२७३ सोमवंशः

{अथ त्रिसप्तत्यधिकद्विशततमो ऽध्यायः}

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोमवंशवर्णनं

अग्निर् उवाच
सोमवंशं प्रवक्ष्यामि पठितं पापनाशनम् ।
विष्णुनाभ्यब्जजो ब्रह्मा ब्रह्मपुत्रो ऽत्रिरत्रितः ॥००१॥

मूलम्

सोमवंशवर्णनं

अग्निर् उवाच
सोमवंशं प्रवक्ष्यामि पठितं पापनाशनम् ।
विष्णुनाभ्यब्जजो ब्रह्मा ब्रह्मपुत्रो ऽत्रिरत्रितः ॥००१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सोमश् चक्रे राजसूयं त्रैलोक्यं दक्षिणान्ददौ ।
समाप्ते ऽवभृथे सोमं तद्रूपालोकनेच्छवः ॥००२॥

मूलम्

सोमश् चक्रे राजसूयं त्रैलोक्यं दक्षिणान्ददौ ।
समाप्ते ऽवभृथे सोमं तद्रूपालोकनेच्छवः ॥००२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कामवाणाभितप्ताङ्ग्यो नरदेव्यः सिषेविरे ।
लक्ष्मीर् नरायणं त्यक्त्वा सिनीवाली च कर्दमम ॥००३॥

मूलम्

कामवाणाभितप्ताङ्ग्यो नरदेव्यः सिषेविरे ।
लक्ष्मीर् नरायणं त्यक्त्वा सिनीवाली च कर्दमम ॥००३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्युतिं विभावसुन्त्यक्त्वा पुष्टिर्धातारमव्ययम् ।
प्रभा प्रभाकरन्त्यक्त्वा हविष्मन्तं कुहूः स्वयम् ॥००४॥

मूलम्

द्युतिं विभावसुन्त्यक्त्वा पुष्टिर्धातारमव्ययम् ।
प्रभा प्रभाकरन्त्यक्त्वा हविष्मन्तं कुहूः स्वयम् ॥००४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कीर्तिर्जयन्तम्भर्तारं वसुर्मारीचकश्ययम् ।
धृतिस्त्यक्त्वा पतिं नन्दीं सोममेवाभजत्तदा ॥००५॥

मूलम्

कीर्तिर्जयन्तम्भर्तारं वसुर्मारीचकश्ययम् ।
धृतिस्त्यक्त्वा पतिं नन्दीं सोममेवाभजत्तदा ॥००५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्वकीया इव सोमो ऽपि कामयामास तास्तदा ।
एवं कृतापचारस्य तासां भर्तृगणस्तदा ॥००६॥

मूलम्

स्वकीया इव सोमो ऽपि कामयामास तास्तदा ।
एवं कृतापचारस्य तासां भर्तृगणस्तदा ॥००६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

न शशाकापचाराय1 शापैः शस्त्रादिभिः पुनः ।
सप्तलोकैकनाथत्वमवाप्तस्तपसा ह्य् उत ॥००७॥

मूलम्

न शशाकापचाराय1 शापैः शस्त्रादिभिः पुनः ।
सप्तलोकैकनाथत्वमवाप्तस्तपसा ह्य् उत ॥००७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

विवभ्राम मतिस्तस्य विनयादनया हता ।
वृहस्पतेः स वै भार्यां तारां नाम यशस्विनीम् ॥००८॥

मूलम्

विवभ्राम मतिस्तस्य विनयादनया हता ।
वृहस्पतेः स वै भार्यां तारां नाम यशस्विनीम् ॥००८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

जहार तरसा सोमो ह्य् अवमन्याङ्गिरःसुतम् ।
ततस्तद्युद्धमभवत् प्रख्यातं तारकामयम् ॥००९॥

मूलम्

जहार तरसा सोमो ह्य् अवमन्याङ्गिरःसुतम् ।
ततस्तद्युद्धमभवत् प्रख्यातं तारकामयम् ॥००९॥

:न्

[[१२]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

देवानां दानवानाञ्च लोकक्षयकरं महत् ।
ब्रह्मा निवार्योशनसन्तारामङ्गिरसे ददौ ॥०१०॥

मूलम्

देवानां दानवानाञ्च लोकक्षयकरं महत् ।
ब्रह्मा निवार्योशनसन्तारामङ्गिरसे ददौ ॥०१०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

तामन्तःप्रसवां दृष्ट्वा गर्भं त्यजाब्रवीद्गुरुः ।
गर्भस्त्यक्तः प्रदीप्तो ऽथ प्राहाहं सोमसन्भवः ॥०११॥

मूलम्

तामन्तःप्रसवां दृष्ट्वा गर्भं त्यजाब्रवीद्गुरुः ।
गर्भस्त्यक्तः प्रदीप्तो ऽथ प्राहाहं सोमसन्भवः ॥०११॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

एवं सोमाद्बुधः पुत्त्रः पुत्त्रस्तस्य पुरूरवाः ।
स्वर्गन्त्यक्त्वोर्वशी सा तं वरयामास चाप्सराः ॥०१२॥

मूलम्

एवं सोमाद्बुधः पुत्त्रः पुत्त्रस्तस्य पुरूरवाः ।
स्वर्गन्त्यक्त्वोर्वशी सा तं वरयामास चाप्सराः ॥०१२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

तया सहाचरद्राजा दशवर्षाणि पञ्च च ।
पञ्च षट् सप्त चाष्टौ च दश चाष्टौ महामुने ॥०१३॥

मूलम्

तया सहाचरद्राजा दशवर्षाणि पञ्च च ।
पञ्च षट् सप्त चाष्टौ च दश चाष्टौ महामुने ॥०१३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

एको ऽग्निरभवत् पूर्वं तेन त्रेता प्रवर्तिता ।
पुरूरवा योगशीलो गान्धर्वलोकमीयिवान् ॥०१४॥

मूलम्

एको ऽग्निरभवत् पूर्वं तेन त्रेता प्रवर्तिता ।
पुरूरवा योगशीलो गान्धर्वलोकमीयिवान् ॥०१४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

आयुर्दृ।ढायुरश्वायुर्धनायुर्धृतिमान् वसुः ।
दिविजातः शतायुश् च सुषुवे चोर्वशी नृपान् ॥०१५॥

मूलम्

आयुर्दृ।ढायुरश्वायुर्धनायुर्धृतिमान् वसुः ।
दिविजातः शतायुश् च सुषुवे चोर्वशी नृपान् ॥०१५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

आयुषो नहुषः पुत्रो वृद्धशर्मा रजिस् तथा ।
दर्भो विपाप्मा पञ्चाग्न्यं1 रजेः पुत्रशतं ह्य् अभूत् ॥०१६॥

मूलम्

आयुषो नहुषः पुत्रो वृद्धशर्मा रजिस् तथा ।
दर्भो विपाप्मा पञ्चाग्न्यं1 रजेः पुत्रशतं ह्य् अभूत् ॥०१६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

राजेया इति विख्याता विष्णुदत्तवरो रजिः ।
देवासुरे रणे दैत्यानबधीत्सुरयाचितः ॥०१७॥

मूलम्

राजेया इति विख्याता विष्णुदत्तवरो रजिः ।
देवासुरे रणे दैत्यानबधीत्सुरयाचितः ॥०१७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

गतायेन्द्राय पुत्रत्वं दत्वा राज्यं दिवङ्गतः ।
रजेः पुत्रैर् हृतं राज्यं शक्रस्याथ सुदुर्मनाः ॥०१८॥

मूलम्

गतायेन्द्राय पुत्रत्वं दत्वा राज्यं दिवङ्गतः ।
रजेः पुत्रैर् हृतं राज्यं शक्रस्याथ सुदुर्मनाः ॥०१८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ग्रहशान्त्यादिविधिना गुरुरिन्द्राय तद्ददौ ।
मोहयित्वा रजिसुतानासंस्ते निजधर्मगाः ॥०१९॥

मूलम्

ग्रहशान्त्यादिविधिना गुरुरिन्द्राय तद्ददौ ।
मोहयित्वा रजिसुतानासंस्ते निजधर्मगाः ॥०१९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

नहुषस्य सुताः सप्त यतिर्ययातिरुत्तमः ।
उद्भवः पञ्चकश् चैव शर्यातिमेघपालकौ ॥०२०॥

मूलम्

नहुषस्य सुताः सप्त यतिर्ययातिरुत्तमः ।
उद्भवः पञ्चकश् चैव शर्यातिमेघपालकौ ॥०२०॥

:न्

[[१३]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

यतिः कुमारभावे ऽपि विष्णुं ध्यात्वा हरिं गतः ।
देवयानी शक्रकन्या ययातेः पत्न्य् अभूत् तदा ॥०२१॥

मूलम्

यतिः कुमारभावे ऽपि विष्णुं ध्यात्वा हरिं गतः ।
देवयानी शक्रकन्या ययातेः पत्न्य् अभूत् तदा ॥०२१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वृषपर्वजा शर्मिष्ठा ययातेः पञ्च तत्सुताः ।
यदुञ्च तुर्वसुञ्चैव देवयानी व्यजायत ॥०२२॥

मूलम्

वृषपर्वजा शर्मिष्ठा ययातेः पञ्च तत्सुताः ।
यदुञ्च तुर्वसुञ्चैव देवयानी व्यजायत ॥०२२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

द्रुह्यञ्चानूञ्च पूरुञ्च शर्मिष्ठा वार्षपर्वणी ।
यदुः पूरुश्चाभवतान्तेषां वंशविवर्धनौ ॥०२३॥

मूलम्

द्रुह्यञ्चानूञ्च पूरुञ्च शर्मिष्ठा वार्षपर्वणी ।
यदुः पूरुश्चाभवतान्तेषां वंशविवर्धनौ ॥०२३॥

{इत्य् आग्नेये महापुराणे सोमवंशवर्णनं नम त्रिसप्तत्यधिकद्विशततमो ऽध्यायः }


  1. न शशाकापकारायेति ञ॥ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎