२७७ पुरुवंशः

{अथ सप्तसप्रत्यधिकद्विशततमो ऽध्यायः}

विश्वास-प्रस्तुतिः

पुरुवंशवर्णनं

अग्निर् उवाच
पुरोर्जनमेजयो ऽभूत्प्राचीन्नन्तस्तु तत्सुतः ।
प्राचीन्नन्तान्मनस्त्युस्तु तस्माद्वीतमयो नृपः ॥००१॥

मूलम्

पुरुवंशवर्णनं

अग्निर् उवाच
पुरोर्जनमेजयो ऽभूत्प्राचीन्नन्तस्तु तत्सुतः ।
प्राचीन्नन्तान्मनस्त्युस्तु तस्माद्वीतमयो नृपः ॥००१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

शुन्धुर्वीतमयाच्चाभूच्छुन्धोर्बहुविधः1 सुतः ।
बहुविधाच्च संयातिरहोवादी च तत्सुतः ॥००२॥

मूलम्

शुन्धुर्वीतमयाच्चाभूच्छुन्धोर्बहुविधः1 सुतः ।
बहुविधाच्च संयातिरहोवादी च तत्सुतः ॥००२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

तस्य पुत्रो ऽथ भद्राशोअ भद्राश्वस्य दशात्मजाः ।
ऋचेयुश् च कृषेयुश् च सन्नतेयुस् तथात्मजः ॥००३॥

मूलम्

तस्य पुत्रो ऽथ भद्राशोअ भद्राश्वस्य दशात्मजाः ।
ऋचेयुश् च कृषेयुश् च सन्नतेयुस् तथात्मजः ॥००३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

घृतेयुश् च चितेयुश् च स्थण्डिलेयुश् च सत्तमः ।
धर्मेयुः सन्नतेयुश् च कृचेयुर्मतिनारकः ॥००४॥

मूलम्

घृतेयुश् च चितेयुश् च स्थण्डिलेयुश् च सत्तमः ।
धर्मेयुः सन्नतेयुश् च कृचेयुर्मतिनारकः ॥००४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

तंसुरोघः प्रतिरथः पुरस्तो मतिनारजाः ।
आसीत्पतिरथात्कण्वः कण्वान्मेधातिथिस्त्वभूत् ॥००५॥

मूलम्

तंसुरोघः प्रतिरथः पुरस्तो मतिनारजाः ।
आसीत्पतिरथात्कण्वः कण्वान्मेधातिथिस्त्वभूत् ॥००५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

तंसुरोघाच्च चत्वारो दुष्मन्तो ऽथ प्रवीरकः ।
सुमन्तश्चानयो वीरो दुष्मन्ताद्भरतो ऽभवत् ॥००६॥

मूलम्

तंसुरोघाच्च चत्वारो दुष्मन्तो ऽथ प्रवीरकः ।
सुमन्तश्चानयो वीरो दुष्मन्ताद्भरतो ऽभवत् ॥००६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

शकुन्तलायान्तु बली यस्य नाम्ना तु भारताः ।
सुतेषु मातृकोपेन नष्टेषु भरतस्य च ॥००७॥

मूलम्

शकुन्तलायान्तु बली यस्य नाम्ना तु भारताः ।
सुतेषु मातृकोपेन नष्टेषु भरतस्य च ॥००७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततो मरुद्भिरानीय पुत्रः स तु वृहस्पतेः ।
सङ्क्रामितो भरद्वाजः क्रतुभिर्वितथो ऽभवत् ॥००८॥

मूलम्

ततो मरुद्भिरानीय पुत्रः स तु वृहस्पतेः ।
सङ्क्रामितो भरद्वाजः क्रतुभिर्वितथो ऽभवत् ॥००८॥

स चापि वितथः पुत्रान् जनयामास पञ्च वै ।

:न्

[[२४]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुहोत्रञ्च सुहोतारङ्गयङ्गर्भन्तथैव च ॥००९॥

मूलम्

सुहोत्रञ्च सुहोतारङ्गयङ्गर्भन्तथैव च ॥००९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कपिलश् च महात्मानं सुकेतुञ्च सुतद्वयम् ।
कौशिकञ्च गृत्सपतिं तथा गृत्सपतेः सुताः ॥०१०॥

मूलम्

कपिलश् च महात्मानं सुकेतुञ्च सुतद्वयम् ।
कौशिकञ्च गृत्सपतिं तथा गृत्सपतेः सुताः ॥०१०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्माणाः क्षत्रिया वैश्याः काशे दीर्घतमाः1
सुताः ।
ततो धन्वन्तरिश्चासीत्तत्सुतो ऽभूच्च केतुमान् ॥०११॥

मूलम्

ब्रह्माणाः क्षत्रिया वैश्याः काशे दीर्घतमाः1
सुताः ।
ततो धन्वन्तरिश्चासीत्तत्सुतो ऽभूच्च केतुमान् ॥०११॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

केतुमतो हेमरथो दिवोदास इतिश्रुतः ।
प्रतर्दनो दिवोदासाद्भर्गवत्सौ प्रतर्दनात् ॥०१२॥

मूलम्

केतुमतो हेमरथो दिवोदास इतिश्रुतः ।
प्रतर्दनो दिवोदासाद्भर्गवत्सौ प्रतर्दनात् ॥०१२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वत्सादनर्क आसीच्च अनर्कात् क्षेमको ऽभवत् ।
क्षेमकद्वर्षकेतुश् च वर्षकेतोर्विभुः स्मृतः2 ॥०१३॥

मूलम्

वत्सादनर्क आसीच्च अनर्कात् क्षेमको ऽभवत् ।
क्षेमकद्वर्षकेतुश् च वर्षकेतोर्विभुः स्मृतः2 ॥०१३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

विभोरानर्तः पुत्रो ऽभूद्विभोश् च सुकुमारकः ।
सुकुमारात्सत्यकेतुर्वत्सभूमिस्तु वत्सकात् ॥०१४॥

मूलम्

विभोरानर्तः पुत्रो ऽभूद्विभोश् च सुकुमारकः ।
सुकुमारात्सत्यकेतुर्वत्सभूमिस्तु वत्सकात् ॥०१४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुहोत्रस्य वृहत्पुत्रो वृहतस्तनयास्त्रयः ।
अजमीढो द्विमीढश् च पुरुमीढश् च वीर्यवान् ॥०१५॥

मूलम्

सुहोत्रस्य वृहत्पुत्रो वृहतस्तनयास्त्रयः ।
अजमीढो द्विमीढश् च पुरुमीढश् च वीर्यवान् ॥०१५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

अजमीढस्य केशिन्यां जज्ञे जह्नुः प्रतापवान्3
जह्नोरभूदजकाश्वो बलाकाश्वस्तदात्मजः ॥०१६॥

मूलम्

अजमीढस्य केशिन्यां जज्ञे जह्नुः प्रतापवान्3
जह्नोरभूदजकाश्वो बलाकाश्वस्तदात्मजः ॥०१६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वलाकाश्वस्य कुशिकः कुशिकात् गाधिरिन्द्रकः ।
गाधेः सत्यवती कन्या विश्वामित्रः सूतोत्तमः ॥०१७॥

मूलम्

वलाकाश्वस्य कुशिकः कुशिकात् गाधिरिन्द्रकः ।
गाधेः सत्यवती कन्या विश्वामित्रः सूतोत्तमः ॥०१७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवरातः कतिमुखा विश्वामित्रस्य ते सुताः ।
शुनःशेफो ऽष्टकश्चान्यो ह्य् अजमीढात् सुतो ऽभवत् ॥०१८॥

मूलम्

देवरातः कतिमुखा विश्वामित्रस्य ते सुताः ।
शुनःशेफो ऽष्टकश्चान्यो ह्य् अजमीढात् सुतो ऽभवत् ॥०१८॥

नीलिन्यां शान्तिरपरः पुरुजातिः सुशान्तितः ।

:न्

[[२५]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

पुरुजातेस्तु वाह्याश्वो वाह्याश्च्वात् पञ्च पार्थिवाः ॥०१९॥

मूलम्

पुरुजातेस्तु वाह्याश्वो वाह्याश्च्वात् पञ्च पार्थिवाः ॥०१९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

मुकुलः सृञ्जयश् चैव राजा वृहदिषुस् तथा ।
यवीनरश् च1 कृमिलः पाञ्चाला इति विश्रुताः ॥०२०॥

मूलम्

मुकुलः सृञ्जयश् चैव राजा वृहदिषुस् तथा ।
यवीनरश् च1 कृमिलः पाञ्चाला इति विश्रुताः ॥०२०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

मुकुलस्य तु मौकुल्याः क्षेत्रोपेता द्विजातयः ।
चञ्चाश्वो मुकुलाज्जज्ञे चञ्चाश्वान्मिथुनं ह्य् अभुत् ॥०२१॥

मूलम्

मुकुलस्य तु मौकुल्याः क्षेत्रोपेता द्विजातयः ।
चञ्चाश्वो मुकुलाज्जज्ञे चञ्चाश्वान्मिथुनं ह्य् अभुत् ॥०२१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

दिवोदासो ह्य् अहल्या च अहल्यायां शरद्वतात् ।
शतानन्दः शतानन्दात् सत्यधृन्मिथुनन्ततः ॥०२२॥

मूलम्

दिवोदासो ह्य् अहल्या च अहल्यायां शरद्वतात् ।
शतानन्दः शतानन्दात् सत्यधृन्मिथुनन्ततः ॥०२२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कृपः कृपी किवोदासान्मैत्रेयः सोमपस्ततः ।
सृञ्जयात् पञ्चधनुषः सोमदत्तश् च तत्सुतः ॥०२३॥

मूलम्

कृपः कृपी किवोदासान्मैत्रेयः सोमपस्ततः ।
सृञ्जयात् पञ्चधनुषः सोमदत्तश् च तत्सुतः ॥०२३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सहदेवः सोमदत्तात् सहदेवात्तु सोमकः ।
आसीच्च सोमकाज्जन्तुर्जन्तोश् च पृषतः सुतः ॥०२४॥

मूलम्

सहदेवः सोमदत्तात् सहदेवात्तु सोमकः ।
आसीच्च सोमकाज्जन्तुर्जन्तोश् च पृषतः सुतः ॥०२४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

पृषताद्द्रुपदस्तस्माद्धृष्टद्युम्नो ऽथ तत्सुतः ।
धृष्ठकेतुश् च धूमिन्यामृक्षो ऽभूदजमीढतः ॥०२५॥

मूलम्

पृषताद्द्रुपदस्तस्माद्धृष्टद्युम्नो ऽथ तत्सुतः ।
धृष्ठकेतुश् च धूमिन्यामृक्षो ऽभूदजमीढतः ॥०२५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऋक्षात्सम्वरणो जज्ञे कुरुः सम्वरणात्ततः ।
यः प्रयागादपाक्रम्य कुरुक्षेत्रञ्चकार ह ॥०२६॥

मूलम्

ऋक्षात्सम्वरणो जज्ञे कुरुः सम्वरणात्ततः ।
यः प्रयागादपाक्रम्य कुरुक्षेत्रञ्चकार ह ॥०२६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कुरोः सुधन्वा सुधनुः परिक्षिच्चारिमेजयः ।
सुधन्वनः सुहोत्रो ऽभूत् सुहोत्राच्च्यवनो ह्य् अभूत् ॥०२७॥

मूलम्

कुरोः सुधन्वा सुधनुः परिक्षिच्चारिमेजयः ।
सुधन्वनः सुहोत्रो ऽभूत् सुहोत्राच्च्यवनो ह्य् अभूत् ॥०२७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वशिष्ठपरिचाराभ्यां सप्तासन् गिरिकासुताः ।
वृहद्रथः कुशो वीरो यदुः प्रत्यग्रहो बलः ॥०२८॥

मूलम्

वशिष्ठपरिचाराभ्यां सप्तासन् गिरिकासुताः ।
वृहद्रथः कुशो वीरो यदुः प्रत्यग्रहो बलः ॥०२८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

मत्स्यकाली कुशाग्रो ऽतो ह्य् आसीद्राज्ञो वृहद्रथात् ।
कुशाग्राद्वृषभो जज्ञे तस्य सत्यहितः सुतः ॥०२९॥

मूलम्

मत्स्यकाली कुशाग्रो ऽतो ह्य् आसीद्राज्ञो वृहद्रथात् ।
कुशाग्राद्वृषभो जज्ञे तस्य सत्यहितः सुतः ॥०२९॥

सुधन्वा तत्सुतश्चोर्ज ऊर्जादासीच्च सम्भवः ।

:न्

[[२६]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्भवाच्च जरासन्धः सहदेवश् च तत्सुतः ॥०३०॥

मूलम्

सम्भवाच्च जरासन्धः सहदेवश् च तत्सुतः ॥०३०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सहदेवादुदापिश् च उदापेः श्रुतकर्मकः ।
परिक्षितस्य दायादो धार्मिको जनमेजयः ॥०३१॥

मूलम्

सहदेवादुदापिश् च उदापेः श्रुतकर्मकः ।
परिक्षितस्य दायादो धार्मिको जनमेजयः ॥०३१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

जनमेजयात्त्रसदस्युर्जह्नोस्तु सुरथः सुतः ।
श्रुतसेनोग्रसेनौ च भीमसेनश् च नामतः ॥०३२॥

मूलम्

जनमेजयात्त्रसदस्युर्जह्नोस्तु सुरथः सुतः ।
श्रुतसेनोग्रसेनौ च भीमसेनश् च नामतः ॥०३२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

जनमेजयस्य पुत्रौ तु सुरथो महिमांस् तथा ।
सुरथाद्विदूरथो ऽभूदृक्ष आसीद्विदूरथात् ॥०३३॥

मूलम्

जनमेजयस्य पुत्रौ तु सुरथो महिमांस् तथा ।
सुरथाद्विदूरथो ऽभूदृक्ष आसीद्विदूरथात् ॥०३३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऋक्षस्य तु द्वितीयस्य भीमसेनो ऽभवत्सुतः ।
प्रतीपो भीमसेनात्तु प्रतीपस्य तु शान्तनुः ॥०३४॥

मूलम्

ऋक्षस्य तु द्वितीयस्य भीमसेनो ऽभवत्सुतः ।
प्रतीपो भीमसेनात्तु प्रतीपस्य तु शान्तनुः ॥०३४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवापिर्वाह्लिकश् चैव सोमदत्तस्तु शान्तनोः ।
वाह्लिकात्सोमदत्तो ऽभुद्भूरिर्भूरिस्रवाः शलः ॥०३५॥

मूलम्

देवापिर्वाह्लिकश् चैव सोमदत्तस्तु शान्तनोः ।
वाह्लिकात्सोमदत्तो ऽभुद्भूरिर्भूरिस्रवाः शलः ॥०३५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

गङ्गायां शान्तनोर्भीष्मः काल्यायां विचित्रवीर्यकः ।
कृष्णद्वैपायनश् चैव क्षेत्रे वैचित्रवीर्यके ॥०३६॥

मूलम्

गङ्गायां शान्तनोर्भीष्मः काल्यायां विचित्रवीर्यकः ।
कृष्णद्वैपायनश् चैव क्षेत्रे वैचित्रवीर्यके ॥०३६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

धृतरष्ट्रञ्च पाण्डुञ्च विदुरञ्चाप्यजीजनत् ।
पाण्डोर्युधिष्ठिरः कुन्त्यां भीमश् चैवार्जुनस्त्रयः ॥०३७॥

मूलम्

धृतरष्ट्रञ्च पाण्डुञ्च विदुरञ्चाप्यजीजनत् ।
पाण्डोर्युधिष्ठिरः कुन्त्यां भीमश् चैवार्जुनस्त्रयः ॥०३७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

नकुलः सहदेवश् च पाण्डोर्माद्य्राञ्च दैवतः ।
अर्जुनस्य च सौभद्रः परिक्षिदभिमन्युतः ॥०३८॥

मूलम्

नकुलः सहदेवश् च पाण्डोर्माद्य्राञ्च दैवतः ।
अर्जुनस्य च सौभद्रः परिक्षिदभिमन्युतः ॥०३८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्रौपदी पाण्डवानाञ्च प्रिया तस्यां युधिष्ठिरात् ।
प्रतिविन्ध्यो भीमसेनाच्छ्रुतकीर्तिर्धनञ्जयात्1 ॥०३९॥

मूलम्

द्रौपदी पाण्डवानाञ्च प्रिया तस्यां युधिष्ठिरात् ।
प्रतिविन्ध्यो भीमसेनाच्छ्रुतकीर्तिर्धनञ्जयात्1 ॥०३९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सहदेवाच्छ्रुतकर्मा शतानीकस्तु नाकुलिः ।
भीमसेनाद्धिडिम्बायामन्य आसीद् घटीत्कचः ॥०४०॥

मूलम्

सहदेवाच्छ्रुतकर्मा शतानीकस्तु नाकुलिः ।
भीमसेनाद्धिडिम्बायामन्य आसीद् घटीत्कचः ॥०४०॥

एते भूता भविष्याश् च नृपाः सङ्ख्या न विद्यते ।

:न्

[[२७]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

गताः कालेन कालो हि हरिस्तं पूजयेद्द्विज ॥०४१॥

मूलम्

गताः कालेन कालो हि हरिस्तं पूजयेद्द्विज ॥०४१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

होममग्नौसमुद्दिश्य कुरु सर्वप्रदं यतः ॥०४१॥

मूलम्

होममग्नौसमुद्दिश्य कुरु सर्वप्रदं यतः ॥०४१॥

{इत्य् आग्नेये महापुराणे पुरुवंशवर्णनं नाम सप्तसप्तत्यधिकद्विशततमो ऽध्यायः ॥ }


  1. शग्भुर्वीतमयाश्चाभूच्छम्भोर्बहुविध इति ख॥ , ज॥ , च॥ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  2. सुत इति ख॥ , छ॥ , ज॥ , च ↩︎ ↩︎

  3. प्रभाववानिति ख॥ ↩︎ ↩︎