० महापणामपाठ

॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
महापणामपाठ
(बुद्धवन्दना)
१.
सो , को। ने, सं।
२.
सत्था, नेसं। खेमं, दाता।
३.
हेळात-क्कारो सो। जन्तूनं, नो मा नु।
४.
सो लोकन्धं, हन्त्वा नक्को।
सत्तम्बोजं, बोधेता नु॥
५.
जिनसूरियो, तिभवनभे।
मुहतिमिरं, अभितपये॥
६.
जेनो जिनमूले, दिस्वा जनकायं।
संसारनिमुग्गं, सब्बञ्ञुत मिच्छं॥
७.
हित्वा करुपेतं, मोक्खं पणिधानं।
वत्तेसि दयाणा, यो तं मुनि वन्दे॥
८.
सुतायुभरिया मे, धनङ्गमपि चज्जं॥
चिनं बुधिनिदाने, अगा मुनियं मेतं॥
९.
सो ससजातिय देहं, चज्जिय दानवरञ्च।
नागुसभो वरसीलं, पूरयि सम्परिचागो॥
१०.
नेक्खम्मग्गं राजा हुत्वा, सेनब्बिद्वा पञ्ञासेट्ठं।
वेदेहिन्दो वीरुक्कंसं, खन्तीवादी खन्तीसेट्ठं॥
११.
सो सुतसोमो तथगं, तेमिय धिट्ठानवरं।
एकभुगो मेत्तवरं, लोमहसोपेक्खतरं॥
१२.
पारमी तिदुक्कराव, पूरियान सेट्ठबोधि।
पापुणित्थ यो अनन्त-धम्मसारदं नमामि॥
१३.
पहाय चक्कवत्तिकं, करोपनीत मद्दियं।
भुसिधरे ससेनकं, अजेनि पापिमं नमे॥
१४.
अथुत्तरं जयाकरं, बहूपकारतं जिनो।
पटिच्च निम्मिसक्खिभि, उदिक्खते नमामि तं॥
१५.
चङ्कमे मरुविमति यो, छिन्दयं कमि रतनिये।
इद्धिपाटिहिरणकरो, चक्खुमं तमभिपणमे॥
१६.
अथ रतनघरे बुद्धो, छदिधिति जनयं सङ्ख्यं।
सीमीसा तमभिधम्मं यो, सुरनरमहितं वन्दे॥
१७.
निग्रोधन्तिक नुब्भवी सुखं, धम्मं यो विचिनं नधीवरो।
किच्छालद्ध मनञ्ञबोधियं, वन्दे तं सुगतं निग्रोचरं॥
१८.
सब्भोगेहि थ मुचलिन्देन,
नागिन्देन रहसि पावुत्तो।
सोख्यं यो नुभवि विमुत्तिंतं,
वन्दे माराजि अतुलप्पञ्ञो॥
१९.
कारुणिको राजायतने यो,
भोज मुळारं भोज्जरसेकं।
वास मका नन्तग्गुणधारो,
एकगतो वन्दामि महेसी॥
२०.
केय्यं केय्यं अभिजयकेतुं,
जेय्यं जेय्यं वरजयपानं।
पेय्यं पेय्यं सुविचि नमे तं,
नेय्यं नेय्यं समतमुपेक्खिं॥
२१.
सत्त च सत्ताहे विजितावी,
खेपिय निग्रोधं पुन गन्त्वा।
धम्मसुदुद्दस्यं पति जातो,
धम्मकथा प्पोसुक्क वितक्को॥
२२.
मरुगणेहि ब्रह्मुना समं,
रतनदाममेरुणा ददा।
समभियाचितो पटिस्सवं,
दसबलो नमामि देसितुं॥
२३.
गन्त्वा इसिप्पातक्काननञ्च,
सत्था मिगद्दायं देसयित्थ।
सच्चप्पकारं यो धम्मचक्क-
सुत्तं नमे छब्बीधंसु ताव॥
२४.
रञ्ञो मगधस्स कतप्पटिञ्ञो,
गन्त्वानथ राजगहं विनेति।
सत्ते मलरोगयुते गदग्गं,
पायेतुन तं पणमे भिसक्कं॥
२५.
सक्याधिवासे कपिले सञ्ञतिं,
मानद्धजं भिन्दिय मिद्धिवाता।
धम्मामतं पायि पितुप्पभुति,
वन्दामि सक्यिन्द मनोमदस्सिं॥
२६.
अनाथपिण्डोति व्हयेन नन्त-
द्धनं चजित्वा सुकते विहारे।
विहासि भिय्यो जनता हितत्थं,
सुधम्मभेरिं वदयं भिवन्दे॥
२७.
उपेतपुञ्ञं वरलक्खणोकं-
णोकं विसुद्धं जलितप्पदीमं।
दीपं पजानं अनिघं नवज्जं-
नवज्जवाचं सुगतं नमामि॥
२८.
मुनिभानु धम्मपभाहि जन-
म्बुज मुद्धतन्धतमो सुतपो।
करुणारुणो समबोधयि यो,
भविसीतलत्तपनो पणमे॥
२९.
इन्दु वियम्बरमज्झतले यो,
राजति तारगणेन मुनिन्दो।
अरियगणप्परितो तिभवे तं,
सादर मुग्गतसोभ मवन्दि॥
३०.
मूलामूला तिंसतिपारमियो,
साखासाखा मज्झिमज्झानकाया।
पत्तापत्ता बुद्धचक्खुनि यस्स,
पुप्फापुप्फा कारुणा मग्गखन्धो॥
३१.
सारासारा यमका फेग्गुभिञ्ञा,
सब्बालम्बङ्कुरकं सीलवण्टं।
सेसाधम्मा मधुपक्कप्फलानि,
रंसीछल्ली सुतचा लक्खणानि॥
३२.
छायुपगा सुं पुथुनरदेवा,
मारजिदीपङ्कर महिजातं।
पत्थतनन्तञ्च कुसलबीजं,
एकरुहं पादपमुनि वन्दे॥
३३.
मारतित्थियरिपुं तमञ्च यो,
धंसयं नगरधम्म मापयं।
सीलनीवरण द्वारकोट्ठकं,
एसिकापरमसद्ध मुत्तमं॥
३४.
द्वारपालसुयतं सतिटालं,
ञाणचच्चर सिघाटपदिद्धिं।
धम्ममग्गकुटिसाल सहित्तं,
धम्मसेनपतिसारिजभूतं॥
३५.
दुतियसुतपरोहितं महा-
धुतगुणधरमग्घ दस्सिकं।
विनयचिनक धम्मरक्खकं,
तिभवपतिक धम्मराजियं॥
३६.
सुतं सुतं सब्बधि सज्जनंजनं,
मितं मितं नन्तगुणालयं लयं।
हुतं हुतं जन्तुनमानमं नमं,
भवे भवे तेभवमङ्गलं गलं॥
३७.
लोकाभिरामं रमणेय्यवेदुरं,
लोकन्तगुं अन्तुभयानुपागतं।
लोकद्धजं मानधजप्पहारकं,
लोकग्गरुं अग्गरु पच्चये नमे॥
३८.
मकुटग्गफलं नयनञ्चनिकं,
सवनब्भुसनं वदनब्भुसनं।
गलमण्डनमिद्धि मनञ्ञुरसं,
किरियञ्ञुदरं द्विखणञ्ञुकरं॥
३९.
कटिविभूसन मज्झिमञ्ञणकं,
दयविलेपन धारणमण्डनं।
पटखिलञ्ञुनिवत्थ मनुत्तरं,
मुनिमरुत्तम मेक महं नमे॥
४०.
सतिवर सुचकं इब्भग्गपञ्ञं,
सुवीरियवसुवाहं पीतिसेलं।
गहपतिसमथग्गं थीपसद्धिं,
असणियसुनुपेक्खं सत्तभोगं॥
४१.
चतुदिसिकिद्धिप्पद मसहायं,
सुपरिवुतं खत्तियविरजानं।
सुचिपरिसं देवनर मनापं,
दसबलचक्काधिपति भिवन्दे॥
४२.
समाधिब्बहिद्धं सतिच्छट्ठसेलं,
विरप्पञ्चमा जीवमज्झं सुकम्म-
त्ततियं सुवाचादुतियं भिसेट्ठं,
समातक्कपुब्बञ्च सत्तप्पवारं॥
४३.
विविधञाणपभुतिब्बसाकरं,
बहुमहिद्धिक मरून मासयं।
धुंवपभाजलितरामणेय्यकं,
सुगतनेरुनगराज मानमे॥
४४.
सीलज्जलं रतनधम्म माकरं,
भिञ्ञाविचिं सतिकुलट्ठि गम्भिरं।
वित्थिण्णञाण मरियोदजासयं,
अट्ठम्बीधच्छरियकं असन्दनं॥
४५.
बहुनज्जमोसरण मेकरसं,
दुरुपग्गमं अचितसम्भरिनं।
पुथुपोतपुञ्ञवतमेव नमे,
द्वीपदुत्तमण्णव नदिन्दवरं॥
४६.
अभिनिहरधनुं गुणपारमिं,
नळमतिमनबाजरहम्मुखा।
धितिसमितसरेन सुधारयं,
मलम गगण मेकपवेदना॥
४७.
यो पावेधेसिं अग्गमग्गञ्च तूणिं,
धम्मालङ्कारब्बम्म मेकब्बलं तं।
नेत्तिंसानन्तञाण गीरेल्लिमन्तं,
सब्बञ्ञुस्सासं इद्धिदण्डं नमामि॥
४८.
वरतपवुट्ठि सुबीजकसद्धा,
मतियुगनङ्गल हीरुतपीसा।
सुसमथरज्जु सतिद्विजतुत्तं,
वीरियदुरावह सच्चनिदानं॥
४९.
वतिसंवरं सोरतमोचनञ्चं,
सरणा निवत्तब्बहनत्थं यस्स।
अमतप्फलं नेकरसेहुपेतं,
सुगतं महाकस्सक माभिवन्दे॥
५०.
देवग्गो तिदसपुरे वरासने यो,
देवानं जनिकपभुतिनं भिधम्मं।
बालक्कोव लळयमाचले तिमासं,
देसेस्या परविसयं नमे अजेय्यो॥
५१.
महायसो विविधसुभप्पकासकं,
कुरूसु यो अमितगुणो तमोनुदो।
परप्पवादहरि सुभानुयोगिनं,
नमामि तं कथयि सतिप्पठानकं॥
५२.
समथकपलिको सस्नेहसम्मासति,
परममतिगिनी सवट्टिपरक्कमो।
सकलजुतिकरो सुधम्मपदीपको,
इम मुपजलितो जिनेन नमामहं॥
५३.
विगतगतमलं मलगतविगतं,
महित हितमनं मनहितमहितं।
विभवभवकरं करभवविभवं,
सुजन जनगुणं गुणजनसुजनं॥
५४.
सीलग्गदण्डविचितं सुसमाधिपत्तं,
सोभासमुज्जल मनन्तग ञाणसीखं।
सद्धम्मसेट्ठरतनञ्च तिलोककेतुं,
वन्दामि लोचनभिसेक सुसोभयुत्तं॥
५५.
विनयनय मनयविनय मनमितं,
विजयजय मजयविजय मतुलितं।
विभजभज मभजविभज मननकं,
विसमसम मसमविसम मभिनमे॥
५६.
परमरम मरमपरम मतिगुणं,
पगहगति मगतिपगत मममकं।
पचयचय मचयपपय मनणकं,
पकतकत मकतपकत मचलकं॥
५७.
उजुक मयनमग्गे मोक्खदेसं नियासि,
वररथकुजरेन चम्मचक्केन सत्था।
हिरितपदुकपालम्बेन धम्मस्सुतेन,
सतिनिवरयुतेन प्पाटिहिरद्धजेन॥
५८.
अविहननक्खिना सुयम नेमुपक्खरा,
उदरियमब्भिना परिपुरङ्गसच्चिना।
कुसलविभूसिना निमदकुप्परेन यो,
अखरनतेसिना गुपितसिलनन्दना॥
५९.
अनुसनुघातिना मतिपुरेजवेन काल-
ञ्ञुतमतिसारिके न च विसारदत्थिदण्डा।
सतितुद धीतिरस्मि मनदम्मसिन्धवेन,
विनयगणे नमामि त मतुल्यसत्थवाहं॥
६०.
यमक्कग्गिजालं परविसय मच्छेरसहितं,
दुदिट्ठन्धुब्बाहं युगगहणतित्थीन मकरी।
बहूनं मज्झे यो रतनकमने पाटिहरियं,
जयक्केतुस्सापि त मभिनमि कण्टम्बसमिपे॥
६१.
नखजुतिरजं चक्कङ्गोपेत पादवरम्बुजं,
सुभसिरिमतो रंसिजालङ्गुलिदससंसुभिं।
पवरसिरसा देवादेवा सदा न पिलन्धयुं,
त मतिव मनोरम्मं तित्तीकरा नमि यस्स के॥
६२.
बुद्धोप्येको निधनगुणिनो वण्णये यावजीवं,
कामं अञ्ञं कथमभण मासुं खियेथा युकप्पो।
न त्वेवा यं खय मुपवज्जे यस्स वण्णो अनन्तो,
तं सब्बञ्ञुं सकलरिरी नेकनाथं नमामि॥
६३.
पादिदीपादं द्विनयनदिजं धम्मकायं धिसोण्डं,
भाणीसोण्डग्गं सरणसिरसिं मग्गावालं सुभङ्गं।
सीलालङ्कारं विमलिभवु तं सत्ततिट्ठिधिदब्बं,
नाथेभिन्दग्गं फलकरिणुकं मोक्खभोजं नमामि॥
६४.
मलालोळुल्लोलं अतिभयजनं दुग्गसंसारसिन्दुं,
फियब्भानिग्गाहो सिवतटमुखो नावि कज्जेट्ठनाथो।
पदप्पारक्कामं बहुजनगणं एकमग्गत्तरम्हि,
समारोपेत्वा मत्तरि त मतुलसादरञ्चा भिवन्दे॥
६५.
ब्यामंसुग्घनधार मक्कुळुसतब्भाणुज्जलन्तत्तनं,
उक्कंसज्जुति केतुमालविचितं सद्धम्मजोतिन्धरं।
बुन्दिन्निग्गतपज्जलन्त दिधितिं अज्जत्थना याव च,
वन्देतं मुनि सक्यपुङ्गव महं पुण्णिन्दुवत्तम्पि च॥
६६.
सत्तमंतमं विनासकंसकं ददं विनेय्यकानमेव,
भावनंवनं धुलीकरं करं तिदुक्करं पजाभिभुञ्ज।
गारवंरवं मनोहरंहरं नरानरानयं नमामि,
सादरंदरं विनोदकंदकं पवस्सकं पजानमिव॥
६७.
बुद्धो निग्रोधबिम्बो मुदुकरचरणो ब्रह्मघोसेणिजङ्घो,
कोसच्छादङ्गजातो पुनरपि सुगतो सुप्पतिट्ठितपादो।
मुदोदातुण्णलोमो अथमपि सुगतो ब्रह्मुजुग्गत्तभावो,
नीलक्खी दीघपण्ही सुखुममलछवी थोम्यरस्सग्गसग्गी॥
६८.
चत्तालीसग्गदन्तो समकलपनजो अन्तरंसप्पपीणो,
चक्केनङ्कीतपादो अविरळदसनो मारजुस्सङ्खपादो।
तिट्ठन्तोनोमेन्तो भयकरमुदुना जण्णुकाना मसन्तो,
वट्टक्खन्धो जिनो गोतरुणपखुमको सीहपुब्बड्ढुकायो॥
६९.
सत्तप्पीणो च दीघङ्गुलं मथ सुगतो लोमकूपेकलोमो,
सम्पन्नोदातदाठो कनकसमतचो नीलमुद्धग्गलोमो।
सम्बुद्धो थूलजिव्हो अथ सीहहनुको जालिकप्पादहत्थो,
नाथो उण्हीससीसो इति गुणसहितं तं महेसिं नमामि॥
७०.
वट्टचितानुपुब्बकसुभङ्गुली रुहिरमट्ठतुङ्गनखको,
निग्गुळगोप्फको समपदो सीहोसभिभ हंससन्निभकमो।
दक्खिणतावतक्कमि समन्तमण्डल निगण्ठि जाणुसुभको,
ब्यञ्जनपुण्णपोसतनु नाभिगम्भीर अछिद्ददक्खिणवटो॥
७१.
द्विरदकरप्पकासुरुभुजो सुविब्भजनुपुब्बमट्ठअनुना-
नुनअलिनानुपुब्बरुचिर त्तिलादिरहितब्बिसुद्धतनुको।
दससतकोटि हत्थिबलधारणो कनकतुङ्गनासिकसुभो,
सुरुहिरदन्तमंसथ सुचिसिनिद्धदसनो थ लोकसरणो॥
७२.
सुद्धपसादिन्द्रि च वट्टतरदाठो रुहिरोट्ठ च सुरनरनाथो,
आयतसोभब्बदनो थ मुनि गम्भीरुजुकायतसुरुचिरलेखो।
ब्यामपभामण्डलबुन्दि सुपुरग्गण्णि च आयतविसटसुभक्खी,
पञ्चपसादक्खि च कुञ्चिकसुभग्गपखुमो मुदुतनुरुणजिव्हो॥
७३.
सोम्मसिनिद्ध त्युज्जलकोमल वरुणविमलतनु च अमितगुणो,
कोमल दक्खिणावट अञ्जनभिदसरिसनिलक मुदुतनुरुहो।
दक्खिणवट्टकोमल सणुसमसुनिल अलुलित सिररुहि जिनो,
सोभणसण्ठानो थ सिनिद्धसिररुहि च सुपचितसतकुसल जो॥
७४.
निग्गुळोनिग्गन्तिच्छत्तस्सरिसअतिसुभगसिर चायतारुचि कण्णको,
सोसण्ठानस्सण्हाहारानुकमपहुतभमुथ सुआयतब्भमुको च सो।
सुग्गन्धग्गत्तो मुद्धिचाथ वदनि च पुथुलकनलाट आयतसोभणो,
अस्सासप्पस्सासातिस्सणु धरमसमसम नमि केतुमालविचित्तकं॥
७५.
बुद्धुप्पादो किमङ्गं अतिदुलभतरं घोसमत्तम्पि लोके,
तस्मा नानप्पकारं सपरहितसुखं विद्धसू पत्थयन्ता।
यातिट्ठत्थाव हं तं सुरनरसरणं अन्तरायप्पहानं,
पुञ्ञक्खेत्तेकभूतं सुगतमविरतं साधु वन्दन्तु सन्तो॥
७६.
खेत्तवरङ्गतत्थुतिपुरे जवपणम तेजसा इध भवे,
रोगभयाद्युपद्दवहतो अनुनसुख भोगपुञ्ञमतिको।
देवमनुस्सभोगपवरं परत्थनुभावञ्च अन्तिमभवे,
अञ्ञतरो तिबोधिपवरे भविस्सति यथासयं कतनतो॥
७७.
पुञ्ञेनानेन सोहं निपुणजवमति पेमवाचो सखीलो,
सद्धो कल्याणमित्तोतिसरणगमनो सीलवा चागयोगो।
हिरोत्तप्पी सुदक्खो अवितसुचरितो धितिमा सच्चभाणी,
बाहुस्सच्चि विभागि सपरहितकरो वग्गुरावो भिरुपो॥
७८.
दीघज्जीवि निरोगो सुचिकुलपस्सुतो धम्मरत्तो विरत्तो,
निच्चापल्यो कतञ्ञु अतिमुदुजुमनो साधुभावादिविञ्ञू।
धम्माजीवो भवेय्यं बहुकुसलरतो अप्पकोधो अलुद्धो,
एवञ्चञ्ञं करेय्यं पणिधि चरिमके मोक्खनिब्बानभागी॥
७९.
(१) महाकथं बुद्धघोसो, तनुमेव करंअपि।
चजं हेय्या दिया देय्यं, अकरित्थ यथा तथा॥
८०.
(२) महापणामपोराणं, किञ्चि एव पुनप्पुनं।
कामोक्कमं दुधारञ्च, चजं देय्या दियञ्ञत्थ॥
८१.
(३) सुतज्जय अनुभव-ट्ठपनत्थेन लञ्छिना।
सुतेन गरुनानेन, कतोयं पणामो नवो॥
८२.
(४) एकक्खराय गाथायो, याव छब्बिसतक्खरा।
जातिय पज्जसत्तत्या, सङ्खतो चतुराधिका॥
८३.
(५) अट्ठाधिका सहेवुय्यो- जनादीहि मिदं नतं।
यथावुत्तत्थका कामा, ये निच्चं धारयन्तु ते॥
८४.
राजातिराजातिमनोहरो यो,
देवातिदेवातिगुणोघधारी।
ब्रह्मातिब्रह्मातिभवन्तगू तं,
सङ्घातिसङ्घातिविराव वन्दे॥
८५.
अनङ्गनङ्गं नरदेवदेवं,
अनिञ्जनिञ्जं भयताणताणं।
अनण्डनण्डञ्च अनाथनाथं,
खयन्तयन्तं पणमामि मामि॥
८६.
तम्बसिनिद्धतुङ्गनखको नुंवट्टसुचितुरङ्गुलि च मुनिसो,
सीहुसभोभहंससमगो निगूळसम गोप्फकायतमुखो।
कोमलदक्खाणावटतनुरुहो सुचिमलुज्जलाभसरिरो,
पञ्चपसादयुत्तनयनो सुगन्धमुखतुङ्गनासिकयुतो॥
८७.
कोटिसहस्सनागबलिको सुरत्तमधरो सुवट्टदसनो,
आयतसणुलोमभमूको मुदुत्तनुकरत्त जिव्हसहितो।
छत्तसमानसोभणसिरो सुकेसवर केतुमालविचितो,
इच्चनुब्यञ्जनेभि सहितं मुनिन्दपवरं नमामि सिरसा॥
८८.
सकलमलेहि सो मुनि सुदूरताय च मलारिनिं हततया,
तिभवरथे समानितमनारकानि च नमालयो नरवरो।
मलकरणे रहारह मनन्तञेय्य मभिजानना मुनि तथा,
चरणयुतो तिविज्जि च सुवाचता सुगमना जनेसु सुगतो॥
८९.
लोकविदू सो नितलोकतयता साकलतो असमनरदमा सो,
सारथि जिनो अनुसासनकरो सत्थवहो दुपथतरणसत्ता।
बुज्झति सामं चतुसच्चमखिलं बोधयि जन्तुगणमिति च बुद्धो,
भाकरआभाफुटपङ्कजसमो मग्गियञाणफुविकसितो च॥
९०.
भग्गकिलेसो सो भगवा तिभव वमित गमन सुजन भजनतो,
सो भजि सद्धम्मे पविभत्त सरस छभगयुत गरुकरणियतो।
सत्तनिकाये केनपितुल्यगुणमपमित सिरिघंनजुतिसुसुभं,
देवनरानं एकपतिट्ठ मवितथुतियस मसकि मभंनमे॥
९१.
बुद्धुप्पादो किम्मङ्गं भो अतिदुलभतरमिध भवे सुघोस मपापरो,
तस्मा पत्थेन्ता सब्बञ्ञुं विविधहितसुख मनधिकं नमन्तु च साधवो।
पुञ्ञेनानेनेते दिट्ठे भयअघंपीळनट्ठ विरहिता परत्थ चुभो सुभे,
भुत्वानन्ते वे हेस्सन्ते अविकलसुखसिरिमतिका अनुत्तर भागिनो॥
९२.
सो चक्कोपेतपादो मुदुभुजचरणो सुप्पतिट्ठितपादो,
एणीजङ्घो च बुद्धो कनकनिभतचो आयतपण्हि नाथो।
कोसोनद्धङ्गजातो अतिसुधुमछवी जालिकप्पानहेट्ठा,
उस्सङ्खपादयुत्तो अभिनिलनयनो आयतङ्गुलियोगो॥
९३.
ठितो खो नो नमन्तो किरुभयपुथुनाजाणुयो आमसन्तो,
लोमकूपेकेकलोमो समतलदसनो अञ्जनुद्धग्गलोमो।
ब्रह्मद्देहुज्जुगत्तो अविरळमुखतो सत्तकङ्गुस्सदो सो,
निग्रोधप्पारिबिम्बो मिगपतिहनुको सीहपुब्बड्ढकायो॥
९४.
पुण्णत्तालीसदन्तो सुपहुतरसनो सोभणोदातदाठो,
सण्होदातुण्णलोमो समवटलगलो अन्तरंसपिणो सो।
ब्रह्मग्घोसो मुनिन्दो पुनपि गुपखुमो उण्हिससम्फुल्लसीसो,
बात्तिंसङ्गोपसोभं मुदुरसहणी लोकजेट्ठं नमे तं॥
महापणाम निट्ठिता।