{अथैकाशीत्यधिकत्रिशततमो ऽध्यायः}
विश्वास-प्रस्तुतिः
यमगीता
अग्निर् उवाच
यमगीतां प्रवक्ष्यामि उक्ता या नाचिकेतसे ।
पठतां शृण्वतां भुक्त्यै मुक्त्यै मोक्षार्थिनां सतां ॥००१॥
मूलम्
यमगीता
अग्निर् उवाच
यमगीतां प्रवक्ष्यामि उक्ता या नाचिकेतसे ।
पठतां शृण्वतां भुक्त्यै मुक्त्यै मोक्षार्थिनां सतां ॥००१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यम उवाच
आसनं शयनं यानपरिधानगृहादिकम् ।
वाञ्छत्यहो ऽतिमोहेन सुस्थिरं स्वयमस्थिरः ॥००२॥
मूलम्
यम उवाच
आसनं शयनं यानपरिधानगृहादिकम् ।
वाञ्छत्यहो ऽतिमोहेन सुस्थिरं स्वयमस्थिरः ॥००२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
भोगेषु शक्तिः सततं तथैवात्मावलोकनं ।
श्रेयः परं मनुष्यानां कपिलोद्गीतमेव हि ॥००३॥
मूलम्
भोगेषु शक्तिः सततं तथैवात्मावलोकनं ।
श्रेयः परं मनुष्यानां कपिलोद्गीतमेव हि ॥००३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
सर्वत्र समदर्शित्वं निर्मसत्वमसङ्गता ।
श्रेयः परम् मनुष्यानां गीतं पञ्चशिखेन हि ॥००४॥
मूलम्
सर्वत्र समदर्शित्वं निर्मसत्वमसङ्गता ।
श्रेयः परम् मनुष्यानां गीतं पञ्चशिखेन हि ॥००४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
आगर्भजन्मबाल्यादिवयो ऽवस्थादिवेदनं ।
श्रेयः परं मनुष्याणाम् गङ्गाविष्णुप्रगीतकं ॥००५॥
मूलम्
आगर्भजन्मबाल्यादिवयो ऽवस्थादिवेदनं ।
श्रेयः परं मनुष्याणाम् गङ्गाविष्णुप्रगीतकं ॥००५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
आध्यात्मिकादिदुःखानामाद्यन्तादिप्रतिक्रिया ।
श्रेयः परं मन्ष्याणां जनकोद्गीतमेव च ॥००६॥
मूलम्
आध्यात्मिकादिदुःखानामाद्यन्तादिप्रतिक्रिया ।
श्रेयः परं मन्ष्याणां जनकोद्गीतमेव च ॥००६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अभिन्नयोर्भेदकरः प्रत्ययो यः परात्मनः ।
तच्छान्तिपरमं श्रेयो ब्रह्मोद्गीतमुदाहृतं ॥००७॥
मूलम्
अभिन्नयोर्भेदकरः प्रत्ययो यः परात्मनः ।
तच्छान्तिपरमं श्रेयो ब्रह्मोद्गीतमुदाहृतं ॥००७॥
[[३५१]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
कर्तव्यमिति यत्कर्म ऋग्यजुःसामसञ्ज्ञितं ।
कुरुते श्रेयसे सङ्गान् जैगीषव्येण गीयते ॥००८॥
मूलम्
कर्तव्यमिति यत्कर्म ऋग्यजुःसामसञ्ज्ञितं ।
कुरुते श्रेयसे सङ्गान् जैगीषव्येण गीयते ॥००८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
हानिः सर्वविधित्सानामात्मनः सुखहैतुकी ।
श्रेयः परं मनुष्याणां देवलोद्गीतमीरितं ॥००९॥
मूलम्
हानिः सर्वविधित्सानामात्मनः सुखहैतुकी ।
श्रेयः परं मनुष्याणां देवलोद्गीतमीरितं ॥००९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
कामत्यागात्तु विज्ञानं सुखं ब्रह्म परं पदं ।
कामिनां न हि विज्ञानं सनकोद्गीतमेव तत् ॥०१०॥
मूलम्
कामत्यागात्तु विज्ञानं सुखं ब्रह्म परं पदं ।
कामिनां न हि विज्ञानं सनकोद्गीतमेव तत् ॥०१०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
प्रवृत्तञ्च निवृत्तञ्च कार्यं कर्मपरो ऽब्रवीत् ।
श्रेयसां श्रेय एतद्धि नैष्कर्म्यं ब्रह्म तद्धरिः ॥०११॥
मूलम्
प्रवृत्तञ्च निवृत्तञ्च कार्यं कर्मपरो ऽब्रवीत् ।
श्रेयसां श्रेय एतद्धि नैष्कर्म्यं ब्रह्म तद्धरिः ॥०११॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पुमांश्चाधिगतज्ञानो भेदं नाप्नोति सत्तमः ।
ब्रह्मणा विष्णुसञ्ज्ञेन परमेणाव्ययेन च ॥०१२॥
मूलम्
पुमांश्चाधिगतज्ञानो भेदं नाप्नोति सत्तमः ।
ब्रह्मणा विष्णुसञ्ज्ञेन परमेणाव्ययेन च ॥०१२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ज्ञानं विज्ञानमास्तिक्यं सौभाग्यं रूपमुत्तमम् ।
तपसा लभ्यते सर्वं मनसा यद्यदिच्छति ॥०१३॥
मूलम्
ज्ञानं विज्ञानमास्तिक्यं सौभाग्यं रूपमुत्तमम् ।
तपसा लभ्यते सर्वं मनसा यद्यदिच्छति ॥०१३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
नास्ति विष्णुसमन्ध्येयं तपो नानशनात्परं ।
नास्त्यारोग्यसमं धन्यं नास्ति गङ्गासमा सरित् ॥०१४॥
मूलम्
नास्ति विष्णुसमन्ध्येयं तपो नानशनात्परं ।
नास्त्यारोग्यसमं धन्यं नास्ति गङ्गासमा सरित् ॥०१४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
न सो ऽस्ति बान्धवः कश्चिद्विष्णुं मुक्त्वा जगद्गुरुं ।
अधश्चोर्धं हरिश्चाग्रे देहेन्द्रियमनोमुखे ॥०१५॥
मूलम्
न सो ऽस्ति बान्धवः कश्चिद्विष्णुं मुक्त्वा जगद्गुरुं ।
अधश्चोर्धं हरिश्चाग्रे देहेन्द्रियमनोमुखे ॥०१५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
इत्येवं संस्मरन् प्राणान् यस्त्यजेत्स हरिर्भवेत् ।
यत्तद् ब्रह्म यतः सर्वं यत्सर्वं तस्य संस्थितम् ॥०१६॥
मूलम्
इत्येवं संस्मरन् प्राणान् यस्त्यजेत्स हरिर्भवेत् ।
यत्तद् ब्रह्म यतः सर्वं यत्सर्वं तस्य संस्थितम् ॥०१६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अग्राह्यकमनिर्देश्यं सुप्रतिष्ठञ्च यत्परं ।
परापरस्वरूपेण विष्णुः सर्वहृदि स्थितः ॥०१७॥
मूलम्
अग्राह्यकमनिर्देश्यं सुप्रतिष्ठञ्च यत्परं ।
परापरस्वरूपेण विष्णुः सर्वहृदि स्थितः ॥०१७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यज्ञेशं यज्ञपुरुषं केचिदिच्छन्ति तत्परं ।
केचिद्विष्णुं हरं केचित् केचिद् ब्रह्माणमीश्वरं ॥०१८॥
मूलम्
यज्ञेशं यज्ञपुरुषं केचिदिच्छन्ति तत्परं ।
केचिद्विष्णुं हरं केचित् केचिद् ब्रह्माणमीश्वरं ॥०१८॥
[[३५२]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
ब्रह्मादिस्तम्भपर्यन्तं जगद्विष्णुं वदन्ति च ॥०१९॥
मूलम्
ब्रह्मादिस्तम्भपर्यन्तं जगद्विष्णुं वदन्ति च ॥०१९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
स विष्णुः परमं ब्रह्म यतो नावर्तते पुनः ।
सुवर्णादिमहादानपुण्यतीर्थावगाहनैः ॥०२०॥
मूलम्
स विष्णुः परमं ब्रह्म यतो नावर्तते पुनः ।
सुवर्णादिमहादानपुण्यतीर्थावगाहनैः ॥०२०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ध्यानैर् व्रतैः पूजया च धर्मश्रुत्या तदाप्नुयात् ।
आत्मानं रथिनं विद्धि शरीरं रथमेव तु ॥०२१॥
मूलम्
ध्यानैर् व्रतैः पूजया च धर्मश्रुत्या तदाप्नुयात् ।
आत्मानं रथिनं विद्धि शरीरं रथमेव तु ॥०२१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
बुद्धिन्तु सारथिं विद्धि मनः प्रग्रहमेव च ।
इन्द्रयाणि हयानाहुर्विषयांश्चेषुगोचरान् ॥०२२॥
मूलम्
बुद्धिन्तु सारथिं विद्धि मनः प्रग्रहमेव च ।
इन्द्रयाणि हयानाहुर्विषयांश्चेषुगोचरान् ॥०२२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
आत्मेन्द्रियमनोयुक्तं भोक्तेत्याहुर्मनीषिणः ।
यस्त्वविज्ञानवान् भवत्ययुक्तेन मनसा सदा ॥०२३॥
मूलम्
आत्मेन्द्रियमनोयुक्तं भोक्तेत्याहुर्मनीषिणः ।
यस्त्वविज्ञानवान् भवत्ययुक्तेन मनसा सदा ॥०२३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
न सत्पदमवाप्नोति संसारञ्चाधिगच्छति ।
यस्तु विज्ञानवान् भवति युक्तेन मनसा सदा ॥०२४॥
मूलम्
न सत्पदमवाप्नोति संसारञ्चाधिगच्छति ।
यस्तु विज्ञानवान् भवति युक्तेन मनसा सदा ॥०२४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
स तत्पदमवाप्नोति यस्माद्भूयो न जायते ।
विज्ञानसारथिर्यस्तु मनःप्रग्रहवान्नरः ॥०२५॥
मूलम्
स तत्पदमवाप्नोति यस्माद्भूयो न जायते ।
विज्ञानसारथिर्यस्तु मनःप्रग्रहवान्नरः ॥०२५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
सो ऽध्वानं परमाप्नोति तद्विष्णोः परमं पदम् ।
इन्द्रियेभ्यः परा ह्य् अर्था अर्थेभ्यश् च परं मनः ॥०२६॥
मूलम्
सो ऽध्वानं परमाप्नोति तद्विष्णोः परमं पदम् ।
इन्द्रियेभ्यः परा ह्य् अर्था अर्थेभ्यश् च परं मनः ॥०२६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
मनसस्तु परा बुद्धिः बुद्धेरात्मा महान् परः ।
महतः परमव्यक्तमव्यक्तात्पुरुषः परः ॥०२७॥
मूलम्
मनसस्तु परा बुद्धिः बुद्धेरात्मा महान् परः ।
महतः परमव्यक्तमव्यक्तात्पुरुषः परः ॥०२७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पुरुषान्न परं किञ्चित् सा काष्ठा सा परा गतिः ।
एषु सर्वेषु भूतेषु गूढात्मा न प्रकाशते ॥०२८॥
मूलम्
पुरुषान्न परं किञ्चित् सा काष्ठा सा परा गतिः ।
एषु सर्वेषु भूतेषु गूढात्मा न प्रकाशते ॥०२८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
दृश्यते त्वग्र्यया बुध्या सूक्ष्मया सूक्ष्मदर्शिभिः ।
यच्छेद्वाङ्मनसी प्राज्ञः तद्यच्छेज्ज्ञानमात्मनि ॥०२९॥
मूलम्
दृश्यते त्वग्र्यया बुध्या सूक्ष्मया सूक्ष्मदर्शिभिः ।
यच्छेद्वाङ्मनसी प्राज्ञः तद्यच्छेज्ज्ञानमात्मनि ॥०२९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ज्ञानमात्मनि महति नियच्छेच्छान्त आत्मनि ।
ज्ञात्वा ब्रह्मात्मनोर्योगं यमाद्यैर् ब्रह्म सद्भवेत् ॥०३०॥
मूलम्
ज्ञानमात्मनि महति नियच्छेच्छान्त आत्मनि ।
ज्ञात्वा ब्रह्मात्मनोर्योगं यमाद्यैर् ब्रह्म सद्भवेत् ॥०३०॥
[[३५३]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
अहिंसा सत्यमस्तेयं ब्रह्मचर्यापरिग्रहौ ।
यमाश् च नियमाः पञ्च शौचं सन्तोषसत्तपः ॥०३१॥
मूलम्
अहिंसा सत्यमस्तेयं ब्रह्मचर्यापरिग्रहौ ।
यमाश् च नियमाः पञ्च शौचं सन्तोषसत्तपः ॥०३१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
स्वाध्यायेश्वरपूजा च आसनं पद्मकादिकं ।
प्राणायामो वायुजयः प्रत्याहारः स्वनिग्रहः ॥०३२॥
मूलम्
स्वाध्यायेश्वरपूजा च आसनं पद्मकादिकं ।
प्राणायामो वायुजयः प्रत्याहारः स्वनिग्रहः ॥०३२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
शुभे ह्य् एकत्र विषये चेतसो यत् प्रधारणं ।
निश् चलत्वात्तु धीमद्भिर्धारणा द्विज कथ्यते ॥०३३॥
मूलम्
शुभे ह्य् एकत्र विषये चेतसो यत् प्रधारणं ।
निश् चलत्वात्तु धीमद्भिर्धारणा द्विज कथ्यते ॥०३३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पौनःपुन्येन तत्रैव विषयेष्वेव धारणा ।
ध्यानं स्मृतं समाधिस्तु अहं ब्रह्मात्मसंस्थितिः ॥०३४॥
मूलम्
पौनःपुन्येन तत्रैव विषयेष्वेव धारणा ।
ध्यानं स्मृतं समाधिस्तु अहं ब्रह्मात्मसंस्थितिः ॥०३४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
घटध्वंसाद्यथाकाशमभिन्नं नभसा भवेत् ।
मुक्तो जीवो ब्रह्मणैवं सद्ब्रह्म ब्रह्म वै भवेत् ॥०३५॥
मूलम्
घटध्वंसाद्यथाकाशमभिन्नं नभसा भवेत् ।
मुक्तो जीवो ब्रह्मणैवं सद्ब्रह्म ब्रह्म वै भवेत् ॥०३५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
आत्मानं मन्यते ब्रह्म जीवो ज्ञानेन नान्यथा ।
जीवो ह्य् अज्ञानतत्कार्यमुक्तः स्यादजरामरः ॥०३६॥
मूलम्
आत्मानं मन्यते ब्रह्म जीवो ज्ञानेन नान्यथा ।
जीवो ह्य् अज्ञानतत्कार्यमुक्तः स्यादजरामरः ॥०३६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अग्निर् उवाच
वशिष्ठ यमगीतोक्ता पठतां भुक्तिमुक्तिदा ।
आत्यन्तिको लयः प्रोक्तो वेदान्तब्रह्मधीमयः ॥०३७॥
मूलम्
अग्निर् उवाच
वशिष्ठ यमगीतोक्ता पठतां भुक्तिमुक्तिदा ।
आत्यन्तिको लयः प्रोक्तो वेदान्तब्रह्मधीमयः ॥०३७॥
{इत्य् आग्नेये महापुराणे यमगीता नामैकाशीत्यधिकत्रिशततमो ऽध्यायः ॥ }
[[३५४]]