तेत्तिंसतिम परिच्छेद
दसराजको
१.
दुट्ठगामणिरञ्ञो तु, रज्जेठिता जना अहू।
सालिराजकुमारोति, हस्सासि विस्सुतो सुतो॥
२.
अतीव धञ्ञो सो आसि, पुञ्ञकम्मरतो सदा।
अतीव चारुरुपाय, सत्तो चण्डालिया अहु॥
३.
असोकमालादेविंतं, सम्बन्धं पुब्बजातिया।
रूपेना’ति पियायन्तो, सो रज्जं नेवकामयि॥
४.
दुट्ठगामणिभाता’सो, सद्धातिस्सो तदच्छये।
रज्जं कारेस्सा’भिसित्तो, अट्ठारस्स समा’समो॥
५.
छक्ककम्मं सुधाकम्मं, हत्थिपाकारमेव च।
महाथूपस्स कारेसि, सो सद्धाकतनामको॥
६.
दीपेन लोहपासादो, उड्डिय्हित्थ सुसङ्खतो।
कारेसि लोहपासादं, पुन सो सत्तभूमकं॥
७.
नवुतिसतसहस्सग्घो, पासादो आसि सो तदा।
दक्खिणगीरिविहारं, कल्लकलेण मेव च॥
८.
कुळुम्बालविहारञ्च, तथापेत्तङ्ग वालिकं।
वेलङ्गवट्टिकञ्चेव, दुब्बलवापितिस्सतं॥
९.
दुरतिस्सकवापिञ्च, तथामातुविहारकं।
कारेसि आदीघवापिं, विहारंयोजन योजने॥
१०.
दीघवापिविहारञ्च, कारेसि सहचेतियं।
नानारतनकच्छन्नं, तत्थ कारेसि चेतिये॥
११.
सन्धियं सन्धियं तत्थ, रथचक्कप्पमाणकं।
सोवण्णमालं कारेत्वा, लग्गापेसि मनोरमं॥
१२.
चतुरासीतिसहस्सानं , धम्मक्खन्धानमिस्सरो।
चतुरासीतिसहस्सानि, पूजाचापि अकारयि॥
१३.
एवं पुञ्ञानि कत्वा सो, अनेकानि महीपति।
कायस्सभेदा देवेसु, तुसितेसु’पपज्जथ॥
१४.
सद्धातिस्सपकाराजे, वसन्ते दीघवापियं।
लज्जीतिस्सो जेट्ठसुतो, गिरिकुम्भिमनामकं॥
१५.
विहारं कारयि रम्मं, तंकनिट्ठसुतो पन।
थुल्लत्थनो अकारेसि, विहारं कन्दरव्हयं॥
१६.
पितरा थुल्लत्थनको, भातुसन्तिकमायता।
सहेवा’ह विहारस्स, सङ्घभोगत्थमत्तनो॥
१७.
सद्धातिस्सेउपरते, सब्बे’मच्चा समागता।
थूपारामे भिक्खुसङ्घं, सकलं सन्निपातिय॥
१८.
सङ्घानुञ्ञायरट्ठस्स, रक्खणत्थं कुमारकं।
अभिसिञ्चुं थुल्लत्थनं, तं सुत्वा लज्जीतिस्सतो॥
१९.
इधागन्त्वा गहेत्वा तं, सयं रज्जमकारयि।
मासञ्चेव दसाहञ्च, राजा थुल्लत्थनो पन॥
२०.
तिस्सोसमं लज्जीतिस्सो, सङ्घो हुत्वा अनादरो।
‘‘न जानिंसु यथावुड्ढं’’ मीति तं परिभासयि॥
२१.
पच्छा सङ्घं खमापेत्वा, दण्डकम्मत्थमिस्सरो।
तीणि सतसहस्सानि, दत्वान उरुचेतिये॥
२२.
सिलामयानि कारेसि, पुप्फयानानि तीणिसो।
अथो सतसहस्सेन, चितापेसि च अन्तरा॥
२३.
महाथूपथूपारामानं, भूमिंभूमिस्सरो समं।
थूपारामे च थूपस्स, सिलाकञ्चुक मुत्तमं॥
२४.
थूपारामस्स पुरतो, सिलाथूपकमेव च।
लज्जीकासनसालञ्च, भिक्खुसङ्घस्स कारयि॥
२५.
कञ्चुकं कण्टके थूपे, कारापेसि सिलामयं।
दत्वान सतसहस्सं, विहारे चेतियव्हये॥
२६.
गिरिकुम्भिलनामस्स, विहारस्स महम्हि सो।
सट्ठिभिक्खुसहस्सानं, तिचीवरमदापयि॥
२७.
अरिट्ठविहारं कारेसि, तथाकन्दरहिनकं।
गामिकानञ्च भिक्खूनं, भेसज्जानि अदापयि॥
२८.
किमिच्छकं तण्डुलञ्च, भिक्खुनीनमदापयि।
समानव’ठमासञ्च, रज्जं सो कारयी इध॥
२९.
मते लज्जिकतिस्सम्हि, कनिट्ठो तस्स कारयि।
रज्जं छळेव वस्सानि, खल्लाटनागनामको॥
३०.
लोहपासादपरिवारे, पासादे’ति मनोरमे।
लोहपासादसोभत्थं, एसो द्वत्तिंसकारयि॥
३१.
महाथूपस्स परितो, चारुनो हेममालिनो।
वालिकङ्गणमरियादं, पाकारञ्च अकारयि॥
३२.
सोवकुरुन्दपासकं, विहारञ्च अकारयि।
पुञ्ञकम्मानिचञ्ञानि, कारापेसि महीपति॥
३३.
तं महारत्ततोनाम, सेनापति महीपतिं।
खल्लाटनागराजानं, नगरेयेव अग्गहि॥
३४.
तस्स रञ्ञो कनिट्ठोतु, वट्टगामणिनामको।
तं दुट्ठसेनापतिकं, हन्त्वा रज्जमकारयि॥
३५.
खल्लाटनागरञ्ञोसो, पुत्तकं सकभातुनो।
महाचूलिकनामानं, पुत्तठाने ठपेसि च॥
३६.
तम्मातरं नुळादेविं, महेसिञ्च अकासिसो।
पीतिठाने ठितता’स्स, पीतिराजाति अब्रवुं॥
३७.
एवं रज्जे’भिसित्तस्स, तस्स मासम्हि पञ्चमे।
रोहणे नकुलनगरे, एको ब्राह्मणचेटतो॥
३८.
तियो नाम ब्राह्मणस्स, वचो सुत्वा अपण्डितो।
चोरो असु महातस्स, परिवारो अहोसि च॥
३९.
सगणासत्तदमिळा, महातित्थम्हि ओतरुं।
तदा ब्राह्मणतियो च, ते सत्तदमिळापिच॥
४०.
छक्कत्थाय विसज्जेसुं, लेखं भूपतिसन्तिकं।
राजा ब्राह्मणतियस्स, लेखं पेसेसि नीतिमा॥
४१.
‘‘रज्जं तव इदानेव, गण्ह त्वं दमिळे’’ इति।
साधूति सो दमिळेहि, युज्झि गण्हिंसु ते तु तं॥
४२.
ततो ते दमिळा युद्धं, रञ्ञा सह पवत्तयुं।
कोळम्बालकसामन्ता, युद्धे राजा पराजितो॥
४३.
तित्थारामदुवारेन, रथारुळ्हो पलायति।
पण्डुकाभयराजेन, तित्थारामोहि कारितो।
वासितो च तदा आसि, एकवीसति राजुसू॥
४४.
तं दिस्वा पलायन्तं, निगण्ठोगिरिनामको।
‘‘पलायति महाकाळ-सीहळो’’ति भुसं रवि॥
४५.
तं सुत्वान महाराजा, ‘‘सिद्धे मम मनोरथे।
विहारं एत्थ कारेस्सं’’, इच्चेवं चिन्तयी तदा॥
४६.
सगब्भं अनुलादेविं, अग्गही रक्खिया इति।
महाचूळ महानाग-कुमारेचापी रक्खिये॥
४७.
रथस्स लहुभावत्थं, डत्वा चूळामणिंसुभं।
ओतारेसि सोमदेविं, तस्स’नुञ्ञाय भूपति॥
४८.
युद्धायगमनेयेव, पुत्तके द्वे च देवियो।
गाहयित्वान निक्खन्तो, सङ्कितो सो पराजये॥
४९.
असक्कुणित्वा गाहेतुं, पत्तं भुत्तं जिनेन तं।
पलायित्वा वेस्सगीरि-वने अभिनियियिसो॥
५०.
कुत्थिक्कुलमहातिस्स-थेरो दिस्वा तहं तु तं।
भत्तं पादा अनामट्ठं, पिण्डदानं विवज्जिय॥
५१.
अथ केतकिपत्तम्हि, लिखित्वा हट्ठमानसो।
सङ्घभोगं विहारस्स, तस्स पादामहीपति॥
५२.
ततो गन्त्वा सिलासोब्भ-कण्डकम्हि वसी ततो।
गन्त्वान मातुवेलङ्गे, सालगलसमीपगो॥
५३.
तत्थद्दस दिट्ठपुब्बं, थेरं थेरो महीपतिं।
उपट्ठाकस्स अप्पेसि, तनसिवस्स साधुकं॥
५४.
तस्स सो तनसिवस्स, रट्ठिकस्स’न्तिके तहिं।
राजा चुद्दसवस्सानि, वसी तेन उपट्ठितो॥
५५.
सत्तसु दमीळेस्वे’को, सोमादेविं मदावहं।
रागरत्तो गहेत्वान, परतीरमगालहुं॥
५६.
एकोपत्तं दसबलस्स, अनुराधपुरे ठितं।
आदाय तेन सन्तुट्ठो, परतीरमगालहुं॥
५७.
पुळहत्थो तु दमिळो, तीणिवस्सानि कारयि।
रज्जं सेनापतिं कत्वा, दमिळं बाहियव्हयं॥
५८.
पुळहत्थं गहेत्वा तं, दूरे वस्सानि बाहीयो।
रज्जं कारेसि तस्सा’सि, पणयमारो चमूपति॥
५९.
बाहीयं तं गहेत्वान, राजा’सि पणयमारको।
सत्तवस्सानि तस्सा’सि, पिळयमारो चमूपति॥
६०.
पणयमारं गहेत्वा सो, राजासि पीळयमारको।
सत्तमासानि तस्सासि, दाठियो तु चमूपति॥
६१.
पीळयमारं गहेत्वा सो, दाठियो दमिळो पन।
रज्जं’नुराधनगरे, दुवे वस्सानि कारयि॥
६२.
एवं दमिळराजूनं, तेसं पञ्चन्नमेवहि।
होन्ति चुद्दसवस्सानी, सत्तमासा च उत्तरिं॥
६३.
गताय तु निवासत्थं, मलये’नुलदेविया।
भरियाकनसिवस्स, पादापहरि पच्छियं॥
६४.
कुज्झित्वा रोदमानासा, राजानं उपसकिमि।
तं सुत्वा तनसिवोसो, मनुमादाय निक्खमि॥
६५.
देविया वचनं सुत्वा, तस्स आगमना पुरा।
द्विपुत्तं देविमादाय, ततो राजा’पि निक्खमि॥
६६.
धनुं सन्धाय आयन्तं, सीवं विज्झि महासीवो।
राजा नामं भावयित्वा, अकासि जिनसङ्गहं॥
६७.
अलत्थ अट्ठामच्चेच, महन्ते योधसम्मते।
परिवारो महाआसी, परिहारो च राजिनो॥
६८.
कुम्भीलकमहातिस्स-थेर दिस्वा महायसो।
अच्छगल्लविहारम्हि, बुद्धपूजमकारयि॥
६९.
वत्थुं सोधेतुमारुळ्हो, अकासचेतियङ्गणं।
कविसीसे अमच्चम्हि, ओरोहन्तोमहीपति॥
७०.
आरोहन्तो सदेविको, दिस्वा मग्गे निसिन्नकं।
‘‘न निपन्नो’’ति कुज्झित्वा, कविसीसं अघातयि॥
७१.
सेसा सत्तअमच्चावि, निब्बिन्ना तेन राजिना।
तस्स’न्तिका पलायित्वा, पक्कमन्ता यथारुचि॥
७२.
मग्गे विलुत्ता चोरेहि, विहारं हम्बुगल्लकं।
पविसित्वान अद्दक्खुं, तिस्सत्थेरं बहुस्सुतं॥
७३.
चतुनेकायिको थेरो, यथालद्धानि दापयि।
वत्थफाणिततेलानि, तण्डुला पाहुणा तथा॥
७४.
अस्सत्थकाले थेरो सो,
‘‘कुहिंयाता’’ति पुच्छिते।
अत्तानं आवीकत्वा ते,
तं पवत्तिं निवेदयुं॥
७५.
‘‘कारेतुं केहि सक्का नु, जिनसासनपग्गहं।
दमिळेहि वा’थ रञ्ञा, इति पुट्ठा तु ते पन॥
७६.
‘‘रञ्ञो सक्का’’ति आहंसु, सञ्ञापेत्वान ते इति।
उभो तिस्स महातिस्स-थेरा आदाय ते ततो॥
७७.
राजिनो सन्तिकं नेत्वा, अञ्ञमञ्ञं खमापयुं।
राजा च ते अमच्चा च, थेरो एव मयाचयुं॥
७८.
सिद्धे कम्मे पेसितेनो, गन्तब्बं सन्तिकं इति।
थेरा दत्वा पटिञ्ञं ते, यथाठानमगञ्छिसुं॥
७९.
अनुराधपुरं राजा, आगन्त्वान महायसो।
दाठिकं दमिळं हन्त्वा, सयं रज्जमकारयि॥
८०.
ततो निगण्ठारामं तं, विद्धंसेत्वा महीपति।
विहारं कारयि तत्थ, द्वादस परिवेणकं॥
८१.
महाविहारपट्ठाना, द्वीसु वस्सस तेसु च।
सत्तरससु वस्सेसु, दसमासा’मिकेसु च॥
८२.
तथा दिनेसु दससु, अतिक्कन्तेसु सादरो।
अभयगिरि विहारंसो, पतिट्ठापेसि भूपति॥
८३.
अक्कोसियित्वा ते थेरे, तेसु पुब्बुपकारिनो।
तं महातिस्स थेरस्स, विहारं मानदो अदा॥
८४.
गिरिस्स यस्मा गारामे, राजा कारेसि सोभयो।
तस्मा’भय गिरित्वेव, विहारो नामको अहु॥
८५.
आणापेत्वा सोमादेविं,
यथा ठाने ठपेसिसो।
तस्सातन्नामकं कत्वा,
सोमाराम मकारयि॥
८६.
रथा ओरोपिता सा हि, तस्मिंठाने वरङ्गना।
कद्दम्बपुप्फ गुम्बम्हि, निलिना तत्थ अद्दस॥
८७.
मुत्तयन्तं सामणेरं, मग्गं हत्थेन छादिय।
राजा तस्स वचो सुत्वा, विहारं तत्थ कारयि॥
८८.
महाथूपस्सुत्तरतो,
चेतियं उच्चवत्थुकं।
सिला सोभकण्डकं नाम,
राजा सोयेव कारयि॥
८९.
तेसु सत्तसु योधेसु, उत्तियो नाम कारयि।
नगरम्हा दक्खिणतो, विहारं दक्खिणव्हयं॥
९०.
तत्तेव मूलवोकास, वीहारं मूलनामको।
अमच्चो कारयी तेन, सोपि तंनामको अहु॥
९१.
कारेसि सालियारामं, अमच्चो सालियव्हयो।
कारेसि पब्बतारामं, अमच्चो पब्बतव्हयो॥
९२.
उत्तरतिस्सरामन्तु, तिस्सामच्चो अकारयि।
विहारे निट्ठिते रम्मे, तिस्सथेर मुपच्चते॥
९३.
‘‘तुम्हाकं पटिसन्थार, वसेन’म्हेहि कारिते।
विहारे देम तुम्हाकं, इति वत्वा अदंसु च॥
९४.
थेरो सब्बत्थवासेसि, ते ते भिक्खू यथा रहं।
अमच्चा’दंसु सङ्घस्स, विविधे समणारहे॥
९५.
राजा सकविहारम्हि, वसन्ते समुपट्ठहि।
पच्चयेहि अनुनेहि, तेन ते बहवो अहुं॥
९६.
थेरं कुलेही संसट्ठं, महातिस्सोति विस्सुतं।
कुलसंसट्ठ दोसेन, सङ्घो तं नीहरि इतो॥
९७.
तस्स सिस्सो बहलमस्सु-
तिस्सत्थेरोति पिस्सुतो।
कुद्धो’भयगिरिं गन्त्वा,
वसि पक्खं वहं तहिं॥
९८.
ततोप्पभुति ते भिक्खू, महाविहारनागमुं।
एवं ते’भयगिरिका, निग्गता थेरवादतो॥
९९.
पभिन्ना’भयगिरिकेहि, दक्खिणविहारिकायति।
एवं ते थेरवादीहि, पभिन्ना भिक्खवो द्विधा॥
१००.
महा अभयभिक्खू ते, वड्ढेतुं दीपवासिनो।
वट्टगामणिभूमिन्दो, पत्तिं नाम अदासि सो॥
१०१.
विहारपरिवेणानि, घटाबद्धे अकारयि।
‘‘पटिसङ्खरणं एवं, हेस्सतीति विचिन्तिय॥
१०२.
पिटकत्तयपाळिञ्च, तस्स अट्ठकथम्पि च।
मुखपाठेन आनेसुं, पुब्बे भिक्खू महामति॥
१०३.
हानिं दिस्वान सत्तानं, तदा भिक्खू समागता।
चिरट्ठितत्थं धम्मस्स, पोत्थकेसु लिखापयुं॥
१०४.
वट्टगामणि अभयो, राजा रज्जमकारयि।
इति द्वादसवस्सानि, पञ्चमासेसु आदितो॥
१०५.
इती परहित मत्तनो हितञ्च,
पटिलभियिस्सरियं करोति पञ्ञो।
विपुलमपि कुबुद्धिलद्धभोवं,
उभयहितं न करोति भोगलुद्धो’ति॥
सुजनप्पसादसंवेगत्थाय कते महावंसे
दसराजको नाम
तेत्तिंसतिमो परिच्छेदो।