१११ प्रयागमाहत्म्यम्

{अथ एकादशाधिकशततमो ऽध्यायः}

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रयागमाहात्म्यं

अग्निर् उवाच
वक्ष्ये प्रयागमाहात्म्यं भुक्तिमुक्तिप्रदं परं1
प्रयागे ब्रह्मविष्ण्वाद्या देव मुनिवराः स्थिताः ॥००१॥

मूलम्

प्रयागमाहात्म्यं

अग्निर् उवाच
वक्ष्ये प्रयागमाहात्म्यं भुक्तिमुक्तिप्रदं परं1
प्रयागे ब्रह्मविष्ण्वाद्या देव मुनिवराः स्थिताः ॥००१॥

:न्

[[३७५]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

सरितः सागराः सिद्धा गन्धर्वसराप्सस् तथा ।
तत्र त्रीण्यग्निकुण्डानि तेषां मध्ये तु जाह्नवी ॥००२॥

मूलम्

सरितः सागराः सिद्धा गन्धर्वसराप्सस् तथा ।
तत्र त्रीण्यग्निकुण्डानि तेषां मध्ये तु जाह्नवी ॥००२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वेगेन समतिक्रान्ता सर्वतीर्थतिरस्कृता ।
तपनस्य सुता तत्र त्रिषु लोकेषु विश्रुता ॥००३॥

मूलम्

वेगेन समतिक्रान्ता सर्वतीर्थतिरस्कृता ।
तपनस्य सुता तत्र त्रिषु लोकेषु विश्रुता ॥००३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

गङ्गायमुनयोर्मध्यं2 पृथिव्या जघनं स्मृतं ।
प्रयागं जघनस्यान्तरुपस्थमृषयो विदुः3 ॥००४॥

मूलम्

गङ्गायमुनयोर्मध्यं2 पृथिव्या जघनं स्मृतं ।
प्रयागं जघनस्यान्तरुपस्थमृषयो विदुः3 ॥००४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रयागं सप्रतिष्ठानम् कम्बलाश्वतरावुभौ ।
तीर्थं भोगवती चैव वेदी प्रोक्ता प्रजापतेः ॥००५॥

मूलम्

प्रयागं सप्रतिष्ठानम् कम्बलाश्वतरावुभौ ।
तीर्थं भोगवती चैव वेदी प्रोक्ता प्रजापतेः ॥००५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

तत्र वेदाश् च यज्ञाश् च मूर्तिमन्तः प्रयागके ।
स्तवनादस्य4 तीर्थस्य नामसङ्किर्तनादपि ॥००६॥

मूलम्

तत्र वेदाश् च यज्ञाश् च मूर्तिमन्तः प्रयागके ।
स्तवनादस्य4 तीर्थस्य नामसङ्किर्तनादपि ॥००६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

मृत्तिकालम्भनाद्वापि सर्वपापैः प्रमुच्यते ।
प्रयागे सङ्गते दानं श्राद्धं जप्यादि चाक्षयं5 ॥००७॥

मूलम्

मृत्तिकालम्भनाद्वापि सर्वपापैः प्रमुच्यते ।
प्रयागे सङ्गते दानं श्राद्धं जप्यादि चाक्षयं5 ॥००७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

न देववचनाद्विप्र न लोकवचनादपि ।
मतिरुत्क्रमणीयान्ते प्रयागे मरणं प्रति ॥००८॥

मूलम्

न देववचनाद्विप्र न लोकवचनादपि ।
मतिरुत्क्रमणीयान्ते प्रयागे मरणं प्रति ॥००८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

दशतीर्थसहस्राणि षष्टिकोट्यस् तथापराः ।
तेषां सान्निध्यमत्रैव प्रयागं परमन्ततः ॥००९॥

मूलम्

दशतीर्थसहस्राणि षष्टिकोट्यस् तथापराः ।
तेषां सान्निध्यमत्रैव प्रयागं परमन्ततः ॥००९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वासुकेर्भोगवत्यत्र हंसप्रपतनं परं ।
गवां कोटिप्रदानाद्यत् त्र्यहं स्नानस्य6 तत्फलं ॥०१०॥

मूलम्

वासुकेर्भोगवत्यत्र हंसप्रपतनं परं ।
गवां कोटिप्रदानाद्यत् त्र्यहं स्नानस्य6 तत्फलं ॥०१०॥

प्रयागे माघमासे तु एवमाहुर्मनीषिणः ।

:न्

[[३७६]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वत्र सुलभा गङ्गा त्रिषु स्थानेषु दुर्लभा ॥०११॥

मूलम्

सर्वत्र सुलभा गङ्गा त्रिषु स्थानेषु दुर्लभा ॥०११॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

गङाद्वारे प्रयागे च गङ्गासागरसङ्गमे ।
अत्र दानाद्दिवं2 याति राजेन्द्रो जायते ऽत्र च ॥०१२॥

मूलम्

गङाद्वारे प्रयागे च गङ्गासागरसङ्गमे ।
अत्र दानाद्दिवं2 याति राजेन्द्रो जायते ऽत्र च ॥०१२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वटमूले सङ्गमादौ मृतो विष्णुपुरीं व्रजेत् ।
उर्वशीपुलिनं रम्यं तीर्थं सन्ध्यावतस् तथा ॥०१३॥

मूलम्

वटमूले सङ्गमादौ मृतो विष्णुपुरीं व्रजेत् ।
उर्वशीपुलिनं रम्यं तीर्थं सन्ध्यावतस् तथा ॥०१३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कोटीतीर्थञ्चाश्वमेधं गङ्गायमुनमुत्तमं ।
मानसं रजसा हीनं तीर्थं वासरकं परं3 ॥०१४॥

मूलम्

कोटीतीर्थञ्चाश्वमेधं गङ्गायमुनमुत्तमं ।
मानसं रजसा हीनं तीर्थं वासरकं परं3 ॥०१४॥

{इत्य् आग्नेये महापुराणे प्रयागमाहात्म्यं नाम एकादशाधिकशततमो ऽध्यायः ॥ }


  1. भक्तिमुक्तिफलप्रदमिति ग॥ । भुक्तिमुक्तिप्रदायकमिति झ॥ ↩︎ ↩︎

  2. गतिर्गङ्गा हीति ग॥ , ज॥ च ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  3. गतिर्गतिमतामिति झ॥ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  4. गङ्गा पावयते इति झ॥ ↩︎ ↩︎

  5. पतितादयस्तु इति झ॥ ↩︎ ↩︎

  6. गच्छन्ति साम्यतामिति घ॥ , झ॥ च ↩︎ ↩︎