०२. दोसपरिहारावबोध-दुतियपरिच्छेद

२. दोसपरिहारावबोध-दुतियपरिच्छेद
६८.
कदाचि कविकोसल्ला, विरोधो सकलो प्य’यं।
दोससङ्ख्य मतिक्कम्म, गुणवीथिं विगाहते॥
६९.
तेन वुत्तविरोधान, मविरोधो यथा सिया।
तथा दोसपरिहारा, वबोधो दानि नीयते॥
तत्थ विरुद्धत्थन्तरस्स परिहारो यथा
७०.
विन्दन्तं पाकसालीनं, सालीनं दस्सना सुखं।
तं कथं नाम मेघो’यं, विसदो सुखये जनं?
यथा वा
७१.
विनायकोपि नागो सि, गोतमोपि महामति।
पणीतोपि रसा’पेतो, चित्ता मे सामि ते गति॥
अझ’त्थस्स यथा
७२.
कथं तादिगुणाभावे, लोकं तोसेति दुज्जनो?
ओभासितासेसदिसो, खज्जोतो नाम किं भवे?
७३.
पहेलिकाय [पहेळिकाय (क॰)] मारुळ्हा, न हि दुट्ठा किलिट्ठता।
पिया सुखा’लिङ्गितं क, मालिङ्गति नु नो इति॥
७४.
यमके नो पयोजेय्य, किलिट्ठपद मिच्छिते।
ततो यमक मञ्ञं तु, सब्ब मेतंमयं विय॥
देसविरोधिनो यथा
७५.
बोधिसत्तप्पभावेन , थलेपि जलजान्य’हुं।
नुदन्तानि’व सुचिरा, वासक्लेसं तहिं जले॥
कालविरोधिनो यथा
७६.
महानुभाव पिसुनो, मुनिनो मन्द मारुतो।
सब्बोतुकमयं वायि, धुनन्तो कुसुमं समं॥
कलाविरोधिनो यथा
७७.
निमुग्गमानसो बुद्ध, गुणे पञ्चसिखस्सपि।
तन्तिस्सर विरोधो सो, न सम्पीणेति कं जनं?
लोकविरोधिनो यथा
७८.
गणये चक्कवाळं सो, चन्दनायपि सीतलं।
सम्बोधि सत्त हदयो, पदित्त’ङ्गारपूरितं॥
ञायविरोधिनो यथा
७९.
परिच्चत्तभवोपि त्व, मुपनीतभवो असि।
अचिन्त्यगुणसाराय, नमो ते मुनिपुङ्गव॥
आगमविरोधिनो यथा
८०.
नेवा’लपति केना’पि, वचीविञ्ञत्तितो यति।
सम्पजानमुसावादा, फुसेय्या’पत्तिदुक्कटं॥
नेय्यस्स यथा
८१.
मरीचिचन्दना’लेप, लाभा सीतमरीचिनो।
इमा सब्बापि धवला, दिसा रोचन्ति निब्भरं॥
यथा वा
८२.
मनोनुरञ्जनो मार, ङ्गनासिङ्गारविब्भमो।
जिनेना’समनुञ्ञातो, मारस्स हदया’नलो॥
विसेसनापेक्खस्स यथा
८३.
अपयाता’पराधम्पि, अयं वेरी जनं जनो।
कोधपाटलभूतेन, भिय्यो पस्सति चक्खुना॥
हीनत्थस्स यथा
८४.
अप्पकानम्पि पापानं, पभावं नासये बुधो।
अपि निप्पभाता’नीत, खज्जोतो होति भाणुमा॥
अनत्थस्स यथा
८५.
न पादपूरणत्थाय, पदं योजेय्य कत्थचि,
यथा वन्दे मुनिन्दस्स, पादपङ्केरुहं वरं॥
८६.
भयकोधपसंसादि, विसेसो तादिसो यदि।
वत्तुं कामीयते दोसो, न तत्थे’कत्थताकतो॥
यथा
८७.
सप्पो सप्पो! अयं हन्द, निवत्ततु भवं ततो,
यदि जीवितुकामो’सि, कथं त मुपसप्पसि?
भग्गरीतिनो यथा
८८.
योकोचि रूपा’तिसयो, कन्ति कापि मनोहरा।
विलासा’तिसयो कोपि,
अहो! बुद्धमहो’दयो॥
८९.
अब्यामोहकरं बन्धं, अब्याकिण्णं मनोहरं।
अदूरपद विन्यासं, पसंसन्ति कविस्सरा॥
यथा
९०.
नीलुप्पला’भं नयनं, बन्धुकरुचिरो’धरो।
नासा हेम’ङ्कुसो तेन, जिनो’यं पियदस्सनो॥
९१.
समतिक्कन्त गाम्मत्तं, कन्त वाचा’भिसङ्खतं।
बन्धनं रसहेतुत्ता, गाम्मत्तं अतिवत्तति॥
यथा
९२.
दुनोति कामचण्डालो, सो मं सदय निद्दयो।
ईदिसं ब्यसना’पन्नं, सुखीपि कि मुपेक्खसे?
९३.
यतिहीनपरिहारो, न पुने’दानि नीयते।
यतो न सवनु’ब्बेगं, हेट्ठा येसं विचारितं॥
कमच्चुतस्स यथा
९४.
उदारचरितो’सि त्वं, तेने’वा’राधना त्वयि।
देसं वा देहि गामं वा, खेत्तं वा मम सोभनं॥
अतिवुत्तस्स यथा
९५.
मुनिन्दचन्दसम्भूत, यसोरासिमरीचिनं।
सकलोप्य’य माकासो, ना’वकासो विजम्भने॥
९६.
वाक्यं ब्यापन्नचित्तानं, अपेतत्थं अनिन्दितं।
तेनु’म्मत्तादिकानं तं, वचना’ञ्ञत्र दुस्सति॥
यथा
९७.
समुद्दो पीयते सो’य, मह’मज्ज जरातुरो।
इमे गज्जन्ति जीमूता, सक्कस्से’रावणो पियो॥
९८.
सुखुमाला’विरोधित्त, दित्तभावप्पभावितं।
बन्धनं बन्धफरुस, दोसं संदूसयेय्य तं॥
यथा
९९.
पस्सन्ता रूपविभवं, सुणन्ता मधुरं गिरं।
चरन्ति साधू सम्बुद्ध, काले केळिपरम्मुखा॥
अपक्कमस्स यथा
१००.
भावना, दान, सीलानि, सम्मा सम्पादितानि’ह।
निब्बान, भोग, सग्गादि, साधनानि न संसयो॥
१०१.
उद्दिट्ठविसयो कोचि, विसेसो तादिसो यदि।
अनु’द्दिट्ठेसु नेव’त्थि, दोसो कमविलङ्घने॥
यथा
१०२.
कुसला’कुसलं अब्या, कत’मिच्चेसु पच्छिमं।
अब्याकतं पाकदं न, पाकदं पठमद्वयं॥
१०३.
सगुणाना’विकरणे, कारणे सति तादिसे।
ओचित्यहीनता’पत्ति, नत्थि भूतत्थसंसिनो॥
१०४.
ओचित्यं नाम विञ्ञेय्यं, लोके विख्यात मादरा।
तत्थो’पदेसपभवा, सुजना कविपुङ्गवा॥
१०५.
विञ्ञातोचित्यविभवो, चित्यहीनं परिहरे।
ततो’चित्यस्स सम्पोसे,
रसपोसो सिया कते॥
यथा
१०६.
यो मारसेन मासन्न, मासन्नविजयु’स्सवो।
तिणायपि न मञ्ञित्थ, सो वो देतु जयं जिनो॥
१०७.
आरद्धकत्तुकम्मादि, कमा’तिक्कमलङ्घने।
भग्गरीतिविरोधो’यं, गतिं न क्वा’पि विन्दति॥
यथा
१०८.
सुजन’ञ्ञान मित्थीनं, विस्सासो नो’पपज्जते।
विसस्स सिङ्गिनो रोग, नदीराजकुलस्स च॥
यथा
१०९.
भेसज्जे विहिते सुद्ध, बुद्धादिरतनत्तये।
पसाद माचरे निच्चं, सज्जने सगुणेपि च॥
ससंसयस्स यथा
११०.
मुनिन्दचन्दिमा’लोक, रस लोल विलोचनो।
जनो’वक्कन्तपन्थो’व, रंसिदस्सनपीणितो॥
१११.
संसयाये’व यंकिञ्चि, यदि कीळादिहेतुना।
पयुज्जते न दोसो’व, ससंसयसमप्पितो॥
यथा
११२.
याते दुतियं निलयं, गरुम्हि सकगेहतो।
पापुणेय्याम नियतं, सुख’मज्झयना’दिना॥
११३.
सुभगा भगिनी सा’यं, एतस्सि’च्चेवमादिकं।
न ‘गाम्म’मिति निद्दिट्ठं, कवीहि सकलेहिपि॥
११४.
दुट्ठा’लङ्कारविगमे, सोभना’लङ्कतिक्कमो।
अलङ्कारपरिच्छेदे, आविभावं गमिस्सति॥
११५.
दोसे परीहरितु मेस वरो’पदेसो,
सत्थन्तरानुसरणेन कतो मयेवं।
विञ्ञायि’मं गरुवरान’धिक’प्पसादा,
दोसे परं परिहरेय्य यसोभिलासी॥
इति सङ्घरक्खितमहासामिविरचिते सुबोधालङ्कारे
दोसपरिहारावबोधो नाम
दुतियो परिच्छेदो।