{अथोनाशीत्यधिकत्रिशततमो ऽध्यायः}
विश्वास-प्रस्तुतिः
अद्वैतब्रह्मविज्ञानं
अग्निर् उवाच
अद्वैतब्रह्मविज्ञानं वक्ष्ये यद्भवतो ऽगदत् ।
शालग्राने तपश् चक्रे वासुदेवार्चनादिकृत् ॥००१॥
मूलम्
अद्वैतब्रह्मविज्ञानं
अग्निर् उवाच
अद्वैतब्रह्मविज्ञानं वक्ष्ये यद्भवतो ऽगदत् ।
शालग्राने तपश् चक्रे वासुदेवार्चनादिकृत् ॥००१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
मृगसङ्गाम्मृगो भूत्वा ह्य् अन्तकाले स्मरन् मृगं ।
जातिस्मरो मृगस्त्यक्त्वा देहं योगात्स्वतो ऽभवत् ॥००२॥
मूलम्
मृगसङ्गाम्मृगो भूत्वा ह्य् अन्तकाले स्मरन् मृगं ।
जातिस्मरो मृगस्त्यक्त्वा देहं योगात्स्वतो ऽभवत् ॥००२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अद्वैतब्रह्मभूतश् च जडवल्लोकमाचरत् ।
क्षत्तासौ वीरराजस्य विष्टियोगममन्यत ॥००३॥
मूलम्
अद्वैतब्रह्मभूतश् च जडवल्लोकमाचरत् ।
क्षत्तासौ वीरराजस्य विष्टियोगममन्यत ॥००३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
उवाह शिविक्रामस्य क्षत्तुर्वचनचोदितः ।
गृहीतो विष्टिना ज्ञानी उवाहात्मक्षयाय तं ॥००४॥
मूलम्
उवाह शिविक्रामस्य क्षत्तुर्वचनचोदितः ।
गृहीतो विष्टिना ज्ञानी उवाहात्मक्षयाय तं ॥००४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ययौ जडगतिः पश्चात् ये त्वन्ये त्वरितं ययुः ।
शीघ्रान् शीघ्रगतीन् दृष्ट्वा अशीघ्रं तं नृपो
ऽब्रवीत् ॥००५॥
मूलम्
ययौ जडगतिः पश्चात् ये त्वन्ये त्वरितं ययुः ।
शीघ्रान् शीघ्रगतीन् दृष्ट्वा अशीघ्रं तं नृपो
ऽब्रवीत् ॥००५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
राजोवाच
किं श्रान्तो ऽस्यल्पमध्वानं त्वयोढा शिविका मम ।
किमायाससहो न त्वं पीवानसि निरीक्ष्यसे ॥००६॥
मूलम्
राजोवाच
किं श्रान्तो ऽस्यल्पमध्वानं त्वयोढा शिविका मम ।
किमायाससहो न त्वं पीवानसि निरीक्ष्यसे ॥००६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ब्राह्मण उवाच
नाहं पीवान्न वैषोढा शिविका भवतो मया ।
न श्रान्तो ऽस्मि न वायासो वोढव्यो ऽसि महीपते ॥००७॥
मूलम्
ब्राह्मण उवाच
नाहं पीवान्न वैषोढा शिविका भवतो मया ।
न श्रान्तो ऽस्मि न वायासो वोढव्यो ऽसि महीपते ॥००७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
भूमौ पादयुगन्तस्थौ जङ्घे पादद्वये स्थिते ।
उरू जङ्घाद्वयावस्थौ तदाधारं तथोदरम् ॥००८॥
मूलम्
भूमौ पादयुगन्तस्थौ जङ्घे पादद्वये स्थिते ।
उरू जङ्घाद्वयावस्थौ तदाधारं तथोदरम् ॥००८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
वक्षःस्थलं तथा वाहू स्कन्धौ चोदरसंस्थितौ ।
स्कन्धस्थितेयं शिविका मम भावो ऽत्र किं कृतः ॥००९॥
मूलम्
वक्षःस्थलं तथा वाहू स्कन्धौ चोदरसंस्थितौ ।
स्कन्धस्थितेयं शिविका मम भावो ऽत्र किं कृतः ॥००९॥
[[३३९]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
शिविकायां स्थितञ्चेदं देहं त्वदुपलक्षितं ।
तत्र त्वमहमप्यत्र प्रोच्यते चेदमन्यथा ॥०१०॥
मूलम्
शिविकायां स्थितञ्चेदं देहं त्वदुपलक्षितं ।
तत्र त्वमहमप्यत्र प्रोच्यते चेदमन्यथा ॥०१०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अहं त्वञ्च तथान्ये च भूतैरुह्याम1 पार्थिव ।
गुणप्रवाहपतितो गुणवर्गो हि यात्ययं ॥०११॥
मूलम्
अहं त्वञ्च तथान्ये च भूतैरुह्याम1 पार्थिव ।
गुणप्रवाहपतितो गुणवर्गो हि यात्ययं ॥०११॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
कर्मवश्या गुणाश् चैते सत्त्वाद्याः पृथिवीपते ।
अविद्यासञ्चितं कर्म तच्चाशेषेषु जन्तुषु ॥०१२॥
मूलम्
कर्मवश्या गुणाश् चैते सत्त्वाद्याः पृथिवीपते ।
अविद्यासञ्चितं कर्म तच्चाशेषेषु जन्तुषु ॥०१२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
आत्मा शुद्धो ऽक्षरः शान्तो निर्गुणः प्रकृतेः परः ।
प्रवृद्ध्यपचयौ नास्य एकस्याखिलजन्तुषु ॥०१३॥
मूलम्
आत्मा शुद्धो ऽक्षरः शान्तो निर्गुणः प्रकृतेः परः ।
प्रवृद्ध्यपचयौ नास्य एकस्याखिलजन्तुषु ॥०१३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यदा नोपचयस्तस्य यदा नापचयो नृप ।
तदा पीवानसीति त्वं कया युक्त्या त्वयेरितं ॥०१४॥
मूलम्
यदा नोपचयस्तस्य यदा नापचयो नृप ।
तदा पीवानसीति त्वं कया युक्त्या त्वयेरितं ॥०१४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
भूजङ्घापादकट्यूरुजठरादिषु संस्थिता ।
शिविकेयं तथा स्कन्धे तदा भावःसमस्त्वया ॥०१५॥
मूलम्
भूजङ्घापादकट्यूरुजठरादिषु संस्थिता ।
शिविकेयं तथा स्कन्धे तदा भावःसमस्त्वया ॥०१५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तदन्यजन्तुभिर्भूप शिविकोत्थानकर्मणा ।
शैलद्रव्यगृहोत्थोपि पृथिवीसम्भवोपि वा ॥०१६॥
मूलम्
तदन्यजन्तुभिर्भूप शिविकोत्थानकर्मणा ।
शैलद्रव्यगृहोत्थोपि पृथिवीसम्भवोपि वा ॥०१६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यथा पुंसः पृथग्भावः प्राकृतैः करणैर् नृप ।
सोढव्यः स महाभारः कतरो नृपते मया ॥०१७॥
मूलम्
यथा पुंसः पृथग्भावः प्राकृतैः करणैर् नृप ।
सोढव्यः स महाभारः कतरो नृपते मया ॥०१७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यद्द्रव्या शिविका चेयं तद्द्रव्यो भूतसङ्ग्रहः ।
भवतो मे ऽखिलस्यास्य समत्वेनोपवृंहितः ॥०१८॥
मूलम्
यद्द्रव्या शिविका चेयं तद्द्रव्यो भूतसङ्ग्रहः ।
भवतो मे ऽखिलस्यास्य समत्वेनोपवृंहितः ॥०१८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
तच्छ्रुत्वोवाच राजा तं गृहीत्वाङ्घ्री क्षमाप्य च ।
प्रसादं कुरु त्यक्त्वेमां शिविकां ब्रूहि शृण्वते ।०१९।
यो भवान् यन्निमित्तं वा यदागमनकारणम् ॥०१९॥
मूलम्
तच्छ्रुत्वोवाच राजा तं गृहीत्वाङ्घ्री क्षमाप्य च ।
प्रसादं कुरु त्यक्त्वेमां शिविकां ब्रूहि शृण्वते ।०१९।
यो भवान् यन्निमित्तं वा यदागमनकारणम् ॥०१९॥
ब्राह्मण उवाच
श्रूयतां कोहमित्येतद्वक्तुं नैव च शक्यते ।
:न्
[[३४०]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
उपभोगनिमित्तञ्च सर्वत्रागमनक्रिया ॥०२०॥
मूलम्
उपभोगनिमित्तञ्च सर्वत्रागमनक्रिया ॥०२०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
सुखदुःखोपभोगौ तु तौ देशाद्युपपादकौ ।
धर्माधर्मोद्भवौ भोक्तुं जन्तुर्देशादिमृच्छति ॥०२१॥
मूलम्
सुखदुःखोपभोगौ तु तौ देशाद्युपपादकौ ।
धर्माधर्मोद्भवौ भोक्तुं जन्तुर्देशादिमृच्छति ॥०२१॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
रजोवाच
यो ऽस्ति सोहमिति ब्रह्मन् कथं वक्तुं न शक्यते ।
आत्मन्येषु न दोषाय शब्दोहमिति यो द्विज ॥०२२॥
मूलम्
रजोवाच
यो ऽस्ति सोहमिति ब्रह्मन् कथं वक्तुं न शक्यते ।
आत्मन्येषु न दोषाय शब्दोहमिति यो द्विज ॥०२२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ब्राह्मण उवाच
शब्दोहमिति दोषाय नात्मन्येष तथैव तत् ।
अनात्मन्यात्मविज्ञानं शब्दो वा भ्रान्तिलक्षणः ॥०२३॥
मूलम्
ब्राह्मण उवाच
शब्दोहमिति दोषाय नात्मन्येष तथैव तत् ।
अनात्मन्यात्मविज्ञानं शब्दो वा भ्रान्तिलक्षणः ॥०२३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यदा समस्तदेहेषु पुमानेको व्यवस्थितः ।
तदा हि को भवान् कोहमित्येतद्विफलं वचः ॥०२४॥
मूलम्
यदा समस्तदेहेषु पुमानेको व्यवस्थितः ।
तदा हि को भवान् कोहमित्येतद्विफलं वचः ॥०२४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
त्वं राजा शिविका चेयं वयं वाहाः पुरःसराः ।
अयञ्च भवतो लोको न सदेतन्नृपोच्यते ॥०२५॥
मूलम्
त्वं राजा शिविका चेयं वयं वाहाः पुरःसराः ।
अयञ्च भवतो लोको न सदेतन्नृपोच्यते ॥०२५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
वृक्षाद्दारु ततश्चेयं शिविका त्वदधिष्ठिता ।
का वृक्षसञ्ज्ञा जातस्य दारुसञ्ज्ञाथ वा नृप ॥०२६॥
मूलम्
वृक्षाद्दारु ततश्चेयं शिविका त्वदधिष्ठिता ।
का वृक्षसञ्ज्ञा जातस्य दारुसञ्ज्ञाथ वा नृप ॥०२६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
वृक्षारूढो महाराजो नायं वदति चेतनः ।
न च दारुणि सर्वस्त्वां ब्रवीति शिविकागतं ॥०२७॥
मूलम्
वृक्षारूढो महाराजो नायं वदति चेतनः ।
न च दारुणि सर्वस्त्वां ब्रवीति शिविकागतं ॥०२७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
शिविकादारुसङ्घातो रचनास्थितिसंस्थितः ।
अन्विष्यतां नृपश्रेष्ठ तद्भेदे शिविका त्वया ॥०२८॥
मूलम्
शिविकादारुसङ्घातो रचनास्थितिसंस्थितः ।
अन्विष्यतां नृपश्रेष्ठ तद्भेदे शिविका त्वया ॥०२८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पुमान् स्त्री गौरयं वाजी कुञ्चरो विहगस्तरुः ।
देहेषु लोकसञ्ज्ञेयं विज्ञेया कर्महेतुषु ॥०२९॥
मूलम्
पुमान् स्त्री गौरयं वाजी कुञ्चरो विहगस्तरुः ।
देहेषु लोकसञ्ज्ञेयं विज्ञेया कर्महेतुषु ॥०२९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
जिह्वा ब्रवीत्यहमिति दन्तौष्ठौ तालुकं नृप ।
एते नाहं यतः सर्वे वाङ्निपादनहेतवः ॥०३०॥
मूलम्
जिह्वा ब्रवीत्यहमिति दन्तौष्ठौ तालुकं नृप ।
एते नाहं यतः सर्वे वाङ्निपादनहेतवः ॥०३०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
किं हेतुभिर्वदत्येषा वागेवाहमिति स्वयं ।
तथापि वाङ्नाहमेतदुक्तं मिथ्या न युज्यते ॥०३१॥
मूलम्
किं हेतुभिर्वदत्येषा वागेवाहमिति स्वयं ।
तथापि वाङ्नाहमेतदुक्तं मिथ्या न युज्यते ॥०३१॥
[[३४१]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
पिण्डः पृथग् यतः पुंसः शिरःपाय्वादिलक्षणः ।
ततो ऽहमिति कुत्रैतां सञ्ज्ञां राजन् करोम्यहं ॥०३२॥
मूलम्
पिण्डः पृथग् यतः पुंसः शिरःपाय्वादिलक्षणः ।
ततो ऽहमिति कुत्रैतां सञ्ज्ञां राजन् करोम्यहं ॥०३२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यदन्यो ऽस्ति परः कोपि मत्तः पार्थिवसत्तम ।
तदेषोहमयं चान्यो वक्तुम् एवमपीष्यते ॥०३३॥
मूलम्
यदन्यो ऽस्ति परः कोपि मत्तः पार्थिवसत्तम ।
तदेषोहमयं चान्यो वक्तुम् एवमपीष्यते ॥०३३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
परमार्थभेदो न नगो न पशुर्नच पादपः ।
शरीराश् च विभेदाश् च य एते कर्मयोनयः ॥०३४॥
मूलम्
परमार्थभेदो न नगो न पशुर्नच पादपः ।
शरीराश् च विभेदाश् च य एते कर्मयोनयः ॥०३४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यस्तु राजेति यल्लोके यच्च राजभटात्मकम् ।
तच्चान्यच्च नृपेत्थन्तु न सत् सम्यगनामयं ॥०३५॥
मूलम्
यस्तु राजेति यल्लोके यच्च राजभटात्मकम् ।
तच्चान्यच्च नृपेत्थन्तु न सत् सम्यगनामयं ॥०३५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
त्वं राजा सर्वलोकस्य पितुः पुत्रो रिपोरिपुः।
पत्न्याः पतिः पिता सूनोः कस्त्वां भूप वदाम्यहं ॥०३६॥
मूलम्
त्वं राजा सर्वलोकस्य पितुः पुत्रो रिपोरिपुः।
पत्न्याः पतिः पिता सूनोः कस्त्वां भूप वदाम्यहं ॥०३६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
त्वं किमेतच्छिरः किन्नु शिरस्तव तथोदरं ।
किमु पादादिकं त्वं वै तवैतत् किं महीपते ॥०३७॥
मूलम्
त्वं किमेतच्छिरः किन्नु शिरस्तव तथोदरं ।
किमु पादादिकं त्वं वै तवैतत् किं महीपते ॥०३७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
समस्तावयेभ्यस्त्वं पृथग्भूतो व्यवस्थितः ।
कोहमित्यत्र निपुणं भूत्वा चिन्तय पार्थिव ।०३८।
तच्छ्रत्वोवाच राजा तमवधूतं द्विजं हरिं ॥०३८॥
मूलम्
समस्तावयेभ्यस्त्वं पृथग्भूतो व्यवस्थितः ।
कोहमित्यत्र निपुणं भूत्वा चिन्तय पार्थिव ।०३८।
तच्छ्रत्वोवाच राजा तमवधूतं द्विजं हरिं ॥०३८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
रजोवाच
श्रेयो ऽर्थमुद्यतः प्रष्टुं कपिलर्षिमहं द्विज ।
तस्यांशः कपिलर्षेस्त्वं मत् कृते ज्ञानदो भुवि ।०३९।
ज्ञानवीच्युदछेर्यस्माद्यच्छ्रेयस्तच्च मे वद ॥०३९॥
मूलम्
रजोवाच
श्रेयो ऽर्थमुद्यतः प्रष्टुं कपिलर्षिमहं द्विज ।
तस्यांशः कपिलर्षेस्त्वं मत् कृते ज्ञानदो भुवि ।०३९।
ज्ञानवीच्युदछेर्यस्माद्यच्छ्रेयस्तच्च मे वद ॥०३९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ब्राह्मण उवाच
भूयः पृच्छसि किं श्रेयः परमार्थन्न पृच्छसि ।
श्रेयांस्यपरमार्थानि अशेषाण्येव भूपते ॥०४०॥
मूलम्
ब्राह्मण उवाच
भूयः पृच्छसि किं श्रेयः परमार्थन्न पृच्छसि ।
श्रेयांस्यपरमार्थानि अशेषाण्येव भूपते ॥०४०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
देवताराधनं कृत्वा धनसम्पत्तिमिच्छति ।
पुत्रानिच्छति राज्यञ्च श्रेयस्तस्यैव किं नृप ॥०४१॥
मूलम्
देवताराधनं कृत्वा धनसम्पत्तिमिच्छति ।
पुत्रानिच्छति राज्यञ्च श्रेयस्तस्यैव किं नृप ॥०४१॥
[[३४२]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
यज्ञादिका क्रिया न स्यात् नास्ति द्रव्योपपत्तिता ॥०४२॥
मूलम्
यज्ञादिका क्रिया न स्यात् नास्ति द्रव्योपपत्तिता ॥०४२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
परमार्थात्मनोर्योगः परमार्थ इतीष्यते ।
एको व्यापी समः शुद्धो निर्गुणः प्रकृतेः परः ॥०४३॥
मूलम्
परमार्थात्मनोर्योगः परमार्थ इतीष्यते ।
एको व्यापी समः शुद्धो निर्गुणः प्रकृतेः परः ॥०४३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
जन्मवृद्ध्यादिरहित आत्मा सर्वगतो ऽव्ययः ।
परं ज्ञानमयो ऽसङ्गी गुणजात्यादिभिर्विभुः ॥०४४॥
मूलम्
जन्मवृद्ध्यादिरहित आत्मा सर्वगतो ऽव्ययः ।
परं ज्ञानमयो ऽसङ्गी गुणजात्यादिभिर्विभुः ॥०४४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
निदाधऋतुसंवादं वदामि द्विज तं शृणु1 ।
ऋतुर्ब्रह्मसुतो ज्ञानी तच्छिष्यो ऽभूत् पुलस्त्यजः ॥०४५॥
मूलम्
निदाधऋतुसंवादं वदामि द्विज तं शृणु1 ।
ऋतुर्ब्रह्मसुतो ज्ञानी तच्छिष्यो ऽभूत् पुलस्त्यजः ॥०४५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
निदाघः प्राप्तविद्यो ऽस्मान्नगरे वै पुरे स्थितः ।
देविकायास्तटे तञ्च तर्कयामास वै ऋतुः ॥०४६॥
मूलम्
निदाघः प्राप्तविद्यो ऽस्मान्नगरे वै पुरे स्थितः ।
देविकायास्तटे तञ्च तर्कयामास वै ऋतुः ॥०४६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
दिव्ये वर्षसहस्रे ऽगान्निदाघमवलोकितुं ।
निदाघो वैश्वदेवान्ते भुक्त्वान्नं शिष्यमब्रवीत् ।०४७।
भुक्तन्ते तृप्तिरुत्पन्ना तुष्टिदा साक्षया यतः ॥०४७॥
मूलम्
दिव्ये वर्षसहस्रे ऽगान्निदाघमवलोकितुं ।
निदाघो वैश्वदेवान्ते भुक्त्वान्नं शिष्यमब्रवीत् ।०४७।
भुक्तन्ते तृप्तिरुत्पन्ना तुष्टिदा साक्षया यतः ॥०४७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ऋतुर् उवाच
क्षुदस्ति यस्य भुते ऽन्ने तुष्टिर्ब्राह्मण जायते ।
न मे क्षुदभवत्तृप्तिं कस्मात्त्वं परिपृच्छसि ॥०४८॥
मूलम्
ऋतुर् उवाच
क्षुदस्ति यस्य भुते ऽन्ने तुष्टिर्ब्राह्मण जायते ।
न मे क्षुदभवत्तृप्तिं कस्मात्त्वं परिपृच्छसि ॥०४८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
क्षुत्तृष्णे देहधर्माख्ये न ममैते यतो द्विज ।
पृष्टोहं यत्त्वया ब्रूयां2 तृप्तिरस्त्ये व मे सदा ॥०४९॥
मूलम्
क्षुत्तृष्णे देहधर्माख्ये न ममैते यतो द्विज ।
पृष्टोहं यत्त्वया ब्रूयां2 तृप्तिरस्त्ये व मे सदा ॥०४९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पुमान् सर्वगतो व्यापी आकाशवदयं यतः ।
अतो ऽहं प्रत्यगात्मास्मीत्येतदर्थे भवेत् कथं3 ॥०५०॥
मूलम्
पुमान् सर्वगतो व्यापी आकाशवदयं यतः ।
अतो ऽहं प्रत्यगात्मास्मीत्येतदर्थे भवेत् कथं3 ॥०५०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
सो ऽहं गन्ता4 न चागन्ता नैकदेशनिकेतनः ।
त्वं चान्यो न भवेन्नापि नान्यस्त्वत्तो ऽस्मि वा प्यहं ॥०५१॥
मूलम्
सो ऽहं गन्ता4 न चागन्ता नैकदेशनिकेतनः ।
त्वं चान्यो न भवेन्नापि नान्यस्त्वत्तो ऽस्मि वा प्यहं ॥०५१॥
:न्
[[३४३]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
मृण्मयं हि गृहं यद्वन्मृदालिप्तं स्थिरीभवेत् ।
पार्थिवो ऽयं तथा देहः पार्थिवैः परमाणुभिः ॥०५२॥
मूलम्
मृण्मयं हि गृहं यद्वन्मृदालिप्तं स्थिरीभवेत् ।
पार्थिवो ऽयं तथा देहः पार्थिवैः परमाणुभिः ॥०५२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ऋतुरस्मि तवाचार्यः प्रज्ञादानाय ते द्विज ।
इहागतो ऽहं यास्यामि परमार्थस्तवोदितः ॥०५३॥
मूलम्
ऋतुरस्मि तवाचार्यः प्रज्ञादानाय ते द्विज ।
इहागतो ऽहं यास्यामि परमार्थस्तवोदितः ॥०५३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
एकमेवमिदं विद्धि न भेदः सकलं जगत् ।
वासुदेवाभिधेयस्य स्वरूपं परमात्मनः ॥०५४॥
मूलम्
एकमेवमिदं विद्धि न भेदः सकलं जगत् ।
वासुदेवाभिधेयस्य स्वरूपं परमात्मनः ॥०५४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ऋतुर्वर्षसहस्रान्ते पुनस्तन्नगरं ययौ ।
निदाघं नगरप्रान्ते एकान्ते स्थितमब्रवीत् ।०५५।
एकान्ते स्थीयते कस्मान्निदाघं ऋतुरब्रवीत् ॥०५५॥
मूलम्
ऋतुर्वर्षसहस्रान्ते पुनस्तन्नगरं ययौ ।
निदाघं नगरप्रान्ते एकान्ते स्थितमब्रवीत् ।०५५।
एकान्ते स्थीयते कस्मान्निदाघं ऋतुरब्रवीत् ॥०५५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
निदाघ उवाच
भो विप्र जनसंवादो महानेष नरेश्वर ।
प्रविवीक्ष्य पुरं रम्यं तेनात्र स्थीयते मया ॥०५६॥
मूलम्
निदाघ उवाच
भो विप्र जनसंवादो महानेष नरेश्वर ।
प्रविवीक्ष्य पुरं रम्यं तेनात्र स्थीयते मया ॥०५६॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ऋतुर् उवाच
नराधिपो ऽत्र कतमः कतमश्चेतरो जनः ।
कथ्यतां मे द्विजश्रेष्ठ त्वमभिज्ञो द्विजोत्तम ॥०५७॥
मूलम्
ऋतुर् उवाच
नराधिपो ऽत्र कतमः कतमश्चेतरो जनः ।
कथ्यतां मे द्विजश्रेष्ठ त्वमभिज्ञो द्विजोत्तम ॥०५७॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
यो ऽयं गजेन्द्रमुन्मत्तमद्रिशृङ्गसमुत्थितं ।
अधिरूढो नरेन्द्रो ऽयं परिवारस्तथेतरः1 ॥०५८॥
मूलम्
यो ऽयं गजेन्द्रमुन्मत्तमद्रिशृङ्गसमुत्थितं ।
अधिरूढो नरेन्द्रो ऽयं परिवारस्तथेतरः1 ॥०५८॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
गजो यो ऽयमधो ब्रह्मन्नुपर्येष स भूपतिः ।
ऋतुराह गजः को ऽत्र राजा चाह निदाघकः ॥०५९॥
मूलम्
गजो यो ऽयमधो ब्रह्मन्नुपर्येष स भूपतिः ।
ऋतुराह गजः को ऽत्र राजा चाह निदाघकः ॥०५९॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ऋतुर्निदाघ आरूढो दृष्टान्तं पश्य वाहनं ।
उपर्यहं यथा राजा त्वमधः कुञ्जरो यथा ॥०६०॥
मूलम्
ऋतुर्निदाघ आरूढो दृष्टान्तं पश्य वाहनं ।
उपर्यहं यथा राजा त्वमधः कुञ्जरो यथा ॥०६०॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ऋतुः2 प्राह निदाघन्तं कतमस्त्वामहं वदे ।
उक्तो निदाघस्तन्नत्वा प्राह मे त्वं गुरुर्ध्रुवम् ॥०६१॥
मूलम्
ऋतुः2 प्राह निदाघन्तं कतमस्त्वामहं वदे ।
उक्तो निदाघस्तन्नत्वा प्राह मे त्वं गुरुर्ध्रुवम् ॥०६१॥
:न्
[[३४४]]
विश्वास-प्रस्तुतिः
नान्यस्माद्द्वैतसंस्कारसंस्कृतं मानसं तथा ।
ऋतुः प्राह निदाघन्तं ब्रह्मज्ञानाय चागतः ।०६२।
परमार्थं सारभूतमद्वैतं दर्शितं मया ॥०६२॥
मूलम्
नान्यस्माद्द्वैतसंस्कारसंस्कृतं मानसं तथा ।
ऋतुः प्राह निदाघन्तं ब्रह्मज्ञानाय चागतः ।०६२।
परमार्थं सारभूतमद्वैतं दर्शितं मया ॥०६२॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ब्राह्मण उवाच
निदाघो ऽप्युपदेशेन तेनाद्वैतपरो ऽभवत् ।
सर्वभूतान्यभेदेन ददृशे स तदात्मनि ॥०६३॥
मूलम्
ब्राह्मण उवाच
निदाघो ऽप्युपदेशेन तेनाद्वैतपरो ऽभवत् ।
सर्वभूतान्यभेदेन ददृशे स तदात्मनि ॥०६३॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अवाप मुक्तिं ज्ञानात्स तथा त्वं मुक्तिमाप्स्यसि ।
एकः समस्तं त्वञ्चाहं विष्णुः सर्वगतो यतः ॥०६४॥
मूलम्
अवाप मुक्तिं ज्ञानात्स तथा त्वं मुक्तिमाप्स्यसि ।
एकः समस्तं त्वञ्चाहं विष्णुः सर्वगतो यतः ॥०६४॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
पीतनीलादिभेदेन यथैकं दृश्यते नभः ।
भ्रान्तिदृष्टिभिरात्मापि तथैकः स पृथक् पृथक् ॥०६५॥
मूलम्
पीतनीलादिभेदेन यथैकं दृश्यते नभः ।
भ्रान्तिदृष्टिभिरात्मापि तथैकः स पृथक् पृथक् ॥०६५॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अग्निर् उवाच
मुक्तिं ह्य् अवाप भवतो ज्ञानसारेण भूपतिः1 ।
संसाराज्ञानवृक्षारिज्ञानं ब्रह्मेति चिन्तय ॥०६६॥
मूलम्
अग्निर् उवाच
मुक्तिं ह्य् अवाप भवतो ज्ञानसारेण भूपतिः1 ।
संसाराज्ञानवृक्षारिज्ञानं ब्रह्मेति चिन्तय ॥०६६॥
{इत्य् आग्नेये महापुराणे अद्वैतव्रह्मविज्ञानं नमोनाशीत्यधिकत्रिशततमो ऽध्यायः }