ फलं स०॥ एलालवंगकस्तूरीकर्पूरैः पुष्पवासितां॥ वीटिकां मुखवासार्थमर्पयामि सुरेश्वरि॥ तांबूलं०॥ पूजाफलसमृद्ध्यर्थं तवाग्रे स्वर्णमीश्वरि॥ स्थापितं तेन मे प्रीतापूर्णान्कुरुमनोरथान्॥दक्षिणां०॥ श्रि॒ये जा॒तः०॥ कौशेयवर्तिसंयुक्तं गोघृतेन समन्वितं॥ नीराजनं मया दत्तं गृहाण परमेश्वरि॥ नीराजनं॥ आ॒र्द्रापु॒०

नाभ्या॑आसी० नमस्ते देवदेवेशि नमस्ते ईप्सितप्रदे॥ नमस्ते देवदेवेशि नमस्ते शंकरप्रिये॥ नमस्कारान्॥ तां आव॑ह० स॒प्तास्या०

यानि कानि च० प्रदक्षिणाः॥ यः शुचिः॒प्रय॑तो०॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०

॥ दामोदरि नमस्तेस्तु नमस्त्रैलोक्यनायके॥ नमस्तेस्तु महालक्ष्मि त्राहि मां परमेश्वरि॥ मंत्रपुष्पं॥ नानापुष्पकृतां मालां नानापुष्पैः समन्वितां॥ प्रयच्छामि सुरेशानि सुप्रीता वरदा भव॥ मालार्पणं॥ प्रार्थना॥ पूजाफलाग्निकार्याद्यैः सुकृतंयन्मयार्चितं॥ तत्सर्वं फलदं मेस्तु भुक्तिमुक्त्यर्थं देहि मे॥ लक्ष्मित्वत्प्रज्ञया नित्यं कृता पूजा तवाज्ञया॥ स्थिराभव गृहे ह्यस्मिन्मम संतानकारिणी॥ न्यूनं वाप्यधिकं वापि यन्मया मोहतः कृतं॥ सर्वतदस्तु संपूर्णत्वत्प्रसादान्महेश्वरि॥ ममाभीष्टप्रदानित्यं भव सुप्रीतमानसा॥ इति प्रार्थना॥(अथवा आवाहनं०॥ मंत्रहीनं०॥ महिषघ्निमहामाये चामुंडे मुंडमालिनि॥ द्रव्यमारोग्यविजयं देहि देवि नमोस्तुते॥ भूतप्रेतपिशाचेभ्यो रक्षोभ्यश्च महेश्वरि॥ दैवेभ्यो मानुषेभ्यश्च

भयेभ्यो रक्ष मां सदा॥कुंकुमेन समालब्धे चंदनेन विलेपिते॥ बिल्वपत्रकृतापीडे दुर्गे त्वां शरणं गतः॥ सर्वमंगल०॥ रूपं देहि०॥ दुर्गे स्मृता॥ प्रार्थनं॥)ततो दुर्गास्तोत्रपाठार्थं ब्राह्मणं वृत्वा स्वयं वा कृत्वा वैदिकमार्गमोक्तं वा दुर्गामंत्रं यथाशक्ति जपित्वा॥ गुह्यातिगुह्यगोप्त्री त्वंगृहाणास्मत्कृतं जपं॥ सिद्धिर्भवतु मे देवि त्वत्प्रसादान्महेश्वरि॥ इति देव्यै जपं निवेद्य तस्या उपरि पुष्पमालां बध्नीयात्॥ मंत्रः॥ ग्रथितां तिलकह्लारजातिमंदारचंपकैः॥ पुष्पमालां प्रयच्छामि प्रथमेह्नितवांबिके॥ यद्वा॥ माला हि सर्वदेवानां प्रीतिदा शुभदायतः॥ लंबिता सौमया भक्त्या गृहाण जगदंबिके। द्वितीयादिदिनेषु द्वितीयेह्नि तृतीयेह्नीत्याद्यूहनीयं॥ ततो द्विवर्षादिदशवर्षां तां षोडशवर्षां तां वाऽप्राप्तरजस्कामुक्तलक्षणां कन्यां पादप्रक्षालनपूर्वकं रम्यासन उपवेश्य॥मंत्राक्षरमयीं लक्ष्मीं मातॄणां रूपधारिणीं॥ नवदुर्गात्मिकां साक्षात्कन्यामावाहयाम्यहं॥इति मंत्रेणावाह्य गंधपुष्पहरिद्राकंचुकादिभिस्तां संपूज्य शनैः पायसाद्यन्नं भोजयेत्॥ ब्राह्मणभोजनमपि शक्त्या कुर्यात्॥ अन्ये विशेषाः कौस्तुभादौ ज्ञेयाः॥ इति नवरात्रपूजा॥

॥४९॥
॥नवरात्रोत्थापनम्॥

तत्र यथा कुलाचारमष्टम्यां नवम्यां दशम्यां वा विसर्जनदिने संकल्पादिकृत्वा नित्यवदेव देवीपूजां ते तां प्रणम्य कृताञ्जलिः॥ दुर्गां शिवां शांकरीं ब्रह्माणीं ब्रह्मणः प्रियां॥ सर्वलोकप्रणेत्रीं तां प्रणमामि सदाशिवां॥ इत्यादि स्तोत्रैः स्तुत्वा महिषनीत्याद्युक्तमंत्रैः प्रार्थ्य॥ विधिहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं यदर्चितं॥ पूर्णं भवतु तत्सर्वं त्वत्प्रसादान्महेश्वरि॥ मातः क्षमस्वेत्युक्त्वा ॐ दुर्गायै नम इत्यैशान्यामेकपुष्पनिक्षेपेण विसर्जयेत्॥ स्थापितकलशोदकेन यजमानाभिषेकः॥ ततो मृदादिमूर्तिसत्त्वे स्रोतसि तत्प्रवाहणं कर्तुमुत्थापयेत्॥ तत्र मंत्रः॥ उत्तिष्ठ देवि चंडेशि शुभां पूजां प्रगृह्य च॥ कुरुष्व मम कल्याणमष्टा

भिः शक्तिभिः सह॥ गच्छ गच्छ परं स्थानं स्वस्थानं देवि चंडिके॥ व्रजस्रोतो जले वृद्ध्यतिष्ठगेहे च भूतये॥ ततो गीततूर्यमंत्रघोषैः स्रोतोजलं नीत्वा॥ दुर्गे देवि जगन्मातः स्वस्थानं गच्छ पूजिता॥ संवत्सरे व्यतीते तु पुनरागमनाय वै॥ पूजामिमां मया देवि यथाशक्ति निवेदितां॥ रक्षणार्थं समादाय व्रजस्थानमनुत्तमं॥ इति स्रोतसि प्रवाह्य तन्मनागृहमेत्य हस्तपादौ प्रक्षाल्याचम्य पूजास्थाने यजमानः सपरिवार उपविश्य विप्रभोजनादिसमाप्य बंधुभिः सहभुंजीत॥ इति शारदनवरात्रपूजाविधिः सविस्तरः संपूर्णः॥ ॥॥

॥५०॥
॥उपांगललिता पूजा॥

व्रतकर्ता प्रातः समुत्थाय यथा विधिशौचाचमनादिकृत्वा अपामार्गकाष्ठैर्दंतधावनं कुर्यात्॥ अपामार्गप्रार्थना॥ आयुर्बलं यशो वर्चः प्रजा पशु वसूनि च॥ ब्रह्मप्रज्ञां च मेधां च त्वं नो देहि वनस्पते॥ इति मंत्रेण काष्ठं गृहीत्वा गंगादितीर्थं गत्वा देशकालौ संकीर्त्य उपांगललिताव्रतांगत्वेन दंतधावनपूर्वकं अपामार्गपत्रैः अष्टाचत्वारिंशत्स्नानानि करिष्ये॥ दंतधावनमंत्रः॥ मुखदुर्गंधिनाशाय दंतानां च विशुद्धये॥ ष्ठीवनाय च गात्राणां कुर्वेहं दंतधावनं॥ ततो यथाविधि स्नात्वा प्रातराह्निकं कुर्यात्॥ दूर्वा प्रार्थना॥ दूर्वे अमृतसंपन्ने शतमूले शतांकुरे॥ शतं नाशय पापानि शतमायुष्यवर्धनं॥ त्वं दूर्वे अमृतोत्पन्ने वंदितासि सुरासुरैः॥ सौभाग्यसंपदो देहि सर्वकामफलप्रदे॥ यथाशाखा प्रशाखाभ्यां विस्तृतासि महीतले॥तथा ममापि संतानं देहि त्वमजरामरे॥ एवं मंत्रैर्वा गृहीत्वा गृहमागत्य मध्याह्ने मंगलस्नानं कृत्वा वस्त्राभरणाद्यभियुक्तः सन् मंडपिकामध्ये प्राङ्मुखः सपत्नीक उपविश्य आचम्य प्राणानायम्य देशकालौ संकीर्त्य अस्माकमित्यादि मम सर्वापच्छांतिपूर्वकदीर्घायुर्विपुलधनधान्यपुत्रपौत्राद्यविच्छिन्नसंततिवृद्धिस्थिरलक्ष्मीकीर्तिलाभशत्रुपराजयसदभीष्ट-सिद्ध्यर्थं श्री उपांगललितादेवताप्रीत्यर्थं देशकालानुसारतः यथा श

क्ति यथा ज्ञानेन यथा मिलितोपचारद्रव्यैः ध्यानावाहनादिषोडशोपचारपूजां करिष्ये॥ तदंगत्वेन कलशार्चनं शंखार्चनं घंटार्चनं पुरुषसूक्तेन श्रीसूक्तेन च न्यासादिकरिष्ये॥ गणपतिं संपूज्य॥ पृथ्वीत्यादि आसने उपविश्य॥ आधारशक्त्यै नमः कूर्माय नमः अनंताय० वराहाय० पृथिव्यै नमः इत्यासनं संपूज्य॥ अपसर्पंतु० अपक्रामंतु ० इति मंत्राभ्यां भूतान्युत्सार्य॥ भूर्भुवः स्वरोमित्यासने उपविश्य॥ इति दिग्बंधः॥ तीक्ष्णदंष्ट्रमहाकायेति भैरवानुज्ञां गृहीत्वा न्यासान्कुर्यात्॥ ऋष्यादिन्यासः॥ लक्ष्मींदिरासुतऋषिभ्यो नमः शिरसि॥ अनुष्टुवादिछंदोभ्यो० मुखे॥ महालक्ष्म्यै० हृदये॥ स्वरादिभ्यो० गुह्ये॥ अणिमादिभ्यो० पादयोः॥ अर्धचंद्रकलिकायै० सर्वांगे॥ अथ षडंगन्यासः॥ हिरण्यायै नमः अंगुष्ठाभ्यां न० हृदयाय०॥ चंद्रायै० तर्जनीभ्यां० शिरसे स्वाहा॥ रजतस्रजायै० मध्यमाभ्यां० शिखायै०॥ हिरण्यस्रजायै न० अनामिकाभ्यां कवचाय हुं॥ हिरण्याक्ष्यै० कनिष्ठिकाभ्यां० नेत्रत्रयाय वौषट्॥ हिरण्यवर्णायै न० करतलकरपृष्ठाभ्यां० अस्त्राय फट्॥ ततः पुरुषसूक्तन्यासः॥ श्रीसूक्तन्यासः॥हिरण्यवर्णामिति पंचदशर्चस्य सूक्तस्य आद्यमंत्रस्य लक्ष्मीर्ऋषिः उत्तर चतुर्दश मंत्राणामानंदकर्दमचिक्लीर्तेंदिरासुताऋषयः श्रीर्देवता आद्यास्तिस्रोनुष्टुभः चतुर्थीबृहती पंचमीषष्ठ्यौ त्रिष्टुभौ सप्ताद्याअनुष्टुभः अंत्याप्रस्तारपंक्तिःव्यंजनानि बीजानि स्वराः शक्तयः बिंदवः कीलकं मम अलक्ष्मीपरिहारार्थे लक्ष्मीप्राप्त्यर्थे श्रीसूक्तन्यासे पूजायां चवि०॥ ॐ हिरण्यवर्णां हरिणीं० मूर्ध्नि तांमआवह० नेत्रयोः अश्वपूर्वां० कर्णयोः कांसोस्मि तां० नासिकयोः चंद्रां प्रभासां० मुखे आदित्यवर्णे० कंठे उपैतु मां० हृदये क्षुत्पिपासा० नाभौ गंधद्वारां० गुह्ये० मनसः काम० अपाने कर्दमेन० ऊर्वोः आपः स्रजंतु जान्वोः आर्द्रायः क०

जंघयोः आर्द्रापुष्क० गुल्फयोः तांमआवह० पादयोः॥ ततः कलशादिपूजा ते स्वपुरतः महीद्यौरित्यादिमन्त्रैःकलशं प्रतिष्ठाप्यउदकमापूर्य मुक्ताफलादिगंधाक्षतफलहिरण्यं च तत्तन्मंत्रैर्निक्षिप्य अश्वत्थेव इत्याम्रपल्लवं निधाय पूर्णादर्वीति मंत्रेण पूर्णपात्रंनिधाय तस्योपरि वस्त्रं प्रसार्यगंधादिना अष्टदलं विलिख्य द्वारपूजां कुर्यात्॥ पूर्वद्वारे गं गणपतये नमः दक्षिणे द्वारे क्षेत्रपालाय. वामे बंबटुकाय० अधः यों योगिनीभ्यो०॥ पूर्वादिचतुर्द्वारेषु पूर्वे गं गंगायै० दक्षिणे यं यमुनायै० पश्चिमे श्रीं श्रियै० उत्तरे ऐं सरस्वत्यै० एवं द्वारचतुष्टयं संपूज्य पीठपूजां कुर्यात्॥ पूर्वे कामगिरिपीठाय० दक्षिणे पूर्णगिरिपीठाय० पश्चिमे जालंधरपीठाय० उत्तरे वीड्यानपीठाय० पूर्वार्दले गं गणपतये० क्षं क्षेत्रपालाय०मं मंडूकाय० बं बटुकभैरवाय०॥ आग्नेयदले जयायै० विजयायै० जयंत्यै० अपराजितायै०॥ दक्षिणे चेतनायै० बुद्ध्यै० निद्रायै० क्षुधायै०॥ नैर्ऋत्यदले शक्त्यै० तृष्णायै०क्षांत्यै० जात्यै०लज्जायै०॥ पश्चिमदले शांत्यै० श्रद्धायै० कीर्त्यै०लक्ष्म्यै० धृत्यै० प्रीत्यै०॥ वायव्यदले स्मृत्यै० छेदायै० तुष्टयै० मात्रे०॥ उत्तरदले छायायै० शांत्यै० तृष्णायै० श्रद्धायै०॥ ईशानदले क्षुधायै० निद्रायै० दयायै० स्मृत्यै०॥ एताः पंचविंशति देवताः अष्टदलेषु स्थापयेत्॥ पीठमध्यभागे॥ ॐ कूर्माय नमः आधारशक्त्यै० शेषाय० पृथिव्यै० पद्माय० संविन्नालाय०पद्मनाभाय० अनंताय० एता अष्टदेवता अष्टदलेषु स्थापयेत्॥ अथाष्टदलेषु द्वे द्वे देवते आवाहयेत्॥ ब्राह्म्यै० हंसवाहिन्यै० माहेश्वर्यै० वृषभारूढायै० कौमार्यै० मयूरवाहनायै० वैष्णव्यै० गरुडवाहनायै० वाराही० दंष्ट्रोद्धृतवसुंधरायै० नारसिंहयै० ऐंद्र्यै० गजारूढायै० स्कंदगणेशयुतायै० चामुंडायै० मुंडमथनायै०॥ कर्णिकायां मध्ये

ब्राह्म्यै० नंदजायै० हेमगर्भायै० सुरक्तायै० रक्तदंतिकायै० शाकंभर्यै० नीलपत्रासिन्यै० धरायै० तेजोमंडलदुर्धर्षायै० अजितायै०महाकाल्यै० महालक्ष्म्यै० महासरस्वत्यै० मध्ये श्रीउपांगललितायै० इति पीठपूजा॥ ततः सुवर्णादिप्रतिमादौ॥ निजासने नियुक्तासि ललिते भक्तवत्सले॥ उपांगललितेनुज्ञां देहि मे व्रतसिद्धये॥ इति व्रतानुज्ञां गृहीत्वा॥ अथ ध्यानं॥ नीलकौशेयवसनां हेमाभां कमलासनां॥ भक्तानां वरदां नित्यं ललितां चिंतयाम्यहं॥ श्रीललितां ध्यायामि॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒० हिर॑ण्यवर्णा॒०॥ आगच्छ ललिते देवि सर्वसंपत्प्रदायिनि॥ यावद्व्रतं समाप्येत तावत्त्वं संनिधा भव॥आवाहयामि पुरु॑षए॒वेदं० ता॑म॒आव॑ह०॥ कार्तस्वरमयं दिव्यं नानामणिगणान्वितं॥अनेकशक्तिसंयुक्तमासनं प्रतिगृह्यतां॥ आसनं०॥ ए॒तावा॑नस्य अ॒श्वपू॒र्वां०॥ गंगादिसर्वतीर्थेभ्यो मया प्रार्थनयाहृतं॥ तोयमेतत्सुखस्पर्शपाद्यार्थं प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं०॥ त्रि॒पादूर्ध्व॒० कां॒ सो॒स्मि॒तां०॥ निधीनां सर्वरत्नानां त्वमनर्घ्यगुणाह्यसि॥ तथापि भक्त्याराधे त्वां गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ अर्घ्यं०॥ तस्मा॑द्वि्॒रा॰ चं॒न्द्रांप्र॑भा॒सां०॥ पाटलोशीरकर्पूरसुरभिस्वादुशीतलं॥ तोयमाचमनीयार्थं ललिते प्रतिगृह्यतां॥ आचमनीयं०॥ यत्पुरुषे॑ण० आ॒दि॒त्यव॑र्णे०॥ तापत्रयहरं दिव्यं परमानंदलक्षणं॥ तापत्रयविनिर्मुक्तललिते प्रतिगृह्यतां॥ मलापकर्षस्नानंस०॥ पयोदधिसमायुक्तं मधुपर्कं मया हृतं॥ महालक्ष्मीस्वरूपेण ललिते प्रतिगृह्यतां॥ मधुपर्कं०॥पंचामृतं मयानीतं पयोदधिघृतं मधु॥ शर्करादिसमायुक्तं स्नानार्थंप्रतिगृह्यतां॥ आप्यायस्वेत्यादिमंत्रैः पृथक्पंचामृतस्नानांते पूर्वपूजां समाप्य पुरुषसूक्तेन श्रीसूक्तेन च महाभिषेकः॥ आचमनं॥तदस्तु मित्राः गृहावैप्रतिष्ठा० इति पीठे संस्थाप्य पूर्वादिचतुर्दिक्षु॥ गणपतये नमः सप्तमातृभ्यो० दुर्गायै० क्षेत्राधिपतये०॥

पुनः पूर्वाद्यष्टदिक्षु इंद्राय० अग्नये० यमाय० निर्ऋतये० वरुणाय० वायवे० सोमाय० ईशानाय०

उपांगललितां स्थापयामि पूजयामि॥ त॑य॒ज्ञं० उपै॑तु॒मां॥ सर्वभूषाधिके सौम्ये लोकलज्जानिवारणे॥ मयोपपादिते तुभ्यं वाससी प्रतिगृह्यतां॥ जगन्मात्रे० वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः॒संभृ॑तं०

क्षुत्पिपा॒सा०॥ मुक्तामणिगणोपेतमनर्घ्यं च सुखप्रदं॥ त्वदर्थमुपवस्त्रं च ललिते प्रतिगृह्यतां॥ उपवस्त्रं०॥ अनेकरत्नखचितं सर्वाभरणभूषितं॥ गृहाण भूषणं देवि इष्टसिद्धिं च देहि मे॥ सर्वाभरणं०॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒०

गंध॑द्वा॒रां॰ मलयाचलसंभूतं घनसारं मनोहरं॥ हृदयानंदनं चारुचंदनं प्रतिगृह्यतां॥ चंदनं०॥ अक्षताश्च सुरश्रेष्ठे कुंकुमाक्ताः सुशोभिताः॥ मया निवेदिता भक्त्या गृहाण परमेश्वरि॥ अक्षतान्०॥ कंठसूत्रं च सौभाग्यं तथा ते पादभूषणं॥ नासामुक्तं च जननि कुसुमं चार्पितं मया॥ पुष्पैः कुंकुमसिंदूरैस्तांबूलैः कंठसूत्रकैः॥ वासोभिर्भूषणैः शक्त्या ललिते पूजयाम्यहं॥ कंठसूत्रं० हरिद्वारं० कुंकुमंकां० कालिकेकृ०

कज्जलं ०॥ तस्मा॒दश्वा॑अ॰ मन॑स॒काम॒०॥ चंपकैः पारिजाताख्यैर्ज़ातीमालतिकादिभिः मंदारशतपत्रैश्च पूजयामि सुरेश्वरि॥ पुष्पाणि०॥ अहिरिव भोगैः० परिमलद्रव्याणि०॥ अथांग पूजा॥ दुर्गायै० पादपूज०॥ कपिलायै० गुल्फौ०॥ सावित्र्यै० जानुनी०॥ सरस्वत्यै० जंघे पू०॥ भद्रकाल्यै० कटिं०॥ मंगलायै० नाभिं०॥ शिवायै०

उदरं०॥ क्षांत्यै० हृदयं० विश्वरूपिण्यै० बाहू०॥ धात्र्यै०॥ हस्तौ०॥ स्वधायै० कंठं०॥ महिषमर्दिन्यै० मुखं॥ नारायण्यै० नासिकां०॥ रौद्रमुख्यै० श्रोत्रे०॥ कुमार्यै० ललाटं०॥ सिंहवाहिन्यै० नेत्रे०॥ कालरात्र्यै० शिरः पूज०॥ श्रीउपांगललितायै० सर्वांगंपू०॥ अथावरणपूजा०॥ महाविद्यायै० जगन्मात्रे० महालक्ष्म्यै० शि

वप्रियायै० विष्णुप्रियायै० शुभायै० शांतायै० सिद्धायै० सिद्ध्यै० सरस्वत्यै० क्षमायै० कांत्यै० प्रभायै० ज्योत्स्नायै० पार्वत्यै० सर्वमंगलायै०॥ अभीष्टसिद्धिं मे देहि शरणागतवत्सले॥ भक्त्या समर्पये तुभ्यं प्रथमावरणार्चनं॥१॥ अनेन०॥ हिंगुलायै० चंडिकायै० दांतायै० पद्मायै० लक्ष्म्यै० हरिप्रियायै० त्रिपुरमर्दिन्यै० नंदिन्यै० सुनंदायै० सुरवंदितायै० महामायायै० वेदमात्रे० सुधायै० धृत्यै० प्रीत्यै० प्रियायै० प्रसिद्धायै० मृडान्यै०॥ अभीष्ट० द्वितीयाव० २॥ विंध्यवासिन्यै० हिमाचलवासिन्यै० पद्मायै० पृथिव्यै० नारदसेवितायै० पुरुहूतायै० प्रियायै० कांत्यै० कामिन्यै० पद्मलोचनायै० प्रह्लादिन्यै० महामात्रे० दुर्गायै० दुर्गतिनाशिन्यै० ज्वालामुख्यै० सुनेत्रायै०॥ अभीष्टसिद्धिं० तृतीयाव० ३॥ कुमुदवासिन्यै० दुर्गमायै० दुर्लभायै० विद्यायै० स्वर्गवत्यै० त्रिपुरवासिन्यै० अपर्णायै० शांभव्यै० मायायै० मदिरायै० मृदुहासिन्यै० नारायण्यै० महानिद्रायै० योगनिद्रायै० प्रभाविन्यै०॥ अभीष्टसि० चतुर्था० ४॥कालरात्र्यै० महारात्र्यै० महाकाल्यै० कुलेश्वर्यै० प्रज्ञापरिमितायै० तारायै० मधुभंजिन्यै० मधुमत्यै० तोतुलायै० तुलजायै० ताम्रायै० मनोन्मन्यै० माहेश्वर्यै० क्षीरार्णवसुतायै० हारायै०॥ अभीष्टसि० ५॥ बालिकायै० हंसवाहिन्यै० शाङ्गीकारायै० वसुधाकारायै० चेतनायै० कोपनायै० क्षित्याधारायै० अर्धबिंबधारिण्यै० धरायै० विश्वमात्रे० कुलवत्यै० सुवस्त्रायै० प्रद्युम्नायै० सुचेतनायै० जगद्धात्र्यै० राज्यलक्ष्म्यै०॥ अभीष्ट० ६॥ गणेशाय० सप्तमातृभ्यो० दुर्गायै० क्षेत्राधिपतये० गौर्यै० शंभुपत्त्यै० भक्तवत्सलायै० भक्तप्रियायै० मधुकैटभनाशिन्यै० शुभमर्दिन्यै० निशुंभनाशिन्यै० भगवत्यै० मुनित्राणदायिन्यै० देवाराधितायै० विष्णु

पूजितायै० महालक्ष्म्यै०॥ अभीष्टसि०७॥ महासरस्वत्यै० भुवनेश्वर्यै०दक्षकन्यायै० हिमाचलकाल्यै० पार्वत्यै० भद्रकाल्यै०उमायै० चंडिकायै ० कालिकायै० आर्यायै० दुर्गायै० भव्यायै० विश्वरूपायै० धात्र्यै०शाकंभर्यै० इंद्राण्यै० भूतदायिन्यै सारायै० रक्तबीजहंत्र्यै० अंबिकायै० शंभुपत्न्यै०॥ अभीष्ट०८॥ रक्तदंतिकायै० स्थूलायै० सूक्ष्मायै० सौम्यायै० दुष्टदैत्यनाशिन्यै० विश्वनाथायै० विधिपूजितायै० विश्ववंदितायै० लिंगधारिण्यै० ललितायै० कामचारिण्यै० विश्वकायायै० मदोत्कटायै० रंभायै० मार्गदर्शिन्यै ० बिल्वप्रियायै० भद्रेश्वर्यै० रुद्राण्यै० कालिकायै० मुकुटेश्वर्यै० श्रीउपांगललितायै॥ अभीष्टसिद्धिं०९॥ अथ पत्री पूजा॥देव्यै० मल्लिकापत्रं॥महाशक्त्यै० जातीपत्रं०॥ शिवायै० करवीरपत्रं०॥ प्रकृत्यै० चूतपत्रं०॥ भद्रायै० जंबीरपत्रं॥ निद्रायै० चंपकपत्रं०॥ नित्यायै० पनसपत्रं०॥ गौर्यै० पुंनागपत्रं०॥ धात्र्यै० शमीपत्रं०॥ ज्योत्स्नायै अर्कपत्र०१०॥ चंद्ररूपिण्यै० धत्तूरपत्रं०॥ सरस्वत्यै० बिल्वपत्रं०॥ कल्याण्यै० कपित्थप०॥ प्राणदायै० विष्णुक्रांतपत्रं०॥ वृद्ध्यै० दाडिमीपत्रं०॥ सिद्ध्यै० बदरीपत्रं०॥ कौमार्यै० नारंगप०॥ नैर्ऋत्यै० मालतीप०॥ लक्ष्म्यै० अपामार्गपत्रं०॥ शर्वाण्यै० धात्रीपत्रं०२०॥ दुर्गायै० कदंबपत्रं०॥ सुगंधायै० श्रीपत्रं०॥ शारदायै० बकुलपत्रं०॥ पार्वत्यै० नागपत्रं०॥ ख्यातरूपिण्यै० केतकीपत्रं०॥ कृष्णायै० शतपत्रं०॥ सौम्यै० अर्जुनपत्रं०॥ रौद्रायै० वटपत्रं०॥ नित्यायैः मंदारपत्र०॥चेतनायै० पाटलीपत्रं० ३०॥ ऋद्ध्यै० शतावरीपत्रं॥ भगवत्यै० पलाशपत्रं०॥ जयायै० अगस्तिपत्रं॥ छायारूपिण्यै० भृंगराजपत्रं॥ शक्त्यै० शारदीपनं०॥ तृष्णायै० कदलीपत्रं०॥ बुद्ध्यै०

देवदारुपत्रं०॥ कांतरूपिण्यै० अशोकपत्रं॥ लज्जारूपिण्यै० तुलसीपत्रं॥ शांतरूपिण्यै० चंदनपत्रं० ४

॥ सुधारूपिण्यै दूर्वापत्रं०

॥कांतिरूपिण्यै० कंकतीपत्रं॥ लक्ष्म्यै० कौमोदकीपत्रं०॥ धृतिरूपिण्यै० कुमुदपत्रं०॥ पार्वत्यै० गोकर्णपत्रं॥ महादेव्यै० हरिद्रापत्रं०॥ खड्गिन्यै० सुरंगपत्रं०॥ लज्जितायै० मातुलुंगपत्र० ४८॥ इति पत्रपूजा॥ अथाष्टोत्तरशतनाम पूजा॥ गौर्यै० जगन्मात्रे० जनेंद्रायै० शारदायै० हंसवाहिन्यै० राजलक्ष्म्यै०वषङ्कारायै० सुधारायै० राजाचिंतायै० दंडिन्यै० १

॥ क्रियावत्यै० सद्भूत्यै० तारिण्यै० श्रद्धायै० सद्गतये० शरण्यायै० सिद्ध्यै० मंदाकिन्यै० गंगायै० यमुनायै० २

॥ सरस्वत्यै० गोदावर्यै० विपाशायै० कावेर्यै० शरयवे० चंद्रभागायै० कौशिकप्रियायै० गंडक्यै० शिवायै० नर्मदायै० ३

॥ कर्मनाशायै० चर्मण्वत्यै० वेदिकायै० वेत्रवत्यै० वितस्तायै० वरदायै० वरवाहनायै० सत्यभूत्यै० साध्यै० चक्षुष्मत्यै० ४

॥ कुंडभासिन्यै० एकचक्षुष्यै० सहस्राक्ष्यै० सुश्रोण्यै० भगमालिन्यै० सेनान्यै० श्रेष्ठायै० पताकिन्यै० गुहायै०युद्धकांक्षयै० ५

॥ दयारंभायै० विपत्प्रणाशिन्यै० पंचमप्रियायै० परायै० कलायै० कांत्यै० स्त्रीशक्यै० मोक्षदायिन्यै० ऐंद्र्यै० ६

॥ माहेश्वर्यै० ब्राह्म्यै० कौमार्यै० शिखिवाहिन्यै० इलायै० भगवत्यै० इक्षुधन्विन्यै० अनेकाग्रायै० कामधेनवे० कृपावत्यै० वज्रायुधायै० ७

॥ चंडपराक्रमायै० सुपर्णायै० स्थित्यै० ईशकांतायै० संहारकायै० एकाग्रायै० महेज्यायै० शतपत्रवाहिन्यै० महाभुजायै० ८

॥ भुजंगभूषणायै० षट्चक्रक्रमवासिन्यै० षट्चक्रक्रमभेदिन्यै० शमायै० कामस्थायै० कामभूषणायै० सुस्मितायै० सुमुखायै०क्षमायै० मूलप्रकृत्यै० ९

॥ ऐश्वर्ये० अजायै० बहुवर्णायै० पुरुषा

र्थप्रकृत्यै० रक्तायै० नीलायै० श्यामायै० कृष्णायै० पीतायै० सितायै नमः १००॥कालस्वरूपायै० महादेव्यै० दुष्टदैत्य-नाशिन्यै० कदंबवनवासिन्यै० शंभुपत्यै० पांचालिन्यै० श्रीउपांगलितायै नमः १०८॥ यत्पुरु॑षं॒॰ कर्द॑मे॒नप्र॑जा०॥ देवद्रुमरसोद्भूतः कालागरुसमन्वितः॥ आघ्रेयस्ते मया दत्तो धूपोयं प्रतिगृह्यतां॥ धूपं स०॥ ब्र॒ह्म॒णो॑स्य॒ आप॑स्र॒जंतु॑॥ चक्षुर्दं सर्वलोकानां तिमिरस्य निवारणं॥ आर्तिक्यं कल्पितं भक्त्या गृहाण परमेश्वरि॥ दीपं॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो० आ॒द्रा॑य॒कर॑णीं०॥ मोदकापूपलड्डूकवटकोदुंबरादिभिः॥ सघृतं पायसान्नं च नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं०॥ मध्येपानीयं० उत्तरापोशनं० हस्तप्रक्षालनं० मुखप्रक्षालनं० करोद्वर्तनार्थे चंदनं०॥ इदं फलं० उपांगल० फलं०॥ नागपर्णैश्च संयुक्तं कर्पूरैलालंवगकं॥ पूगीफलसमायुक्तं तांबूलं प्रतिगृह्यतां॥ तांबूलं०॥ हिरण्यगर्भः दक्षिणां०॥ अथ दूर्वापूजा॥ प्रार्थना मंत्रास्तु प्रागेव लिखितास्तैः संप्रार्थनपूर्वकमर्पयेत्॥ दूर्वांकुरान्त्समग्रां श्चत्वारिंशत्तथाष्टभिः॥ अधिकान्हस्त आदाय अर्पयेद्भक्तितः सुधीः॥ अंकुरेषु गंधपुष्पाक्षतान्निक्षिप्य॥ मंत्रस्तु॥ बहुप्ररोहा सततममृताहरिता लता॥ यथेयं ललिते मातस्तथा मे स्युर्मनोरथाः॥ अथाष्टचत्वारिंशन्नामभिः पूजयेत्॥ शंभुपत्न्यैनमः दूर्वांकुरान्समर्पयामीत्येवं सर्वत्र भक्तप्रियायै० भक्ताभिलषितदायिन्यै० मधुकैटभनाशिन्यै० महिषासुरमर्दिन्यै० शुभभंजिन्यै० निशुंभनाशिन्यै० भगवत्यै० मुनित्राणदायिन्यै० देवाराधितायै० १० विष्णुपूजितायै० महाकाल्यै० महासरस्वत्यै० दक्षयज्ञविध्वंसिन्यै० अंबिकायै० हिमाचलसुतायै० पार्वत्यै० भद्रकाल्यै० उमायै० चंडिकायै० २० कमलवासिन्यै० आर्यायै० विश्वरूपायै० धात्र्यै० शाकंभर्यै० इंद्रायै० भूतिदायै० सारायै० रक्तबीजहंत्र्यै० सरस्व

त्यै० ३० शंभुशक्त्यै० सर्वेश्वर्यै० रक्तदंतिकायै० स्थूलायै० सूक्ष्मायै० सत्यसंधायै० दुष्टदैत्यनाशिन्यै० चंचलायै० विश्वजायै० भक्ताभिलषितदायै० ४० विधिपूजितायै० विश्ववंदितायै० युद्धकांक्षिण्यै० दयारंभायै० पंचमप्रियायै० परायै० अपरायै० मोक्षदायिन्यै० ४८ इति दूर्वापूजनं॥ श्रि॒ये जा॒त०॥ कौशेयवर्तिसंयुक्तं गोघृतेन समन्वितं॥ नीराजनं मया दत्तं गृहाण परमेश्वरि॥ इति नीराजनं॥ नाभ्या॑ आसी० आ॒द्रपुष्करिणीं०॥ दामोदरि नमस्तेस्तु नमस्तेलोक्यनायिके॥ नमस्तेस्तु महालक्ष्मि त्राहि मां परमेश्वरि॥ नमो देव्यै० नमस्कारान्०॥ स॒प्तास्या॑०

ता॑म॒आव॑ह०॥ शिवे सदानंदमये त्र्यधीश्वरि श्रीपार्वति ज्ञानघनेंबिके शिवे॥ मातर्विशालाक्षि भवानि सुंदरि त्वामन्नपूर्णां शरणं प्रपद्ये॥ प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०

यः शुचि॒ प्रय॑॰ यद्वाग्वद॑ दे॒वींवाच॑॰ प्रणा॑दे॒वी॰ राजाधिरा॒जाय॑०

तद॒प्येष॒०

॥ श्रीउपांगललितायै०

मंत्रपुष्पं॥ गीतवाद्यं नृत्यं छत्रचामरं दर्पणं सर्वराजोपचारार्थे अक्षतान्॥ अथ प्रार्थना॥ नमस्तुभ्यं जगद्धात्रि०॥ सापराधोस्मि शरणं प्राप्तस्त्वां जगदंबिके॥ इदानीमनुकंप्यो यद्वांछसि कुरुष्व तत्॥ पुत्रान्देहि यशो देहि देहि सौभाग्यसंपदौ॥ विद्याधनं च मे देहि सर्वान्कामांश्च देहि मे॥ इति प्रार्थना॥ अथार्ध्यदानं॥ अर्घ्यं पात्रे शुद्धोदकं गंधपुष्पाक्षतान्दूर्वा हिरण्यं च निक्षिप्य॥ अर्घ्यमंत्रः॥ नमस्ते ललिते मातर्भक्तकामप्रपूरके॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं व्रतस्य परिपूर्तये॥ श्रीउपांगललितायै० इदमर्घ्यं० निधीनां सर्वरत्नानां त्वमनर्घ्यगुणाह्यसि॥ तथापि भक्त्याराध्ये त्वां गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ श्रीउपांगल० इदमर्घ्यं०॥ आवाहनं न जानामि० यस्य स्मृत्या० मंत्रहीनं०॥ अनेन यथाशक्ति षोडशोपचारैः कृतपूजनेन भगवत्युपांगललिता देवता प्रीयतां॥ कर्मणः सांगता-सिद्ध्यर्थं ब्राह्मणपूजां करिष्ये॥वायनप्रदानं करि

ष्ये॥ ततो वायनमादाय विंशतिवटकादिभिः॥ भक्त्या ह्येतेन मंत्रेण ब्राह्मणाय निवेदयेत्॥ उपांगललितादेव्या व्रतसंपूर्तिहेतवे॥ वायनं द्विजवर्याय सहिरण्यं ददाम्यहं॥ विप्राय वेदविदुषे०॥ ततो यथाशक्ति ब्राह्मणसुवासिनी दंपतीसमाराधनं करिष्ये॥ ततः कथां समाकर्ण्य वाणकापूपसंख्यया॥ स्वयमेव तदेवान्नं वाग्यतः सह बांधवैः॥ रात्रौ जागरणं कुर्यान्नृत्यगीतादिमंगलैः॥ प्रभा ते पूजयेद्देवीं ततः कुर्याद्विसर्जनं॥ सवाहनाशक्तियुता वरदा पूजिता मया॥ मातर्मामनुगृह्याथगम्यतां निजमंदिरं॥ पीठदेवतानां यां तु देवगणाः सर्वे पूजामादायेति विसर्जनम्॥ इत्युपांगललितापूजा॥ ॥छ॥॥छ॥

॥५१॥
॥रविवारपूजा॥

प्रातरुत्थाय मौनेन स्नात्वा नित्यकर्मां ते नागवल्लीदले रक्तचंदनेन द्वादश परिधिकमर्कवद्वर्तुलं मंडलं विरच्य तत्र संज्ञायुतं सूर्यं पूजयेत्॥ देशका० मम संज्ञायुतश्रीसूर्यप्रीतिद्वारा सकलदौर्भाग्यदुरितदोषनिरासपूर्वकं अक्षय्यसौभाग्य-कुलाभ्युदयधनधान्यसमृद्ध्या युरारोग्यसुखाभिवृद्ध्याद्यभीष्टसिद्ध्यर्थं श्रावण (आश्विन) रविवारप्रयुक्तं संज्ञायुतश्रीसूर्य-पूजनं करिष्ये॥ संभारप्रोक्षणांते ध्येयः सदा० इति ध्यात्वा नानापौराणमंत्रैर्वा रक्तगंधाक्षतजपापुष्पखंडशर्करायुत-नारिकेलबीजनैवेद्याद्युपचारैः संपूज्य नीराजनां ते द्वादशप्रदक्षिणानमस्कारान्कृत्वा पुष्पांजलिं दत्वा षट्तंतुनिर्मितं षड्ग्रंथियुतं रक्तसूत्रं देवाय समर्प्य स्वकंठे बद्ध्वाभूमौ जानुनी निपात्य रक्तगंधादियुतजलेन मित्रादि-नामभिर्वक्ष्यमाणमंत्रेण वा द्वादशार्घ्यान्दद्यात्॥ नमः सहस्रकिरणसर्वव्याधिविनाशन॥गृहाणार्घ्यं मया दत्तं संज्ञया सहितो रवे॥ ततो वायनं दत्वा परमान्नेन दंपती संभोजयेत्॥

॥५२॥
॥सरस्वतीपूजा॥

कर्ता मंगलस्नानं कृत्वा क्षौमं वासः परिधाय स्रग्वितानादिशोभिते मंडपे भद्रपीठे सर्वाणि पुस्तका

निसंस्थाप्य नित्यकर्मांते गृहीतोपकरण आचम्य प्राणानायम्य देवादीनभिवाद्य देशकालौ स्मृत्वा मम श्रीसरस्वतीप्रीतिद्वारा सर्वशास्त्रार्थं विज्ञानविमलकीर्तिपुत्रपौत्राभिवृद्धिधनधान्यसंपदाद्यभीष्टसिद्ध्यर्थं मूलनक्षत्रविहितं सरस्वत्यावाहनं तदंगभूतं पूजनं च क० गणेशपूजादिकृत्वा ॐ प्रणो॑दे॒वी०॥ अत्रागच्छ जगद्वंद्ये सर्वलोकैकपूजिते॥ मया कृतामिमां पूजां गृहाण त्वं सरस्वति॥ सरस्वत्यै नमः सरस्वतीमावाहयामीत्यावाह्य वैदिकपौराणनाममंत्रैरेतदन्यतमेन वा देवीं संपूज्य पूर्वाषाढासु पूजनं करिष्ये॥ इति संकल्प्यावाहनवर्जं विविधपुष्पफलनैवेद्यादियुतं पूजनं कार्यं॥ तत्र ध्यानमंत्रस्त्रिपुरासिद्धांते॥ सुरासुरैः सेवितपादपंकजा करे विराजत्कमनीयपुस्तका॥ विरिंचिपत्नी कमलासनस्थिता सरस्वती नृत्यतु वाचि मे सदा॥ स॒हस्र॑०॥ अत्रागत्य जगद्वंद्ये सर्वलोकैकपूजिते॥ मया कृतामिमां पूजां गृहाण जगदीश्वरि॥ ॐ सरस्वत्यै आवाहनाभावात्पुष्पं समर्प्य॥ पुरुष०॥ अनेकरत्नसंयुक्तं सुवर्णेन विराजितं॥ मुक्तामण्यंकितं चारु आसनं ते ददाम्यहं॥आसनं॥ ए॒तावा॑०॥ गंधपुष्पाक्षतैर्युक्तं शुद्धतोयेन संयुतं॥ शुद्धस्फटिकतुल्यांगि पाद्यं ते प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं०॥ त्रि॒पादू॒०॥ भक्ताभीष्टप्रदे देवि देवदेवादिवंदिते॥ आधारादिजगद्धात्रि ददाम्यर्घ्यंगृहाण मे॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑दि॒राल॑०॥ पूर्णचंद्रसमानास्ये कोटिसूर्यसमप्रभे॥ भक्त्या समर्पितं तुभ्यं गृहाणाचमनीयकं॥ आचमनीयं०॥
_____________________________________________________________

१. ध्यानांतरं॥प्रणवासनमारूढां तदर्थत्वेन निश्चितां॥ अंकुशं चाक्षसूत्रं च पाशपुस्तकधारिणीं॥ मुक्ताहारसमायुक्तां मोदरूपां मनोहरां॥ सितेन दर्पणाभेन वक्त्रेण परिशोभितां॥ सुस्तनीं वेदमध्यां तां चंद्रार्धकृतशेखरां॥जटाकलापसंयुक्तां पूर्णचंद्रनिभाननां॥ त्रिलोचनां महादेवीं स्वर्णनूपुरधारिणीं॥ कटकैः स्वर्णरत्नाढ्यैर्महावलयशोभितां॥ कंबुकंठीं सुताम्रोष्ठीं सर्वाभरणभूषितां॥केयूरैर्मेखलाद्यैश्चद्योतयंतीं जगत्रयं॥ शब्दब्रह्मारणीं ध्याये ध्यानकामः समाहितः॥

यत्पुरु॑षेण०॥ सुवर्णकलशानीतैर्नानागंधसुवासितैः॥ शुद्धोदकैः स्नानमिदं स्वीकुरुष्व सुरेश्वरि॥ स्नानं०॥ कमलभवनजाये कोटिसूर्यप्रकाशे शिवदशुचिविलासे कोमलाहारयुक्ते॥ दधिमधुघृतयुक्तः स्वर्णपात्रस्थितो यः शुचिरयिमधुपर्को गृह्यतां वेदवंद्ये॥ मधुपर्कं०॥ दधिक्षीरघृतोपेतं शर्करामधुसंयुतं॥ पंचामृतस्नानमिदं स्वीकुरुष्व सुरेश्वरि॥ पंचामृतस्नानं०॥ महाभिषेकः॥ तंय॒ज्ञं०॥ दधिक्षीरघृतोपेतं शर्करामधुसंयुतं॥ पंचामृतस्नानमिदं स्वीकुरुष्वसुरेश्वरि॥ शुक्लवस्त्रद्वयं देवि विमलं कुटिलालके॥ भक्त्या समर्पितं वाणि ब्रह्माणि प्रतिगृह्यतां॥ वस्त्रं०॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ शब्दब्रह्मारणे देवि शब्दशास्त्रकृतालये॥ ब्रह्मसूत्रं गृहाण त्वं ब्रह्मशक्रादिपूजिते॥ कंठसूत्रं॥ कटकमुकुटहारैर्नूपुरैरंगदाद्यैर्विविधमणि-सुयुक्तैर्मेखलामुक्तहारैः॥ कमलवनविलासे कामदे त्वं गृहाण प्रकटितकरुणार्द्रे भूरिशो भूषणानि॥ आभरणानि०॥ तस्मा॑द्य॒०

श्रीखंडं चंदनं० गंधं०॥ अक्षताश्च० अक्षतान्०॥ हरिद्रां० कुंकुमं० अहि॑रिव० नानापरिमलद्रव्यं॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ माल्यादीनि० पुष्पाणि०॥ अथांगपूजा॥ ब्रह्माण्यै० पादौपूजयामि॥ ब्रह्मण्यमूर्तये० गुल्फौ०॥ जगत्स्वरूपायै०

जंघे०॥ जगदादये० जानुनी०॥ चारुविलासिन्यै० ऊरू०॥ कमलभूतये० कटिं॥ जन्महीनायै० जघनं॥ गंभीरनाभये० नाभिं०॥ वारिपूज्यायै० उदरं॥ लोकमात्रे० स्तनौ०॥ विशालवक्षसे० वक्षःपू०॥ सुविपश्चितायै० कंठं०॥ स्कंदपूज्यायै० स्कंधौ०॥ दीर्घसुबाहवे० बाहून्०॥ पुस्तकधारिण्यै० हनुं०॥ श्रोत्रियसंभवायै० श्रोत्रे०॥ वेदस्वरूपायै० वक्त्रं०॥ सुनासायै० नासिकां०॥ बिंबसमानोष्ठ्यै० ओष्ठौ०॥ कमलचक्षुषे० नेत्रे०॥ तिलकधारिण्यै० भालं०॥ चंद्रमूर्तये० केशान्०॥ सरस्वत्यै० शिरःपू०॥ ब्रह्मरूपिण्यै० सर्वांगं०॥ पुनरेतैर्नामभिः पुष्पाणि समर्पयेत्॥ यत्पुरुषं॥ वनस्पतिरसोद्भू०

धूपं०॥ ब्र॒ह्म॒णो॑स्य॒० आज्यं च वर्तिसं० दीपं०॥ चंद्रमा०॥ अपूपान् विविधान्स्वादून्शालिपिष्टोपपाचितान्॥ मृदुलान्गुड-संमिश्रान् सजीरकमरीचिकान्॥ कदलीपनसाम्राणां सुपक्वानि फलानि च॥ कंदमूलव्यंजनादिसोपस्करं मनोहरं॥ अन्नं चतुर्विधोपेतं क्षीरान्नं सघृतं दधि॥ नैवेद्यं०॥ शीतोदकं च सुस्वादु कर्पूरैलादिवासितं॥ मध्ये मध्ये गृहाणेदं कामधेनुशताधिके॥ पानीयं०॥ इदं फलमिति फलं०॥ तांबूलं च सकर्पूरं पूगनागदलैर्युतं॥ गृहाण देवि देवेशि तत्वरूपे नमोस्तु ते॥ तांबूलं॥ हिरण्यगर्भगर्भस्थं० दक्षिणां०॥ श्रि॒येजा॒तः०॥ नीराजनं गृहाण त्वं जगदानंददायिनि॥ जगत्तिमिरमार्तंडमंडले ते नमो नमः॥ महानीराजनदीपं कर्पूरदीपं च॥ ततः शिष्यादिसंयुक्तः नाभ्या॑आसी०॥ पाहि पाहि जगद्वंद्ये नमस्ते भक्तवत्सले॥ नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं नमस्तुभ्यं नमो नमः॥ इति नमस्कुर्यात्॥ स॒प्तास्या॑० यानि कानि च० प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑०॥ शारदे लोकमातस्त्वमाश्रिताभीष्टदायिनि॥ पुष्पांजलिं गृहाणेमं मया भक्त्या समर्पितं॥ पुष्पांजलिं०॥ पूजां ते प्रार्थयेत्॥ पाशांकुशधरा वाणी वीणापुस्तकधारिणी॥ मम वक्त्रेवसेन्नित्यं दुग्धकुंदेंदुनिर्मला॥यथा न देवि भगवान्ब्रह्मालोकपितामहः॥ त्वां परित्यज्य संतिष्ठेत्तथा भव वरप्रदा॥वेदाः शास्त्राणि सर्वाणि नृत्यगीतादिकं च यत्॥ न विहीनं त्वया मातस्तथा मे संतु सिद्धयः॥ लक्ष्मीर्मेधाधरापुष्टिर्धृतिस्तुष्टिः प्रभा मतिः॥ एताभिः पाहि तनुभिरष्टाभिर्मां सरस्वति॥ ततो ब्राह्मणं संपूज्य तस्मै चतुर्दश लड्डुकवायनं सघृतं सदक्षिणं मंत्रेण दद्यात्॥ सरस्वति नमस्तुभ्यं वरदे भक्तवत्सले॥ उपायनं प्रदास्यामि विद्यावृद्धिं कुरुष्व मे॥ भारती प्रतिगृह्णाति भारती वै ददाति॥ भारती तारिकोभाभ्यां भारत्यै ते नमो नमः॥ ततः कथां श्रुत्वा विप्रान्संभोज्य स्वजनयुतस्तैलवर्जं स्वयं च भुक्त्वा रात्रिं नृत्यगीताद्युत्सवेन नये

त्॥ एवं प्रत्यहं यथाशक्तिकार्यं॥ अथोत्तराषाढासु बलिदानं तदंगभूतं पूजनं च संकल्प्य पूजां ते पायसादिबलिं दत्वा श्रवणे विसर्जनं कर्तुं तदंगभूतं पूजनंक०॥पूर्ववत्संपूज्य॥ उत्तिष्ठदेवि कल्याणि गृहीत्वा पूजनं मम॥ स्वस्थानं गच्छतु भगे कामान्देहिसर॥ इतिविसर्जयेत्॥
॥छ॥ ॥छ॥ ॥छ॥

॥५३॥
॥महालक्ष्मीपूजा॥

नित्यकर्मांते॥ करिष्यामि व्रतं देवि त्वद्भक्त्या त्वत्परायणा॥ तदविघ्ने न मे यातु समाप्तित्वमसादतः॥ इति प्रार्थ्याचम्य देशकालौ संकीर्त्य मम श्रीमहालक्ष्मीप्राप्तिद्वारा अलक्ष्मीपरिहारपूर्वकं स्थिरसौभाग्यपुत्रपौत्रधनधान्यसमृद्धिसकलैश्वर्य-दीर्घायुःक्षेमादिकल्पोक्तफलसिद्ध्यर्थंमहालक्ष्मीव्रतांगत्वेन पूजां करिष्ये॥ गणेशपूजादिसंभारप्रोक्षणांते कदलीस्तंभादिमंडिते पीठे वेद्यां वाष्टदलोपरि लक्ष्मीं संस्थाप्य पूजयेत्॥ ध्यायामि तां महालक्ष्मीं कर्पूरक्षोदपांडुरां॥ शुभ्रवस्त्रपरीधानां मुक्ताभरणभूषितां॥ पंकजासनसंस्थानां स्मेराननसरोरुहां॥ शारदेंदुकलाकांतिस्निग्धनेत्रां चतुर्भुजां॥ पद्मयुग्माभयवरव्यग्रचारुकरांबुजां॥ अभितो गजयुग्मेन सिच्यमानां करांबुना॥ इति ध्यात्वा षोडशोपचारैः संपूज्य पुष्पांजल्यं ते पात्रनिहितदोरकोपरि षोडशान्दत्वा नमस्कुर्यात्॥ महालक्ष्मि जगन्मातः सुखसौभाग्यदायिनि॥ देहि मे सकलान्कामान्गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ ततो दोरकबंधनं॥रात्रौ वाचारात्॥ तत्र लक्ष्म्यै नम इति दोरकं प्रतिग्रंथ्यभि-मंत्र्य॥ धनं धान्यं धरां धर्मकीर्तिमायुर्यशः श्रियं॥ तुरगान्दंतिनः पुत्रान्महालक्ष्मि प्रयच्छ मे॥ इति वामकरे बद्ध्वाप्रार्थयेत्॥ विष्णोर्वक्षसि पद्मे च शंखे चक्रे तथांबरे॥ लक्ष्मीदेवि यथासि त्वं मयि नित्यात
___________________________________________________________________

१. महाष्टम्यामिदं पंचवर्षात्मकं घटाध्मानरूपं व्रतं प्रायश्चित्तपावनकुले प्रसिद्धमिति व्रतराजे॥ विशेषपूजाप्रकारस्त्वप्रेयोजित-लक्ष्मीपूजावज्ज्ञेयः॥

थाभव॥ क्षीरोदार्णवसंभूते कमले कमलालये॥ प्रयच्छ सर्वकामान्मे विष्णुवक्षःस्थलालये॥ पुत्रान्देहि यशो देहि देहि सौभाग्यमव्ययं॥ कुरु श्रियं महालक्ष्मि अश्रियं चाशु नाशय॥ ततो गोधूमपिष्टनिर्मितान्षोडशलड्डुकादिभक्ष्य-विशेषान्दीपांश्च सौभाग्यद्रव्यसहितान्वंशपात्रे निधाय विप्राय दद्यात्॥ तत्र मंत्रः॥ क्षीरोदार्णवसंभूता लक्ष्मीश्चंद्रसहोदरी॥ व्रतेनानेन मे देवी प्रीयतां विष्णुवल्लभा॥ इंदिरा प्रतिगृह्णाति इंदिरा वै ददाति च॥ इंदिरा तारकोभाभ्यामिंदिरायै नमो नमः॥ ततः सुवासिनीभ्यो हरिद्राकुंकुमवस्त्रादिदत्वाशक्त्याविप्रान्संभोज्य कथां श्रुत्वा स्वयं च दीपपिंडिकासहितं भुक्त्वा रात्रौ जागरोत्सवं कृत्वा प्रातर्देवीं संपूज्य लक्ष्मीर्देवि गृहाण त्वं दोरकं यन्मया धृतं॥ व्रतं संपूर्णतया तु कृपां कुरु सदा मयि॥ इति दोरकमुत्तार्य देव्यग्रे निधाय देवीं विसर्जयेत्॥ पंकजं देवि संत्यज्य मम वेश्मनि संविश॥ यथा सपुत्रभृत्याहं स्वस्थास्यात्वत्प्रसादतः॥ इति संप्रार्थ्य नमेत्॥ इति महाष्टम्यां विहिता महालक्ष्मीपूजा॥ ॥

॥५४॥
॥अथापराजिता पूजा॥

अपराह्ने ग्रामादैशान्यामाचमनादि कृत्वा मम सपरिवारस्य क्षेमायुः पुष्टिमहैश्वर्यविजयसंपदाद्यभीष्टसिद्धिद्वारा-श्रीपरमे० अपराजितापूजनंक० (राजा तु दुरितनाशसकलशत्रुपराभवपूर्वकं विजययशःश्रेयोर्थबलसंपादभिवृद्धिधन-धान्यसमृद्ध्याद्यभीष्टसिद्ध्यर्थं इत्यादि वदेत्)॥ गणेशपूजांते उपलिप्तभूमौ चंदनादिना लिखिताष्टदलपद्मे मध्ये मृन्मयीं लतारूपां वा अपराजितायै नम इत्यपराजितां तद्दक्षिणे क्रियाशक्त्यै नम इति जयां वामे उमायै नम इति विजयां चावाह्य षोडशोपचारैः संपूज्य नत्वा॥ इमां पूजां मया देवि यथाशक्ति निवेदितां॥ रक्षणार्थं समादाय व्रजस्व स्थानमुत्तममिति विसृजेत्॥ राजा तु प्रणामांते॥ चारुणा मुखपद्मेन विचित्रकनकोज्वला॥ जयादेवी शिवे भक्तासर्वकामान्ददातु मे॥ कांचनेन विचित्रेण केयूरेण वि

राजिता॥ विजया तु महाभागा करोतु विजयं मम॥ हारेण सुविचित्रेण भास्वत्कनमेखला॥ अपराजिता रुद्रभक्ता करोतु विजयं॥ममेति प्रार्थ्यहरिद्रारंजितवस्त्रे दूर्वायुतसिद्धार्थान्प्रदक्षिणं वलयाकारेणाबध्य॥ सदा पराजिते यस्मात्त्वं लतासूत्तमा मता॥ सर्वकामार्थसिद्ध्यै त्वां तस्मात्पूजितवानहं॥ भवापराजिते देवि मम सर्वसमृद्धये॥ पूजितायां त्वयि श्रेयो ममास्तु दुरितं हतमिति तद्वलयमभिमंत्र्य॥ जयदे वरदे देवि दशम्यामपराजिते॥ धारयामि भुजे दक्षे जयलाभाभिवृद्धये॥ बलमाधेहि वलयं मयि शत्रौ पराभवं॥ त्वद्धारणाद्भवेयुर्मे धनधान्यसमृद्धयः॥ इति दक्षिणभुजे धृत्वा प्राग्वद्विसृजेत्॥ ॥छ॥

॥५५॥
॥शमीपूजा अश्मंतकपूजा च॥

ततः सर्वे जना ग्रामाद्बहिरैशानदिक्स्थां शमीमभावेश्मंतकं वा पूजयेयुः॥ सीमोल्लंघनं त्वस्मात्प्राक्पश्चाद्वा कार्यं॥ राजात्वश्वमारुह्य सामात्यपुरोहितः शमीमूलं गत्वावतीर्य देशकालौ स्मृत्वा मम सपरिवारस्य निखिलदुरितामंगलाधिव्याधि-दुःखनिरासपूर्वकं यात्रायां विजयक्षेमैश्वर्यायुरारोग्यसौमंगल्याद्यभीष्टसिद्धिद्वारा श्रीपरमे० शमीपूजनंक० (शम्यलाभेऽश्मंतकपूजनं०) गणेशपूजा स्वस्तिवाचनांते शमीमूले दिक्पालान्वास्तुदेवता च संपूज्य॥ अमंगलानाशमनीं शमनीं दुष्कृतस्य च॥ दुःखप्रणाशिनीं धन्यां प्रपद्येहं शमीं शुभां॥ इति शमीं ध्यानादिभिः संपूज्य प्रार्थयेत्॥ शमी शमयते पापं शमी लोहितकंटका॥ धारिण्यर्जुनबाणानां रामस्य प्रियवादिनी॥ करिष्यमाणयात्रायां यथाकालं सुखं मया॥ तत्र निर्विघ्नकर्त्री त्वं भव श्रीरामपूजिते॥ अश्मंतकपूजने तु॥ अश्मंतक महावृक्ष महादोषनिवारण॥ इष्टानां दर्शनं देहि कुरु शत्रुविनाशनं॥ इति प्रार्थ्य राजा शत्रोर्मूर्तिं कृत्वा शस्त्रेण विध्येत्॥ ततः शमीमूलगतामार्द्रां साक्षतां मृदमादाय मंगलगीततूर्यघोषैः सह गृहमेत्य वस्त्राभरणा

दिस्वजनैः सह धृत्वा स्त्रीभिर्नीराजितो विप्रेभ्यो दक्षिणां तांबूलं च दत्वाशिषो गृहीत्वा सर्वान्गृहं प्रति विसृजेत्॥ ॥छ॥

॥५६॥
॥छत्रशस्त्रादिपूजनं॥

आचम्य देशकालावुच्चार्य मम सपरिवारस्य कीर्त्यायुर्यशोबलविजयादिलौहाभिसारिककर्मकल्पोक्तफलावाप्ति-द्वाराश्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं छत्रचामरगजाश्वादिराजचिह्नपूजां करिष्ये इति संकल्प्य छत्रचामरादिदेवताभ्यो नम इति मंत्रेण पूजयित्वा प्रार्थयेत्॥ तत्र पृथक्पृथक् मंत्राः॥ यथांबुदश्छादयति शिवाये मां वसुंधरां॥ तथा छादय राजानं विजयारोग्यवृद्धये॥ इति छत्रस्य १॥ शशांककरसंकाशक्षीरडिंडीरपाडुर॥प्रोत्सारयाशुदुरितं चामरामरदुर्लभ॥ इति चामरस्य २॥ शक्रकेतो महावीर्य श्यामवर्णार्चयाम्यहं॥ पत्रिराज नमस्तेस्तु यथा नारायणध्वज॥ काश्यपेयारुणभ्रातर्नागारे विष्णुवाहन॥अप्रमेयदुराधर्ष रणे देवारिसूदन॥गरुत्मान्मारुतगतिस्त्वयि सन्निहितो यतः॥ साश्ववर्मायुधान्योधान्रक्षत्वं च रिपून्दह॥ इति ध्वजस्य ३॥ हुतभुग्वसवो रुद्रावायुः सोमोमहर्षयः॥ नागकिन्नरगंधर्वयक्ष-भूतगणग्रहाः॥ प्रमथस्तु सहादित्यैर्भूतेशो मातृभिः सह॥ शक्रः सेनापतिः स्कंदोवरुणश्चाश्रितस्त्वयि॥ प्रदहंतु रिपून्सर्वान्राजाविजयमृच्छतु॥ यानि प्रयुक्तान्यरिभिरायुधानि समं ततः॥ पतंतूपरि शत्रूणां हतानि तव तेजसा॥ हिरण्यकशिपोर्युद्धे युद्धे देवासुरे तथा॥ कालनेमिवधेयद्वद्यद्वत्रिपुरघातने॥शोभितासि तथैवाद्य शोभयास्मांश्च संचर॥ नीलचेलामिमां दृष्ट्वा नश्यत्वाशु नृपारयः व्याधिभिर्विविधैर्घोरैः शस्त्रैश्चयुधि निर्जिताः॥ पूतनारेवतीनाम्नी कालरात्रिश्च या स्मृता॥ दह चाशु रिपून्सर्वान्पताकेत्वं मयार्चिता॥ इति पताकायाः ४॥ असिर्विशसनः खड्गस्तीक्ष्णधारो दुरासदः॥ श्रीगर्भो विजयश्चैव धर्माधारस्तथैव च॥ एतानि तव नामानि स्वयमुक्तानि वेधसा॥नक्षत्रं कृत्तिका तेतु

गुरुर्देवो महेश्वरः॥ रोहिण्यश्च शरीरं ते दैवतं च जनार्दनः॥ पिता पितामहो देवस्त्वं मां पालय सर्वदा॥ नीलजीमूतसंकाशस्तीक्ष्णदंष्ट्रः कृशोदरः॥ भावशुद्धोमर्षणश्च अतितेजास्तथैव च॥ इयं येन धृताक्षोणी हतश्च महिषासुरः॥ तीक्ष्णधाराय शुद्धाय तस्मै खगाय ते नमः॥ इति खड्गस्य ५॥ सर्वायुधानां प्रथमं निर्मितासि पिनाकिना॥ शूलायुधाद्विनिष्कृष्य कृत्वा मुष्टिग्रहं शुभं॥ चंडिकायाः प्रदत्तासि सर्वदुष्टनिबर्हिणी॥ तया विस्तारिता चासि देवानां प्रतिपादिता॥ सर्वसत्वांगभूतासि सर्वाशुभनिबर्हिणी॥ छुरिकेरक्ष मां नित्यं शांतिर्यच्छ नमोस्तु ते॥ इति छुरिकायाः ६॥रक्षांगानि गजान् रक्षरक्ष वाजिधनानि च॥ मम देहं सदा रक्ष कट्टारक नमोस्तु ते॥ इति कट्टारकस्य ७॥ सर्वायुधमहागात्र सर्वदेवारिषूदन॥ चापमांसमरे रक्ष साकं शरवरैरिह॥धृतः कृष्णेन रक्षार्थं संहाराय हरेण च॥ त्रयीमूर्तिगतं देवं धनुरस्त्रं नमाम्यहं॥ इति धनुषः ८॥ प्रास पातय शत्रूंस्त्वमनया काममायया॥ गृहाण जीवितं तेषां मम सैन्यं च रक्षतां॥ इति कुंतस्य ९॥ शर्मप्रदस्त्वं समरे चर्मसैन्ये यशोद्यमे॥ रक्ष मां रक्षणीयोहं तापं नय नमोस्तु ते॥ इति चर्मणः १०॥ प्रोत्सारणाय दुष्टानां साधूनां रक्षणाय च॥ ब्रह्मणानिर्मितश्चासि व्यवहारप्रसिद्धये॥ यशो देहि सुखं देहि जयदो भव भूपतेः॥ ताडयस्व रिपून्सर्वान् हेमदंड नमोस्तु ते॥ इति कनकदंडस्य ११॥ दुंदुभे त्वं सपत्नानां घोरो हृदयकंपनः॥ भव भूमिपसैन्यानां तथा विजयवर्धनः॥ यथा जीमूतघोषेण प्रहृष्यंति च बर्हिणः॥ तथास्तु तव शब्देन त्रस्यत्वस्मद्द्विषोरण॥ इति दुंदुभेः १२॥ पुण्यस्त्वं शंख पुण्यानां मंगलानां च मंगलं॥ विष्णुना विधृतो नित्यमतः शांतिप्रदो भव॥ इति शंखस्य १३॥ विजयो जयदो जेता रिपुघाती शुभंकरः॥ दुःखहा धर्मदः शांतः सर्वारिष्टविनाशनः॥ एते वै सन्निधौ यस्मात्तव सिंहामहाबलाः॥ तेन सिंहासनेन त्वं वेदै

मैत्रैश्च गीयसे॥ त्वयि स्थितः शिवः शांतस्त्वयि शक्रः सुरेश्वरः॥ नमस्ते सर्वतोभद्र भद्रदो भव भूपतेः॥ त्रैलोक्यं जय सर्वस्व सिंहासन नमोस्तु ते॥ इति सिंहासनस्य १४॥ महेंद्रनिर्मिते दिव्ये देवराजादिसेविते॥ शिबिके पाहि मां नित्यं सदात्वं सन्निधा भव॥ इति शिबिकायाः १५॥ गंधर्वकुलजातस्त्वं मा भूयाः कुलदूषकः॥ ब्राह्मणः सत्यवाक्येन सोमस्य वरुणस्य च॥ प्रभावाच्च हुताशस्य वर्धय त्वं तुरंगमान्॥ तेजसा चैव सूर्यस्य मुनीनां तपसा तथा॥ रुद्रस्य ब्रह्मचर्येण पवनस्य बलेन च॥ स्मर त्वं राजपुत्र त्वं कौस्तुभं च मणिंस्मर॥ यां गतिं ब्रह्महा गच्छेन्मातृहा पितृहा तथा॥ भूमिहा नृतवादी च क्षयित्रश्च पराङ्मुखः॥सूर्यां चंद्रमसौ वायुर्यावत्पश्यंति दुष्कृतं॥ व्रजाश्वतां गतिं क्षिप्रं तच्च पापं भवेत्तव॥ विकृतं यदि गच्छेथा युद्धाध्वनितुरंगम॥रिपून्विजित्य समरे सह भर्त्रा सुखी भव॥ इति अश्वस्य १६॥ कुमुदैरावणौ पद्मः पुष्पदंतोथ वामनः॥ सुप्रतीकोंजनो नील एतेष्ट देवयोनयः॥ तेषां पुत्राश्च पौत्राश्च वनान्यष्टौ समाश्रिताः॥ मंद्रो भद्रो मृगश्चैव गजः संकीर्ण एव च॥ वने वने प्रसूतास्ते स्मर योनिं महागज॥ यां तु त्वावसवो रुद्रा आदित्याः समरुद्गणाः॥ भर्तारं रक्ष नागेंद्र स्वामिवत्प्रतिपाल्यतां॥ अवाप्नुहि जयं युद्धे गमने स्वस्तिनोव्रज॥ श्रीस्ते सोमाद्बलं विष्णोस्तेजः सूर्याज्जवोऽनिलात्॥ स्थैर्यं मेरोर्जयं रुद्राद्यशो देवात्पुरंदरात्॥ युद्धे रक्षंतु नागास्त्वां दिशश्च सहदैवतैः॥ अश्विनौ सह गंधर्वैः पातु त्वां सर्वतः सदा॥ इति गजस्य १७॥ छत्रादिष्वन्यतमद्येष सद्मसु यत्सुलभं तत्संपूज्य तत्तन्मन्त्रैः प्रार्थयेत्॥

॥५७॥
॥कोजागरीपूजा॥

देशकालोत्कीर्तनांते मम लक्ष्मींद्रप्रीतिद्वारा सकलदुःखदारिद्र्यनिरासपूर्वकं दीर्घायुरारोग्यपुत्रपौत्रमहैश्वर्यसुख-संपदभिवृद्धिकुलाभ्युदयाद्यभीष्टसिद्ध्यर्थं कोजागरव्रतांगभूतं लक्ष्मींद्रपूजनं करिष्ये॥ आसनविधिं न्यासाङ्क

लशाद्यर्चनं निर्विघ्नतायै गणपतिपूजा च क०॥ पृथ्वीत्यादिपुरुषसूक्तन्यासांते॥ हिरण्यवर्णामिति पंचदशर्चस्य सूक्तस्य आनंदकर्दमचिक्कीतेंदिरासुताऋषयः श्रीरग्निश्चेत्युभे देवते आद्यास्ति स्रोनुष्टुभः चतुर्थीप्रस्तारपंक्तिः पंचमीषष्ठ्यौत्रिष्टुभौ ततोष्टावनुष्टुभः अंत्याबृहती व्यंजनानि बीजानि स्वराः शक्तयः बिंदवः कीलकं मम अलक्ष्मीपरिहारपूर्वकलक्ष्मीप्राप्त्यर्थे श्रीसूक्तन्यासे पूजायां च विनियोगः॥ ॐ हिरण्यवर्णां० मूर्ध्नि॥तांमआवह० नेत्रयोः॥ अश्वपूर्वां०

कर्णयोः॥ कां सोस्मितां हिरण्य० नासिकायां॥ चंद्रां प्रभासां० मुखे०॥ आदित्यवर्णे० कंठे॥ उपैतु मां० बाह्वोः॥ क्षुत्पिपासा० हृदये॥ गंधद्वारां० नाभौ॥ मनसः काम० गुह्ये॥ कर्दमेन० अपाने॥आपःस्रजंतु० ऊर्वोः॥ आर्द्रांयः करिणीं० जान्वोः॥ आर्द्रापुष्करिणीं० जंघयोः॥ तांमआवह० पादयोः॥ यः शुचिः प्र० सर्वांगे॥ अथांगुलिन्यासः॥ हिरण्यवर्णायै नमः अंगुष्ठाभ्यां नमः॥ सुवर्णायै नमः तर्जनीभ्यां०॥ रजतस्रजायै० मध्यमाभ्यां०॥ चंद्रायै नमः अनामिकाभ्यां०॥ हिरण्मय्यै नमः कनिष्ठिकाभ्यां०॥ लक्ष्म्यै नमः करतलकरपृष्ठाभ्यां०॥ एवं हृदयादि॥ ततः कलशार्चनादिसंभारप्रोक्षणांते पीठपूजा॥ गुं गुरुभ्यो० पं परमगुरुभ्यो० पं परात्परगुरुभ्यो० पं परमेष्ठीगुरुभ्यो०॥ वामभागे गं गणपतये नमः दुं दुर्गायै०क्षंक्षेत्रपालाय० मध्ये आधारशक्त्यै० मूलप्रकृत्यै० कालाग्निरुद्राय० मं मंडूकाय० कूर्माय० वराहाय० अनंताय० भूम्यै० अमृतार्णवाय० रत्नद्वीपाय० हेमगिरये० नंदनोद्यानाय० मणिभूम्यै० रत्नमंडपाय० कल्पतरवे० रत्नसिंहासनाय० इति संपूज्य॥आग्नेयादिषु धर्माय० ज्ञानाय० वैराग्याय० ऐश्वर्याय०॥ पूर्वादिषु अधर्माय अज्ञानाय० अवैराग्याय० अनैश्वर्याय० ऊर्ध्वब्रह्मणे नमः अधः अनंताय० मध्ये

वास्तुपुरुषाय० इत्यावाह्य॥ इंद्राय० अग्नये० यमाय० निर्ऋतये० वरुणाय० वायवे० सोमाय० ईशानाय० इत्यष्टौलोक-पालानावाह्य॥ गणपतिचतुष्टयं गणपतये० दुर्गायै० क्षेत्रपालाय० वास्तोष्पतये० चतुर्दिक्ष्यावाह्य संपूज्य॥ तत ऐरावतारूढौ लक्ष्मींद्रौ तत्रसक्तुमिवतितेति लक्ष्मीं इंद्रत्वावृषभमितींद्रं च आवाहयेत्॥ अथ ध्यानं॥ या सापद्मासनस्था विपुलकटितटी-पद्मपत्रायताक्षी गंभीरावर्तनाभिस्तनभरनमिताशुभ्रवस्त्रोत्तरीया॥ लक्ष्मीर्दिव्यैर्गजेंद्रैर्मणिगणखचितैः स्नापिता हेमकुंभैर्नित्यं सा पद्महस्ता मम वसतु गृहे सर्वमांगल्ययुक्ता॥ चतुर्दंतगजारूढो वज्रपाणिः पुरंदरः॥ शचीपतिश्च ध्यातव्यो नानाभूषणभूषितः॥ श्रीलक्ष्मींद्रदेवते ध्यायामीति ध्यात्वा॥ ॐ हिर॑ण्यवर्णां०

स॒हस्र॑शीर्षा॒०

॥ आगच्छेह महालक्ष्मि सर्वसंपत्प्रदायिनि॥ यावद्गतं समाप्येत तावत्त्वं सन्निधा भव॥ आवाहयामि॥ तांम॒आव॑ह०

पुरु॑षए॒वेदं०॥ अनेकरत्नसंयुक्तं नानामणिगणाचितं॥ कार्तस्वरमयं दिव्यमासनं प्रतिगृह्यतां॥ आसनं०॥ अश्वपू॒र्वां० ए॒तावा॒नस्य०॥ गंगादिसर्वतीर्थेभ्यो मया प्रार्थनयाहृतं॥ तोयमेतत्सुखस्पर्शं पाद्यार्थं प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं०॥ कां सोस्मितां० त्रिपादूर्ध्व०॥ निधीनां सर्वरत्नानां त्वमनर्घ्यगुणाह्यसि॥ ऐरावतस्थिते देवि गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ अर्घ्यं०

॥ चंद्रप्र॑भा॒सा॑०

तस्मा॑द्विराल॑०॥ कर्पूरेण सुगंधेन सुरभिस्वादुशीतलं॥ तोयमाचमनीयार्थं लक्ष्मि त्वं प्रतिगृह्यतां॥ आचमनीयं०॥ आ॒दि॒त्यव॑र्णे॒०

यत्पुरु॑षेण०॥ मंदाकिन्याः समानीतैर्हेमांभोरुहवासितैः॥ स्नानं कुरुष्व देवेशि सलिलैश्च सुगंधिभिः॥ स्नानं०॥ दधिमधुसमायुक्तं पात्रयुग्मसमन्वितं॥ मधुपर्कं गृहाण त्वं शुभदा भव शोभने॥ मधुपर्कं स०॥ कनि॑क्रददिति सुगंधतैलेन मंगलस्नानं० आप्यायस्वेति पंचामृतस्नानं० आपोहिष्ठेति शुद्धोदकस्नानं० पूर्वपूजां समाप्य श्रीसूक्तादिभिर्महाभिषेकः॥

तदस्तु मित्रा० गृहावैप्रतिष्ठा०॥ मध्ये ऐरावतस्थितलक्ष्मींद्रमूर्तींस्थापयामि॥ उपैतु०

तंय॒ज्ञं०॥ पट्टकूलयुगं देवि कंचुकेन समन्वितं परिधेहि कृपां कृत्वा दुर्गे दुर्गार्तिनाशिनि॥ वस्त्रं॥ क्षुत्पि॑पा॒सा०

तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः॒॥ स्वर्णसूत्रमयं दिव्यं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा॥ उपवीतं मया दत्तं गृहाण परमेश्वरि॥ उपवीतं०॥ गंध॑द्वा॒रां०

तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः०॥ श्रीखंडं चंदनं० चंदनं॥ सौभाग्यसूत्रं वरदे सुवर्णमणिसंयुते॥ कंठे बध्नामि देवेशि सौभाग्यं देहि मे सदा॥ कंठसूत्रं स०॥ ताडपत्रं मया देवि हेमनिर्मितमुत्तमं॥ कर्णाभ्यां भूषणं देवि गृहाण जगदंबिके॥ ताडपत्रं०॥ हारकंकणकेयूरमेखलाकुंडलादिभिः॥ रत्नाढ्यं कुंडलोपेतं भूषणं प्रतिगृह्यतां॥ अलंकारान्०॥ हरिद्रारंजिते देवि सुखसौभाग्यदायिनि॥ तस्मात्त्वां पूजयाम्यत्र दुःखशांतिं प्रयच्छ मे॥ हरिद्रां०॥ कुंकुमं कांतिदं दिव्यं कामिनीकामसंभवं॥ कुंकुमेनार्चिते देवि प्रसीद परमेश्वरि॥ कुंकुमं० ६॥ सिंदूरमरुणाभासं जपाकुसुमसंनिभं॥ पूजितासि मया देवि प्रसीद परमेश्वरि॥ सिंदूरं०॥ चक्षुर्भ्यांकज्जलं रम्यं सुभगे शांतिकारके॥ कर्पूरज्योतिरुत्पन्नं गृहाणपरमेश्वरि॥ कज्जलं०॥ अक्षताश्च सु० अक्षतान्०॥ चंदनागरुकर्पूरकुंकुमं रोचनं तथा॥ कस्तूर्यादिसुगंधांश्च सर्वांगेषु विलेपये॥ अहिरिवेति परिमलद्रव्यं०॥ मन॑सः॒काम॒मा० तस्मा॒दश्वा॑० माल्यादीनि० पुष्पंस०॥ मुक्ताफलयुतां मालां रत्नवैडूर्यसुप्रभां॥ माणिक्यस्वर्णग्रथितां गृह्यतां वरदे नमः॥ रत्नमालां०॥ पुष्पैर्नानाविधैर्दिव्यैः कुमुदैरथ चंपकैः॥ पूजार्थं ग्रथिता तुभ्यं मालेयं प्रतिगृह्यतां॥ पुष्पमालां समर्प०॥ अथांगपूजा॥ लक्ष्म्यै नमः पादौ पूजयामि जयंत्यै० गुल्फौ० कात्यायन्यै० जंघे० शांत्यै०

गुह्यं०वरदायै० नाभिं०

देव्यै० स्तनौ० महाबलायै० बाहू० दैत्यनाशिन्यै० हस्तौ० ऐरावतस्थितायै० कंठ० सरस्वत्यै०

मुखं० वंशरूपिण्यै० नेत्रे० भक्तिप्रियायै० ललाटं० जगदात्मिकायै० शिरःपू० लक्ष्मींद्रसहितायैसर्वांगंपू०॥ अथ पत्रीपूजा॥लक्ष्म्यै नमः चंपकपत्रंसमर्पयामि गौर्यै० करवीरपत्रं० नित्यायै० विष्णुक्रांतप० प्रकृत्यै० जातीपत्रं० सुरवंदितायै० बिल्वप० शाकंभर्ये० पारिजातप० कल्याण्यै० दाडिमीप० सिद्ध्यै० सेवंतिकाप० कौमार्यै० धत्तूरप० दुर्गायै० बकुलप० शांतिरूपिण्यै० तुलसीप० पार्वत्यै० शमीप० जगन्मात्रे० अपामार्गप० लोकवंदितायै० गोकर्णप० शांत्यै० अगस्तिप० इति पत्रीपूजा॥ अथ पुष्पपूजा॥लक्ष्म्यै० सुवर्णपुष्पं० ऐरावतस्थितायैः पद्मपु० लोकवंदितायै० सेवंतिकापुष्पं० वैष्णव्यै० गोकर्णपुष्पं विद्युल्लतायै० मुनिपुष्पंः सिद्धिदायै० जपापुष्पं० वेदमात्रे० केतकीपु० जयायै० जातीपु० इंदिरायै० तगरपु० प्रकृत्यै० करवीरपु० शां० धत्तूरपु० ऋद्ध्यै० पारिजातपु० सिद्ध्यै० बकुलपु० तुष्ट्यै० विष्णुक्रांतपु० करवीरक्षेत्राधिपत्यायै० चंपकपु० इति पुष्पपूजा॥ अथावरणपूजा० ब्राह्म्यै० माहेश्वर्यै० कौमार्यै० वैष्णव्यै० वारायै० इंद्राण्यै० चामुंडायै० लक्ष्म्यै० सिद्धिदायै० अभीष्टसिद्धिं० १॥ गजाननायै० सिंहमुखायै० गृध्रास्यायै० कालतुंडिकायै० उष्ट्रग्रीवायै० हयग्रीवायै० वारायै० अभीष्ट० २॥दुर्गायै० सिंहवाहिन्यै० महादेव्यै० कालरात्र्यै० धर्मचारिण्यै० कालिकायै० महालक्ष्म्यै० सरस्वत्यै० अभीष्ट० ३॥ इंद्राद्यष्टौ लोकपालान्० अभीष्ट० ४॥ दीप्तायै० सूक्ष्मायै० जयायै० विजयायै० भद्रायै० विभूत्यै० विमलायै० आधारायै० विद्युल्लतायै० विश्वतोमुख्यै० अभीष्टसिद्धिं० ५॥ असितांगभैरवाय० रुरु० चंड०क्रोध० उन्मत्त० कपाल० भीषण० संहार० अभीष्ट० ६॥ आदित्यादिनवग्रहान् अभीष्ट० ७॥ इत्यावरणपूजा॥

अथ लक्ष्म्यष्टोत्तरशतनामभिः अक्षतपुष्पैः पूजाकार्या॥ कदे॑मे॒नप्र० यत्पुरु॑षं०॥ दशागं गुग्गुलं धूपं कृष्णागरुसमन्वितं॥ धूपं देवि प्रदास्यामि लक्ष्मित्वं प्रतिगृह्यतां॥ धूपं०॥ आप॑त्र॒जंतु॑ ब्र॒ह्म॒णो॑स्य॒ आज्यंचवर्ति० दीपं०॥ आ॒र्द्रापु॒०चं॒द्रमा॒म०॥ मोदकापूपलड्डूकवटकोदुंबरादिभिः॥ संयुतं पायसेनान्नं नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं०॥ आचम्यतां त्वया देवि भक्तिं मे ह्यचलां कुरु॥ ईप्सितं मे वरं देहि परत्र च परांगतिं॥ आचमनं०॥ करोद्वर्तनकं देवि सुगंधैः परिवासितैः॥ ईप्सितं मे वरं देहि०॥ करोद्वर्तनं०॥ पूगीफलमिति तांबूलं०

हिरण्यगर्भेति दक्षिणां० इदं फलमिति फलं०॥ श्रियेजात०॥ चक्षुर्दसर्वलोकानां तिमिरस्य निवारणं॥ आर्तिक्यं कल्पितं भक्त्यागृहाण परमेश्वरि॥ इति नीराजनं०॥ आ॒र्द्रायः क० नाभ्या॑आसीत्० अन्यथाशरणं० नमस्कारः॥ तांम॒आव॑ह॰ स॒प्तास्या॑० यानि कानिच० प्रदक्षिणाः॥ यः शु॒चिः०

य॒ज्ञेन॑ य॒ज्ञ० नमो॑ म॒हद्भ्यो॒ नमो॑॥ नमस्ते सर्वदेवानां वरदासि हरिप्रिये॥ या गतिस्त्वत्प्रपन्नानां सामेभूयात्त्वदर्चनात्॥ विचित्रैरावतस्थाय भास्वत्कुलिशपाणये॥ पौलोम्यालिंगितांगाय सहस्राक्षाय नमः॥ इति मंत्रपुष्पं॥ गीतवाद्यनृत्यमि०॥ प्रार्थना॥ नमो देव्यै०॥ समस्तसंपत्सुखदां महाश्रियं समस्तकल्याणकरीं महाश्रियं॥ समस्तसौभाग्यकरीं महाश्रियं भजाम्यहं ज्ञानकरीं महाश्रियं॥ समस्तभूतांतरसंस्थितात्वं समस्तभोक्त्रीश्वरि विश्वरूपे॥ तन्नास्ति यत्त्वद्व्यतिरिक्तवस्तुत्वत्पादपद्मं प्रणमाम्यहं श्रीः॥ शांत्यै नमोस्तु शरणागतरक्षणायै कांत्यै नमोस्तु दुरितक्षयकारणायै॥ क्षांत्यै नमोस्तु कमनीयगुणाश्रयायै धात्र्यै नमोस्तु धनधान्यसमृद्धिदायै॥ सर्वमंगलसंपूर्णा सर्वैश्वर्यसमन्विता॥ आयाहि श्रीमहालक्ष्मीस्त्वत्कला मयि तिष्ठतु॥ इति प्रार्थना॥ पूजाया यत्कृतं कर्म ज्ञानतोज्ञानतोपि वा॥ तत्सर्वं क्षम्यतां देवि प्रसीद परमे

श्वरि॥ इति पूजासमर्पणं॥ निधीनां सर्वरत्नानां त्वमनर्घ्यगुणाह्यसि॥ तथापि भक्त्या लक्ष्मि त्वं गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ इत्यर्घ्यं दत्वा यस्य स्मृत्येति नत्वा कर्मणः सांगतासिद्ध्यर्थं ब्राह्मणपूजां करिष्ये॥अनेन कोजागरव्रतपूजनेन भगवत्यौ लक्ष्मींद्रदेवते प्रीयेतां व्रतसांगतार्थं व्रतकथाश्रवणं अक्षक्रीडां च करिष्ये॥ नारिकेलोदकं पीत्वा अक्षक्रीडां समारभेत्॥ नारिकेलान्पृथुकांश्च देवपितृभ्यः ब्राह्मणेभ्यश्चोपहारं समर्प्य बंधुभिः स्वयं भक्षयेत्॥ विप्रेभ्यो भूयसीं दत्वाशिषो ग्राह्याः॥ इति कोजागरी पूजा संपूर्णा ॥

छ॥

॥५८॥

कार्तिकस्नानं॥

मुहूर्तावशिष्टरात्रौ तीर्थादौ गत्वा विष्णुं स्मृत्वा देशकालौ० ममानेकजन्मार्जितमहापातकादिसमस्तपापक्षयद्वारा-श्रीराधादामोदरप्रीत्यर्थं कार्तिकस्नानमहं करिष्ये इति संकल्प्य॥ नमः कमलनाभाय नमस्ते जलशायिने॥नमस्तेस्तु हृषीकेश गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ इत्यर्घ्यं दत्वा॥ कार्तिकेऽहं करिष्यामि प्रातः स्नानं जनार्दन॥ प्रीत्यर्थं तव देवेश दामोदर मया सह॥ ध्यात्वाऽहं त्वां च देवेश जलेस्मिन्स्नातुमुद्यतः॥ तव प्रसादात्पापं मे दामोदर विनश्यतु॥ इति मंत्राभ्यांस्नात्वा पुनरर्घ्यं दद्यात्॥ तत्र मंत्रौ॥ व्रतिनः कार्तिके मासि स्नातस्य विधिवन्मम॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं दनुजेंद्रनिषूदन॥ नित्ये नैमित्तिके कृष्णकार्तिके पापनाशिनि॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं राधया सहितो हरे॥अर्घ्यं॥ अयं विधिः प्रतिदिनं समानः आदावनुदितहोमवत्॥ मलापकर्षणं नित्यं स्नानं संध्यावंदनं च कृत्वा तदनंतरं कार्तिकस्नानं कुर्यादिति कमलाकरः॥ अशक्तस्य तु कार्तिकस्नानेन नित्यस्नानस्य प्रसंगसिद्धिः॥यथाकन्याग्निहोत्रेण नित्याग्निहोत्रस्य॥ अपि वा तंत्रं तंत्रपक्षे नित्यं स्नानं कार्तिकस्नानं च तंत्रेण करिष्य इति संकल्प्य नमः कमलनाभाय० इत्यर्घ्यं दत्वा नित्यं स्नानमंत्रान्पठित्वा स्नायात्॥ नित्यस्नानाय ते व्रतिनः कार्तिके मासीति मंत्राभ्यामर्घ्यं दद्यात्॥

॥५९॥
॥आकाशदीपः॥

मम श्रीराधादामोदरप्रीतिद्वारा दिव्यतेजोरूपैश्वर्यसंपदभिवृद्धिपूर्वकं समस्तपित्रुद्धारविष्णुभवनप्रात्यादिफलसिद्ध्यर्थं अद्यारभ्य मासपर्यंतं प्रत्यहमाकाशदीपदानं करिष्ये॥ ततो गृहादनतिदूरे गोमयोपलिप्ते सचंदनजलोक्षिते देशेऽष्टदलालंकृते यथोक्तप्रमाणनिखातस्तंभोपरिघंटाष्टकस्रग्वस्त्रपताकाकलशादिशोभितं परितोदलस्थिताष्टदीपं मध्येऽकादिकरंडस्थितं महाप्रकाशं दीपं प्रज्वाल्य गंधादिना संपूज्य प्रदक्षिणांते दामोदराय नभसि तुलायां दोलया सह॥ प्रदीपं ते प्रयच्छामि नमोनंताय वेधसे॥ इति समर्प्य नमस्कुर्यात्॥ अयं दीपः पूर्वजैः सह स्वोद्धाराय प्रत्यब्दं प्रतिसद्म देयः॥

॥६०॥
॥धात्रीपूजनविधिः॥

आचम्य देशकालोत्कीर्तनांते मम समस्तपापक्षयपूर्वकं पुत्रपौत्रादिसंततियशोबलप्रज्ञामेधासौभाग्यारोग्यविष्णुभक्ति-प्रात्यर्थं धात्रीपूजां करिष्ये॥ संभारप्रोक्षणां ते ॐ धात्र्यै नम इति नाममंत्रेण धात्रीं हरिद्राकुंकुमादिसौभाग्यद्रव्यसमर्पण-पूर्वकं षोडशोपचारैः संपूज्य नाममंत्रैः पुष्पाणि समर्पयेत् ॥ ॐधात्र्यै० शांत्यै० कांत्यै० मेधायै० प्रकृत्यै० विष्णुपत्न्यै० महालक्ष्म्यै० रमायै० कमलायै० इंद्राण्यै० लोकमात्रे० कल्याण्यै० कमनीयायै० सावित्र्यै० जगद्धात्र्यै० गायत्र्यै० सुधृत्यै० अव्यक्तायै० विश्वरूपायै० सुरूपायै० अब्धिभवायै० २१ इति॥ ततो धात्रीमूले सव्येनैव मंत्राभ्यां तर्पणं कार्यं॥ पितापितामहश्चान्ये अपुत्रा ये च गोत्रिणः॥ वृक्षयोनिगता ये च ये च कीटत्वमागताः॥ रौरवे नरके ये च महारौरव-संज्ञके॥ तिर्यग्योनिगता ये च ये च ब्रह्मांडमध्यगाः॥ पिशाचत्वंगता ये च ये च प्रेतत्वमागताः॥ ते पिबंतु मया दत्तं धात्री मूलेऽक्षयं पयः॥ आब्रह्मस्तंबपर्यंतं देवर्षिपितृमानवाः॥ तृष्यंतु पितरः सर्वेमातृमातामहादयः॥ ततो धात्रीं सूत्रेण वेष्टयेत्॥ दामोदरनिवासायै धात्र्यै देव्यै नमो नमः॥ सूत्रे

णानेन बध्नामि सर्वदेवनिवासिनीं॥ ततो धात्र्यै नमः इति चतुर्दिक्ष्वन्नबलीन्दत्वाऽष्टदिक्ष्वष्टौ दीपान्प्रज्वाल्य समर्पयेत्॥ इमे दीपा मया दत्ताः प्रदीप्ता घृतपूरिताः॥ धात्रि देवि नमस्तुभ्यमतः शांतिं प्रयच्छ मे॥ ततो धात्रीमष्टकृत्वः प्रदक्षिणीकृत्य नमेत्॥ धात्रिदेवि नमस्तुभ्यं सर्वपापक्षयंकरि॥ पुत्रान्देहि महाप्राज्ञे यशो देहि बलं च मे॥ प्रज्ञां मेधांच सौभाग्यं विष्णुभक्तिं च शाश्वतीं॥ नीरोगं कुरु मां नित्यं निष्पापं कुरु सर्वदा॥ सर्वस्वं कुरु मां देवि धनवंतं तथा कुरु॥ संवत्सरकृतं पापं दूरीकुरु ममाक्षये॥ ततो घृतपूर्णं सहेम कांस्यपात्रं ब्राह्मणाय दद्यात्॥ आज्यं तेजः समुद्दिष्टमाज्यं पापहरं स्मृतं॥ आज्यं सुराणामाहार आज्ये देवाः प्रतिष्ठिताः॥ इति॥

॥६१॥
॥गोवत्सद्वादशीपूजा॥

आचम्य देशकालौ निर्दिश्य ममेहजन्मनि जन्मांतरे च अखिलकामनासिद्धिद्वारागोरोमकोटिवर्षपर्यंतस्वर्वास-कामागोवत्सद्वादशीव्रतकल्पोक्तफलावाप्तये सवत्सगोः पूजां करिष्ये॥ कलशाद्यर्चनसंभारप्रोक्षणां ते॥ नमो गोभ्यः श्रीमतीभ्यः सौरभेयीभ्य एव च॥नमो ब्रह्मसुताभ्यश्च पवित्राभ्यो नमो नमः॥ ध्यानं॥ आगच्छ देवि कल्याणि शुभां पूजां गृहाण च॥ वत्सेन सहितां त्वाहं देवीमावाहयाम्यहं॥ आवाहनं॥ नानारत्नसमायुक्तं कार्तस्वरविभूषितं॥ आसनं मया दत्तं गृहाण जगदंबिके॥ श्रीरुद्ररूपिण्यै गवे नमः आसनं॥ सौरभेयि सर्वहिते पवित्रे पापनाशिनि॥ गृह्णीष्वैतन्मया दत्तं पाद्यं त्रैलोक्यवंदिते॥ पाद्यं॥ सर्वदेवमये देवि सर्वतीर्थमये शुभे॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं सौरभेयि नमोस्तु ते॥ अर्घ्यं॥ देहस्थितासि रुद्राणी शंकरस्य सदा प्रिया॥ धेनुरूपेण सा देवी मम पापं व्यपोहतु॥ आचमनीयं॥ या लक्ष्मीः सर्वलोकेषु या च देवेष्ववस्थिता॥ धेनुरूपेण सा देवी मम पापं व्यपोहतु॥ स्नानं॥ संभवे पंचामृतादि दत्वा महाभिषेकः॥ आच्छादनं गवे दद्यां सम्यक्शुद्धं सुशोभनं॥ सुरभिर्व

स्त्रदानेन प्रीयतां परमेश्वरी॥ वस्त्रं॥ सर्वदेवमये देवि चंदनं चंद्रसन्निभं॥ कस्तूरीकुंकुमाढ्यं च सुगंधिप्रतिगृह्यतां॥ चंदनं॥ अक्षताश्च० अलंकारान् सौभाग्यद्रव्याणि परिमलद्रव्याणि च॥ माल्यादीनि सुगंधीनि०॥ पुष्पाणि पुष्पमाला च॥ न्यासः॥ शृंगमूलयोर्ब्रह्मविष्णून्यसामि शृंगाग्रयोः सर्वतीर्थानि० ललाटे महादेवं० ललाटाग्रे महादेवीं० नासावंशे षण्मुखं० कर्णयोरश्विनौ० चक्षुषोः शशिभास्करौ० दंतेषु वायुं० जिह्वायां वरुणं० हुंकारे सरस्वतीं० गंडयोः यमधर्मौ० ओष्ठयोः संध्याद्वयं० ग्रीवायां इंद्र० कुक्षिदेशे रक्षांसि० उरसि साध्यान्० चतुष्पादेषु धर्मं० खुरमध्ये गंधर्वान् खुराग्रे पन्नगान्० खुरपार्श्वेष्वप्सरसः० पृष्ठे एकादशरुद्रान्० सर्वसंधिषु वसून्० श्रोणीतटे पितॄन्० लांगूले सोमं० बालेषु आदित्यरश्मीन्० गोमूत्रे गंगां० क्षीरे सरस्वतीं० दनिनर्मदां० सर्पिषि हुताशनं० रोमसु त्रयस्त्रिंशत्कोटिदेवान्० उदरे पृथिवीं० पयोधरेषु सागरान्न्यसामि॥ देवद्रुमरसोद्भूतोगोघृतेन समन्वितः॥ प्रयच्छामि महाभागे धूपोयं प्रतिगृह्यतां॥ धूपं०॥ आनंदकृत्सर्वलोके देवानां च सदा प्रियः॥ गौस्त्वमादिजगन्नाथो दीपोयं प्रतिगृह्यतां॥ दीपं०॥ सुरभिस्त्वं जगन्मातर्देवि विष्णुपदे स्थिता॥ सर्वदेवमये ग्रासं मया दत्तमिमं ग्रस॥ गोग्रासनैवेद्यं॥ करोद्वर्तनार्थे चंदनं तांबूलं फलं दक्षिणां च समर्प्य॥ नीराज्यकर्पूरदीपं च समर्प्य॥ पंचगावः समुत्पन्ना मथ्यमाने महोदधौ॥ तासां मध्ये तु या नंदा तस्यै देव्यै नमो नमः॥ नमस्कारः॥ यानि कानि पापानि० इति प्रदक्षिणाः॥ नमो गोभ्यः श्रीमतीभ्यः सौरभेयीभ्य एव च॥ नमो ब्रह्मसुताभ्यश्च पवित्राभ्यो नमो नमः॥ पुष्पांजलिः॥ गावो ममाग्रतः संतु गावो मे संतु पृष्ठतः॥ गावो मे हृदये नित्यं गवां मध्ये वसाम्यहं॥ सुरभिस्त्वं जगन्मातर्नित्यं विष्णुपदे स्थिते॥ सर्वदेवमये देवि सर्वदेवैरलंकृते॥ मातर्ममाभिलाषितं सफलं

कुरु नंदिनि॥ इत्यादि संप्रार्थयेत्॥ पुष्पांजल्यं ते ताम्रपात्रे गंधपुष्पाक्षतयुतं जलं गृहीत्वा ॐमा॒तारु॒द्राणदुहि॒तावसू॑नां० इदमर्घ्यमिति गोःपादमूले विप्रोर्घ्यं दद्यात्॥ स्त्रीशूद्रादिस्तु॥ क्षीरोदार्णवसंभूते सुरासुरनमस्कृते॥ सर्वदेवमये मातर्गृहाणार्घ्यंनमोस्तु ते॥ इत्यर्घ्यं दद्यात्॥ अर्घ्यदानांते तज्जलं साक्षतंस्वमूर्ध्नि निक्षिप्य माषादिसिद्धान्वटकान्गोग्रासार्थं दद्यात्॥
॥छ॥

॥६२॥
॥गुरुद्वादशीपूजा॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनांते सपरिवारस्य मम धर्मार्थकाममोक्षचतुर्विधपुरुषार्थसिद्धये श्रीपादश्रीवल्लभश्रीगुरु-दत्तात्रेयरूपीश्रीसद्गुरुप्रीत्यर्थं षोडशोपचारैः पूजां करिष्ये॥ यथाधिकारमासनवविधिन्यासकलशाद्यर्चनसंभारप्रोक्षणांते ध्यायेत्॥ ब्रह्मानंदं परमसुखदं केवलं ज्ञानमूर्तिं द्वंद्वातीतं गगनसदृशं तत्त्वमस्यादिलक्ष्यं॥ एकं नित्यं विमलमचलं सर्वधीसाक्षिभूतं भावातीतं त्रिगुणरहितं सद्गुरुं तं नमामि॥ काषायवस्त्रं करदंडधारिणं कमंडलुं पद्मकरेण शंखं॥ चक्रं गदाभूषितभूषणाढ्यंश्रीपादराजं शरणं प्रपद्ये॥ इत्यादि ध्यात्वा पुरुषसूक्तेन षोडशोपचारैर्यथाविभवं पूजयेत्॥ सांगतासिद्ध्यै ब्राह्मणभोजनं संकल्प्य कृत्वा पुराणश्रवणादिना रात्रिं नयेत्॥ पूजायां विशेषोग्रे दत्तजयंतीप्रसंग उक्तः स एवात्रापि ग्राह्यः॥
॥छ॥

॥६३॥
॥यमदीपदानं॥

त्रयोदश्यां सायं संध्यावंदनोत्तरं देशकालौ संकीर्त्य ममापमृत्युविनाशार्थं यमदीपदानं करिष्ये इतिसंकल्प्य तिलतैलसहितं दीपं गंधाक्षतपुष्पैरलंकृतं गृहाद्बहिर्दक्षिणस्यां दिशि निधाय मंत्रं पठेत्॥ मृत्युनापाशदंडाभ्यां कालेन श्यामया सह॥ त्रयोदश्यां दीपदानात्सूर्यजः प्रीयतां मम॥ अनेन दीपदानेन श्रीयमः प्रीयतां॥ इति यमदीपः॥ ॥छ॥

॥६४॥
॥नरकचतुर्दशी॥

लांगलोद्धृतं समूलमपामार्गवृक्षं कंटकमंजरीपत्रसहितमार्द्रंतथा तुंबीवृक्षं च क्रमर्दवृक्षं चानीय

उक्तकाले देशकालौ संकीर्त्य मम नरकभयपरिहारार्थं सुगंधितैलाभ्यंगपूर्वकं मंगलस्नानं करिष्ये॥ स्नानसमये अपामार्गादिवृक्षत्रयं शिरःप्रभृत्यंगेषु प्रादक्षिण्येन परितो भ्रामयेत्॥ तत्र मंत्रः॥ सीतालोष्टसमायुक्तसकंटकदलान्वित॥ हरपापमपामार्गभ्राम्यमाणः पुनःपुनः॥ एवं त्रिवारं ततोधिकं वा कार्यं प्रतिभ्रमणं मंत्रावृत्तिः॥ चक्रमर्दस्तरोटा इति त्र्यंबक-क्षेत्रादिषु प्रसिद्धः॥ क्वचित् टाकला इति प्रसिद्धः॥ उक्तवृक्षाणामलाभे केवलेनापामार्गवृक्षेणैव भ्रामणं कार्यं॥ अभ्यंगस्नानोत्तरं यमतर्पणं तच्चयज्ञोपवीतिना प्राचीनावीतिना वा कार्यं॥ यज्ञोपवीतित्वे देवतीर्थेन साक्षताभिरद्भिः प्राङ्मुखेन त्रिस्त्रिः कार्यं जीवत्पितृकेण तु यज्ञोपवीतिनैव देवतर्पणधर्मेण कार्यं॥ मम नरकभयनिरासार्थं यमप्रसादसिद्ध्यर्थं च नरकचतुर्दश्यां यमतर्पणं करिष्ये॥ यमं तर्पयामि धर्मराजं० मृत्युं० अंतकं० वैवस्वतं० कालं० सर्वभूतक्षयं० औदुंबरं० दक्षं० नीलं० परमेष्ठिनं० वृकोदरं० चित्रं० चित्रगुप्तं० १४ इति॥ ततः॥ यमो निहंता पितृधर्मराजो वैवस्वतो दंडधरश्च कालः॥ भूताधिपो दत्तकृतानुसारी कृतांतमेतद्दशभिर्जपंति॥ इमं श्लोकं दशवारं जपेत्॥ अनेन तर्पणेन यमः प्रीयतां ततो धृतमंगलतिलकवस्त्राभरणः सुहृद्भिः सह कृतोपहारो गीतादिना दिनं नयेत्॥ ॥

॥६५॥
॥लक्ष्मीपूजनम्॥

आचमनादिदेशकालोत्कीर्तनांतेऽस्माकमित्यादि मम श्रीमहालक्ष्मीप्रीतिद्वारा अलक्ष्मीपरिहारपूर्वकं विपुलश्रीप्राप्ति-सन्मंगलमहैश्वर्यकुलाभ्युदयसुखसमृद्ध्यादिकल्पोक्तफलसिद्ध्यर्थं लक्ष्मीपूजनं कुबेरपूजनं च करिष्ये॥ आसनविधिं न्यासान्कलशाद्यर्चनं निर्विघ्नतासिद्धये गणपतिपूजनं च करिष्ये॥ पुरुषसूक्तं न्यस्य॥ श्रीसूक्तन्यासं विभवे सतिद्वारपूजापीठपूजादिपूर्वोक्तकोजागरपूजोक्तवत्कृत्वा सक्तुमिवतितेति मंत्रेण श्रीसूक्तमंत्रैर्वालक्ष्मीं कुबेराय नमः इति कुबेरं चावाह्य ध्यायेत्॥

(केचिदत्र लेखनीमषीपात्राद्युपकरणसहिते आयव्ययलेखपुस्तके सरस्वतीमपि तंत्रेण पूजयंति तदा सरस्वत्या अप्यावाहनं)॥ ध्यायामि तां महालक्ष्मीं कर्पूरक्षोदपांडुरां॥ शुभ्रवस्त्रपरीधानां मुक्ताभरणभूषितां॥ पंकजासनसंस्थानां स्मेराननसरोरुहां॥ शारदेंदुकलाकांतिस्निग्धनेत्रां चतुर्भुजां॥ पद्मयुग्माभयवरव्यग्रचारुकरांबुजां॥ अभितो गजयुग्मेन सिच्यमानां करांबुना॥ ध्यानं॥ हिर॑ण्यवर्णा॒० स॒हस्र॑०॥ महालक्ष्मि समागच्छ पद्मनाभपदादिह॥ पूजामि मां गृहाण त्वं त्वदर्थं देवि संभृतां॥ आवाहनं॥ तांम॒आ०पुरु॑ष०॥ आलयस्ते हि कथितः कमलं कमलालये॥ कमले कमलेह्यस्मिन्स्थितिं मत्कृपया कुरु॥ आसनं॥ अ॒श्व॒पू॒र्वीं० ए॒तावा॑०॥ गंगादिसलिलाधारं तीर्थं मंत्राभिमंत्रितं॥ दूरयात्राश्रमहरं पाद्यं मे प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ कां॒सो॒स्मि॒तां० त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ तीर्थोदकैर्महापुण्यैः कल्पितं पापहारकैः॥ गृहाणार्घ्यं महालक्ष्मि भक्तानामुपकारिणि॥ अर्घ्यं॥ चं॒द्रांप्र॑० तस्मा॑द्धि्॒०॥ कर्पूरागुरुसंमिश्रं शीतलं जलमुत्तमं॥ लोकमातर्गृहाणेदं दत्तमाचमनं मया॥ आचमनं०॥आ॒दि॒त्यव॑र्णे॒यत्पुरु॑षेण०॥ स्नानाय ते महालक्ष्मि कर्पूरागुरुवासितं॥आहृतं सर्वतीर्थेभ्यः सलिलं प्रतिगृह्यतां॥ स्नानं॥ आप्यायस्वेत्यादिभिः पंचामृतं॥ पयोदधिघृतं देवि मधुशर्करायुतं॥ पंचामृतं मया दत्तं स्नानार्थं प्रतिगृ०॥ कनि॑क्रद० अभ्यंगस्नानं॥ गंध॑द्वा॒रां० गंधोदकं॥ शुद्धोदकं॥ गंधादिपूर्वपूजां ते महाभिषेकः॥ उपै॑तु॒म० तंय॒ज्ञं०॥ तंतुसंतानसंयुक्तं कलाकौशलकल्पितं॥ सर्वांगाभरणं श्रेष्ठं वसनं परिधीयतां॥ वस्त्रं॥ क्षुत्पि॑पा॒सा० तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ कंचुकं उपवस्त्रं च॥ गंध॑द्वा॒रां० तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ मलयाचलसंपन्नं नानापन्नगरक्षितं॥ शीतलं बहुलामोदं चंदनं प्रतिगृह्यतां॥ चंदनं॥ अक्षतान्॥ अहि॑रिव०॥ तालपत्रं मयानीतं हरिद्राकुंकुमांजनं॥ सिंदूरालक्तकं दास्ये

सौभाग्यद्रव्यमीश्वरि॥ सौभाग्यद्रव्यं॥ रत्नकंकणकेयूरकांचीकुंडलनूपुरं॥ मुक्ताहारं किरीटं च गृहाणाभरणानि॥ अलंकारान्॥ मन॑सः॒काम॒मा० तस्मा॒दश्वा॑०॥ मिलत्परिमलामोदमत्तालिकुलसंकुलं॥ गृहाण नंदनोत्पन्नं पद्मेकुसुमसंचयं॥ पुष्पाणि॥ अथांगपूजा॥ श्रियै० पादौपू० लक्ष्म्यै० जानुनी० पद्मायै० ऊरू० धात्र्यै० कटिं० रमायै० उदरं० वरदायै० स्तनौ० लोकमात्रे० कंठं० चतुर्भुजायै० बाहू० ऋद्ध्यै० मुखं० सिद्ध्यै० नासिकां० पुष्ट्यै० नेत्रे० तुष्ट्यै० ललाटं० इंदिरायै० शिरः० सर्वेश्वर्यै० सर्वांगं०॥ अथपत्रपूजा॥ श्रियै० पद्मपत्रं० लक्ष्म्यै० दूर्वा० पद्मायै० तुलसी० धात्र्यै० बिल्व० रमायै० चंपक० वरदायै० बकुल० लोकमात्रे० मालती० चतुर्भुजायै० जाती० ऋद्ध्यै० आम्र० सिद्ध्यै० मल्लिका० पुष्ट्यै० अपामार्ग० तुष्ट्यै०अशोक० इंदिरायै० करवीर० हरिप्रियायै० बदरी० भूत्यै० दाडिमी० ईश्वर्यै० अगस्ति॥ कर्द॑मेन० यत्पुरु॑षं॒०॥ गंधसंभारसंनद्धंनानाद्रुमरसोद्भवं॥ सुरासुरनरानंदं धूपं देवि गृहाण मे॥ धूपं॥ आपः॑स्र॒जंतु॑० ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒०॥ मार्तंडमंडलाखंडचंद्रबिंबाग्नितेजसां॥ निदानं देवि दीपोऽयं कल्पितस्तव भक्तितः॥ दीपं॥ आ॒र्द्रांपु॒० चं॒द्रमा॒०॥ एलालवंगशर्करादिमिश्रगोक्षीरलड्डुकादिनैवेद्यः॥ देवतालयपातालभूतलाधारधान्यजं॥ षोडशाकारसंभारं नैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं॥ इदं फलं० फलं॥ पातालतलसंभूतं वदनांभोजभूषणं॥ नानागुणसमायुक्तं तांबूलं देविगृ०॥ तांबूलं॥ हिरण्यगर्भ० दक्षिणां॥ श्रियेजात० चंद्रादित्यौ० महानीराजनं॥ आ॒र्द्रांयः॒क० नाभ्या॑आसी०॥ नमो देव्यै० नमस्कारः॥ तांम॒आव॑ह० स॒प्तास्या॑० यानि कानि० प्रदक्षिणाः॥ यः शुचिः० य॒ज्ञेन॑० सर्वस्याद्यामहा० पुष्पांजलिं॥ गीतं वाद्यं नृत्यमित्यादि०॥ प्रार्थना॥ कमला चपला लक्ष्मीश्चला भूतिर्हरिप्रिया॥ पद्मा

पद्मालयासंपदुच्चैः श्रीः पद्मधारिणी॥ नमस्ते सर्वदेवानां वरदासि हरिप्रिये॥ या गतिस्त्वत्प्रपन्नानां सा मे भूयात्त्वदर्चनात्॥ या देवी सर्वभूतेषुलक्ष्मीरूपेण संस्थिता॥नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमस्तस्यै नमो नमः॥ धनदाय नमस्तुभ्यं निधिपद्माधिपाय च॥ भवंतु त्वत्प्रसादान्मे धनधान्यादिसंपदः॥ अत्र पूजायां गुडमिश्रधान्याकबीजं शर्कराखंडां लाजांश्चार्पयंति शिष्टाः॥ आवाहनं न जानामीत्यादि पूजां समापयेत्॥ ततो ब्राह्मणानुपाहारादिना संतोष्य भूयसीं दक्षिणां दत्वा पुराणगीतादिना रात्रिं नयेत्॥ ॥

॥६६॥
॥गोवर्धनादिपूजाविधिः (अन्नकूटोत्सवः)॥

मुख्यगोवर्धनसंनिधौ तस्यैव पूजनं॥ तदसंनिधौ गोमयादिना तद्रूपं कृत्वा तत्सहितश्रीगोपालमूर्तिपूजनं कार्यं॥ तत्र प्रतिपदि प्रातरभ्यंगस्नानं कृत्वा धृतमंगलतिलकः स्त्रीभिः कृतनीराजनो नित्यकर्मांते आचम्य देशकालौ निर्दिश्य मम श्रीकृष्णप्रीतिद्वारासकलपापक्षयपूर्वकं कोटिशो धेनुप्राप्तिपुष्ट्यायुः क्षेमादिसिद्ध्यर्थं गोवर्धनसहितश्रीगोपालपूजनं गोवृंदपूजनं च करिष्ये इति संकल्प्य गणेशपूजादिसंभारप्रोक्षणांते॥ बलिराज्ञो द्वारपालो भवानद्य भव प्रभो॥ निजवाक्यार्थनार्थाय सगोवर्धन गोपते॥ इति गोवर्धनयुतं गोपालमावाह्य भक्ष्यभोज्यादिनिवेदनपूर्वकं षोडशोपचारैः संपूज्य प्रार्थयेत्॥ गोपालमूर्ते विश्वेशशक्रोत्सवविभेदक॥ गोवर्धनकृतच्छत्रपूजां मे हर गोपते॥ गोवर्धनधराधार गोकुलत्राणकारक॥ विष्णुबाहुकृतच्छायगवां कोटिप्रदो भव॥ ततः पंचोपचारैर्गोवत्सादीन्संपूज्य प्रार्थयेत्॥ लक्ष्मीर्या लोकपालानां धेनुरूपेण संस्थिता॥ घृतं वहति यज्ञार्थे मम पापं व्यपोहतु॥ गावो ममाग्रतः संतु०॥ प्रत्यक्षगवामसंनिधौ मृदादिप्रतिमापूजा कार्या॥ ततो वृतर्त्विग्द्वारागृहसिद्धान्नेन आगावो अग्मन्० प्रैते वदंतु० इति मंत्राभ्यां होमः कार्यः॥ स्त्रीशूद्रादीनां तूक्तपौराणमंत्राभ्यां

(लक्ष्मीर्या लोक० गोवर्धन०) होमांते विप्रान्सुहृदश्च विशेषान्नैः संभोज्य विप्रेभ्यो धेनुं दीनेभ्यश्चान्नं दत्वा गोभ्यो यवसमन्नग्रासं गिरये बलिं चदद्यात्॥ ततो गाः शरत्पुष्पादिभिरलंकृत्य स्वयं भुक्तवद्भिः स्वलंकृतैः स्वनुलिप्तैः सुवेषैर्गोब्राह्मणहोमाग्नि-गिरीन्प्रदक्षिणीकुर्वद्भिस्तथागोभिः सह प्रदक्षिणा कार्या॥ यथा गोभिरपि ब्राह्मणादीनां प्रदक्षिणा कृता भवति॥ तद्दिने गवां दोहनं भारवाहनं च वर्ज्यं॥ इति गोवर्धनपूजान्नकूटोत्सवविधिः समाप्तः॥ ततोऽपराह्णेमार्गपालीबंधनादिविधिः सिंध्वादौ ज्ञेयः॥

॥६७॥
॥बलिराजपूजा॥

अस्मिन्दिने प्रतिसद्म प्रातः तथा रात्रौ राजागृहमध्ये प्रांगणे वा भूमौ पंचरंगैः कृते मंडले तैरेव बलिमालिख्य पूजयेत्॥ नृत्यगीतप्रेक्षणकैश्च तां रात्रिं नयेत्॥ लोकैस्तु शय्यायां शुक्लतंडुलैस्तमालिख्य पूजयेत्॥ मम श्रीविष्णुसांनिध्यसिद्ध्यर्थं बलिपूजां करिष्ये॥ मंत्रः॥ बलिराजनमस्तुभ्यं विरोचनसुत प्रभो॥ भविष्येंद्रसुराराते पूजेयं प्रतिगृह्यतां॥ प्रार्थना॥ बलिराज नमस्तुभ्यं दैत्यदानववंदित॥ इंद्रशत्रोऽमराराते विष्णुसांनिध्यदो भव॥ ततो बलिप्रीत्यर्थं वस्त्रादिदत्वाऽग्निर्ज्योतिरिति दीपान्दद्यात्॥ अत्र मंगलस्नानातिरिक्तं सर्वं यथाचारं कार्यं नित्यत्वाभावात्॥ राज्ञः कर्तव्यविशेषः कृत्यरत्नावल्यां द्रष्टव्यः॥

॥६८॥
॥यमद्वितीया पूजा॥

देशकालकथनांते मम श्रीयमप्रीत्यर्थं यमादिदेवतानां पूजनं करिष्ये॥ ततो यमं चित्रगुप्तं यमदूतांश्चावाह्य संपूज्य॥एह्येहि मार्तंडज पाशहस्त यमांतकालोकधरामरेश॥ भ्रातृद्वितीयाकृतदेवपूजां गृहाण चार्घ्यं भगवन्नमस्ते॥इत्यर्घ्यं दत्वा॥ धर्मराज नमस्तुभ्यं नमस्ते यमुनाग्रज॥ त्राहि मां किंकरैः सार्धं सूर्यपुत्र नमोस्तु ते॥ यमस्वसर्नमस्तेस्तु यमुने लोकपूजिते॥ वरदा भव मे नित्यं सूर्यपुत्रि नमोस्तु ते॥ इति यमं यमुनां च प्रणम्य कर्मसमाप्तिः॥ अत्र भगिनीत्ववश्यं भ्रातरं संभोज्य तांबूलादिना पूज

येत् तदित्थं॥ ममश्रीयमप्रीतिद्वारा अवैधव्यप्राप्यर्थं भ्रातुरायुरभिवृद्ध्यर्थं च यमपूजनं भ्रातृभोजनं वस्त्रादिभिस्तत्पूजनं च करिष्ये॥ यमपूजां ते भ्रातरं गंधादिना संपूज्य भोजयेत्॥ भ्रातस्तवानुजाताहं भुंक्ष्व भोज्यमिदं शुभं॥ प्रीतये यमराजस्य यमुनाया विशेषतः॥ ज्येष्ठा तु भ्रातस्तवाग्रजाताहमिति वदेत्॥ भोजनांते च तांबूलादिदत्वा॥ मार्कंडेय महाभाग सप्तकल्पांतजीवन॥ चिरंजीवी यथैवत्वं तथा मे भ्रातरं कुरु॥ इति प्रार्थ्य कर्म समापयेत्॥ भ्रातापि भगिनीं वस्त्रालंकारादिभिः पूजयेत्॥ सोदर्यादिभगिन्यभावे भगिनीत्वेन व्यवहृतया सहायं पूजादिविधिः कार्य इति कृत्यरत्नावल्यादौ स्पष्टं॥ इति यमद्वितीया॥॥

॥६९॥
॥कूष्मांडनवमी॥

देशकालौ निर्दिश्य मम ब्रह्महत्यादिसमस्तपापक्षयपूर्वकं पुत्रपौत्रसौभाग्यादिसकलमनोरथावाप्तिकूष्मांडबीजसम-सहस्रसंख्याब्दब्रह्मलोकनिवासकामः श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं ब्राह्मणाय यथाक्त्युपस्करयुतं कूष्मांडदानं करिष्ये तदंगंतत्पूजनं ब्राह्मणपूजनं च करिष्ये॥ कूष्मांडदेवताभ्यो नम इति तं संपूज्य ब्राह्मणं च संपूज्य स्वस्त्यस्तु०॥ ब्रह्महत्यादिपापघ्नं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा॥ कूष्मांडं बहुबीजाढ्यं पुत्रपौत्रादिवृद्धिदं॥ मुक्ताप्रवालहेमादियुक्तं दत्तं तव द्विज॥ अनंतपुण्यफलदमतः शांतिं प्रयच्छ मे॥ इमं व्रीहिराशिस्थं कूष्मांडमिक्षुदंडचुक्रामलकदीपाद्युपस्करयुतं ब्राह्मणाय संप्रददे॥॥

॥७०॥
॥एकादशीपूजा॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनांते सपरिवारस्य मम श्रीमहाविष्णुप्रीतिद्वारासकलपापक्षयपूर्वकं धर्मार्थकाममोक्ष-चतुर्विधपुरुषार्थसिद्ध्यर्थं षोडशोपचारैर्महाविष्णुपूजां करिष्ये॥ यथाधिकारं न्यासादिकृत्वा कलशार्चनादिसंभार-प्रोक्षणांते॥ येभ्यो॑मा॒ता० ए॒वापि्॒त्रे० इति पठित्वा शांताकारमिति विष्णुं ध्यायेत्॥ चतुर्भुजं महाकायं जांबूनदसमप्रभं॥

शंखचक्रगदापद्मरमागरुडशोभितं॥ सेवितं मुनिभिर्देवैर्यक्षगंधर्वकिन्नरैः॥ एवं विधं हरिं ध्यात्वा ततो यजनमारभेत्॥ श्रीमहाविष्णुं ध्यायामि॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ आवाहयामि देवेशं भक्तानामभयप्रद॥ स्निग्धकोमलकेशं च मनसा वाहये हरिं॥ आवाहनं॥ पुरु॑षए॒वेदं ०॥ सुवर्णमणिभिर्दिव्यैरचिते देवनिर्मिते॥ दिव्यसिंहासने कृष्ण उपविश्य प्रसीद मे॥ आसनं॥ ए॒तावा॑नस्य०॥ पादोदकं सुरश्रेष्ठ सुवर्णकलशे स्थितं॥ गंधपुष्पाक्षतैर्युक्तं पाद्यं मे प्रतिगृह्यतां॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व उदै॒त्०॥ अष्टद्रव्यसमायुक्तं स्वर्णपात्रोदकं शुभं॥ अभयंकरभक्तानां गृहाणार्घ्यं जगत्पते॥ अयं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ कर्पूरेणसमायुक्तमुशीरेण सुवासितं॥ दत्तमाचमनीयार्थं नीरं स्वीक्रियतां विभो॥ आचमनीयं॥ यत्पुरुषेण०॥ गंगागोदावरी चैव यमुना च सरस्वती॥ नर्मदासिंधुकावेरी ताभ्यः स्नानार्थमाहृतं॥ स्नानं॥ पृथक्पंचामृतस्नानादिमहाभिषेकांतं कुर्यात्॥ आचमनं॥ तंय॒ज्ञं०॥ वस्त्रयुग्मं समानीतं पट्टसूत्रेण निर्मितं॥ सुवर्णखचितं दिव्यं गृहाण त्वं सुरेश्वर॥ वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ कार्पासतंतुभिर्युक्तं ब्रह्मणा निर्मितं पुरा॥ अनेकरत्नखचितमुपवीतं गृहाण भो॥ उपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा०॥ चंदनं मलयोद्भूतं कस्तूरीचारुचंदनं॥ कर्पूरेण च संयुक्तं स्वीकुरुष्वानुलेपनं॥ चंदनं॥ हरिद्रादिसौभाग्यद्रव्यं भूषणानि च॥ अहि॑रिवभो॒गैः परिमलद्रव्याणि॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ शतपत्रैश्च कह्लारैश्चंपकैर्मल्लिकादिभिः॥ तुलसीयुक्तपुष्पाणि गृहाण पुरुषोत्तम॥ पुष्पाणि॥ तुलसीकुंदमंदारपारिजातांबुजैस्तु या॥पंचभिर्ग्रथिता माला वनमालेति कथ्यते ॥ वनमालां॥ अत्र सहस्रतुलस्यर्पणं०॥ यत्पुरु॑षं॒०॥ दशांगं गुग्गुलोद्भूतं सुगंधं च मनोहरं॥ कृष्णागुरुसमायुक्तं धूपं देवगृहाण मे॥ धूपं॥ ब्र॒ह्म॒णो॑स्य॒०॥ साज्यं च वर्तिसंयुक्तं वह्निना योजितं मया॥दीपं गृहाण देवेश त्रैलोक्यतिमिरापह॥

दीपं॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो०॥ अन्नं चतुर्विधं स्वादुरसैः षड्भिःसमन्वितं॥ नानाविधोपहारादिनैवेद्यं प्रतिगृह्यतां॥ नैवेद्यं०॥ मध्येपानीयं० उत्तरापोशनं० हस्तप्रक्षालनं० मुखप्रक्षालनं० करोद्वर्तनं० पूगीफलमिति तांबूलं॥ इदं फलमिति फलं॥ हिरण्यगर्भेति दक्षिणां॥ चंद्रादित्यौ च धरणीवि० आर्तिक्यदीपं०॥ नाभ्या॑आसी० नमोस्त्वनंताय० नमस्कारं। स॒प्तास्या॑सन्० यानिकानिच०॥ प्रदक्षिणां॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०॥ देवदेव जगन्नाथ गोपाल प्रतिपालक॥ गोपदैः कृतसंत्राण गृहाण कुसुमांजलिं॥ मंत्रपुष्पांजलिं०॥ मंत्रहीनं क्रियाहीनं० इति प्रार्थनां॥ (क्वचिदर्घ्याण्यपि ददत्येभिर्मंत्रैः॥ अनंतं वामनं शौरिं वैकुंठमपराजितं॥ गृहाणार्घ्यं मया दत्तं मातुरुत्संगसंस्थितं॥ इदमर्घ्यं॥ देवकीगर्भसंभूतं यशोदानंदनं हरिं॥ गरुडध्वजं श्रीधरं च सृष्टिस्थित्यंतकारणं॥ इदमर्घ्यं॥ नमः कमलनाभाय नमस्ते जलशायिने॥नमस्तेस्तु हृषीकेश गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ इदमर्घ्यं) अनेन कृतपूजनेन श्रीमहाविष्णुः प्रीयतां॥

॥७१॥
॥प्रबोधोत्सवतुलसीविवाहौ॥

देशकालौ संकीर्त्य श्रीदामोदरप्रीत्यर्थं प्रबोधोत्सवं संक्षेपतस्तुलसीविवाहविधिं च तंत्रेण करिष्ये॥ तदंगतया पुरुषसूक्तेन विधिना षोडशोपचारैस्तंत्रेण श्रीमहाविष्णुपूजां तुलसीपूजां च करिष्ये॥ गणपतिं संपूज्य न्यासादि विधाय कलशार्चनादिसंभारप्रोक्षणांते शांताकारमिति विष्णुं ध्यात्वा॥ ध्यायामि तुलसीदेवीं श्यामां कमललोचनां॥ प्रसन्नां पद्मकहारवराभयचतुर्भुजां॥ किरीटहारकेयूरकुंडलादिविभूषितां॥ धवलांशुकसंवीतां पद्मासननिषेदुषीं॥ इति तुलसीं च ध्यात्वा सहस्रशीर्षेति श्रीमहाविष्णुं तुलसीं चावाह्य॥ पुरुषएवेदमित्यादिभिः॥ त्रैलोक्यजननी देवि सर्वलोकैकपावनि॥ संपूजयामि देवेशि तुलसि त्वां हरिप्रिये॥ इति पौराणेन च श्रीमहाविष्णवे दामोदराय श्रीदेव्यै तुलस्यै च नम आसनमित्यादिस्नानांते मंगलवाद्यैः सुगं

धितैलहरिद्राभ्यां नागवल्लीदलगृहीताभ्यां उष्णोदकेन च कनिक्रददिति मंगलस्नानं विष्णवे तुलस्यै च सुवासिनीभिः कारयित्वा स्वयं वा दत्वा पंचामृतस्नानं समर्प्य शुद्धोदकेनाभिषिच्य वस्त्रयज्ञोपवीतचंदनं दत्वा तुलस्यै हरिद्राकुंकुम-कंठसूत्रमंगलालंकारान्दत्वा मंत्रपुष्पांतपूजां समाप्य घंटादिवाद्यघोषेण देवं प्रबोधयेत्॥ तत्र मंत्राः इदं विष्णु०॥ योजागार० इति आचारप्राप्तः॥ ब्रह्मेंद्ररुद्राग्निकुबेरसूर्यसोमादिभिर्वंदितवंदनीय॥ बुध्यस्व देवेश जगन्निवास मंत्रप्रभावेण सुखेन देव॥ इयं च द्वादशीदेवप्रबोधार्थं तु निर्मिता॥ त्वयैव सर्वलोकानां हितार्थं शेषशायिना॥ उत्तिष्ठोत्तिष्ठ गोविंद त्यज निद्रां जगत्पते॥ त्वयि सुप्ते जगत्सुप्तमुत्थिते चोत्थितं जगत्॥ एवमुत्थाप्य चरणं पवित्रं०॥ गतामेघावियच्चैव निर्मलं निर्मलादिशः॥ शारदानि च पुष्पाणि गृहाण मम केशव॥ इत्यादिमंत्राभ्यां पुष्पांजलिं दद्यात्॥ अथाचारात्तुलसीसंमुखां श्रीकृष्णप्रतिमां कृत्वा मध्येंतः पटं धृत्वा मंगलाष्टकपद्यानि पठित्वा अंतः पटं विसृज्याक्षताप्रक्षेपं कृत्वा दामोदरहस्ते तुलसीदानं कुर्यात्॥ देवीं कनकसंपन्नां कनकाभरणैर्युतां॥ दास्यामि विष्णवे तुभ्यं ब्रह्मलोकजिगीषया॥ मया संवर्धितां यथाशक्त्यलंकृतामिमां तुलसीं देवीं दामोदराय श्रीधराय वराय तुभ्यमेहं संप्रददे॥ इति देवपुरतः साक्षतजलं क्षिपेत्॥ श्रीमहाविष्णुः प्रीयतामित्युक्त्वा इमां देवीं प्रतिगृह्णातु भवान् इति वदेत्॥ ततो देवहस्तस्पर्शं तुलस्याः कृत्वा॥ क इदं कस्माअदात्कामः कामायादात्कामोदाताकामः प्रतिग्रहीताकामं समुद्रमाविश कामेन त्वाप्रतिगृहामि कामैतत्ते वृष्टिरसि द्यौस्त्वा ददातु पृथिवीप्रतिगृह्णातु॥ इति मंत्रमन्येन वाचयेत्॥ यजमानः॥ त्वं देवि मेग्रतो भूयास्तुलसीदेवि पार्श्वतः॥ देवित्वं पृष्ठतो भूयास्त्वद्दानान्मोक्षमाप्नुयाम्॥ दानस्य प्रतिष्ठासिद्ध्यर्थमिमां दक्षिणां संप्रददे इति देवपुरतो दक्षिणाम

पयेत्॥ ततः स्वस्तिनोमिमीता० शं न इंद्राग्नी इत्यादि स्वस्वशाखोक्तानि शांतिसूक्तानि विष्णुसूक्तानि च पठेयुः॥ तुलसीयुताय विष्णवे महानीराजनं कृत्वा मंत्रपुष्पं दत्वा सपत्नीकः सगोत्रजः सामात्यो यजमानश्चतस्रः प्रदक्षिणाः कुर्वीत॥ ब्राह्मणेभ्यो दक्षिणां दत्वा यथाशक्तिब्राह्मणभोजनं संकल्प्य कर्मेश्वरार्पणं कुर्यात्॥ इति धर्मसिंधुव्रतराजसंश्लिष्टः प्रबोधोत्सवतुलसीविवाहप्रयोगः संपूर्णः॥

॥७२॥
॥वैकुंठचतुर्दशी॥

देशकालावुच्चार्य अस्माकमित्यादि मम वैकुंठचतुर्दशीव्रतकल्पोक्तफलावाप्तये इत्यादि संकल्प्य निशीथे विष्णुं तुलसीपत्रकमलादिभिः संपूज्य॥ ततः प्रातः स्नानोत्तरं बिल्वपत्रद्रोणपुष्पकमलादिभिः शिवं संपूजयेत्॥ विष्णुपूजापूर्वमेकादश्युक्तवच्छिवपूजा च पूर्वनिर्दिष्ट सोमवारपूजावदेवेति विस्तरभिया नात्र मुहुर्न्यस्ता सा निर्दिष्टस्थलादवगंतव्या॥ ॥

॥७३॥
॥त्रिपुरोत्सवः॥

आचमनादिदेशकालोत्कीर्तनांतेऽस्माकमित्यादि मम श्रीशिवप्रीतिद्वारासकलपापक्षयपूर्वकं विमलज्ञानशिव-सायुज्यादिशुभफलप्राप्तये त्रिपुराख्यदीपप्रज्वालनं तदंगत्वेन श्रीशिवपूजां च करिष्ये इति संकल्प्य यथाविभवं यथाधिकारं शिवं षोडशोपचारैः संपूज्य गंधादिनालंकृत्य॥ कीटाः पतंगामशकाश्च वृक्षाजले स्थले ये विचरंति जीवाः॥ दृष्ट्वाप्रदीपनं च जन्मभाजो भवंति नित्यं श्वपचाहि विप्राः॥ इति त्रिपुरदीपं प्रज्वाल्य समर्पयेत्॥ अनेन त्रिपुरदीप-प्रज्वालनेन श्रीमत्त्रिपुरहरः प्री०॥

॥७४॥
॥चंपाषष्ठीपूजा॥

मार्गशीर्षशुक्लप्रतिपदमारभ्य षष्ठीपर्यंतं प्रत्यहं मल्लारिपूजनं तत्सन्निधौ अखंडदीपदानं च कार्यं॥ आचम्य देशकालं संकीर्त्य मल्लारिमार्तंडप्रीत्यर्थं यथामिलितोपचारैः पूजनं करिष्ये॥ तदंगत्वेन गणपतिपूजनं कलशाद्यर्चनं च करिष्ये इति संकल्प्य कृत्वा देवं ध्यायेत्॥ ध्यायेन्मल्लारिदेवं कनकगिरिनिभं ह्मालसा भूषितांगं श्वेताश्वं खड्गहस्तं विबुधमुनिगणैः सेव्य

मानं कृतार्थैः॥ युक्तांघ्रिंदैत्यमूर्ध्ना डमरुविलसितं नैशचूर्णाभिरामं नित्यं भक्तेषु तुष्टं श्वगणपरिवृतं नित्यमोंकारगम्यं॥ इति ध्यात्वा मल्लारिमार्तंडाय नमः इति नाममंत्रेण पूजयेत्॥ ततः तलिकापूजनं तत्प्रकारः॥ वैश्वदेवं कृत्वा नैवेद्यं दत्वा देवाग्रे गोमयेनोपलिप्ते रंगवल्ल्याद्यलंकृते देशे पात्रं निधाय तन्मध्ये कलशं निधाय जलेनापूर्य तस्मिन्कमलाकाराणि नागवल्लीदलानि स्थापयित्वा तदुपरि नारिकेलफलं निधाय तत्समीपे तांबूलदक्षिणाभंडाराभिधहरिद्राचूर्णं च संस्थाप्य आचम्य देशकालैसिंकीर्त्य मल्लारिमार्तंडप्रीत्यर्थमस्मत्कुलाचारप्राप्तं गंधादिना तलिकापूजनं करिष्ये॥ तलिकायै नमः इति मंत्रेणोपचारान्समर्प्य हरिद्राचूर्णं देवे दत्वा चतुर्भिर्ब्राह्मणैः सह यजमानः एलकोट एलकोट इति शब्दमुच्चारयन्तलिकोत्थापनं वारत्रयं कार्यं॥ पश्चान्नारिकेलस्फोटनं कारयित्वा तदुदकेन देवं प्रोक्ष्य तांबूलं दक्षिणां नारिकेलबीजांशं च देवे दत्वा पूर्ववत्त्रिवारं तलिकोत्थापनं विधेयं॥ ततश्चतुर्भ्योब्राह्मणेभ्यः हरिद्रालापनं कृत्वा नारिकेलबीजांशं दक्षिणां च दत्वा स्वयं हरिद्रां धृत्वा नारिकेलबीजांशं भक्षयेत्॥ इत्याचारः॥

॥७५॥
॥दत्तजयंतीपूजा॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनांते सपरिवारस्य मम धर्मार्थकाममोक्षचतुर्विधपुरुषार्थसिद्धये श्रीपादश्रीवल्लभश्रीगुरु-दत्तात्रेयरूपीश्रीसद्गुरुप्रीत्यर्थं षोडशोपचारैः पूजां करिष्ये॥ यथाधिकारमासनविधिन्यासकलशाद्यचनसंभारप्रोक्षणांते॥ ध्यायेत्॥ ब्रह्मानंदं परममुखदं केवलं ज्ञानमूर्तिं द्वंद्वातीतं गगनसदृशं तत्त्वमस्यादिलक्ष्यं॥ एकं नित्यं विमलमचलं सर्वधीसाक्षिभूतं भावातीतं त्रिगुणरहितं सद्गुरुं तं नमामि॥ काषायवस्त्रं करदंडधारिणं कमंडलुं पद्मकरेण शंखं॥ चक्रगदाभूषितभूषणाढ्यं श्रीपादराजं शरणं प्रपद्ये॥ ध्यायामि॥ ॐ दी॒र्घत॑मामते्॒योजु॑जु॒र्वान्द॑श॒मे यु॒गे ॥ अ॒पामर्थं॑ य॒तीना॑ ब्र॒ह्माभ॑वति॒सार॑थिः॥

स॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ कोटिसूर्यप्रतीकाशं निजानंदैकविग्रहं॥ राजद्वैराग्यसाम्राज्यं गुरुमावाहयाम्यहं॥ आवाहनं॥ (सिद्धमूर्तावावाहनाभावात्पुष्पांजलिः)॥पुरुषवेदं०॥ यमाद्यष्टांगयोगोक्तसिद्धासनविराजते॥ मूर्तसद्गुरवे तुभ्यमासनं परिकल्पये॥ आसनं॥ ए॒तावा॑न॒स्य०॥ येन त्रैलोक्यमखिलं व्याप्तं पादत्रयेण हि॥ तस्मै सद्गुरवे पाद्यं पादयोः प्रददाम्यहं॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ चंदनाक्षतपुष्पादिफलरत्नसमन्वितं॥ श्रद्धोपकल्पितं चार्घ्यं सद्गुरो प्रतिगृह्यतां॥ अर्घ्यं॥ तस्मा॑द्धि्॒रालं०॥ एलालवंगकर्पूरकस्तूरीगंधवासितं॥ जलमाचमनीयार्थं दास्ये भक्त्याजगद्गुरो॥ आचमनीयं॥ यत्पुरु॑षेण॥ तीर्थानां लोकपापौघक्षालनोत्थां हसांभिदे॥ लीलोपात्तावताराय स्नानं सद्गुरवे ददे॥ स्नानं॥आप्यायस्वेत्यादिपंचमंत्रैः पृथक्पंचामृतस्नानं॥ गंधद्वारामिति चंदनोदकस्नानं॥ आपोहिष्ठेत्यादिभिः शुद्धोदकस्नानं॥ पंचोपचारैः पूर्वपूजां समाप्य पुरुषसूक्तविष्णुसूक्तादिभिर्महाभिषेकं कुर्यात्॥ स्नानांते आचमनं॥ तंय॒ज्ञं०॥ आशावासाय दीक्षांगकाषायवसनाय च॥ काषायमंशुकं दास्ये परिधानाय भिक्षवे॥ वस्त्रं॥ आचमनं॥ तस्माद्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः संभृ॑तं०॥ पट्टकुलोर्णरोमोत्थवस्त्रमार्गाजिनान्यदः॥ प्रावारार्थं प्रदास्यामि परित्राडूपयोगिने॥ प्रावरणमुपवीतं वा॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒॥ कस्तूरी केशरामोदयुक्तं पाटीरजं रजः॥ भस्मोद्धूलितदेहाय चंदनं यतयेर्पये॥ चंदनं॥ सर्वालंकाररूपाय कृत्तिदंडकमंडलून्॥ दंडिभूषाप्रदान्दास्ये दत्तमस्करिणे मुदा॥ अलंकारान्॥ अहि॑रिव॥ वेदांतकल्पवृक्षोत्थमहावाक्यप्रसूनजं॥ गंधमाघ्राय तृप्ताय दद्यां परिमलं मुहुः॥ परिमलद्रव्याणि॥ तस्मा॒दश्वा॑॥ पुष्पवद्ग्रहनक्षत्रमालिने ज्ञानशालिने॥ मालत्यादीनि पुष्पाणि गुरवे प्रतिपादये॥ पुष्पाणि॥ तुलसीकुंदमंदारपारिजातांबुजैः कृतां॥ वैजयंतीमिमां मालां गुरुकंठेर्पया

म्यहं॥पुष्पमाला॥ अत्र यथाविभवं सहस्राष्टोत्तरशततुलस्यर्पणं॥ यत्पुरु॑षं॒०॥ जगत्यामोदजातं यद्यस्मादायतागतं॥ आघ्राणार्थं ददेत्तस्मै धूपं श्रीपादरूपिणे॥ धूपं॥ ब्र॒ह्म॒णो॑स्य॒०॥ यद्भासा भासते वह्निः सूर्याचंद्रमसौ तडित्॥ घृतदीपं प्रदास्यामि तस्मै सगुरवे पुनः॥ दीपं॥ चंद्रमाम०॥ ऊरीकृतजगत्पूज्य चतुर्थाश्रमयोगतः॥ भिक्षार्थमटमानाय भैक्षं दास्यामि भिक्षवे॥ विश्वंभरोऽनिशं यावदाब्रह्मादिपिपीलिकं॥ भृणात्यन्नजलाभ्यां यस्तस्मै नैवेद्यमर्पये॥ नैवेद्य०॥ मध्ये पानीयं उत्तरापोशनं हस्तप्रक्षालनं मुखप्रक्षालनं करोद्वर्तनार्थे चंदनं॥ इदं फलमिति फलानि॥ पूगीफलमिति तांबूलं॥ हिरण्यगर्भगर्भेति दक्षिणां॥ श्रि॒येजा॒त०॥ नीराजितं सुरगणैर्ऋषिभिर्दीपराजिभिः॥ तमारार्तिक्यदीपेन गुरुं नीराजयाम्यहं॥आरार्तिक्यं कर्पूरदीपं॥ नाभ्या॑आसी०॥ यत्पादपद्मममरानिजमूर्धक्लृप्तसद्रत्नवन्मुकुटकोटिभिरानमंति॥ तं स्वांघ्रिलग्न-जनतार्तिहरं दयालुं श्रीसद्गुरुं भयहरं शिरसा नमामि॥ नमो गुरुभ्यो गुरुपादुकाभ्यो नमः परेभ्यः परपादुकाभ्यः॥ आचार्यसिद्धेश्वरपादुकाभ्यो नमोस्तु लक्ष्मीपतिपादुकाभ्यः॥ नमस्कारान्॥ स॒प्ताया॑सन्०॥ स्वर्भूःपाताललोकेषु यदटाव्या दिवानिशं॥ प्रदक्षिणं करोमीहसद्गुरुपादचारतः॥ प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०॥ मंत्रविद्भिर्मंत्रशतैर्मंत्रवत्संस्तुताय च॥ श्रीमत्सद्गुरवे दास्ये मंत्रपुष्पांजलिं मुदा॥ मंत्रपुष्पांजलिं॥ गीतवाद्यनृत्यछत्रचामराद्युपचारान्॥ प्रार्थना॥अनेकजन्मार्जितपापसंधैः संसारकूपे पतितं गभीरे॥ पुनः पुनर्जन्ममृतीभजंतं श्रीपाद मां तारय पादलग्नं॥ बद्धांजलिस्त्वां मुहुरर्थयेहं भवत्पदांभोजरतिर्दृढास्तु॥ स्वरूपविज्ञानमपि प्रसादान्मुच्येयमोहादपि गर्भवासात्॥ वाणीगुणानुकथने श्रवणौ कथायां हस्तौ च कर्मसुमनस्तवपादयोर्नः॥ स्मृत्यां शिरस्तव निवासजगत्प्रणामे दृष्टिः सतांदर्शनेऽस्तु भवत्तनूनां।

अपराधसहस्राणि क्रियंतेहर्निशं मया॥ दासोयमिति मां मत्वा क्षमस्व परमेश्वर॥ इत्यादिक्षमापयेत्॥ इति श्रीदत्तपूजा संपूर्णा॥

॥७६॥
॥मकरसंक्रांतिः॥

तिलस्नायी तिलोद्वर्ती तिलहोमी तिलोदकी॥ तिलभुक्तिलदाता च षट्तिलाः पापनाशनाः॥देशकालौ निर्दिश्य मम कायिकवाचिकमानसिकत्रिविधपापनिबर्हणपूर्वकं श्रीसूर्यप्रसादसिद्धये तिलकल्कोद्वर्तनपूर्वं स्नानं करिष्ये॥ इति संकल्प्य यथाविधि स्नात्वा यथाविभवं श्रीसूर्यनारायणं संपूज्य यथाशक्ति दानादिकृत्वा अयनश्राद्धं च कुर्यात्॥ ॥छ॥

॥७७॥
॥तिलपात्रदानं॥

ताम्रपात्रे तिलान्कृत्वापलषोडशनिर्मिते॥ सहिरण्यं स्वशक्त्या वा विप्राय प्रतिपादयेत्॥ मम वाङ्मनःकायज-त्रिविधपापनाशपूर्वकं ब्रह्मलोकप्राप्तिकामस्तिलपात्रदानं करिष्ये॥ उक्तपरिमाणे ताम्रपात्रे प्रस्थतिलान्कर्षसुवर्ण-युतान्यथाशक्तिसुवर्णयुतान्वाकृत्वा विप्रं संपूज्य॥ देवदेव जगन्नाथ वांछितार्थफलप्रद॥तिलपात्रं प्रदास्यामि तवांगे संस्थितो ह्यहं॥ इति मंत्रेण दद्यात्॥ तिलाः पुण्याः पवित्राश्च सर्वपापहराः स्मृताः॥ शुक्लाश्चैव तथाकृष्णा विष्णुगात्रसमुद्भवाः॥ यानि कानि च पापानि ब्रह्महत्यासमानि च॥ तिलपात्रप्रदानेन तानि नश्यतु मे सदा॥ इदं तिलपात्रं यथाशक्तिदक्षिणासहितं सूर्यदैवत्यं ब्रह्मलोकप्राप्तिकामस्तुभ्यमहं संप्रददे॥ इति दद्यात्॥ अग्रे तु पुंस्त्री कर्तृकानि विविधदानानि व्रतराजस्थानि संग्रहीष्यंते॥
॥छ॥

॥७८॥
॥दधिमंथदानं॥

प्रातस्तिलकल्कोद्वर्तनेन स्नात्वा शुचिवस्त्रं परिधाय देशकालौ संकीर्त्य मम श्रीसवितृप्रीतिद्वारादुःखदारिद्र्यनिरास-पूर्वकं चिरजीविपुत्रपौत्रयुतधनधान्यसमृद्धिविविधभोगसुखसंपदादिमनोरथसिद्धये दधिमंथदानं करिष्ये॥ तदंगं पूजनं०॥ उपलिप्तभूमौ स्वस्तिकं विरच्य तत्र द्रोणमितगोधूमादिधान्यपुंजोपरि दधिपूर्णभांडं कुंकुमाद्यलंकृतं रक्तसूत्रवस्त्रवेष्टि

तमंथदंडं निधायोपरि प्रतिमाया यशोदां कृष्णं दंडे देवीं सूर्यं च संपूज्य परितोष्टदीपान्प्रज्वाल्य लाजेक्षुखंडपृथुक-लड्डुकादिनिवेद्य॥ पूजितासि मया देवि दधिमंथनभाजने॥ यशोदे सुमहाभागे पुत्रं देहि मनोरमं॥ श्रीकृष्ण परमानंद संसारार्णवतारक॥ पुत्रं देहि मनोज्ञंमे ऋणत्रयविमोक्षणं॥ इति प्रार्थ्य विप्रं संपूज्यगृहाण त्वं द्विजश्रेष्ठदधिमंथनभाजनं॥ नवनीतेन सहितं यशोदासहितं हरिं॥ प्रसादः क्रियतां मह्यं सूर्यरूप नमोस्तु ते॥ इति तत्पात्रं प्रतिमादियुतं दद्यात्॥ इति दधिमंथदानं॥

       ॥छ॥

॥७९॥
॥संक्रांतिदानानि॥

अथेदानीं मकरसंक्रमे प्रचलितानां स्त्रीकर्तृकविविधदानानां संग्रहः॥ तत्रादौ सुघटदानं॥ देशकालौ संकीर्त्य मम श्रीसवितृप्रीतिद्वारा सकलपापक्षयपूर्वकं इह जन्मनि जन्मांतरे च स्थिरसौभाग्यकुलाभिवृद्धिधनधान्यसमृद्धिदीर्घायुः पुष्टिमहैश्वर्यमंगलाभ्युदयसुखसंपदादिकल्पोक्तफलसिद्धये अस्मिन्मकरसंक्रमपुण्यपर्वकाले ब्राह्मणाय धान्यपूर्णं सुघटदानं क०॥देयद्रव्यं विप्रं च संपूज्य॥ मकरेर्के तु संप्राप्ते सुघटधान्यपूरितं॥ रवेः प्रीतिकरं दास्ये सौभाग्यादि-फलाप्तये॥ इदं सुघटदानं संकल्पहेतवे संप्रददे॥ दानसांगतायै दक्षिणां दद्यात्॥ एवमग्रेपि संकल्पादिज्ञेयं॥ विशेषस्तत्रवक्ष्यते॥४॥ अथकरक [चिलीपिली] दानं०॥अपत्याद्यभिवृद्धये करकदानं करिष्ये॥ करकैरन्वितं स्थूलं कलशं बहुभिः फलैः॥ सोपस्करं प्रयच्छामि वस्त्रसंवेष्टिताननं॥६॥ अथ दधिमथपात्र [घुसलण] दानं०॥ गोमहिषीवृंद-रूपसंपदभिवृद्धये दधिमंथदानं०॥ दध्ना प्रपूरितं पात्रं वस्त्रकांचनसंयुतं॥ सेक्षुदंडं प्रदास्यामि गवां वृद्धिकरं परं॥६॥ अथ घाणकदानं॥ महेक्षय्यधान्यराशिसमृद्धये कंडितधान्यदानंक०॥ उलूखलस्थितं धान्यं मुसलाहति निस्तुषं॥ ददामि प्रीतिर्दभानोर्धान्यराशिविवर्धनं॥ ॥अथ वस्त्रपूर्ति [धडवती] दानं॥ मम

अविच्छिन्नशुभसंततिवृद्धये सुवासिन्यै वस्त्रपूर्तिदानं०॥ नानाकृतीनि रम्याणि विचित्राणि शुभानि च॥ वासांसि संप्रयच्छामि शुभसंततिवृद्धये॥छ॥ अथ चीरचोलकदानं॥ ममावैधव्यादिप्राप्तये चीरचोलक०॥ सकंचुकमिदं वस्त्रमनर्घतुष्टिदं रवेः॥ पुरंध्र्यैते प्रदास्यामि सौभाग्यं वर्धतां मम॥छ॥ आवापक [आवा] दानं॥ मम सर्वगुणोपेतभृत्यसुहृद्भर्तृपुत्रादिपरिवृताया उत्तमगृहसुखशांतिसमृद्ध्यादिसिद्धये आवापकदानं करिष्ये॥ धान्यराशौ स्थूलसूक्ष्मविविधाकाराणि ताम्रमृदादिभांडानि राशीकृत्यपूजांते॥ नानाविधानि भांडानि स्थूलसूक्ष्माण्यनेकशः॥ राशीकृतानि दास्यामि सर्वकामसमृद्धये॥ नानाभांडरचितं इममावापकं सूर्यदैवत्यं सोपस्करं संकल्पोक्तफलसिद्धये नानानामगोत्रेभ्यो विप्रेभ्यः सुवासिनीभ्यश्च दातु०॥छ॥ हरिद्रादिदानं॥ सुखसौभाग्यमंगलाभिवृद्धये सुवासिनीभ्यो हरिद्रादिदानंक०॥ गौर्या विनिर्मितं पूर्वं सर्वमंगलकारणं॥ स्त्रीणां सौभाग्यसुखदं हरिद्रादिसमर्पये॥छ॥ नेत्रदानं॥ सकलार्थदर्शननिर्मलकीर्तिरूपादि-मंगलावाप्तये नेत्रसंज्ञकदर्पणयुग्मदानंक०॥ सर्वार्थदर्शनं पुण्यं रूपकीर्तिविवर्धनं॥ क्षेमप्रदं प्रयच्छामि निर्मलं दर्पणद्वयं॥छ॥हीरदीपदानं॥ मम विमलज्ञानपुष्टितुष्टिकांत्यादिसिद्धये हीरकाख्यदीपयुग्मदानं०॥स्वच्छं गोधूमराशिस्थं दीपयुग्मघृतान्वितं॥ हीरवत्कांतिविज्ञानपुष्टितुष्टिकरं ददे॥ ॥ अथानाख्या [अवचितफल] दानं॥ सुपुत्रादिफल-प्राप्तयेऽनाख्यातफलदानंक०॥ जले फलं प्रक्षिप्य॥ अनाख्यातं जलेक्षिप्तं फलमेतदनुत्तमं॥ ससुवर्णं प्रदास्यामि सुपुत्रादिफलप्रदं॥४॥ अथ फलपिंडिका [पेंड] दानं॥ अखंडवंशवृद्ध्यादिफलप्राप्त्यैफलपिंडिका०॥अखंडोत्तारितं भद्रवंशवृद्धिकरं सदा॥ ददामि ते नारिकेलक्रमुकादिफलोच्चयं॥छ॥ अथ फलयुग्म [जोडसंक्रांति] दानं०॥

सकलाभीष्टसिद्धये विप्रेभ्यो द्वादशफलयुग्मदानंक०॥ फलद्वादशयुग्मानि नारिकेलोद्भवानि च॥ विप्रेभ्यः संप्रदास्यामि सर्वकामफलाप्तये॥छ॥ अथ वर्धितफलदानं॥ सतिलं गुडसंयुक्तं फलं प्रीतिकरं नृणां॥ वर्धितं प्रगृहाणेदमतः शांतिं प्रयच्छ मे ॥छ॥ अथ तप्तजले तंडुलनिर्वाप [आधणभरणे] दानं॥ अक्षय्यान्नपरिपोषतुष्यादिप्राप्त्यैसुतप्तजले तंडुलावापं०॥ विप्रगृहं गत्वा महानसे स्थालीस्थतप्तजले तंडुलान्निर्वपेत्॥ स्थाल्यांतप्तांबुयुक्तायामक्षय्यान्नप्रतुष्टये॥ कुटुंबाशनपर्याप्तांस्तंडुलान्निर्वपाम्यहं॥छ॥ अथ घरट्टदानं॥ सर्वधान्यसमृद्धये घरट्ट०॥ शालिगोधूमसंयुक्तं घरट्टंधान्यपेषणं॥ ददामि सर्वसस्यानां समृद्धिकरमुत्तमं॥छ॥ अथ पाकभांडदानं॥ नित्यतृप्तिपुष्टिसुखक्षेमाभिवृद्धये दंपतीभोजनपर्याप्तामान्नसहितं पाकोपकरणस्थालीदर्व्यादिभांडदानं करिष्ये॥ ताम्राय सारकूटानि भांडानि विविधानि च॥ नित्यतृप्तिसुखार्थाय पाकोपकरणं ददे॥छ॥ अथ रसरंगदानं॥ भर्तृपुत्राद्यवियोगसुखप्राप्तये रसरंगदानंक०॥ पात्रद्वयमिदं पूर्णकुंकुमेन गुडेन च॥ अवियोगसुखार्थाय ददामि हितमंगलं॥ ॥ अथ निर्झर[वाहतीधार] दानं॥ अविच्छिन्नशुभसंतति-विविधान्नसमृद्धये निर्झरदानं०॥ प्रवहन्निर्झरक्लिन्नतंडुलप्रस्थपूरितं॥ वस्त्रच्छन्नं ददे पात्रं वंशवृद्ध्यन्नपूर्तिदं॥ ॥अथ सिद्धस्थालीदानं॥ इष्टफलप्राप्त्यै०॥ सिद्धस्थालीमिमां विप्रसकलाभीष्टसिद्धिदां॥ सोपस्करां प्रयच्छामि प्रीयतां मे दिवाकरः॥ ॥अथ पृष्ठोदरदानं॥ भ्रातृपुत्रादिविवृद्धये पृष्ठोदरदानं०॥ शरावयुगलं विप्रधान्यपूर्णमनोहरं॥ गृहाणविधिना दत्तं सोदरौरसवर्धनं॥ ॥ अथकुलद्वयदानं॥पितृभर्तृकुलाभ्युदयसुखसमृद्धये कुलद्वय०॥ द्वारोभयप्रदेशस्थं धान्यराशि-द्वयं महत्॥ प्रकरोतु मया दत्तं पितृभर्तृकुलोदयं॥ ॥अथात्रुटितवल्लिदानं॥ अच्छिन्नवल्लीप्रता

नवत्संततिविस्तरादिसिद्धये अत्रुटित०॥ तिलचूर्णकृतं द्रव्यं सगुडं मुष्टिपंचकं॥ ददामि तेन मे भूयाद्वंशवृद्धिः प्रतानवत्॥छ॥ अथ महानसदानं॥ इहामुत्रक्षुत्तृड्वाधोपशमनार्थं महानसदानं०॥ महानसं गुडमयमिक्षुदंडकृतं घनं ॥ क्षुत्तृषोः शमनं नित्यं गृहाणेदं द्विजोत्तम॥१॥ अथेक्षुस्तंबादिहारणं॥ ऐहिकामुष्मिकसुखभोगप्राप्तये विप्रैर्विप्रस्त्रीभिर्वेक्षुस्तंबादिहारयिष्ये॥ संघातमिक्षुदंडानां पीयूषरसवर्षणं॥ नानाभोगसुखायेमंहारयाम्यर्कतुष्टये॥ नारिकेलफलान्यद्य सर्वदेवप्रियाणि च॥ रुचिराणि सुवृत्तानि हारयाम्यर्कतुष्टये॥स्वादूनि गुडखंडानि रसानां प्रवराणि च॥ सर्वप्रियाण्यनर्घाणि हारयिष्ये तुष्टये॥ इमान्यष्टशतेक्षुस्तंबादीनि०॥ ॥ गौरीहरदानं॥ दांपत्यसुखाभिवृद्धये गौरीहरदानंक०॥ गुडगौरीसमाश्लिष्टं नवनीतमयं हरं॥ ददामि वस्त्रसंयुतं दंपत्योः सुखवर्धनं॥ ॥ तिलपात्रदानं॥ तिलाः कश्यपसंभूतास्तिलाः पापहराः शुभाः॥ तिलपात्रप्रदानेन अतः शांतिं प्रय०॥ गृहाण तैजसं पात्रं परमान्नेन पूरितं॥ दानेनानेन मे नित्यं प्रसीदतु दिवाकरः॥ ॥वरहस्तदानं॥ सर्वेष्टदायकं श्रेष्ठं तिलपिष्टं गुडान्वितं॥ वरहस्तप्रदानेन वरदोस्तुरविर्मम॥ ॥ सूर्यबिंबदानं॥ विमलकांति-कीर्त्यायुरैश्वर्यादिफलावाप्तये सूर्यबिंबदानंक०॥ कांस्यपात्रे स्थितं साज्ये स्वर्णबिंबंरवेः शुभं॥ ददामि कांतिकीर्त्यायुरैश्वर्यसुखपुष्टिदं॥ इति संक्रांतिदानानि॥ ॥ ॥

॥८०॥
॥व्यतीपातदानादि॥

संकल्पपूर्वकं जनार्दनं व्यतीपातं च संपूज्य॥ देशकालौ संकीर्त्यममाशेषपापक्षयपूर्वकं श्रीमहाविष्णु(सूर्य)प्रीतये व्यतीपातपर्वनिमित्तं स्वर्णदानं त्रयोदशामुकफलदानं वा करिष्ये॥ इति संकल्प्य॥ शंकुकर्ण प्रलंबोष्ठ लंबर्दीर्घनासिक॥अष्टनेत्र चतुर्वक्त्र शतयोजनविस्तर॥ व्यतीपात नमस्तेस्तु सोमसूर्यसुतप्रभो॥ यद्दानादिकृतं किंचित्तदनंतमि

हास्तु मे॥ कुरुक्षेत्रमयं देशोविप्रोनारायणः स्वयं॥ अनेन स्वर्णदानेन प्रीयतां मे जनार्दनः॥ इति व्यतीपातदानं॥ ॥ ॥

॥८१॥
॥माघस्त्रानं॥

आचमनादिदेशकालकीर्तनां ते मम कायिकवाचिकमानसिकसांसर्गिकसमस्तपापक्षयद्वाराश्रीमाधवप्रीत्यर्थं माघस्नानं करिष्ये॥ इति संकल्प्य॥ माघमासमिमं पूर्णस्नास्येहं देवमाधव॥ तीर्थस्यास्य जले नित्यमिति संकल्प्य चेतसि॥ इत्येकं तीर्थमुपेत्य॥ दुःखदारिद्र्यनाशाय श्रीविष्णोस्तोषणाय च॥ प्रातः स्नानं करोम्यद्यमाघे पापविनाशनं॥ मकरस्रवौ माघे गोविंदाच्युत माधव॥ स्नानेनानेन मे देव यथोक्तफलदो भव॥ इमौ मंत्रासमुच्चार्यस्नायान्मौनसमन्वितः॥ प्रत्यहं सूर्यार्घ्यदानमंत्रः॥ सवित्रे प्रसवित्रे च परंधामजले मम॥ त्वत्तेजसा परिभ्रष्टं पापं यातु सहस्रधा॥ इति सूर्यायार्घ्यं दत्वा माधवं पूजयेत्॥ ॥

॥८२॥
॥रथसप्तमीपूजा॥

अत्र व्रते षष्ठ्यामेकभक्तं कृत्वा सप्तम्यामरुणोदये स्नानं कार्यं॥ तत्र मंत्रः॥ यदा जन्मकृतं पापं मयाजन्मसु जन्मसु॥ तन्मे रोगं च शोकं च माकरीहंतु सप्तमी॥ एतज्जन्मकृतं पापं यच्च जन्मांतरार्जितं॥ मनोवाक्कायजं यच्चज्ञाताज्ञाते च ये पुनः॥ इति सप्तविधं पापं स्तानान्मे सप्तसप्तिके॥ सप्तव्याधिसमायुक्तं हरमाकरिसप्तमि॥ इत्यादिस्नात्वा आचमनादिदेशकालकीर्तनांते मम श्रीसूर्यप्रीतिद्वारा इह जन्मनि जन्मातरे चाखंडसौभाग्यपुत्रपौत्रधनधान्यादि-मनसेप्सितकामनासिद्धये श्रीसूये पूजांक०॥ गणपतिपूजनकलशार्चनसंभारप्रोक्षणां ते रक्तचंदनेन रथारूढं सूर्यं विलिख्य तस्मिन्सूर्ययंत्रे वा॥ ध्येयः सदा सवितृमंडलमध्यवर्ती नारायणः सरसिजासनसंनिविष्टः॥ केयूरवान्मकर-कुंडलवान्किरीटी हारी हिरण्मयवपुर्धृतशंखचक्रः॥ इति सूर्यं ध्यात्वा॥ पद्मासनः पद्मकरः पद्मगर्भसमद्युतिः॥ सप्ताश्वरथसंस्थश्च द्विभुजः स्यात्सदा रविः॥ इत्यावाहनादि षोडशोपचारान

र्पयेत्॥ नैवेद्यार्थं तत्रैव पायसं निर्मायार्पयतीत्याचारः॥ पूजांते॥ नमः सवित्रे जगदेकचक्षुषे जगत्प्रसूतिस्थितिनाशहेतवे॥ त्रयीमयाय त्रिगुणात्मधारिणे विरिंचिनारायणशंकरात्मने॥ इति नत्वा॥ रक्ताक्षतमाल्योपेतान्यर्थ्याणि दद्यात्॥ सप्तसप्तिवहमीतसप्तलोकप्रदीपन॥ सप्तमी सहितो देवगृहाणार्घ्यं दिवाकर॥ इति मंत्रेणाथ वामित्राय नमः इदमर्घ्यं समर्पयामि॥ एवं रवये० सूर्याय० भानवे० खगाय० पूष्णे० हिरण्यगर्भाय० मरीचये० आदित्याय० सवित्रे० अर्काय० भास्कराय० इति॥एकचक्रोरथो यस्य दिव्यः कनकभूषितः॥ समेभवतु सुप्रीतः पद्महस्तो दिवाकरः॥ आवाहनंन० यस्य स्मृत्या० इत्यादिप्रार्थ्य पूजां समापयेत्॥

॥८३॥
॥शिवरात्रिपूजा॥

त्रयोदश्यां कृतैकभक्तञ्चतुर्दश्यां कृतनित्यक्रियः प्रातर्मत्रेण संकल्पं कुर्यात्॥ देशकालौ स्मृत्वा॥ शिवरात्रिव्रतं ह्येतत्करिष्ये महाफलं॥ निर्विघ्नमस्तु मे चान्त्रत्वत्प्रसादाज्जगत्पते॥ चतुर्दश्यां निराहारो भूत्वा शंभो परेहनि॥ भोक्ष्ये भुक्तिमुक्त्यर्थं शरणं भवेश्वर॥ इति॥ द्विजस्तु रात्रीं प्रपद्ये जननीमित्यृचावपिपठित्वा जलमुत्सृजेत्॥ ततः सायाह्नेकृष्णतिलैः स्वगायत्र्याजलाशये गृहे वा स्नात्वा धृतभस्मत्रिपुंडूरुद्राक्षोनिशामुखे शिवायतनं गत्वा क्षालितपादः स्वाचांत उदङ्मुखोदेशकालौसंकीर्त्य शिवरात्रौ शिवप्रीत्यर्थं प्रथमयामपूजां करिष्ये इति यामचतुष्टये भिन्नपूजाचतुष्टय-चिकीर्षायां संकल्पः॥ सकृत्पूजाचिकीर्षायां श्रीशिवप्रीत्यर्थं शिवरात्रौ श्रीशिवपूजां करिष्य इति संकल्पः॥ तत्रादौ सामान्यतः पूजाविधिरुच्यते॥ यामभेदेन विशेषस्तु अग्रे वक्ष्यते॥ तत्र संकल्पांते गणेशं संपूज्य पृथ्वीत्याद्यासनविधिं पौरुषसूक्तन्यासादिविधाय॥ अस्य श्रीशिवपंचाक्षरमंत्रस्य वामदेव ऋषिः अनुष्टुप्छंदः श्रीसदाशिवो देवता श्रीसदाशिवप्रीत्यर्थे न्यासे पूजने जपे विनियोगः॥ वामदेवऋषये नमःशिर

सि॥ अनुष्टुप्छंदसे नमो मुखे॥ श्रीसदाशिवदेवतायै नमो हृदि॥ ॐ नं तत्पुरुषाय नमः हृदये॥ ॐ मं अघोराय नमः पादयोः॥ ॐ शिं सद्योजाताय नमः गुह्ये॥ ॐ वां वामदेवाय नमः मूर्ध्नि॥ ॐ यं ईशानाय नमः मुखे॥ ॐ ॐ हृदयायनमः ॐ नं शिरसे स्वाहाॐ मं शिखायै वषट् ॐ शिं कवचाय हुं ॐ वां नेत्रत्रयाय वौषट् ॐ यं अस्त्राय फट्॥ कलशपूजादि-संभारप्रोक्षणांते ॐ त्र्यंबकं यजामहे०॥ ध्यायेन्नित्यं महेशं रजतगिरिनिभं चारुचंद्रावतंसं रत्नाकल्पोज्ज्वलांगं परशुमृगवराभीति हस्तं प्रसन्नं॥ पद्मासीनं समंतात्स्तुतममरगणैर्व्याघ्रकृत्तिं वसानं विश्वाद्यं विश्ववंद्यं निखिलभयहरं पंचवक्त्रं त्रिनेत्रं॥ इति देवं ध्यात्वा॥ प्राणप्रतिष्ठां कृत्वा स्थाप्यलिंगं स्पृशन् स॒हस्र॑शीर्षा॒० ॐ भूः पुरुषसांबसदाशिवमावाहयामि ॐ भुवः पुरुषंसांब० ॐ स्वः पुरुषं सांब० ॐ भूर्भुवःस्वः पुरुषंसांब० इत्यावाहयेत्॥ स्वामिन्सर्वजगन्नाथ यावत्पूजावसानकं॥ तावत्त्वं प्रीतिभावेन लिंगेस्मिन्सन्निधो भव॥ इति पुष्पांजलिं दद्यात्॥ (आवाहनाद्युपचारेषुवैदिकपौराण-मंत्रसमुच्चयोपीच्छया कार्यः॥ स्थावरलिंगे पूर्वसंस्कृतचरलिंगे च प्राणप्रतिष्ठाद्यावाहनांतं न कार्यं)॥ पुरु॑ष ए॒वेदं० ॐ सद्योजातं प्रपद्यामि सद्योजाताय वै नमो नमः॥ ॐनमः शिवाय श्रीसांबसदाशिवाय नमः आसनं॥ एवमग्रेपि पंचाक्षरादिपाठः॥ (स्त्रीशूद्रश्चेत् ॐ नमः शिवायेति पंचाक्षरीस्थाने श्रीशिवाय नम इति नमोंतमंत्रेण पूजयेत्)॥ ए॒तावा॑नस्य॰ ॐभवे भवेनाति भवे भवस्व मां ॐ नमः शिवाय श्रीसांबसदाशिवाय नमः पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व० ॐ भवोद्भवाय नमः ॐ नमः शिवाय श्रीसांबस० अर्घ्यं०

॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑० ॐ वामदेवाय नमः ॐ नमः शिवाय श्रीसांब० आचमनं०॥ यत्पुरु॑षेणॐ ज्येष्ठाय नमः ॐ नमः शिवायः स्नानं॥ ततो मूलमंत्रेण आप्यायस्वेत्यादिभिश्च पंचामृतैः संस्नाप्य॥ मूलेनाभ्यंगोष्णोदकगं

धोदकस्नाने च कृत्वा॥ आपोहिष्ठेति तिसृभिः शुद्धोदकेन प्रक्षाल्य ततः पूर्वपूजां ते एकादशावृत्त्यैकसूक्तेन च चंदनकुंकुमकर्पूरवासितजलेनाभिषेकं कृत्वा ॐ नमः शिवायेति स्नानांते आचमनं दत्वा साक्षतजलेन तर्पणकार्यं॥ ॐ भवं देवं तर्पयामि १ शर्वदेवं तर्पयामि २ ईशानं देवं तर्पयामि ३ पशुपतिं देवं तर्पयामि ४ उग्रंदेवं त०

५ रुद्रं देवं त०

६ भीमं देवं त०

७ महांतदेवं त०

॥८॥ भवस्य देवस्य पत्नीं तर्पयामि शर्वस्य देवस्य प०

ईशानस्य देवस्य प०

पशुपतेर्देवस्य प०

उग्रस्य देवस्य प०

रुद्रस्य देवस्य प०

भीमस्य देवस्य प०

महतो देवस्य प०

८॥ तंय॒ज्ञं ब॒र्हिषि॒० ॐ ज्येष्ठाय नमः ॐ नमः शिवाय श्रीसांब०

वस्त्रं०

॥ मूलेनाचमनं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा॰ ॐ रुद्राय नमः ॐ नमः शिवाय०

यज्ञोपवीतं०

मूलेनाचमनं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋ॒चः०

ॐ कालाय नमः ॐ नमः शिवाय०

चंदनं०

॥ ॐ कलविकरणाय नमः ॐनमः शिवायश्री०

अक्षतान्॥ तस्मा॒दश्वा॒०

ॐ बलविकरणाय नमः ॐ नमः शिवाय श्रीसांब०

पुष्पाणि०

॥ सहस्रमष्टोत्तरशतं वा सहस्राष्टोत्तर- नामभिर्मूलमंत्रेण वा बिल्वपत्राण्यर्पयेत्॥ यत्पुरु॑षं॒॰ ॐबलाय नमः ॐ नमः शिवाय श्रीसांब० धूपं॥ ब्रा॒ह्म॒णो्॑स्य॒०

ॐ बलप्रमथनाय नमः ॐ नमः शिवाय श्रीसांब०

दीपं०

॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो० ॐ सर्वभूतमनाय नमः ॐ नमः शिवाय०

नैवेद्यं०

॥ मूलेनाचमनं फलं च॥ ॐ मनोन्मनाय नमः ॐ नमः शिवाय० तांबूलंमूलेन दक्षिणां०

॥ मूलेन वैदिकैर्मंत्रैश्च नीराजनं०

॥ नाभ्या॑आसी०

ॐ नमः शिवाय प्रदक्षिणाः॥ स॒प्तास्या॑सन्०

भवाय देवाय नमः शर्वाय देवायेत्याद्यष्टौ भवस्य देवस्य पत्न्यै इत्यष्टौ च नमस्कारान्कृत्वा तैरेव पुष्पांजलिः॥ अथवा य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०

ईशानः सर्वविद्यानामीश्वरः सर्वभूतानां ब्रह्माधिपति-र्ब्रह्मणोधिपतिर्ब्रह्मा शिवो मे अस्तु सदाशिवोॐ नमः शिवाय मंत्रपुष्पं०

शिवाय०

रुद्राय०

पशुपतये०

नीलकंठाय०

महेश्वराय०

हरिकेशाय०

विरूपाक्षाय०

पिनाकिने०

त्रिपुरांतकाय०

शंभवे०

शूलिने०

महादेवाय नम इति द्वादशनामभिर्द्वादशपुष्पांजलीन्दत्वा मूलेन प्रदक्षिणानमस्कारान्कृत्वा॥ शिवरात्रिव्रतं देवपूजाजपपरायणः॥ करोमि विधिवद्दसंगृहाणायै नमोस्तु ते॥ इत्यर्घ्यं दत्वा॥ नित्यनैमित्तिकं काम्यं यत्कृतं तु मया शिव। तत्सर्वं परमेशान मया तुभ्यं समर्पितं॥ इति पूजां समर्प्य स्तोत्रेण प्रणम्य मूलमंत्रमष्टोत्तरशतं जप्त्वा॥ गुह्यातिगुह्यगोप्तात्वं गृहाणास्मत्कृतं जपं॥ सिद्धिर्भवतु मे देव त्वत्प्रसादान्महेश्वर॥ इति जपं निवेद्य॥ यत्किंचित्कुर्महे देव सदा सुकृतदुष्कृतं॥ तन्मे शिवपदस्थस्य भुंक्ष्व क्षपयशंकर॥शिवो दाता शिवो भोक्ता शिवः सर्वमिदं जगत्॥ शिवो जयति सर्वत्र यः शिवः सोहमेव हि॥ इति प्रार्थ्य देवहृदयस्थं पादस्थं च पुष्पमादाय प्रणम्य देवेन दत्तमिति ध्यात्वा॥ प्रपन्नं पाहि मामीश भीतं मृत्युमहार्णवात्॥ त्वयोपभुक्तस्रग्गंधवासोलंकारचर्चिताः॥ उच्छिष्टभोजिनो दासास्तव मायां जयेमहि॥ इति मूर्ध्नि धृत्वा मंत्रहीनं क्रियाहीनमित्यादिभिः क्षमापयित्वा॥ अनेन पूजनेन सांबसदाशिवः प्रीयतामिति निवेदयेत्॥ इति केवलं शिवरात्रिव्रतपूजाविधिः समाप्तः॥

॥८४॥
॥यामेषु पूजाचतुष्टये विशेषः॥

तत्र प्रथमयामे मूलमंत्रांते श्रीशिवायासनं समर्पयामीति शिवनाम्ना सर्वोपचारसमर्पणम्॥ द्वितीययामे शिवरात्रौ द्वितीययामपूजां करिष्य इति संकल्प्य श्रीशंकरायासनमिति शंकरनाम्ना॥ ततो महानिशि निशीथपूजां करिष्य इति संकल्प्य श्रीसांबसदाशिवायासनमिति पूर्ववत्पूजां॥ ततस्तृतीययामपूजां करिष्य इत्युक्त्वा श्रीमहेश्वरायासनमित्यादि॥ एवमेव चतुर्थयामे श्रीरुद्रायेति रुद्रनाम्नापूजनं॥ प्रतियामं तैलाभ्यंगपंचामृतोष्णोदकशुद्धोदकगंधोदकाभिषेकाः कार्याः

यज्ञोपवीतांते गोरोचनकस्तूरीकुंकुमकर्पूरीगुरुचंदनमिश्रितानुलेपेन लिंगं लेपयेत्॥ पंचविंशतिपलमितः सर्वोनुलेप इति अनुलेपपरिमाणं यथाशक्ति वा॥ धत्तूरकरवीराम्रकुसुमैर्बिल्वपत्रैश्च पूजनमतिप्रशस्तं॥ पुष्पाभावे शालितंडुलगोधूमयवैः पूजा॥ नैवेद्योत्तरं तांबूलमुखवासौ उक्तौ॥ नागवल्लीपत्रक्रमुकफलशुक्त्यादिचूर्णेतित्रयं तांबूलसंज्ञं॥ एतदेव नारिकेलकर्पूरैलाकंकोलैः सहितं मुखवाससंज्ञं॥ शालिपिष्टनिर्मितैः षड्विंशतिघृतदीपैर्नीराजनं॥ लिंगमूर्ध्निदध्यक्षतपुष्प-दूर्वागोरोचनसर्षपयुतस्वर्णपद्मनिवेदनं॥ एतेषामन्यतमद्रव्यालाभेतत्तद्द्रव्यं स्मरेद्बुधः॥ सर्वपूजां प्रार्थना॥नित्यनैमित्तिकं काम्यं यत्कृतं तु मया शिव॥ तत्सर्वं परमेशान मया तुभ्यं समर्पितमिति॥ एवं यामचतुष्टयेर्घ्यभेदः कौस्तुभे॥ स चेत्थं॥ चंदनाक्षतदूर्वांकुशफलयुतमर्घ्यं प्रतियामं दद्यात्॥ तत्र प्रथमयामे मंत्रः॥ नमः शिवाय शांताय सर्वपापहराय च॥ शिवरात्रौ मया दत्तं गृहाणार्घ्यं मम प्रभो॥ द्वितीये—मया कृतान्यनेकानि पापानि हर शंकर॥ गृहाणार्घ्यमुमाकांत शिवरात्रौ प्रसीद मे॥ महानिशि (निशीथे)शिवरात्रिव्रतं देवपूजाजपपरायणः॥ करोमि विधिवद्दत्तं गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ तृतीये— दुःखदारिद्र्यभारैश्च दग्धोहं पार्वतीपते॥ त्रायस्व मां महादेव गृहाणार्घ्यं नमोस्तु ते॥ चतुर्थे—किं न जानासि देवेश त्वयि भक्तिं प्रयच्छ मे॥स्वपादाग्रतले देव दास्यं देहि जगत्पते॥ ततः पूजानिवेदनं॥ मंत्रस्तु॥ नमो यज्ञ जगन्नाथ नमस्त्रिभुवनेश्वर॥ पूजां गृहाण मे दत्तां महेश प्रथमे पदे॥ इति प्रथमयामे॥ पूर्वे नंदिमहाकालौ गणभृंगी च दक्षिणे॥ वृषस्कंदौ पश्चिमे ते देशकालौ तथोत्तरे॥गंगा च यमुना पार्श्वे पूजां गृह्ण नमोस्तु ते॥ इति द्वितीये॥ नमो व्यक्ताय सूक्ष्माय नमस्ते त्रिपुरांतक॥ पूजां गृहाण देवेश यथाशक्त्युपपादितां॥ इति तृतीये॥ बद्धोहं विविधैः पाशैः संसारभयबंधनैः॥

पतितं मोहजाले मां त्वं समुद्धर शंकर॥ इति चतुर्थे॥ अन्यत्समानं॥ यामचतुष्टयेपि नृत्यगीतकथाश्रवणादिना जागरणं कार्यं॥ ततः प्रभाते स्नात्वा पुनः शिवं संपूज्य पूर्वोक्तद्वादशनामभिर्द्वादशब्राह्मणानशक्तावेकं वा संपूज्य तिलपक्वान्न-पूर्णान्द्वादशकुंभानेकं वा दत्वा व्रतमर्पयेत्॥ यन्मयाद्यकृतं पुण्यं तद्रुद्रस्य निवेदितं॥ त्वत्प्रसादान्मया देव व्रतमद्य समापितं॥ प्रसन्नो भव मे श्रीमन्सद्गतिः प्रतिपाद्यतां॥ त्वदालोकनमात्रेण पवित्रोस्मि नसंशयः॥ इति ततो ब्राह्मणान् भोजयित्वा पूर्वं निर्णीते काले स्वजनैः सहपारणं कुर्यात्॥ तत्र मंत्रः॥ संसारक्लेशदग्धस्य व्रतेनानेन शंकर॥ प्रसीद सुमुखोनाथ ज्ञानदृष्टिप्रदो भव॥ इति॥ दक्षिणां दत्वाशिषो गृहीत्वा कर्मसमाप्तिः॥ इति शिवरात्रिव्रतयाम-चतुष्टयभेदभिन्नः पूजाविधिः संपूर्णः॥
॥छ॥

॥८५॥
॥पार्थिवलिंगपूजा॥

अथकृत्यरत्नावल्यनुसारेण पार्थिवलिंगे शिवपूजाप्रयोगः॥कर्ता स्नानादि विधाय भस्मना त्रिपुंड्रंधृत्वोदङ्मुख उपविश्याचम्य पवित्रपाणिः प्राणानायम्य अघोरेभ्यो हिरण्यगर्भो रुद्रोनुष्टुप्॥ मालाधारणे०॥ मंत्रांते सप्तविंशतिरुद्राक्षमालां कंठे धृत्वा देशकालौ स्मृत्वा ममोपात्त० पार्थिवलिंगे श्रीशिवपूजनंक०॥ घंटानादं कृत्वा गंगे च यमुने० इति कलशे तीर्थान्यावाह्य तं संपूज्यालिंगं कुर्यात्॥ हराय नम इति (सर्वाधारधरां देव त्वद्रूपां मृत्तिकामिमां॥लिंगार्थं तु प्रगृह्णामि प्रसन्नो भव प्रभो॥ इति वा) मृदमाहृत्य शोधितायां तस्यां शुचिजलं प्रक्षिप्य महेश्वराय नम इति संघट्टनं कृत्वा तेन पिंडेनाशीतिगुंजापरिमितादक्षादधिकपरिमाणमंगुष्ठादधिकोन्नतं लिंगं कृत्वा शूलपाणये नमः शिवेह सुप्रतिष्ठितो भवेति प्रतिष्ठाप्य ध्यायेन्नित्यं महेशमिति ध्यात्वा त्र्यंबकं वसिष्ठो रुद्रोनुष्टुप्॥ पूजनेवि०॥ त्र्यंबकं०॥ पिनाकधृषे नमः शिवेहा गच्छेत्यावाह्य त्र्यंबकं० ॐनमः शिवाय

आसनं परिकल्पयामि॥पाद्यं स०॥ अर्घ्यं स०॥ आचमनं स०॥ त्र्यं० पशुपतये० स्नानं स०॥ आच०॥ त्र्यं० ॐ नमः० वस्त्रं परि० आच०॥ उपवीतं॥ आच०॥ गंधादिप्रणामांते ॐ यो ब्रह्माणं विदधाति पूर्वं यो वै वेदांश्च प्रहिणोति तस्मै॥ तँहदेवमात्मबुद्धिप्रकाशं मुमुक्षुर्वै शरणमहं प्रपद्ये॥ इति नमस्कृत्य प्राच्यादिष्वष्टमूर्तीर्गंधपुष्पाक्षतैः पूजयेत्॥ प्राच्यां शर्वाय क्षितिमूर्तये नमः॥ ऐशान्यां भवाय जलमू०॥ उदीच्यां रुद्रायाग्निमू०॥ वायव्यां उग्राय वायुमू०॥ प्रतीच्यां भीमायाकाशमू०॥ नैर्ऋत्यां पशुपतये यजमानमू०॥ अवाच्यां महादेवाय सोममू०॥ आग्नेय्यां ईशानाय सूर्यमू०॥ ततो यथासंभवं रुद्रस्तोत्रादिना स्तुत्वा॥ देशकालानुसारेण यथाशक्तिकृतं मया॥ कर्मेदं पूर्णतां यातु त्वत्प्रसादाज्जगत्प्रभो॥ त्र्यं०॥ महादेवाय नम इति विसर्जनं॥ ॐ भूर्भुवःस्वरिति जपित्वाचम्य पठेत्॥ ज्ञात्वाज्ञात्वा कृतेनाथ विधिना विधिनापि वा॥ प्रीणातु भगवानीशः कर्मणानेन शाश्वतः॥ स्त्रीणां तु शिवाय नम इति मंत्रः॥ अस्याः पूजायाः शिवरात्रि पूजया सहानुष्ठाने यथासंभवपंचामृताभिषेकाद्यपि कार्यं॥

॥८६॥
॥होलिकापूजा॥

तत्र पूर्णिमायामुक्तकाले उपलिप्ते स्वस्तिकादिचित्रिते गृहांगणादौ राशीकृतशुष्कगोमयपिंडदारुखंडरूपामेरंड-दंडादिभूषितां वर्तुलां पुरुषप्रमाणां होलिकाचितिंबिरच्य गृहीतसंभारः कर्ता देशकालौ संकीर्त्य मम सपरिवारस्य श्रीढुंढाराक्षसीप्रीतिद्वारातत्कर्तृकविविधवालजनोपसर्गाग्निबाधोत्पातभयप्रशमपूर्वकं क्षेमायुःपुष्टिमयैश्वर्यसुख-संपत्कुलाभिवृद्ध्याद्यभीष्टफलसिद्धिकामः श्रीहोलिकापूजनं करिष्ये॥ संभारप्रोक्षणांते॥ दीपयाम्यद्यते घोरां चितिंराक्षससत्तमे॥ हिताय सर्वजगतां प्रीतये पार्वतीपतेः॥ इति मंत्रेण तामग्निना प्रदीप्य (प्रतिमापूजनपक्षेऽग्नेप्रदीपनं) सप्तहस्तां चतुःशृंगीं सप्तजिह्वां द्विशीर्षकां॥

त्रिपदां हृष्टवदनां सुखासीनां शुचिस्मितां॥ मेषारूढामग्निरूपां जिह्वाललनभीषणां॥ तप्तकांचनसंकाशां होलिकां हृदि चिंतये॥ इति ध्यात्वा॥ अस्माभिर्भयसंत्रस्तैः कृतात्वं होलिके यतः॥ अतस्त्वां पूजयिष्यामि भूते भूतिप्रदा भव॥ इति षोडशोपचारैः पूजयेत्॥ तत्र नैवेद्यं निवेद्य तस्यां प्रक्षिप्य नीराजनांते साज्येन पयसा चितिमभ्युक्ष्य त्रिः परिक्रम्य देशभाषया भगलिंगादिशब्दोच्चारणपूर्वं सर्वैः सहकरपृष्ठोष्ठसंयोगेनोच्चैर्घोषं कृत्वा॥ नमस्ते सर्वकल्याणि नमस्ते करुणालये॥ नमस्ते होलिके देवि रुद्रस्य प्रियवादिनि॥ इति प्रणम्य पुष्पांजलिं दत्वा॥ गुडोद्भवान्वृश्चिकांस्तु गृहाण परमेश्वरि वृश्चिकोत्थानमेवाधा भवतु त्वत्प्रसादतः॥ इति गुडमयान्वृश्चिकादिकीटान्समर्प्य॥ होलिके होलतनये पूजां स्वीकृत्य मत्कृतां॥ स्वस्थानं गच्छ भद्रे त्वं रक्ष मामग्निजाद्भयात्॥ इति प्रार्थ्य विसृज्य तत्प्रीत्यर्थं विप्रान्सुवासिनीश्चसंपूज्य संभोज्य भूयसीं दत्वा तां रात्रिपौरैः सहगीताद्युत्सवेन नीत्वा प्रातः श्वपचं स्पृष्ट्वा स्नात्वा नित्यकर्मांते क्षीरजलैर्धूलिमासिच्य॥ वंदितासि सुरेंद्रेण ब्रह्मणा शंकरेण च॥ अतस्त्वं पाहि नो देवि विभूते भूतिदा भव॥ इति विभूतिमभिवंद्य॥होलिकादेहसंभूत सर्वभीतिविनाशन॥ मदीयदेहजान्रोगान्भस्म नाशय नाशय॥ इति सर्वांगेषु विलिप्य मध्याह्नेपुनः स्नात्वा भोजनादिकुर्यात्॥ अत्र दैशिकक्रीडादि यथाचारं कार्यं॥ ॥ ॥ ॥ ॥

॥८७॥
॥सत्यनारायणपूजा॥

व्रती संक्रांतौपौर्णमास्यां चैकादश्यां यस्मिन्कस्मिन्दिने वा सायंकाले स्नात्वा पूजास्थानमागत्य आसने उपविश्य आचम्य पवित्रं धृत्वा संकल्पं कुर्यात्॥अद्येत्यादि पूर्वोच्चरित एवं गुणविशेषणविशिष्टायां शुभपुण्यतिथौ अमुकगोत्रोऽमुकशर्माऽहं सकलदुरितोपशमसर्वापच्छांतिपूर्वकं सकलमनोरथसिद्ध्यर्थं यथा संपादितसामग्र्या गणेशगौरीवरुणदेव

तागणपत्यादिचतुष्टयाष्टलोकपालदेवतासूर्यादिनवग्रहदेवताऽऽवाहनपूजनपूर्वकं श्रीसत्यनारायणपूजनं तत्कथाश्रवणं च करिष्येतथा कलशादिपूजां शरीरशुद्ध्यर्थं पुरुषसूक्तन्यासं च करिष्ये॥ आसनविध्यादिघंटादीपपूजनांते अपवित्रः पवित्र इति पूजाद्रव्याणि संप्रोक्ष्य निर्विघ्नतासिद्धये गणपतिं च संपूज्य कलशं स्थापयेत्॥ महीद्यौरिति भूमिं स्पृष्ट्वा॥ ओषधय इति तंदुलपुंजं कृत्वा॥आकलशेष्विति कलशं संस्थाप्य॥ इमं मे गंगे इति जलं॥ कांडात्कांडादिति दूर्वाः॥ अश्वत्थेव इति पंचपल्लवान्॥ याः फलिनीरिति फलं॥ स हि रत्नानीति पंचरत्नानि॥ हिरण्यरूप इति हिरण्यं च प्रक्षिप्य॥ युवासुवासा इत्यनेन वस्त्रं समर्प्य तदभावे अक्षतान्क्षिपेत्॥ ततः पूर्णा दर्वीति पूर्णपात्रं निधाय तत्त्वायामि० कलशे वरुण-गंधादिपंचोपचारैः पूजयेत्॥ (अथवा पुराणोक्तपद्धत्युक्तप्रकारेण कलशस्थापनं यथा॥ चतुर्भुजे शुक्लवर्णे दिव्याभरणभूषिते॥ चतुर्दिङ्भागपृष्ठस्थे भूमे त्वां संस्पृशाम्यहं॥ इति भूमिं स्पृष्ट्वा॥ सर्वदेवमयं धान्यं सर्वोत्पत्तिकरं महत्॥ प्राणिनां जीवनोपायं स्थापयामीष्टसिद्धये॥ इति धान्यराशिं कृत्वा॥ तत्र देवासुरैर्मथ्यमानादुत्पन्नोऽसि महोदधेः॥ कुंभ त्वयि सुराः सर्वतीर्थानि जलदा नदाः॥ तिष्ठति कामफलदा रुद्रादित्यादयोऽपि च॥ अतोऽत्र धान्यराशौ त्वां पूजार्थं स्थापयाम्यहं॥ इति कलशं संस्थाप्य॥ गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति॥ नर्मदे सिंधु कावेरि कुंभेऽस्मिन्संनिधिं कुरु॥ इति शुद्धजलेनापूर्य॥ कस्तूरीकुंकुमोपेतं कर्पूरेण च संयुतम्॥ चंदनं सर्वगंधाढ्यं कुंभेऽस्मिन्प्रक्षिपाम्यहं॥ इति गंधंप्र०॥ कुष्ठमांसीहरिद्राद्याः सर्वोषध्योऽमृतप्रभाः॥ सर्वामयहराश्चातः कुंभेऽस्मिन्प्रक्षिपाम्यहम्॥ इत्यौषधीः॥ धान्यराजांश्च मांगल्ये द्विजप्रीतिकरान्यवान्॥ यज्ञार्थं निर्मितानस्मिन्कलशे प्रक्षिपाम्यहं॥ इति यवान्॥ त्वं दूर्वेऽमृतजन्मासि वंदितासि सुरासुरैः॥ सौ

भाग्यं सततं देहि सर्वकार्यकरी भव॥इति दूर्वाः॥ अश्वत्थोदुंबरप्लक्षचूतन्यग्रोधपल्लवान्॥ अस्मिन्कुंभे प्रक्षिपामि सर्वकर्मसुशोभनान्॥ इति पंचपल्लवांस्तत्त्वचश्च निक्षिप्य॥ गजाश्वरथ्यावल्मीकसंगमह्रदगोकुलात्॥ मृदमानीय कुंभेऽस्मिन्प्रक्षिपामि च चत्वरात्॥ इत्यष्टमृदः॥ फलं मनोहरं स्वादु मुनिदेवप्रियं सदा॥अस्मिन्कुंभे प्रक्षिपामि सर्वदा मंगलप्रदं॥ इति फलं॥ सुवर्णरजतं मुक्ताराजावर्तप्रवालकं॥ इमानि पंचरत्नानि कलशे प्रक्षिपाम्यहं॥ हिरण्यगर्भगर्भस्थंहेमबीजं विभावसोः॥ अनंतपुण्यफलदमतः शान्तिं प्रयच्छ मे॥ इति हिरण्यं०॥ ईषद्धौतेन शुभ्रेण सदृशेनाहतेन च॥ संवेष्टयामि कलशं नूतनेन सुवाससा॥ इति वाससा संवेष्ट्य॥पूर्णपात्रताम्रमयशालितंडुलपूरितं।॥ प्रधानदेवपूजार्थं न्यसामि कलशोपरि॥ इति पूर्णपात्रं निधाय) देवतां आवाहयेत्॥ ततः गणेशादीनां सूर्यादिनवग्रहाणां च तत्तन्मंत्रैरावाहनं कृत्वा पूजनं कुर्यात्॥ तदित्थं॥ ॐ ग॒णाना॑त्वा० गणेशाय नमःगणेशं आवाहयामि॥ ॐ गौ॒रीर्मि॑माय० गौरीमा० ॐ तत्त्वा॑यामि॒ वरुणमावा०॥ गणपतिं दुर्गां क्षेत्रपालं वास्तोष्पतिं च आवाह्य॥ इंद्रं अग्निं यमं निर्ऋतिं वरुणं वायुं सोमं ईशानं च तत्तन्मंत्रैर्नाममंत्रैर्वाक्षतपुंजेष्वावाह्य सूर्यादीनावाहयेत्॥ तत्र मंत्राः॥ आकृ॒ष्णेन॒० सूर्यं आवाहयामि॥आप्या॑यस्व॒० चंद्रं आवाह०॥ अ॒ग्निर्मू॒र्धा० भौमं आवाह०॥ उद्बु॒ध्यध्व॒० बुधं आवाह०॥ बृह॑स्पते॒ अति॒० बृहस्पतिं आवा०॥ शु॒क्रः शु॑शुक्वाँ० शुक्रं आ०॥ शम॒ग्निर॒ग्निभिः॑शनैश्चरं आ०॥ कया॑नश्चि॒त्र० राहुं आवा०॥ के॒तुं कृ॒ण्वन्न॑० केतुं आवाहयामि॥ तदस्तु मित्रावरुणेत्यनेन गणेशाद्यावाहितदेवताः सुप्रतिष्ठिताः संतु इति प्रतिष्ठाप्य ॐभूर्भुवःस्वः गणेशाद्यावाहितदेवताभ्यो नमः ध्यायामि इत्यादि षोडशोपचारपूजां कुर्यात्॥ अथ ध्यानं॥ पुष्पं गृहीत्वा ध्यानं कुर्या

त्॥ शांताकारंभु०॥ ध्यायेत्सत्यं गुणातीतं गुणत्रयसमन्वितं॥ लोकनाथं त्रिलोकेशं कौस्तुभाभरणं हरिम्॥ नीलवर्णं पीतवासः श्रीवत्सपदभूषितम्॥ गोविंदं गोकुलानंदं ब्रह्माद्यैरपि पूजितम्॥ इति ध्यानं॥ ॐस॒हस्र॑शीर्षा॒०॥ आगच्छ भगवन् देवस्थाने चात्र स्थिरो भव॥ यावत्पूजां करिष्येहं तावत्त्वं संनिधो भव॥ इत्यावाहनं॥ पुरु॑षए॒वेदं०॥ नानारत्नसमायुक्तं कार्तस्वरविभूषितम्॥ आसनं देवदेवेश प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ इत्यासनं॥ ए॒तावा॑०॥ नारायणनमस्तेऽस्तु नरकार्णवतारक॥ पाद्यं गृहाण देवेश मम सौख्यं विवर्धय॥ इति पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ व्यक्ताव्यक्तस्वरूपाय हृषीकपतये नमः॥ मया निवेदितो भक्त्या अर्घ्योयं प्रतिगृह्यताम्॥ इत्यर्घ्यं॥ तस्मा॑द्वि॒राल॑०॥ मंदाकिन्यास्तु यद्वारि सर्वपापहरं शुभं॥ तदिदं कल्पितं देव सम्यगाचम्यतां त्वया॥ इत्याचमनं॥ यत्पुरु॑षेण०॥ गंगा च यमुना चैव गोदावरि सरस्वती॥ तापी पयोष्णी रेवा च ताभ्यः स्नानं कुरु प्रभो॥ स्नानं०॥ पंचामृतस्नानं॥ आप्या॑य स्व॒०॥ सुरभेस्तु समुत्पन्नं देवर्षिपितृतृप्तिदं॥ मया दत्तं पयो देवस्नानार्थं प्रतिगृह्यतां॥ इति पयःस्नानं॥ दधि्॒क्राव्णो॑०॥ दध्नाचैव महादेव स्नापनं क्रियते मया॥ गृहाण त्वं सुराधीश प्रसन्नो मां भवाव्यय॥ इति दधिस्नानं॥ घृ॒तं मि॑मिक्षे०॥ सर्पिषा च जगन्नाथ स्नापनं क्रियतेऽधुना॥ गृहाण श्रद्धयानंत तव प्रीत्यै मनोहरम्॥ इति घृतस्नानं॥ मधु॒वाता॑०॥ इदं मधु मया दत्तं तव तुष्ट्यर्थमेव च॥ स्नातुं गृहाण देवेश ततः शांतिं प्रयच्छ मे॥ इति मधुस्नानं॥ स्व॒दुः प॑वस्व०॥ सितया च सुरश्रेष्ठ स्नापनं क्रियते त्वयि॥ तस्माद्भक्त पराधीन प्रसन्नो भव सर्वदा॥ इति शर्करास्नानं०॥ इति पंचामृतस्नानं०॥ गंध॑द्वा॒रांगंधोदकेन देवेश कुशपुष्पफलोदकैः॥ रत्नांबुना च शुद्धेन स्नापयामि पृथक्पृथक्॥ इति चंदनोदकस्नानं॥ पुनर्मधुवाता इति मधुपर्कस्नानं॥

अनंतसर्वकामानामधीश सर्वसौख्यद॥ मधुपर्कं गृहाणेमं मया दत्तमधोक्षज॥ कनिक्र॑दत्०॥ तैलं पुष्पसुगन्धाढ्यं भ्रमद्भ्रमरनादितं॥ विलेपयामि सर्वांगे सुवर्णचषकस्थितं॥तैलाभ्यंगं॥ उन्मर्दनं तवांगेऽस्मिंल्लेपयामि सुभक्तितः॥ काश्मीरागरुकर्पूरमृगनाभिविनिर्मितं॥ उन्मर्दनं॥ स्नानार्थजलमानीतं शीतमुष्णं यथारुचि॥ सुगंधितं सर्वनदीतीर्थेभ्यः प्रतिगृह्यतां॥ इति मांगलिकस्नानं॥ गंधादिदक्षिणां तोपचारैः संपूज्य॥ पुरुषसूक्तादिभिरन्यैरुद्रादिभिश्चाभिषेकः॥ तं य॒ज्ञं०॥ वेदसूक्तसमायुक्ते यज्ञसामसमन्विते॥ सर्ववर्णप्रदे देव वाससी प्रतिगृह्यताम्॥ इति वस्त्रं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुतः॒०॥ ब्रह्मविष्णुमहेशैश्च निर्मितं ब्रह्मसूत्रकं॥ यज्ञोपवीतदानेन प्रीयतां कमलापतिः॥ इति यज्ञोपवीतं॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ऋचः॒॥ श्रीखंडं चंदनं दिव्यं गंधाढ्यं सुमनोहरं॥ विलेपनं सुरश्रेष्ठचंदनं प्रतिगृह्यतां॥ इति चंदनं॥ अहि॑रिवभो॒गैः॥ कस्तूर्याद्याश्च ये गंधा भोगार्थं ते मया हृताः॥ अनेकगंधसंयुक्ताः प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ इति परिमलद्रव्याणि सौभाग्यद्रव्याणि च॥अलंकारार्थानक्षतांश्च स०॥ तस्मा॒दश्वा॑०॥ मल्लिकादिसुगंधीनि मालत्यादीनि वै प्रभो॥ मया हृतानि पूजार्थं पुष्पाणि प्रतिगृह्यतां॥ इति पुष्पाणि॥ अत्र संभवे सहस्रतुलसीसमर्पणं॥ वनमालां सुगंधाढ्यां नानापुष्पैः समन्वितां॥ पूजार्थं साधितां देव प्रीत्यर्थं प्रतिगृह्यतां॥ मालां॥ यत्पुरु॑ष॒व्यद॑धुः०॥ वनस्पतिरसोद्भूतो गंधाढ्यो गंध उत्तमः॥ आघ्रेयः सर्वदेवानां धूपोऽयं प्रतिगृह्यताम्॥ धूपं॥ ब्रा॒ह्म॒णो॑स्य॒० साज्यं च वर्तिसंयुक्तं वह्निना योजितं मया॥ दीपं गृहाण देवेश त्रैलोक्यतिमिरापह॥ दीपं॥ चं॒द्रमा॒मन॑सो० घृतपक्वं हविष्यान्नं पायसं च सशर्करं॥ नानाविधं च नैवेद्यं विष्णो मे प्रतिगृह्यताम्॥ नैवेद्यं॥ सर्वपापहरं दिव्यं गांगेयं निर्मलं जलं॥ मया ह्याचमनं दत्तं गृह्यतां पुरुषोत्तम॥

इत्याचमनं॥ नारिकेरं मातुलिंगं कपित्थं कदलीफलं॥ कूष्मांडं कर्कटीयुक्तं गृह्यतामखिलार्थद॥ इदं फलं मया देव स्थापितं पुरतस्तव॥ तेन मे सफलावाप्तिर्भवेज्जन्मनि जन्मनि॥ इति फलं॥ लवंगकर्पूरयुतं तांबूलं सुरपूजितम्॥ प्रीत्या गृहाण देवेश मम सौख्यं विवर्धय॥ इति तांबूलं॥ ॐ श्रि॒ये जा॒तः०॥ चतुर्वर्तिसमायुक्तं घृतेन च सुपूरितम्॥ नीराजनेन संतुष्टो भवत्येव जगत्पतिः॥ इति नीराजनं॥ कर्पूरदीपं सुमनोहरं प्रभो ददामि ते देववर प्रसीद भो॥पापान्धकारं त्वरितं निवारय प्रज्ञानदीपं मनसि प्रदीपय॥ इति कर्पूरार्तिक्यं॥ नाभ्या॑आसी०॥ नमोस्त्वनंताय सहस्रमूर्तये सहस्रपादाक्षिशिरोरुबाहवे॥सहस्रनाम्ने पुरुषाय शाश्वते सहस्रकोटीयुगधारिणे नमः॥ इति नमस्कारं॥ स॒प्तास्या॑सन्०॥ यानि कानि च पापानि जन्मांतरकृतानि च॥ तानि तानि विनश्यंति प्रदक्षिणं पदे पदे॥ इति प्रदक्षिणाः॥ य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञ०

॥ कह्लारनीलकमलोत्पलपारिजातपुन्नागकैः कदलिचंपकपाटलैश्च॥ बिल्वप्रवालतुसीशतपत्रजातीपुष्पैश्च क्लृप्तममुमंजलिमर्पयामि॥ इति अन्यैर्मंत्रैश्च पुष्पांजलिं समर्पयेत्॥ ततो गीतवाद्यनृत्यछत्रचामरादि-राजोपचारार्थेऽक्षतान्समर्प्य देवं संप्रार्थ्य स्तुवीत॥ यन्मया भक्तियुक्तेन पत्रं पुष्पं फलं जलं॥ निवेदितं च नैवेद्यं तद्गृहाणानुकंपया॥ मंत्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं जनार्दन॥ यत्पूजितं मया देव परिपूर्णं तदस्तु मे॥ अमोघपुंडरीकाक्षं नृसिंहं दैत्यसूदनम्॥ हृषीकेशं जगन्नाथं वागीश्वरदायकं॥ गुणत्रयं गुणातीतं गोविंदं गरुडध्वजं॥ जनार्दनं जनातीतं जानकीवल्लभं हरिं॥ प्रणमामि सदा भक्त्या नारायणमतः परम्॥ दुर्गमे विषमे घोरे शत्रुभिः परिपीडिते॥ निस्तारयस्व सर्वेषु तथानिष्टभयेषु च॥ नामान्येतानि संकीर्त्य ईप्सितं फलमाप्नुयात्॥ सत्यनारायणं देवं वंदेहं कामदं प्रभुं॥ लीलयाविततं विश्वं येन तस्मै नमो नमः॥ इति प्रार्थना॥ इति॥

॥८८॥
॥गंगापूजनं॥

तीर्थादागतः शुभदिने सद्य एव वा पत्न्यासहोपविश्याचमनादिदेशकालकीर्तनांते मयात्मना सह समस्तपूर्वजोद्धारार्थं कृतभागीरथीस्नानादेः कल्पोक्तफलावाप्तये आनीततीर्थोदके गंगापूजनं करिष्ये॥ विभवे सति गणपतिपूजनस्वस्तिवाचने कृत्वा आसनादिसंभारप्रोक्षणांते गंगां ध्यायेत्॥ सितमकरनिषण्णां शुभ्रवर्णां त्रिनेत्रां करधृतकलशोद्यत्सोत्पलामत्यभीष्टां॥ विधिहरिहररूपां सेंदुकोटीरजुष्टां कलितसितदुकूलां जाह्नवीं तां नमामि॥ इति ध्यानं॥ स॒हस्र॑शीर्षा॒० अघक्षयकरे देवि चंद्रचूडप्रियेऽनघे॥ निजरूपं समासाद्य ह्यागच्छ मम संनिधौ॥आवाहनं॥ पुरु॑षए॒वेदं० अनंतादिधराभागं मम यच्छ महाफलं॥ ब्रह्माद्रिशिखरे गंगे आसनं प्रतिगृह्यतां॥ आसनं०॥ ए॒तावा॑न॒स्य० नमो देवि महापुण्ये पुण्यतोयैः शुभैर्युते॥ पाद्यं गृहाण मे देवि प्रसीद परमेश्वरि॥ पाद्यं॥ त्रि॒पादू॒र्ध्व०॥ विष्णुपादाब्जसंभूते बिभर्ति त्वां शिवः स्वयं॥ अर्घ्यंगृहाण भो गंगे पापभंगे भयापहे॥ अर्घ्यं०॥ तस्मा॑द्धि॒राल॑०॥ त्वदुद्भवं महापुण्यमानीयममृतोपमं॥ गृहाणाचमनं गंगे कृपया भक्तवत्सले॥आचमनीयं०॥ यत्पुरु॑षेण०॥ क्षीरोदधिसमुद्भूतं स्नानार्थं तोयमुत्तमं॥ स्वीकुरुष्व महाभागे गंगे सर्वाघनाशिनि॥ स्नानं०॥ ततः पंचामृतस्नानाद्यभिषेकांतं कुर्यात्॥ ब्रह्मविष्णुशिवश्लाघ्ये जगतः पापनाशिनि॥ तत आचमनीयं वै गृहाण त्वं मयार्पितं॥अभिषेकस्नानानंतरं आचमनीयं०॥ तं य॒ज्ञंव॒०॥ लसत्क्षौमयुगं देवि गुणाढ्यमनुकंपया॥ यथाशक्त्या मया नीतं गृहाण जगदीश्वरि॥ वस्त्रोपवस्त्रे स०॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्०॥ सत्सूत्रगुंफितं दिव्यं पवित्रं परमं शुभं॥ गृहाण कंठभूषार्थं गंगे ब्रह्मांडनिर्मिते॥ कंठसूत्रं०॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञा० ऋचः॒०॥ कर्पूरागरुकस्तूरीकुंकुमादिमनोहरं॥ गृहाणाक्षतगंधानि गंगे सर्वार्थदायिनि॥ चंदनं०॥ कुंकुमादिसौभाग्यद्रव्याणि गंधाक्षतांश्च स०॥ तस्मा॒

दश्वा॑० पारिजातकपुष्पाणि दिव्यगंधानि वै तथा॥ यथर्तुभूतान्यन्यानि मया नीतानि सर्वतः॥ यथा बिल्वतुलसीपत्राणि च०॥ यत्पुरु॑षं॒०

॥ सुगंधतरुसंपन्नं गंधद्रव्यविवर्धनं॥ गृहाणधूपकं गंगे संसारार्णवतारिणि॥धूपं०॥ ब्र॒ह्म॒णो॑०॥ अनंतज्वलितं दीपमज्ञानांधविनाशनं॥ आर्तिक्यं च मया दत्तं गृहाण परमेश्वरि॥ दीपं०॥ चं॒द्रमा॒म०॥ नानाभक्ष्यैः समाकीर्णं पक्वान्नैर्विविधैरपि॥ नैवेद्यं ते मया दत्तं गृहाण सुरपूजिते॥ नैवेद्यं० मध्ये पानीयं उत्तरापोशनं हस्तप्रक्षालनं मुखप्रक्षालनं॥ महाफलसमानीतं गृहाण सरितां वरे॥ मनोरमं फलं देहि देवदेवस्य वल्लभे॥ फलं०॥ कर्पूरैलालवंगादितांबूलीदलखादिरैः॥ जातिपूगफलैर्युक्तं त्रयोदशगुणान्वितं॥ तांबूलं०॥ न्यूनातिरिक्तपूजायाः संपूर्णफलहेतवे॥दक्षिणां कांचनीं देवि स्थापयामि तवाग्रतः॥ सुवर्णपुष्पदक्षिणां स०॥ श्रिये जात इति महानीराजनं॥ कर्पूरदीपं॥ नाभ्या॑आसी०॥ नमः श्रेयस्करी देवि नमः पापप्रणाशिनि॥ नमः शांतिकरी गंगे नमो दारिद्र्यनाशिनि॥ नमस्कारं०॥ स॒प्तास्या॑सन्० यानि कानि चेति प्रदक्षिणां० य॒ज्ञेन॑य॒ज्ञम॑०नमो देव्या इति मंत्रपुष्पं०॥ प्रार्थना॥ मंदाकिनि नमस्तुभ्यं नमस्ते सुरपूजिते॥ भोगावति नमस्तुभ्यं नागैस्त्वं तत्र वंदिते॥ भागीरथि नमस्तुभ्यं सागराणां च पावनि॥ प्रयोगे च त्रिरूपा त्वं नैमिषे च सरस्वती॥ विंध्ये त्वं नर्मदा देवि कुशतुल्या तु गौतमी॥ तस्मात्त्वं सर्वदा सेव्या श्रद्धया च कलौ युगे॥ हरिद्वारे नमस्तुभ्यं सरिदीशे नमो नमः॥ जयगंगे नमो गंगे गोदावरि नमोऽस्तुते॥ भूतं भव्यं च यत्पापं भविष्यति च गौतमि॥ विनाशयातु तत्सर्वं प्रसादात्तव दुःखहे॥ मंत्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वरि॥ यत्कृतं तु मया देवि परिपूर्णं तदस्तु मे॥ प्रार्थनां स०॥ अन्यथा शरणं नास्ति त्वमेव शरणं मम॥ तस्मात्कारुण्यभावेन रक्ष मां परमेश्वरि॥ ततः दंपती

ब्राह्मणांश्च भोजयित्वा दक्षिणां दत्वा सुहृद्युतो भुंजीत॥ इति तीर्थयात्राया आगतस्य गंगाराधनप्रयोगः॥ ॥छ॥

॥८९॥
॥रामनामग्रहणव्रतं॥

आचमनादिदेशकालकथनांते मम श्रीरामप्रीतिद्वारा एतज्जन्मजन्मातरार्जितसकलदुरितोपशमपूर्वकमक्षय्य-विष्णुलोकनिवाससुखसिद्ध्यर्थं प्रत्यहमशनपानादौ श्रीरामनामोच्चारणरूपं व्रतं करिष्ये॥ कामनासत्वे तत्तदूहः॥ स्त्रीभिस्तु स्थिरसौभाग्यपुत्रपौत्राभिवृद्धीत्याद्यूहः कार्यः॥ इदं नूतनव्रते तदुत्तरं प्रतिवार्षिकव्रते तु गृहीतव्रतस्य संपूर्तियथावत्फलसिद्ध्यर्थं विप्रमुखान्नूतनरामनामग्रहणं गृहीतनामविसर्जनं च करिष्ये॥ तदंगत्वेन श्रीरामपूजनं च करिष्ये॥ गणेशार्चनादिकृत्वा पीठादौ प्रतिमायां ध्यायेदाजानुबाहुमिति रामं ध्यात्वा नाममंत्रेण संपूज्य रामायरामभद्रायेति नत्वा प्रार्थयेत्॥ रामनामव्रतं देव त्वत्प्रसादात्कृतं मया॥ त्रिलोकेश व्रतस्यास्य देहि मेऽविकलं फलं॥ ततो विप्रं प्रार्थयेत्॥ भो विप्र नूतनरामनामदानेन मामनुगृहाण॥स च—त्वं अमुकरामनामग्रहणेन कृतार्था भवेति तत्तद्वर्षोक्तं नामोपदिश्याचारालड्डुकफलादिद्वयादेकमादाय तस्यै दद्यात्॥ ततो व्रतसंपूर्तये ब्राह्मणं संपूज्य॥ श्रीरामप्रतिमां तुभ्यं रामभक्ताय धीमते॥ सोपस्करांददे विप्र रामो मे प्रीयतामिति॥ पूर्वावशिष्टफलादिसहितां सदक्षिणां रामप्रतिमां तस्मै दत्वा कर्मसमाप्तिः॥ एवं द्वादशवर्षं कृत्वोद्यापनं कुर्यात्॥ रामनामानि वसिष्ठरामायणोक्तानि यथा॥ रामः श्रीरामः तुलसीत्रिभुवनः अहल्योद्धरणः पतितपावनः जानकीजीवनः ताटकामर्दनः कौसल्यानंदनः सीतापतिः मारुतिदर्शनः दाशरथिः सीताशोधनः १२ एष्वन्यतमं क्रमेण द्वादशवर्षेषु मासेषु वा ग्राह्यं॥
॥छ॥

॥९०॥
॥सामान्यतः स्नानविधिः॥

नद्यादौ गत्वाऽपामार्गकाष्ठमन्यद्वाऽनिषिद्धं (आम्रादि) काष्ठमादाय॥ आयुर्ब

लंयशोवर्चः प्रजाः पशुवसूनि च॥ ब्रह्मज्ञां च मेधांच त्वं नो धेहि वनस्पते॥ इति वनस्पतिं प्रार्थ्य॥ मुखदुर्गधनाशाय दंतानां च विशुद्धये॥ ष्ठीवनाय च गात्राणां कुर्वेहं दंतधावनं॥ इति दंतधावनं कृत्वा तिलामलककल्केन केशान्संशोध्य मृत्स्नानपूर्वं स्नात्वा (पुरुषकर्तृको वैदिकः स्नानविधिर्ब्रह्मकर्मसमुच्चयस्थोत्सर्जनप्रयोगे द्रष्टव्यः)॥ अत्र व्यावहारिकः पौराण उच्यते॥ आचमनादिदेशकालकीर्तनांते ममात्मनः कायिकवाचिकमानसिकसांसर्गिकज्ञाताज्ञातस्पृष्टास्पृष्टभुक्ताभुक्तपीतापीत-समस्तपापक्षयद्वाराशरीरशुद्ध्यर्थं अमुकव्रतांगत्वेन अपामार्गकाष्ठैर्दंतधावनपूर्वकमष्टोत्तरशतमष्टौ वा स्नानानि करिष्ये इति संकल्प्य॥ गंगा गंगेति यो ब्रूयाद्यो जनानां शतैरपि॥ मुच्यते सर्वपापेभ्यो विष्णुलोकं स गच्छति॥ स्नात्वा आचम्य॥(सुवासिन्या॥ हरिद्रे पीतवर्णे त्वं हारिणी जनरंजनी॥ अतस्त्वां लेपयिष्यामि सौभाग्यं देहि मेऽनघे॥ इति हरिद्रां विलिप्य स्नात्वा आचम्य॥ कुंकुमं कांतिदं दिव्यं कामिनीकामसंभवं॥ स्नास्येहं कुंकुमेनातः प्रसन्नो भव मे हरे॥ स्नात्वा आचम्य)॥ शरीरशुद्ध्यर्थं भस्मगोमयमृत्तिकास्नानानि करिष्ये॥भस्म॥ सर्वरक्षाकरं भस्म कामाद्यरिविनाशनं॥ तस्य लेपनमात्रेण सर्वपापैः प्रमुच्यते॥ स्नात्वा आचम्य॥गोमयं॥ अग्रमग्रचरंतीनामोषधीनां वनेवने॥ तासामृषभपत्नीनां पवित्रं कायशोधनं॥ तन्मेरोगांश्च शोकांश्च नुद गोमय सर्वदा॥ स्नात्वा आचम्य॥ मृत्तिका॥ मृत्तिके हर मे पापं यन्मया दुष्कृतं कृतं॥ त्वया हतेन पापेन गच्छामि परमां गतिं॥ स्नात्वा आचम्य॥ गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वति॥ नर्मदे सिंधु कावेरि जलेस्मिन्संनिधिं कुरु॥ इति तुलसीदलेन जलमालोड्य (संभवे महासंकल्पः कार्यः) गंगां प्रार्थयेत्॥ नंदिनी नलिनी सीता मालती च मलापहा॥ विष्णुपादाब्जसंभूता गंगा त्रिपथगामिनी॥ भागीरथी भोग

वतीजाह्नवीत्रिदशेश्वरी॥ द्वादशैतानि नामानि यत्र यत्र जलाशये॥ स्नानयुक्तः स्मरेन्नित्यं तत्र तत्र वसेद्धि सा॥ शरीरे जर्जरीभूते व्याधिग्रस्ते कलेवरे॥ औषधं जाह्नवीतोयं वैद्यो नारायणो हरिः॥ पापोहं पापकर्माहं पापात्मा पापसंभवः॥ त्राहि मां कृपया गंगे सर्वपापहरा भव॥ इति प्रार्थ्य अर्ध्यादि दद्यात्॥ एहि सूर्यसहस्रांशो तेजोराशे जगत्पते॥ अनुकंपय मां भक्त्या गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ सूर्यनारायणायेदमर्घ्यं०॥ भागीरथि नमस्तुभ्यं सर्वपापप्रणाशिनि॥ भक्त्या तुभ्यं मया दत्तं गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ गंगायै इदमर्घ्यं०॥ नमः कमलनाभाय नमस्तेऽजलशायिने। नमस्तेऽस्तु हृषीकेश गृहाणार्घ्यं नमोस्तुते॥ विष्णवे इदमर्घ्यं०॥ इत्यर्घ्याणि दत्वा॥ यन्मया दूषितं तोयं शारीरमलसंभवात्॥ तद्दोषपरिहारार्थं यक्ष्माणं तर्पयाम्यहं॥ वस्त्रं निष्पीड्य गंधपुष्पाक्षतहरिद्राकुंकुमादिभिर्गंगां तुलसीं सूर्यं च नाम्ना पूजयेत्॥ इति स्नानविधिः॥छ॥छ॥

॥९१॥
॥हेमाद्रिकृतः स्नान(महा)सङ्कल्पः॥

आचम्य प्राणानायम्य॥ श्रीमन्महागणाधिपतये नमः श्रीगुरुभ्यो नमः॥ श्रीसर०॥ वेदाय०॥ वेदपुरुषाय०॥ इष्टदेवताभ्यो०॥ कुलदे०॥ स्थानदेवताभ्यो०॥ ग्रामदेवताभ्यो०॥ वास्तुदेवताभ्यो०॥ एतत्कर्मप्रधानदेवताभ्यो०॥सर्वेभ्यो देवेभ्यो नमः॥ सर्वेभ्यो ब्राह्मणेभ्यो नमो नमः॥ अविघ्नमस्तु॥ सुमुखश्चैकदं०॥ वक्रतुण्ड महाकाय सूर्यकोटिसमप्रभ॥निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा॥ वागीशाद्याः सुमनसः सर्वार्थानामुपक्रमे॥ यं नत्वा कृतकृत्याः स्युस्तं नमामि गजाननम्॥ गणनाथं नमस्कृत्य नमस्कृत्य पितामहम्॥ विष्णुं रुद्रं श्रियं देवीं वंदे भक्त्या सरस्वतीम्॥ स्थानं क्षेत्रं नमस्कृत्य दिननाथं निशाकरम्॥ धरणीगर्भसंभूतं शशिपुत्रं बृहस्पतिम्॥ दैत्याचार्यं नमस्कृत्य सूर्यपुत्रं शनैश्चरम्॥

राहुं केतुं नमस्कृत्य यज्ञारम्भे विशेषतः॥ शक्रादिदेवताः सर्वानृषींश्चैव तपोधनान्॥ गर्गमुनिं नमस्कृत्य नारदपर्वतं तथा॥ वसिष्ठं मुनिशार्दूलं विश्वामित्रं च गोभिलम्॥अगस्त्यं च पुलस्त्यं च दक्षमत्रिं पराशरम्॥ भरद्वाजं च मांडव्यं याज्ञवल्क्यं च गालवम्॥ अन्ये विप्रास्तपोयुक्ता वेदशास्त्रविचक्षणाः। तान्सर्वान्प्रणिपत्याहं शुभकर्म समारभे॥ लाभस्ते० अग्रतः श्रीनृसिंहश्च पृष्ठतो देवकीसुतः॥ रक्षतां पार्श्वयोर्देवौ भ्रातरौ रामलक्ष्मणौ॥ ॐ स्वस्ति श्रीमुकुंदसच्चिदानंदस्य ब्रह्मणोऽनिर्वाच्यमायाशक्तिविजृंभिताविद्यायोगात्कालकर्मस्वभावाविर्भूतमहत्तत्त्वोदिताहंकारोद्भूतवियदादिपंचमहा-भूतेंद्रियदेवतानिर्मितेंऽडकटाहे, चतुर्दश लोकात्मके, लीलया तन्मध्यवर्तिभगवतः श्रीनारायणस्य नाभिकमलोद्भूत-सकललोकपितामहस्य ब्रह्मणः सृष्टिं कुर्वतस्तदुद्धरणाय प्रजापतिप्रार्थितस्य समस्तजगदुत्पत्तिस्थितिलयकारणस्य जगद्रक्षाशिक्षाविचक्षणस्य प्रणतपारिजातस्य अच्युतानंतवीर्यस्य श्रीमद्भगवतो महापुरुषस्य अचिंत्यापरिमितशक्त्या ध्येयमानस्य महाजलौघमध्ये परिभ्रममाणानामनेककोटिब्रह्मांडानामेकतमेऽव्यक्तमहदहंकारपृथिव्यप्तेजो-वाय्वाकाशाद्यावरणैरावृते, अस्मिन्महति ब्रह्मांडखंडे, आधारशक्तिश्रीमदादिवाराहदंष्ट्राग्रविराजिते, कूर्मानंतवासुकि- तक्षककुलिककर्कोटकपद्ममहापद्मशंखाद्यष्टमहानागैर्ध्रियमाणे ऐरावतपुंडरीकवामनकुमुदांजनपुष्पदंतसार्वभौम-सुप्रतीकाष्ठदिग्गजप्रतिष्ठितानामतलवितलसुतलतलातलरसातलमहातलपाताललोकानामुपरिभागे, भूर्लोकभुवर्लोक-स्वर्लोकमहर्लोकजनोलोकतपोलोकसत्यलोकाख्यसप्तलोकानामधोभागे चक्रवालशैलमहावलयनागमध्यवर्तिनोमहाकाल-महाफणिराजशेषस्य सहस्रफणानां मणिमंडलमंडिते, दिग्दंतिथंडोत्तंभिते, अमरावत्यशोकवतीभोगवतीसिद्धवती-गांधर्ववतीकांच्यवं

त्यलकावतीयशोवतीति पुण्यपुरीप्रतिष्ठिते इंद्राग्नियमनिर्ऋतिवरुणवायुकुबेरेशानेष्टदिक्पालप्रतिष्ठिते, वरध्रुवाध्वरसोमपा-प्रभंजनानलप्रत्यूषप्रभासाख्याष्टवसुभिर्विराजिते हरत्र्यंबकरुद्रमृगव्याधापराजितकपालीभैरवशंभुकपर्दिवृषाकपिबटु-रूपाख्यैकादशरुद्रैःसंशोभिते, रुद्रोपेंद्रसवितृधातृत्वष्ट्र्र्यमेंद्रेशानभगमित्रपूषाख्यद्वादशादित्यप्रकाशिते, यमनियमासन-प्राणायामप्रत्याहारधारणाध्यानसमाध्यष्टांगनिरतवसिष्ठवालखिल्यविश्वामित्रदक्षकात्यायनकौंडिण्यगौतमांगिरसपाराशर्य-व्यासवाल्मीकशुकशौनकभरद्वाजसनकसनंदनसनातनसनत्कुमारनारदादिमुख्यमुनिभिः पवित्रिते,लोकालोकाचल-वलयिते, लवणेक्षुरससुरासर्पिर्दधिक्षीरोदकयुक्तसप्तार्णवपरिवृते, जंबूप्लक्षशाल्मलिकुशक्रौंचशाकपुष्कराख्यसप्तद्वीप-युते, इंद्रकांस्यताम्रगभस्तिनागसौम्यगंधर्वचारणभारतेतिनवखंडमंडिते, सुवर्णगिरिकर्णिकोपेतमहासरोरुहाकार-पंचाशत्कोटियोजनविस्तीर्णभूमंडले, अयोध्यामथुरामायाकाशीकांच्यवंतिकाद्वारावतीतिसप्तपुरीप्रतिष्ठिते, महामुक्तिप्रद-स्थले, शालग्रामशंभलनंदिग्रामेतिग्रामत्रयविराजिते, चंपकारण्यबदरिकारण्यदंडकारण्यार्बुदारण्यधर्मारण्यपद्मारण्य-गुह्यारण्यजंबुकारण्यविंध्यारण्यद्राक्षारण्यनहुषारण्यकाम्यकारण्यद्वैतारण्यनैमिषारण्यादीनां मध्ये सुमेरुनिषधकूटशुभ्र-कूटश्रीकूटहेमकूटरजतकूटचित्रकूटत्रिकूटकिष्किंधश्वेताद्रिकूट।हिमविंध्याचलानांहरिवर्षकिंपुरुषवर्षयोश्चदक्षिणे, नवसहस्रयोजनविस्तीर्णे, भरतखंडेमलयाचलसह्याचलविंध्याचलानामुत्तरेणस्वर्णप्रस्थचंडप्रस्थसूक्तिक आवंतकरमणक-महारमणकपांचजन्यसिंहललंकाऽशोकवत्यलकावतीसिद्धवतीगांधर्ववत्यादिषुण्यपुरीविराजिते नवखंडोपद्वीपमंडिते, दक्षिणावस्थितरेणुकाद्वयसूकरकाशीकांचीकालिकालवटेश्वरकालंजरमहाकालेतिन

वोपरयुते, द्वादशज्योतिर्लिंगगंगा(भागीरथी)गोदा(गौतमी)क्षिप्रायमुनासरस्वतीनर्मदातापीपयोष्णीचंद्रभागाकावेरी-मंदाकिनीप्रवराकृष्णावेण्याभीमरथीतुंगभद्रामलापहाकृतमालाताम्रपर्णीविशालाक्षीवंजुलाचर्मण्वतीवेत्रवतीभोगावती-विशोकाकौशिकीगंडकीवासिष्ठीप्रमदाविश्वामित्रीफल्गुनीचित्रकाश्यपीसरयूसर्वपापहारिणीकरतोयाप्रणीतावज्रावक्र-गामिनीसुवर्णरेखाशोणाभवनाशिनीशीघ्रगाकुशावर्तिनीब्रह्मानंदामहितनयेत्यनेकपुण्यनदीभिर्विलसिते, ब्रह्मपुत्रसिंधु-नदादिपरमपवित्रजलविराजिते ; हिमवन्मेरुगोवर्धनक्रौंचचित्रकूटहेमकूटमहेंद्रमलयसतेंद्रकीलपारियात्राद्यनेकपर्वत-समन्विते, मतंगमाल्यकिष्किंधऋष्यशृंगेतिमहानगसमन्विते, अंगवंगकलिंगकाश्मीरकांबोजसौवीरसौराष्ट्रमहाराष्ट्रमगध-नेपालकेरलचोरलपांचालगौडमालवमलयसिंहलद्रविडकर्नाटकललाटकरहाटवरहाटपानाटपांड्यनिषधमागधांघ्रदशार्ण- भोजकुरुगांधारविदर्भविदेहबाह्लीकवर्वरकैकेकोसलविराटशूरसेनकोंकणकैकटमत्स्यमद्रपारसिकखर्जूरयावनम्लेच्छ- जालंधरेतिसिद्धवत्यन्यदेशविशेषभाषाभूमिपालविचित्रिते, इलावृतकुरुभद्राश्वकेतुमालकिंपुरुषरमणकहिरण्मयादि-नववर्षाणां मध्ये, भरतखंडे, बकुलचंपकपाटलाजपुन्नागजातिकरवीररसालकहारकेतक्यादिनानाविध-कुसुमस्तवकविराजिते, कोकंतहिरण्यशृंगकुजार्बुदमणिकर्णीवशालग्रामसूकरमथुरागयानिष्क्रमणलोहार्गलपोतस्वामि-प्रभासवदरीतिचतुर्दशगुह्यविलसिते, जंबुद्वीपेकुरुक्षेत्रादिसमभूमध्यरेखायाः पश्चिमदिग्भागे, कुलमेरोर्दक्षिणदिग्भागे विंध्यस्य दक्षिणे देशे श्रीशैलस्य वायव्यदेशे, कृष्णावेण्योर्मध्यदेशे, मत्स्यकूर्मवराहनृसिंहवामनपरशुरामरामकृष्णबुद्ध-कल्किरिति दशावताराणां मध्ये बौद्धावतारे गंगादिसरिद्भिःपाविते, एवंनवसहस्रयोजनविस्तीर्ण

भारतवर्षे, निखिलजनपावनपरमभागवतोत्तमशौनकादिनिवासितेनैमिषारण्ये, आर्यावततिर्गतब्रह्मावर्तेकैदेशे सूर्यान्वयभूभृत्प्रतिष्ठिते, श्रीमन्नारायणनाभिकमलोद्भूतसकलत्स्ष्टुः परार्धद्वयजीविनोब्रह्मणोद्वितीयेपरार्धेएकपंचाशत्तमेवर्षे, प्रथममासे प्रथमपक्षे, प्रथमदिवसे अह्नोद्वितीये यामे, तृतीये मुहूर्ते, रथंतरादिद्वात्रिंशत्कल्पानां मध्ये अष्टमेश्वेतवाराहकल्पे, स्वायंभुवादिमन्वंतराणां मध्ये सप्तमे वैवस्वतमन्वंतरे कृतत्रेताद्वापारकलिसंज्ञकानां चतुर्णां युगानां मध्ये वर्तमाने अष्टाविंशतितमे कलियुगे, तत्प्रथमे विभागे, (पादे) श्रीमन्नृपविक्रमार्कात्श्रीमन्नृपशालीवाहनाद्वायथासंख्यागमेन चांद्रसावनसौरनाक्षत्रादिप्रकारेणागतानां प्रभवादिषष्टिसंवत्सराणां मध्ये अमुकनाम्न्निसंवत्सरे, उत्तरगोलावलंबिनि-श्रीमार्तंडमंडले, अमुकर्तौ, अमुकमासे, अमुकपक्षे, अमुकतिथौ,अमुकवासरे,अमुकनक्षत्रे,अमुकयोगे, अमुककरणे, अमुकराशिस्थे चंद्रे, अमुकस्थे सूर्ये, अमुकस्थिते देवगुरौ, शेषेषु ग्रहेषु यथायथास्थानस्थितेषु सत्सु, एवंगुणविशेषणविशिष्टायां शुभपुण्यतिथौ, अमुकशर्मणः (भार्यया सहाधिकृतस्य) मम इह जन्मनि जन्मांतरे वाबाल्ययौवनवार्धक्यावस्थासुवाक्पाणिपादपायूपस्थघाणरसनाचक्षुःस्पर्शनश्रोत्रमनोभिचरितज्ञाताज्ञातकामाकाममहा-पातकोपपातकादिसंचितानां पापानां ब्रह्महननसुरापानसुवर्णस्तेयगुरुतल्पगमनतत्संसर्गरूपमहापातकानां बुद्धिपूर्वकाणां मनोवाक्कायकृतानां बहुकालाभ्यस्तानां उपपातकानां च, स्पृष्टास्पृष्टसंकलीकरणमलिनीकरणापात्रीकरणजातिभ्रंश-करणविहिताकरणकर्मलोपजनितानां, रसविक्रयकन्याविक्रयहयविक्रयगोविक्रयखरोष्ट्रविक्रयदासीविक्रय अजादिपशु-विक्रयस्वगृहविऋयनीलीविक्रयअक्रेयविक्रयपण्यविक्रयजलचरादिजंतुविक्रयस्थलचरादिविक्रयखेचरादिविक्रयसंभूतानां, निरर्थकवृक्षच्छेद

नऋणानपाकरणब्रह्मस्वापहरणदेवस्वापहरणराजस्वापहरणपरद्रव्यापहरणतैलादिद्रव्यापहरणफलाहरणलोहादिहरण-नानावस्तुहरणरूपाणां, ब्राह्मणनिंदागुरुनिंदावेदनिंदाशास्त्रनिंदापरनिंदाभक्ष्यभक्षणाभोज्य भोजनाचोष्यचोषणालेह्य-लेहनापेयापेयास्पृश्यस्पर्शनाश्राव्यश्रवणाहिंस्यहिंसनावंद्यवंदनाचिंत्यचिंतनायाज्ययाजनापूज्यपूजनरूपाणां, मातृपितृ-तिरस्कारस्त्रीपुरुषप्रीतिभेदनपरस्त्रीगमनविधवागमनवेश्यागमनदासीगमनचाडांलादिहीनजातिगमनगुद्गमनरजस्वला-गमनपश्वादिगमनरूपाणां, कूटसाक्षित्वपैशून्यवादमिथ्यापवादम्लेच्छसंभाषणब्रह्मद्वेषकरणब्रह्मवृत्तिहरणवृत्तिच्छेदन- परवृत्तिहरणरूपाणां, मित्रवंचनगुरुवंचनस्वामिवंचनासत्यभाषणगर्भपातनपथितांबूलचर्वणहीन जातिसेवनपरान्नभोजन-गणान्नभोजनलशुनपलांडुगूंजनभक्षणतालवृक्षफलभक्षणोच्छिष्टभक्षणमार्जारोच्छिष्टभक्षणपर्युषितन्नभक्षणरूपाणां पंक्ति-भेदकरणभ्रूणहिंसापशुहिंसाबालहिंसाद्यनेकहिंसोद्भूतानां शौचत्यागस्नानत्यागसंध्यात्यागोपासनाग्नित्यागवैश्वदेवत्याग-रूपाणां निषिद्धाचरणकुग्रामवासब्रह्मद्रोहगुरुद्रोहपितृमातृद्रोहपरद्रोहपरनिंदात्मस्तुतिदुष्टप्रतिग्रहदुर्जनसंसर्गरूपाणां, गोयानवृषभयानमहिषीयानगर्दभयानोष्ट्रयानाजयानभृत्याभरणस्वग्रामत्यागगोत्रत्यागकुलत्यागदूरस्थमंत्रणविप्राशाभेदना-वंदिताशीर्वादग्रहणपतितसंभाषणरूपाणां, पतितजनपंक्तिभोजनाहःसंगमवृथामनोरथादिपापानां तथा— “महापापोपपापाभ्यां नानायोनिषु यत्कृतम्॥ बालभावेन यत्पापं क्षुत्तृडर्थे च यत्कृतम्॥ आत्मार्थं चैव यत्पापं परार्थे चैव यत्कृतम्॥ तीर्थेषु चैव यत्पापं गुर्ववज्ञाकृतं च यत्॥ रागद्वेषादिजनितं कामक्रोधेन यत्कृतम्॥ हिंसानिद्रादिजं पापं भेददृष्ट्या च यन्मया॥ देहाभिमानजं पापं सर्वदा यन्मया कृतम्॥ भूतं भव्यं च यत्पापं भविष्यं

चैव गौतमि॥ शुष्कमार्द्रं च यत्पापं जानताजानता कृतम्॥ महलघु च यत्पापं तन्मे नाशय जाह्नवि॥ ब्रह्महामद्यपःस्तेयी तथैव गुरुतल्पगः॥ महापापानि चत्वारि तत्संसर्गी तु पंचमः॥ अतिपातकमन्यच्च तन्यूनमुपपातकम्॥ गोवधोव्रात्यतास्तेयं ऋणानां चानपक्रियाः॥ अनाहिताग्नितापण्यविक्रयः परिवेदनम्॥ इंधनार्थे द्रुमच्छेदः स्त्रीहिंसौपधिजीवनम्॥ हिंसायात्राविधानं च भृतकाध्यापनं तथा॥ प्रथमाश्रममारभ्य यत्किंचित्किल्बिषं कृतम्॥ कृमिकीटादिहननं यत्किंचित्प्राणिहिंसनम्॥ मातापित्रोरशुश्रूषातद्वाक्याकरणं तथा॥ अपूज्यपूजनं चैव पूज्यानां च व्यतिक्रमः॥ अनाश्रमस्थताग्न्यादिदेवाशुश्रूषणं तथा॥ परकार्यापहरणं परद्रव्योपजीवनम्॥ ततोऽज्ञानकृतं वापि कायिकं वाचिकं तथा॥ मानसं त्रिविधं पापं प्रायश्चित्तैरनाशितम्॥ तस्मादशेषपापेभ्यस्त्राहि त्रैलोक्यपावनि॥ निष्पापोऽस्म्यधुना देवि प्रसादात्तव नान्यथा॥ स्त्रीणां विशेषः—पाणिग्रहणमारभ्य स्वकर्मापरिपालनम्॥ इंद्रियाभिरतिः पुंसु नानायोनिषु या भवेत्॥ कृमिकीटादि हननं पंक्तिभेदादिकं तथा॥ स्पृष्टास्पृष्टमनाचारं मनसा दोषकल्पनम्॥ तत्सर्वंनाशय क्षिप्रं गंगे त्वं यात्रयानया॥” इत्यादिप्रकीर्णपातकानां एतत्कालपर्यंतं संचितानां लघुस्थूलसूक्ष्माणां च निःशेषपरिहारार्थं दशावरान्दशापरान् आत्मना सहितान् एकविंशतिपुरुषानुद्धर्तुब्रह्मलोकावधिपंचाशत्कोटियोजनविस्तीर्णेऽस्मिन्भूमंडले सप्तर्षिमंडलपर्यंतं वालुकाभिः कृतराशेः वर्षसहस्रावसाने एकैकवालुकापकर्षक्रमेण सर्वराश्यपकर्षसंमितकालपर्यंतं ब्रह्मलोके ब्रह्मसायुज्यताप्राप्त्यर्थं तथा मम समस्तपितॄणां आत्मनश्च विष्ण्वादिलोकप्राप्तये, अधीतानामध्येष्यमाणानां चाध्यायानां स्थापनविच्छेदक्रोशघोषणदंतविवृतिदुर्वृत्तद्रुतोच्चारितवर्णानां, पूर्वसवर्णानां गलोपलंबितविवृतोच्चारित-वर्णानाम्, श्लिष्टास्पष्टवर्ण

विघट्टनादिभिः पठितानां श्रुतीनां यद्यातयामत्वं तत्परिहारार्थं, अष्टत्रिंशदनध्यायाध्ययने, रथ्या संचरतः शूद्रस्य शृण्वतोऽध्ययने, म्लेच्छांत्यजादेः शृण्वतोऽध्ययने, अशुचिदेशेऽध्ययने, आत्मनो शुचित्वेऽध्ययने, अक्षरस्वरानुस्वारपदच्छेदकंडिकाव्यंजनहृस्वदीर्घप्लुतकंठतालुमूर्धन्योष्ट्यदंत्यनासिकानुनासिकरेफजिह्वा-मूलीयोपध्मानीयोदात्तानुदात्तस्वरितादीनां व्यत्यये नोच्चारे, माधुर्याक्षरव्यक्तिहीनत्वाद्यनेकप्रत्यवायपरिहारपूर्वकं, सर्वस्य वेदस्य सवीर्यत्वसंपादनद्वारा यथावत्फलप्राप्यर्थं, श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं देवब्राह्मणसवितृसूर्यनारायणसंनिधौ गंगाभागीरथ्याममुकतीर्थे वा प्रवाहाभिमुखं स्नानमहं करिष्ये। इति हेमाद्रिगतो महासंकल्पः

॥९२॥
॥शीतलाष्टकं॥

आचमनादिदेशकालनिर्देशांतेऽमुकगोत्रस्यामुकशर्मणः शरीरे उत्पन्नोत्पत्स्यमानविस्फोटकजनितदाहादिसर्वोप-द्रवस्य जीवच्छरीराविरोधेन परिहारार्थं शीतलाष्टकस्य नवावृत्तिजपं क०॥ आसनादि० अस्य श्रीशीतलाष्टकस्तोत्रमंत्रस्य श्रीरुद्रऋषिः श्रीशीतला देवता अनुष्टुप्छंदः लक्ष्मीर्बीजं भवानी शक्तिः विस्फोटकपीडापरिहारार्थे जपे विनियोगः॥ रुद्रर्षये नमः शिरसि अनुष्टुप्छंदसे नमो मुखे शीतलांबादेवतायै हृदये ॐ ह्रीं नमः शीतले देविस्फोटकान्नाशय नाशय तंतूञ्छेदय २ दाहं शमय २ ॐ ऐं ह्रीं श्रीं शीतलादेव्यै स्वाहा ह्रीं नमः शीतले अंगुष्ठाभ्यां नमः एवं तर्जन्यादिषडंगं विधाय ध्यात्वा मूलमंत्रमष्टवारं जप्त्वाध्यायेत्॥ भूतेशं भूतसैन्यैः परिवृतमनिशं कृष्णवेतालपीठे हाहाहीहीति वादैरशनिभरसहैरट्टहासैरुपेतं॥ हस्तैः साहस्रसंख्यैरनलगणसखैः साध्यदेहाधिरूढान्स्फोटानदंदह्यमानं मुहुरहमनिशं घंटकर्णं नमामि॥१॥ घंटकर्ण महाप्राज्ञ सर्वोपद्रवनाशन। मसूरिकाभयं प्राश्य रक्ष रक्ष महाबल॥२॥ अथ शीतलाध्यानं॥ सजलांबुदवच्छ्यामांरकमाल्यानुलेपनां॥ तुंगस्तनां विशालाक्षीं ना

नालंकारभूषिता॥ लसन्नितंबबिंबाढ्यां खरारूढां सुशोभनां॥ हस्ताभ्यां मार्जनीं शूर्पदधानां नग्निकां स्मरेत्॥ मार्जन्या मार्जयन्स्फोटानरोगानन्यांश्च दारुणान्॥ शूर्पे कृत्वांभसि क्षारे प्रक्षिपतीं मुहुर्मुहुः॥ इति॥ स्कंद उवाच॥ नमस्ते देव देवश शीतलायाः स्तवं शुभं॥ वक्तुमर्हस्य शेषेण विस्फोटकभयापहं॥१॥ ईश्वर उवाच॥ नमासि शीतलां देवीं रासभस्थां दिगंबरां॥ मार्जनीकलशोपेतां शूर्पालंकृतमस्तकां॥२॥ वंदेहं शीतलां देवीं सर्वरोगभयापहां॥ यामासाद्य निवर्तेत विस्फोटकभंयमहत्॥३॥ शीतले शीतले चेति यो ब्रूयाद्दाहपीडितः॥ विस्फोटकभवोदाहः क्षिप्रतस्वविनश्यति॥४॥ यस्त्वामुदकमध्ये तु ध्यात्वा संपूजयेन्नरः॥ विस्फोटकभयं घोरं गृहे तस्य न जायते॥५॥ शीतले ज्वरदग्धस्य पूतिगंधहतस्य च॥ प्रनष्टचक्षुषां पुंसांत्वामाहुजीं वनौषधं॥६॥ शीतले तनुजान्रोगान्नृणां हरसिदुस्त्यजान्॥ विस्फोटकविशीर्णानात्वमेकामृतवर्षिणी॥७॥ गलगंडग्रहारोगा ये चान्ये दारुणानृणां॥ ते तव स्मरणादेव शीतले यांति संक्षयं॥८॥ न मंत्रो नौषधं किंचित्पापरोगस्य विद्यते॥ त्वमेका शीतले त्रात्री नान्यां पश्यामि देवतां॥९॥ मृणालतंतुसदृशीं नाभिहृन्मध्यसंस्थितां॥ यस्त्वांविचिंतयेद्देवीं तस्य मृत्युर्न जायते॥१०॥ इति शीतलाष्टकं॥ अष्टकं शीतलादेव्या यः पठेन्मानवः सदा॥ विस्फोटकभयं घोरं कुले तस्य न जायते॥ श्रोतव्यं पठितव्यं च श्रद्धाभक्तिसमन्वितैः॥ उपसर्गविनाशाय परं स्वस्त्ययनं महत्॥ शीतलाष्टकमेवेदं न देयं यस्य कस्यचित्॥ दातव्यं च सदा तस्मै श्रद्धाभक्तियुतस्य च॥ रासभो गर्दभश्चैव खरो वैशाखनंदनः॥ शीतलावाहनश्चैव दूर्वाक्रंदनक्रंदनः॥ एतानि खरनामानि शीतलाग्रे तु यः पठेत्॥ तस्य देहे च गेहे च शीतला नैव बाधते॥इति श्रीस्कंदपुराणे शीतलाष्टकं संपूर्णम्॥
॥छ॥

॥इति पूजासमुच्चयः संपूर्णः॥

॥गणेशाद्यष्टोत्तरशत-सहस्रनामावलिसमुच्चयः॥

॥९३॥

॥गणेशाष्टोत्तरशतनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादौ नाम्नामंते च नमः शब्दः प्रयोज्यः॥ ॐ विघ्नेशाय नमः विश्ववरदाय० विश्वचक्षुषे० जगत्प्रभवे० हिरण्यरूपाय० सर्वात्मने० ज्ञानरूपाय० जगन्मयाय० ऊर्ध्वरेतसे० महाबाहवे० अमेयाय० अमितविक्रमाय० वेदवेद्याय० महाकालाय० विद्यानिधये० अनामयाय०सर्वज्ञाय० सर्वगाय० शांताय० गजास्याय० चित्तेश्वराय० विगतज्वराय० विश्वमूर्तये० अमेयात्मने० विश्वाधाराय० २५ सनातनाय० सामगाय० प्रियाय० मंत्रिणे० सत्वाधाराय० सुराधीशाय० समस्तसाक्षिणे० निर्द्वंद्वाय० निर्लोकाय० अमोघविक्रमाय० निर्मलाय० पुण्याय० कामदाय० कांतिदाय० कामरूपिणे० कामपोषिणे० कमलाक्षाय० गजाननाय० सुमुखाय० शर्मदाय० मूषकाधिपवाहनाय० शुद्धाय० दीर्घतुंडाय० श्रीपतये० अनंताय० ५० मोहवर्जिताय० वक्रतुंडाय० शूर्पकर्णाय० परमाय० योगीशाय० योगधाम्ने० उमासुताय० आपद्धंत्रे० एकदंताय० महाग्रीवाय० शरण्याय० सिद्धसेनाय० सिद्धवेदाय० करुणाय० सिद्धाय० भगवते० अव्यग्राय० विकटाय० कपिलाय० ढुंढिराजाय० उग्राय० भीमोदराय० शुभाय० गणाध्यक्षाय० गणेशाय० ७५ गणाराध्याय० गणनायकाय० ज्योतिःस्वरूपाय० भूतात्मने० धूम्रकेतवे० अनुकूलाय० कुमारगुरवे० आनंदाय० हेरंबाय० वेदस्तुताय० नागयज्ञोपवीतिने० दुर्धर्षाय० बालदूर्वांकुरप्रियाय० भालचंद्राय० विश्वधात्रे० शिवपुत्राय० विनायकाय० लीलासेविताय० पूर्णाय० परमसुंदराय० विघ्नांधकाराय० सिंदूरवदनाय० नित्याय० विभवे० प्रथमपूजि

ताय० १०० दिव्यपादाब्जाय० भक्तमंदराय० शूरमहाय० रत्नसिंहासनाय० मणिकुंडलमंडिताय० भक्तकल्याणाय० अमेयाय० कल्याणगुरवे० सहस्रशीर्ष्णे० महागणपतये नमः॥११०॥॥इति गणेशाष्टोत्तरशतनामावलिः॥ ॥छ॥

॥९४॥

॥गणेशसहस्रनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादावंते च नमः शब्दः प्रयोज्यः॥ ॐ गणेश्वराय नमः गणाध्यक्षाय० गणाराध्याय० गणप्रियाय० गणनाथाय० गणस्वामिने० गणेशाय० गणनायकाय० गणमूर्तये० गणपतये० गणत्रात्रे० गणंजयाय० गणपाय० गणक्रीडाय० गणदेवाय० गणाधिपाय० गणज्येष्ठाय० गणश्रेष्ठाय० गणप्रेष्ठाय० गणाधिराजाय० गणराजे० गणगोप्त्रे० गणांगाय० गणदैवताय० गणबंधवे० २५ गणसुहृदे० गणाधीशाय० गणप्रथाय० गणप्रियसखाय० गणप्रियसुहृदे० गणप्रियरतोनित्याय० गणप्रीतिविवर्धनाय० गणमंडलमध्यस्थाय० गणकेलिपरायणाय० गणाग्रण्ये० गणेशाय० गणगीताय० गणोच्छ्रयाय० गण्याय० गणहिताय० गर्जद्गणसेनाय० गणोद्यताय० गणप्रीतिप्रमथनाय० गणभीत्यपहारकाय० गणनार्हाय० गणप्रौढाय० गणभर्त्रे० गणप्रभवे० गणसेनाय० गणचराय० ५० गणप्राज्ञाय० गणैकराजे० गणाग्र्याय० गण्यनाम्ने० गणपालनतत्पराय० गणजिते० गणगर्भस्थाय० गणप्रवणमानसाय० गणगर्वपरिहर्त्रे० गणाय० गणनमस्कृताय० गणार्चितांघ्रियुगुलाय० गणरक्षणकृते० गणध्याताय० गणगुरवे० गणप्रणयतत्पराय० गणागणपरित्रात्रे० गणादिहरणोद्धुराय० गणसेतवे० गणनताय० गणकेतवे० गणाग्रगाय० गणहेतवे० गणग्राहिणे० गणानुग्रहकारकाय० ७५ गणागणानुग्रहभुवे० गणागणवरप्रदाय० गणस्तुताय० गणप्राणाय० गणसर्वस्वदायकाय० गणवल्लभमूर्तये० गणभूतये० गणेष्ट

दाय० गणसौख्यप्रदाय० गणदुःखप्रणाशनाय० गणप्रथितनाम्ने० गणाभीष्टकराय० गणमान्याय० गणख्याताय० गणवीताय० गणोत्कटाय० गणपालाय० गणवराय० गणगौरवदायकाय०गणगर्जितसंतुष्टाय० गणस्वच्छंदगाय० गणराजाय० गणश्रीदाय० गणभीतिहराय० गणमूर्धाभिषिक्ताय० १०० गणसैन्यपुरःसराय० गुणातीताय० गुणमयाय० गुणत्रयविभाग-कृते० गुणिने० गुणाकृतिधराय० गुणशालिने० गुणप्रियाय० गुणपूर्णाय० गुणांभोधये० गुणभाजे० गुणदूरगाय० गुणागुणवपुषे० गुणशरीराय० गुणमंडिताय० गुणस्रष्ट्रे० गुणेशाय० गुणेशानाय० गुणेश्वराय० गुणसृष्टजगत्संघाय० गुणसंघाय० गुणैकराजे० गुणप्रविष्टाय० गुणभुवे० गुणीकृतचराचराय० १२५ गुणप्रवणसंतुष्टाय० गुणहीनपराङ्मुखाय० गुणैकभुवे० गुणश्रेष्ठाय० गुणज्येष्ठाय० गुणप्रभवे० गुणज्ञाय० गुणसंपूज्याय० गुणिप्रणतपादाब्जाय० गुणिगीताय० गुणोज्वलाय० गुणवते० गुणसंपन्नाय० गुणानंदितमानसाय० गुणसंचारचतुराय० गुणसंचयसुंदराय० गुणगौराय० गुणाधाराय० गुणसंवृतचेतनाय० गुणकृते० गुणभृते० गुण्याय० गुणाग्र्याय० गुणपारदृशे० गुणप्रचारिणे० १५० गुणयुजे० गुणागुणविवेककृते० गुणाकराय० गुणकराय० गुणप्रवणवर्धनाय० गुणगूढचराय० गौणसर्वसंसारचेष्टिताय० गुणदक्षिणसौहार्दाय० गुणदक्षिणतत्वविदे० गुणहारिणे० गुणकलाय० गुणसंघसखाय० गुणसंस्कृतसंसाराय० गुणतत्त्वविवेकाय० गुणगर्भधराय० गौणसुखदुःखोदयाय० गुणाय० गुणाधीशाय० गुणालयाय० गुणवीक्षणलालसाय० गुणगौरवदात्रे० गुणदात्रे० गुणप्रभवे० गुणकृते० गुणसंबोधाय० १७५ गुणभुजे० गुणबंधनाय० गुणहृद्याय० गुणस्थायिने० गुणदायिने० गुणोत्कटाय० गुण

चक्रचराय० गौणावताराय० गुणबांधवाय० गुणबंधवे० गुणप्रज्ञाय० गुणप्राज्ञाय० गुणालयाय० गुणधात्रे० गुणप्राणाय० गुणगोपाय० गुणाश्रयाय० गुणयायिने० गुणधायिने० गुणपाय० गुणपालकाय० गुणाहृततनवे० गौणाय० गीर्वाणाय० गुणगौरवाय० २०० गुणवत्पूजितपदाय० गुणवत्प्रीतिदाय० गुणवते० गीतकीर्तये० गुणवद्बद्धसौहृदाय० गुणवद्वरदाय० गुणवत्प्रतिपालकाय० गुणवद्गुणसंतुष्टाय० गुणवद्रचितद्रवाय० गुणवद्रक्षणपराय० गुणवत्प्रणयप्रियाय० गुणवञ्चक्रसंचाराय० गुणवत्कीर्तिवर्धनाय० गुणवद्गुणचित्तस्थाय० गुणवद्गुणरक्षणाय० गुणवत्पोषणकराय० गुणवच्छत्रुसूदनाय० गुणवत्सिद्धिदात्रे० गुणवद्गौरवप्रदाय० गुणवत्प्रवणस्वांताय० गुणवद्गुणभूषणाय० गुणवत्कुलविद्वेषि-विनाशकरणक्षमाय० गुणिस्तुतगुणाय० गर्जत्प्रलयांबुदनिस्वनाय० गजाय० २२५ गजाननाय० गजपतये० गर्जन्नागयुद्ध-विशारदाय० गजकर्णाय० गजराजाय० गजाननाय० गजरूपधराय० गर्जते० गजयूथोद्धुरध्वनये० गजाधीशाय० गजाधाराय० गजासुरजयोद्धुराय० गजदंताय० गजवराय० गजकुंभाय० गजध्वनये० गजमायाय० गजमयाय० गजश्रिये० गजगर्जिताय० गजामयहराय० गजपुष्टिप्रदायकाय० गजोत्पत्तये० गजत्रात्रे० गजहेतवे० गजाधिपाय० गजमुख्याय० गजकुलप्रवराय० गजदैत्यघ्ने० गजकेतवे० गजाध्यक्षाय० गजसेतवे० गजाकृतये० गजवंद्याय० गजप्राणाय० गजसेव्याय० २५० गजप्रभवे० गजमताय० गजेशानाय० गजेशाय० गजपुंगवाय० गजदंतधराय० गर्जन्मधुपाय० गजवेषभृते० गजच्छद्मये० गजाग्रस्थाय० गजयायिने० गजाजयाय० गजराजे० गजयूथस्थाय० २७५ गजगंजकभंजकाय० गर्जितोज्झितदैत्यासवे० गर्जितत्रातविष्टपाय० गानज्ञाय०

गानकुशलाय० गानतत्त्वविवेकवते० गानश्लाघिने० गानरसाय० गानज्ञानपरायणाय० गानागमज्ञाय० गानांगाय० गानप्रवणचेतनाय० गानध्येयाय० गानगम्याय० गानध्यानपरायणाय० गानभुवे० गानकृते० गानचतुराय० गानविद्याविशारदाय० गानशीलाय० गानशालिने० गतश्रमाय० गानविज्ञानसंपन्नाय० गानश्रवणलालसाय० गानायत्ताय० ३०० गानमयाय० गानप्रणयवते० गानध्यात्रे० गानबुद्धये० गानोत्सुकमनसे० गानोत्सुकाय० गानभूमये० गानसीम्ने० गुणोज्ज्वलाय० गानांगज्ञानवते० गानमानवते०गानपेशलाय० गानवत्प्रणयाय० गानसमुद्राय० गानभूषणाय० नागसिंधवे० गानपराय० गानप्राणाय० गणाश्रयाय० गानैकभुवे० गानहृष्टाय० गानचक्षुषे० गणैकदृशे० गानमत्ताय० गानरुचये० ३२५ गानविदे० गानवित्प्रियाय० गानांतरात्मने० गानाढ्याय० गानभ्राजत्स्वभाववते० गानमायाय० गानधराय० गानविद्याविशोधकाय० गानाहितघ्नाय० गानेंद्राय० गानलीनाय० गतिप्रियाय० गानाधीशाय० गानलयाय०गानाधाराय० गतीश्वराय० गानवन्मानदाय० गानभूतये० गानैकभूतिमते० गानताननताय० गानतानमानविमोहिताय० गुरवे० गुरूदरश्रेणये० गुरुतत्त्वार्थदर्शनाय० गुरुस्तुताय० ३५० गुरुगुणाय० गुरुमायाय० गुरुप्रियाय० गुरुकीर्तये० गुरुभुजाय० गुरुवक्षसे० गुरुप्रभाय० गुरुलक्षणसंपन्नाय० गुरुद्रोहपराङ्मुखाय० गुरुविद्याय० गुरुप्राणाय० गुरुबाहुबलोच्छ्रयाय० गुरुदैत्यप्राणहराय० गुरुदैत्यापहारकाय० गुरुगर्वहराय० गुह्यप्रवराय० गुरुदर्पघ्ने० गुरुगौरवदायिने० गुरुभीत्यपहारकाय० गुरुशुंडाय० गुरुस्कंधाय० गुरुजंघाय० गुरुप्रथाय० गुरुभालाय० गुरुगलाय० ३७५ गुरुश्रिये० गुरुगर्वनुदे० गुरवे० गुरुपीनां

साय० गुरुप्रणयलालसाय० गुरुमुख्याय० गुरुकुलस्थायिने० गुणगुरवे० गुरुसंशयभेत्रे० गुरुमानप्रदायकाय० गुरुधर्मसदाराध्याय० गुरुधर्मनिकेतनाय० गुरुदैत्यगलच्छेत्रे० गुरुसैन्याय० गुरुद्युतये० गुरुधर्माग्रगण्याय० गुरुधर्मधुरंधराय० गरिष्ठाय० गुरुसंतापशमनाय० गुरुपूजिताय० गुरुधर्मधराय० गौरधर्माधाराय० गदापहाय० गुरुशास्त्रविचारज्ञाय० गुरुशास्त्रकृतोद्यमाय० ४०० गुरुशास्त्रार्थनिलयाय० गुरुशास्त्रालयाय० गुरुमंत्राय० गुरुश्रेष्ठाय० गुरुमंत्रफलप्रदाय० गुरुस्त्रीगमनेदोषप्रायश्चित्तनिवारकाय० गुरुसंसारसुखदाय० गुरुसंसारदुःखभिदे० गुरुश्लाघापराय० गौरभानुखंडावतंसभृते० गुरुप्रसन्नमूर्तये० गुरुशापविमोचकाय० गुरुकांतये० गुरुमहते० गुरुशासनपालकाय० गुरुतंत्राय० गुरुप्रज्ञाय० गुरुभाय० गुरुदैवताय० गुरुविक्रमसंचाराय० गुरुद्दशे० गुरुविक्रमाय० गुरुक्रमाय० गुरुप्रेष्ठाय० गुरुपाखंडखंडकाय० ४२५ गुरुगर्जितसंपूर्णब्रह्मांडाय० गुरुगर्जिताय० गुरुपुत्रप्रियसखाय० गुरुपुत्रभयापहाय० गुरुपुत्रपरित्रात्रे० गुरुपुत्रवरप्रदाय० गुरुपुत्रार्तिशमनाय० गुरुपुत्राधिनाशनाय० गुरुपुत्रप्राणदाय० गुरुभक्तिपरायणाय० गुरुविज्ञानविभवाय० गौरभानुवरप्रदाय० गौरभानुसुताय० गौरभानुत्रासापहारकाय० गौरभानुप्रियाय० गौरभानवे० गौरववर्धनाय० गौरभानुपरित्रात्रे० गौरभानुसखाय० गौरभानुप्रभवे० गौरभानुमत्प्राणनाशनाय० गौरीतेजसमुत्पन्नाय० गौरीहृदयनंदनाय० गौरीस्तनंधयाय० गौरीमनोवांछितसिद्धिकृते० ४५० गौराय० गौरगुणाय० गौरप्रकाशाय० गौरभैरवाय० गौरीशनंदनाय० गौरीप्रियपुत्राय० गदाधराय० गौरीवरप्रदाय० गौरीप्रणयाय० गौरवच्छवये० गौरीगणेश्वराय० गौरीप्रवणाय० गौरभावनाय० गौरात्मने०

गौरकीर्तये० गौरभावाय० गरिष्ठदृशे० गौतमाय० गौतमीनाथाय० गौतमीप्राणवल्लभाय० गौतमाभीष्टवरदाय० गौतमाभयदायकाय० गौतमप्रणवप्रह्वाय० गौतमाश्रमदुःखघ्ने० गौतमीतीरसंचारिणे० ४७५ गौतमीतीर्थदायकाय० गौतमापत्परिहराय० गौतमाधिविनाशनाय० गोपतये० गोधनाय० गोपाय० गोपालप्रियदर्शनाय० गोपालाय० गोगणाधीशाय० गोकश्मलनिवर्तयाय० गोसहस्राय० गोपवराय० गोपगोपीसुखावहाय० गोवर्धनाय० गोपगोपाय० गोप्त्त्रे० गोकुलवर्धनाय० गोचराय० गोचराध्यक्षाय० गोचरप्रीतिवृद्धिकृते० गोमिने० गोकष्टसंत्रात्रे० गोसंतापनिवर्तकाय० गोष्ठाय० गोष्ठाश्रयाय० ५०० गोष्ठपतये० गोधनवर्धनाय० गोष्ठप्रियाय० गोष्ठामयाय० गोष्ठमयनिवर्तकाय० गोलोकाय० गोलकाय० गोभृते० गोभर्त्रे० गोसुखावहाय० गोदुहे० गोधुग्गणप्रेष्ठाय० गोदोग्ध्रे० गोपयःप्रियाय० गोत्राय० गोत्रपतये० गोत्रप्रभवे० गोत्रभयापहाय० गोत्रवृद्धिकराय० गोत्रप्रियाय० गोत्रार्तिनाशनाय० गोत्रोद्धारपराय० गोत्रप्रभवाय० गोत्रदेवतायै० गोत्रविख्यातनाम्ने० ५२५ गोत्रिणे० गोत्रप्रपालकाय० गोत्रसेतवे० गोत्रकेतवे० गोत्रहेतवे० गतक्लमाय० गोत्रत्राणकराय० गोत्रपतये० गोत्रेशपूजिताय० गोत्रविदे० गोत्रभित्रात्रे० गोत्रभिद्वरदायकाय० गोत्रभित्पूजितपदाय० गोत्रभिच्छत्रुसूदनाय० गोत्रभित्प्रीतिदाय० गोत्रभिदे० गोत्रपालकाय० गोत्रभिद्गीतचरिताय० गोत्रभिद्राज्यरक्षकाय० गोत्रभिद्वरदायिने० गोत्रभित्प्राणनिश्चयाय० गोत्रभिद्भयसंहर्त्रे० गोत्रभिन्मानदायकाय० गोत्रभिद्गोपनपराय० गोत्रभित्सैन्यनायकाय० ५५० गोत्राधिपप्रियाय० गोत्रपुत्रप्रीताय० गिरिप्रियाय० ग्रंथज्ञाय० ग्रंथकृते० ग्रंथग्रंथिदाय० ग्रंथविघ्नघ्ने० ग्रंथादये० ग्रंथसं

चाराय० ग्रंथश्रवणलोलुपाय० ग्रंथाधीनक्रियाय० ग्रंथप्रियाय० ग्रंथार्थतत्त्वविदे० ग्रंथसंशयसंछेदिने० ग्रंथवक्राय० ग्रहाग्रण्यै० ग्रंथगीतगुणाय० ग्रंथगीताय० ग्रंथादिपूजिताय० ग्रंथारंभस्तुताय० ग्रंथग्राहिणे० ग्रंथार्थपारदृशे० ग्रंथदृशे० ग्रंथविज्ञानाय० ग्रंथसंदर्शशोधकाय० ५७५ ग्रंथकृत्पूजिताय० ग्रंथकराय० ग्रंथपरायणाय० ग्रंथपारायणपराय० ग्रंथसंदेहभंजकाय० ग्रंथकृद्वरदात्रे० ग्रंथकृते० ग्रंथवंदिताय० ग्रंथानुरक्ताय० ग्रंथज्ञाय० ग्रंथानुग्रहदायकाय० ग्रंथांतरात्मने० ग्रंथार्थडिताय० ग्रंथसौहृदाय० ग्रंथपारंगमाय० ग्रंथगुणविदे० ग्रंथविग्रहाय० ग्रंथसेतवे० ग्रंथहेतवे० ग्रंथकेतवे० ग्रहायगाय० ग्रंथपूज्याय० ग्रंथगेयाय० ग्रंथग्रथनलालसाय० ग्रंथभूमये० ६०० ग्रहश्रेष्ठाय० ग्रहकेतवे० ग्रहाश्रयाय० ग्रंथकाराय० ग्रंथकारमान्याय० ग्रंथप्रसारकाय० ग्रंथश्रमज्ञाय० ग्रंथांगाय० ग्रंथभ्रमनिवारकाय० ग्रंथप्रवणसर्वांगाय० ग्रंथप्रणयतत्पराय० गीताय० गीतगुणाय० गीतकीर्तये० गीतविशारदाय० गीतस्फीतये० गीतगतिप्रणयिने० गीतचंचुराय० गीतप्रसन्नाय० गीतात्मने० गीतलोलाय० गतस्पृहाय० गीताश्रयाय० गीतभयाय० गीततत्त्वार्थकोविदाय० ६२५ गीतसंशयसंछेत्रे० गीतसंगीतशासनाय० गीतार्थज्ञाय० गीततत्त्वाय० गीतातत्त्वाय० गताश्रयाय० गीतासाराय० गीतकृतये० गीतविघ्नविनाशनाय० गीतासक्ताय० गीतलीनाय० गीताविगतसंज्वराय० गीतैकदृशे० गीतभूतये० गीताप्रीताय० गतालसाय० गीतवाद्यपटवे० गीतप्रभवे० गीतार्थतत्त्वविदे० गीतागीतविवेकज्ञाय० गीतप्रवणचेतनाय० गतभिये० गतविद्वेषाय० गतसंसारबंधनाय० गतमायाय ६५० गतत्रासाय० गतदुःखाय० गतज्वराय० गतासुहृदे० गताज्ञानाय० गतदु

ष्टाशयाय० गताय० गतार्तये० गतसंकल्पाय० गतदुष्टविचेष्टिताय० गताहंकारसंचाराय० गतदर्पाय० गताहिताय० गतविद्याय० गतभयाय० गतागतनिवारकाय० गतव्यथाय०गतापायाय० गतदोषाय० गतेःपराय० गतसर्वविकाराय० गजगर्जितकुंजराय० गतकंपितभूपृष्ठाय० गतरुषे० गतकल्मषाय० ६७५ गतदैन्याय० गतस्तैन्याय० गतमानाय० गतश्रमाय० गतक्रोधाय० गतग्लानये० गतम्लानये० गतभ्रमाय० गताभावाय० गताभवाय० गततत्त्वार्थसंशयाय० गयासुरशिरश्छेत्रे० गयासुरवरप्रदाय० गयावासाय० गयानाथाय० गयावासिनमस्कृताय० गयातीर्थफलाध्यक्षाय० गयायात्राफलप्रदाय० गयामयाय० गयाक्षेत्राय० गयाक्षेत्रनिवासकृते गयावासिस्तुताय० गायन्मधुव्रतलसत्कटाय० गायकाय० गायकवराय० ७०० गायकेष्टफलप्रदाय० गायकप्रणयिने० गात्रे० गायकाभयदायकाय० गायकप्रवणस्वांताय० गायकप्रथमाय० गायकोद्गीतसंप्रीताय० गायकोत्कटविघ्नघ्ने० गानगेयाय० गायकेशाय० गायकांतरसंचाराय० गायकप्रियदाय० गायकाधीनविग्रहाय० गेयाय० गेयगुणाय० गेयचरिताय गेयतत्त्वविदे० गायकत्रासघ्ने० ग्रंथाय० ग्रंथतत्त्वविवेचकाय० गाढानुरागाय० गाढांगाय० गाढगंगाजलोद्वहाय० गाढावगाढजलधये० गाढप्रज्ञाय० ७२५ गतामयाय० गाढप्रत्यर्थिसैन्याय० गाढानुग्रहतत्पराय० गाढाश्लेषरसाभिज्ञाय० गाढनिर्वृतिसाधकाय० गंगाधरेष्टवरदाय० गंगाधरभयापहाय० गंगाधरगुरवे० गंगाधरध्यानपरायणाय० गंगाधरस्तुताय० गंगाधराराध्याय० गतस्मयाय० गंगाधरप्रियाय० गंगाधराय० गंगांबुसुंदराय० गंगाजलरसास्वादचतुराय० गंगानिरताय० गंगाजलप्रणयवते० गंगातीरविहाराय० गंगाप्रियाय० गंगाजलावगाहनपराय०

गंधमादनसंवासाय० गंधमादनकेलिकृते० गंधानुलिप्तसर्वांगाय० गंधलुभ्यन्मधुव्रताय० ७५० गंधाय० गंधर्वराजाय० गंधर्वप्रियकृते० गंधर्वविद्यातत्त्वज्ञाय० गंधर्वप्रीतिवर्धनाय० गकारबीजनिलयाय० गंधकाय० गर्विगर्वनुदे० गंधर्वगणसंसेव्याय० गंधर्ववरदायकाय० गंधर्वाय० गंधमातंगाय० गंधर्वकुलदैवताय० गंधर्वसंशयच्छेत्रे० गंधर्ववरदर्पघ्ने० गंधर्वप्रवणस्वांताय० गंधर्वगणसंस्तुताय० गंधर्वार्चितपादाब्जाय० गंधर्वभयहारकाय० गंधर्वाभयदाय० गंधर्वप्रीतिपालकाय० गंधर्वगीतचरिताय० गंधर्वप्रणयोत्सुकाय० गंधर्वगानश्रवणप्रणयिने० गंधभाजनाय० ७७५ गंधर्वत्राणसन्नद्धाय० गंधर्वसमरक्षमाय० गंधर्वस्त्रीभिराराध्याय० गानाय० गानपटवे० गच्छाय० गच्छपतये० गच्छनायकाय० गच्छगर्वघ्ने० गच्छराजाय० गच्छेशाय० गच्छराजनमस्कृताय० गच्छप्रियाय० गच्छगुरवे० गच्छत्राणकृतोद्यमाय० गच्छप्रभवे० गच्छचराय० गच्छप्रियकृतोद्यमाय० गच्छातीतगुणाय० गच्छमर्यादाप्रतिपालकाय० गच्छधात्रे० गच्छभर्त्रे० गच्छवंद्याय० गुरोर्गुरवे० गृत्साय० ८०० गृत्समदाय० गृत्समदाभीष्टवरप्रदाय० गीर्वाणगीतचरिताय० गीर्वाणगणसेविताय० गीर्वाणवरदात्रे० गीर्वाणभयनाशकृते० गीर्वाणगणसंवीताय० गीर्वाणारातिसूदनाय० गीर्वाणधाम्ने० गीर्वाणगोप्त्रे० गीर्वाणगर्वनुदे० गीर्वाणार्तिहराय० गीर्वाणवरदायकाय० गीर्वाणशरणाय० गीतनाम्ने० गीर्वाणसुंदराय० गीर्वाणप्राणदाय० गंत्रे० गीर्वाणानीकरक्षकाय० गुहेहापूरकाय० गंधमत्ताय० गीर्वाणपुष्टिदाय० गीर्वाणप्रयुतत्रात्रे० गीतगोत्राय० गताहिताय० ८२५ गीर्वाणसेवितपदाय० गीर्वाणप्रथिताय० गलते० गीर्वाणगोत्रप्रवराय० गीर्वाणबलदाय० गीर्वाणप्रियकर्त्रे० गीर्वाणागमसारविदे०

गीर्वाणगणसंपत्तये० गीर्वाणव्यसनापघ्ने० गीर्वाणप्रणयाय० गीतग्रहणोत्सुकमानसाय० गीर्वाणमदसंहर्त्रे० गीर्वाणगुण-पालकाय० ग्रहाय० ग्रहपतये० ग्राहाय० ग्रहपीडाप्रणाशनाय० ग्रहस्तुताय० ग्रहाध्यक्षाय० ग्रहेशाय० ग्रहदैवताय० ग्रहकृते० ग्रहभर्त्रे० ग्रहेशानाय० ग्रहेश्वराय० ८५० ग्रहाराध्याय०ग्रहत्रात्रे० ग्रहगोप्त्रे० ग्रहोत्कटाय० ग्रहगीतगुणाय० ग्रंथप्रणेत्रे० ग्रहवंदिताय० गविने० गवीश्वराय० गर्विणे० गर्विष्ठाय० गर्विगर्वघ्ने० गवांप्रियाय० गवांनाथाय० गवीशानाय० गवांपतये० गव्यप्रियाय० गवांगोप्त्रे० गविसंपत्तिसाधकाय० गवीरक्षणसन्नद्धाय० गवीभयहराय० गवीगर्वहराय० गोदाय० गोप्रदाय० गोजयप्रदाय० ८७५ गोजायुतबलाय०गंडगुंजन्मधुव्रताय०गंडस्थलगलद्दानमिलन्मत्तालिमंडिताय० गुडाय० गुडप्रियाय० गंडगलद्दानाय० गुडाशनाय० गुडाकेशाय० गुडाकेशसहायाय० गुडलड्डुभुजे० गुडभुजे० गुडभुग्गण्याय० गुडाकेशवरप्रदाय० गुडाकेशार्चितपदाय० गुडाकेशसखाय० गदाधरार्चितपदाय० गदाधरजयप्रदाय० गदायुधाय० गदापाणये० गदायुद्धविशारदाय० गदघ्ने० गददर्पघ्नाय० गदगर्वप्रणाशनाय० गदग्रस्तपरित्रात्रे० गदाडंबरखंडकाय० ९०० गुहाय० गुहाग्रजाय० गुप्ताय० गुहाशायिने० गुहाशयाय० गुहप्रीतिकराय० गूढाय० गूढगुल्फाय० गुणैकदृशे० गिरे० गीष्पतये० गिरीशानाय० गीर्देवीगीतसद्गुणाय० गीर्देवाय० गोष्प्रियाय० गीर्भुवे० गीरात्मने० गीष्प्रियंकराय० गीर्भूमये० गीरसज्ञाय० गीःप्रसन्नाय० गिरीश्वराय० गिरीशजाय० गिरौशायिने० गिरिराजसुखावहाय० ९२५ गिरिराजार्चितपदाय० गिरिराजनमस्कृताय० गिरिराजगुहाविष्टाय० गिरिराजाभयप्रदाय० गिरिराजेष्टवरदाय० गिरिराज

प्रपालकाय० गिरिराजसुतासूनवे० गिरिराजजयप्रदाय० गिरिव्रजवनस्थायिने० गिरिव्रजचराय० गर्गाय० गर्गप्रियाय० गर्गदेवाय० गर्गनमस्कृताय० गर्गभीतिहराय० गर्गवरदाय० गर्गसंस्तुताय० गर्गगीतप्रसन्नात्मने० गर्गानंदकराय० गर्गप्रियाय० गर्गमानप्रदाय० गर्गारिभंजकाय० गर्गवर्गपरित्रात्रे० गर्गसिद्धिप्रदायकाय० गर्गग्लानिहराय० ९५० गर्गश्रमनुदे० गर्गसंगताय० गर्गाचार्याय० गर्गऋषये० गर्गसन्मानभाजनाय० गंभीराय० गणितप्रज्ञाय० गणितागमसारविदे० गणकाय० गणकश्लाघ्याय० गणकप्रणयोत्सुकाय० गणकप्रवणस्वांताय० गणिताय० गणितागमाय० गद्याय० गद्यमयाय० गद्यपद्यविद्याविवेचकाय० गललग्नमहानागाय० गलदर्चिषे० गलन्मदाय० गलत्कुष्ठिव्यथाहंत्रे० गलत्कुष्ठिसुखप्रदाय० गंभीरनाभये० गंभीरस्वराय० गंभीरलोचनाय० ९७५ गंभीरगुणसंपन्नाय० गंभीरगतिशोभनाय० गर्भप्रदाय० गर्भरूपाय० गर्भापद्विनिवारकाय० गर्भागमनसंभावाय० गर्भदाय० गर्भशोकनुदे० गर्भत्रात्रे० गर्भगोत्रे० गर्भपुष्टिकराय० गर्भगौरवसा धनाय० गर्भगर्वनुदे० गरीयसे० गर्वनुदे० गर्वमर्दिने० गरदमर्दकाय० गरसंतापशमनाय० गुरुराजसुखप्रदाय० गर्भाश्रयाय० गर्भमयाय० गर्भामयनिवारकाय० गर्भाधाराय० गर्भधराय० गर्भसंतोषसाधकायनमः १०००॥ इति गणेशसहस्रनाम॥

॥९५॥

॥ कृष्णाष्टोत्तरशतनामावलिः॥

ॐ कारः सर्वत्रादावंते च नमः शब्दो योज्यः॥ ॐ श्रीकृष्णाय नमः कमलानाथाय० वासुदेवाय० सनातनाय० वसुदेवात्मजाय० पुण्याय० लीलामानुषविग्रहाय० श्रीवत्सकौस्तुभधराय० यशोदावत्सलाय० हरये० चतुर्भुजात्तचक्रासिगदा-शंखाद्युदायुधाय० देवकीनंदनाय० श्रीशाय० नंदगोपप्रियात्मजाय० यमुनावेगसंहा

रिणे० बलभद्रप्रियानुजाय० पूतनाजीवितहराय० शकटासुरभंजनाय० नंदव्रजजनानंदाय० सच्चिदानंदविग्रहाय० नवनीतविलिप्तांगाय० नवनीतनटाय० अनघाय० नवनीतनवाहाराय० मुचुकुंदप्रसादकाय० २५ षोडशस्त्रीसहस्रेशाय० त्रीभंगललिताकृतये० शुकवागमृताब्धींदवे० गोविंदाय० गोविदांपतये० वत्सवाट्कुचराय० अंनताय० धेनुकासुरखंडनाय० तृणीकृततृणावर्ताय० यमलार्जुनभंजनाय० उत्तालतालभेत्रे० तमालश्यामलाकृतये० गोपगोपीश्वराय० योगिने० कोटिसूर्यसमप्रभाय० इलापतये० परंज्योतिषे० यादवेंद्राय० यदूद्वहाय० वनमालिने० पीतवाससे० पारिजातापहारकाय० गोवर्धनाचलोद्धर्त्रे० गोपालाय० सर्वपालकाय० ५० अजाय० निरंजनाय० कामजनकाय० कंजलोचनाय० मधुघ्ने० मथुरानाथाय० द्वारकानायकाय० बलिने० वृंदावनांतःसंचारिणे० तुलसीदामभूषणाय० मुष्टिकासुरचाणूरमल्लयुद्ध-विशारदाय० संसारवैरिणे० कंसारये० मुरारये० नरकांतकाय० स्यमंतकमणिहर्त्रे० नरनारायणात्मकाय० कुब्जाकृष्णांबरधराय० मायिने० परमपूरुषाय० अनादिब्रह्मचारिणे० कृष्णाव्यसनकर्षकाय० शिशुपालशिरश्छेत्रे० दुर्योधनकुलांतकाय० विदुराक्रूरवरदाय० ७५ विश्वरूपप्रदर्शकाय० सत्यवाचे० सत्यसंकल्पाय० सत्यभामारताय० जयिने० सुभद्रापूर्वजाय० विष्णवे० भीष्ममुक्तिप्रदायकाय० जगद्गुरवे० जगन्नाथाय० वेणुनादविशारदाय० वृषभासुरविध्वंसिने० बाणासुरबलांतकाय० युधिष्ठिरप्रतिष्ठात्रे० बर्हिबर्हावतसंकाय० पार्थसारथये० अव्यक्ताय० गीतामृतमहोदधये० कालीयफणिमाणिक्यरंजितश्रीपदांबुजाय० दामोदराय० यज्ञभोक्त्रे० दानवेंद्रविनाशनाय० नारायणाय० परब्रह्मणे० पन्नगाशनवाहनाय० १०० जलक्रीडासमासक्तगोपीवस्त्रा

पहारकाय० पुण्यश्लोकाय० तीर्थपदाय० वेदवेद्याय० दयानिधये० सर्वभूतात्मकाय० सर्वग्रहरूपिणे० परात्पराय० १०८॥

॥९६॥

॥विष्णुसहस्रनामावलिः॥

ॐ कारः सर्वत्रादौ नमः शब्दोंते च ॥ ॐ विश्वाय नमः विष्णवे० वषट्काराय० भूतभव्यत्प्रभवे० भूतकृते० भूतभृते० भावाय० भूतात्मने० भूतभावनाय० पूतात्मने० परमात्मने० मुक्तानां परमायै गतये० अव्ययाय० पुरुषाय० साक्षिणे० क्षेत्रज्ञाय० अक्षराय० योगाय० योगविदां नेत्रे० प्रधानपुरुषेश्वराय० नारसिंहवपुषे० श्रीमते० केशवाय० पुरुषोत्तमाय० सर्वाय० २५ शर्वाय० शिवाय० स्थाणवे० भूतादये० निधयेऽव्ययाय० संभवाय० भावनाय० भर्त्रे० प्रभवाय० प्रभवे० ईश्वराय० स्वयंभुवे० शंभवे० आदित्याय० पुष्कराक्षाय० महास्वनाय० अनादिनिधनाय० धात्रे० विधात्रे० धातुरुत्तमाय० अप्रमेयाय० हृषीकेशाय० पद्मनाभाय० अमरप्रभवे० विश्वकर्मणे० ५० मनवे० त्वष्ट्रे० स्थविष्ठाय० स्थविरायध्रुवाय० अग्राह्याय० शाश्वताय० कृष्णाय० लोहिताक्षाय० प्रतर्दनाय० प्रभूताय० त्रिककुब्धाम्ने० पवित्राय० मंगलाय परस्मै० ईशानाय० प्राणदाय० प्राणाय० ज्येष्ठाय० श्रेष्ठाय० प्रजापतये० हिरण्यगर्भाय० भूगर्भाय० माधवाय० मधुसूदनाय० ईश्वराय० विक्रमिणे० ७५ धन्विने० मेधाविने० विक्रमाय० क्रमाय० अनुत्तमाय० दुराधर्षाय० कृतज्ञाय० कृतये० आत्मवते० सुरेशाय० शरणाय० शर्मणे० विश्वरेतसे० प्रजाभवाय० अह्ने० संवत्सराय० व्यालाय० प्रत्ययाय० सर्वदर्शनाय० अजाय० सर्वेश्वराय० सिद्धाय० सिद्धये० सर्वादये० अच्युताय० १०० वृषाकपये० अमेयात्मने० सर्वयोगविनिःसृताय० वसवे० वसुमनसे० सत्याय० समात्मने० संमिताय० समाय० अमोघाय०

पुंडरीकाक्षाय० वृषकर्मणे० वृषाकृतये० रुद्राय० बहुशिरसे० बभ्रवे० विश्वयोनये० शुचिश्रवसे० अमृताय० शाश्वतस्थाणवे० वरारोहाय० महातपसे० सर्वगाय० सर्वविद्भानवे० विष्वक्सेनाय० १२५ जनार्दनाय० वेदाय० वेदविदे० अव्यंगाय० वेदांगाय० वेदविदे० कवये० लोकाध्यक्षाय० सुराध्यक्षाय० धर्माध्यक्षाय० कृताकृताय० चतुरात्मने० चतुर्व्यूहाय० चतुर्दंष्ट्राय० चतुर्भुजाय० भ्राजिष्णवे० भोजनाय० भोक्त्रे० सहिष्णवे० जगदादिजाय० अनघाय० विजयाय० जेत्रे० विश्वयोनये० पुनर्वसवे० १५० उपेंद्राय० वामनाय० प्रांशवे० अमोघाय० शुचये० ऊर्जिताय० अतींद्राय० संग्रहाय० सर्गाय० धृतात्मने० नियमाय० यमाय० वेद्याय० वैद्याय० सदायोगिने० वीरघ्ने० माधवाय० मधवे० अतींद्रियाय० महामायाय० महोत्साहाय० महाबलाय० महाबुद्धये० महावीर्याय० महाशक्तये० १७५ महाद्युतये० अनिर्देश्यवपुषे० श्रीमते० अमेयात्मने० महाद्रिधृषे० महेष्वासाय० महीभर्त्रे० श्रीनिवासाय० सतां गतये० अनिरुद्धाय० सुरानंदाय० गोविंदाय० गोविदांपतये० मरीचये० दमनाय० हंसाय० सुपर्णाय० भुजगोत्तमाय० हिरण्यनाभाय० सुतपसे० पद्मनाभाय० प्रजापतये० अमृत्यवे० सर्वदृशे० सिंहाय० २०० संधात्रे० संधिमते० स्थिराय० अजाय०दुर्मर्षणाय० शास्त्रे० विश्रुतात्मने० सुरारिघ्ने० गुरवे० गुरुतमाय० धाम्ने० सत्याय० सत्यपराक्रमाय० निमिषाय० अनिमिषाय० स्रग्विणे० वाचस्पतय० उदारधिये० अग्रण्ये० ग्रामण्ये० श्रीमते० न्यायाय० नेत्रे० समीरणाय० सहस्रमूर्ध्ने० विश्वात्मने० २२५ सहस्राक्षाय० सहस्रपदे० आवर्तनाय० निवृत्तात्मने० संवृताय० संप्रमर्दनाय० अहःसंवर्तकाय० वह्नये० अनिलाय० धरणीधराय० सु

प्रसादाय० प्रसन्नात्मने० विश्वधृषे० विश्वभुजे० विभवे० सत्कर्त्रे० सत्कृताय० साधवे० जह्नवे० नारायणाय० नराय० असंख्येयाय० अप्रमेयात्मने० विशिष्टाय० शिष्टकृते० २५० शुचये० सिद्धार्थाय० सिद्धसंकल्पाय० सिद्धिदाय० सिद्धिसाधनाय० वृषाहिणे० वृषभाय० विष्णवे० वृषपर्वणे० वृषोदराय० वर्धनाय० वर्धमानाय० विविक्ताय० श्रुतिसागराय० सुभुजाय० दुर्धराय० वाग्ग्मिने० महेंद्राय० वसुदाय० वसवे० नैकरूपाय० बृहद्रूपाय० शिपिविष्टाय० प्रकाशनाय० ओजस्तेजोद्युतिधराय० २७५ प्रकाशात्मने० प्रतापनाय० ऋद्धाय० स्पष्टाक्षराय० मंत्राय० चंद्रांशवे० भास्करद्युतये० अमृतांशूद्भवाय० भानवे० शशिबिंदवे० सुरेश्वराय० औषधाय० जगतःसेतवे० सत्यधर्मपराक्रमाय० भूतभव्यभवन्नाथाय० पवनाय० पावनाय० अनलाय० कामघ्ने० कामकृते० कांताय० कामाय० कामप्रदाय० प्रभवे० युगादिकृते० ३०० युगावर्ताय० नैकमायाय० महाशनाय० अदृश्याय० अव्यक्तरूपाय० सहस्रजिते० अनंतजिते० इष्टाय० विशिष्टाय० शिष्टेष्टाय० शिखंडिने० नहुषाय० वृषाय० क्रोधघ्ने० क्रोधकृत्कर्त्रे० विश्वबाहवे० महीधराय० अच्युताय० प्रथिताय० प्राणाय० प्राणदाय० वासवानुजाय० अपांनिधये० अधिष्ठानाय० अप्रमत्ताय० ३२५ प्रतिष्ठिताय० स्कंदाय० स्कंदधराय० धुर्याय० वरदाय० वायुवाहनाय० वासुदेवाय० बृहद्भानवे० आदिदेवाय० पुरंदराय० अशोकाय० तारणाय० ताराय० शूराय० शौरये० जनेश्वराय०अनुकूलाय० शतावर्ताय० पद्मिने० पद्मनिभेक्षणाय० पद्मनाभाय० अरविंदाक्षाय० पद्मगर्भाय० शरीरभृते० महर्द्धये० ४५० ऋद्धाय० वृद्धात्मने० महाक्षाय० गरुडध्वजाय० अतुलाय० शरभाय० भीमाय० सम

यज्ञाय० हविर्हरये० सर्वलक्षणलक्षण्याय० लक्ष्मीवते० समितिंजयाय० विक्षराय० रोहिताय० मार्गाय० हेतवे० दामोदराय० सहाय० महीधराय० महाभागाय० वेगवते० अमिताशनाय० उद्भवाय० क्षोभणाय० देवाय० ३७५ श्रीगर्भाय० परमेश्वराय० करणाय० कारणाय० कर्त्रे० विकर्त्रे० गहनाय० गुहाय० व्यवसायाय० व्यवस्थानाय० संस्थानाय० स्थानदाय० ध्रुवाय० परर्द्धये० परमस्पष्टाय० तुष्टाय० पुष्टाय० शुभेक्षणाय० रामाय० विरामाय० विरजसे० मार्गाय० नेयाय० नयाय० अनयाय० ४०० वीराय० शक्तिमतां श्रेष्ठाय० धर्माय० धर्मविदुत्तमाय० वैकुंठाय० पुरुषाय० प्राणाय० प्राणदाय० प्रणवाय० पृथवे० हिरण्यगर्भाय० शत्रुघ्नाय० व्याप्ताय० वायवे० अधोक्षजाय० ऋतवे० सुदर्शनाय० कालाय० परमेष्ठिने० परिग्रहाय० उग्राय संवत्सराय० दक्षाय० विश्रामाय० विश्वदक्षिणाय० ४२५ विस्ताराय० स्थावरस्थाणवे० प्रमाणाय० बीजायाव्ययाय० अर्थाय० अनर्थाय० महाकोशाय० महाभोगाय० महाधनाय० अनिर्विण्णाय० स्थविष्ठाय० अभुवे० धर्मयूपाय० महामखाय० नक्षत्रनेमये० नक्षत्रिणे० क्षमाय० क्षामाय० समीहनाय० यज्ञाय० ईज्याय० महेज्याय० ऋतवे० सत्राय० सतां गतये० ४५० सर्वदर्शिने० विमुक्तात्मने० सर्वज्ञाय० ज्ञानायोत्तमाय० सुव्रताय० सुमुखाय० सूक्ष्माय० सुघोषाय० सुखदाय० सुहृदे० मनोहराय० जितक्रोधाय० वीरबाहवे० विदारणाय० स्वापनाय० स्ववशाय० व्यापिने० नैकात्मने० नैककर्मकृते० वत्सराय० वत्सलाय० वत्सिने० रत्नगर्भाय० धनेश्वराय० धर्मगुपे० ४७५ धर्मकृते० धर्मिणे० सते० असते० क्षराय० अक्षराय० अविज्ञात्रे० सहस्रांशवे० विधात्रे० कृतलक्षणाय० गभस्तिनेमये० सत्वस्थाय०

सिंहाय० भूतमहेश्वराय० आदिदेवाय० महादेवाय० देवेशाय० देवभृद्गुरवे० उत्तराय० गोपतये० गोप्त्रे० ज्ञानगम्याय० पुरातनाय० शरीरभूतभृते० भोक्त्रे० ५०० कपींद्राय० भूरिदक्षिणाय० सोमपाय० अमृतपाय० सोमाय० पुरुजिते० पुरुसत्तमाय० विनयाय० जयाय० सत्यसंधाय० दाशार्हाय० सात्वतां पतये० जीवाय० विनयितासाक्षिणे० मुकुंदाय० अमितविक्रमाय० अंभोनिधये० अनंतात्मने० महोदधिशयाय० अंतकाय० अजाय० महार्हाय० स्वाभाव्याय० जितामित्राय० प्रमोदनाय० ५२५ आनंदाय० नंदनाय० नंदाय० सत्यधर्मणे० त्रिविक्रमाय० महर्षये० कपिलाचार्याय० कृतज्ञाय० मेदिनीपतये० त्रिपदाय० त्रिदशाध्यक्षाय० महाशृंगाय० कृतांतकृते० महावराहाय० गोविंदाय० सुषेणाय० कनकांगदिने० गुह्याय० गभीराय० गहनाय० गुप्ताय० चक्रगदाधराय० वेधसे० स्वांगाय० अजिताय० कृष्णाय० ५५० दृढाय० संकर्षणायाच्युताय० वरुणाय० वारुणाय० वृक्षाय० पुष्कराक्षाय० महामनसे० भगवते० भगघ्ने० आनंदिने० वनमालिने० हलायुधाय० आदित्याय० ज्योतिरादित्याय० सहिष्णवे० गतिसत्तमाय० सुधन्वने० खंडपरशवे० दारुणाय० द्रविणप्रदाय० दिवस्पृशे० सर्वदृग्व्यासाय० वाचस्पतयेऽयोनिजाय० त्रिसाम्ने० सामगाय० ५७५ सामाय० निर्वाणाय० भेषजायभिषजे० संन्यासकृते० शमाय० शांताय० निष्ठायै० शांतये० परायणाय० शुभांगाय० शांतिदाय० स्रष्ट्रे० कुमुदाय० कुवलेशयाय० गोहिताय० गोपतये० गोप्त्रे० वृषभाक्षाय० वृषप्रियाय० अनिवर्तिने० निवृत्तात्मने० संक्षेप्त्रे० क्षेमकृते० शिवाय० ६०० श्रीवत्सवक्षसे० श्रीवासाय० श्रीपतये० श्रीमतां वराय० श्रीदाय० श्रीशाय० श्रीनिवासाय० श्रीनिधये०

श्रीविभावनाय० श्रीधराय० श्रीकराय० श्रेयसे० श्रीमते० लोकत्रयाश्रयाय० स्वक्षाय० स्वंगाय० शतानंदाय० नंदिने० ज्योतिर्गणेश्वराय० विजितात्मने० विधेयात्मने० सत्कीर्तये० छिन्नसंशयाय० उदीर्णाय० सर्वतश्चक्षुषे० ६२५ अनीशाय० शाश्वतस्थिराय० भूशयाय० भूषणाय० भूतये० विशोकाय० शोकनाशनाय० अर्चिष्मते०अर्चिताय० कुंभाय० विशुद्धात्मने० विशोधनाय० अनिरुद्धाय० अप्रतिरथाय० प्रद्युम्नाय० अमितविक्रमाय० कालनेमिनिघ्ने० वीराय० शौरये० शूरजनेश्वराय० त्रिलोकात्मने० त्रिलोकेशाय० केशवाय० केशिघ्ने० हरये० ६५० कामदेवाय० कामपालाय० कामिने० कांताय० कृतागमाय० अनिर्देश्यवपुषे० विष्णवे० वीराय० अनंताय० धनंजयाय० ब्रह्मण्याय० ब्रह्मकृते० ब्रह्मणे० ब्रह्मणे० ब्रह्मविवर्धनाय० ब्रह्मविदे० ब्राह्मणाय० ब्रह्मिणे० ब्रह्मज्ञाय० ब्राह्मणप्रियाय० महाक्रमाय० महाकर्मणे० महातेजसे० महोरगाय० महाक्रतवे० ६७५ महायज्वने० महायज्ञाय० महाहविषे० स्तव्याय० स्तवप्रियाय० स्तोत्राय० स्तुतये० स्तोत्रे० रणप्रियाय० पूर्णाय० पूरयित्रे० पुण्याय० पुण्यकीर्तये० अनामयाय० मनोजवाय० तीर्थकराय० वसुरेतसे० वसुप्रदाय० वसुप्रदाय० वासुदेवाय० वसवे० वसुमनसे० हविषे० सद्गतये० सत्कृतये० ७०० सत्तायै० सद्भूतये० सत्परायणाय० शूरसेनाय० यदुश्रेष्ठाय० सन्निवासाय० सुयामुनाय० भूतावासाय० वासुदेवाय० सर्वासुनिलयाय० अनलाय० दर्पघ्ने० दर्पदाय० दृप्ताय० दुर्धराय० अपराजिताय० विश्वमूर्तये० महामूर्तये० दीप्तमूर्तये० अमूर्तिमते० अनेकमूर्तये० अव्यक्ताय० शतमूर्तये० शताननाय० एकाय० ७२५ नैकाय० सवाय० काय० किमे० यदे० तदे० अनुत्तमाय पदाय० लोकबंधवे० लो

कनाथाय० माधवाय० भक्तवत्सलाय० सुवर्णवर्णाय० हेमांगाय० वरांगाय० चंदनांगदिने० वीरघ्ने० विषमाय० शून्याय० घृताशिषे० अचलाय० चलाय० अमानिने० मानदाय० मान्याय० लोकस्वामिने० ७५० त्रिलोकधृषे० सुमेधसे० मेधजाय० धन्याय० सत्यमेधसे० धराधराय० तेजोवृषाय० द्युतिधराय० सर्वशस्त्रभृतांवराय० प्रग्रहाय० निग्रहाय० व्यग्राय० नैकशृंगाय० गदाग्रजाय० चतुर्मूर्तये० चतुर्बाहवे० चतुर्व्यूहाय० चतुर्गतये० चतुरात्मने० चतुर्भावाय० चतुर्वेदविदे० एकपदे० समावर्ताय० निवृत्तात्मने० दुर्जयाय० ७७५ दुरतिक्रमाय० दुर्लभाय० दुर्गमाय० दुर्गाय० दुरावासाय० दुरारिघ्ने० शुभांगाय० लोकसारंगाय० सुतंतवे० तंतुवर्धनाय इंद्रकर्मणे० महाकर्मणे० कृतकर्मणे० कृतागमाय० उद्भवाय० सुंदराय० सुंदाय० रत्ननाभाय० सुलोचनाय अर्काय० वाजसनाय० श्रृंगिणे० जयंताय० सर्वविज्जयिने० सुवर्णबिंदवे० ८०० अक्षोभ्याय० सर्ववागीश्वरेश्वराय० महाह्रदाय० महागर्ताय० महाभूताय० महानिधये० कुमुदाय० कुंदराय० कुंदाय० पर्जन्याय० पावनाय० अनिलाय० अमृताशाय० अमृतवपुषे० सर्वज्ञाय० सर्वतोमुखाय० सुलभाय० सुव्रताय० सिद्धाय० शत्रुजिते० शत्रुतापनाय० न्यग्रोधाय० उदुंबराय० अश्वत्थाय०चाणूरांध्रनिषूदनाय० ८२५ सहस्रार्चिषे० सप्तजिह्वाय० सप्तैधसे० सप्तवाहनाय० अमूर्तये० अनघाय० अचिंत्याय० भयकृते० भयनाशनाय० अणवे० बृहते० कृशाय० स्थूलाय० गुणभृते० निर्गुणाय० महते० अधृताय० स्वधृताय० स्वास्याय० प्राग्वंशाय० वंशवर्धनाय० भारभृते० कथिताय० योगिने० योगीशाय० ८५० सर्वकामदाय०

आश्रमाय० श्रमणाय० क्षामाय० सुपर्णाय० वायुवाहनाय० धनु

र्धराय० धनुर्वेदाय० दंडाय० दमयित्रे० दमाय० अपराजिताय० सर्वसहाय० नियंत्रे० नियमाय० यमाय० सत्ववते० सात्विकाय० सत्याय० सत्यधर्मपरायणाय० अभिप्रायाय० प्रियार्हाय० अर्हाय० प्रियकृते० प्रीतिवर्धनाय० ८७५ विहायसगतये० ज्योतिषे० सुरुचये० हुतभुजे० विभवे० रवये० विरोचनाय० सूर्याय० सवित्रे० रविलोचनाय० अनंताय० हुतभुजे० भोक्त्रे० सुखदाय० नैकजाय० अग्रजाय० अनिर्विण्णाय० सदामर्षिणे० लोकाधिष्ठानाय० अद्भुताय० सनान्नमःसनातनतमाय० कपिलाय० कपये० अव्ययाय० ९०० स्वस्तिदाय० स्वस्तिकृते० स्वस्तिने० स्वस्तिभुजे० स्वस्तिदक्षिणाय० अरौद्राय० कुंडलिने० चक्रिणे० विक्रमिणे० ऊर्जितशासनाय० शब्दातिगाय० शब्दसहाय० शिशिराय० शर्वरीकराय० अक्रूराय० पेशलाय० दक्षाय० दक्षिणाय० क्षमिणां वराय० विद्वत्तमाय० वीतभयाय० पुण्यश्रवणकीर्तनाय० उत्तारणाय० दुष्कृतिघ्ने० पुण्याय० ९२५ दुःस्वप्ननाशनाय० वीरघ्ने० रक्षणाय० संताय० जीवनाय० पर्यवस्थिताय० अनंतरूपाय० अनंतश्रिये० जितमन्यवे० भयापहाय० चतुरस्राय० गभीरात्मने० विदिशाय० व्यादिशाय० दिशाय० अनादये० भुवे० भुवोलक्ष्यै० सुवीराय० रुचिरांगदाय० जननाय० जनजन्मादये० भीमाय० भीमपराक्रमाय० आधारनिलयाय० ९५० धात्रे०पुष्पहासाय० प्रजागराय० ऊर्ध्वगाय० सत्पथाचाराय० प्राणदाय० प्रणवाय० पणाय० प्रमाणाय० प्राणनिलयाय० प्राणभृते० प्राणजीवनाय० तत्वाय० तत्वविदे० एकात्मने० जन्ममृत्युजरातिगाय० भूर्भुवः स्वस्तरवे० ताराय० सपित्रे० प्रपितामहाय० यज्ञाय० यज्ञपतये० यज्वने० यज्ञांगाय० यज्ञवाहनाय० ९७५ यज्ञभृते० यज्ञकृते० यज्ञिने० यज्ञभुजे० य

ज्ञसाधनाय० यज्ञांतकृते० यज्ञगुह्याय० अन्नाय० अन्नादाय० आत्मयेनये० स्वयंजाताय० वैखानाय० सामागायनाय० देवकीनंदनाय० स्रष्ट्रे० क्षितीशाय० पापनाशानाय० शंखभृते० नंदकिने० चक्रिणे० शार्ङ्गधन्वने० गदाधराय० रथांगपाणये० अक्षोभ्याय० सर्वप्रहरणायुधाय नमः॥१०००॥इति श्रीविष्णुसहस्रनामावलिः संपूर्णा॥
॥छ॥

॥९७॥

॥शिवाष्टोत्तरशतनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादावंते च नमः शब्दो योज्यः॥ ॐ शिवाय नमः महेश्वराय० शंभवे० पिनाकिने० शशिशेखराय० वामदेवाय० विश्वरूपाक्षाय० कपर्दिने० नीललोहिताय० शंकराय० शूलपाणये० खटांगिने० विष्णुवल्लभाय० शिपिविष्टाय० अंबिकानाथाय० श्रीकंठाय० भक्तवत्सलाय०भवाय० शर्वाय० त्रिलोकेशाय० शितिकंठाय० शिवाप्रियाय० उग्राय० कपर्दिने० कामारये० २५ अंधकासुरसूदनाय० गंगाधराय० ललाटाक्षाय० कालकालाय० कृपानिधये० भीमाय० परशुहस्ताय० मृगपाणये० जटाधराय० कैलासवासिने० कवचिने० कठोराय० त्रिपुरांतकाय० वृषांकाय० वृषभारूढाय० भस्मोद्धूलितविग्रहाय० सामप्रियाय० स्वरमयाय० त्रयीमूर्तये० अनीश्वराय० सर्वज्ञाय० परमात्मने० सोमसूर्याग्निलोचनाय हविषे० यज्ञमयाय० ५० सोमाय० पंचवक्त्राय० सदाशिवाय० विश्वेश्वराय० वीरभद्राय० गणनाथाय० प्रजापतये० हिरण्यरेतसे० दुर्धर्षाय० गिरीशाय० गिरिशाय० अनघाय० भुजंगभूषणाय० भर्गाय० गिरिधन्वने० गिरिप्रियाय० कृत्तिवाससे० पुरारातये० भगवते० प्रमथाधिपाय० मृत्युंजयाय० सूक्ष्मतनवे० जगद्व्यापिने० जगद्गुरवे० व्योमकेशाय० ७५ महासेनजनकाय० चारुविक्रमाय० रुद्राय० भूतपतये० स्थाणवेयअहिर्बुध्न्याय०

दिगंबराय० अष्टमूर्तये० अनेकात्मने० सात्विकाय० शुद्धविग्रहाय० शाश्वताय० खंडपरशवे० अजाय० पाशविमोचनाय० मृडाय० पशुपतये० देवाय० महादेवाय० अव्ययाय० हरये० पूषदंतभिदे० अव्यग्राय० दक्षाध्वरहराय० हराय० १०० भगनेत्रभिदे० अव्यक्ताय० सहस्राक्षाय० सहस्रपदे० अपवर्गप्रदाय० अनंताय० तारकाय० परमेश्वराय नमः॥१०८॥

॥९८॥

॥शिवसहस्रनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादौ नमः शब्दश्चांते योजनीयः॥ ॐ स्थिराय नमः स्थाणवे० प्रभवे० भीमाय० प्रवराय० वरदाय० वराय० सर्वात्मने० सर्वविख्याताय० सर्वस्मै० सर्वकराय० भवाय० जटिने० चर्मिणे० शिखंडिने० सर्वांगाय० सर्वभावनाय० हराय० हरिणाक्षाय० सर्वभूतहराय० प्रभवे० प्रवृत्तये० निवृत्तये० नियताय० शाश्वताय० २५ ध्रुवाय० स्मशानवासिने० भगवते खेचराय० गोचराय० अर्दनाय० अभिवाद्याय० महाकर्मणे० तपस्विने० भूतभावनाय० उन्मत्तवेषप्रच्छन्नाय० सर्वलोक-प्रजापतये० महारूपाय० महाकायाय० वृषरूपाय० महायशसे० महात्मने० सर्वभूतात्मने० विश्वरूपाय० महाहनवे० लोकपालाय० अंतर्हितात्मने० प्रसादाय० हयगर्दभये० पवित्राय० ५० महते० नियमाय० नियमाश्रिताय०सर्वकर्मणे० स्वयंभूताय० आदये० आदिकराय० निधये० सहस्राक्षाय० विशालाक्षाय० सोमाय० नक्षत्रसाधकाय० चंद्राय० सूर्याय० शनये० केतवे० ग्रहाय० ग्रहपतये० वराय० अत्रये० अत्रिनमस्कर्त्रे० मृगबाणार्पणाय० अनघाय० महातपसे० घोरतपसे० ७५ अदीनाय० दीनसाधकाय० संवत्सराय० मंत्राय० प्रमाणाय० परमतपाय० योगिने० योज्याय० महाबीजाय० महारेतसे० महाबलाय० सुवर्णरेतसे० सर्वज्ञाय० सुबीजाय० बीज

वाहनाय० दशबाहवे० अनिमिषाय० नीलकंठाय० उमापतये० विश्वरूपाय० स्वयंश्रेष्ठाय० बलवीराय० अबलाय० गणाय० गणकर्त्रे० १०० गणपतये० दिग्वाससे० कामाय० मंत्रविदे० परमाय० मंत्राय० सर्वभावकराय० हराय० कमंडलुधराय० धन्विने० बाणहस्ताय० कपालवते० अशनिने० शतघ्निने० खड्गिने० पट्टिशिने० आयुधिने० महते० स्रुवहस्ताय० सुरूपाय० तेजसे० तेजस्करनिधये० उष्णीषिणे० सुवक्राय० उदग्राय० १२५ विनताय० दीर्घाय० हरिकेशाय० सुतीर्थाय० कृष्णाय० सृगालरूपाय० सिद्धार्थाय० मुंडाय०सर्वशुभंकराय० अजाय० बहुरूपाय० गंधधारिणे० कपर्दिने० ऊर्ध्वरेतसे० ऊर्ध्वलिंगाय० ऊर्ध्वशायिने० नभस्थलाय० त्रिजटाय० चीरवाससे० रुद्राय० सेनापतये० विभवे० अहश्चराय० नक्तंचराय० तिग्ममन्यवे० १५० सुवर्चसाय० गजघ्ने० दैत्यघ्ने० कालाय० लोकधात्रे० गुणाकराय० सिंहशार्दूलरूपाय० आर्द्रचर्मांवरावृताय० कालयोगिने० महानादाय० सर्वकामाय० चतुष्पथाय० निशाचराय० प्रेतचारिणे० भूतचारिणे० महेश्वराय० बहुभूताय० बहुधराय० स्वर्भानवे० अमिताय० गतये० नृत्यप्रियाय० नित्यनर्ताय० नर्तकाय० सर्वलालसाय० १७५ घोराय० महातपसे० पाशाय० नित्याय० गिरिरुहाय० नभसे० सहस्रहस्ताय० विजयाय० व्यवसायाय० अतंद्रिताय० अधर्षणाय० घर्षणात्मने० यज्ञघ्ने० कामनाशकाय० दक्षयागापहारिणे० सुसहाय० मध्यमाय० तेजोपहारिणे० बलघ्ने० मुदिताय० अर्थाय० अजिताय० अवराय० गंभीराय० गभीराय० २०० गंभीरबलवाहनाय० न्यग्रोधरूपाय० न्यग्रोधाय० वृक्षकर्णस्थितये० विभवे० सुतीक्ष्णदशनाय० महाकायाय० महाननाय० विष्वक्सेनाय०

हरये० यज्ञाय० संयुगापीडवाहनाय० तीक्ष्णतापाय०हर्यश्वाय० सहाय० कर्मकालविदे० विष्णुप्रसादिताय० यज्ञाय० समुद्राय० वडवामुखाय० हुताशनसहाय० प्रशांतात्मने० हुताशनाय० उग्रतेजसे० महातेजसे० २२५ जन्याय० विजयकालविदे० ज्योतिषामयनाय० सिद्धये० सर्वविग्रहाय० शिखिने० मुंडिने० जटिने० ज्वालिने० मूर्तिजाय० मूर्धगाय० बलिने० वेणविने० पणविने० तालिने० खलिने० कालकटंकटाय० नक्षत्रविग्रहमतये० गुणवुद्धये० लयाय० अगमाय० प्रजापतये० विश्वबाहवे० विभागाय० सर्वगाय० २५० अमुखाय० विमोचनाय० सुशरणाय० हिरण्यकवचोद्भवाय० मेंढ्रजाय० बलचारिणे० महीचारिणे० स्रुताय० सर्वतूर्यनिनादिने० सर्वातोद्य परिग्रहाय०व्यालरूपाय० गुहावासिने० गुहाय० मालिने० तरंगविदे० त्रिदशाय० त्रिकालधृषे० कर्मसर्वबंधविमोचनाय० असुरेंद्राणां बंधनाय० युधि शत्रुविनाशनाय० सांख्यप्रसादाय० दुर्वाससे० सर्वसाधुनिषेविताय० प्रस्कंदनाय० विभागज्ञाय० २७५ अतुल्याय० यज्ञभागविदे० सर्वचारिणे० सर्ववासाय० दुर्वाससे० वासवाय० अमराय० हैमाय० हेमकराय० अयज्ञसर्वधारिणे० धरोत्तमाय० लोहिताक्षाय० महाक्षाय० विजयाक्षाय० विशारदाय० सर्वकामदाय० सर्वकालप्रसादाय० सुप्रबलाय० बलरूपधृषे० संग्रहाय० निग्रहाय० कर्त्रे० सर्पचीरनिवासाय० मुख्याय० अमुख्याय० ३०० देहाय० काहलये० सर्वकामवराय० सर्वदाय० सर्वतोमुखाय० आकाशनिर्विरूपाय० निपातिने० अवशाय० खगाय० रौद्ररूपाय० अंशवे० आदित्याय० बहुरश्मये० सुवर्चसिने० वसुवेगाय० महावेगाय० मनोवेगाय० निशाचराय० सर्ववासिने० श्रियावासिने० उपदेशकराय० अकराय०

मुनये० आत्मनिरालोकाय० संभग्नाय० ३२५ सहस्रदाय० पक्षिणे० पक्षरूपाय० अतिदीप्ताय० विशांपतये० उन्मादाय० मदनाय० कामाय० अश्वत्थाय० अर्थकराय० यशसे० वामदेवाय० वामाय० प्राचे० दक्षिणाय० वामनाय० सिद्धयोगिने० महर्षये० सिद्धार्थाय० सिद्धसाधकाय० भिक्षवे० भिक्षुरूपाय० विपणाय० मृदवे० अव्ययाय० ३५० महासेनाय० विशाखाय० षष्टिभागाय० गवांपतये० वज्रहस्ताय० विष्कंभिने० चमूस्तंभनाय० वृत्तावृत्तकराय० तालाय० मधवे० मधुकलोचनाय० वाचस्पत्याय० वाजसनाय० आश्रमपूजिताय० ब्रह्मचारिणे० लोकचारिणे० सर्वचारिणे० विचारविदे० ईशानाय० ईश्वराय० कालाय० निशाचारिणे० पिनाकधृषे० निमित्तस्थाय० निमित्ताय० ३७५ नंदये० नंदिकराय० हरये० नंदीश्वराय० नंदिने० नंदनाय० नंदिवर्धनाय० भगहारिणे० निहंत्रे० कालाय० ब्रह्मणे० पितामहाय० चतुर्मुखाय० महालिंगाय० चारुलिंगाय० लिंगाध्यक्षाय० सुराध्यक्षाय० योगाध्यक्षाय० युगावहाय० बीजाध्यक्षाय० बीजकर्त्रे० अध्यात्मानुगताय० बलाय० इतिहासाय० संकल्पाय० ४०० गौतमाय० निशाकराय० दंभाय० अदंभाय० वैदंभाय० वश्याय० वशकराय० कलये० लोककर्त्रे० पशुपतये० महाकर्त्रे० अनौषधाय० अक्षराय० परब्रह्मणे० बलवते० शक्राय० नीतये० अनीतये० शुद्धात्मने० मान्याय० शुद्धाय० गतागताय० बहुप्रसादाय० सुस्वप्नाय० दर्पणाय० ४२५ अमित्रजिते० वेदकाराय० मंत्रकाराय० विदुषे० समरमर्दनाय० महामेघनिवासिने० महाघोराय० वशिने० कराय० अग्निज्वालाय० महाज्वालाय० अतिध्रूम्राय० हुताय० हविषे० वृषणाय० शंकराय० वर्चस्विने० धूमकेतनाय० नीलाय० अंगलुब्धाय० शोभ

नाय० निरवग्रहाय० स्वस्तिदाय० स्वस्तिभावाय० भागिने० ४५० भागकराय० साधवे० उत्संगाय० महागर्भपरायणाय० कृष्णवर्णाय० सुवर्णाय० सर्वदेहिनामिंद्रियाय० महापादाय० महाहस्ताय० महाकायाय० महायशसे० महामूर्ध्ने० महामात्राय० महानेत्राय० निशालयाय० महांतकाय० महाकर्णाय० महोष्ठाय० महाहनवे० महानासाय० महाकंबवे० महाग्रीवाय० श्मशानभाजे० महावक्षसे० ४७५ महोरस्काय० अंतरात्मने० मृगालयाय० लंबनाय० लंबितोष्ठाय० महामायाय० पयोनिधये० महादंताय महादंष्ट्राय० महाजिह्वाय० महामुखाय० महानखाय० महारोम्णे० महाकेशाय० महाजटाय० प्रसन्नाय० प्रसादाय० प्रत्ययाय० गिरिसाधनाय० स्नेहनाय० अस्नेहनाय० अजिताय० महामुनये० वृक्षाकराय० वृक्षकेतवे० ५०० अनलाय० वायुवाहनाय० गंडलिने० मेरुधाम्ने० मेदिनीपतये० अथर्वशीर्षाय सामास्याय० ऋक्सहस्रामितेक्षणाय० यजुःपादभुजाय० गुह्याय० प्रकाशाय० जंगमाय० अमोघार्थाय० प्रसादाय० अभिगम्याय० सुदर्शनाय० उपकाराय० प्रियाय० सर्वाय० कनकाय० कांचनच्छवये० नाभये० नंदिकराय० भावाय० पुष्करस्थपतये० ५२५ स्थिराय० द्वादशाय० त्रासनाय० आद्याय० यज्ञाय० यज्ञसमाहिताय० नक्ताय० कलये० कालाय० मकराय० कालपूजिताय० सगणाय० गणकाराय० भूतवाहनसारथये० भस्मशयाय० भस्मगोप्त्रे० भस्मभूताय० तरवे० गणाय० लोकपालाय० अलोकाय० महात्मने० सर्वपूजिताय० शुक्लाय० त्रिशुक्लाय० ५५० संपन्नाय० शुचये० भूतनिषेविताय० आश्रमस्थाय० क्रियावस्थाय० विश्वकर्ममतये० वराय० विशालशाखाय० ताम्रोष्ठाय० अंबुजाय० सुनिश्चलाय० कपिलाय०

कपिशाय० शुक्लाय० आयुषे० पराय० अपराय० गंधर्वाय० अदितये० तार्क्ष्याय० सुविज्ञेयाय० सुशारदाय० परश्वधायुधाय० देवाय० अनुकारिणे० ५७५ सुबांधवाय० तुंबवीणाय० महाक्रोधाय० ऊर्ध्वरेतसे० जलेशयाय० उग्राय० वंशकराय० वंशाय० वंशनादाय० अनिंदिताय० सर्वांगरूपाय० मायाविने० सुहृदाय० अनिलाय० अनलाय० बंधनाय० बंधकर्त्रे० सुबंधनविमोचनाय० सयज्ञारये० सकामारये० महादंष्ट्राय० महायुद्धाय० बहुधानिंदिताय० शर्वाय० शंकराय० ६०० शंकराय० अधनाय० अमरेशाय० महादेवाय० विश्वदेवाय० सुरारिघ्ने० अहिर्बुध्न्याय० अनिलाभाय० चेकिताय० हविषे० अजैकपादे० कपालिने० त्रिशंकवे० अजिताय० शिवाय० धन्वंतरये० धूमकेतवे० स्कंदाय० वैश्रवणाय० धात्रे० शक्राय० विष्णवे० भिन्नाय० त्वष्ट्रे० ध्रुवाय० ६२५ धराय० प्रभावाय० सर्वगवायवे० अर्यम्णे० सवित्रे० रवये० उषंगवे० विधात्रे० मांधात्रे० भूतभावनाय० विभवे० वर्णविभाविने० सर्वकामगुणावहाय० पद्मनाभाय० महागर्भाय० चंद्रवक्त्राय० अनिलाय० अनलाय० बलवते० उपशांताय० पुराणाय० पुण्यचंचवे० इत्यै० कुरुकर्त्रे० कुरुवासिने० ६५० पुरुहूताय० गुणौषधाय० सर्वाशयाय० दर्भचारिणे० सर्वप्राणिपतये० देवदेवाय० सुखासक्ताय० सदसते० सर्वरत्नविदे० कैलासगिरिवासिने० हिमवद्गिरिसंश्रयाय० कूलहारिणे० कूलकर्त्रे० बहुविद्याय० बहुप्रदाय० वणिजाय० वर्धकिने० वृक्षाय० बकुलाय० चंदनाय० छदाय० सारग्रीवाय० महाजत्रवे० अलोलाय० महौषधाय० ६७५ सिद्धार्थकारिणे० छंदोव्याकरणोत्तरसिद्धार्थाय० सिंहनादाय० सिंहदंष्ट्राय० सिंहगाय० सिंहवाहनाय० प्रभावात्मने० जगत्कालस्थानाय० लोकहिताय० तरवे०

सारंगाय० नवचक्रांगाय० केतुमालिने० सभायनाय० भूतालयाय० भूतपतये० अहोरात्राय० अनिंदिताय० सर्वभूतवाहित्रे० सर्वभूतनिलयाय० विभवे० भवाय० अमोघाय० संयताय० अश्वाय० ७०० भोजनाय० प्राणधारणाय० धृतिमते० मतिमते० दक्षाय० सत्कृताय० युगाधिपाय० गोपालये० गोपतये० ग्रामाय० गोचर्मवसनाय० हरये० हिरण्यबाहवे० प्रवेशिनांगुहापालाय० प्रकृष्टारये० महाहर्षाय० जितकामाय० जितेंद्रियाय० गांधाराय० सुवासाय० तपःसक्ताय० रतये० नराय० महागीताय० महानृत्याय० ७२५ अप्सरोगणसेविताय० महाकेतवे० महाधातवे० नैकसानुचराय० चलाय० आवेदनीयाय० आदेशाय० सर्वगंधसुखावहाय० तोरणाय० तारणाय० वाताय० परिधिने० पतिखेचराय० संयोगवर्धनाय० गुणाधिकवृद्धाय० अधिवृद्धाय० नित्यात्मसहाय० देवासुरपतये० पत्ये० युक्ताय० युक्तबाहवे० दिविसुपर्वदेवाय० आषाढाय० सुषाढाय० ध्रुवाय० ७५० हरिणाय० हराय० आवर्तमानवपुषे० वसुश्रेष्ठाय० महापथाय० विमर्शशिरोहारिणे० सर्वलक्षणलक्षिताय० अक्षरथयोगिने० सर्वयोगिने० महाबलाय० समाम्नायाय० असमाम्नायाय० तीर्थदेवाय० महारथाय० निर्जीवाय० जीवनाय० मंत्राय० शुभाक्षाय० बहुकर्कशाय० रत्नप्रभूताय० रत्नांगाय० महार्णवनिपानविदे० मूलाय० त्रिशूलाय० अमृताय० ७७५ व्यक्ताव्यक्ताय० तपोनिधये० आरोहणाय० अधिरोधाय० शीलधारिणे० महायशसे० सेनाकल्पाय० महाकल्पाय० योगाय० युगकराय० हरये० युगरूपाय० महारूपाय० महागहनाय० वधाय० न्यायनिर्वपणाय० पादाय० पंडिताय० अचलोपमाय० बहुमालाय० महामालाय० शशिहरसुलोचनाय० विस्तारलवणकू

पाय० त्रियुगाय० सफलोदयाय० ८०० त्रिनेत्राय० विषमांगाय० मणिविद्धाय० जटाधराय० बिंदवे० विसर्गाय० सुमुखाय० शराय० सर्वायुधाय० सहाय० निवेदनाय० सुखाजाताय० सुगंधाराय० महाधनुषे० गंधपालिभगवते० सर्वकर्मोत्थानाय० मंथानबहुलबाहवे० सकलाय० सर्वलोचनाय० तलस्तालाय० करस्थालिने० ऊर्ध्वसंहननाय० महते० छत्राय० सुच्छत्राय० ८२५ विख्यातलोकाय० सर्वाश्रयक्रमाय० मुंडाय० विरूपाय० विकृताय० दंडिने० कुंडिने० विकुर्वाणाय० हर्यक्षाय० ककुभाय० वज्रिणे० शतजिह्वाय० सहस्रपदे० सहस्रमूर्ध्ने० देवेंद्राय० सर्वदेवमयाय० गुरवे० सहस्रबाहवे० सर्वांगाय० शरण्याय० सर्वलोककृते० पवित्राय० त्रिककुन्मंत्राय० कनिष्ठाय० कृष्णपिंगलाय० ८५० ब्रह्मदंडविनिर्मात्रे० शतघ्नीपाशशक्तिमते० पद्मगर्भाय० महागर्भाय० ब्रह्मगर्भाय० जलजोद्भवाय० गभस्तये० ब्रह्मकृते० ब्रह्मिणे० ब्रह्मविदे० ब्राह्मणाय० गतये० अनंतरूपाय० नैकात्मने० स्वयंभुवतिग्मतेजसे० ऊर्ध्वगात्मने० पशुपतये० घातरंहसे० मनोजवाय० चंदनिने० पद्मनालाग्राय० सुरभ्युत्तारणाय० नराय० कर्णिकारमहास्रग्विणे० नीलमौलये० ८७५ पिनाकधृषे० उमापतये० उमाकांताय० जाह्नवीधृषे० उमाधवाय० वरवराहाय० वरदाय० वरेण्याय० सुमहास्वनाय० महाप्रसादाय० दमनाय० शत्रुघ्ने० श्वेतपिंगलाय० पीतात्मने० परमात्मने० प्रयतात्मने० प्रधानधृषे० सर्वपार्श्वमुखाय० त्र्यक्षाय० सर्वसाधारणवराय० चराचरात्मने० सूक्ष्मात्मने० अमृतगोवृषेश्वराय० साध्यर्षये० आदित्यवसवे० ९०० विवस्वत्सवित्रमृताय० व्यासाय० सर्वसुसंक्षेपविस्तराय० पर्ययनराय० क्रतवे० संवत्सराय० मासाय० पक्षाय० संख्यासमापनाय० कलायै० का

ष्ठायै० लवेभ्यो० मात्राभ्यो० मुहूर्ताहःक्षपाभ्यो० क्षणेभ्यो० विश्वक्षेत्राय० प्रजाबीजाय० लिंगाय० आद्यनिर्गमाय० सते० असते० व्यक्ताय० अव्यक्ताय० पित्रे० मात्रे० ९२५ पितामहाय० स्वर्गद्वाराय० प्रजाद्वाराय० मोक्षद्वाराय० त्रिविष्टपाय० निर्वाणाय० ह्रदनाय० ब्रह्मलोकाय० परागतये० देवासुरविनिर्मात्रे० देवासुरपरायणाय० देवासुरगुरवे० देवाय० देवासुर-नमस्कृताय० देवासुरमहामात्राय० देवासुरगणाश्रयाय० देवासुरगणाध्यक्षाय० देवासुरगणाग्रण्ये० देवातिदेवाय० देवर्षये० देवासुरवरप्रदाय० देवासुरेश्वराय० विश्वाय० देवासुरमहेश्वराय० सर्वदेवमयाय० ९५० अचिंत्याय० देवतात्मने० आत्मसंभवाय० उद्भिदे० त्रिविक्रमाय० वैद्याय० विरजाय० नीरजाय० अमराय० ईड्याय० हस्तीश्वराय० व्याघ्राय० देवसिंहाय० नरर्षभाय० विबुधाय० अग्रवराय० सूक्ष्माय० सर्वदेवाय० तपोमयाय० सुयुक्ताय० शोभनाय० वज्रिणे० प्रासानां प्रभवाय० अव्ययाय० गुहाय० ९७५ कांताय० निजसर्गाय० पवित्राय० सर्वपावनाय० शृंगिणे० शृंगप्रियाय० बभ्रुवे० राजराजाय० निरामयाय० अभिरामाय० सुरगणाय० विरामाय० सर्वसाधनाय० ललाटाक्षाय० विश्वदेवाय० हरिणाय० ब्रह्मवर्चसाय० स्थावरपतये० नियमेंद्रियवर्धनाय० सिद्धार्थाय० सिद्धभूतार्थाय० अचिंत्याय० सत्यव्रताय० शुचये० व्रताधिपाय० १००० पराय० ब्रह्मणे० भक्तानां परमागतये० विमुक्ताय० मुक्ततेजसे० श्रीमते० श्रीवर्धनाय० जगते नमः० १००८॥

इति श्रीशिवाष्टोत्तरसहस्रनामावलिः संपूर्णा॥४॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥९९॥

॥सूर्याष्टोत्तरशतनामावलिः॥

ॐ कारः सर्वत्रादावंते च नमः शब्दो योज्यः॥ ॐ सूर्याय नमः अर्यम्णे० भगा

य० त्वष्ट्रे ० पूष्णे० अर्काय० सवित्रे० रवये० गभस्तये ० अजाय० कालाय० मृत्यवे० धात्रे० प्रभाकराय० पृथिव्यप्तेजसे० वायुपूरणाय० सोमाय० बृहस्पतये० शुक्राय० बुधाय० अंगारकाय० इंद्राय० विवस्वते० दीप्तांशवे० शुचये० २५ शौरये० शनैश्चराय० ब्रह्मणे० विष्णवे० रुद्राय० स्कंदाय० वैश्रवणाय० यमाय० वैद्युताय० जठराय० एधनाय० तेजसांपतये० धर्मध्वजाय० वेदकर्त्रे० वेदांगाय० कृताय० त्रेतद्वापराय० कलये० सर्वमलापघ्ने० कलाकाष्ठामुहूर्ताय० क्षयाय० क्षणाय० संवत्सरकराय० अश्वत्थाय० कालचक्राय० ५० विभावसवे० पुरुषाय० शाश्वताय० योगिने० अव्यक्ताय० सनातनाय० कलाध्यक्षाय० प्रजाध्यक्षाय० विश्वकर्मणे० तमोनुदाय० वरुणाय० सागराय० जीमूताय० अनीहाय० भूताश्रयाय० भूतपतये० सर्वलोकनमस्कृताय० स्रष्ट्रे० संवर्तकाय० वह्नये० सर्वसस्यादये० अलोलुपाय० अनंताय० कपिलाय० भानवे० ७५ कामदाय० सर्वमुखाय० जयाय० विशालाय० वरदाय० सर्वधातुनिषेविताय० मनःसुपर्णाय० भूतादये० शीघ्रगाय० प्राणधारिणे० धन्वतरये० धूम्रकेतवे० आदिदेवाय० अदितिसुताय० द्वादशात्मने० अरविंदाक्षाय० पित्रे० मात्रे० पितामहाय० स्वर्गद्वाराय० प्रजाद्वाराय० मोक्षद्वाराय० त्रिविष्टपाय० दैवहर्त्रे० प्रशांतात्मने० १०० विश्वात्मने० विश्वतोमुखाय० चराचरात्मजाय० सूक्ष्मात्मने० मैत्रेयाय० करुणार्चिताय० अंशुमते० श्रीसवितृसूर्यनारायणायनमः १०८॥इति श्रीसूर्याष्टोत्तर-शतनामावलिः संपूर्णा॥५॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥१००॥

॥सूर्यसहस्रनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादौ नमः शब्दश्चांते योजनीयः॥ ॐ विश्वजिते नमः विश्वजित्कर्त्रे०

विश्वात्मने० विश्वतोमुखाय० विश्वेश्वराय० विश्वयोनये० नियतात्मने० जितेंद्रियाय० कालाश्रयाय० कालकर्त्रे० कालघ्ने० कालनाशनाय० महायोगिने० महाबुद्धये० महात्मने० सुमहाबलाय० प्रभवे० विभवे० भूतनाथाय० भूतात्मने० भुवनेश्वराय० भूतभव्याय० भावितात्मने० भूतांतःकरणाय० शिवाय० २५ शरण्याय० कमलानंदाय० नंदनाय० नंदवर्धनाय० वरेण्याय० वरदाय० योगिने० सुसंयुक्ताय० प्रकाशनाय० प्राप्तयानाय० परप्राणाय० प्रीतात्मने० प्रणताय० प्रियाय० नयाय० सहस्रपदे० साधवे० दिव्यकुंडलमंडिताय० अव्यंगधारिणे० धीरात्मने० प्रचेतसे० वायुवाहनाय० समाहितमतये० धात्रे० विधात्रे० ५० कृतमंगलाय० कपर्दिने० कल्पकृते० रुद्राय० सुमनसे० धर्मवत्सलाय० समायुक्ताय० नियुक्तात्मने० शमात्मने० कृतिनां वराय० अविचिंत्यवपुषे० श्रेष्ठाय० महायोगाय० महेश्वराय० कांताय० कामादये० आदित्याय० नियतात्मने० निराकुलाय० कामाय० कारुणिकाय० कर्त्रे० कमलाकराय० बोधकाय० सप्तसप्तये० ७५ अचिंत्यात्मने० महाकारुणिकोत्तमाय० संजीवनाय० जीवनाथाय० जगज्जीवाय० जगत्पतये० अजेयाय० विश्वनिलयाय० संविभागिने० वृषध्वजाय० वृषाकपये० कल्पकर्त्रे० कल्पांतकरणाय० रवये० एकचक्ररथाय० मौनिने० सुरथाय० रथिनांवराय० अक्रोधनाय० रश्मिमालिने० तेजोराशये० विभावसवे० दिवाकृते० दिनकृते० देवाय० १०० देवदेवाय० दिवस्पतये० दिननाथाय० हविर्होत्रे० दिव्यबाहवे० दिवाकराय० यज्ञाय० यज्ञपतये० पूष्णे० स्वर्णरेतसे० परावराय० परावरज्ञाय० तरणये० अंशुमालिने० मनोहराय० प्राज्ञाय० प्रजापतये० सूर्याय० सवित्रे० विष्णवे०

अंशुमत० महागतये० गंधवहाय० विहिताय० विधये० १२५ आशुगाय० पतंगाय० पतगाय० स्थाणवे० विहंगाय० विहगाय० वराय० हर्यश्वाय० हरिताश्वाय० हरिदश्वाय० जगत्प्रियाय० त्र्यंबकाय० सर्वदमनाय० भावितात्मने० भिषग्वराय० आलोककृते० लोकनाथाय० लोकालोकनमस्कृताय० कालाव० कल्पांतकाय० वह्नये० तपनाय० विश्वतापनाय० खड्गिने० प्रतर्दनाय० २५० धन्याय० हयगाय० वाग्विशारदाय० श्रीमते० शिशिराय० वाग्मिने० श्रीपतये० श्रीनिकेतनाय० श्रीकंठाय० श्रीधराय० श्रीशाय० श्रीनिवासाय० वसुप्रदाय० कामचारिणे० महामायाय० महेशाय० विदिताशयाय० तीर्थक्रियावते० सुनयाय० विभवाय० भक्तवत्सलाय० कीर्तये० कीर्तिकराय० नित्याय० कुंडलिने० १७५ कवचिने० रथिने० हिरण्यरेतसे० सप्ताश्वाय० प्रयतात्मने० परंतपाय० बुद्धिमते० अमरश्रेष्ठाय० रोचिष्णवे० पाकशासनाय० समुद्राय० धनदाय० धात्रे० मांधात्रे० कश्मलापहाय० तमोघ्ने० ध्वांतघ्ने० ज्योतिषे० त्रात्रे० अंतःकरणाय० गुहाय० पशुमते० प्रयतानंदाय० भूतेशाय० श्रीमतांवराय० २०० नित्योदिताय० नित्यरथाय० सुरेशाय० सुरपूजिताय० अजिताय० विजयाय० जेत्रे० जंगम-स्थावरात्मकाय० जीवानंदाय० नित्यगामिने० विजेत्रे० विजयप्रदाय० पर्जन्याय० अग्नये० स्थितये० स्थेयसे० स्थविराय० अणवे० निरंजनाय० प्रद्योतनाय० रथारूढाय० सर्वलोकप्रकाशकाय० ध्रुवाय० मेधिने० महावीर्याय० २२५ हंसाय० संसारतारकाय० सृष्टिकर्त्रे० क्रियाहेतवे० मार्तंडाय० मरुतांपतये० मरुत्त्वते० दहनाय० त्वष्ट्रे० भगाय० भोगाय० अर्यम्णे० पतये० वरुणेशाय० जगत्स्वामिने० कृतकृत्याय० सुलोचनाय०

विवस्वते० भानुमते० कार्यकारणाय० वर्चसां निधये० असंगगामिने० तिग्मांशवे० घर्मांशवे० दीप्तदीधितये० २५० सहस्र-दीधितये० ब्रघ्नाय० सहस्रांशवे० प्रभाकराय० गभस्तिमते० दीधितिमते० ऋग्विधात्रे० अतुलद्युतये० भास्कराय० सुरकार्यज्ञाय० सर्वज्ञाय० तीक्ष्णदीधितये० सुरज्येष्ठाय० सुरपतये० बहुज्ञाय० वचसांपतये० तेजोनिधये० बृहत्तेजसे० बृहत्कीर्तये० बृहस्पतये० अहिमते० ऊर्जिताय० धीमते० आमुक्ताय० कीर्तिवर्धनाय० २७५ महावैद्याय० गणपतये० गणेशाय० गणनायकाय० तीव्राय० प्रतापनाय० तापिने० मार्तंडाय० संप्रतापनाय० कार्तस्वराय० हृषीकेशाय० पद्मिने० नंदाय० अभिनंदिताय० पद्मनाभाय० अमृताहाराय० स्थितिमते० केतुमते० नभसे० अनाद्यंताय० अच्युताय० विश्वाय० हाराय० स्थितिमते० केतुमते० नभसे० अनाद्यंताय० विश्वामित्राय० घृणिने० विराजे० ३०० अमुक्ताय० मुक्तिजनकाय० कंचुकिने० विश्वभावनाय० अनिमित्तगतये० श्रेष्ठाय० शरण्याय० सर्वतोमुखाय० विगाहिरेणवे० असहाय० समायुक्ताय० समाहिताय० धर्मकेतवे० धर्मरतये० संहर्त्रे० संयमाय० यमाय० प्रणतार्तिहराय० वादिने० ऋतवे० कालानलद्युतये० सुखसेव्याय० महातेजसे० जगतामादिकारणाय० महेंद्राभिष्टुताय० ३२५ स्तोत्राय० स्तुतिहेतवे० विभाकराय० सहस्रकराय० आयुष्मते० अरोपाय० सुखदाय० सुखिनेव्याधिघ्ने० दुःखघ्ने० सौख्याय० कल्याणाय० कल्पिनांवराय० अरोगकारणाय० सिद्धये० वृद्धये० ऋद्धये० अहस्पतये० हिरण्यरेतसे० आरोग्याय० विदुषे० बंधवे० बुधाय० महते० प्राणवते० ३५० धृतिमते० धर्माय० धर्मकर्त्रे० रुचिप्रदाय० सर्वप्रियाय० सर्वसहाय० सर्वशत्रुनिवारणाय० प्रांशवे० विद्योतनाय० द्योताय० सहस्रकिरणाय० कृतिने० केयूरभूषणो

द्भासिने० भासिताय० भासनाय० अनलाय० शरण्यार्तिहराय० होत्रे० खद्योताय० खगसत्तमाय० कर्मसाक्षिणे० तमोरातये० शर्वद्युतिहराय० अमलाय० कल्याणिने० ३७५ कल्याणकराय० कल्पाय० कल्पकराय० कवये० कल्याणसृजे० कल्पवपुषे० सर्वकल्याणभाजनाय० शांतिप्रियाय० प्रसन्नात्मने० प्रशांताय० प्रशमप्रियाय० उदारकर्मणे० सुनयाय० सुवर्चसे० दीर्घलोचनाय० वर्चस्विने० वर्चसामीशाय० त्रैलोक्येशाय० वशानुगाय० ऊर्जस्विने० सुयशसे० वर्णिने० वर्णाध्यक्षाय० बलिप्रियाय० यशस्विने० ४०० वेदनिलयाय० तेजस्विने० प्रकृतिस्थिताय० आकाशगाय० शीघ्रगतये० वेदनिलयाय० आशुगाय० श्रुतिमते० खगाय० गोपतये० ग्रहदेवेशाय० गोमते० एकाय० प्रभंजनाय० जनित्रे० प्रजनाय० दीपाय० सर्वजीवाय० प्रकाशकृते० कर्मसाक्षिणे० योगनित्याय० नभश्रिये० असुरांतकाय० रक्षोघ्नाय० विघ्नशमनाय० किरीटिने० ४२५ सुमनप्रियाय० मरीचिमते० अनुमतये० गतक्षोभाय० विशेषगाय० शिष्टाचाराय० सदाचाराय० संचाराय० चारतत्पराय० मंदाराय० माठराय० दंडाय० क्षोभणाय० पक्षिणां गुरवे० कृतक्षोभाय० विशिष्टात्मने० विधेयाय० ज्ञानशोभनाय० श्वेतकांतये० महाश्वेताय० सानुगाय० मोक्षदायकाय० सर्ववेदप्रगीतात्मने० सर्ववेदलयाय० अलयाय० ४५० वेदमूर्तये० चतुर्वेदाय० वेदाब्धये० वेदपारगाय० क्रियावते० अतिरोचिष्णवे० वरीयसे० वरप्रदाय० व्रतचारिणे० व्रतधराय० लोकबंधवे० अलंकृताय० अलंकाराय० अक्षराय० दिव्यविद्यावते० विदिताशयाय० प्रभापूर्णाय० जितरिपवे० सुजनाय० अरुणसारथये० कुबेराय० सुरथाय० स्कंदाय० महिताय० अभिहिताय० ४७५ गुरवे० ग्रहराजाय०

ग्रहपतये० ग्रहनक्षत्रमंडनाय० भास्कराय० सततानंदाय० नंदनाय० वरवाहनाय० चतुर्मुखाय० पद्ममालिने० पूतात्मने० प्रणतार्तिघ्ने० अकिंचनाय० सत्यसंधाय० निर्गुणाय० गुणवते० शुचये० संपूर्णाय० पुंडरीकाक्षाय० विधेयाय० योगतत्परायः सहस्रांशवे० ऋतुपतये० सर्वस्वाय० सुमतये० ५०० सुवाचे० सुवाहनाय० माल्यदाम्ने० घृताहाराय० हरिप्रियाय० प्रथिताय० ब्राह्मणाय० ब्रह्मणे० प्रतीतात्मने० सुरालयाय० शतविंदवे० शतमखाय० गरीयसे० अनलप्रभाय० धीराय० महत्तराय० धन्याय० पुरुषाय० पुरुषोत्तमाय० सुसंस्थिताय० दिव्यस्थाय० मोक्षाधारनिकेतनाय० वैद्याय० राजाधिराजाय० विद्याराजाय० ५२५ विवादकृते० अनिर्देश्यवपुषे० श्रीदाय० वीरेंद्राय० बहुमंगलाय० निर्द्वंद्वाय० द्वंद्वघ्ने० सर्गाय० सर्वगाय० स्वप्रकाशगाय० चतुर्वेदधराय० अचिंत्याय० विनिद्राय० विविधाशनाय० चक्रवर्तिने० धृतिकराय० महाराजाय० महेश्वराय० विचित्ररथाय० एकाकिने० सप्तसप्तये० परात्पराय० सर्वोदधिस्थितिकराय० स्थितये० स्थेयाय० ५५० स्थितिप्रियाय० निष्कलाय० पुष्कलनभसे० वसुदाय० वासवप्रियाय० वसुमते० वासवस्वामिने० वसुराजाय० वसुप्रियाय० बलवते० ज्ञानवते० स्वाहास्वधावेदादिकारकाय० संकल्पयोनये० दिनकृते० भगवते० कारणावहाय० नीलकंठाय० धनाध्यक्षाय० धनिने० धर्मिणे० प्रियंवदाय० वषट्काराय० हुताय० होत्रे० स्वाहाकाराय० ५७५ हुताहुतये० जनार्दनाय० जनानंदिने० नराय० नारायणाय० अंबुदाय० स्वर्णांगाय० क्षपणाय० वायवे० आयवे० सुरनमस्कृताय० विग्रहाय० विमलाय० बिंदवे० विशोकाय० विमलद्युतये० द्योतिताय० द्योतनाय० विदुषे० विदिताय०

वरदाय० बलिने० धर्मयोनये० महामोहाय० विष्णुभ्रात्रे० ६०० सनातनाय० सावित्रीभाविताय० राज्ञे० विस्तृताय० विघृणाय० विराजे० सप्तार्चिषे० सप्ततुरगाय० सप्तलोकनमस्कृताय० संपन्नाय० गुणसंपन्नाय० सुमनसे० शोभनप्रियाय० सर्वात्मने० सर्वकृते० सृष्टये० सप्तिमते० सप्तमीप्रियाय० सुमेधसे० माधवाय० मंदाय० मेधाविने० मधुसूदनाय० अंगिरसे० गतिकालज्ञाय० ६२५ धूमकेतवे० सुकेतनाय० सुखिने० सुखप्रदाय० सौख्याय० कामिने० कांतिप्रियाय० मुनये० संतापनाय० संतपनाय० आतपिने० तपसांपतये० उग्रस्वामिने० सहस्राक्षाय० प्रियकारिणे० प्रियंकराय० प्रीताय० विमन्यवे० अंभोदाय० जीवनाय० जगतांपतये० जगत्पित्रे० प्रीतमनसे० शर्वाय० सर्वगुहाय० ६५० अचलाय० जगदाय० जगदानंदिने० जगत्रात्रे० सुरारिघ्ने० श्रेयसे० श्रेयस्कराय० ज्यायसे० उत्तमोत्तमाय० उत्तमाय० महामेरवे० महाशैलाय० धारणाय० धरणीधराय० धराधराय० धर्मराजाय० धर्माधर्मप्रवर्तकाय० रथाध्यक्षाय० रथपतये० त्वरमाणाय० अमितानलाय० उत्तराय० पूर्वदिक्स्वामिने० तारापतये० अपांपतये ६७५ पुण्यसंकीर्तनाय० पुण्यहेतवे० लोकत्रयाश्रयाय० स्वर्भानवे० विगतारिष्टाय० विशिष्टोत्कृष्टकर्मकृते० व्याधिप्रणाशनाय० केतवे० शूराय० सर्वजितांवराय० एकनाथाय० रथाधीशाय० शनैश्चरपित्रे०असिताय० वैवस्वतगुरवे० मृत्यवे० नित्यधर्माय० महाबलाय० प्रलंबहाराय० संचारिणे० प्रद्योताय० उद्योतिताय० अनलाय० संतानकृते० महामंत्राय० ७०० मंत्रमूर्तये० महालयाय० श्रेष्ठात्मने० मरुतःसूनवे० मरुतामीश्वराय० शुचये० संसारगतिविच्छेत्रे० संसारार्णवतारकाय० सप्तजिह्वाय० सहस्रार्चिषे० रत्नगर्भाय०

अपराजिताय० धर्मकेतवे० अमोघात्मने० धर्माधर्मप्रकाशकाय० लोकसाक्षिणे० लोकगुरवे० लोकेशाय० छंदवाहनाय० धर्मयूपाय० सूक्ष्मवायवे० धनुष्पाणये० धनुर्धराय० पिनाकधृषे० महोत्साहाय० ७२५ नैकमायाय० महाशनाय० शक्तये० शक्तिमतांश्रेष्ठाय० सर्वशस्त्रभृतांवराय० ज्ञानगम्याय० दुराराध्याय० लोहितांगाय० अरिमर्दनाय० अनंताय० अनंतधर्मदाय० दानिने० धर्मकृते० चक्रिविक्रमाय० दैवताय० त्र्यक्षराय० भेद्याय० नीलांगाय० नीललोहिताय० व्यासाय० व्यसनघ्ने० वादिने० व्योमचारिणे० व्ययापहाय० शार्ङ्गधन्वने० ७५० स्थिराय० भीमाय० सर्वप्रहरणायुधाय० परमेष्ठिने० परंज्योतिषे० नाकपालिने० दिवस्पतये० वदान्याय० वासुकये० वेद्याय० आत्रेयाय० अतिपराक्रमाय० द्वापराय० परमोदाराय० परब्रह्मचर्यवते० उद्दीप्तवेषाय० मुकुटिने० पद्महस्ताय० हिमांशुभृते० स्मिताय० प्रशांतवदनाय० पद्मोदरनिभाननाय० सायंदिवादिव्यवपुषे० अनिर्देश्याय० महारथाय० ७७५ महाप्रभवे० महानीकाय० शेषाय० सत्वरजस्तमाय० अनन्यप्रतिमाय० स्पष्टाय० नित्यतुष्टाय० कृततपाय० अहिंसकाय० भयकराय० लोकालोकप्रकाशकाय० जगन्नाथाय० जगत्साक्षिणे० जगज्जनमनोहराय० भास्वते० विभावसवे० वेधसे० विहारिणे० वरदायकाय० ग्रहनाथाय० ग्रहपतये० ग्रहेशाय० तिमिरापहाय० सैंहिकेयरिपवे० सिंहस्वामिने० ८०० सिंहासनस्थिताय० त्रयीतनवे० जगच्चक्षुषे० अद्वितीयाय० अरिमर्दनाय० चतुर्वर्णार्तिघ्ने० शुद्धमतये० शुद्धाय० सुधालयाय० द्विभुजाय० अद्वयवादिने० योगिने० योगीश्वराय० अरुणाय० योगिगम्याय० दुराराध्याय० योगवते० योगिनीपतये० दिक्पतये० दिवसस्वामिने० दिलीपाय०

व्योमदीपकाय० कलिरत्नाय० कलायुक्ताय० कलिकल्मषनाशनाय० ८२५ कलावते० कलिदोषघ्नाय० कलिदेवाय० कलानिधये० कालज्ञानपराय० पूर्वाय० पूर्वदिक्पुत्राय० उत्तमाय० पूर्वदिक्तिलकाय० पुण्याय० परमात्मने० परंतपाय० परंज्योतिषे० परंधाम्ने० परात्परतराय० अंतकाय० उदिताय० पर्वतारूढाय० पवित्राय० पापनाशनाय० उदयाचलारूढाय० प्राचीनशृंगारभाजनाय० खरांशवे० अर्यम्णे० व्योमरत्नाय० ८५० धर्मतनुधुतये० अहर्मणये० अनंतात्मने० कृतांतजनकाय० अध्वगाय० यमुनाजनकाय० जीवाय० जयलक्ष्मीविभूषिताय० चित्रांगदाय० चित्रभानवे० चराचरविकाशकृते० द्वादशात्मने० ध्वांतशत्रवे० गगनध्वजाय० आत्मभुवे० विश्वाधाराय० विश्वनाथाय० विश्वध्वांतप्रणाशकृते० पद्महस्ताय० पद्ममित्राय० पद्मरागसमद्युतये० पद्मिनीबोधकाय० पूताय० परमाय० पद्मबांधवाय० ८७५ नमस्कारप्रियाय० हेलिने० विश्वरूपाय० विनोदकृते० भरणीसंभवाय० भीमाय० भूर्भुवःस्वःप्रकाशकाय० वेदगीताय० वेदमुख्याय० ऋग्यजुःसामाय० इनाय० युगादिकरणाय० स्थितिसंहारकारकाय० वैकल्यनाशाय० वेदगाय० वेदविद्याविशारदाय० सुवर्णरेतसे० सुभगाय० हव्यकव्यप्रदायकाय० ओंकाराय० वषट्काराय० इषेत्वोर्जेस्वरूपधृषे० जितवैश्वानराय० जातवेदसे० जगदलंकृतये० अक्षराय० ९०० कृतविश्वाय० अर्काय० मिहिराय० मंडलाधिपाय० दुर्विज्ञेयगतये० त्वष्ट्रे० सुहृदाश्रितमंदिराय० कलिंगदेश-संभूताय० कांताय० काश्यपगोत्रजाय० ईश्वराम्यधिदेवाय तीव्राय० पद्मासनस्थिताय० अनादिरूपाय० दितिजाय० रत्नकांतये० प्रभामयाय० जगत्प्रदीपाय० विस्तीर्णाय० महाविस्तीर्णमंडलाय० एकचक्ररथाय०

स्वर्णरथाय० स्वर्णशरीरधृषे० निरालंबाय० गगनगाय० ९२५ धर्मकर्मप्रभावकृते० धर्मात्मने० कर्मणांसाक्षिणे० प्रत्यक्षाय० परमेश्वराय० मेरुसेविने० सुमेधाविने० मेरुरक्षाकराय० महते० आधारभूताय० धृतिमते० धनधान्यसमृद्धि-कृते० पापसंतापसंहर्त्रे० मनोवांछितदायकाय० रोगहर्त्रे० राज्यदायिने० रमणीयगुणाय० अनृणिने० कालत्रयानंत-रूपाय० मुनिवृंदनमस्कृताय० संध्यारागकराय० सिद्धैःसंध्यावंदनवंदिताय० साम्राज्यदाननिरताय० समाराधनतोष-कृते० भक्तदुःखक्षयकराय० ९५० भवसागरतारकाय० भयापहभयापहर्त्रे० भगवते० अप्रमेयपराक्रमाय० मनुस्वामिने० मन्युपतये० मान्याय० मन्वंतराधिपाय० अहोरात्रचराय० अनादये० अघमर्षणाय० ईशित्रे० गायत्रीजपसुप्रीताय० भर्गाय० भूदेववंदिताय० सहस्रकिरणस्वामिने० सहस्राक्षाय० सहस्रपदे० कामदाय० मोक्षदाय० साधवे० साधुलोकसुखावहाय० जयध्वजाय० जितरिपवे० जयश्रिये० ९७५ जयदायकाय० भूतशुद्धिकराय० भूपाय० भव्याय० भूमिप्रकाशकाय० मार्गानुगाय० महादेवाय० अमितगामिने० महाप्रभवे० निराधाराय० निराहाराय० नयवते० निपुणाय० अनघाय० परमब्रह्मचारिणे० चराचरपुरोहिताय० स्वर्दीपकाय० अमितत्राणाय० परप्राणाय० प्रमाणकृते० शुक्लाय० शुक्लप्रभाय० स्वामिने० रत्नांगाय० सूर्यदेवतायैनमः ॥१०००॥इति श्रीसूर्यसहस्रनामावलिः संपूर्णा॥
॥छ॥ ॥छ॥

॥१००॥

॥ देव्यष्टोत्तरशतनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रांते च नमः शब्दो योज्यः॥ आदिशक्तये नमः महादेव्यै० अंबिकायै० परमेश्वर्यै० ईश्वर्यै० अनैश्वर्ये० योगिन्यै० सर्वभूतेश्वर्यै० जयायै० विजयायै० जयंत्यै० शांभव्यै० शांत्यै० ब्राह्म्यै०

ब्रह्मांडधारिण्यै० महारूपायै० महामायायै० माहेश्वर्यै० लोकरक्षिण्यै० दुर्गायै० दुर्गपारायै० भक्तचिंतामण्यै० मृत्यै० सिद्ध्यै० मूर्त्यै० २५ सर्वसिद्धिप्रदायै० मंत्रमूर्त्यै० महाकाल्यै० सर्वमूर्तिस्वरूपिण्यै० वेदमूर्त्यै० वेदभूत्यै० वेदांतायै० व्यवहारिण्यै० अनघायै० भगवत्यै० रौद्रायै० रुद्रस्वरूपिण्यै० नारायण्यै० नारसिंह्यै० नागयज्ञोपवीतिन्यै० शंखचक्रगदाधारिण्यै० जटामुकुटशोभिन्यै० अप्रमाणायै० प्रमाणायै० आदिमध्यावसानायै० पुण्यदायै० पुण्योपचारिण्यै० पुण्यकीर्त्यै० स्तुतायै० विशालाक्ष्यै० ५० गंभीरायै० रूपान्वितायै० कालराज्यै० अनल्पसिद्ध्यै० कमलायै० पद्मवासिन्यै० महासरस्वत्यै० मनःसिद्धायै० मनोयोगिन्यै० मातंगिन्यै० चंडमुंडचारिण्यै० दैत्यदानववासिन्यै० मेपज्योतिषायै० परंज्योतिषायै० आत्मज्योतिषायै० सर्वज्योतिःस्वरूपिण्यै० सहस्रमूर्त्यै० शर्वाण्यै० सूर्यमूर्तिस्वरूपिण्यै० आयुर्लक्ष्म्यै० विद्यालक्ष्म्यै० सर्वलक्ष्मीप्रदायै० विचक्षणायै० क्षीरार्णववासिन्यै० वागीश्वर्यै० ७५ वासिद्ध्यै० अज्ञानज्ञानगोचरायै० बलायै० परमकल्याण्यै० भानुमंडलवासिन्यै० अव्यक्तायै० व्यक्तरूपायै० अव्यक्तरूपायै० अनंतायै० चंद्रायै० चंद्रमंडलवासिन्यै० चंद्रमंडलमंडितायै० भैरव्यै० परमानंदायै० शिवायै० अपराजितायै० ज्ञानप्राप्त्यै० ज्ञानवत्यै० ज्ञानमूर्त्यै० कलावत्यै० श्मशानवासिन्यै० मात्रे० परमकल्पिन्यै० घोषवत्यै० दरिद्रहारिण्यै० १०० शिवतेजोमुख्यै० विष्णुवल्लभायै० केशविभूषितायै० कूर्मायै० महिषासुरघातिन्यै० सर्वरक्षायै० महाकाल्यै० महालक्ष्म्यैनमः॥ १०८॥
॥छ॥

॥१०१॥
॥देवीसहस्रनामावलिः॥

ॐ कारः सर्वत्रादौ नमः शब्दश्चांते योजनीयः॥ ॐ महाविद्यायै नमः जगन्मात्रे० महा

लक्ष्म्यै० शिवप्रियायै० विष्णुमायायै० शुभायै० शांतायै० सिद्धायै० सिद्धसरस्वत्यै० क्षमायै० कांत्यै० प्रभायै० ज्योत्स्नायै० पार्वत्यै० सर्वमंगलायै० हिंगुलायै० चंडिकायै० दांतायै० पद्मायै० लक्ष्म्यै० हरिप्रियायै० त्रिपुरानंदिन्यै० नंदायै० सुनंदायै० सुरवंदितायै० २५ यज्ञविद्यायै० महामायायै० वेदमात्रे० सुधायै० धृत्यै० प्रीत्यै० प्रियायै० प्रसिद्धायै० मृडान्यै० विंध्यवासिन्यै० सिद्धविद्यायै० महाशक्त्यै० पृथ्व्यै० नारदसेवितायै० पुरुहूतप्रियायै० काल्यै० कामिन्यै० पद्मलोचनायै० प्रह्रादिन्यै० महामात्रे० दुर्गायै० दुर्गार्तिनाशिन्यै० ज्वालामुख्यै० सुगोत्रायै० ज्योत्यै० ५० कुमुदवासिन्यै० दुर्गायै० दुर्लभायै० विद्यायै० स्वर्गत्यै०

पुरवासिन्यै० अपर्णायै० शांबर्यै० मायायै० मदिरायै० मृदुहासिन्यै० नारायण्यै० महानिद्रायै० योगनिद्रायै० प्रभावत्यै० प्रज्ञायै० अपरिमितायै० प्रज्ञायै० तारायै० मधुमत्यै० मधवे० क्षीरार्णवसुतायै० बालायै० बालिकायै० सिंहगामिन्यै० ७५ ओंकारायै० सुधाकारायै० चेतनायै० कोपनायै० क्षित्यै० अर्धबिंदुधरायै० धीरायै० विश्वमात्रे० कलावत्यै० पद्मावत्यै० सुवस्त्रायै० प्रवृद्धायै० सरस्वत्यै० जितमात्रे० जितेंद्रायै० शारदायै० हंसवाहनायै० कुंडासनायै० जगद्धात्र्यै० बुद्धमात्रे० जनेश्वर्यै० राज्यलक्ष्म्यै० वषट्कारायै० सुधाकारायै० सुधात्मिकायै० १०० राजनीत्यै० त्रयीवार्तायै० दंडनीत्यै० क्रियावृत्त्यै० सद्भूत्यै० तारिण्यै० श्रद्धायै० सद्गत्यै० सत्परायणायै० सिंधवे० मंदाकिन्यै० गंगायै० यमुनायै० सरस्वत्यै० गोदावर्यै० विपाशायै० कावेर्यै० शतह्रदायै० शरय्वे० चंद्रभागायै० कौशिक्य० गंडक्यै० शिवायै० नर्मदायै० कर्मनाशायै० १२५ चर्मण्वत्यै० वेदिकायै० वेत्रवत्यै० वितस्तायै० वरदायै० वर

वाहनायै० सत्यै० पतिव्रतायै० साध्व्यै० सुचक्षुषे० कुंडवासिन्यै० एकचक्षुषे०सहस्राक्ष्यै० सुश्रोण्यै० भगमालिन्यै० सेनाश्रेण्यै० पताकायै० सव्यूहायै० युद्धकांक्षिण्यै० पताकिन्यै० दयायै० रंभायै० विपंच्यै० पंचमप्रियायै० परायै० १५० परकालायै० कांतायै० त्रिशक्त्यै० मोक्षदायिन्यै० ऐंद्य्रै० माहेश्वर्यै० ब्राह्म्यै० कौमार्यै० कमलासनायै० इच्छायै० भगवत्यै० धेन्वै० कामधेन्वै० कृपावत्यै० वज्रायुधायै० वज्रहस्तायै० चंड्यै० चंडपराक्रमायै० गौर्यै० सुवर्णवर्णायै० स्थितिसंहारकारिण्यै० एकायै० अनेकायै० महेज्यायै० शतबाहवे० १७५ महाभुजायै० भुजंगभूषणायै० भूषायै० षट्चक्रक्रमवासिन्यै० षट्चक्रभेदिन्यै० श्यामायै० कायस्थायै० कायवर्जितायै० सुस्मितायै० सुमुख्यै० क्षामायै० मूलप्रकृत्यै० ईश्वर्यै० अजायै० बहुवर्णायै० पुरुषार्थप्रवर्तिन्यै० रक्तायै० नीलायै० सितायै० श्यामायै० कृष्णायै० पीतायै० कर्बुरायै० क्षुधायै० तृष्णायै० २०० जरायै० वृद्धायै० तरुण्यै० करुणालयायै० कलायै० काष्ठायै० मुहूर्तायै० निमेषायै० काल-रूपिण्यै० सुवर्णायै० रसनायै० नासायै० चक्षुषे० स्पर्शवत्यै० रसायै० गंधप्रियायै० सुगंधायै० सुस्पर्शायै० मनोगत्यै० मृगनाभ्यै० मृगाक्ष्यै० कर्पूरामोदधारिण्यै० पद्मयोन्यै० सुकेश्यै० सुलिंगायै० २२५ भगरूपिण्यै० योनिमुद्रायै० महामुद्रायै० खेचर्यै० स्वर्गगामिन्यै० मधुश्रिये० माधवीवल्ल्यै० मधुमत्तायै० मदोद्धतायै० मातंग्यै० शुकहस्तायै० पुष्पबाणायै० इक्षुचापिन्यै० रक्तांबरधराक्ष्यै० रक्तपुष्पावतंसिन्यै० शुभ्रांबरधरायै० आधारायै० महाश्वेतायै० वसुप्रियायै० सुवेण्यै० पद्महस्तायै० मुक्ताहारविभूषणायै० कर्पूरामोदिन्यै० श्वासायै० पद्मिन्यै० २५० पद्ममंदिरायै० खड्गिन्यै० चक्रहस्तायै० भुशुंडीपरि

घायुधायै० चापिन्यै० पाशहस्तायै० त्रिशूलवरधारिण्यै० सुबाणायै० शक्तिहस्तायै० मयूरवरवाहनायै० वरायुधधरायै० धीरायै० वीरपानमदोत्कटायै० वसुधायै० वसुधारायै० जयायै० शाकंभर्यै० शिवायै० विजयायै० जयंत्यै० सुस्तन्यै० शत्रुनाशिन्यै० कूर्मायै० सुपर्वायै० कामाक्ष्यै० २७५ कामवंदितायै० जालंधरधरायै० अनंतायै० कामरूपनिवासिन्यै० अंतर्वत्न्यै० देवशक्त्यै० वरदायै० वरधारिण्यै० शीतलायै० सुशीलायै० बालग्रहविनाशिन्यै० कामबीजवत्यै० सत्यायै० सत्यधर्मपरायणायै० स्थूलमार्गस्थितायै० सूक्ष्मायै० सूक्ष्मबुद्ध्यै० प्रबोधिन्यै० षट्कोणायै० त्रिकोणायै० त्र्यक्षायै० त्रिपुरसुंदर्यै०वृषप्रियायै० वृषारूढायै० महिषासुरघातिन्यै० ३०० शंभुदर्पहरायै० दृप्तायै० दीप्तपावकसन्निभायै० कपालभूषणायै० काल्यै० कपालवरधारिण्यै० कपालकुंडलायै० दीर्घायै० शिवदूत्यै० घनस्वन्यै० सिद्धिदायै० बुद्धिदायै० नित्यायै० सत्यमार्गप्रबोधिन्यै० मूलाधारायै० निराकारायै० वह्निकुंडकृताश्रयायै० वायुकुंडासनासीनायै० निराधारायै० निराश्रयायै० कंबुग्रीवायै० वसुमत्यै० छत्रच्छायाकृतालयायै० कुंडलिन्यै० जगद्गर्भायै० ३२५ भुजंगाकारशायिन्यै० प्रोल्लसत्सप्तपद्मायै० नाभिनालमृणालिन्यै० वल्लितंतुसमुत्थानायै० षड्रसास्वादलोलुपायै० श्वासोच्छ्वासगतये० जिह्वाग्राहिण्यै० वनसंश्रयायावनसंश्रयायायै० तपस्विन्यै० तपःसिद्धायै० तापस्यै० तपःप्रियायै० तपोनिष्ठायै० तपोयुक्तायै० तपसःसिद्धिदायिन्यै० सप्तधातुमयीमूर्त्यै० सप्तधात्वंतराश्रयायै० देहपुष्ट्यै० मनस्तुष्ट्यै० रत्नपुष्ट्यै० बलोद्धतायै० ओषध्यै० वैद्यमात्रे० द्रव्यशक्त्यै० प्रभाविन्यै० ३५० वैद्यविद्यायै० चिकित्सायै० सुपथ्यायै० रोगनाशिन्यै० मृगयायै० मृगमांसादायै० मृगत्वचे० मृगलोचनायै०

वागुरायै० बंधरूपायै० वधरूपायै० वधोद्यतायै० बंदिन्यै० बंदिस्तुताकारायै० काराबंधविमोचिन्यै० श्रृंखलायै० कलहायै० विद्यायै० दृढबंधविमोक्षिण्यै० अंबिकायै० अंबालिकायै० अंबायै० स्वस्थायै० साधुजनार्चितायै० कौलिक्यै० ३७५ कुलविद्यायै० सुकूलायै० कुलपूजितायै० कालचक्रभ्रमायै० भ्रान्तायै० विभ्रमायै० भ्रमनाशिन्यै० वात्याल्यै० मेघमालायै० सुवृष्ट्यै० सस्यवर्धिन्यै० अकारायै० इकारायै० उकारायै० ऐंकाररूपिण्यै० ह्रींकारबीजरूपायै० क्लींकारांबररूपिण्यै० सर्वाक्षरमयीशक्त्यै० अक्षरार्णवमालिन्यै० सिंदूरायै० अरुणवर्णायै० सिंदूरतिलकप्रियायै० वश्यायै० वश्यबीजायै० लोकवश्यविभाविन्यै० ४०० नृपवश्यायै० नृपसेव्यायै० नृपवश्यकर्यै० प्रियायै० महिष्यै० नृपमान्यायै० नृपाज्ञायै० नृपनंदिन्यै० नृपधर्ममय्यै० धन्यायै० धनधान्यविवर्धिन्यै० चातुर्वर्ण्यमय्यै० नीत्यै० चतुवर्णैःसुपूजितायै० सर्वधर्ममयीशक्त्यै० चतुराश्रमवासिन्यै० ब्राह्मण्यै० क्षत्रियायै० वैश्यायै० शूद्रायै० आचारवरवर्णजायै० वेदमार्गरतायै० यज्ञायै० वेदविश्वविभाविन्यै० अस्त्रशस्त्रमयीविद्यायै० ४२५ वरशस्त्रास्त्रधारिण्यै० सुमेधायै० सत्यमेधायै० भद्रकाल्यै० अपराजितायै० गायत्र्यै० सत्कृत्यै० संध्यायै० सावित्र्यै० त्रिपदाश्रयायै० त्रिसंध्यायै० त्रिपदायै० धात्र्यै० सुस्वरायै० सामगायिन्यै० पांचाल्यै० कालिकायै० बालायै० बालक्रीडायै० सनातन्यै० गर्भाधारायै० धरायै० शून्यायै० गर्भाशय-निवासिन्यै० सुरारिघातिन्यै० ४५० कृत्यायै० पृतनायै० तिलोत्तमायै० लज्जायै० रसवत्यै० नंदायै० भवान्यै० पापनाशिन्यै० पट्टांबरधरायै० गीतायै० सुगीत्यै० गानगोचरायै० सप्तस्वरमयीतंत्र्यै० षड्गमध्यमधैवतायै० मूर्छनाग्रामसंस्थानायै० स्वस्थानायै०

स्वस्थानवासिन्यै० शत्रुमार्गायै० महादेव्यै० वैष्णव्यै० कुलपुत्रिकायै० अट्टाट्टहासिन्यै० प्रेतायै० प्रेतासननिवासिन्यै० गीतनृत्यप्रियायै० ४७५ कामायै० तुष्टिदायै० पुष्टिदायै० क्षमायै० निष्ठायै० सत्यप्रियायै० प्रज्ञायै० लोकेशायै० सुरोत्तमायै० सविषायै० ज्वालिन्यै० ज्वालायै० विषमोहार्तिनाशिन्यै० विषार्यै० नागदमन्यै० कुरुकल्पायै० अमृतोद्भवायै० भूतभीति-हरायै० रक्षायै० भूतावेशनिवासिन्यै० रक्षोघ्न्यै० राक्षस्यै० रात्र्यै० दीर्घनिद्रायै० दिवागत्यै० ५०० चंद्रिकायै० चंद्रकांत्यै० सूर्यकांत्यै० निशाचर्यै० डाकिन्यै० शाकिन्यै० शिक्षायै० हाकिन्यै० चक्रवर्तिन्यै० शिवायै० शिवप्रियायै० स्वांगायै० सकलायै० वनदेवतायै० गुरुरूपधरायै० गुर्व्यै० मृत्युमार्यै० विशारदायै० महामार्यै० विनिद्रायै० तंद्रायै० मृत्युविनाशिन्यै० चंद्रमंडलसंकाशायै० चंद्रमंडलवर्तिन्यै० अणिमादिगुणोपेतायै० ५२५ सुस्पृहायै० कामरूपिण्यै० अष्टसिद्धिप्रदायै० प्रौढायै० दुष्टदानवघातिन्यै० अनादिनिधनायै० पुष्ट्यै० चतुर्बाहवे० चतुर्मुख्यै० चतुःसमुद्रवसनायै० चतुर्वर्गकुलप्रदायै० काशपुष्पप्रतीकाशायै० शरत्कुमुदलोचनायै० भूतभव्यभविष्यायै० शैलजायै० शैलवासिन्यै० वाममार्गरतायै० वामायै० शिववामांगवासिन्यै० वामाचारप्रियायै० तुष्ट्यै० लोपामुद्रायै० प्रबोधिन्यै० भूतात्मने० परमात्मने० ५५० भूतभावविभाविन्यै० मंगलायै० सुशीलायै० परमार्गप्रबोधिन्यै० दक्षायै० दक्षिणामूर्त्यै० सुदक्षायै० हरिप्रियायै० योगिन्यै० योगनिद्रायै० योगांगध्यानशालिन्यै० योगपट्टधरायै० मुक्तायै० मुक्तानांपरमायैगतये० नारसिंह्यै० सुजन्मने० त्रिवर्गफलदायिन्यै० धर्मदायै० धनदायै० कामदायै० मोक्षदायै० द्युतये० साक्षिण्यै० क्षणदायै० आकांक्षा

यै० ५७५ दक्षजायै० कोटिरूपिण्यै० क्रतवे० कात्यायन्यै० स्वस्थायै० स्वच्छंदायै० कविप्रियायै० सत्यागमायै० वहिःस्थायै० काव्यशक्त्यै० कवित्वदायै० मेनापुत्र्यै० सत्यै० साध्यै० मैनाकभगिन्यै० तडिते० सौदामिन्यै० सुधामायै० सुधाम्न्यै० धामशालिन्यै० सौभाग्यदायिन्यै० दिवे० सुभगायै० द्युविवर्धिन्यै० श्रिये० ६०० ह्रिये० कृत्तिवसनायै० कृत्तिकायै० कालनाशिन्यै० रक्तबीजवधोद्युक्तायै० सुतंतवे० वीजसंतत्यै० जगज्जीवायै० जगद्वीजायै० जगत्रयहितैषिण्यैचामीकरायै० चंद्रायै० साक्षात्षोडशीकलायै० यत्तत्पदानुबंधायै० यक्षिण्यै० धनदार्चितायै० चित्रियै० चित्रमायायै० विचित्रायै० भुवनेश्वर्यै० चामुंडायै० मुंडहस्तायै० चंडमुंडवधोद्यतायै० अष्टम्यै० एकादश्यै० ६२५ पूर्णायै० नवम्यै० चतुर्दश्यै० उमायै० कलशहस्तायै० पूर्णकुंभधरायै० धरायै० अभीरवे० भैरव्यै० भीरवे० भीमायै० त्रिपुरभैरव्यै० महाचंडायै० रौद्रायै० महाभैरवपूजितायै० निर्मुंडायै० हस्तिन्यै० चंडायै० करालदशनाननायै० करालायै० विकरालायै० घोरघर्घरनादिन्यै० रक्तदंतायै० ऊर्ध्वकेश्यै० बंधूककुसुमारुणायै० ६५० कादंबर्यै० पलाशायै० काश्मीरकुंकुमप्रियायै० क्षांत्यै० बहुसुवर्णायै० रत्यै० बहुसुवर्णदायै० मातंगिन्यै० वरारोहायै० मत्तमातंगगामिन्यै० हंसायै० हंसगत्यै० हंस्यै० हंसोज्ज्वलशिरोरुहायै० पूर्णचंद्रप्रतीकाशायै० स्मिताशायै० सुकुंडलायै० मष्यै० लेखन्यै० लेखायै० सुलेखायै० लेखकप्रियायै० शंखिन्यै० शंखहस्तायै० जलस्थायै० ६७५ जलदेवतायै० कुरुक्षेत्रायै० वन्यै० काश्यै० मथुरायै० कांच्यै० अवंतिकायै० अयोध्यायै० द्वारकायै० मायायै० तीर्थायै० तीर्थकर्यै० प्रियायै० त्रिपुरायै० अप्रमेयायै० कोशस्थायै० कोशवासिन्यै० कौशिक्यै०

कुशावर्तायै० कोशांबायै० कोशवर्धिन्यै० कोशदायै० पद्मकोशाक्ष्यै० कुसुंभकुसुमप्रियायै० तोतुलायै० ७०० वर्तुलायै० कोट्यै० कोटस्थायै० कोटराश्रयायै० स्वयंभुवे० स्वरूपायै० सुरूपायै० रूपवर्धिन्यै० तेजस्विन्यै० सुदीक्षायै० बलदायै० बलदायिन्यै० महाकोशायै० महागर्तायै० बुद्धये० सदसदात्मिकायै० महाग्रहहरायै० सौम्यायै० विशोकायै० लोकनाशिन्यै० सात्विकायै० सत्वसंस्थायै० राजस्यै० रजोत्तमायुतायै० तामस्यै० ७२५ तमोयुक्तायै० गुणत्रयविभाविन्यै० अव्यक्तायै० व्यक्तरूपायै० वेदविद्यायै० शांभव्यै० कल्याण्यै० शांकर्यै० कल्पायै० मनःसंकल्पसंतत्यै० सर्वलोकमय्यै शक्त्यै० सर्वश्रवणगोचरायै० सर्वज्ञानवत्यै० वांछायै० सर्वतत्त्वप्रबोधिन्यै० जागृत्यै० सुषुप्त्यै० स्वप्नावस्थायै० तुरीयकायै० त्वरायै० मंदगतये० मंदायै० मदिरामोदमोदिन्यै० पानभूम्यै० पानपात्रायै० ७५० पानदानकरोद्यतायै० आघूर्णायै० अरुणनेत्रायै० किंचिदव्यक्तभाषिण्यै० आशापूरायै० दीक्षायै० दीक्षादीक्षितपूजितायै० नागवल्ल्यै० नागकन्यायै० भोगिन्यै० भोगवल्लभायै० सर्वशास्त्रमय्यै० सुस्मृत्यै० धर्मवादिन्यै० श्रुतिस्मृतिधरायै० ज्येष्ठायै० श्रेष्ठायै० पातालवासिन्यै० मीमांसायै० तर्कविद्यायै० सुभक्त्यै० भक्तवत्सलायै० सुनाभ्यै० यातनायै० यात्यै० ७७५ गंभीरायै० अभाववर्जितायै० नागपाशधरामूर्त्यै० अगाधायै० नागकुंडलायै० सुचक्रायै० चक्रमध्यस्थायै० चक्रकोणनिवासिन्यै० सर्वमंत्रमय्यैविद्यायै० सर्वमंत्राक्षरायै० मधुश्रवसे० स्रवंत्यै० भ्रामर्यै० भ्रमरालयायै० मातृमंडलमध्यस्थायै० मातृमंडलवासिन्यै० कुमारजनन्यै० क्रूरायै० सुमुख्यै० ज्वरनाशिन्यै० अतीतायै० विद्यमानायै० भाविन्यै० प्रीतिमंजर्यै० सर्वसौख्यवत्यैशक्त्यै० ८०० आहा

परिणामिन्यै० पंचभूतनिदानायै० भवसागरतारिण्यै० अक्रूरायै० ग्रहवत्यै० विग्रहायै० ग्रहवर्जितायै० रोहिणीभूमिगर्भायै० कालभुवे० कालवर्तिन्यै० कलंकरहितायै० नार्यै० चतुःषष्ट्यभिधायिन्यै० जीर्णायै० जीर्णवस्त्रायै० नूतनायै० नववल्लभायै० अजरायै० रतिप्रीत्यै० अतिरागविवर्धिन्यै० पंचवातगतिभिन्नायै० पंचश्लेष्माशयाधरायै० पंचपित्तवत्यैशक्त्यै० पंचस्थान-विभाविन्यै० उदक्यायै० ८२५ वृषस्यंत्यै० त्र्यहःप्रस्रविण्यै० रजःशुक्रधरायै शक्त्यै० जरायुर्गर्भधारिण्यै० त्रिकालज्ञायै० त्रिलिंगायै० त्रिमूर्तिपुरवासिन्यै० अगारायै० शिवतत्त्वायै० कामतत्त्वायै० रागिण्यै० प्राच्यै० अपाच्यै० प्रतीच्यैदिशे० उदीच्यै० विदिशे० दिशायै० अहंकृत्यै० अहंकारायै० बालमायायै० वलिप्रियायै० स्रुचे० स्रुवायै० सामिधेन्यै० सुश्रद्धायै० ८५० श्राद्धदेवतायै० मात्रे० मातामह्यै० तृप्त्यै० पितुर्मात्रे० पितामह्यै० स्नुषायै० दौहित्रिण्यै० पुत्र्यै० पौत्र्यै० नप्त्रे० स्वस्त्रे० प्रियायै० स्तनादायै० स्तनधारायै० विश्वयोन्यै० स्तनंधय्यै० शिशूत्सगंधरायै० दोलायै० दोलाक्रीडायै० अभिनंदिन्यै० उर्वश्यै० कदल्यै० केकायै० विशिखायै० ८७५ शिखिवर्तिन्यै० खट्वांगधारिण्यै० खड्गबाणपुंखानुवर्तिन्यै० लक्षप्राप्तिकरायै० लक्ष्यै० सुलक्षायै० सुभलक्षणायै० वर्तिन्यै० सुपथाचारायै० परिखायै० स्वनिर्वृत्त्यै० प्राकारवलयायै० वेलायै० मर्यादायै० महोदध्यै० पोषण्यै० शोषणीशक्त्यै० दीर्घकेश्यै० सुलोमशायै० ललितायै० मांसलायै० तन्व्यै० वेदवेदांगधारिण्यै० नरासृक्पानमत्तायै० नरमुंडास्थिभूषणायै० ९०० अक्षक्रीडारत्यै० सार्यै० सारिकाशुकभाषिण्यै० शाबर्यै० गारुडीविद्यायै० वारुण्यै० वरुणार्चितायै० वाराह्यै० तुंडहस्तायै० दंष्ट्रोद्धृतवसुंधरायै० मीनमूर्त्यै० धरा

मूर्त्यै० वदान्यायै० प्रतिमाश्रयायै० अमूर्त्यै० निधिरूपायै० शालग्रामशिलायै० शुचये० स्मृतिसंस्काररूपायै० सुसंस्कारायै० संसृत्यै० प्राकृतायै० वेदभाषायै० गाथायै० गीत्यै० ९२५ प्रहेलिकायै० इडायै० पिंगलायै० पिंगायै० सुषुम्नायै० सूर्यवाहिन्यै० शशिश्रवायै० तालुस्थायै० काकिन्यै० मृतजीविन्यै० अणुरूपायै० बृहद्रूपायै० लघुरूपायै० गुरुस्थिरायै० स्थावरायै० जंगमायैदेव्यै० कृतकर्मफलप्रदायै० विषयायै० कांतदेहायै० निर्विषायै० जितेंद्रियायै० चित्स्वरूपायै० चिदानंदायै० परब्रह्मावबोधिन्यै० निर्विकारायै० ९५० निर्वैरायै० रत्यै० सत्यायै० अधिवर्तिन्यै० पुरुषायै० अज्ञानभिन्नायै० क्षांत्यै० कैवल्यदायिन्यै० विविक्तसेविन्यै० प्राज्ञायै० जनितायै० बहुश्रुतायै० निराहारायै० समस्तैकायै० सर्वलोकैकसेवितायै० सेव्यसेव्यायै० प्रियायै० सेव्यायै० सेवाफलविवर्धिन्यै० कलौकल्किप्रियायै० शीलायै० दुष्टम्लेच्छविनाशिन्यै० प्रत्यंचायै० धनुषे० यष्ट्यै० ९७५ खड्गधरायै० धरारथायै० अश्वप्लुतायै० वल्गायै० सृण्यै० मत्तवारुणायै० वीरसुवे० वेदमात्रे० वीरश्रिये० वीरनंदिन्यै० जयश्रियै० जयदीक्षायै० जयदायै० जयवर्धिन्यै० क्षेमंकर्यै० सिद्धिरूपायै० सत्कीर्त्यै० पथिदेवतायै० सौभाग्यायै० शुभाकारायै० सर्वसौभाग्यदायिन्यै० सर्वतीर्थमय्यैमूर्त्यै० सर्वदेवमय्यैप्रभायै० सर्वसिद्धिप्रदायैशक्त्यै० सर्वमंगलसंशितायैनमः १०००॥इति श्रीदेवीसहस्रनामावलिः संपूर्णा॥
॥छ॥

॥१०२॥

॥दत्तात्रेयसहस्रनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादौ नमः शब्दश्चांते योजनीयः॥ ॐ श्रीदत्तात्रेयाय नमः महायोगिने० योगेशाय० अमरप्रभवे० मुनये० दिगंबराय० बालाय० मायामुक्ताय० मदापहाय० अवधूताय० महानाथाय०

शंकराय० अमरवल्लभाय० महादेवाय० आदिदेवाय० पुराणप्रभवे० ईश्वराय० सत्यकृते० सत्वभूते० भावाय० सत्वात्मने० सत्वसागराय० सत्वविदे० सत्वसाक्षिणे० सत्वसाध्याय० २५ अमराधिपाय० भूतकृते० भूतभृते० भूतात्मने० भूतसंभवाय० भूतभावाय० भावाय० भूतविदे० भूतकारणाय० भूतसाक्षिणे० प्रभूतये० भूतानांपरमागतये० भूतसंगविहीनात्मने० भूतात्मने० भूतशंकराय० भूतनाथाय० महानाथाय० आदिनाथाय० महेश्वराय०सर्वभूतनिवासात्मने० भूतसंतापनाशनाय० सर्वात्मने० सर्वभृते० सर्वायसर्वज्ञाय० ५० सर्वनिर्णयाय० सर्वसाक्षिणे० बृहद्भानवे० सर्वविदे० सर्वमंगलाय० शांताय० सत्याय० समाय० पूर्णाय० एकाकिने० कमलापतये० रामाय० रामप्रियाय० विरामाय० रामाकारणायशुद्धात्मने० पावनाय० अनंताय० प्रतीताय० परमार्थभृते० हंससाक्षिणे० विभवे० प्रभवे० प्रलयाय० सिद्धात्मने० ७५ परमात्मने० सिद्धानां परमागतये० सिद्धिसिद्धये० साध्याय० साधनाय० उत्तमायनाय० सुलक्षणाय० सुमेधाविने० विद्यावते० विगतांतराय० विज्वराय० महाबाहवे. बहुलानंदवर्धनाय० अव्यक्तपुरुषाय० प्राज्ञाय० परज्ञाय० परमार्थदृशे० परापरविनिर्मुक्ताय० युक्ताय० सत्यप्रकाशवते. दयावते. भगवते. भाविने० भावात्मने० भावकारणाय० १०० भवसंतापनाशाय० पुष्पवते० पंडिताय० बुधाय० प्रत्यक्षवस्तुने० विश्वात्मने० प्रत्यग्ब्रह्मसनातनाय० प्रमाणविगताय० प्रत्याहारनियोजकाय० प्रणवाय० प्रणवातीताय० प्रमुखाय० प्रलयात्मकाय० मृत्युंजयाय० विविक्तात्मने० शंकरात्मने० परस्मैवपुषे० परमाय० तनुविज्ञेयाय० परमात्मनि संस्थिताय० प्रबोधकलनाधाराय० प्रभावप्रवरोत्तमाय० चिदं

बराय० चिद्विलासाय० चिदाकाशाय० १२५ चिदुत्तमाय० चित्तचैतन्यचित्तात्मने० देवानां परमायै गतये० अचेत्याय० चेतनाधाराय० चेतनाचित्तविक्रमाय० चित्तात्मने० चेतनारूपाय० लसत्पंकजलोचनाय० परब्रह्मणे० परंज्योतिषे० परंधान्मे० परंतपसे० परंसूत्राय० परंतंत्राय० पवित्राय० परमोहवते० क्षेत्रज्ञाय० क्षेत्रगाय० क्षेत्राय० क्षेत्रधाराय० पुरंजनाय क्षेत्रशून्याय० लोकसाक्षिणे० क्षेत्रवते० १५० बहुनायकाय०योगेंद्राय० योगपूज्याय० योग्याय० आत्मविदां शुचये० योगमायाधराय० स्थाणवे० अचलाय० कमलापतये० योगेशाय० योगनिर्मात्रे० योगज्ञानप्रकाशनाय० योगपालाय० लोकपालाय० संसारतमनाशनाय० गुह्याय० गुह्यतमाय० गुप्तये० मुक्ताय० युक्ताय० सनातनाय० गहनाय० गगनाकाराय० गंभीराय० गणनायकाय० १७५ गोविंदाय० गोपतये० गोत्रे० गोभागाय० भावसंस्थिताय० गोसाक्षिणे गोतमारये० गांधाराय० गगनाकृतये० योगयुक्ताय० भोगयुक्ताय० शंकामुकसमाधिमते० सहजाय० सकलेशानाय० कार्तवीर्यवरप्रदाय० सरजाय० विरजाय० पुंसाय० पावनाय० पापनाशनाय० परावरविनिर्मुक्ताय० परंज्योतिषे० पुरातनाय० नानाज्योतिषे० अनेकात्मने० २०० स्वयंज्योतिषे० सदाशिवाय० दिव्यज्योतिर्मयाय० सत्यविज्ञानभास्कराय० नित्यशुद्धाय० पराय० पूर्णाय० प्रकाशाय० प्रकटोद्भवाय० प्रमादविगताय० परेशाय० परविक्रमाय० योगिने० योगाय० योगपाय० योगाभ्यासप्रकाशनाय० योक्त्रे० भोक्त्रे० विधात्रे० त्रात्रे० पात्रे० निरायुधाय० नित्यमुक्ताय० नित्ययुक्ताय० सत्याय० २२५ सत्यपराक्रमाय० सत्वशुद्धिकराय० सत्वाय० सत्वभृतां गतये० श्रीधराय० श्रीवपुषे० श्रीमते० श्रीनिवा

साय० अमरार्चिताय० श्रीनिधये० श्रीपतये० श्रेष्ठाय० श्रेयकाय० चरमाश्रयाय० त्यागिने० त्यागार्थसंपन्नाय० त्यागविग्रहाय० त्यागलक्षणसिद्धात्मने० त्यागज्ञाय० त्यागकारणाय० भोगाय० भोक्रे० भोग्याय० भोगसाधनकारणाय० २५० भोगिने० भोगार्थसंपन्नाय० भोगज्ञानप्रकाशनाय० केवलाय० केशवाय० कृष्णाय० कंवाससे० कमला लयाय० कमलासनपूज्याय० हरये० अज्ञानखंडनाय० महात्मने० महदादये०महेशोत्तमवंदिताय० मनोबुद्धिविहीनात्मने० मानात्मने० मानवाधिपाय० भुवनेशाय० विभूतये० धृतये० मेधायै० स्मृतये० दयायै० दुःखदावानलाय० बुधाय० २७५ प्रबुद्धाय० परमेश्वराय० कामघ्ने० क्रोधघ्ने० दंभदर्पमदापहाय० अज्ञानतिमिरारये० भवारये० भुवनेश्वराय० रूपकृते० रूपभृते० रूपिणे० रूपात्मने० रूपकारणाय० रूपज्ञाय० रूपसाक्षिणे० नामरूपाय० गुणांतकाय० अप्रमेयाय० प्रमेयाय०प्रमाणाय० प्रणवाश्रयाय० प्रमाणरहिताय० अचिंत्याय० चेतनाविगताय० अजराय० ३०० अक्षराय० अक्षरमुक्ताय० विज्वराय० ज्वरनाशनाय० विशिष्टाय० वित्तशास्त्रिणे० दृष्टाय० दृष्टांतवर्जिताय गुणेशाय० गुणकायाय० गुणात्मने०गुणभावनाय० अनंतगुणसंपन्नाय० गुणगर्भाय० गुणाधिपाय० गणेशाय० गुणनाथाय० गुणात्मने० गणभावनाय० गणबंधवे० विवेकात्मने० गुणयुक्ताय० पराक्रमिणे० अतर्क्याय० क्रतवे० ३२५ अग्नये० कृतज्ञाय० सफलाश्रयाय० यज्ञाय० यज्ञफलाय०दात्रे० यज्ञईज्याय० अमरोत्तमाय० हिरण्यगर्भाय० श्रीगर्भाय० खगर्भाय० कुणपेश्व राय० मायागर्भाय० लोकगर्भाय० स्वयंभुवे० भुवनांतकाय० निष्पापाय० निविडाय० नंदिने० बोधिने० बोधसमाश्र

याय० बोधात्मने० बोधनात्मने० भेदवैतंडखंडनाय० स्वाभाव्याय० ३५० भावनिर्मुक्ताय० व्यक्ताय० अव्यक्तसमाश्रयाय० नित्यतृप्तायः निराभासाय० निर्वाणाय० शरणाय० सुहृदे० गुह्येशाय० गुणगंभीराय० गुणदोषनिवारणाय० गुणसंगविहीनाय० योगारेर्दर्पनाशनाय० आनंदाय० परमानंदाय० स्वानंदसुखवर्धनाय० सत्यानंदाय० चिदानंदाय० सर्वानंदपरायणाय० सद्रूपाय० सहजाय० सत्याय० स्वानंदाय० सुमनोहराय० सर्वाय० ३७५ सर्वांतराय० पूर्वात्पूर्वतराय० खमयाय० खपराय० खादये० खंब्रह्मणे० खतनवे० खगाय० खवाससे० खविहीनाय० खनिधये० खपराश्रयाय० अनं ताय० आदिरूपाय० सूर्यमंडलमध्यगाय० अमोघाय० परमामोघाय० परोक्षाय० परदाय० कवये० विश्वचक्षुषे० विश्वसाक्षिणे० विश्वबाहवे० धनेश्वराय० धनंजयाय० ४०० महातेजसे० तेजिष्ठाय० तैजसाय० सुखिने० ज्योतिषे० ज्योतिर्मयाय० जेत्रे० ज्योतिषां ज्योतिरात्मकाय० ज्योतिषामपिज्योतिषे० जनकाय० जनमोहनाय० जितेंद्रियाय० जितक्रोधाय० जितात्मने० जितमानसाय० जितसंगाय० जितप्राणाय० जितसंसारवासनाय० निर्वासनाय० निरालंबाय० निर्योगक्षेमवर्जिताय० निरीहाय० निरहंकाराय० निराशीर्निरुपाधिकाय० नित्यबोधाय० ४२५ विविक्तात्मने० विशुद्धोत्तमगौरवाय० विद्यार्थिने० परमार्थिने० श्रद्धार्थिने० साधनात्मकाय० प्रत्याहारिणे० निराहारिणे० सर्वाहारपरायणाय० नित्यशुद्धाय० निराकांक्षिणे० पारायणपरायणाय० अणोरणुतराय० सूक्ष्माय० स्थूलाय० स्थूलतराय० एकाय० अनेकरूपाय० विश्वरूपाय० सनातनाय० नैकरूपाय० विरूपात्मने० नैकबोधमयाय० नैकनाममयाय० नैकविद्याविवर्धनाय० ४५०

एकाय० एकातिकाय० नानाभावविवर्जिताय० एकाक्षराय० बीजाय० पूर्णबिंबाय० सनातनाय० मंत्रवीर्याय० मंत्रबीजाय० शास्त्रवीर्याय० जगत्पतये० नानावीर्यधराय० शक्रेशाय० पृथिवीपतये० प्राणेशाय० प्राणदाय० प्राणाय० प्राणायाम-परायणाय० प्राणपंचकनिर्मुक्ताय० कोशपंचकवर्जिताय० निश्चलाय० निष्कलाय०असंगाय० निष्प्रपंचाय० निरामयाय० ४७५ निराधाराय० निराकाराय० निर्विकाराय० निरंजनाय० निष्प्रतीताय० निराभासाय० निरासक्ताय० निराकुलाय० निष्ठासर्वगताय० निरारंभाय० निराश्रयाय० निरंतराय० सत्वगोप्त्रे० शांताय० दांताय० महामुनये० निःशब्दाय० सुकृताय० स्वस्थाय० सत्यवादिने० सुरेश्वराय० ज्ञानदाय० ज्ञानविज्ञानिने० ज्ञानात्मने० आनंदपूरिताय० ५०० ज्ञानयज्ञविदांदक्षाय० ज्ञानाग्नये० ज्वलनाय० बुधाय० दयावते०भवरोगारये० चिकित्साचरमागतये० चंद्रमंडलमध्यस्थाय० चंद्रकोटिसुशीतलाय० यंत्रकृते० परमाय० यंत्रिणे० यंत्रारूढपराजिताय० यंत्रविदे० यंत्रवासाय० यंत्राधाराय० धराधराय० तत्त्वज्ञाय तत्त्वभूतात्मने० महत्तत्त्वप्रकाशनाय० तत्त्वसंख्यानयोगज्ञाय० सांख्यशास्त्रप्रवर्तकाय० अनंतविक्रमाय० देवाय० माधवाय० ५२५ धनेश्वराय० साधवे० साधुवरिष्ठात्मने० सावधानाय० अमरोत्तमाय० निःसं कल्पाय० निराधाराय० दुर्धराय० आत्मविदे० पतये० आरोग्यसुखदाय० प्रवराय० वासवाय० परेशाय० परमोदाराय० प्रत्यक्चैतन्यदुर्गमाय० दुराधर्षाय० दुरावासाय० दूरत्वपरिनाशनाय० वेदविदे० वेदकृते० वेदाय० वेदात्मने० विमलाशयाय० विविक्तसेविने० ५५० संसारश्रमनाशनाय० ब्रह्मयोनये०बृहद्योनये० विश्वयोनये०विदेहवते०विशालाक्षाय०

विश्वनाथाय० हाटकांगदभूषणाय० अवाध्याय० जगदाराध्याय० जगदार्जघपालनाय० जनवते० धनवते०धर्मिणे० धर्मागाय० धर्मवर्धनाय० अमृताय० शाश्वताय० साध्याय० सिद्धिदाय० सुमनोहराय० खलुब्रह्मखलुस्थानाय० मुनीनां परमायै गतये० उपद्रष्ट्रे० श्रेष्ठाय० ५७५ शुचिर्भूताय० अनामयाय० वेदसिद्धांतवेद्याय० मानसाह्लादवर्धनाय० देहादन्याय० गुणादन्याय० लोकादन्याय० विवेकविदे० दुष्टस्वप्नहराय० गुरवे० गुरुवरोत्तमाय० कर्मिणे० कर्मविनिर्मुक्ताय० संन्यासिने० साधकेश्वराय० सर्वभावविहीनाय० तृष्णासंगनिवारकाय० त्यागिने० त्यागवपुषे० त्यागाय० त्यागदानविवर्जिताय० त्यागकारणत्यागात्मने० सद्गुरवे० सुखदायकाय० दक्षाय० ६०० दक्षादिवद्याय० ज्ञानवादप्रवर्तकाय०शब्दब्रह्ममयात्मने० शब्दब्रह्मप्रकाशवते० ग्रसिष्णवे० प्रभविष्णवे० सहिष्णवे० विगतांतराय० विद्वत्तमाय० महावंद्याय० विशालोत्तमवाङ्मुनये० ब्रह्मविदे० ब्रह्मभावाय० ब्रह्मर्षये० ब्राह्मणप्रियाय० ब्रह्मणे० ब्रह्मप्रकाशात्मने० ब्रह्मविद्याप्रकाशनाय० अत्रिवंशप्रभूतात्मने० तापसोत्तमवंदिताय० आत्मवासिने० विधेयात्मने० अत्रिवंशविवर्धनाय० प्रवर्तनाय० निवृत्तात्मने० ६२५ प्रलयोदक-संनिभाय० नारायणाय० महागर्भाय० भार्गवप्रियकृत्तमाय० संकल्पदुःखदलनाय० संसारतमनाशनाय० त्रिविक्रमायः त्रिधाकाराय० त्रिमूर्तये० त्रिगुणात्मकाय० भेदत्रयहराय० तापत्रयनिवारकाय० दोषत्रयविभेदिने० संशयार्णवखंडनाय० असंशयाय० असंमूढाय० अवादिने० राजवंदिताय० राजयोगिने० महायोगिने० स्वभावगलिताय० पुण्यश्लोकाय० पवित्रांघ्रये० ध्यानयोगपरायणाय० ध्यानस्थाय० ६५० ध्यानगम्याय० विधेयात्मने० पुरातनाय० अविज्ञे

याय० अंतरात्मने० मुख्यबिंबसनातनाय० जीवसंजीवनाय० जीवाय० चिद्विलासाय० चिदाश्रयाय० महेंद्राय० अमरमान्याय० योगेंद्राय० योगवित्तमाय० योगधर्माय० योगाय० तत्त्वाय० तत्त्वविनिश्चयाय० नैकबाहवे० अनंतात्मने० नैकनामपराक्रमाय० नैकाक्षिणे० नैकपादाय० नाथनाथाय० उत्तमोत्तमाय० ६७५ सहस्रशीर्णे० पुरुषाय० सहस्राक्षाय० सहस्रपदे० सहस्ररूप-दृशे० सहस्रारमयोद्भवाय० त्रिपादपुरुषाय० त्रिपादूर्ध्वाय० त्र्यंबकाय० महावीर्याय० योगवीर्यविशारदाय० विजयिने० विनयिने० जेत्रे० वीतरागिणे० विराजिताय० रुद्राय० रौद्राय० महाभीमाय० प्राज्ञमुख्याय० सदाशुचये. अंतर्ज्योतिषे०अनंतात्मने०प्रत्यगात्मने० निरंतराय० ७०० अरूपाय० आत्मरूपाय० सर्वभावविनिर्वृताय० अंतःशून्याय० बहिः शून्याय० शून्यात्मने० शून्यभावनाय० अंतःपूर्णाय० बहिःपूर्णाय० पूर्णात्मने०, पूर्णभावनाय० अंतस्त्यागिने० बहिस्त्यागिने० त्यागात्मने० सर्वयोगवते०अंतयगिने०बहियोंगिने० सर्वयोगपरायणाय० अंतर्भोगिने० बहिर्भोगिने० सर्वभोगविदुत्तमाय० अंतर्निष्ठाय० बहिर्निष्ठाय सर्वनिष्ठामयाय० बाह्यांतरविमुक्ताय० ७२५ त्राह्यांतर विवर्जिताय० शांताय शुद्धाय० विशुद्धाय० निर्वाणाय० प्रकृतेःपराय० अकालाय० कालनेमिने० कालकालाय० जनेश्वराय० कालात्मने० कालक० कालज्ञाय० कालनाशनाय० कैवल्यपददात्रे० कैवल्यसुखदायकाय० कैवल्यकलनाधाराय० निर्भराय० हर्षवर्धनाय० हृदयस्थाय० हृषीकेशाय० गोविंदाय० गर्भवर्जिताय० सकलागमपूज्याय० निगमाय० ७५० निगमाश्रयाय० पराशक्तये० पराकीर्तये० परावृत्तये० निधिस्मृतये० परविद्यापराक्षांतये० विभक्तये० युक्तसद्ग

तये० स्वप्रकाशाय० प्रकाशात्मने० परसंवेदनात्मकाय० स्वसेव्याय० स्वविदास्वात्मने० स्वसंवेद्याय० अनघाय० क्षमिणे० स्वानुसंधानशीलात्मने० स्वानुसंधानगोचराय० स्वानुसंधानशून्यात्मने० स्वानुसंधानाश्रयाय० स्वबोधदर्पणाय० अभंगाय० कंदर्पकुलनाशनाय० ब्रह्मचारिणे० ब्रह्मवेत्रे० ७७५ ब्राह्मणाय० ब्रह्मवित्तमाय० तत्त्वबोधाय० सुधावर्षाय० पावनाय० पापपावकाय० ब्रह्मसूत्र० विधेयात्मने० ब्रह्मसूत्रार्थनिर्णयाय० आत्यंतिकाय० महाकल्पाय० संकल्पावर्तनाशनाय० आधिव्याधिहराय० संशयार्णवशोषकाय० तत्त्वात्मज्ञानसंदेशाय० महानुभवभाविताय० आत्मानुभवसंपन्नाय० स्वानुभाव-सुखाश्रयाय० अचिंत्याय० बृहद्भानवे० प्रमदोत्कर्षनाशनाय० अनिकेतप्रशांतात्मने० शून्यावासाय० जगद्वपुषे० चिगतये० चिन्मयाय० ८०० चक्रिणे० मायाचक्रप्रवर्तकाय० सर्ववर्णविदारंभिणे० सर्वारंभपरायणाय० पुराणाय० प्रवराय० दात्रे० सुंदराय० कनकांगदिने० अनुसूयात्मजाय० दत्तायसर्वज्ञाय० सर्वकामदाय० कामजिते० कामपालाय० कामिने० कामप्रदागमाय० कामवते० कामपोषाय० सर्वकामनिवर्तकाय० सर्वकर्मफलोत्पत्तये० सर्वकामफलप्रदाय० सर्वकर्मफलैः पूज्याय० सर्वकर्मफलाश्रयाय० विश्वकर्मणे ८२५ कृतात्मने० कृतज्ञाय० सर्वसाक्षिकाय० सर्वारंभपरित्यागिने० जडोन्मत्त-पिशाचवते०भिक्षवे० भिक्षाकराय० भैक्षाहारिणे० निराश्रमिणे० अकूलाय० अनुकूलाय० विकलाय० अकलाय०जटिलाय० वनचारिणे० दंडिने० मुंडिने० गंडिने० देहधर्मविहीनात्मने० एकाकिने० संगवर्जिताय० आश्रमिणे० अनाश्रमारंभाय० अनाचारिणे० कर्मवर्जिताय० ८५० असंदेहिने० संदेहिने० नकिंचिन्नचकिंचनाय० नृदेहिने०

देहशून्याय० नाभाविने० भावनिर्गताय० नाब्रह्मणे० परब्रह्मणे० स्वयमेवनिराकुलाय०अनघाय० अगुरवे० नाथनाथोतमाय० गुरवे० द्विभुजाय० प्राकृताय० जनकाय० पितामहाय० अनात्मने० अनानात्मने० नीतये० नीतिमतांवराय० सहजाय० सदृशाय० सिद्धाय० ८७५ एकाय० चिन्मात्राय० नक० क० भोक्त्रे० भोगविवर्जिताय० तुरीयाय० तुरीया तीताय०स्वच्छाय० सर्वमयाय० सर्वाधिष्ठानरूपाय० सर्वध्येयविवर्जिताय० सर्वलोकनिवासात्मने० सकलोत्तमवंदिताय० देहभृते० देहकृते० देहात्मने० देहभावनाय० देहिने० देहविभक्ताय०देहभावप्रकाशनाय० लयस्थाय० लयविदे० लयाभावाय० बोधवते० ९०० लयातीताय० लयस्यांताय० लयभावनिवारणाय० विमुखाय० प्रमुखाय० प्रत्यङ्गुखवदाचरते० विश्वभुजे० विश्वधृषे० विश्वाय० विश्वक्षेमकराय० अविक्षिप्ताय० अप्रमादिने० परर्धये० परमार्थदृशे० स्वानुभावविहीनाय० स्वानुभावप्रकाशनाय० निरिंद्रियाय० निर्बुद्धये० निराभासाय० निराकृताय० निरहंकाराय० रूपात्मने० निर्वपुषे० सकलाश्रयाय० शोकदुःखहराय० ९२५ भोगमोक्षफलप्रदाय० सुप्रसन्नाय० सूक्ष्माय० शब्दब्रह्मार्थसंग्रहाय० आगमापायशून्याय० स्थानदाय० सतांगतये० अकृताय० सुकृताय० कृतकर्मविनिर्वृताय० भेदत्रयहराय० देहत्रयविनिर्गताय०सर्वकाममयाय० सर्वकामनिवर्तकाय० सिद्धेश्वराय० अजराय० पंचबाणदर्पहुताशनाय० चतुरक्षरबीजात्मने० स्वभुवे० चित्कीर्तिभूषणाय० अगाधबुद्धये० अक्षुब्धाय०चंद्रसूर्याग्निलोचनाय० यमदंष्ट्राय० अतिसंहर्त्रे० ९५० परमानंदसागराय० लीलाविश्वंभराय० भानवे० भैरवाय० भीमलोचनाय० ब्रह्मचर्मांबराय० कालाय०अचलाय० चलनांत

काय० आदिदेवाय० जगद्योनये०वासवारिविमर्दनाय० विकर्मकर्मकर्मज्ञाय० अनन्यगमकाय० अगमाय० अबद्धकर्म-शून्याय० कामरागकुलक्षयाय० योगांधकारमथनाय० पद्मजन्मादिवंदिताय० भक्तकामाय० अग्रजाय० चक्रिणे० भावनिर्भावभावकाय० भेदांतकाय० महते० ९७५ अध्याय० निगूहाय० गोचरांतकाय० कालाग्निशमनाय० शंखचक्रपद्म-गदाधराय० दीप्ताय० दीनपतये० शास्त्रे० स्वच्छंदाय० मुक्तिदायकाय० व्योमधर्माबराय० भेत्रे० भस्मधारिणे० धराधराय० धर्मगुप्ताय० अन्वयात्मने०व्यतिरेकार्थनिर्णयाय० एकानेकगुणाभासाभासनिर्भासवर्जिताय० भावाभावस्वभावात्मने० भावाभावविभावविदे० योगिहृदयविश्रामाय० अनंतविद्याविवर्धनाय० विघ्नांतकाय० त्रिकालज्ञाय० तत्त्वात्मज्ञानसागरायनमः १०००॥

॥१०३॥

रामाष्टोत्तरशतनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादौ नमः शब्दश्चांते योजनीयः॥ॐ नारायणाय नमः जगन्नाथाय० अभिरामाय० जगत्पतये० कवये० पुराणाय० वागीशाय० रामाय० दशरथात्मजाय० राजराजाय० रघुवराय० कौसल्यानंदवर्धनाय० भर्गाय० वरेण्याय० विश्वेशाय० रघुनाथाय० जगद्गुरवे० सत्याय० सत्यप्रियाय० श्रेष्ठाय० जानकीवल्लभाय० विभवे० सौमित्रिपूर्वजाय० शांताय० कामदाय० २५ कमलेक्षणाय० आदित्याय० रवये० ईशानाय० घृणये० सूर्याय० अनामयाय० आनंदरूपिणे० सौम्याय० राघवाय० करुणामयाय० जामदम्याय० तपोमूर्तये० रामाय० परशुधारिणे०वाक्पतये० वरदाय० वाच्याय० श्रीपतये० पक्षिवाहनाय० श्रीशार्ङ्गधारिणे० रामाय० चिन्मयानंदविग्रहाय०हलधृग्विष्णवे० ईशानाय० ५० बलरामाय० कृपानिधये० श्रीवल्लभाय० कृपानाथाय० जगन्मोहनाय० अच्युताय०

मत्स्यकूर्मवराहादिरूपधारिणे० अव्ययाय० वासुदेवाय० जगद्योनये० अनादिनिधनाय० हरये० गोविंदाय० गोपतये० विष्णवे० गोपीजनमनोहराय० गोगोपालपरिवाराय० गोपकन्यासमावृताय० विद्युत्पुंजप्रतीकाशाय० रामाय० कृष्णाय० जगन्मयाय० गोगोपिकासमाकीर्णाय० वेणुवादनतत्पराय० कामरूपाय० ७५ कलावंताय० कामिनीकामदाय० विभवे० मन्मथाय० मथुरानाथाय० माधवाय० मकरध्वजाय० श्रीधराय० श्रीकराय० श्रीशाय० श्रीनिवासाय० परात्पराय० भूतेशाय० भूपतये० भद्राय० विभूतये० भूमिभूषणाय० सर्वदुःखहराय० वीराय० दुष्टदानववैरिणे० श्रीनृसिंहाय० महाबाहवे० महते० दीप्ततेजसे० चिदानंदमयाय० १०० नित्याय० प्रणवाय० ज्योतीरूपिणे० आदित्यमंडलगताय० निश्चितार्थस्वरूपिणे० भक्तप्रियाय० पद्मनेत्राय० भक्तानामीप्सितप्रदायनमः॥१०८॥इति रामाष्टोत्तरशतनामावलिः॥॥

॥१०४॥

॥रामसहस्रनामावलिः॥

ॐकारः सर्वत्रादौ नमः शब्दश्चांते योजनीयः॥ ॐ अनादये नमः अधिवासाय० अच्युताय० आधाराय० आत्म-प्रचालकाय० आदये० आत्मभुजे० इच्छाचारिणे० इभवंधारिणे० इडानाडीश्वराय० इंद्रियेशाय० ईश्वराय० ईतिविनाशकाय० उमाप्रियाय० उदारज्ञाय० उमोत्साहाय० उत्साहाय० उत्कंठाय० उद्यमप्रियाय० ऊनसत्वबलप्रदाय० ऊधाब्धिदानकर्त्रे० ऋणदुःखविमोचकाय० ऋणमुक्तिकराय० एकपत्नये० एकबाणधृषे० २५ ऐंद्रजालिकाय० ऐश्वर्यभोक्रे० ऐश्वर्याय० ओषधिरसप्रदाय० ओंड्रपुष्पाभिलाषिणे० औत्तानपादिसुखप्रियाय० औदार्यगुणसंपनाय० औदराय० औषधाय० अंसिने० अंकूरपूरकाय० काकुत्स्थाय० कमलानाथाय० कोदंडिने० कामनाशनाय० कार्मु

किने० काननस्थाय० कौसल्यानंदवर्धनाय० कोदंडभंजनाय० काकध्वंसिने० कार्मुकभंजनाय० कामारिपूजकाय० कर्त्रे० कर्पूरकुलनाशनाय० कबंधारये० ५० ऋतुत्रात्रे० कौशिकाहादकारकाय० काकपक्षधराय० कृष्णाय० कृष्णोत्पलदल-प्रभाय० कंजनेत्राय० कृपामूर्तये० कुंभकर्णविदारणाय० कपिमित्राय० कपित्रात्रे० कपिकालाय० कपीश्वराय० कृतसत्याय० कलाभोगिने०कलानाथमुखच्छवये० काननिने० कामिनीसंगिने० कुशताताय० कुशासनाय० कैकेयीयशः संहर्त्रे० कृपा-सिंधवे० कृपामयाय० कुमाराय० कुकुरत्रात्रे० करुणामयविग्रहाय० ७५ कारुण्याय० कुमुदानंदाय० कौसल्यागर्भसेवनाय० कंदर्पनिंदितांगाय० कोटिचंद्रनिभाननाय० कमलापूजिताय० कामाय० कमलापरिसेविताय० कौसल्येयाय० कृपाधात्रे० कल्पद्रुमनिषेविताय० खड्गहस्ताय० खरध्वंसिने० खरसैन्यविदारणाय० खरपुत्रप्राणहर्त्रे० खंडितासुरजीवनाय० खलांतकाय० खस्थवराय० खंडितेशधनुषे० खेदिने० खेदहराय० खेददायकाय० खेदवारणाय० खेदघ्ने० खरघ्ने० १०० खड्गीक्षिप्रप्रसाददायकाय० खेलत्खंजननेत्राय० खेलत्सरसिजाननाय० खगचंचुसुनासाय० खंजनेशसुलोचनाय० खंजरीट-पतये० खंजरीटविचंचलाय० गुणाकराय० गुणानंदाय० गंजितेशधनुषे० गुणसिंधवे० गयावासिने० गयाक्षेत्रप्रकाशकाय० गुहमित्राय० गुहत्रात्रे० गुहपूज्याय० गुहेश्वराय० गुरुगौरवकर्त्रे० गुरुगौरवरक्षकाय० गुणिने० गुणप्रियाय० गीताय० गर्गाश्रम-निषेवकाय० गवेशाय० गवयत्रात्रे० १२५ गवाक्षामोददायकाय० गंधमादनपूज्याय० गंधमादनसेविताय० गौरभार्याय० गुरुत्रात्रे० गुरुयज्ञाधिपालकाय० गोदावरीतीरवासिने० गंगास्नायिने० गणाधिपाय० गरुत्मतरथिने० गुर्विणे० गुणात्मने०

गुणेश्वराय० गरुडिने० गंडकीवासिने० गंडकीतीरचारणाय० गर्भवासनियंत्रे० गुरुसेवापराय० गीष्पतिस्तूयमानाय० गीर्वाणत्राणकारकाय० गौरीशपूजकाय० गौरीहृदयानंदवर्धनाय० गीतप्रियाय० गीतरताय० गीर्वाणवंदिताय० १५० घनश्यामाय० घनानंदाय० घोरराक्षसघातकाय० घनविघ्नविनाशाय० घननादविनाशकाय० घनानंदाय० घनानादिने० घनगर्जिनिवारणाय० घोरकाननवासिने० घोरशस्त्रविनाशकाय० घोरबाणधराय० घोराय० घोरधन्वने० घोरपराक्रमाय० घर्मबिंदुमुखश्रीमते० घर्मबिंदुविभूषिताय० घोरमारीचहंत्रे० घोरवीरविघातकाय० चंद्रवक्त्राय० चंचलाक्षाय० चंद्रमूर्तये० चतुष्कलाय० चंद्रकांतये० चकोराक्षाय० चकोरीनयनप्रियाय० १७५ चंडबाणाय० चंडधन्वने० चकोरीप्रियदर्शनाय० चतुराय० चातुरीयुक्ताय० चातुरीचित्तचारकाय० चलत्खगाय० चलद्बाणाय० चतुरंगबलान्विताय० चारुनेत्राय० चारुवक्त्राय० चारुहासाय० चारुप्रियाय० चिंतामणिविभूषांगाय० चिंतामणिमनोरथिने० चिंतामणिमणिप्रियाय० चित्तहर्त्रे० चित्तरूपिणे० चलच्चित्ताय० चितांचिताय० चराचरभयत्रात्रे० चराचरमनोहराय० चतुर्वेदमयाय० चिंत्याय० २०० चिंतासागरवारणाय० चंडकोदंडधारिणे० चंडकोदंडखंडनाय० चंडप्रतापयुक्ताय० चंडेषवे० चंडविक्रमाय० चतुर्विक्रमयुक्ताय० चतुरंगबलापहाय० चतुराननपूज्याय० चतुःसागरशासित्रे० चमूनाथाय० चमूभर्त्रे० चमूपूज्याय० चमूयुताय० चमूहर्त्रे० चमूभंजिने० चमूतेजोविनाशकाय० चामरिणे० चारुचरणाय० चरणारुणशोभनाय० चर्मिणे० चर्मप्रियाय० चारुमृगचर्मविभूषिताय० चिद्रूपिणे० चिदानंदाय० २२५ चित्स्वरूपिणे० चराचराय० छत्ररू

पिणे० छदसंगिने० छात्रगणविभूषिताय०छात्राय० छत्रप्रियाय०छत्रिणे० छत्रमोहार्तपालकाय० छत्रचामरयुक्ताय० छत्रचामरमंडिताय० छत्रचामरहर्त्रे० छत्रचामरदायकाय० छत्रधारिणे० छत्रहर्त्रे० छत्रत्यागिने० छत्रदाय० छत्ररूपिणे० छलत्यागिने०छलात्मने० छलविग्रहाय० छिद्रहर्त्रे० छिद्ररूपिणे० छिद्रौघविनिषूदनाय० छिन्नशत्रवे० २५० छिन्नरोगाय० छिन्नधन्वने० छलापहाय० छिन्नच्छत्रप्रदाय० छेदकारिणे० छलापघ्ने० जानकीशाय० जितामित्राय० जानकीहृदयप्रियाय० जानकीपालकाय० जेत्रे० जितशत्रवे० जितासुराय० जानक्युद्धारकाय० जिष्णवे० जितसिंधवे० जयप्रदाय० जानकी-जीवनानंदाय० जानकीप्राणवल्लभाय० जानकीप्राणभर्त्रे० जानकीदृष्टिमोहनाय० जानकीचित्तहर्त्रे० जानकीदुःखभंजनाय० जयदाय० जयकर्त्रे० २७५ जगदीशाय० जनार्दनाय० जनप्रियाय० जनानंदाय० जनपालाय० जनोत्सुकाय० जितेंद्रियाय० जितक्रोधाय० जीवेशाय० जीवनप्रियाय० जटायुमोक्षदाय० जीवत्रात्रे० जीवनदायकाय० जयंतारये० जानकीशाय० जनकोत्सवदायकाय० जगत्रात्रे० जगत्पात्रे० जगत्कर्त्रे० जगत्पतये० जाड्यघ्ने० जाड्यहर्त्रे० जाड्येंधनहुताशनाय० जगन्मूर्तये० जगत्कर्त्रे० ३०० जगतांपापनाशनाय० जगचिंत्याय० जगद्वंद्याय० जगज्जेत्रे० जगत्प्रभवे० जनकारिविहर्त्रे० जगज्जाड्यविनाशकाय० जटिने० जटिलरूपाय० जटाधारिणे० जटावहाय० झर्झरप्रियवाद्याय० झंझावातनिवारकाय० झंझारवस्वनाय० झांताय० झार्णाय० झार्णवभूषिताय० टंकारये० टंकदात्रे० टीकादृष्टिस्वरूपधृषे० ठकारवर्णनियमाय० डमरुध्वनिकारकाय० ढक्कावाद्यप्रियाय० ढार्णाय० ढक्कावाद्यमहोत्सुकाय० ३२५ तीर्थसेविने० तीर्थ

वासिने० तरवे० तीर्थतीरनिवासकाय० तालभेत्रे० तालघातिने० तपोनिष्ठाय० तपःप्रभवे० तापसाश्रमसेविने० तपोधन-समाश्रयाय० तपोवनस्थिताय० तपसे० तापसपूजिताय० तन्वीभार्याय० तनूकर्त्रे० त्रैलोक्यवशकारकाय० त्रिलोकीशाय० त्रिगुणकाय० त्रिगुण्याय० त्रिदिवेश्वराय० त्रिदिवेशाय० त्रिसर्गेशाय० त्रिमूर्तये० त्रिगुणात्मकाय० तंत्ररूपाय० ३५० तंत्रविज्ञाय० तंत्रविज्ञानदायकाय० तारेशवदनोद्योतिने० तारेशमुखमंडलाय० त्रिविक्रमाय० त्रिपादूर्ध्वाय० त्रिस्वराय० त्रिप्रवाहकाय० त्रिपुरारिकृतभक्तये० त्रिपुरारिप्रपूजिताय० त्रिपुरेशाय० त्रिसर्गाय० त्रिविधाय० त्रितनवे० तूणिने० तूणीरयुक्ताय० तूणबाणधराय० ताटकावधकर्त्रे० ताटकाप्राणघातकाय० ताटकाभयकर्त्रे० ताटकादर्पनाशकाय० थकारवर्णनियमाय० थकारप्रियदर्शनाय० दीनबंधवे० दयासिंधवे० ३७५ दारिद्र्यापद्विनाशकाय० दयामयाय० दयामूर्तये० दयासागराय० दिव्यमूर्तये० दीर्घबाहवे० दीर्घनेत्राय० दुरासदाय० दुराधर्षाय० दुराराध्याय० दुर्मदाय० दुर्गनाशनाय० दैत्यारये० दनुजेंद्रारये० दानवेंद्रविनाशनाय० दूर्वादलश्याममूर्तये० दूर्वादलघनच्छवये० दूरदर्शिने० दीर्घदर्शिने० दुष्टारिबलहारकाय० दशग्रीववधाकांक्षिणे० दशकंधरनाशकाय० दूर्वादलश्यामकांतये० दूर्वादलसमप्रभाय० दात्रे० ४०० दानपराय० दिव्याय० दिव्यसिंहासनस्थिताय० दिव्यदोलासमासीनाय० दिव्यचामरमंडिताय० दिव्यच्छत्रसमायुक्ताय० दिव्यालंकारमंडिताय० दिव्यांगनाप्रमोदाय० दिलीपान्वयसंभवाय० दूषणारये० दिव्यरूपपिणे० देवाय० दशरथात्मजाय० दिव्यदाय० दधिभुजे० दात्रेदुःखसागरभंजनाय० दंडिने० दंडधराय० दांताय० दंतुराय० दनुजापहाय० धैर्याय०

धीराय० धरानाथाय० ४२५ धनेशाय० धरणीपतये० धन्विने० धनुष्मते० धेनुष्काय० धनुर्भक्त्रे० धनाधिपाय० धार्मिकाय० धर्मशीलाय० धर्मिष्ठाय० धर्मपालकाय० धर्मपात्रे० धर्मयुक्ताय० धर्मनिंदकवर्जकाय० धर्मात्मने० धरणीत्यागिने० धर्मयूपाय० धनार्थदाय० धर्मारण्यकृतावासाय० धर्मारण्यनिषेवकाय धरोद्धर्त्रे० धरावासिने० धैर्यवते० धरणीधराय० नारायणाय० ४५० नराय० नेत्रे० नंदिकेश्वरपूजिताय० नायकाय० नृपतये० नेत्रे० नेयाय० नटाय० नरपतये० नरेशाय० नगरत्यागिने० नंदिग्रामकृताश्रयाय० नवीनेंदुकलाकांतये० नौपतये० नृपतेःपतये० नीलेशाय० नीलसंतापिने० नीलदेहाय० नलेश्वराय० नीलांगाय० नीलमेघाभाय० नीलांजनसमद्युतये० नीलोत्पलदलप्रख्याय० नीलोत्पलदलेक्षणाय० नवीनकेतकीकुंदाय० ४७५ मालावृंदविराजिताय० नारीशाय० नागरीप्राणाय० नीलबाहवे० नदिने० नदाय० निद्रात्यागिने० निद्रिताय० निद्रालवे० नदबंधकाय० नादाय० नादस्वरूपाय० नादात्मने० नादमंडिताय० पूर्णानंदाय० परब्रह्मणे० परंतेजसे० परात्पराय० परंधाम्ने० परंमूर्तये० परहंसाय० परावराय० पूर्णाय० पूर्णोदराय० पूर्वाय० ५०० पूर्णारि-विनिषूदनाय० प्रकाशाय० प्रकटाय० प्राप्याय० पद्मनेत्राय० परात्पराय० पूर्णब्रह्मणे० पूर्णमूर्तये० पूर्णतेजसे० परंवपुषे० पद्मबाहवे० पद्मवक्त्राय० पंचाननप्रपूजिताय० प्रपंचाय० पंचपूताय० पंचाम्नायाय० परप्रभवे० पराय० पद्माशाय० पद्मकोशाय० पद्माक्षाय० पद्मलोचनाय० पद्मापतये० पुराणाय० पुराणपुरुषाय० ५२५ प्रभवे० पयोधिशयनाय० पालाय० पालकाय० पृथिवीपतये० पवनात्मजवंद्याय० पवनात्मजसेविताय० पंचप्राणाय० पंचवायवे० पंचांगाय० पंच

सायकाय० पंचबाणाय० पूरकाय० प्रपंचनाशकाय० प्रियाय० पातालाय० प्रमथाय० प्रौढाय० पाशिने० प्रार्थ्याय० प्रियंवदाय० प्रियंकराय० पंडितात्मने० पापघ्ने० पापनाशनाय० ५५० पांड्येशाय० पूर्णशीलाय० पद्मिने० पद्मसमर्चिताय० फणीशाय० फणिशायिने० फणिपूज्याय० फणान्विताय० फलमूलप्रभोक्त्रे० फलदात्रे० फलेश्वराय० फणिरूपाय० फणिभर्त्रे० फणिभुग्वाहनाय० फल्गुतीर्थसदास्नायिने० फल्गुतीर्थप्रकाशकाय० फलाशिने० फलदाय० फुल्लाय० फलकाय० फलभक्षकाय० बुधाय० बौद्धप्रियाय० बुद्धाय० बुद्धाचारनिवारकाय० ५७५ बहुदाय० बलदाय० ब्रह्मणे० ब्रह्मण्याय० ब्रह्मदायकाय० भरतेशाय० भारतीशाय० भरद्वाजप्रपूजिताय० भर्त्रे० भगवते० भोक्रे० भीतिघ्ने० भयनाशनाय० भषाय० भीतिहराय० भव्याय० भूपतये० भूपवंदिताय० भूपालाय० भवनाय० भोगिने० भावनाय० भुवनप्रियाय० भारावताराय० भारहर्त्रे० ६०० भारभृते० भरताग्रजाय० भूभुजे० भुवनभर्त्रे भूनाथाय० भूतिसुंदराय० भेद्याय० भेदकराय० भेत्रे० भूतासुरविनाशनाय०भूमिदाय० भूमिह० भूमिदात्रे० भूमिपाय० भूतेशाय० भूतनाशाय० भूतेश० परिपूजिताय० भूधराय० भूधराधीशाय० भूधरात्मने० भयापहाय० भयदाय० भयदात्रे० भयहर्त्रे० भयावहाय० ६२५ भक्षाय० भक्ष्याय० भवानंदाय० भवमूर्तये० भवोदयाय० भवाब्धये० भारतीनाथाय० भरताय० भूमये० भूधराय० मारीचारये० मरुत्रात्रे० माधवाय० मधुसूदनाय० मंदोदरीस्तूयमानाय० मधुगद्गदभाषणाय० मंदाय० मंदरारये० मंत्रिणे० मंगलाय० मतिदायकाय० मायिने० मारीचहंत्रे० मदनाय० मातृपालकाय० ६५० महामायाय० महाकायाय० महाते

जसे० महाबलाय० महाबुद्धये० महाशक्तये०महादर्पाय० महायशसे० महात्मने० माननीयाय० मूर्ताय० मरकतच्छवये० मुरारये० मकराक्षारये० मत्तमातंगविक्रमाय० मधुकैटभहंत्रे० मातंगवनसेविताय० मदनारिप्रभवे० मत्ताय० मार्तंडवंश-भूषणाय० मदाय० मदविनाशिने० मर्दनाय० मुनिपूजकाय० मुक्तिदाय० ६७५ मरकताभाय० महिम्ने० मननाश्रयाय० मर्मज्ञाय० मर्मघातिने० मंदारकुसुमप्रियाय० मंदरस्थाय० मुहूर्तात्मने० मंगलाय० मंगलालकाय० मिहिराय० मंडलेशाय० मन्यवे० मन्याय० महोदधये० मारुताय० मारुतेयाय० मारुतीशाय० मरुते० यशस्याय० यशोराशये० यादवाय० यदुनंदनाय० यशोदाहृदयानंदाय० यशोदात्रे० ७०० यशोहराय० युद्धतेजसे० युद्धकर्त्रे० योधाय० युद्धस्वरूपकाय० योगाय० योगीश्वराय० योगिने० योगेंद्राय० योगपावनाय० योगात्मने० योगकर्त्रे० योगभृते० योगदायकाय० योधाय० योधगणासंगिने० योगकृते० योगभूषणाय० यूने० युवतीभर्त्रे० युवभ्रात्रे० युवाजकाय० रामभद्राय० रामचंद्राय० राघवाय० ७२५ रघुनंदनाय० रामाय० रावणहंत्रे० रावणारये० रमापतये० रजनीचरत्रे० राक्षसीप्राण हारकाय० रक्ताक्षाय० रक्तपद्माक्षाय० रमणाय० राक्षसांतकाय० राघवेंद्राय० रमाभत्रै० रमेशाय० रक्तलोचनाय० रणरामाय० रणासक्काय० रणाय० रक्ताय० रणात्मकाय० रंगस्थाय० रंगभूमिस्थाय० रंगशायिने० रणार्गलाय. रेवास्नायिने० ६५० रमानाथाय० रणदर्पविनाशनाय० राजराजेश्वराय० राज्ञे० राजमंडलमंडिताय० राज्यदाय० राज्यहर्त्रे० रमणीप्राणवल्लभाय० राज्यत्यागिने० राज्यभोगिने० रसिकाय० रघूद्वहाय० राजेंद्राय० रघुनाथाय० रक्षोघ्ने० रावणां

तकाय० लक्ष्मीकांताय० लक्ष्मीनाथाय० लक्ष्मीशाय० लक्ष्मणाग्रजाय० लक्ष्मणत्राणकर्त्रे० लक्ष्मणप्रतिपालकाय० लीलावताराय० लंकारये० लंकेशाय० ७७५ लक्ष्मणेश्वराय० लक्ष्मणप्राणदाय० लक्ष्मणप्रतिपालकाय० लंकेशघातकाय० लंकेशप्राणहारकाय० लंकानाथवीर्यहर्त्रे० लाक्षारसविलोचनाय० लवंगकुसुमासक्ताय० लवंगकुसुमप्रियाय० ललना-पालनाय० लक्षाय० लिंगरूपिणे० लसत्तनवे० लावण्यरामाय० लावण्याय० लक्ष्मीनारायणात्मकाय० लवणांबुधिबंधाय० लवणांबुधिसेतुकृते० लीलामयाय० लवणजिते० लीलाय० लवणजित्प्रियाय० वसुधापालकाय० विष्णवे० विदुषे० ८०० विद्वज्जनप्रियाय० वसुधेशाय० वासुकीशाय० वरिष्ठाय० वरवाहनाय० वेदाय० विशिष्टाय० वक्त्रे० वदान्याय० वरदाय० विभवे० विधये० विधात्रे० वासिष्ठाय० वसिष्ठाय० वसुपालकाय० वसवे० वसुमतीभर्त्रे० वसुमते० वसुदायकाय० वार्ताधारिणे० वनस्थाय० वनवासिने० वनाश्रयाय० विश्वभर्त्रे० ८२५ विश्वपात्रे० विश्वनाथाय० विभावसवे० विभवे० विभज्यमानाय० विभक्ताय० वधबंधनाय० विविक्ताय० वरदाय० वंद्याय० विरक्ताय० वीरदर्पघ्ने० वीराय० वीरगुरवे० वीरदर्पध्वंसिने० विशांपतये० वानरारये० वानरात्मने० वीराय० वानरपालकाय० वाहनाय० वाहनस्थाय० वनाशिने० विश्वकारकाय० वरेण्याय० ८५० वरदात्रे० वरदाय० वरवंचकाय० वसुदाय० वासुदेवाय० वसवे० वंदनाय० विद्याधराय० विद्याविंध्याय० विंध्याचलाशनाय० विद्याप्रियाय० विशिष्टात्मने० वाद्यभांडप्रियाय० वंद्याय० वसुदेवाय० वसुप्रियाय० वसुप्रदाय० श्रीदाय० श्रीशाय० श्रीनिवासाय० श्रीपतये० शरणाश्रयाय० श्रीधराय० श्रीकराय० श्रीलाय०

८७५ शरण्याय० शरणात्मकाय० शिवार्चिताय० शिवप्राणाय० शिवदाय० शिवपूजकाय० शिवकर्त्रे० शिवहर्त्रे० शिवात्मने० शिववांछकाय० सायकिने० शंकरात्मने० शंकरार्चनतत्पराय० शंकरेशाय० शिशवे० शौरये० शाब्दिकाय० शब्दरूपकाय० शब्दभेदिने० शब्दहर्त्रे० शायकाय० शरणार्तिघ्ने० शर्वाय० शर्वप्रभवे० शूलिने० ९०० शूलपाणिप्रपूजिताय शार्ङ्गिणे० शंकरात्मने० शिवाय० शकटभंजनाय० शांताय० शांतये० शांतिदात्रे० शांतिकृते० शांतिकारकाय० शांतिकाय० शंखधारिणे० शंखिने० शंखध्वनिप्रियाय० षट्चक्रभेदनकराय० षड्गुणाय० षडूर्मिकाय० षडिंद्रियाय० षडंगाय० षोडशाय० षोडशात्मकाय० स्फुरत्कुंडलहाराढ्याय० स्फुरन्मरकतच्छवये० सदानंदाय० सतीभर्त्रे० ९२५ सर्वेशाय० सज्जनप्रियाय० सर्वात्मने० सर्वकर्त्रे० सर्वपात्रे० सनातनाय० सिद्धाय० साध्याय० साधकेंद्राय० साधकाय० साधकप्रियाय० सिद्धेशाय० सिद्धिदाय० साधवे० सत्कर्त्रे० सदीश्वराय० सद्गतये० सच्चिदानंदाय० सह्मणे० सकलात्मकाय० सतीप्रियाय० भार्याकाय० सतीप्रियाय० सतीभार्याय० स्वाध्यायाय० सतीपतये० सत्कवये० ९५० सकलत्रात्रे० सर्वपापप्रमोचकाय० सर्वशास्त्रमयाय० सर्वाम्नायनमस्कृताय० सर्वदेवमयाय० सर्वयज्ञस्वरूपकाय० सर्वाय० संकटहर्त्रे० साहसिने० सगुणात्मकाय० सुस्निग्धाय० सुखदात्रे० सत्वाय० सत्वगुणाश्रयाय० सत्याय० सत्यव्रताय० सत्यवते० सत्यपालकाय० सत्यात्मने० सुभगाय० सौभाग्याय० सगरान्वयाय० सीतापतये० ससीताय० सात्वताय० ९७५ सात्वतांपतये० हरये० हलिने० हलाय० हरकोदंडखंडनाय०हुंकारध्वनिपूरणाय० हुंकारध्वनिसंभवाय० हर्त्रे० हरये० हरात्मने० हारभूषण-भूषिताय०हरकार्मुक

भंक्त्रे० हरपूजापरायणाय० क्षोणीशाय० क्षितिभुजे० क्षोणीनेत्रे० क्षमापराय० क्षमाशीलाय० क्षमायुक्ताय० क्षोदिने० क्षोदविमोचनाय० क्षेमंकराय० क्षेमाय० क्षेमप्रदायकाय० ज्ञानप्रदाय नमः॥१०००॥इति श्रीरामसहस्रनामावलिः॥

इति श्रीमद्देवपूजानामावलिसमुच्चयः॥

** जगदीशप्रसादेन संपूर्णोऽभवदादितः॥१॥**

पूजयंत्वमुनालोकादेवदेवीविभेदतः॥
भक्तेच्छयापरिणतं नैकधा परेश्वरं॥२॥

अंगीकुर्वंतु शुश्रूषां मामकीनामिमां जनाः॥
पूजारूपां सहृदयतोषदां जगदीशितुः॥३॥

ग्रंथोयमग्निनेत्रेभचंद्र १८२३ शाकेप्लवाब्दके॥

ग्रथितो वासुदेवेन सर्वेषां सुखसिद्धये॥४॥

इदं पुस्तकं पणशीकरोपाह्वेन लक्ष्मणतनुजनुषा वासुदेवशर्मणा विरच्य संस्कृतं, तच्च निर्णयसागराख्यमुद्रणयंत्रालयाधिपतिना पांडुरंग जावजी इत्यनेन पुनर्मुद्रयित्वा प्रकाशितं॥

शकाब्दाः१८४५, सन १९२३.
_______________________

Published by Pandurang Jawaji, Proprietor of the Nirnaya-Sagar Press, 23,
Kolbhat Lane,Bombay.
Printed by Ramchandra Yesu Shedge, Nirnaya-Sagar Press, 23, Kolbhat Lane, Bombay.

<MISSING_FIG href="../books_images/U-IMG-1725429733Screenshot_4-9-2024_113142_www.ebharatisampat.in.jpeg"/>

]