पुराणे विश्वासटिप्पन्यः

विश्वास-प्रस्तुतिः

वसिष्ठ उवाच
इत्येवमुक्तो भृगुणा तथेत्युक्त्वा प्रणम्य च ।
रामस्तेनाभ्यनुज्ञातश्चकार गमने मनः ॥ २.२२.१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भृगुं ख्यातिं च विधिवत्परिक्रम्य प्रणम्यच ।
परिष्वक्तस्तथा ताभ्यामाशीर्भिराभिनन्दितः ॥ २.२२.२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मुनींश्च तान्नमस्कृत्य तैः सर्वैरनुमोदितः ।
निश्चक्रमाश्रमात्तस्मात्तपसे कृतनिश्चयः ॥ २.२२.३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततो गुरुनियोगेन तदुक्तेनैव वर्त्मना ।
हिमवन्तं गिरिवरं ययौ रामो महामनाः ॥ २.२२.४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोऽतीत्य विविधान्देशान्पर्वतान्सरितस्तथा ।
वनानि मुनिमुख्यानामावासांश्चात्यगाच्छनैः ॥ २.२२.५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्रतत्र निवासेषु मुनीनां निवसन्पथि ।
तीर्थेषु क्षेत्रमुख्येषु निवसन्वा ययौ शनैः ॥ २.२२.६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अतीत्य सुबहून्देशान्पश्यन्नपि मनोरमान् ।
आससादच लश्रेष्ठं हिमवन्तमनुत्तमम् ॥ २.२२.७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स गत्वा पर्वतवरं नानाद्रुमलतास्थितम् ।
ददर्श विपुलैः शृङ्गैरुल्लिखन्तमिवाम्बरम् ॥ २.२२.८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नानाधातुविचित्रैश्च प्रदेशैरुपशोभितम् ।
रत्नौषधीभिरभितः स्फुरद्भिरभिशोभितम् ॥ २.२२.९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मरुत्सङ्घट्टनाघृष्टनीरसाङ्घ्रिपजन्मना ।
सानिलेनानलेनोच्छैर्दह्यमानं नवं क्वचित् ॥ २.२२.१० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्वचिद्रविकरामर्शज्वलदर्केपलाग्निभिः ।
द्रवद्धिमाशिलाजातुजलशान्तदवानलम् ॥ २.२२.११ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्फटिकाञ्जनदुर्वर्णस्वर्णराशिप्रभाकरैः ।
स्फुरत्परस्परच्छायाशरैर्द्दीप्तवनं क्वचित् ॥ २.२२.१२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उपत्यकशिलापृष्ठवालातपनिषेविभिः ।
तुषारक्लिन्नसिद्धौघौरुद्भासितवनं क्वचित् ॥ २.२२.१३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्वचिदर्काशुसम्भिन्नश्चामीकरशिलाश्रितैः ।
यक्षौघैर्भासितोपान्तं विशद्भिरिवपावकम् ॥ २.२२.१४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दरीमुखविनिष्क्रान्ततरक्षूत्पतनाकुलैः ।
मृगयूथार्त्तसन्नादैरापूरितगुहं क्वचित् ॥ २.२२.१५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

युद्ध्यद्वराहशार्दूलयूथपैरित स्तेरम् ।
प्रसभोन्मृष्टकान्तोरुशिलातरुतटं क्वचित् ॥ २.२२.१६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कलभोन्मेषणाकृष्टकरिणीभिरनुद्रुतैः ।
गवयैः खुरसङ्क्षुण्णशिलाप्रस्थतटङ्क्वचित् ॥ २.२२.१७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वासितर्थेऽभिसंवृद्धमदोन्मत्तमतङ्गजैः ।
युद्ध्यद्भिश्चूर्णितानेकगण्डशैलवनं क्वचित् ॥ २.२२.१८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

बृंहितश्रवणामर्षान्मातं गानभिधावताम् ।
सिंहानां चरणक्षुण्णनखभिन्नोपरं क्वचित् ॥ २.२२.१९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सहसा निपतत्सिंहनखनिर्भिन्नमस्तकैः ।
गजैराक्रन्दनादेन पूर्यमामं वनं क्वचित् ॥ २.२२.२० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अष्टपादबलाकृष्टकेसरा दारुणाखैः ।
भेद्यमानाखिलशिलागम्भीरकुहरं क्वचित् ॥ २.२२.२१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

संरब्धा नेकशबरप्रसक्तैरृयूथपैः ।
इतरेतरसम्मर्दं विप्रभग्नदृषत्क्वचित् ॥ २.२२.२२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गिरिकुञ्जेषु सङ्क्रीडत्करिणीमद्विपं क्वचित् ।
करेणुमाद्रवन्मत्तगजाकलितकाननम् ॥ २.२२.२३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्वपत्सिंहमुखश्वासमरुत्पुर्मदरीशतम् ।
गहनेषु गुरुत्राससाशङ्कविहरन्मृगम् ॥ २.२२.२४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कण्टाकश्लिष्टलाङ्गूललोमत्रुटनकातरैः ।
क्रीडितं चमरीयूथैर्मन्दमन्दविचारिभिः ॥ २.२२.२५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

गिरिकन्दरसंसक्तकिन्नरीसमुदीरितैः ।
सतालनादैरुदिनैर्भृताशेषदिशामुखम् ॥ २.२२.२६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अरण्यदेवतानां च चरेतीनामितस्ततः ।
अलक्तकरसक्लिन्नचरणाङ्कितभूतलम् ॥ २.२२.२७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मयूरकेकिरीवृन्दैः सङ्गीत मधुरस्वरैः ।
प्रवृत्तनृत्तं परितो विततोदग्रबर्हिभिः ॥ २.२२.२८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

जलस्थलरुहानेककुसुमोत्करवर्षिभिः ।
गात्राह्लादकरैर्मन्दं वीज्यमानं वनानिलैः ॥ २.२२.२९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भूतार्त्तवरसास्वादमाद्यत्पुंस्कोकिलारवैः ।
आकुलीकृतपर्यन्तसहकारवनान्तरम् ॥ २.२२.३० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नानापुष्पासवोन्माद्यद्भृङ्गसङ्गीतनादितम् ।
अनेकविहगारावबधिरीकृतकाननम् ॥ २.२२.३१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

मधुद्रवार्द्राविरलप्रत्यग्रकुसुमोत्करैः ।
वनान्तमारुताकीर्णैरलङ्कृतमहीतलम् ॥ २.२२.३२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

उपरिष्टान्निपततां विषमोपलसङ्कटे ।
निर्झराणां महारावैः समन्ताद्बधिरीकृतम् ॥ २.२२.३३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विततानेकसंसक्तशाखाग्राविरलच्छदैः ।
पाटलैर्विटपच्छायैरुपशल्यसमुत्थितैः ॥ २.२२.३४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कदम्बनिम्बहिन्तालसर्जबेधूकतिन्दुकैः ।
कपित्थपनसाशोकसहकारेगुदाशनैः ॥ २.२२.३५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नागचम्पकपुन्नागकोविदारप्रियङ्गुभिः ।
प्रियालनीपबकुलबन्धूकाक्षतमालकैः ॥ २.२२.३६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्राक्षामधूकामलकजम्बूकङ्कोलजातिभिः ।
बिल्वार्जुनकरञ्जाम्रबीजपूराङ्घ्रिपैरपि ॥ २.२२.३७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पिचुलाम्बष्ठकनकवैकङ्कतशमीधवैः ।
पुत्रजीवाभयारिष्टलोहोदुम्बरपिप्पलैः ॥ २.२२.३८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्यैश्च विविधैर्वृक्षैः समन्तादुपशोभितम् ।
निरन्तरतरुच्छायासुदूरविनिवारितैः ॥ २.२२.३९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

समन्तादर्ककिरणैरनासादितभूतलम् ।
नानापक्वफलास्वादबलपुष्टैः प्लवेगमैः ॥ २.२२.४० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आक्रान्तचकितानेकवनपङ्क्तिशताकुलम् ।
तत्र तत्रातिरम्यैश्च शिलाकुहरनिर्गतैः ॥ २.२२.४१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रतापविषमैराजन्ह्रास्यमानं सरिच्छतैः ।
सारोवरैश्च विपुलैः कुमुदोत्पलमण्डितैः ॥ २.२२.४२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नानाविहगसङ्घुष्टैः समन्तादुपशोभितम् ।
समासाद्यथ शैलेन्द्रं तुषारशिशिरं गिरिम् ॥ २.२२.४३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आरुरोह भगुश्रेष्ठस्तरसा तं मुदान्वितः ।
तस्य प्रविश्य गहनं वनं रामो महामनाः ॥ २.२२.४४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विचचार शनै राजन्नुपशल्यमहीरुहम् ।
स तत्र विचरन्दिक्षु हरिणीभिः समन्ततः ॥ २.२२.४५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विक्ष्यमाणो मुदं लेभे साशङ्कं मुग्धदृष्टिभिः ।
स तत्र कुसुमामोदगन्धिभिर्वनवायुभिः ॥ २.२२.४६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वीज्यमानो जहर्षे स वीक्ष्योदारां वनश्रियम् ।
विविधाश्च स्थरीः सूक्ष्ममुपरिक्रम्य भार्गवः ॥ २.२२.४७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्वन्द्वांश्च धातून्विविधान्पश्यन्नेवमतर्कयत् ।
अहोऽयं सर्वशैलानामाधिपत्येऽभिषेचितः ॥ २.२२.४८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्मणा यज्ञभाक्चैव स्थाने सम्प्रतिपादितः ।
अस्य शैलाधिराजत्वं सुव्यक्तमभिलक्ष्यते ॥ २.२२.४९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

रवैः कीचकवेणुनां मधुरीकृतकाननः ।
नितम्बस्थलसंसक्ततुषारनिचयैग्यम् ॥ २.२२.५० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विभातीवाहितस्वच्छपरीतधवलांशुकः ।
निबिडश्रितनीहारनिकरेण तथोपरि ॥ २.२२.५१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नानावर्णोत्तरासङ्गावृत्ताङ्ग इवल्क्ष्यते ।
चन्दनागुरुकर्पूरकस्तूरीकुङ्कुमादिभिः ॥ २.२२.५२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अलङ्कृतागः सुव्यक्तं दृश्यतेऽही विलासिवत् ।
मृगेन्द्राहतदन्तीन्द्रकुम्भस्थलपरिच्युतैः ॥ २.२२.५३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्थूलमुक्तोत्करैरेष विभाति परितो गिरिः ।
नानावृक्षलतावल्लीपुष्पालङ्कृतमूर्द्धजः ॥ २.२२.५४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नीरन्ध्राञ्चितमे घौघवितानसमलङ्कृतः ।
नानाधातुविचित्राङ्गः सर्वरत्नविभूषितः ॥ २.२२.५५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

कैलासव्याजविलसत्सितच्छत्रविराजितः ।
गजाश्वमुखयूथैश्च समन्तात्परिवारितः ॥ २.२२.५६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

रत्नद्वीपमहाद्वारशिलाकन्दरमन्दिरः ।
विविक्तगह्वरास्थानमध्यसिंहासनाश्रयः ॥ २.२२.५७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

समन्तात्प्रतिसंसक्ततरुवेत्रवतां शनैः ।
दृष्ट्वा जनैरनासाद्यो महाराजाधिराजवत् ॥ २.२२.५८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

दोधूयमानो विचरच्चमरीचा रुचामरैः ।
मयूरैरुपनृत्यद्भिर्गायद्भिश्चैव किन्नरैः ॥ २.२२.५९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सत्त्वजातैरनेकैश्च सेव्यमानो विराजते ।
व्यक्तमेवाचलेन्द्राणामधिराज्यपदे स्थितः ॥ २.२२.६० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

भुनक्त्याक्रम्य वसुधां समग्रां श्रियमोजसा ।
एवं सञ्चिन्तयानः स हिमाद्रिवनगह्वरे ॥ २.२२.६१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

विचचार चिरं रामो मुदा परमया युतः ।
आससाद वने तस्मिन्विपुले भृगुपुङ्गवः ॥ २.२२.६२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सरोवरं महाराज विपुलं विमलोदकम् ।
कुमुदोत्पलकह्लारनिकरैरुपसोभितम् ॥ २.२२.६३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पङ्कजैरुत्पलैश्चैव रक्तपीतैः सितासितैः ।
अन्यैश्च जलचैर्वक्षैः सर्वतः समलङ्कृतम् ॥ २.२२.६४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

हंससारसदात्यूहकारण्डवशतैरपि ।
जीवजीवकचक्राह्वकुररभ्रमरोत्करैः ॥ २.२२.६५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

सङ्घुष्यमाणं परितः सेवितं मन्दवायुना ।
शफरीमत्स्यसङ्घैश्च विचरद्भिरितस्ततः ॥ २.२२.६६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्तर्जनितकल्लोलैर्नृत्यमानमिवाभितः ।
आससाद भृगुश्रेष्ठस्तत्सरोवरमुत्तमम् ॥ २.२२.६७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

नानापतत्र्रिविरुतैर्मधुरीकृतदिक्तटम् ।
स तस्य तीरे विपुलं कृत्वाश्रमपदं शुभम् ॥ २.२२.६८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

रामो मतिमतां श्रेष्ठस्तपसे च मनो दधे ।
शाकमूलफलाहारो नियतं नियतेन्द्रियः ॥ २.२२.६९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

तपश्चचार देवेशं विनिवेश्यात्ममानसे ।
भृगूपदिष्टमार्गेण भक्त्या परमया युतः ॥ २.२२.७० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

पूजयामास देवेशमेकाग्रमनसा नृप ।
अनिकेतः स वर्षासु शिशिरे जलसंश्रयः ॥ २.२२.७१ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ग्रीष्मे पञ्जाग्निमध्यस्थश्चचारैवं तपश्चिरम् ।
रिपून्निर्जित्य कामादीनूर्मिषषट्कं विधूय च ॥ २.२२.७२ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्वन्द्वैरनुद्वेजितधीस्तापदोषैरनाकुलः ।
यमैः सनियमैश्चैव शुद्धदेहः समाहितः ॥ २.२२.७३ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वशी चकार पवनं प्राणायामेन देहगम् ।
जितपद्मासनो मौनी स्थिरचित्तो महामुनिः ॥ २.२२.७४ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

वशी चकार चाक्षाणि प्रत्याहारपरायणः ।
धारणाभिः स्थिरीचक्रे मनश्चञ्चलमात्मवान् ॥ २.२२.७५ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

ध्यानेन देवदेवेशं ददर्श परमेश्वरम् ।
स्वस्थान्तः करणो मैत्रः सर्वबाधाविवर्जितः ॥ २.२२.७६ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चिन्तयामास देवेशं ध्याने दृष्ट्वा जगद्गुरुम् ।
ध्येयावस्थि तचित्तात्मा निश्चलेद्रियदेहवान् ॥ २.२२.७७ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आकालावधि सोऽतिष्ठन्निवातस्थप्रदीपवत् ।
जपंश्च देवदेवेशं ध्यायंश्च स्वमनीषया ॥ २.२२.७८ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

आराधयदमेयात्मा सर्वभावस्थमीश्वरम् ।
ततः स निष्फलं रूपमैश्वरं यन्निरञ्जनम् ॥ २.२२.७९ ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

परं ज्योतिरचिन्त्यं यद्योगिध्येयमनुत्त मम् ।
नित्यं शुद्धं सदा शान्तमतीन्द्रियमनौपमम् ।
आनन्दमात्रमचलं व्याप्ताशेषचराचरम् ॥ २.२२.८० ॥

मूलम्

विश्वास-प्रस्तुतिः

चिन्तयामास तद्रूपं देवदेवस्य भार्गवः ।
नित्यं शुद्धं सदा शान्तमतीन्द्रियमनौपमम् ॥ २.२२.८१ ॥

मूलम्

इति श्रीब्रह्माण्डे महापुराणे वायुप्रोक्ते मध्यभागे तृतीये उपोद्धातपादे वसिष्ठसगरसंवादे अर्चुनोपाख्याने जामदग्न्यतपश्चरणं नाम द्वाविंशतितमोऽध्यायः ॥ २२॥