॥ श्रीगणेशाय नमः ॥
शिव उवाच ।
एकदा संस्थितं विप्राः कैलासे गिरिजायुतम् ।
गणेशं भजमानं मां दृष्ट्वा नन्दी समब्रवीत् ॥ १ ॥
नन्द्युवाच ।
शिव त्वं सर्वरूपश्च सर्वस्वेन प्रकीर्तितः ।
सर्वेभ्यः फलदाता वै कर्मणां कर्मधारकः ॥ २ ॥
योगिभ्यो योगनाथस्त्वं योगसिद्धिप्रदायकः ।
त्वत्तः परतरं नास्ति भजसे कं गजाननम् ॥ ३ ॥
वेदे शिवसुतः प्रोक्तो गणेशो नात्र संशयः ।
तं कथं भजसे नाथ स्वपुत्रं स्वामिनं यथा ॥ ४ ॥
ईशस्ते नाम विख्यातं सर्वेशत्वात् सदाशिवः ।
तवेशो नैव वेदेषु त्वमेकः सर्वभावनः ॥ ५ ॥
किं मोहार्थं जनानां च पार्वत्या सह शङ्कर ।
भजसे गणनाथं त्वं शैवगुप्तत्वकारणात् ॥ ६ ॥
मा कुरुष्व वृथा स्वामिन् गणेशभजनं कदा ।
शैवानां मोहदं देव व्यभिचारपदप्रदम् ॥ ७ ॥
मुद्गल उवाच ।
नन्दिनो वाक्यमाकर्ण्य तमुवाच सदाशिवः ।
हर्षेणोत्फुल्लनेत्रश्च महापाशुपतं परम् ॥ ८ ॥
श्रीशिव उवाच ।
न जानासि गणेशानं नन्दिस्त्वं मत्परायणः ।
तस्याऽहं गणरूपश्च पश्य वेदे विचक्षण ॥ ९ ॥
गणाः समूहरूपाश्चानन्तास्तस्य महात्मनः ।
ईशानां वै समूहेऽहं गणो गणपतेः स्मृतः ॥ १० ॥
एक एव गणेशानः सर्वे तस्य गणाः स्मृताः ।
ब्रह्माकाराश्च विश्वाकारा ब्रह्मेशस्य मानद ॥ ११ ॥
विद्या नानात्मिका प्रोक्ता तस्या नानाविधाः स्मृताः ।
समुत्पन्ना विशेषेण विद्या ज्ञानप्रकाशकाः ॥ १२ ॥
[[२५]]
विद्याधीशोऽहमेकश्च कथितो वेदवादिभिः ।
योगविद्यां मयाऽऽश्रित्य गणेशः प्रकटीकृतः ॥ १३ ॥
समाधिजं परं ब्रह्म तदेव पुत्र उच्यते ।
अतः समाधिजो यो मे गणेशः पुत्रतां ययौ ॥ १४ ॥
विद्यया ज्ञानसंयुक्ता अन्ये विष्णुमुखाऽमराः ।
न ते विद्याधिपाः प्रोक्ता मच्छिष्या नात्र संशयः ॥ १५ ॥
तैश्च योगबलेनैव गणेशः प्रकटीकृतः ।
समाधिजः सुतस्तेषां बभूवे योगिनां तथा ॥ १६ ॥
आदौ मया कृतं ब्रह्म साक्षात्कारि गुरुं विना ।
विद्याबलेन तस्मात्तु मुख्योऽहं विश्वपो गुरुः ॥ १७ ॥
अतः शिवसुतः प्रोक्तो वेदेषु गणनायकः ।
विष्ण्वादयो न मुख्याश्च गणेशपितरः स्मृताः ॥ १८ ॥
अतोऽहं योगरूपं तं ब्रह्मेशं ब्रह्मवन्दितम् ।
भजामि स्वामिनं दासो नैव मोहार्थमादरात् ॥ १९ ॥
शिवस्य वचनं श्रुत्वा विस्मितो नन्दिकेश्वरः ।
उवाच तं महादेवं सर्वज्ञं सर्ववन्दितम् ॥ २० ॥
नन्दिकेश उवाच ।
कुलदेवो गणेशानोऽस्माकं ते नात्र संशयः ।
विभो तस्य वद ज्ञानं मन्त्रं विधियुतं परम् ॥ २१ ॥
श्रीशिव उवाच ।
चित्तं पञ्चविधं प्रोक्तं सा बुद्धिः परमा मता ।
नानाभ्रान्तिकरी सिद्धिर्भेदैश्वर्यमयी हृदि ॥ २२ ॥
तयोर्बिम्बं गणेशस्य पतितं मायया युतम् ।
बिम्बभावं परित्यज्य गणेशो जायते नरः ॥ २३ ॥
सरसं चित्तमुत्सृज्य योगिवन्द्यो भविष्यसि ।
एकाक्षरविधानेन भज तं योगसाधनैः ॥ २४ ॥
एवमुक्त्वा ददौ तस्मै मन्त्रमेकाक्षरं परम् ।
सविधिं सोऽपि तं नत्वा तपोर्थी च ययौ वनम् ॥ २५ ॥
निराहारेण तपसाऽऽराधितो द्विरदाननः ।
नन्दिना ध्यानयुक्तेन समाधिना विशेषतः ॥ २६ ॥
गते वर्षशते पूर्णे योगीन्द्रः स बभूव च ।
वरदाता गणेशानस्तदाश्रमपदं ययौ ॥ २७ ॥
आगतं गणनाथं स दृष्ट्वा हर्षसमन्वितः ।
उत्थाय तं प्रणम्याऽऽदौ पूजयामास भक्तितः ॥ २८ ॥
पुनः प्रणम्य विघ्नेशं स्तोतुं समुपचक्रमे ।
पार्वतीं वाममागे वै दधतं वीक्ष्य विस्मितः ॥ २९ ॥
गणेशकृपया सद्यो ज्ञानं प्राप्तं महाद्भुतम् ।
तेन सर्वं गणेशस्य चेष्टितं ज्ञातमादरात् ॥ ३० ॥
ततः स नन्दिकेशानो विचारमकरोत् हृदि ।
बाह्यरूपधरश्चायं महादेवो न संशयः ॥ ३१ ॥
गिरिजायाः पतिः प्रोक्तः पञ्चवक्त्रादिचिह्नितः ।
त्रिनेत्रो नरदेहाख्यो भिन्नभावप्रदर्शकः ॥ ३२ ॥
आनन्दात्मकरूपा सा पार्वती विष्णुरूपिणी ।
शिवदेवमयी प्रोक्ता तस्यामात्मा शिवः स्मृतः ॥ ३३ ॥
गजाकारः स्वयं शम्भुरैक्यभोगपरायणः ।
अर्धाङ्गप्रकृतिस्थत्वाद्बभौ नारीनरः शिवः ॥ ३४ ॥
नरकुञ्जरयोर्योगे गणेशाकारतां गतः ।
शिवो ब्रह्ममयः साक्षाद्गिरिजया समन्वितः ॥ ३५ ॥
योगमायामयी रम्या गणेशाङ्कव्यवस्थिता ।
पार्वती पार्वतीनाथो गणेशः प्रबभौ स्वयम् ॥ ३६ ॥
स एव वरदानार्थं समाययौ न संशयः ।
शिवचित्तस्थितश्चायमियं शिवस्य मानसी ॥ ३७ ॥
[[२६]]
ततः प्रणम्य हर्षेण प्रणनाम गजाननम् ।
पुनः पुनः सरोमाञ्चस्तं तुष्टाव कृताञ्जलिः ॥ ३८ ॥
नन्दिकेश उवाच ।
नमस्ते गणेशाय शान्तिप्रदाय सदा शान्तिरूपाय शान्तेर्धराय ।
नराणां हृदिस्थाय नागाकृतीनां हृदिस्थाय योगाय योगेश्वराय ॥ ३९ ॥
हेरम्बाय नमस्तुभ्यं सिद्धिबुद्धिविहारिणे ।
स्वानन्दपाय चौरेश वाहनाय नमो नमः ॥ ४० ॥
पार्वतीपतये तुभ्यं शिवचित्तगताय वै ।
लक्ष्मीपते नमस्तुभ्यं विष्णुचित्तस्थमूर्तये ॥ ४१ ॥
सञ्ज्ञापते नमस्तुभ्यं ?भानोर्हृदि स्थिताय च ।
आदिशक्तिपते तुभ्यं शक्तिचित्तगमूर्तये ॥ ४२ ॥
सावित्रीपतये तुभ्यं ब्रह्मणो हृदि खेलक ।
गायत्रीपतये तुभ्यमोङ्कारचित्तवासिने ॥ ४३ ॥
शचीपते नमस्तुभ्यमिन्द्रचित्तगमूर्तये ।
स्वाहापते परेशायाग्निहृदिस्थाय ते नमः ॥ ४४ ॥
नररूपाय वै तुभ्यं भिन्नसौख्यप्रचारिणे ।
सर्वत्र भिन्नभावेषु नराय ते नमो नमः ॥ ४५ ॥
निर्गुणाय नमस्तुभ्यं कुञ्जराकारमूर्तये ।
सर्वत्राभेदसौख्येषु निर्गुणेषु स्थिताय च ॥ ४६ ॥
नरकुञ्जररूपाय योगाकाराय ते नमः ।
योगानां पतये तुभ्यं पूर्णयोगस्वरूपिणे ॥ ४७ ॥
धन्योऽहं कृतकृत्योऽहं येन दृष्टो गजाननः ।
किं स्तौमि ब्रह्म ब्रह्मेश नमस्ते वरदो भव ॥ ४८ ॥
एवं स्तुत्वा गणेशानं ननर्त प्रेमसंयुतः ।
नन्दीशस्तं जगादासौ गणेशो भक्तवत्सलः ॥ ४९ ॥
श्रीगणेश उवाच ।
वरान् वृणु महाभाग नन्दिंस्ते मनसीप्सितान् ।
दास्यामि तपसा तुष्टः स्तुतः स्तोत्रेण मानद ॥ ५० ॥
त्वया कृतमिदं स्तोत्रं योगदं तु भविष्यति ।
भुक्तिदं कामिकायैव मुक्तिदं मोक्षमिच्छते ॥ ५१ ॥
सर्वसिद्धिकरं भावि पठतां शृण्वतां सदा ।
यं यमिच्छन्ति तं तं ते लभन्तेऽनेन निश्चितम् ॥ ५२ ॥
नन्दिकेश उवाच ।
यदि त्वं वरदो मेऽसि भक्तिं देहि त्वदीयिकाम् ।
गाणपत्यं कुरु स्वामिन् मां विघ्नेशपरायणम् ॥ ५३ ॥
क्षेत्रं भवतु ते नाथ यत्र तप्तं तपो मया ।
तथेति तं गणाधीशो जगादान्तरधीयत ॥ ५४ ॥
ततः संस्थापयामास गणेशं ब्राह्मणैः सह ।
नन्दिकेशो महाभक्त्या पूजनं प्रचकार ह ॥ ५५ ॥
पार्वतीगणपं नाम चक्रे तस्य महर्षयः ।
सर्वसिद्धिकरं स्थानं बभूवे तन्महर्षयः ॥ ५६ ॥
ततो नन्दीश्वरो नत्वा समागत्य जगाद ह ।
वृत्तान्तं सोऽपि तं श्रुत्वा तं शंसन् हर्षितोऽभवत् ॥ ५७ ॥
नन्दीविघ्नेश्वरं नित्यमभजद्भक्तिसंयुतः ।
महायोगीन्द्रमुख्योऽसौ बभूव शिवसन्निभः ॥ ५८ ॥
इदमाम्बिकविघ्नेशचरितं कथितं मया ।
धूम्रवर्णात्मकश्चाऽयं गणेशः सर्वसिद्धिदः ॥ ५९ ॥
यः पठेच्छृणुयाद्वाऽपि चरितं गणपस्य च ।
इदं लभेन्नरः सर्वं वाञ्छितं भुक्तिमुक्तिदम् ॥ ६० ॥
॥ ॐ तत्सदिति श्रीमदान्त्ये पुराणोपनिषदि श्रीमन्मौद्गले महापुराणेअष्टमे खण्डे धूम्रवर्णचरिते पार्वतीगणेशचरितं नामैकादशोऽध्यायः ॥
[[२७]]