०७५ अग्निस्थापनादिकथनम्

{अथ पञ्चसप्ततितमो ऽध्यायः}

विश्वास-प्रस्तुतिः

अग्निस्थापनादिविधिः

ईश्वर उवाच
अर्घपात्रकरो यायादग्न्यागारं सुसंवृतः ।
यागोपकरणं सर्वं दिव्यदृष्ट्या च कल्पयेत्1 ॥००१॥

मूलम्

अग्निस्थापनादिविधिः

ईश्वर उवाच
अर्घपात्रकरो यायादग्न्यागारं सुसंवृतः ।
यागोपकरणं सर्वं दिव्यदृष्ट्या च कल्पयेत्1 ॥००१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

उदङ्मुखः कुण्डमीक्षेत् प्रओक्षणं ताडनं
कुशैः ।
विदध्यादस्त्रमन्त्रेण वर्मणाभ्युक्षणं मतं ॥००२॥

मूलम्

उदङ्मुखः कुण्डमीक्षेत् प्रओक्षणं ताडनं
कुशैः ।
विदध्यादस्त्रमन्त्रेण वर्मणाभ्युक्षणं मतं ॥००२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

खड्गेन खातमुद्धारं पूरणं समतामपि ।
कुर्वीत वर्मणा सेकं कुट्टनन्तु शरात्मना2 ॥००३॥

मूलम्

खड्गेन खातमुद्धारं पूरणं समतामपि ।
कुर्वीत वर्मणा सेकं कुट्टनन्तु शरात्मना2 ॥००३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्मार्जनं समालेपं कलारूपप्रकल्पनं ।
त्रिसूत्रीपरिधानं च वर्मणाभ्यर्चनं सदा ॥००४॥

मूलम्

सम्मार्जनं समालेपं कलारूपप्रकल्पनं ।
त्रिसूत्रीपरिधानं च वर्मणाभ्यर्चनं सदा ॥००४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

रेखात्रयमुदक् कुर्यादेकां पूर्वाननामधः ।
कुशेन च शिवास्त्रेण यद्वा तासां विपर्ययः ॥००५॥

मूलम्

रेखात्रयमुदक् कुर्यादेकां पूर्वाननामधः ।
कुशेन च शिवास्त्रेण यद्वा तासां विपर्ययः ॥००५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वज्रीकरणमन्त्रेण हृदा दर्भैश् चतुष्पथं ।
अक्षपात्रन्ततनुत्रेण विन्यसेद्विष्टरं हृदा ॥००६॥

मूलम्

वज्रीकरणमन्त्रेण हृदा दर्भैश् चतुष्पथं ।
अक्षपात्रन्ततनुत्रेण विन्यसेद्विष्टरं हृदा ॥००६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

हृदा वागीश्वरीं तत्र ईशामावाह्य पूजयेत् ।
वह्निं सदाश्रयानीतं शुद्धपात्रोपरिस्थितं ॥००७॥

मूलम्

हृदा वागीश्वरीं तत्र ईशामावाह्य पूजयेत् ।
वह्निं सदाश्रयानीतं शुद्धपात्रोपरिस्थितं ॥००७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्रव्यादांशं परित्यज्य वीक्षणादिविशोधितं ।
औदर्यं चैन्दवं भौतं एकीकृत्यानलत्रयं ॥००८॥

मूलम्

क्रव्यादांशं परित्यज्य वीक्षणादिविशोधितं ।
औदर्यं चैन्दवं भौतं एकीकृत्यानलत्रयं ॥००८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ॐ हूं वह्निचैतन्याय वह्निवीजेन विन्यसेत् ।
संहितामन्त्रितं वह्निं धेनुमुद्रामृतीकृतं ॥००९॥

मूलम्

ॐ हूं वह्निचैतन्याय वह्निवीजेन विन्यसेत् ।
संहितामन्त्रितं वह्निं धेनुमुद्रामृतीकृतं ॥००९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

रक्षितं हेतिमन्त्रेण कवचेनावगुण्ठितं ।
पूजितन्त्रिः परिभ्राम्य कुण्डस्योर्ध्वं प्रदक्षिणं ॥०१०॥

मूलम्

रक्षितं हेतिमन्त्रेण कवचेनावगुण्ठितं ।
पूजितन्त्रिः परिभ्राम्य कुण्डस्योर्ध्वं प्रदक्षिणं ॥०१०॥

:न्

[[२२०]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

शिववीजमिति ध्यात्वा वागीशागर्भगोचरे ।
वागीश्वरेण देवेन क्षिप्यमानं विभावयेत् ॥०११॥

मूलम्

शिववीजमिति ध्यात्वा वागीशागर्भगोचरे ।
वागीश्वरेण देवेन क्षिप्यमानं विभावयेत् ॥०११॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

भूमिष्ठजानुक्को मन्त्री हृदात्मसम्मुखं क्षिपेत् ।
ततो ऽन्तस्थितवीजस्य1 नाभिदेशे समूहनं ॥०१२॥

मूलम्

भूमिष्ठजानुक्को मन्त्री हृदात्मसम्मुखं क्षिपेत् ।
ततो ऽन्तस्थितवीजस्य1 नाभिदेशे समूहनं ॥०१२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सम्भृतिं परिधानस्य शौचमाचमनं हृदा ।
गर्भाग्नेः पूजनं कृत्वा तद्रक्षार्थं शराणुना2 ॥०१३॥

मूलम्

सम्भृतिं परिधानस्य शौचमाचमनं हृदा ।
गर्भाग्नेः पूजनं कृत्वा तद्रक्षार्थं शराणुना2 ॥०१३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

बध्नीयाद्गर्भजं देव्याः ककङ्कणं पाणिपल्लवे ।
गर्भाधानाय सम्पूज्य सद्योजातेन पावकं ॥०१४॥

मूलम्

बध्नीयाद्गर्भजं देव्याः ककङ्कणं पाणिपल्लवे ।
गर्भाधानाय सम्पूज्य सद्योजातेन पावकं ॥०१४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततो हृदयमन्त्रेण जुहुयादाहुतित्रयं ।
पुंसवनाय वामेन तृतीये यासि पूजयेत् ॥०१५॥

मूलम्

ततो हृदयमन्त्रेण जुहुयादाहुतित्रयं ।
पुंसवनाय वामेन तृतीये यासि पूजयेत् ॥०१५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

आहुतित्रितयं दद्याच्छिरसाम्बुकणान्वितं ।
सीमन्तोन्नयनं षष्ठे मासि सम्पूज्य रूपिणा ॥०१६॥

मूलम्

आहुतित्रितयं दद्याच्छिरसाम्बुकणान्वितं ।
सीमन्तोन्नयनं षष्ठे मासि सम्पूज्य रूपिणा ॥०१६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

जुहुयादाहुतीस्तिस्रः शिखया शिखयैव तु ।
वक्त्राङ्गकल्पनां कुर्याद्वक्त्रोद्घाटननिष्कृती ॥०१७॥

मूलम्

जुहुयादाहुतीस्तिस्रः शिखया शिखयैव तु ।
वक्त्राङ्गकल्पनां कुर्याद्वक्त्रोद्घाटननिष्कृती ॥०१७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

जातकर्मनृकर्मभ्यां दशमे मासि पूर्ववत् ।
वह्निं सन्धुक्ष्य दर्भाद्यैः3 स्नानं गर्भमलापहं ॥०१८॥

मूलम्

जातकर्मनृकर्मभ्यां दशमे मासि पूर्ववत् ।
वह्निं सन्धुक्ष्य दर्भाद्यैः3 स्नानं गर्भमलापहं ॥०१८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सुवर्णबन्धनं देव्या कृतं ध्यात्वा हृदार्चयेत् ।
सद्यःसूतकनाशाय प्रोक्षयेदस्त्रवारिणा ॥०१९॥

मूलम्

सुवर्णबन्धनं देव्या कृतं ध्यात्वा हृदार्चयेत् ।
सद्यःसूतकनाशाय प्रोक्षयेदस्त्रवारिणा ॥०१९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कुम्भन्तु4 वहिरस्त्रेण ताडयेद्वर्मणोक्षयेत् ।
अस्त्रेणोत्तरपूर्वाग्रान्मेखलासु वहिः कुशान् ॥०२०॥

मूलम्

कुम्भन्तु4 वहिरस्त्रेण ताडयेद्वर्मणोक्षयेत् ।
अस्त्रेणोत्तरपूर्वाग्रान्मेखलासु वहिः कुशान् ॥०२०॥

:न्

[[२२१]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

आस्थाप्य1 स्थापयेत्तेषु हृदा परिधिविस्तरं ।
वक्ताणामस्त्रमन्त्रेण ततो नालापन्नुत्तये ॥०२१॥

मूलम्

आस्थाप्य1 स्थापयेत्तेषु हृदा परिधिविस्तरं ।
वक्ताणामस्त्रमन्त्रेण ततो नालापन्नुत्तये ॥०२१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

समिधिः पञ्च होतव्याः प्रान्ते मूले घृतप्लुताः ।
ब्रह्माणं शङ्करं विष्णुमनन्तञ्च हृदार्चयेत् ॥०२२॥

मूलम्

समिधिः पञ्च होतव्याः प्रान्ते मूले घृतप्लुताः ।
ब्रह्माणं शङ्करं विष्णुमनन्तञ्च हृदार्चयेत् ॥०२२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

दूर्वाक्षतैश् च पर्यन्तं परिधिस्थाननुक्रमात् ।
इन्द्रादीशानपर्यन्तान्तान्विष्टरस्थाननुक्रमात् ॥०२३॥

मूलम्

दूर्वाक्षतैश् च पर्यन्तं परिधिस्थाननुक्रमात् ।
इन्द्रादीशानपर्यन्तान्तान्विष्टरस्थाननुक्रमात् ॥०२३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

अग्नेरभिमुखीभूतान् निजदिक्षु हृदार्चयेत् ।
निवार्य विघ्नसङ्घातं वालकं पालयिष्यथ ॥०२४॥

मूलम्

अग्नेरभिमुखीभूतान् निजदिक्षु हृदार्चयेत् ।
निवार्य विघ्नसङ्घातं वालकं पालयिष्यथ ॥०२४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

शैवीमाज्ञाभिमान्तेषां श्रावयेत्तदनन्तरं ।
गृहीत्वा स्रुक्स्रुवावूर्ध्ववदनाधोमुखैः क्रमात् ॥०२५॥

मूलम्

शैवीमाज्ञाभिमान्तेषां श्रावयेत्तदनन्तरं ।
गृहीत्वा स्रुक्स्रुवावूर्ध्ववदनाधोमुखैः क्रमात् ॥०२५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रताप्याग्नौ त्रिधा दर्भमूलमध्याग्रकैः स्पृशेत् ।
कुशस्पृष्टप्रदेशे तु आत्मविद्याशिवात्मकं ॥०२६॥

मूलम्

प्रताप्याग्नौ त्रिधा दर्भमूलमध्याग्रकैः स्पृशेत् ।
कुशस्पृष्टप्रदेशे तु आत्मविद्याशिवात्मकं ॥०२६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्रमात्तत्त्वत्रयं न्यस्य हां हीं हूं सं2 रवैः क्रमात् ।
स्रुवि शक्तिं स्रुवे शम्भुं विन्यस्य हृदयाणुना ॥०२७॥

मूलम्

क्रमात्तत्त्वत्रयं न्यस्य हां हीं हूं सं2 रवैः क्रमात् ।
स्रुवि शक्तिं स्रुवे शम्भुं विन्यस्य हृदयाणुना ॥०२७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

त्रिसूत्रीवेष्टितग्रीवो पूजितौ कुसुमादिभिः ।
कुशानामुपरिष्टात्तौ स्थापयित्वा स्वदक्षिणे ॥०२८॥

मूलम्

त्रिसूत्रीवेष्टितग्रीवो पूजितौ कुसुमादिभिः ।
कुशानामुपरिष्टात्तौ स्थापयित्वा स्वदक्षिणे ॥०२८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

गव्यमाज्यं समादाय वीक्षणादिविशोधितं ।
स्वकां ब्रह्ममयीं मूर्तिं सञ्चिन्त्यादाय तद्घृतं ॥०२९॥

मूलम्

गव्यमाज्यं समादाय वीक्षणादिविशोधितं ।
स्वकां ब्रह्ममयीं मूर्तिं सञ्चिन्त्यादाय तद्घृतं ॥०२९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कुण्डस्योर्ध्वं हृदावर्त्य भ्रामयित्वाग्निगोचरे ।
पुनर्विष्णुमयीं ध्यात्वा घृतमीशानगोचरे ॥०३०॥

मूलम्

कुण्डस्योर्ध्वं हृदावर्त्य भ्रामयित्वाग्निगोचरे ।
पुनर्विष्णुमयीं ध्यात्वा घृतमीशानगोचरे ॥०३०॥

धृत्वादाय कुशाग्रेण स्वाहान्तं शिरसाणुना[^२] ।

:न्

[[२२२]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

जुहुयाद्विष्णवे विन्दुं रुद्ररूपमनन्तरं ॥०३१॥

मूलम्

जुहुयाद्विष्णवे विन्दुं रुद्ररूपमनन्तरं ॥०३१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

भावयन्निजमात्मानं नाभौ धृत्वाप्लवेत्ततः ।
प्रादेशमात्रदर्भाभ्यामङ्गुष्टानामिकाग्रकैः ॥०३२॥

मूलम्

भावयन्निजमात्मानं नाभौ धृत्वाप्लवेत्ततः ।
प्रादेशमात्रदर्भाभ्यामङ्गुष्टानामिकाग्रकैः ॥०३२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

धृताभ्यां सम्मुखं वह्नेरस्त्रेणाप्लवमाचरेत् ।
हृदात्मसम्मुखं तद्वत् कुर्यात् सम्प्लवनन्ततः ॥०३३॥

मूलम्

धृताभ्यां सम्मुखं वह्नेरस्त्रेणाप्लवमाचरेत् ।
हृदात्मसम्मुखं तद्वत् कुर्यात् सम्प्लवनन्ततः ॥०३३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

हृदालब्धदग्धदर्भं शस्त्रक्षेपात् पवितयेत् ।
दीप्तेनापरदर्भेण निवाह्यानेन दीपयेत् ॥०३४॥

मूलम्

हृदालब्धदग्धदर्भं शस्त्रक्षेपात् पवितयेत् ।
दीप्तेनापरदर्भेण निवाह्यानेन दीपयेत् ॥०३४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

अस्त्रमन्त्रेण निर्दग्धं वह्नौ दर्भं पुनः क्षिपेत् ।
क्षिप्त्वा घृते कृतग्रन्थिकुशं प्रादेशसम्मितं ॥०३५॥

मूलम्

अस्त्रमन्त्रेण निर्दग्धं वह्नौ दर्भं पुनः क्षिपेत् ।
क्षिप्त्वा घृते कृतग्रन्थिकुशं प्रादेशसम्मितं ॥०३५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

पक्षद्वयमिडादीनां त्रयं चाज्ये विभावयेत् ।
क्रामाद्भागत्रयादाज्यं स्रुवेणादाय होमयेत् ॥०३६॥

मूलम्

पक्षद्वयमिडादीनां त्रयं चाज्ये विभावयेत् ।
क्रामाद्भागत्रयादाज्यं स्रुवेणादाय होमयेत् ॥०३६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्वेत्यग्नौ हा घृते1 भागं शेषमाज्यं क्षिपेत् क्रमात् ।

ॐ हां अग्नये स्वाहा । ॐ हां सोमाय स्वाहा । ॐ हां
अग्नीषोमाभ्यां स्वाहा
उद्घाटनाय नेत्राणां अग्नेर्नेत्रत्रये मुखे ॥०३७॥

मूलम्

स्वेत्यग्नौ हा घृते1 भागं शेषमाज्यं क्षिपेत् क्रमात् ।

ॐ हां अग्नये स्वाहा । ॐ हां सोमाय स्वाहा । ॐ हां
अग्नीषोमाभ्यां स्वाहा
उद्घाटनाय नेत्राणां अग्नेर्नेत्रत्रये मुखे ॥०३७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्रुवेण घृतपूर्णेन चतुर्थीमाहुतिं यजेत् ।

ॐ हां अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा
अभिमन्त्र्य षडङ्गेन बोधयेद्धेनुमुद्रया ॥०३८॥

मूलम्

स्रुवेण घृतपूर्णेन चतुर्थीमाहुतिं यजेत् ।

ॐ हां अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा
अभिमन्त्र्य षडङ्गेन बोधयेद्धेनुमुद्रया ॥०३८॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

अवगुण्ठ्य तनुत्रेण रक्षेदाज्यं शराणुना2
हृदाज्यविन्दुविक्षेपात् कुर्यादभ्युक्ष्य शोधनं ॥०३९॥

मूलम्

अवगुण्ठ्य तनुत्रेण रक्षेदाज्यं शराणुना2
हृदाज्यविन्दुविक्षेपात् कुर्यादभ्युक्ष्य शोधनं ॥०३९॥

वक्त्राभिघारसन्धानां वक्त्रैकीकरणं तथा । ॐ हां सद्योजाताय स्वाहा । ॐ हां वामदेवाय स्वाहा । ॐ हां

:न्

[[२२३]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

अघोराय स्वाहा । ॐ तत्पुरुषाय स्वाहा । ॐ हां ईशानाय
स्वाहा
इत्येकैकघृताहुत्या कुर्याद्वक्त्राभिघारकं ॥०४०॥

मूलम्

अघोराय स्वाहा । ॐ तत्पुरुषाय स्वाहा । ॐ हां ईशानाय
स्वाहा
इत्येकैकघृताहुत्या कुर्याद्वक्त्राभिघारकं ॥०४०॥

औं हां सद्योजातवामदेवाभ्यां स्वाहा । ॐ हां

विश्वास-प्रस्तुतिः

वामदेवाघोराभ्यां स्वाहा । ॐ हां अघोरतत्पुरुषाभ्यां
स्वाहा । ॐ हां तत्पुरुषेशानाभ्यां स्वाहा
इतिवक्त्रानुसन्धानं मन्त्रैर् एभिः क्रमाच्चरेत् ।
अग्रितो गतया वायुं निरृतादिशिवान्तया ॥०४१॥

मूलम्

वामदेवाघोराभ्यां स्वाहा । ॐ हां अघोरतत्पुरुषाभ्यां
स्वाहा । ॐ हां तत्पुरुषेशानाभ्यां स्वाहा
इतिवक्त्रानुसन्धानं मन्त्रैर् एभिः क्रमाच्चरेत् ।
अग्रितो गतया वायुं निरृतादिशिवान्तया ॥०४१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वक्त्राणामेकतां कुर्यात् स्रुवेण घृतघारया ।
ॐ हां सद्योजातवामदेवाघोरतत्पुरुषेशानेभ्यः स्वाहा ॥०४२॥

मूलम्

वक्त्राणामेकतां कुर्यात् स्रुवेण घृतघारया ।
ॐ हां सद्योजातवामदेवाघोरतत्पुरुषेशानेभ्यः स्वाहा ॥०४२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

इतीष्टवक्त्रे वक्त्राणामन्तर्भावस्तदाकृतिः ॥०४२॥

मूलम्

इतीष्टवक्त्रे वक्त्राणामन्तर्भावस्तदाकृतिः ॥०४२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ईशेन वह्निमभ्यर्च्य दत्वास्त्रेणाहुतित्रयं ।
कुर्यात् सर्वात्मना नाम शिवाग्निस्त्वं हुताशन ॥०४३॥

मूलम्

ईशेन वह्निमभ्यर्च्य दत्वास्त्रेणाहुतित्रयं ।
कुर्यात् सर्वात्मना नाम शिवाग्निस्त्वं हुताशन ॥०४३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

हृदार्चितौ विसृष्टाग्नौ पितरौ विधिपूरणीं ।
मूलेन वौषडन्तेन दद्यात् पूर्णां यथाविधि ॥०४४॥

मूलम्

हृदार्चितौ विसृष्टाग्नौ पितरौ विधिपूरणीं ।
मूलेन वौषडन्तेन दद्यात् पूर्णां यथाविधि ॥०४४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततो हृदम्बुजे साङ्गं ससेनं भासुरं परं1
यजेत् पूर्ववदावाह्य प्रार्थ्याज्ञान्तर्पयेच्छिवं ॥०४५॥

मूलम्

ततो हृदम्बुजे साङ्गं ससेनं भासुरं परं1
यजेत् पूर्ववदावाह्य प्रार्थ्याज्ञान्तर्पयेच्छिवं ॥०४५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

यागाग्निशिवयोः कृत्वा नाडीसन्धानमात्मना ।
शक्त्या मूलाणुना होमं कुर्यादङ्गैर् दशांशतः ॥०४६॥

मूलम्

यागाग्निशिवयोः कृत्वा नाडीसन्धानमात्मना ।
शक्त्या मूलाणुना होमं कुर्यादङ्गैर् दशांशतः ॥०४६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

घृतस्य कार्षिको होमः क्षीरस्य मधुनस् तथा ।
शक्तिमात्राहुतिर्दध्नः प्रसृतिः पायस्यतु ॥०४७॥

मूलम्

घृतस्य कार्षिको होमः क्षीरस्य मधुनस् तथा ।
शक्तिमात्राहुतिर्दध्नः प्रसृतिः पायस्यतु ॥०४७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

यथावत् सर्वभक्षाणां लाजानां मुष्टिसम्मितं ।
खण्डत्रयन्तु मूलानां कलानां स्वप्रमाणतः ॥०४८॥

मूलम्

यथावत् सर्वभक्षाणां लाजानां मुष्टिसम्मितं ।
खण्डत्रयन्तु मूलानां कलानां स्वप्रमाणतः ॥०४८॥

:न्

[[२२४]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

ग्रासार्धमात्रमन्नानां सूक्ष्माणि पञ्च होमयेत् ।
इक्षोरापर्विकं मानं लतानामङ्गुलद्वयं ॥०४९॥

मूलम्

ग्रासार्धमात्रमन्नानां सूक्ष्माणि पञ्च होमयेत् ।
इक्षोरापर्विकं मानं लतानामङ्गुलद्वयं ॥०४९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

पुष्पं पत्रं स्वमानेन समिधां तु दशाङ्गुलं ।
चन्द्रचन्दनकाश्मीरकस्तूरीयक्षकर्दमान् ॥०५०॥

मूलम्

पुष्पं पत्रं स्वमानेन समिधां तु दशाङ्गुलं ।
चन्द्रचन्दनकाश्मीरकस्तूरीयक्षकर्दमान् ॥०५०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

कलायसम्मितानेनान् गुग्गुलं वदरास्थिवत् ।
कन्दानामष्टमं भागं जुहुयाद्विधिवत् परं ॥०५१॥

मूलम्

कलायसम्मितानेनान् गुग्गुलं वदरास्थिवत् ।
कन्दानामष्टमं भागं जुहुयाद्विधिवत् परं ॥०५१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

होमं निर्वर्तयेदेवं ब्रह्मवीजपदैस्ततः ।
घृतेन स्रुचि पूर्णायां निधायाधोमुखं स्रुवं ॥०५२॥

मूलम्

होमं निर्वर्तयेदेवं ब्रह्मवीजपदैस्ततः ।
घृतेन स्रुचि पूर्णायां निधायाधोमुखं स्रुवं ॥०५२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्रुगग्रे पुष्पमारोप्य पश्चाद्वामेन पाणिना ।
पुनः सव्येन तौ धृत्वा शङ्खसन्निभमुद्रया ॥०५३॥

मूलम्

स्रुगग्रे पुष्पमारोप्य पश्चाद्वामेन पाणिना ।
पुनः सव्येन तौ धृत्वा शङ्खसन्निभमुद्रया ॥०५३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

समुद्गतो अर्धकायश् च समपादः समित्थितः ।
नाभौ तन्मूलमाधाय स्रुगग्रव्यग्रलोचनः ॥०५४॥

मूलम्

समुद्गतो अर्धकायश् च समपादः समित्थितः ।
नाभौ तन्मूलमाधाय स्रुगग्रव्यग्रलोचनः ॥०५४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ब्रह्मादिकारणात्यागाद्विनिःसृत्य सुषुम्णया1
वामस्तनान्तमानीय तयोर्मूलमतन्द्रितः ॥०५५॥

मूलम्

ब्रह्मादिकारणात्यागाद्विनिःसृत्य सुषुम्णया1
वामस्तनान्तमानीय तयोर्मूलमतन्द्रितः ॥०५५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

मूलमन्त्रमविस्पष्टं वौषडन्तं समुच्चरेत् ।
तदग्नौ जुहुयादाज्यं यवसम्मितधारया ॥०५६॥

मूलम्

मूलमन्त्रमविस्पष्टं वौषडन्तं समुच्चरेत् ।
तदग्नौ जुहुयादाज्यं यवसम्मितधारया ॥०५६॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

आचामं चन्दनं दत्वा ताम्बूलप्रभृतीनपि ।
भक्त्या तद्भूतिमावन्द्य विदध्यात्प्रणतिं परां ॥०५७॥

मूलम्

आचामं चन्दनं दत्वा ताम्बूलप्रभृतीनपि ।
भक्त्या तद्भूतिमावन्द्य विदध्यात्प्रणतिं परां ॥०५७॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ततो वह्निं समभ्यर्च्य पडन्तास्त्रेण संवरान् ।
संहारमुद्रयाहृत्य क्षमस्वेत्यभिधाय च ॥०५८॥

मूलम्

ततो वह्निं समभ्यर्च्य पडन्तास्त्रेण संवरान् ।
संहारमुद्रयाहृत्य क्षमस्वेत्यभिधाय च ॥०५८॥

भासुरान्[^२] परिधीस्तांश् च पूरकेण हृदाणुना[^३] ।

:न्

[[२२५]]

विश्वास-प्रस्तुतिः

श्रद्धया परयात्मीये स्थापयेत हृदम्बुजे ॥०५९॥

मूलम्

श्रद्धया परयात्मीये स्थापयेत हृदम्बुजे ॥०५९॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वपाकाग्रमादाय कृत्वा मण्डलकद्वयं1
अन्तर्वहिर्बलिं दद्यादाग्नेय्यां कुण्डसन्निधौ ॥०६०॥

मूलम्

सर्वपाकाग्रमादाय कृत्वा मण्डलकद्वयं1
अन्तर्वहिर्बलिं दद्यादाग्नेय्यां कुण्डसन्निधौ ॥०६०॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

ॐ हां रुद्रेभ्यः स्वाहा पूर्वे मातृभ्यो दक्षिणे तथा ।
वारुणे हां गणेभ्यश् च स्वाहा तेभ्यस्त्वयं बलिः ॥०६१॥

मूलम्

ॐ हां रुद्रेभ्यः स्वाहा पूर्वे मातृभ्यो दक्षिणे तथा ।
वारुणे हां गणेभ्यश् च स्वाहा तेभ्यस्त्वयं बलिः ॥०६१॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्तरे हाञ्च यक्षेभ्य ईशाने हां ग्रहेभ्य उ2
अग्नौ हामसुरेभ्यश् च रक्षोभ्यो नैरृते बलिः ॥०६२॥

मूलम्

उत्तरे हाञ्च यक्षेभ्य ईशाने हां ग्रहेभ्य उ2
अग्नौ हामसुरेभ्यश् च रक्षोभ्यो नैरृते बलिः ॥०६२॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वायव्ये हाञ्च नागेभ्यो नक्षत्रेभ्यश् च मध्यतः ।
हां राशिभ्यः3 स्वाहा वह्नौ विश्वेभ्यो नैरृते यथा ॥०६३॥

मूलम्

वायव्ये हाञ्च नागेभ्यो नक्षत्रेभ्यश् च मध्यतः ।
हां राशिभ्यः3 स्वाहा वह्नौ विश्वेभ्यो नैरृते यथा ॥०६३॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

वारुण्यां4 क्षेत्रपालाय अन्तर्बलिरुदाहृतः ।
द्वितीये मण्डले वाह्ये इन्द्यायाग्नियमाय च ॥०६४॥

मूलम्

वारुण्यां4 क्षेत्रपालाय अन्तर्बलिरुदाहृतः ।
द्वितीये मण्डले वाह्ये इन्द्यायाग्नियमाय च ॥०६४॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

नैरृताय जलेशाय वायवे धनरक्षिणे ।
ईशानाय च पूर्वादौ हीशाने ब्रह्मणे नमः ॥०६५॥

मूलम्

नैरृताय जलेशाय वायवे धनरक्षिणे ।
ईशानाय च पूर्वादौ हीशाने ब्रह्मणे नमः ॥०६५॥

विश्वास-प्रस्तुतिः

नैरृते विष्णवे स्वाहा वायसादेर्वहिर्बलिः ।
बलिद्वयगतान्मन्त्रान् संहारमुद्रया।अत्मनि ॥०६६॥

मूलम्

नैरृते विष्णवे स्वाहा वायसादेर्वहिर्बलिः ।
बलिद्वयगतान्मन्त्रान् संहारमुद्रया।अत्मनि ॥०६६॥

{इत्य् आदिमहापुराणे आग्नेये अग्निकार्यं नाम पञ्चसप्ततितमो ऽध्यायः ॥ }

:न्

[[२२६]]


  1. दिव्यदृष्ट्या विल्प्कयेदिति घ, ङ, चिह्नितपुस्तकद्वयपाठः ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  2. शराणुनेति ङ, चिह्नितपुस्तकपाठः ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  3. गन्धाद्यैर् इति ख, चिह्नितपुस्तकपाठः ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎

  4. कुण्डन्तु इति ख, ङ, चिह्नितपुस्तकद्वयपाठः ↩︎ ↩︎ ↩︎ ↩︎