० सुत्तन्तनीति

॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
सुत्तन्तनीति
१.
परा भवन्तं पुरिसं,
मयं पुच्छाम गोतमं।
भवन्तं पुट्ठु मागम्म,
किं पराभवतो मुखं॥
२.
सुविजानो भवंहोति,
दुविजानो पराभवो।
धम्मकामो भवं होति,
धम्मदेस्सी पराभवो॥
३.
इतिहे तं विजानाम,
पथमो सो पराभवो।
दुतीयं भगवा ब्रूहि,
किं पराभवतो मुखं॥
४.
असन्तस्स पियो होति,
सन्ते न कुरुते पियं।
असतं धम्मं रोचेति,
तं पराभवतो मुखं॥
कम्मापराधसत्तानं ,
विनासे पच्‍चुपट्ठिते।
अनयो नयरूपेन,
बुद्धिमाकम्य तिट्ठति॥
५.
निद्दासीली सभासीली,
अनुट्ठाता च यो नरो।
अलसो कोधपञ्‍ञाणो,
तं पराभवतो मुखं॥
६.
यो मातरं पितरं वा,
जिण्णकं गतयोब्बनं।
पहुसन्तो न भरति,
तं पराभवतो मुखं॥
७.
यो ब्राह्मणं समणं वा,
अञ्‍ञं वापि वणिब्बकं।
मुसावादेन वञ्‍चेति,
तं पराभवतो मुखं॥
८.
पहुतवित्तो पुरिसो,
सहिरञ्‍ञो सभोजनो।
एको भुञ्‍जति सादूनि,
तं पराभवतो मुखं॥
९.
जातिथद्धो धनथद्धो,
गोत्तथद्धो च यो नरो।
सञातिं अतिमञ्‍ञेति,
तं पराभवतो मुखं॥
१०.
इत्थिधुत्तो सुराधुत्तो,
अक्खधुत्तो च यो नरो।
लद्धंलद्धं विनासेति,
तं पराभवतो मुखं॥
न बाळ्हं इत्थिं गच्छेय्य,
सम्पस्सं तेजसङ्खयं।
कासं सासं दरं बाल्यं,
खीणमेदो निगच्छति॥
(क)
मायाचेता मरीची च,
सोको रोगो उपद्दवो।
खरा च बन्धनाचेता,
मच्‍चुपासो गुहासयो॥
(ख)
बलवन्तो दुब्बला होन्ति,
थामवन्तोपि हायरे।
चक्खुमा अन्धका होन्ति,
मातुगामवसंगता॥
(ग)
गुणवन्तो निग्गुणा होन्ति,
पञ्‍ञवन्तोपि हायरे।
पमुत्ता बन्धना सेन्ति,
मातुगामवसंगता॥
(घ)
यसं कित्तिं धितिं सूरं।
बाहुस्सच्‍चं पजाननं।
हापयन्ति पमत्तस्स।
कट्ठपुञ्‍चंव पावको॥
११.
सेहि दारेहि सन्तुट्ठो,
वेसियासु पदुस्सति।
दुस्सति परदारेसु,
तं पराभवतो मुखं॥
(क)
मयञ्‍च भरियं नातिक्‍कमाम,
अम्हेच भरिया नातिक्‍कमन्ति।
अञ्‍ञत्र ताहि ब्रह्मचरियं चराम,
तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे॥
(ख)
एतासु जायरे सुत्तमासु,
मेधाविनो होन्ति पहुतपञ्‍ञा।
बहुस्सुता थेरगुणा च होन्ति,
तस्मा हि अम्हं दहरा न मिय्यरे॥
१२.
अतीतयोब्बनो पोसो,
आनेति तिम्बरुत्थनिं।
तस्स इस्सा न सुपति,
तं पराभवतो मुखं॥
(क)
न दुक्खं अहिना दट्ठं,
न दुक्खं सत्तिया हतं।
तञ्‍च दुक्खञ्‍च तिब्बञ्‍च,
यं पस्से जिण्णकं पतिं॥
(ख)
नत्थि खिट्टा नत्थि रति,
जिण्णेन पतिना सह।
नत्थि अल्‍लापसल्‍लापो,
जग्घितुंपि न सोभति॥
(ग)
यदा च दहरो दहरी,
मन्तयिंसु रहोगता।
सब्बे सोका विनस्सन्ति,
येकेचि हदयस्सिता॥
१३.
इत्थिं सोण्डिं विकिरणिं,
पुरिसं वापि तादिसं।
इस्सरियस्मिं थपेति,
तं पराभवतो मुखं॥
१४.
अप्पभोगो महातण्हो,
खत्तिये जायते कुले।
सो च रज्‍जं पत्थयति,
तं पराभवतो मुखं॥
‘‘सुविजानो भवंहोति,
दुविजानो पराभवो’’।
अप्पभोगो महातण्हो॥
१५.
एते पराभवे लोके,
पण्डितो समवेक्खिय।
अरियो दस्सनसम्पन्‍नो,
स लोकं भजते सिवं॥